You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
OOIBOERDERY OP NUWE AANLEG<br />
<strong>Theo</strong> <strong>en</strong> <strong>Piet</strong> <strong>Delport</strong>
SKAAPBEDRYFSTAK GOED GEVESTIG OP ‘N SAAIPLAAS<br />
Die volg<strong>en</strong>de faktore is in ag g<strong>en</strong>eem met die ontwikkeling<br />
van skaapboerdery<br />
• Diefstal is ‘n probleem in die omgewing <strong>en</strong> die plek waar<br />
met skape geboer word is dus belangrik<br />
• “Weghardloop” vir diefstal is nie nodig nie<br />
• Die gebruik van sekuriteitswagte is deel van skaapboerdery<br />
• Wagkoste beloop huidig R7/ooi/maand<br />
• Skape kan op ‘n relatief klein oppervlakte van 50 ha gevestig<br />
word wat “oppas” vergemaklik
NOODSAAKLIKE FASILITEITE<br />
• G<strong>en</strong>oeg verskuifbare hekke om skape gemaklik te<br />
hanteer (<strong>en</strong>t, doseer, sorteer, <strong>en</strong>s.)<br />
• Skeerfasiliteite<br />
• Laaibank wat met ‘n drie-dek vragmotor gebruik<br />
kan word<br />
• Voldo<strong>en</strong>de kampe om skaapbestuur <strong>en</strong><br />
weidingsbestuur te vergemaklik
WEIDINGBEPLANNING<br />
Die volg<strong>en</strong>de aangeplante weidings is gevestig <strong>en</strong><br />
lewer ‘n goeie produksie <strong>en</strong> drakrag<br />
DROËLAND SOMERWEIDINGS<br />
Lusern<br />
Smutsvingergras<br />
WINTERWEIDING<br />
Gro<strong>en</strong>voer – ook radyse<br />
Mieliereste. Skape b<strong>en</strong>ut fyner blare <strong>en</strong> pitte.<br />
Gevolglik word opslagmielies beperk
LAMSEISOENE<br />
Huidig ‘n l<strong>en</strong>te- <strong>en</strong> herfslamseiso<strong>en</strong>. Oorweeg om na<br />
net e<strong>en</strong> lamseiso<strong>en</strong> (l<strong>en</strong>te) oor te skakel a.g.v.<br />
bestuursdruk met aangekoopte lammers op<br />
weimielies<br />
Die spe<strong>en</strong>pers<strong>en</strong>tasie was die afgelope jaar 132 %<br />
<strong>en</strong> 143 % onderskeidelik met ‘n Maart <strong>en</strong> September<br />
lamseiso<strong>en</strong>
BESTUUR VOOR EN TYDENS DEKTYD<br />
• Toets ramme vir vrugbaarheid ongeveer 20 dae<br />
voor die dekseiso<strong>en</strong><br />
• Gebruik koggelramme 9 dae voor paartyd<br />
• Paar ooie nie op lusern nie we<strong>en</strong>s die hoë<br />
estroge<strong>en</strong> in lusern<br />
• 200 ooie in ‘n dektrop met 6 ramme<br />
• Ongeveer 35 ooie per ram<br />
• Dektyd 42 dae
BESTUUR VOOR EN TYDENS LAMTYD<br />
• Ooie word “gescan” ongeveer 40 dae nadat ramme<br />
uitgehaal is. Tweelinge, e<strong>en</strong>linge <strong>en</strong> droë ooie word<br />
uitgewys<br />
• Oorslaan ooie word uitgeskot <strong>en</strong> verkoop<br />
(volwasse ooie weeg ongeveer 69 kg)<br />
• Dragtige tweeling-ooie word ongeveer 1 week voor<br />
lam individueel in lamhokke geplaas<br />
• Tweeling-ooi lam in hok <strong>en</strong> bly daar vir 3-5 dae<br />
totdat band tuss<strong>en</strong> ooi <strong>en</strong> lam sterk gevorm het<br />
• Plaas dan uit in kleiner kampe
E<strong>en</strong>linge lam apart in ‘n kleiner 4-kamp stelsel<br />
• Elke dag skuif die ooie wat nie gelam het na die<br />
volg<strong>en</strong>de kamp<br />
• Ooie wat gelam het, word dus ongestoord gelaat<br />
vir ‘n minimum van 3 dae<br />
• Ooie met sterk lammers (3-4 dae) word dan in<br />
groter groepe saamgevoeg
LEKPROGRAM<br />
SOMER<br />
Fosfaat <strong>en</strong> spoorelem<strong>en</strong>te word aangevul deur<br />
<strong>Voermol</strong> Superfos<br />
LAASTE 6 WEKE VAN DRAGTIGHEID EN TYDENS<br />
LAKTASIE<br />
M<strong>en</strong>g <strong>Voermol</strong> Winslekkons<strong>en</strong>traat met mieliemeel<br />
<strong>en</strong> sout
GESONDHEIDSPROGRAM<br />
INENTING<br />
Bloutong, Sl<strong>en</strong>kdalkoors, Wesselsbron, Bloednier <strong>en</strong><br />
Pasteurella<br />
DOSERING<br />
Kyk na kleur van oogslymvliese <strong>en</strong> gebruik<br />
mismonsters om te besluit wanneer dosering nodig<br />
is.<br />
DIP<br />
Dip (dompeldip) na skeer <strong>en</strong> spuit kombinasiemiddel<br />
Spuit koppe met rugsakspuit om te beskerm te<strong>en</strong><br />
muskiete
SKEER<br />
• Skeer elke 7-9 maande<br />
• Skeer bots nie met lamtyd nie<br />
• Skeer voordat skape na lande gaan om<br />
skoonopbr<strong>en</strong>gs van wol te verbeter
DOELWIT MET WOLPRODUKSIE<br />
Voeding deur die jaar is hoog – goeie<br />
produksie dus haalbaar<br />
Goeie stapelformasie<br />
Gemiddelde veseldikte is 20.8 mikron
SELEKSIEMAATSTAWWE<br />
Ooie wat tweelinge lam word geïd<strong>en</strong>tifiseer <strong>en</strong> ook<br />
hul tweelinglammers<br />
Voorkeur word gegee aan bog<strong>en</strong>oemde ooie<br />
Jong ooie word op 12 maande ouderdom gepaar.<br />
As sy nie op 18 maande lam nie, kry sy e<strong>en</strong> kans<br />
BLUP teelwaardes word by ram-aankope <strong>en</strong><br />
ramseleksie gebruik om vrugbaarheid, wolproduksie<br />
<strong>en</strong> groei te verbeter. Die gebruik van ramme met<br />
goeie teelwaardes vir groei, het spe<strong>en</strong>gewig met<br />
3-4 kg verbeter
Jong ooie op 12 maande ouderdom
Gebruik ramme met BLUP teelwaardes <strong>en</strong> skakel raaiwerk uit
INKOMSTE EN UITGAWES VAN OOIBOERDERY<br />
• Gro<strong>en</strong>voer<br />
Produksiekostes R940/ha<br />
Drakrag ongeveer 24 ooie/ha<br />
R40/ooi<br />
• Lusern<br />
Gele<strong>en</strong>theidskoste van R1 200/ha<br />
Drakrag 12 ooie/ha<br />
Lusernkoste dus R100/ooi
INKOMSTE<br />
Aannames:<br />
Minimum spe<strong>en</strong>pers<strong>en</strong>tasie van 130%<br />
Spe<strong>en</strong>gewig op 3½ maande is 33 kg (R16/kg)<br />
Jaarwolproduksie 6 kg/ooi (R38/kg)<br />
Skeerselgemiddelde 20.8 mikron
INKOMSTE EN UITGAWES VAN OOIBOERDERY<br />
INKOMSTE R/ooi<br />
Lamverkope 686<br />
Wol 228<br />
TOTAAL 914<br />
UITGAWES<br />
Lusern 100<br />
Gro<strong>en</strong>voer 40<br />
Lek 85<br />
Entstof 14<br />
Dosering 14<br />
Skeerkoste 12<br />
Arbeid 43<br />
Wagte 84<br />
TOTAAL 392<br />
Bruto marge per ooi 522
BESTUURSRIGLYNE VIR DIE BENUTTING VAN WEIMIELIES
NOODSAAKLIKE FASILITEITE<br />
(ek herhaal net wat Pa gesê het omdat dit so belangrik is)<br />
• G<strong>en</strong>oeg verskuifbare hekke om skape gemaklik te<br />
hanteer (<strong>en</strong>t, doseer, sorteer, <strong>en</strong>s.)<br />
• Laaibank, geskik vir ‘n drie-dek vragmotor<br />
• Voldo<strong>en</strong>de kampe om skaapbestuur te vergemaklik<br />
• Skeerfasiliteite<br />
• Ons het aanvanklik klein begin om onvoorsi<strong>en</strong>e<br />
gebeure beter te kan bestuur <strong>en</strong> beheer
Voldo<strong>en</strong>de hanteringsfasiliteite is noodsaaklik
KAMPE EN INFRASTRUKTUUR<br />
Kampe is 10-15 ha groot<br />
‘n Maksimum van 1000 - 1500 lammers in e<strong>en</strong> trop<br />
Hoe kleiner die trop, hoe beter<br />
Kleiner troppe vergemaklik bestuur om<br />
onvoorsi<strong>en</strong>e probleme reg te stel (bv. uitbreek van<br />
bloutong, inw<strong>en</strong>dige parasiete soos peervormige<br />
slakke, suurp<strong>en</strong>s, brommers, <strong>en</strong>s.)
DRINKWATERVOORSIENING<br />
Hoë gehalte boorgatwater voorsi<strong>en</strong> kampe<br />
Water is onder druk (3 bar) om voortdur<strong>en</strong>d vars<br />
water te voorsi<strong>en</strong><br />
Klein waterkrippe wat “rondom” kamp versprei is<br />
Waterkrippe word t<strong>en</strong> minste 5 maal per dag<br />
skoon gemaak<br />
Kripspasie is 1.6 cm per skaap
LEKBAKKE EN LEKVOORSIENING<br />
Lekbakke is by waterpunte om goeie inname te<br />
verseker<br />
Vreetspasie van 4 cm per skaap word voorsi<strong>en</strong><br />
Gebruik lang bakke (met skofreling) <strong>en</strong> 13-14”<br />
omgedopte bande<br />
Voer t<strong>en</strong> minste twee maal per dag vars Landelek<br />
“Roer” die lek om inname te stimuleer<br />
Inname van Landelek moet 200 g/dag wees
W<br />
Landelek
AANKOOP VAN LAMMERS<br />
• Koop goeie gehalte Merino <strong>en</strong> Merino-tipe<br />
stoorlammers met behulp van kundige ag<strong>en</strong>te<br />
• Afgesi<strong>en</strong> van vleisproduksiepot<strong>en</strong>siaal moet die<br />
lam ook ‘n goeie wolproduksiepot<strong>en</strong>siaal hê, want<br />
wol beïnvloed wins positief<br />
• Die ideale lam weeg 28 – 32 kg<br />
• Lammers kom uit die Suid-Vrystaat, Oos-Kaap <strong>en</strong><br />
dele van die Noord-Kaap<br />
• Koop hoofsaaklik l<strong>en</strong>te gebore lammers (Aug–Sep)<br />
• Koop lammers in die tydperk Januarie - Maart
Goeie gehalte Merino lammers is ‘n vereiste
BESTUUR VAN LAMMERS<br />
DAG 1<br />
Lammers word in kraal afgelaai <strong>en</strong> kry <strong>Voermol</strong><br />
Landelek <strong>en</strong> water
DAG 2<br />
Prosesseer lammers<br />
• Ent gekomineerde <strong>en</strong>tstof te<strong>en</strong> bloednier <strong>en</strong> Pasteurella –<br />
One Shot<br />
• Behandel te<strong>en</strong> inw<strong>en</strong>dige <strong>en</strong> uitw<strong>en</strong>dige parasiete –<br />
Cydectin<br />
• Doseer “koeldrankmiddel” vir moontlike swaar bemetting<br />
van rondewurms<br />
• Di<strong>en</strong> oorinplantaat toe<br />
• Tatoeër<br />
• Behandel voorkom<strong>en</strong>d te<strong>en</strong> brommeraanvalle met<br />
langwerk<strong>en</strong>de middel – Fleece care<br />
• Doseer Vitami<strong>en</strong>e A op wit mielies
GELYKMATIGE AANPASSING OP MIELIES<br />
Ons het aanvanklik stadig oor 14 dae aangepas,<br />
maar we<strong>en</strong>s die uibreiding van getalle is dit prakties<br />
nie uitvoerbaar nie
Gelykmatige aanpassing oor t<strong>en</strong> minste 14 dae plus<br />
Landelek ad lib<br />
Dag Mielies (koppe)<br />
g/skaap/dag<br />
Beperkte weityd<br />
1-2 200 15 min<br />
3-4 300 30 min<br />
5-6 400 45 min<br />
7-8 500 60 min<br />
9-10 600 1h 15 min<br />
11-12 700 1h 30 min<br />
13-14 800 1h 45 min<br />
15 Op land Wei perman<strong>en</strong>t
DAG 10 TOT DAG 20<br />
• Lammers vreet nou sterk mielies <strong>en</strong> risiko vir<br />
suurp<strong>en</strong>s vergroot<br />
• Verskerp daaglikse toesig in hierdie periode (e<strong>en</strong><br />
man per 1000 lammers)<br />
• Behandel lammers met suurp<strong>en</strong>s simptome
DAG 40<br />
Klas lammers volg<strong>en</strong>s grootte naamlik groot,<br />
medium <strong>en</strong> klein<br />
DAG 60<br />
Haal swak lammers uit (“gebed sakies”)<br />
DAG 75-80<br />
Begin skeer (ongeveer 2 weke voor bemarking)<br />
Gem. wolproduksie 3.4 kg/lam<br />
60 % het ‘n A-l<strong>en</strong>gte<br />
Gem. skoonopbr<strong>en</strong>gs is 64 %<br />
Gem. veseldikte is 18.7 mikron
SLAGDOELWITTE<br />
• Lew<strong>en</strong>de gewig is 49-50 kg<br />
• 23.5 kg karkas (maksimum)<br />
• Gradering is A2 of A3<br />
• Lammers slag gemiddeld 47 % uit
Lammers moet A2 of A3 gradeer
INKOMSTE EN KOSTES OP WEIMIELIES<br />
Aannames:<br />
• Ideale beginmassa 28-32 kg<br />
• Lam neem ongeveer 20kg toe <strong>en</strong> vreet 110 kg mielies<br />
• Slag by 48-52kg lew<strong>en</strong>de gewig<br />
• Uitslagpers<strong>en</strong>tasie 46-47 %<br />
• Lamprys R35.50/kg<br />
• Wolproduksie 3.4 kg/lam<br />
• Mortaliteit 0.6 %<br />
• “Mielieprys” van R3 000/t gerealiseer<br />
• Stroop-, vervoer- <strong>en</strong> silokoste nie in berek<strong>en</strong>ing gebring nie
INKOMSTE EN KOSTE OP WEIMIELIES<br />
INKOMSTE R/lam<br />
Vleis 834<br />
Wol 129<br />
TOTAAL 963<br />
KOSTES<br />
Aankope 495 (51.4)<br />
Mielies 330 (34.2)<br />
<strong>Voermol</strong> Landelek 48 (5)<br />
Arbeid 15 (1.6)<br />
R<strong>en</strong>te 23 (2.4)<br />
Prosessering 20 (2.1)<br />
Vervoer 24 (2.5)<br />
Mortaliteit 8 (0.8)<br />
TOTAAL 963
Change language