Een gezegende leeftijd 2

Naoorlogse evolutie
In december 1944 verscheen het strijdblad
opnieuw. De redactie bleef dezelfde.
Eugeen Donse hield alle touwtjes in
handen en bepaalde op die manier zelf
de teneur van het tijdschrift. Elk nummer
bevatte minstens één vinnig hoofdartikel.
Daarnaast werden verbondsnieuws,
inlichtingen over de provinciale
kringen en diverse mededelingen gepubliceerd.
Tot in 1952 verschenen strijdblad
en vakblad maandelijks.
Pedagogische Periodiek rond de 15de van
de maand en Christene School rond de
25ste van elke maand.
Herwaardering, koningskwestie
en repressie
Meteen vanaf 1945 werd al opgeroepen
tot een herwaardering van de onderwijzers.
Niet alleen materieel. Ook de professionele
waarde van de onderwijzer
moest beter erkend worden. Het uitblijven
van een oplossing van de koningskwestie
blokkeerde echter de onderwijsproblemen.
Het was wachten tot in 1951
sw
Schoolwijzer
Een gezegende leeftijd
LieS VAn roMpAey
In een vorig nummer kon u lezen hoe Christene School
van 1893 tot 1944 als strijd- én vakorgaan van het COV
evolueerde. Vandaag breien we een vervolg aan dat
verhaal. Het naoorlogse tijdschrift, op krantenpapier en
met een bescheiden lay-out, ontwikkelde zich langzaam
maar zeker tot het modern vierkleurenmagazine op A4formaat
dat u regelmatig in uw brievenbus kunt vinden.
Christene School/Basis
bestaat honderdtwintig jaar
toen de wet-Harmel de wedde van de onderwijzer
flink verbeterde.
De nationale politiek werd in de eerste
naoorlogse jaren beheerst door de
Koningskwestie. Het COV toonde zich
een trouw aanhanger van Leopold III en
het was ook in die zin dat voorzitter
Albert Van den Berghe, die ook CVPparlementslid
was, een verklaring aflegde
in het parlement. Een verklaring die
overigens integraal in Christene School
werd gepubliceerd. Ook de repressie en
de beschuldigingen aan de onderwijzers
kregen de nodige aandacht. De manier
waarop de repressie nu te werk ging,
miste volgens het blad elke nuance en
“een zekere gematigdheid, die bij ons
christelijke welwillendheid geheeten
wordt”. Donse vond dat onderwijzers
best door mensen van het eigen
vak beoordeeld zouden worden.
Advocaten en geneesheren
hadden ook hun eigen
tuchtraden en zouden het evenmin
dulden dat kruideniers of
‘stamineebazen’ over hen zouden
rechtspreken.
Met het ledencijfer
steeg ook het lezerspubliek
van Christene school.
BASIS 2 MAArT 2013 SCHOOLWIJZER
2
13

14
Frans Valvekens
syndicaal bewustzijn
In 1945 sloot het COV zich quasi ongemerkt
aan bij het ACV. Het syndicale bewustzijn
in het verbond zou ook de volgende
jaren intenser worden. In
Christene School werd bijna voortdurend
aan ledenwerving gedaan. In 1945 telde
de vereniging ongeveer 19.000 leden, of
zoals in Christene School geschreven
werd: “haast twintigduizend. Maar niet ten
volle uit de 2 met de 4 nullen”. Het ledenaantal
groeide aan en het COV klom naar
eigen zeggen gestaag op naar de kaap
van 25.000 leden. De macht van het getal
werd belangrijk geacht. En met het ledencijfer
steeg natuurlijk ook het lezerspubliek
van Christene School.
pedagogische periodiek
Al tijdens de oorlog werd op voorstel van
gouw Antwerpen een pedagogische raad
opgericht die een cultureel en pedagogisch
programma moest uitstippelen
voor kringen en nationaal verbond. De
pedagogische redactie van Christene
School, de pedagogische brochures, de
kringbesturen en de studiekringen kregen
elk een eigen taak. Pedagogische
Periodiek bundelde artikels over opvoeding,
de heersende mentaliteit bij jongeren,
maar ook bij leerkrachten in het algemeen,
het geloof, historische figuren,
filosofen, pedagogische theorieën en
klaspraktijk.
Reorganisatie (1951-1954)
In 1951 besliste het verbond tot een aantal
organisatorische wijzigingen over te
gaan. Het algemeen secretariaat werd
verder uitgebouwd met aan het hoofd
BASIS 2 MAArT 2013 SCHOOLWIJZER
een directeur of algemeen secretaris.
Donse werd bedankt voor zijn diensten
als hoofdredacteur van het strijdblad.
Frans Valvekens kwam vanaf 1 januari
1952 aan het hoofd van het COV te staan
en werd tegelijkertijd hoofdredacteur van
Christene School.
Je kunt op dat moment van een stijlbreuk
spreken. Donse vulde Christene School
met erg bloemrijke en strijdende taal,
aanleunend bij het arbeiderssyndicalisme,
maar doorspekt met grote en soms
hoogdravende woorden en zegswijzen.
Valvekens ging anders om met taal.
Directer, toegankelijker misschien ook.
Daarnaast betekende de aflossing van de
wacht ook een inhoudelijke breuk die niet
los kan gezien worden van de toenemende
centralisering van de COV-werking.
Terwijl vroeger een interne discussie
over de structuur en standpunten van de
organisatie al eens op de pagina’s van
Christene School werd uitgevochten of
gouwen hun eigen mening in het tijdschrift
lieten opnemen bij wijze van persbericht,
werden meningsverschillen nu
meer binnenskamers gehouden. Ook de
verslagen van de Middenraad werden
steeds minder stipt in Christene School
gepubliceerd om er uiteindelijk helemaal
uit te verdwijnen.
In het decembernummer van 1951 werd
in Christene School afscheid genomen van
Eugeen Donse. “De dynamische D., met
zijn scherpe pen en zijn raak woord, met
zijn striemende strijd- en vechtersartikelen,
met zijn gedurfde en klaarziende vaststellingen,
met zijn nooit versagende, maar
immer verbeten vastberadenheid, hij legt
er het... pennetje bij neer.” Donse werd
verantwoordelijk voor de pedagogische
sector in het verbond en dus ook voor
Pedagogische Periodiek, waarvan hij een
onafhankelijk blad wilde maken dat los
van politiek en syndicalisme de discussie
over pedagogische opvattingen kon aangaan
met andere pedagogische bladen.
Hij nam zelf afscheid van Christene School
in een laatste hoofdartikel “Ik zeg u geen
vaarwel, mijn broer…”. Donse keek met
dankbaarheid terug op al die jaren aan
het hoofd van het strijdblad, ook al werd
zijn taak steeds groter en omvangrijker:
“Bij God dat was heerlijk werk. En voor deze
schone dagen zijn wij de organisatie diep
dankbaar.”
De inhoud van Christene School werd in
deze periode rijker en gevarieerder.
Strijdartikelen en bondsnieuws kregen
stilaan het gezelschap van rubrieken zoals
Wet en Recht, Kijkjes in de Politiek,
Filmnieuws, boekbesprekingen, Het
Hoekje van de Vrouw, artikelen over het
gezinsleven, praktische wenken voor en
anekdotes uit het kleuteronderwijs, aandacht
voor de sociale beweging, reisartikelen
van Bernard Henry 1 , ontspanningsspelletjes,
een hoekje voor de gepensioneerde
en vanaf 1953 ook een rubriek
over de kinderbijslagen. Heel het onderwijzersgezin
werd in al zijn aspecten
aangesproken. De lay-out werd gedurfder
en het tijdschrift verscheen vanaf
1952 in ‘gazetvorm’, zoals dat bij de
Educateur Belge - het tijdschrift van de
Franstalige COV-leden - al langer het
geval was. Het geheel gaf een meer dynamische
indruk. Achteraan verschenen
de eerste reclameadvertenties. Eerst
nog gegroepeerd, maar gaandeweg verspreid
over het hele nummer. Niet alleen
meer voor boeken of educatieve uitgaven,
maar ook van reisbureaus, een firma
voor sport- en turntoestellen, enzovoort.
Ook de foto’s werden talrijker.
Maar los van al die veranderingen was
het een drukke onderhandelingstijd, en
ook het tijdschrift weerspiegelde de politieke
bedrijvigheid van de vakbond.
Christene School werd vanaf 1952 opgevat
als een echt strijdblad, dat niet maandelijks,
maar elke veertien dagen verscheen.
De redactie verhuisde van
Antwerpen naar Brussel.
Christene School werd vanaf 1952 opgevat
als een echt strijdblad, dat niet maandelijks,
maar elke veertien dagen verscheen.

De schoolstrijd
In 1954 barstte met het aantreden van
onderwijsminister Collard de tweede
schoolstrijd in al zijn hevigheid los. Het
spreekt voor zich dat Christene School in
die periode een strijdblad bij uitstek
werd. Een heel deel van de nieuwe rubrieken
moest tijdelijk plaats ruimen voor
onderwijspolitiek nieuws in de vorm van
strijdartikelen, parlementaire verslagen,
de rubriek ‘Wat anderen schreven’, en ellenlange
lijsten met plaatsaanvragen van
werkloze onderwijzers, op zich al een
aanklacht tegen het onderwijsbeleid van
de regering. Die laatste rubriek verscheen
op 1 juni 1954 voor het eerst onder
de naam ‘Vragen plaats’, een rubriek
die tot op vandaag nog op onze website
bestaat. Ook foto’s van de betogingen
- liefst met een massa volk erop - werden
gepubliceerd. In het nummer van 15
december 1954 verscheen ook de eerste
cartoon. Het geraamte van oud-minister
van Openbaar Onderwijs Van Humbeeck
- vooral bekend omwille van zijn omstreden
onderwijswet die in 1879 de aanleiding
was voor de eerste schoolstrijd -
roept vanuit het graf naar een hele stoet
heren - met waarschijnlijk Leo Collard op
kop: “Hier is nog VEEL plaats, mijne heren!”
Het schoolpact werd in Christene School
met gejuich onthaald, maar een eindpunt
was het niet. Eerder een aanleiding om
verder na te denken over de toekomst en
omvorming van de vierde graad en de
problematiek van de kleine lokale scholen
waarvan het COV de verdediging op
zich nam. Het syndicale nieuws bleef dus
belangrijk, maar er kwamen
ook opnieuw meer kansen om
volop verder te evolueren naar
een veelzijdig en dynamisch tijdschrift.
De jaren 1960
De jaren 1960 waren voor Christene
School vrij stabiele jaren. Er werden weinig
wijzigingen aangebracht, het formaat
bleef hetzelfde. Enkel met het lettertype
werd af en toe geëxperimenteerd.
Verslagen van de Middenraad en andere
nationale vergaderingen verschenen niet
meer. Valvekens nam steeds het editoriaal
voor zijn rekening en sprak daarin uiteraard
vooral over de politieke onderwijsactualiteit.
In 1968 bestond Christene School, net zoals
het COV, 75 jaar. Toch stond op het
tijdschrift dat het aan zijn 66ste jaargang
bezig was. De verklaring werd gegeven
in het jubileumnummer van 2 november
1968: op 3 februari 1962 werd door het
beruchte zetduiveltje de 69ste jaargang
veranderd in de 60ste jaargang. De volgende
nummers en jaargangen bouwden
daarop verder. Op 2 november 1968 werd
de vergissing weer rechtgezet.
Pedagogische Periodiek hanteerde wel de
juiste jaargang.
politieke en syndicale inhoud
Christene School bleef in die jaren een
tijdschrift dat dicht op de huid van de onderwijspolitiek
wilde zitten. Het bracht
verslag uit over alle onderhandelingen
en over de vorderingen die het in 1965
opgerichte Gemeenschappelijk Front
maakte. Uiteraard kwam de uitvoering
van het schoolpact uitgebreid aan bod.
Verder werd bericht over de evolutie
van de lonen, de leerlingennormen,
de pensioenen, de
kleine lokale school, de rationalisatie,
het buitengewoon
onderwijs enzovoort. De gepensioneerden
kregen vanaf
1963 een eigen hoekje,
wat een belangrijke indicatie
was voor het toenemend
belang van die ledengroep
in het COV.
Ook het lokale gouw- en
kringleven en de verslaggeving
over de kader-
en studiedagen in
de provincies bleven hun
vaste plaats in het tijd-
Christene school
bleef in die jaren een
tijdschrift dat dicht
op de huid van de onderwijs-
politiek wilde zitten.
schrift behouden. Vooral West-
Vlaanderen toonde zich daar een meester.
Maurits De Gersem, ook wel eens ‘de
leeuw van Vlaanderen’ genoemd, maakte
er bijna een erezaak van om wekelijks
een recto-versobladzijde Christene
School te vullen met West-Vlaams COVnieuws.
Tegelijkertijd werd er ook over
de Belgische grens gekeken naar vakbondsactiviteiten
in het buitenland.
Maatschappelijke, culturele, literaire,
christelijke… belangstelling
De evolutie die het tijdschrift in de jaren
1950 had ingezet, werd in dat decennium
gecontinueerd. Het Vlaamse karakter
van de organisatie kreeg de nodige aandacht
door artikels over het Vlaamse lied
en de Vlaamse taal. Bernard Henry bleef
reisverhalen schrijven, er werd gezocht
naar de onderwijzeres in de Vlaamse literatuur
en ook de jeugdliteratuur werd
niet vergeten. Het onderwijs en de lokale
gewoontes in Congo kregen ruime aandacht.
Jaarlijks werd de brochure van de
COV-reizen ingevoegd. Ook de christelijke
pijler van het COV kwam aan bod. Er
werd bericht over het Pauselijk
Missiewerk der Kinderen, er verschenen
artikels over Rome, religieuze orden, be-
Maurits De Gersem
BASIS 2 MAArT 2013 SCHOOLWIJZER
15

16
kende katholieke figuren en met Pasen
en Kerstmis gebeurde het dat een vooraanstaande
priester het hoofdartikel verzorgde.
Af en toe werd een toespraak van
de paus integraal gepubliceerd.
pedagogische periodiek
Vanaf 1958, na de ondertekening van
het schoolpact, hield ook het vakblad
zich meer bezig met ruimere problematieken
zoals die van de lokale lagere
school, de democratisering van het
onderwijs, de opleiding van de leerkrachten,
de overgang van de lagere
naar de middelbare school. Vermits de
lagere school steeds duidelijker haar
eigen finaliteit verloor, stelden de auteurs
zich in Pedagogische Periodiek
herhaaldelijk de vraag naar de juiste
invulling van de nieuwe opdracht van
de basisschool
1970-1993
actualiteit
Christene School veranderde de volgende
23 jaar nauwelijks van opzet en lay-out.
Zoals steeds kregen de politieke actualiteit
en de bekommernissen van de onderwijzers
de nodige aandacht. Maar ook het
kleuter- en buitengewoon onderwijs stonden
in de belangstelling en de onderwijsvernieuwing
van De Croo werd op de korrel
genomen. In 1980 kwam er met Gaston
Geens eindelijk nog eens een christendemocraat
op de stoel van Onderwijs te zitten.
Ook met zijn opvolger, minister Coens,
die expliciete aandacht beloofde voor de
drie B’s (Basis-, Buitengewoon en
Beroepsonderwijs) onderhield het COV
een goede verstandhouding, ondanks de
besparingsgolven die ons land overspoelden
en waartegen de educatieve gemeenschap
zich herhaaldelijk met woorden en
Net als in de maatschappij in haar geheel, klonk ook in het COV steeds luider de roep
om meer participatie en een betere relatie tussen de top en de basis. Getuige daarvan
was de nieuwe rubriek ‘Waarde Redactie!’ die voor het eerst verscheen op 7 maart 1970
met een lezersbrief over de kloof tussen topleiding en leden, en over de te lage bezoldiging
van de leraar. De rubriek leek een succes te worden. De eerste bijdrage kreeg,
naast een paar kritische noten, vooral bijval omdat het COV erin werd wakker geschud.
Algemeen secretaris en hoofdredacteur Frans Valvekens reageerde oorspronkelijk vrij
neutraal op al die schrijverij. “Het is wel verheugend te leven in een wereld van spanningen”,
schreef hij in Christene School. Dat Valvekens en de zijnen bovendien eerder karig
waren met informatie over onderhandelingen en interne besprekingen kan niet ontkend
worden. Enkel wanneer een doel bereikt werd of een staking aangekondigd, kregen de
lezers een chronologisch overzicht van de gevoerde gesprekken. Verder werd, wanneer
het moeilijker ging, veel strijdbare taal gebruikt, met een sterk ideologische inslag.
Het initiatief om lezersbrieven in het strijdblad te publiceren was dan ook een misschien
eerder onhandige poging om opnieuw het contact met de basis te herstellen. De
Syndicale Commissie van het COV was echter niet tevreden over de discussies die in de
nieuwe rubriek gevoerd werden. De standpunten die ingenomen werden, waren te radicaal.
Op die manier verzwakte de syndicale positie van het COV. De commissie besliste
dan ook al snel dat er geen negatieve brieven meer zouden gepubliceerd worden. In juni
1970 verscheen de laatste ‘Waarde Redactie’. Maurits De Gersem verzorgde voortaan
de rubriek ‘Syndicaal contact’, bedoeld voor de syndicaal afgevaardigde, maar vaak gevuld
met tips om de band tussen top en basis via die syndicaal afgevaardigde te versterken.
Op het einde van jaargang 1970 verscheen de volgende wens: “Het C.O.V. kende enkele
bewogen weken in 1970. Het jaar eindigt in volledige harmonie tussen basis en verantwoordelijken.
In 1971 doen wij het samen!”
BASIS 2 MAArT 2013 SCHOOLWIJZER
daden verzette. Vooral kleuteronderwijzers
en directeurs voelden zich tekortgedaan.
Ook veel aandacht ging naar de invoering
van het lestijdenpakket. Eind jaren
1980 kwam opnieuw de eis voor een grondige
herwaardering naar voren.
Bekende medewerkers
en cartoonisten
Stilaan herkennen we onder de auteurs van
Christene School mensen die nu nog hun bijdrage
leveren aan Basis. Marc Heirman
werd in de loop van 1976 redactiesecretaris
van Christene School en bleef dat tot in 1989.
Vandaag verzorgt hij in Basis de rubriek ‘De
Wereld Rond’, die in augustus 1977 voor het
eerst verscheen. Marcel Verhelst publiceerde
zijn eerste ’Tussen Traditie en Toe -
komst’ op 22 september 1979 als opvolger
van Staf Nimme geers die sinds 1977 de rubriek
ondertekende. Marcel staat vandaag
nog altijd in voor de inhoud van deze rubriek.
Ook Gilbert De Swert dook al op als
externe auteur. Hij schreef de rubriek
‘Gewikt en Gewogen’ die op 17 september
1977 van start ging.
Een andere oude bekende die we in 1972
zien opduiken is cartoonist Bob Vincke.
Vandaag zorgt hij voor de illustraties bij de
stukjes van Gilbert De Swert. Meer dan

veertig jaar geleden verschenen zijn
zwart-witcartoons op de pagina’s van
Christene School als ironisch commentaar
bij het lerarenberoep. In 1974 kreeg hij het
gezelschap van de tekeningen van CORK
oftewel Cor Hoekstra (1931-1996), een
Nederlandse cartoonist - ooit zelf onderwijzer
- die bekend werd met zijn scherpe
analyse van mistoestanden in alle sectoren
van de maatschappij. Zo startte
Christene School dus een traditie op
van samenwerking met cartoonisten.
In 1977 werd voor het eerst sinds lang
opnieuw een COV-congres georganiseerd.
Heel 1977 door werden artikels
gepubliceerd met een historische inslag.
Bedoe ling was om zich in dat oriëntatiejaar
waarin Frans Valvekens de fakkel
doorgaf aan Louis Van Beneden en de
beweging een nieuw COV-profiel voorbereidde,
niet alleen te laten leiden door de
toekomst, maar ook te laten “beroeren
door de hartslag van het verleden”. Ook in
de volgende jaargangen van Christene
School (tot in 1991) werden geregeld artikels
uit de oude jaargangen hernomen.
De rubriek ‘In de achteruitkijkspiegel’
bracht artikels en anek dotes uit een ver
of minder ver verleden.
Investeren in de toekomst
In 1983 bestond het COV, en dus ook
Christene School, 90 jaar. Het congres dat
georganiseerd werd door de Vlaamse
vleugel van de organisatie benadrukte het
geloof in de toekomst, maar niet zonder
aandacht voor het verleden. Of zoals het in
Christene School stond: “Trouw aan het verleden,
verankerd in het heden, gericht op de
toekomst.” Ook het congres van 1988, met
als thema ‘Dynamisch Onderwijs, Toekomst
voor Vlaanderen’, kreeg uitgebreid aandacht
in Christene School. Met de honderdste
verjaardag van het COV én van
Christene School in het vooruitzicht, werd
opnieuw benadrukt dat het verleden, heden
en toekomst “hooguit drie dimensies
zijn van éénzelfde visie op wat zoveel
C.O.V.’ers te denken en te doen staat.”
Jaren van Hoop
en Onbehagen
Ter gelegenheid van het afscheid van algemeen secretaris Frans Valvekens, werden op
initiatief van zijn opvolger Louis Van Beneden in nauwe samenwerking met de redactiesecretaris
Marc Heirman, twee extranummers van Christene School uitgebracht onder
de titel ‘1945-1976: Jaren van hoop en onbehagen’. De nummers waren in feite gebaseerd
op een gesprek tussen een tiental geëngageerde mensen die een belangrijke positie
bekleedden in de pedagogische, syndicale of politieke wereld. In een eerste nummer
werd teruggeblikt op het recente verleden en werd in kaart gebracht wat op “Belgisch,
Europees en planetair vlak” gaande was. In een tweede nummer werd een blik op de
toekomst geworpen. Telkens vanuit de overtuiging dat het onderwijs “met duizend en
één banden te maken heeft met de samenleving” en dus in een zeer ruime context
moest gekaderd worden. Resultaat was een maatschappelijk en waardevol tijdsdocument.
Trouw aan het
verleden, verankerd
in het heden, gericht
op de toekomst.
Een nieuw kleedje
voor Christene School
In juni 1989 nam Mark Heirman afscheid
als redactiesecretaris van Christene
School. Hij werd opgevolgd door Marie-
Jeanne Bollen, onze huidige eindredacteur.
De 97ste jaargang verraste door zijn
nieuwe lay-out. “Een nieuw drukprocédé,
een nieuwe opmaak, beter papier; evenveel
symbolen voor de intenties voor 1990 van
een zich steeds vernieuwend C.O.V.”, zo
schreef de redactie. De rubrieken bleven
grotendeels dezelfde. Het traditioneel
hoofdartikel, Politiek Overzicht, De
Wereld Rond, Lectuurgids (opvolger van
‘In de luie zetel’), Gouw & Kring Nieuws,
Seniorama, Tussen Traditie en Toekomst,
Vragen Plaats, Parlementaire Vragen,
Syndicale Actualiteit, Inter nationaal, ze
klinken ook onze huidige lezers heel bekend
in de oren. Tussendoor werden er
onder de titel ‘Flash’ of FAXFAXFAX… berichten
gepubliceerd over de internationale
vakbondsrelaties, het onderwijsbeleid,
breed maatschappelijke onderwerpen,
syndicale nieuwigheden, nieuws uit het
ACV, enzovoort. De rubriek ‘In ’t Kleuterklasje’
verscheen nog sporadisch en de
reisverhalen van Bernard Henry verdwenen
uit het tijdschrift. Op 25 augustus
1990 verscheen onder de rubriek ‘In het
Krijt’, het eerste cursiefje van Jan Durnez
mét bijhorende karikatuur van Jan Op De
Beéck. Deze succesvolle serie werd tot in
juni 2006 voortgezet.
pedagogische periodiek vernieuwt
Met de oprichting van de Peda gogische
Commissie in 1969, kreeg ook
Pedagogische Periodiek een nieuw kleedje.
Eugeen Donse, sinds 1933 hoofdredacteur,
bereikte de leeftijdsgrens die in
de statuten was vastgelegd en maakte
plaats voor Julien Dhont die vanaf 1 januari
1970 de leiding over het tijdschrift
op zich nam. Dhont riep de leden op tot
meer interactie. “De Pedagogische
Periodiek moet de bloem zijn van en voor de
leden”. Er verschenen jaarlijks drie themanummers,
namelijk in de maanden januari,
april en september. De daaropvol-
BASIS 2 MAArT 2013 SCHOOLWIJZER
17

18
Julien Dhondt
gende nummers diepten in een bijzondere
rubriek de behandelde thema’s verder
uit en brachten ook praktijkgericht materiaal
aan. Verder werd de opmaak van het
tijdschrift opgefrist.
In 1977 werd het nieuwe COV-profiel in
Pedagogische Periodiek gepubliceerd. Dat
profiel was het resultaat van een tweede
gesprek met de mensen die ook voor ‘Jaren
van hoop en onbehagen’ als inspirators hadden
gediend én van gespreksrondes in kringen
en gouwen. Al vanaf de tweede helft
van 1976 werd op alle niveaus en in alle mogelijke
commissies van het COV gediscussieerd
over het opstellen van een soort van
basisprofiel van de organisatie. Het werd
uiteindelijk een lijvig document, onderverdeeld
in vijf hoofdstukken, waarin het christelijk,
syndicaal en pedagogisch engagement
van het syndicaat in de veranderde
maatschappij werd gekaderd. De waarde
die het COV in dat document overduidelijk
hechtte aan onderwijs als motor van de samenleving,
verraste niet.
Vanaf 1983 verscheen Pedagogische
Periodiek op een groter A4-formaat, wat
de helderheid van de lay-out ten goede
Noot
1. Bernard Henry (°1924) is het pseudoniem van Roger Perck.
Hij is para, wijsgeer en criminoloog en werkte in de gerechtsdienst
in Belgisch Congo en Zaïre, bij de gerechtelijke
politie in Brussel, bij de Atoompolitie (veiligheid inzake
kernenergie) en als hoofd veiligheidsofficier van de
Europese Gemeenschap. Maar Bernard Henry is in de eerste
plaats etnoloog: als reisauteur en rasreporter zwierf
hij enkele jaren de wereld rond. Hij draaide een vijftiental
documentaire films, en interviewde staatshoofden, filmsterren,
politici, miljardairs en proleten uit de goorste
sloppenwijken. Deze immense schat aan ervaringen resulteerde
in meer dan vijftig reisboeken doorspekt met een
typische humor en pikante anekdoten. Daarnaast werden
talloze artikels, reportages en causerieën van zijn hand
gepubliceerd.
BASIS 2 MAArT 2013 SCHOOLWIJZER
kwam. Ook de cover werd aantrekkelijker
en gevarieerder. In het laatste nummer
van 1984 nam Julien Dhont afscheid als
redactiesecretaris van Pedagogische
Periodiek. Al die jaren had hij als vrijwilliger
het voorzitterschap van de Nationale
Pedagogische Commissie en de verantwoordelijkheid
over het tijdschrift op zich
genomen. Hij blikte met dankbaarheid terug
op een periode van denken, oriënteren
en werken vanuit drie grote krachtlijnen:
een diepe eerbied voor het kind, een grote
waardering voor het schoolteam en de
waarde van de christelijke opvoeding.
Dirk Koppen, pedagogische medewerker
van het COV, nam zijn taak als redactiesecretaris
van Pedagogische Periodiek over.
Dirk roemde in Pedagogische Periodiek de
integriteit van zijn voorganger, zijn begeesterend
optreden, zijn overtuigende
opvoedingskracht en de stille-evolutie-pedagogiek
die hij steeds had gepredikt.
Ook vandaag is Dirk, naast zijn andere
verantwoordelijkheden op het algemeen
secretariaat, de drijvende kracht achter
ons pedagogisch middenkatern
‘Schoolwijzer’.
1993
In 1993 bestond het COV 100 jaar. In Basis
verscheen een lading nieuwe rubrieken
die elk de aandacht moesten trekken op
dit jubileum. De rubriek ‘C.O.V. 100’ kondigde
festiviteiten allerhande aan. De redactie
van Christene School interviewde
een aantal prominenten of vroeg hun om
een cursiefje te schrijven over hun lagereschooltijd
en noemde die rubriek
‘Toen’. In ‘Een wereld in 10 bedrijven, 1893-
1993’ bracht Mark Heirman in tien etappes
van tien jaar een overzicht van de
wereldgeschiedenis van 1893 tot 1993
“om beter de evolutie te begrijpen gedurende
dat voorbije centennium en om de rol en
de betekenis van C.O.V. te situeren tegen de
achtergrond van een eeuw geschiedenis.”
Een andere tijdelijke rubriek was ‘Lessen
in Vaderlandsche Geschiedenis’, geschreven
door COV-medewerker Luc Minten
waarin hij een aantal cruciale momenten
uit de ontwikkeling van het volksonderwijs
en het van COV beschreef.
Ook Pedagogische Periodiek vierde mee.
De laatste drie nummers van de jaargang
werden themanummers gebaseerd
op het boek ‘Geen trede meer om op te
staan’ onder redactie van Marc Depaepe,
Maurits De Vroede en Frank Simon. Het
laatste van de drie droeg de titel ‘100 jaar
C.O.V.’. Op basis van bronnenmateriaal
dat mee toegankelijk gemaakt werd door
Lut Dewicke, Rita Mertens en Christian
Vreugde, schetste Luc Minten in dat lijvige
artikel de rijke geschiedenis van onze
organisatie.
1994-Vandaag
Op 6 januari 1994 verscheen voor het
eerst ‘Basis/Christene School’. De dubbele
naam werd nog een aantal jaargangen
behouden, “om permanent de inspiratie
waaruit C.O.V. werd geboren in herinnering
te brengen en om te bevestigen dat wij de
draad met het verleden niet wensen door te
knippen!” Pedagogische Periodiek werd
opnieuw in het strijdblad geïntegreerd,
als middenkatern en onder de titel
‘Schoolwijzer’.
Het was duidelijk dat het strijd- en vakblad
van het COV qua lay-out en uitstraling
een nieuwe richting insloeg. Gedaan
met het grote formaat en het krantenpapier.
Voortaan verscheen het op A4formaat
en glanzend papier en elk jaar,
zo leek het wel, met meer kleur. Het blad
oogde een pak jonger en dynamischer.
Ook nieuw was het vermelden van de
kernredactie op het colofon van het tijdschrift.
Regelmatig werd de layout
gemoderniseerd, zodat Basis
een actuele uitstraling bleef behouden.

Aan de inhoud van het tijdschrift werd tot
op vandaag niet ingrijpend gesleuteld. De
vertrouwde rubrieken bleven grotendeels
bestaan. Nieuwe rubrieken vonden
hun plaats, maar telkens met respect
voor de basisdoelstelling van het tijdschrift:
het uitdragen van de visie én de
structuur van het COV, dat syndicaal, pedagogisch
en christelijk geëngageerd is.
Af en toe pakte Basis uit met een speciaal
of extra nummer, bijvoorbeeld ter gelegenheid
van een algemeen congres waarbij
het activiteitenverslag als extra nummer
verscheen. Een goed voorbeeld van
een speciaal nummer was het
‘Verwennummer’ van oktober 2012, ter
gelegenheid van de Internationale Dag
van de Leerkracht. In dat nummer werden
ook Lou en Kamiel geïntroduceerd, twee
figuurtjes van de hand van Pieter Fannes,
die u als gezichten van het COV ook in de
toekomst nog vaak zult ontmoeten.
Besluit
Christene School/Basis evolueerde van
een strijdige syndicale publicatie op
krantenpapier naar een modern vierkleurenmagazine,
waarin naast syndicale
en pedagogische onderwerpen ook
breed maatschappelijke artikelen aan
bod komen. Inhoudelijk bleef het blad de
structuur en bekommernissen van de organisatie
weerspiegelen. In die zin kunnen
we tot op vandaag stellen dat Basis
een echt strijd- en vakorgaan is. Maar
‘één vrije tribune’ is het tijdschrift al lang
niet meer. Het publiceren van verslagen
en lezersbrieven bleek op een bepaald
moment in het nadeel van de organisatie
te spelen. Het gaf buitenstaanders de indruk
dat er geen eenheid van visie (meer)
was in het COV. Parallel met de ontwikkeling
van een algemeen secretariaat,
werd ook Christene School/Basis meer en
meer een orgaan dat inhoudelijk gestroomlijnd
werd op de (kern)redactie en
onder de leiding van de algemeen secretaris
in Brussel. Provinciaal en kringnieuws
komt nog ruim aan bod, maar
volledige verslagen en opiniërende bijdragen
worden niet meer gepubliceerd.
Basis is vandaag meer een spreekbuis
dan een spiegel van het COV. Het toenemende
belang van de media en de manier
waarop naar vakbonden gekeken
wordt in onze maatschappij vandaag,
maken dat ook noodzakelijk. Meer dan
ooit is het nodig om als vakorganisatie
een transparante en breed ondersteunde
boodschap uit te dragen.