97-1-12 rap1 - Soilpedia

HOOFDSTUK 1
INLEIDING
In het kader van het onderzoek behorende bij het NOBIS-project 'Verbetering van de positie van
de in situ biodegradatievariant door toevoeging van imbibitie en drainage aan bestaande theorie'
(I&D) wordt onder andere aandacht besteed aan het in kaart brengen van anaërobe en aërobe
zones in de bodem en de bepaling van het zuurstofgehalte en de redoxpotentiaal. Hieruit is de
behoefte ontstaan om een veldmethodiek te ontwikkelen om zuurstof in situ te meten. Hiervoor
zijn momenteel nog geen geschikte methodieken in de markt aanwezig.
De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) maakt bij onderzoek in slibgronden gebruik van een zuurstof-,
redox- en sulfide-elektrode. De meting kan plaatsvinden in niet-stromend water, zelfs bij
zeer lage vochtgehalten. Op basis van dit concept heeft het consortium I&D samen met Microscale
Measurements sondes voor zuurstof en redox ontwikkeld. Het gebruik van deze sondes is
gekoppeld aan een Edelmanboring. Na iedere boorslag wordt de sonde in het boorgat neergelaten.
De sonde prikt vervolgens in de nog ongeroerde grond circa 15 cm onder de bodem van
het boorgat. De meting wordt verricht, de sonde wordt uit het boorgat getrokken en de boring
wordt doorgezet, waarna de sonde weer in het boorgat wordt geplaatst, enzovoorts. De methodiek
is in enkele boringen op uitvoerbaarheid getoetst. Op basis hiervan zijn de sondes aangepast
en vervolgens uitvoerig getest op twee locaties. Na nog enige verbeteringen is een basisprototype
ontwikkeld, waarmee metingen zijn verricht op een derde locatie.
Uit de verkregen resultaten is geconcludeerd dat een zuurstofmeting met de sonde een grote
kans biedt op een uitvoerbare veldwerkmethode. Tevens is de indruk ontstaan dat er niet alleen
toepassingsmogelijkheden zijn voor de sonde op het gebied van karakterisering, maar ook voor
het monitoren van in situ saneringen. Uit overleg met NOBIS is gebleken dat er een grote behoefte
is aan dergelijke technieken. Het meten van de redoxpotentiaal met een sonde biedt,
technisch gezien, dezelfde perspectieven als het meten van zuurstof. De meerwaarde van het
opnemen van deze parameter werd bij de start van het project klein geacht. De aandacht is dan
ook geconcentreerd op het meten van zuurstof voor karakterisatie en monitoring.
Om te inventariseren wat de toepassingsmogelijkheden van de zuurstofsonde zijn, en om hiervoor
robuuste prototypen te ontwikkelen, is het project 'Ontwikkeling zuurstofsonde' opgezet. Ten
behoeve van dit project is een samenwerkingsverband opgezet bestaande uit een kennisinstituut
(Microscale Measurements), een eindgebruiker (Van Essen Instruments) en een adviesbureau
('Oranjewoud').
In het kader van de onderzoeksprogramma's van NOBIS en NOVEM wordt niet alleen de ontwikkeling
van in situ meetinstrumenten voor zuurstof, maar ook voor BTEX, CKW en olie/PAK
gestimuleerd. Voor de afstemming en sturing van de verschillende projecten is een begeleidingscommissie
opgericht, waarin verschillende consortialeden (adviesbureaus, eindgebruikers, kennisinstituten
en de subsidiegevers) zitting hebben. Om de wensen vanuit de markt ten aanzien
van in situ meetinstrumenten te peilen, is door de begeleidingscommissie besloten een gezamenlijke
marktstudie in de vorm van een enquête te houden.
Sinds de start van het project is naast de gebruikte polarografische elektrode ook het optische
meetprincipe zover tot ontwikkeling gebracht dat dit voor de ontwikkeling van een zuurstofsonde
in beeld komt.
1