steentjie skoonmaak projek 2 Mei 2011 - Voortrekkers

By die Irene konsentrasiekampkerkhof is daar 573 van die oorspronklike grafsteentjies wat deur die
mense in die kamp uitgekerf is, meestal vir kinders wat in die kamp gesterf het.
Hierdie steentjies is van onskatbare waarde - by al die ander kampe uit die ABO-tydperk wat ek was
het ek weinig van die oorspronklike grafsteentjies gesien.By Brandfort is daar nie 'n enkele een oor nie
omdat dit alles van sandsteen gemaak is en totaal verweer het. E was so twee weke gelede vir die
eerste keer by die Howick kamp, die kerkhof is baie mooi versorg, maar van die oorspronklike grafte is
daar nie 'n teken oor nie.
Die steentjies is oorspronklik by die grafte in die grond geplant. Hierdie foto van Irene kampkerhof is
geneem tydens 'n kranslegging (ongeveer 1940).
Om hierdie steentjies te probeer bewaar is dit in 1959 deur die SAVF en Raad op Oorlogsgrafte uit
die grond verwyder en teen mure vasgesit. Dit het tot 'n mate die steentjies beskerm, maar sedert 'n
paar jaar gelede het ons agtergekom dat die steentjies (om watter rede?) gesteel word, en in die
proses het 15 van die steentjies spoorloos verdwyn. Die steentjies het ook natgereen en die nuwe
sproeiers wat installeer was, wel... het bietjie te goed gewerk!
Die steentjies is nou opgesluit in 'n skeepsvraghouer
en ons beplan nog hard daaraan om 'n nuwe gebou
op te rig op die perseel van die kampkerhof om dit uit
te stal.
Intussen het ons 'n redelike taak op hande om te
bepaal presies hoeveel spasie ons nodig het om dit uit
te stal, en ons moet elke steentjie opmeet. Daar is
bietjie rof te werk gegaan toe die mure geverf is en
baie van die steentjies het verf op gemors wat ons wil
skoonmaak. Met die eerste probeerslag het ons
redelik goed gevorder, daar was meer as 80 mense

wat kom help het, en ons het omtrent 100 van die steentjies gemeet, skoongemaak, afgeneem en met
die amptelike begrafnisregister vergelyk. 15 van die name was nie op die register nie.
Meer as 1000 van die mense wat in die kamp gesterf het, was kinders onder die ouderdom van 15
jaar, soos hierdie Petrus van der Merwe.
Hy was van Tygerpoort, Pretoria, op 3 jaar en 3 maande gesterf aan masels.
Inskripsie:
RUST PLAATS VAN Ons geliefde zoon Petrus Jacobus van der Merwe Gebore de 21ste April 1898
en is overleden de 19 de Augustus 1901
Ons gaan weer verder gaan met die skoonmaak van die
steentjies op Maandag 2 Mei vanaf 8uur tot so 1-uur se kant. As
jy dit kan maak, selfs al kom jy net vir 'n uur of twee, sal dit opreg
waardeer word. Ons sal so van 8-uur se kant af begin, ek sal vir
die wat belangstel so 'n toer deur die kampkerhof gee, en so
teen 12-uur se kant sal ons ietsie braai.
Bring asb jou eie stoele, en 'n paar ou lappe. Die
ververwyderaar is daar en daar is skropborseltjies, maar 'n
emmer of twee sal help, en as jy 'n gasbraaiertjie het. Wat laas
baie gehelp het was die "gazebo" tente vir die son.
Almal is welkom, so nooi jou vriende ook, kinders ingesluit!
Cilliers du Preez
cilliers@erfenis.co.za
083 325 9768
012 667 2213