Hoe bestuur ek my veekudde (vleisbeeste en skape ... - Landbou.com
Hoe bestuur ek my veekudde (vleisbeeste en skape ... - Landbou.com
Hoe bestuur ek my veekudde (vleisbeeste en skape ... - Landbou.com
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Opskrif: Bestuur van vee tyd<strong>en</strong>s droogte <strong>en</strong> na veldbrande<br />
Vraag: <strong>Hoe</strong> <strong>bestuur</strong> <strong>ek</strong> <strong>my</strong> ve<strong>ek</strong>udde (<strong>vleisbeeste</strong> <strong>en</strong> <strong>skape</strong>) tyd<strong>en</strong>s droogteperiodes asook na hewige<br />
veldbrande wat weiding verwoes het?<br />
Antwoord:<br />
Van die ergste veldbrande in die geskied<strong>en</strong>is het groot dele van die Vrystaat <strong>en</strong> Noordwes die afgelope<br />
winter getref. Normaalweg is die veld na ‘n rusperiode van 2 -3 maande weer tot ‘n groot mate uitgegroei<br />
<strong>en</strong> kan dan weer bewei word. Ongelukkig het baie min reёn die afgelope l<strong>en</strong>te geval <strong>en</strong> is die voer – <strong>en</strong><br />
weidingsituasie tans baie kriti<strong>ek</strong>. Hierdie situasie stem tot ‘n groot mate oore<strong>en</strong> met ‘n lang droogte<br />
tydperk. Die vraag is wat moet die veeboer nou do<strong>en</strong>? Die belangrikste is om ‘n e<strong>en</strong>voudige<br />
voervloeiprogram op te stel t<strong>en</strong> einde te bepaal of g<strong>en</strong>oeg voer beskikbaar is vir die huidige periode <strong>en</strong><br />
vir die daaropvolg<strong>en</strong>de oorwintering. Daar is veral twee asp<strong>ek</strong>te wat aandag moet kry nl :<br />
1) Veegetalle<br />
2) Beskikbare ruvoer<br />
Dit is nou die tyd om van oortollige, onproduktiewe <strong>en</strong> on<strong>ek</strong>onomiese vee ontslae te raak.<br />
Skape :<br />
Skeer alle <strong>skape</strong> so gou as moontlik – dit is ‘n bron van inkomste <strong>en</strong> geskeerde <strong>skape</strong> kan<br />
heelwaarskynlik makliker met die minder voer beskikbaar, oorleef.<br />
Raak ontslae van :<br />
Vleisbeeste :<br />
Prul vroulike diere volg<strong>en</strong>s :<br />
Ooie wat lammers weggooi<br />
Ooie wat nie dragtig is nie (sonar)<br />
Ooie wat oorslaan (r<strong>ek</strong>ords)<br />
Diere wat nie aanpas nie<br />
Diere wat gereeld si<strong>ek</strong> is<br />
Ooie met def<strong>ek</strong>tiewe uiers<br />
Ou ooie (klas gereeld)<br />
Onvrugbare ramme (sem<strong>en</strong>evaluasie <strong>en</strong> onderso<strong>ek</strong> teelorgane)<br />
Reproduksie probleme(dragtigheidsonderso<strong>ek</strong>e)<br />
D<strong>ek</strong>vermoё<br />
Swak melkproduksie<br />
Bouvorm<br />
Ouderdom
Prul bulle volg<strong>en</strong>s:<br />
Geslagsi<strong>ek</strong>tes (skedewasse)<br />
Vrugbaarheid (sem<strong>en</strong>evaluasie <strong>en</strong> onderso<strong>ek</strong> van teelorgane)<br />
D<strong>ek</strong>vermoё<br />
Ouderdom<br />
In uiterste gevalle kan daar ook van jaaroudverse ontslae geraak word omdat dit nog meer as ‘n jaar<br />
neem voordat hulle reproduseer. Pryse is nou relatief hoog <strong>en</strong> die prys van ‘n lew<strong>en</strong>de dier is nog altyd<br />
meer as die van ‘n vel.<br />
Die volg<strong>en</strong>de stap is om ‘n opname te maak van bestaande ruvoerbronne. Bepaal hoeveel veld, hooi,<br />
kuilvoer <strong>en</strong> oesreste is beskikbaar. Die volg<strong>en</strong>de riglyne vir hooi <strong>en</strong> oesreste kan gebruik word.<br />
1. Die b<strong>en</strong>utting van hooi<br />
Die volg<strong>en</strong>de inligting is daarop ingestel om hooi <strong>en</strong> ander ruvoerbronne optimaal te b<strong>en</strong>ut :<br />
1) Mo<strong>en</strong>ie hooi op die veld uitvoer (term wat gebruik word wanneer hooi op die veld uitgeplaas word)<br />
nie - dit het ‘n baie nadelige eff<strong>ek</strong> op rooigras (Themeda triandra) in die volg<strong>en</strong>de groeiseiso<strong>en</strong>.<br />
2) Ronde bale kan wel suksesvol op aangeplante weidingslande (veral oulandsgraslande) uitgevoer<br />
word, mits dit afgerol <strong>en</strong> op verskill<strong>en</strong>de pl<strong>ek</strong>ke in die land gevoer word.<br />
3) Uitvoer van hooi op aangeplante weiding kan bemestingskoste vir die volg<strong>en</strong>de seiso<strong>en</strong> met 20 –<br />
25% verminder.<br />
4) Beperk die rondbeweeg van beeste deur hulle in ‘n kraal of klein kampies te voer – dit is bewys<br />
dat spe<strong>en</strong>verse met so min as 3-4 kg/vers/dag deur die winter g<strong>en</strong>eem kan word, mits hulle nie baie<br />
loop nie.<br />
5) Beperk hooi-vermorsing deur van die regte voermetode gebruik te maak :<br />
Voer van hooi in hooimied – verlies is 30 tot 45 %<br />
Uitvoer op land - verlies is ongeveer 12 %<br />
Voer in hooi rakke < as 4%<br />
Tabel 1. Die % hooiverliese met verskill<strong>en</strong>de voermetodes<br />
Met hooirak Sonder hooirak<br />
Tipe baal 1 Dag 7 Dae 1 Dag 7 Dae<br />
Vierkantige bale 3.9 4.1 6.7 -<br />
Groot ronde bale 4.9 5.4 12.3 43
Hooimied<strong>en</strong>s 8.8 15.0 22.6 41<br />
Klein ronde bale (afgerol) - - 10.0 30.0<br />
Voorbeelde van tipes hooirakke vir beeste<br />
2. Die drakrag van oesreste<br />
Die drakrag van oesreste word in Tabelle 2 <strong>en</strong> 3 aangetoon.<br />
Tabel 2. Weidingskapasiteit van mieliereste<br />
Graanopbr<strong>en</strong>gs/ha<br />
2 ton 3 ton<br />
Beeste: GVE weidae/ha 90 120<br />
Drakrag :GVE/ha<br />
30 dae 3,0 4,0<br />
60 dae 1,5 2,0<br />
90 dae 1,0 1,3<br />
Skape: KVE weidae/ha 810 1080<br />
Drakrag :KVE/ha<br />
30 dae 27,0 36,0<br />
60 dae 13,5 18,0<br />
90 dae 9,0 12,0<br />
GVE = Grootvee e<strong>en</strong>heid<br />
KVE = Kleinvee e<strong>en</strong>heid<br />
Gewoonlik is die oesreste-opbr<strong>en</strong>gs eff<strong>en</strong>s hoёr as die graanopbr<strong>en</strong>gs. Oesreste se kwaliteit kan baie<br />
verskil <strong>en</strong> die reste word beter b<strong>en</strong>ut deur <strong>skape</strong> as beeste.<br />
Tabel 3. Voedingswaarde <strong>en</strong> b<strong>en</strong>utting van verskill<strong>en</strong>de oesreste van verskill<strong>en</strong>de gewasse
Gewas % R.P. Verteer Graanop- Reste*** KVE % reste<br />
baarheid * br<strong>en</strong>gs**<br />
weidae b<strong>en</strong>ut<br />
Lupi<strong>en</strong>e 11,5 60,7 2,2 2,6 1010 61,3<br />
Droёbone 13,9 61,0 1,0 1,9 520 82,5<br />
Sojabone 12,8 51,3 1,6 4,4 1150 59,9<br />
Sonneblom 9,2 46,3 2,0 3,6 1115 47,2<br />
Sorghum 7,6 56,4 2.0 3,9 1080 63,3<br />
Mielies 6,0 60,0 2,5 3,0 1080 60,0<br />
RP = ruproteї<strong>en</strong><br />
* Verteerbaarheid = In vitro organiese materiaal verteerbaarheid (%)<br />
** Graanopbr<strong>en</strong>gs gemeet in ton per h<strong>ek</strong>taar<br />
***Reste gemeet in ton per h<strong>ek</strong>taar<br />
Geskryf deur: dr. Hannes Dreyer, Ve<strong>ek</strong>undige (hannesdreyer@vodamail.co.za)<br />
1 Desember 2011
Change language