buitenlandse studenten binden? - Nuffic Transfer

i n t e r v i e w
14 | maart 2013 | transfer
van het politiebureau staan om te vertellen dat ze de
afgelopen nacht zo zijn uitgebuit. Daar moet je op
een andere manier achterkomen. Voor het Openbaar
Ministerie is de bottomline of zich mensonwaardige
situaties voordoen. Als de studenten hier een redelijk
leven hebben, is de noodzaak voor het OM om in te
grijpen minder groot. Maar als zo’n Chinees meisje
wordt gedwongen seksuele diensten te verlenen
in een massagesalon, schromen we niet haar daar
meteen weg te halen.”
Het toegenomen misbruik van studievisa is volgens
Ten Kate een rechtstreeks gevolg van de globalisering.
“Vijftien jaar geleden bestonden hogescholen
en universiteiten voor 95 procent uit Nederlandse
studenten. Het risico was toen dus veel kleiner.”
Gedragscode
Op welke schaal het misbruik plaatsvindt, is lastig
vast te stellen. Onderzoek van de Onderwijsinspectie
toonde in 2008 aan dat bij acht hogescholen buitenlandse
studenten waren verdwenen.
Ze hadden zich niet meer bij hun
instelling gemeld, terwijl ze er
volgens hun verblijfsvergunning
nog hadden moeten studeren.
Relatief veel Pakistanen bleken hun
studie voortijdig af te breken. “Zo’n
student verdwijnt dan binnen de
Europese ruimte. Zo lang hij niet
de Schengen-grens overgaat, kan
hij zich binnen Europa redelijk vrij
bewegen.”
Om oneigenlijk gebruik van studievisa tegen te gaan,
zijn de afgelopen jaren diverse maatregelen genomen.
Zo is er sinds 2006 de Gedragscode hoger onderwijs.
Hierin is vastgelegd aan welke eisen internationale
studenten en instellingen moeten voldoen. Een
extra check is het Nuffic-certificaat China, waarin de
authenticiteit van Chinese diploma’s en graden en de
Engelse taaltoets wordt bevestigd. Zonder dit certificaat
kan een Nederlandse onderwijsinstelling geen
visum aanvragen voor een buitenlandse student.
Een andere maatregel is dat internationale studenten
per studiejaar minimaal de helft van hun studiepunten
moeten halen. Als zij daar niet in slagen,
kan de IND hun verblijfsvergunning intrekken.
De onderwijsinstelling heeft de plicht om de studievoortgang
van niet-EU-studenten te rapporteren aan
de IND. Deze regeling, die ook in de Gedragscode is
opgenomen, treedt in werking als de Wet modern
migratiebeleid komende zomer van kracht wordt.
“Als er duidelijk afwijkende
patronen zijn, moeten
er een paar alarmbellen
gaan rinkelen”
De meldplicht ligt gevoelig bij de instellingen,
omdat die op gespannen voet staat met de privacy
van studenten.
Geen heksenjacht
“Doordat de instellingen de studievoortgang moeten
controleren, heb je er meer zicht op of mensen
ook daadwerkelijk studeren”, vindt ten Kate. “Het
gaat niet om een heksenjacht, maar je wilt graag de
mensen hebben die een bijdrage kunnen leveren aan
de Nederlandse economie.”
De landelijk officier mensenhandel is van mening
dat instellingen een bredere verantwoordelijkheid
hebben dan het in de gaten houden van studieresultaten.
Op een bijeenkomst van het Europees
Migratienetwerk eind vorig jaar deed hij een appel
op de instellingen om te letten op mogelijk misbruik.
“Ik zeg niet dat het probleem erg groot is, maar we
moeten onze ogen er niet voor sluiten. Studenten in
massagesalons zijn een teken aan de wand”, zei hij
toen. Die uitspraak leidde tot wat
weerstand bij het publiek, dat voor
een deel uit medewerkers van hogescholen
en universiteiten bestond.
“Je kunt niet verwachten dat onderwijsinstellingen
controleren wat
studenten in hun vrije tijd doen”,
was een van de reacties.
“Het strafrecht is geen panacee
voor alle problemen”, stelt Ten
Kate. “Het kan wel een aantal zaken
oplossen, maar je hebt ook mensen nodig die een
vinger aan de pols houden. In Nederland heerst sterk
de opvatting dat je zelf je leven moet bepalen. Dat is
een groot goed, maar dat ontslaat instellingen niet
van een bepaalde mate van verantwoordelijkheid
als buitenlandse studenten afglijden. En daar moet
je misschien wel een stapje verder in gaan dan bij de
gemiddelde Nederlandse student. Medewerkers van
instellingen hoeven geen opsporingsambtenaren te
worden. Maar als je een buitenlandse student hebt
wiens studie niet goed loopt en die bijvoorbeeld grote
schulden heeft, dan moeten er een paar alarmbellen
gaan rinkelen. Ook vanuit medemenselijkheid.”
Volgens Ten Kate zijn er genoeg papieren controles.
“Maar je moet ook controleren door met je voeten
in de klei te staan. Soms zijn er duidelijk afwijkende
patronen. Als een student in Amsterdam woont en
in Maastricht een bijbaantje heeft, kun je je afvragen
hoe reëel dat is.”
els heuts