Voorwoord - Koekmag

Als er een ‘Meest Sexy Woord’-verkiezing komt, is de kans niet zo groot dat ‘toekomst’
in aanmerking komt voor een prijs. Sexy of niet, inhoudelijk is het toch wel een lekker
begrip. De wereld is tenslotte niet is vergaan en het nieuwe jaar in volle glorie begonnen.
Wij zeggen proost! Op de toekomst.
Er is echter meer. Koekmag viert zijn eerste verjaardag en we kunnen zeggen: de lol in het
maken van een magazine over onze fantastische stad en de mooie verhalen zijn nog lang
niet op. Uit reacties blijkt ook dat jullie positief zijn gestemd over Koekmag. Dank jullie wel.
Wij zeggen proost! Op de toekomst.
Niet voor niets loopt ‘toekomst’ als een rode draad door deze editie. En daar gaan we alle kanten
mee op. Zelfs naar het verleden. Vroeger waren er immers ook plannen die weer bepalend zijn
geweest voor de toekomst van de stad. Er waren echter ook plannen die niet werden doorgezet.
Neem het ‘Deventer Dubbelstad’-project. Een serieus en groots plan om van Deventer
een stad met 250.000 inwoners te maken. Wij zeggen wow! Bijzonder toekomstbeeld.
Uiteraard hebben we veel meer leuks. Zo ontdek je welke industriële producten uit Deventer
komen, maak je kennis met een technische Willy Wortel, kun je kijken en luisteren naar een
vuurspuwend drumstel en nog veel meer. Pak een drankje erbij en duik lekker in deze gloednieuwe
Koekmag. Wij zeggen proost! Op een fijne toekomst!
Redactie Koekmag
colofon
Januari, februari, maart 2013
Uitgever: Tekstbureau Etaalage
Hoofdredactie: Sylvia Plette
Redactieadres:
Koekmag
Twijgstraat 1
7411 AR Deventer
redactie@koekmag.nl
www.koekmag.nl
Advertenties: adverteren@koekmag.nl
Voorwoord
Aan dit nummer werkten mee:
Jurgen Antonissen, Jildou Dantuma, Uwe Dobberstein,
Erwin Fuchs, Femke Meerdink Veldboom,
Henk Nalis, Jeroen Plette, Jolien Posthumus
Vormgeving: Zondagskinderen / Casper ter Beek
Omslag illustratie: Job van der Molen
Druk: Gildeprint
Disclaimer:
De redactie is niet aansprakelijk voor gegevens door
derden verstrekt.
Koekmag is een uitgave van Tekstbureau Etaalage. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden
verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
2 3

12
Koek & Kroniek
Misschien een raar idee: Deventer een
stad met 250.000 inwoners. Toch was er
vijftig jaar geleden een serieus plan dit te
realiseren. Lees alles over deze Dubbelstad.
20
Koek & Jij
Jij bent de baas van Deventer. Wat zou je
direct doen of aanpassen in jouw stad?
heeft Inhoud
18
Koek & Kennis
Vindingrijk is Deventer zeker. Deze producten
zijn in onze stad vervaardigd.
31 24
Koek & Koffie
We drinken koffie met een uitvinder. Geweldig
toch? En oh ja, hij is ook kunstenaar en
striptekenaar. Kortom: een veelzijdig persoon.
4 5
32
Koek & Go
Ditmaal een interactieve wandelroute door
de Raambuurt. Je kunt hem dus echt lopen,
maar ook vanachter je computer ‘wandelen’.
Handig als het regent.
46
Koek & Plan
Vind je de bouw van het nieuwe stadskantoor
geen goed idee? In het verleden zijn er meer
plannen geweest waar niet iedereen gelukkig
mee was.
38
Koek & Kiek
Een oude en nieuwe foto van een aantal
prachtige panden aan de Welle. Of er veel is
veranderd? Kijk zelf maar...
En verder...
... hebben we natuurlijk nog veel meer. Zo
zie je een ijsbreker die in 1929 de IJssel
ijsvrij maakte, vertellen we welke producten
- naast bijvoorbeeld het gezondheidsmatras
van Auping - nog meer uit Deventer komen,
bieden we een knallende kunstenaar een
podium en vertelt Jurgen je hoe het was
om vroeger in de criminele Kleine Overstraat
te wonen. Win verder mooie prijzen met de
puzzel en ontdek welke leuke evenementen
we voor je organiseren.
Tip: Check Koekmag ook online.

Koekjes
Hee is
de Battumse
krante lèzen
Wist je dat...
Wandelen vanachter de pc
Te koud om naar buiten te gaan? Maar wil je toch
genieten van het mooiste plein van Nederland? Geen
enkel probleem. Mindblowing heeft alle panden
op de Brink fotorealistisch aangemaakt. Deze zijn
beschikbaar via Google Earth. Hiermee heb je de
mogelijkheid om lekker vanachter je pc of tablet de
Brink over te gaan. Dus ook als het slecht weer is of als
je gewoon geen zin hebt om de deur uit te gaan, kun
je heerlijk wandelen in een prachtige 3D-omgeving.
Het filmpje is te zien via de qr code of
via http://youtu.be/DdhKgZRIvzE.
...de Sandrasteeg zijn naam dankt aan Hendrik de Sandra?
Hij was een hoge militair uit het Staatse Leger en kocht in
1664 het pand dat we nu kennen als het oudste stenen huis
van Nederland. De oudste kern van dit huis dateert uit 1130
en is opgetrokken uit trachiet en tufsteen, steensoorten die
aangevoerd werden vanuit de Eifel. Dit pand, de Proosdij,
was voor de Reformatie de woning van de proost van het
kapittel van de Lenuïnuskerk. Nadat door middel van het
beleg van Deventer in 1591 de calvinistische Maurits van
Oranje de stad veroverd had op de katholieke Spanjaarden,
werd de proosdij aan de Katholieke Kerk onttrokken en
kwam ze in handen van de Staten van Overijssel. Het huis
kreeg diverse andere bestemmingen en werd ten slotte
verkocht aan Hendrik de Sandra.
HIj DOet een MIDDAgDUtje
Uit: Deventerse Wiesheden, uutdrukkingen en väsjes
Om het ijs te breken
Papegaaischieten
Voor veel inwoners van Deventer een herkenbaar
beeld: de papegaai boven de deur van een pand in
de Bergstraat. Het pand heet dan ook ‘De Papegaai’
en was vroeger een herberg en brouwerij. Deze
naam is waarschijnlijk afkomstig van het traditionele
papegaaischieten dat de schutterij vlak na Pinksteren
op de Brink beoefende. Tijdens dit gebeuren
werd een houten papegaai op een stok gezet en
pang, schieten maar. De overwinning zal door de
schutter in dit pand zijn gevierd.
Een bijzonder tafereel uit 1929: een ijsbreker op een dichtgevroren IJssel.
6 7
Foto: SAB

Foto: SAB
Koekjes
In de prijzen gevallen
De redactie van Koekmag is wederom blij verrast met
alle goede inzendingen van de puzzel. Wat een kennis
is er in en over onze stad aanwezig! Helaas kunnen we
niet iedereen gelukkig maken met een prijs. Toch feliciteren
we weer een aantal prijswinnaars. Zo wint Rene
Simmelink de Cakepop workshop voor vier personen.
Dat wordt smikkelen. Ook Gerda Bos-Kersbergen en
I. van Broekhuizen vallen in de prijzen: zij winnen
beide twee kaartjes voor een film naar keuze in het
Luxor Theater. Niks gewonnen? Bij de puzzel achterin
deze editie kun je weer leuke prijzen winnen. Succes!
Huisarrest en loeiende koeien
De Beestenmarkt dankt zijn naam aan de veemarkten die er gehouden
werden. Tot aan de Tweede Wereldoorlog vond dit wekelijks
plaats. In 1963 was er voor het laatst een Koude Markt voor alleen rundvee, die plaatsvond
op iedere vierde maandag van oktober. Het verhaal gaat dat inwoners aan de Beestenmarkt
tijdens zo’n Koude Markt de deur niet uit konden: handelaren en boeren bonden
hun vee vast aan de deuren van de huizen. Een dag - van ’s nachts twaalf tot diep in de
volgende nacht - huisarrest dus, met het nodige geloei als bonus.
Het Onderdelenhuis Lammertink - al 28 jaar goed bekend in Deventer en omstreken -
heeft echt alles wat betreft onderdelen voor jouw wit- en bruingoedapparatuur
in huis. Daarbij draaien de medewerkers van Lammertink hun hand niet om voor
reparatie, service en advies. Het Onderdelenhuis heeft onderdelen voor was-/
droogmachines, gasfornuizen, audio- en televisiekabels, elektra, laptop/gsm/tabletopladers
en -accessoires, stofzuigers, fietsen en fietsonderdelen, alle soorten
accu’s, computeraccessoires en sanitair, bijvoorbeeld zeefjes voor de gootsteen.
Dit alles van verschillende topmerken.
Regionale bekendheid
Eigenaar Henny Lammertink: “We hebben kennis in huis waarmee we klanten direct kunnen
helpen. En daar gaat het toch om. Je wilt toch geen dag je wasmachine of vaatwasser
missen? We bestrijken een groot gebied; onze vaste klanten komen uit Lochem, Zutphen,
Raalte, Wijhe, Olst en Twello. De reden van onze regionale bekendheid is de service en
voorraad. Bovendien hebben we kundige medewerkers. Waar zie je dat nog? Het is tegenwoordig
schaars dat een winkelier moeite doet voor het verstrekken van de juiste info en
adviezen aan de klant. Dat horen we vaak van de klanten zelf. Het is onze kracht om juist
dat stukje extra te doen om de klant te helpen die elders vaak van het kastje naar de muur
wordt gestuurd.”
8 9

www.engelenbengel.nl
Grote Overstraat 55-57
7411 JB Deventer
post@engelenbengel.nl
Tel. 0570 - 614754
ook lunch op vrijdag,
zaterdag en koopzondagen
Wo 17.00-00.00 * Do 17.00-01.00
Vrij 12.00-01.00 * Za 12.00-01.00 * Zo 17.00-00.00
Loungekelder reserveren (15-30pers.) informeer even
Films
uit alle windstreken
Filmhuis De Keizer vertoont actuele films, (voor)premières, specials, klassiekers en
jeugdfilms uit alle windstreken, voor een zo breed mogelijk publiek. Kwaliteit staat hierbij
hoog in het vaandel. Dit alles in een ongedwongen sfeer en in de meest sfeervolle filmzalen
van Oost-Nederland. Dagelijks worden minimaal twee films vertoond in de avond. Daarnaast
zijn er elke dinsdag, vrijdag en zondag matineevoorstellingen. Aanvangstijden, films
en filmbeschrijvingen staan vermeld in de maandfolder en op de website.
Filmtips in januari, februari en maart: The Hypnotist, The Best of IDFA on Tour,
Caesar Must Die, The Perks of Being a Wallflower, Le Magasin des Suicides (3D),
Anna Karenina, The Master, NO, Silver Linings Playbook en meer.
Filmcursus In februari is het weer tijd voor onze jaarlijkse filmcursus, dit jaar met het thema
Anders Film Kijken. Je krijgt zicht op zaken die beïnvloeden hoe je een film ervaart, zoals camerastandpunten,
montage, mise-en-scène, de buitenbeeldse laag en dramaturgie. Filmkenner
Jan Salden geeft de cursus en laat aan de hand van fragmenten en vier filmvertoningen (The
Hours, Hero, Kill Bill: Vol. 1 en The Third Man) zien hoe bepaalde aspecten een film ‘kleuren’.
De filmcursus is op maandag 4, 11, 18 en 25 februari. Je kan je aanmelden voor 21 januari via
de bon in de filmcursusfolder. Deze is verkrijgbaar in het filmhuis en via de website.
Fantastisch Kinder Film Festival Op zaterdag 23 en zondag 24 maart kan je in het
winkelrinkel warenhuis heerlijk dwalen over de verschillende afdelingen zoals die in een
echt warenhuis voorkomen. Speel de rol die je wilt: kassamedewerkster, magazijnbediende,
winkeldame of banketbakker! Meer informatie via www.fantastischkinderfilmfestival.nl en te
zijner tijd op onze website.
Openingstijden:
op werkdagen van 11.00 tot 13.00 uur en 45 minuten voor aanvang van de
voorstellingen.
Filmhuis De Keizer Keizerstraat 78 | 7411 HH Deventer | 0570-600515 | www.filmhuisdekeizer.nl
10 11

& Kroniek
Deventer Dubbelstad
Stad met 250.000 inwoners
je kunt het je misschien niet voorstellen: Deventer een stad met 250.000 inwoners.
“gelukkig niet”, zullen veel inwoners zeggen. toch zijn er ruim vijftig jaar geleden
serieuze plannen geweest om van Deventer een stad te maken met een kwart miljoen
inwoners. Met de Ijssel midden door de stad en een universiteit. Het plan, Deventer
Dubbelstad, had vooral voor De Hoven grote gevolgen. Lees mee over dit plan dat
volgens het stadsbestuur ‘geniaal van conceptie’ was.
Ondanks de voortvarende wederopbouw en de ontwikkelingen in de industrie bleef
de volkshuisvesting na de oorlog een zodanig probleem dat Deventer, net als de meeste
andere steden, uitbreidingsplannen ging maken die waren gebaseerd op bevolkingprognoses
en grootstedelijke ambities. In 1954 lanceerde Deventer een plan dat
uitging van 80.000 inwoners in 1980 en van uitbreiding op het grondgebied van de
gemeente Diepenveen. Die annexatie gaf Deventer voorlopig genoeg extra grondgebied
voor woningbouw, zoals de wijk Keizerslanden in 1959. Hier werd in 1962 op
initiatief van wethouder Timmer dan ook begonnen met de bouw van 703 woningen
en tien winkels. In de tweede helft van de jaren zestig ging de nieuwbouw in hoog
tempo door en verrezen Borgele in 1966 en De Platvoet in 1969. In de nieuwe wijken
werden hoge flats gebouwd en voorzieningen als scholen en winkelcentra zoveel
mogelijk geïntegreerd. Met de bouw van De Platvoet was de ruimte voor nieuwbouw
binnen de bestaande gemeentegrenzen echter op. Het aantal nieuwe woningen
daalde snel en bereikte in 1972 met zestien een absoluut dieptepunt. Dankzij de sloop
van fabrieken in de Oude Schil kwam daar weer ruimte voor nieuwbouw, bijvoorbeeld
door de sloop van de rijwielfabriek van Burgers aan de Rozengaarderweg.
Geniaal van conceptie
In 1959 manifesteerde de ambitie van het herboren Deventer zich in het grootse
plan ‘Deventer Dubbelstad’ dat van Deventer een stad met 250.000 inwoners moest
maken met nieuwe en grote industrieën en een universiteit. In dat jaar verscheen bij
Kluwer in Deventer de studie van het Nederlandsch Economisch Instituut die bedoeld
was als opmaat naar die Dubbelstad en de mogelijkheden en de stedenbouwkundige
plannen gedetailleerd beschreef en uitlegde.
12 13

& Kroniek
De burgemeester en gemeentesecretaris wezen in hun inleiding op de dreigende
overbevolking van het westen van Nederland en alle denkbare nadelige gevolgen
daarvan. Daarom zou het goed zijn een stad buiten de ‘randstad Holland’ maar ook
weer niet helemaal aan de rand van het land, te laten uitgroeien tot een grote stad.
Het gemeentebestuur dacht daarbij uiteraard aan de eigen stad. Daarom had Deventer
in 1958 een krediet vrijgemaakt om de mogelijkheden en kansen te laten onderzoeken.
In alle bescheidenheid schreven de burgemeester en secretaris dat een nieuwe stadshelft
was ontworpen die ‘stellig geniaal van conceptie’ was. Hier kon iets groots tot stand
komen.
De heren begrepen dat de wijziging van provincie- en gemeentegrenzen niet eenvoudig
zou zijn en dat wellicht naar een vorm van samenwerking gezocht zou moeten worden.
Ze brachten ook nuanceringen aan in de uitvoerbaarheid van de plannen. Zo waren de
vestiging van de universiteit of hogeschool in Deventer wenselijk, maar was de uitgroei tot
een stad van 250.000 inwoners niet afhankelijk van de komst van zo’n universiteit. Een
belangrijke reden waarom Deventer zichzelf bij uitstek geschikt achtte om veel mensen
op te nemen en als instrument te dienen om de bevolkingsaanwas van de randstad af te
remmen, was de gunstige ligging aan een ‘groot vaarwater en een kruispunt van elkaar
snijdende weg- en spoorwegverbindingen’ die een van de rode draden van de geschiedenis
van Deventer is. Ze wezen dan ook op die lange geschiedenis en noemden Deventer
terecht een ‘oude stad met historie en karakter, die zich echter steeds weer heeft aangepast
aan de omstandigheden en daardoor snel is gegroeid’. Dat bleek ook in deze tijd weer uit de
aanwezigheid van een gedifferentieerde industrie. Bovendien bood de ligging in een van de
mooiste en rijkst gevarieerde streken van Nederland onbeperkte recreatiemogelijkheden, aldus
het onderzoek dat het Nederlandsch Economisch Instituut in opdracht van de gemeente
had gedaan.
Het volk zal er trots op zijn
De bestaande stad op de rechteroever van de IJssel moest daarvoor wel groeien naar
130.000 inwoners en op de linkeroever moest als het ware in spiegelbeeld een geheel
nieuw stadsdeel komen met 120.000 inwoners. Voor de groei naar in totaal 250.000
inwoners was twintig jaar uitgetrokken. Dat betekende een groei van 200.000 inwoners
in twintig jaar, iets meer dan de landelijke bevolkingsaanwas in een jaar. Deventer vond
dat realistisch, maar besefte ook dat het plan alleen kon slagen met de medewerking
van de regering, de besturen van Gelderland en Overijssel en veel ambtelijke diensten.
Het gemeentebestuur begreep dat het niet mogelijk was industrie en grote instellingen
te dwingen zich in Deventer te vestigen. Dat kon alleen maar door de industrie en zulke
instellingen te stimuleren als onderdeel van een bewuste ruimtelijke ordening, en natuurlijk
met financiële steun en toewijzing van bovengemiddelde contingenten woningen,
want ‘woningen trekken arbeiders en arbeiders trekken industrie’. De burgemeester
en secretaris eindigden hun inleiding met hooggestemde vaderlandse bewoordingen.
Het zouden in de eerste plaats Deventer en drie omliggende gemeenten (Diepenveen,
Voorst en Gorssel) moeten zijn die ‘geleid door durf en de vaste wil iets voor hun land te
doen, de moed opbrengen om dit zo groots opgezette plan tot werkelijkheid te maken.
Heel ons volk zal er trots op zijn’.
Het plan voor de Dubbelstad was voor heel Deventer ingrijpend, maar het meest ingrijpend
voor de wijk De Hoven op de linkeroever van de IJssel. Daar bevonden zich tot het
begin van de twintigste eeuw tuinen met - soms - theekoepels, en bloemisterijen. Er
stonden ook woonhuizen, maar een echte woonwijk is De Hoven pas in het begin
van de twintigste eeuw geworden. Daardoor kreeg de wijk pas in 1922 waterleiding
en een riool, en in 1923 elektriciteit. De wijk moest voor de aanleg van de Dubbelstad
helemaal afgebroken worden. De gemeente begon meteen met de voorbereiding.
Voorlopig werd vanaf 1959 aan de overkant van de IJssel niet meer gebouwd en werd
het onderhoud aan straten en woningen tot een minimum beperkt.
De teleurstelling
De plannen voor de Dubbelstad waren inderdaad hemelbestormend, maar ze moesten
op aarde worden uitgevoerd en dat maakte het allemaal wel ingewikkeld. De hobbels
waren legio: gemeentegrenzen lagen al gevoelig maar provinciegrenzen overgevoelig
en bovendien vond de regering dat Deventer te hoog greep. Een verzoek
tot een grenswijziging met de gemeente Voorst werd afgewezen en de minister van
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening liet Deventer in 1968 weten dat de regering het
Dubbelstadplan had afgewezen en het gemeentebestuur adviseerde om zijn ambities bij
te stellen en de stad in oostelijke, in plaats van westelijke richting uit te breiden. Voor de
Dubbelstadplannen was ook de annexatie van Diepenveen nodig en dat zou nog moeilijk
worden. Wethouder Timmer was woedend en verweet de regering in Den Haag dat
die Deventer in zijn eigen sop had laten gaarkoken. Dat was niet ten onrechte, want de
mislukking van de plannen voor de Dubbelstad had nog een gevolg: een versnelde wisseling
van de wacht bij de PvdA, die op korte termijn het politieke einde van wethouder
Timmer betekende.
Tekst en foto: Geschiedenis van Deventer, Henk Slechte
14 15

& Kunst In de etalage: Uwe Dobberstein
Bekijk de CannonDrum
in actie, check de qr-code.
Foto: Vincent Nijhof
Koekmag houdt van kunst. en kunst is er genoeg in Deventer. Om ook jou te laten
genieten van bijzondere kunstwerken, geven wij met liefde elke editie een pagina
weg aan een kunstenaar.
Uwe Dobberstein van ‘Creation in Fire and Metal’ is een inboorling uit Namibië met passie
voor vuur en metaal. Als kunst- en edelsmid werkt hij hoofdzakelijk in opdracht. “Mijn eigen
werk is vooral gericht op de constructie van vuurmachines. Tijdens de jaarwisseling 2011 -
2012 presenteerde ik mijn eerste autonome werk: de ‘CannonDrum’, een drumset op basis
van kanonnen. Mijn ideaal is om een orkest samen te stellen van vurige machines.” Begin
2013 mag Uwe zijn nieuwe smederij, gewonnen met een competitie van de gemeente, in
het Elevatorgebouw (Havenkwartier) opzetten. De foto is onderdeel van het project ‘Unzer
Will aus Stahl’ van Patrick Mangnus en Vincent Nijhof. De werken hiervan zijn van 21 januari
tot en met 4 maart te bewonderen in Filmhuis de Keizer.
www.creationinfireandmetal.nl
16 17

Foto: Nationaal Onderwijsmuseum
& KennisGemaakt
Deventer Handgeknoopt Tapijt
Handgeknoopte tapijten bestaan al eeuwen, maar
zijn in Deventer rond 1816 heruitgevonden. De
tapijtfabriek levert deze zogenaamde Smyrnatapijten
onder meer voor het Paleis op de Dam en
het Tuschinski Theater.
Bezoek tot 2 april 2013 de tentoonstelling ‘Geknoopt
en geweven’ in het Historisch Museum Deventer.
Leesplankje
Kluwer geeft vanaf 1902 een leesmethode
met leesplankje uit, ontwikkelt
door de Deventer onderwijzer
Colenbrander. Dit geit-zeep-doesplankje
wordt uiteindelijk vervangen
door die van zijn Deventer collega
Hoogeveen. Hij bedenkt de methode
met Aap, Noot, Mies.
Real Dutch Wax Prints
Katoenfabriek Ankersmit (gesloten in 1965) fabriceert
vanaf 1865 unieke katoendrukken speciaal voor de
West-Afrikaanse koloniën/landen. Deze Real Dutch
Wax Prints zijn aan twee zijden draagbaar doordat het
katoen aan beide kanten
wordt bedrukt met een
laag gesmolten wax.
Tegenwoordig wordt het katoen nog steeds vervaardigd, bij
het bedrijf Vlisco in Helmond.
Fietsen
De eerste Nederlandse Rijwielfabriek staat in Deventer.
Directeur Henricus Burgers brengt
zeven jaar na de uitvinding van de vélocipède door Fransman
Pierre Michaux de houten doordraaier (1868) op de
markt. De eerste fiets van Nederland.
in Deventer
Blik
Blikfabriek Thomas & Drijver (opgericht in 1919)
vindt de mogelijkheden uit waardoor blik niet
meer met een blikopener geopend hoeft te
worden, maar met onder meer speciale lipjes.
De frisdrankindustrie is er groot mee geworden.
Na verschillende overnames is Thomas & Drijver
nu geïntegreerd in de Ardagh Group.
Stalen gezondheidsmatras
Deventer smid Johannes Auping krijgt in 1888 de
opdracht om een bed te maken dat hygiënischer is
dan bestaande bedden. Hij bedenkt een frame met
daarin gedraaide, in elkaar gevlochten ijzerdraden. De
machines om dit te produceren, ontwikkelt hij ook. Het
Amsterdamse Burgerziekenhuis bestelt direct veertig
exemplaren van dit ‘Eerste Nederlandsche Stalen
Gezondheidsmatras’.
Deventer Koek
Koek is nauw verbonden met onze economische
geschiedenis en historische imago. Het is niet bekend
sinds wanneer in onze stad koek wordt gebakken die
nog altijd is voorzien van het voorvoegsel Deventer. Het
recept hoort geheim te zijn, maar de ingrediënten zijn
wel bekend: roggemeel, honing, water en specerijen.
Snoep en wasmiddel
Grondlegger van Senzora (Schoemakers en Zonen Raambuurt),
Antonie Johannes Schoemaker, opent in 1876 een
kruidenierszaak en stapt snel over naar een zeepfabriek en
koffiebranderij. Ook is er ruimte voor het fabriceren van
pepermunt. Als eerste in Nederland begint Senzora met de
productie van kristalsoda.
18 19
Foto: Historisch Museum Deventer
Foto: Johan Bron: Wikipedia

& jij
Jij bent de baas
van de stad,
wat ga je doen?
Oscar Rottink
“Allereerst moet ik zeggen dat Deventer
de afgelopen vijftien jaar al erg is opgeknapt,
dus daarvoor niets dan lof. Ik zou
als ik baas was meer luisteren naar input
van de bevolking. Er zitten in Deventer
veel mensen met een goede visie en als je deze betrekt in
laagdrempelige brainstormsessies, dan weet ik zeker dat er
op vragen als deze erg nuttige input komt. Er moet meer
met de IJssel gebeuren. Het idee van de stadshaven is mooi,
maar lastig. Dat heeft vooral te maken met de slechte infrastructuur.
Maar ik denk dat de overkant van de IJssel zich ook
prima leent voor meer recreatie. Zeker in combinatie met het
‘Ruimte voor de Rivier’-project. Al dan niet met kunstmatig
gecreëerde stranden. Er wordt nu ook volop gerecreëerd in de
zomer aan de overkant van de IJssel, maar van faciliteiten
is - op anderhalve prullenbak na - geen sprake. Volgens mij
een goede aanvulling om toeristen wat langer in Deventer
te houden gedurende de zomer. Verder zou ik de horeca in
Deventer grotere terrassen geven. Vaak is er nu op mooie
dagen weinig plek (vooral aan de zonkant) en de Brink is
groot genoeg. Ik zou de Brink ook aankleden met wat meer
groen en/of waterpartij. Dat breekt het grote plein en als je rond de fontein groen
plaatst, met meer zitjes rondom dan knapt het plein ervan op. Vooral omdat de huidige
zitjes echt te troosteloos zijn en vaak bezet door mensen met hun halve litertje. Daarnaast
zou ik het openbaar vervoer binnen de gemeente gratis maken. Scheelt een hoop verkeer
en maakt de drempel lager toch het (trage) openbaar vervoer te gebruiken om
bijvoorbeeld vanuit de randgemeenten naar de stad te komen.”
Janne Schutte
“Ik zie veel leegstand in Deventer, onder meer op het industrieterrein,
maar ook (monumentale) panden in de stad. Tegelijkertijd worden er
enorm veel nieuwe gebouwen en huizen gebouwd die vervolgens
ook weer leeg komen te staan. Als baas van Deventer zou ik ervoor
willen zorgen dat de leegstaande gebouwen weer een functie krijgen,
onder andere door oude panden op te knappen. Tot die tijd mag er geen nieuwbouw
plaatsvinden. Sterker nog, op de plaatsen waar nieuwbouw is gepland (bijvoorbeeld op
het oude Hoornwerk), worden parken gemaakt met veel groen en voor kinderen plaats
om te spelen.”
Lidwien Vermeulen
“Als ik de baas zou zijn van Deventer, zou ik een werkelijke verandering teweeg
brengen. Dat betekent groot denken op weg naar een langetermijnvisie
die met kleine doelen gerealiseerd kan worden. Waarbij de gemeente
haar burgers laat zien dat die verandering impact heeft op alle lagen van
haar bevolking. Groei wordt gerealiseerd in alle vormen door te luisteren en
te delen. En dat kan al beginnen door de middelen die voor het gemeentehuis beschikbaar
zijn op een nieuwe wijze te besteden. Effectief de middelen inzetten om scholing te verbeteren
en mensen, vooral kinderen, te enthousiasmeren om te leren en te delen. Ik zou microkrediet
beschikbaar stellen om kleine doelen te realiseren, zodat een nieuwe bedrijvigheid
ontstaat waar we allen onze vruchten van kunnen plukken en groeien.”
Ramon van de Velde
“Mijn vriendin wil meer winkels om lekker te shoppen. Als ik de baas was,
zou ik een gigantische wielerzaak bouwen. Een zaak die net zo chill is als
Burnside, maar dan voor wielrenners. Ook zou ik een supervet fietsparcours
door de stad maken waar je altijd overheen kunt.
20 21

& jij
Los van deze ‘fiets-zaken’ zou ik het erg prettig vinden als de Welle autovrij wordt. En verder
wil ik wel een vette tent waar je echt lekker kan dansen in plaats van rustig biertjes drinken.”
Judith Zwienenberg
“Als eerste zou ik stoppen met de bouw van het nieuwe gemeentehuis!
Verder zou ik de verkeerslichten bij voetgangersoversteekplaatsen
wijzigen. Nu moet je vaak eerst een fietspad oversteken voor je ‘veilig’ op
het knopje voor het groene licht kunt drukken... Beetje raar toch? Denk
bijvoorbeeld maar aan de verkeerslichten als je al lopend van het station naar
de stad wilt. En om daar op door te gaan: er zijn een hoop plaatsen waar voet- en fietspad
in elkaar overlopen... Heel rijwielvriendelijk, zowel voor rolstoelen als wandelwagens, maar
vooral voor de fietsen die om de haverklap bij de rotonde bij de Boreel over de stoep voor
een kortere weg kiezen! Wellicht zou een klein stoepje toch niet zo verkeerd zijn.”
Uiteraard peilde Koekmag ook de mening via social media.
een aantal reacties:
- De infrastructuur! Te beginnen met een 3e
brug over de IJssel!
- Goed plan 3de brug over de IJssel!
- Bløf en Racoon weren uit de binnenstad!
- De gehele binnenstad asfalteren zodat je
fatsoenlijk met je kratje bier door de stad
kan fietsen.
- Binnenstad autovrij, 3e IJsselbrug en
doorsteek naar A50, nieuw stadskantoor
organiseren en alle sportvoorzieningen binnen
de gemeente open houden.
- De Vijfhoek afstoten.
- Dat nieuwe stadhuis er niet laten komen.
Stadsstrand met beachclub. Die lelijke
80er jaren huizen aan de Pothoofd weg
en de rest opknappen. En meer horeca
aan de Welle.
- Kabelbaan aanleggen van Duindoorn
naar de VVV.
- Bak voor plastic weer invorderen.
- Rondweg Deventer maken, nieuwe brug
over de IJssel en laten aansluiten op A1.
Rondweg oost 100KM per uur en verbreden
naar 4 baans. En halte plan kabelbaan
hierboven aan de Douwelerwetering!
- Nieuwe brug van mijn voordeur naar de
binnenstad! En de Eagles naar Zwolle laten
verhuizen!
- Dat stadshavenplan door laten gaan.
- Autovrije binnenstad, stadshaven aan de
Bokkingshang terug, meer horeca aan de
Welle.
- De bewustwording van een eerlijker en gezonder
voedselsysteem stimuleren onder
de Deventer bevolking!
- De baas van Deventer opslag geven.
Javastraat 123
7512 ZE Enschede
T 053 4800 530
info@gildeprint.nl
www.gildeprint.nl
> gildeprint.nl
> Brochures
> Proefschriften
> Handelsdrukwerk
> Magazines
> Boeken
22 23

& Koffie
“Mensen zijn losgeraakt van techniek”
Willy Wortel van Deventer
De wereld is leuker met techniek. Het zou zo een slogan kunnen zijn ter bevordering
van het aantal studenten techniek. De leus geldt in ieder geval voor Reinhart Voulon.
Hij noemt zich uitvinder en Koekmag kan zeggen: dat is hij ook. Zo ontwierp hij onder
meer een lopende tent en paraplu. Zijn kennis van techniek brengt hij vol passie over op
kinderen. “Met techniek kun je de omgeving een stuk makkelijker maken.”
“Ik heb mijn oma nooit gekend, zij is jong overleden”, begint Reinhart zijn verhaal over hoe
het allemaal is begonnen. “Ze was erg ziek. Mijn vader (16) heeft toen van een oude stofzuiger
een machine voor haar gemaakt, waarmee ze vanuit bed de gordijnen kon openen,
zonlicht binnenlatend.” Zijn interesse voor techniek en uitvinden heeft Reinhart dus niet
van een vreemde. “Het is bijzonder. Als je een beetje van techniek afweet, als je weet hoe
je dingen kunt maken, kun je ook de wereld net wat gemakkelijker en gezelliger maken.
Voor jezelf, maar ook voor andere mensen.”
Wantrouwen
Volgens de uitvinder en tevens kunstenaar bestaat er een misplaatst wantrouwen ten opzichte
van techniek. “De mens is afhankelijk van zijn eigen uitvindingen en mensen houden er
niet van om ergens afhankelijk van te zijn. Daar komt ook bij: vaak snappen ze hun eigen
techniek niet. Al sinds de stoommachine, die eeuwen geleden is uitgevonden, zijn mensen
bang dat de stoomrobot de wereld gaat overnemen. Intrigerend. Ik doe onderzoek naar de
spanning tussen mens en techniek. Want wie is er nu de baas: het mobieltje dat de hele tijd
rinkelt, of de eigenaar die de uitknop niet durft in te drukken?”
Reinhart studeerde aan de kunstacademie en de universiteit, maar die laatste is hem niet
creatief genoeg. Hij vindt het bijzonder wat je kunt met techniek en wil dit laten zien in zijn
kunst. Zo ontwerpt hij het Orakel van Tilburg. “Het orakel is niets meer dan een verborgen
laptop en een afdruk van twee handen op het raam. Ze nodigen uit om je handen
er tegenaan te houden. Wanneer je dat doet, krijg je ongevraagd een horoscoop te horen
van een blikkerige computerstem. Binnen korte tijd waren veel mensen bijgelovig geworden.
Bijvoorbeeld: ‘U doet er verstandig aan een helm te dragen. Uw beschermengel heeft het
even gehad met u.’ De man die deze horoscoop te horen kreeg, liet zich door zijn vrouw naar
huis rijden.”
Affectie
Bijzonder wordt er zeker gereageerd op zijn ontwerp ‘het mechanische meisje’. Het
lopende meisje heeft geen ogen en geen gezicht. “Ogen kun je niet goed namaken, dan
lijkt het nep. Nu is er ruimte voor verbeelding.” Het meisje vraagt op allerlei manieren - vrolijk,
boos, zeurderig - of je met haar aan de hand wilt lopen. Laat je los, dan vraagt ze het weer.
Soms zeurderig, soms lief. “Het meisje roept affectie op. Sommige bezoekers hebben hele
stukken met haar gelopen. Het uitgangspunt bij dit meisje was ook: zo gemakkelijk is het
niet om te lopen. De knapste robot kan net een beetje rennen en dan moeten er geen
obstakels op de weg zijn. Een kind loopt met anderhalf jaar al. Zo goed zit ons lichaam dus
in elkaar.”
24 25

& Koffie
Techniki
Naast zijn uitvindingen brengt Reinhart zijn passie voor techniek op unieke wijze
over op kinderen. Tijdens zijn cursus Techniki neemt hij bakken oud speelgoed mee
voor kinderen om uit elkaar te schroeven en te kijken wat er in zit. “Ik laat kinderen
ontdekken hoe een mobieltje in elkaar zit of hoe elektrisch speelgoed werkt. Met al
die onderdelen bouwen ze dan weer de mooiste dingen. Ik leg ze daarbij uit hoe alle
onderdelen en motortjes werken en hoe ze die kunnen gebruiken in hun eigen nieuwe
machines.”
Eigen kracht
In deze cursussen geeft Reinhart kinderen ervaringsgericht onderwijs. “De
maatschappij heeft behoefte aan innovatie. Dat ontwikkel je als mensen zonder
vooropgezet idee met techniek bezig zijn, om zo de mogelijkheden van techniek in
de vingers te krijgen. Ik ga daarom niet voorkauwen wat ze moeten maken. Laat ze
dat eerst zelf ervaren; wat heb ik voor materiaal en wat kan ik ervan maken? Sommigen
hebben vijf lessen nodig om te bedenken wat ze willen maken om de zesde les
een prachtig vogeltje te ontwerpen dat door middel van motortjes met de vleugels
fladdert en vooruit gaat. Ze hebben dan uit eigen kracht geleerd hoe je naar
dingen kunt kijken. Ik ben elke keer weer verrast wat ze maken. Het is creatiever dan
veel elektrisch speelgoed in de winkel: vaak is dat gemaakt om kinderen bezig te
houden, niet om ze iets te leren.”
Alfahulp
Naast uitvinder en kunstenaar is Reinhart ook striptekenaar en klust hij bij als alfahulp.
“Als alfahulp doe ik ook vaak klusjes als het repareren van een broodrooster of help
ik mensen met hun laptop. Erg dankbaar werk. Vaak zijn dingen helemaal niet stuk,
maar is er alleen een onderdeeltje scheef of vuil.” Volgens Reinhart zijn mensen de
handigheid verloren in het maken van spullen. “Dat maakt je afhankelijk. Mensen zijn
losgeraakt van de techniek, kunnen dingen zelf niet meer maken.”
Zo krijgt hij voor zijn cursussen regelmatig speelgoed dat het niet meer doet. “Ik ben
daar vaak verbaasd over. Als iets stuk is, is het meestal zo gerepareerd. Maar dat realiseer
je je niet altijd als je niet genoeg technische kennis hebt. Mensen gooien ook te
gemakkelijk dingen weg.”
Lopende paraplu
Een goed voorbeeld van een product dat snel weggegooid wordt, is de paraplu.
“Global Warning, met de lopende paraplu, is een project waarin ik de toenemende
klimaatverandering uitbeeld. De laatste jaren is het in Nederland meetbaar veel vaker
en heftiger gaan regenen. Het weer is echt van de leg. Jaarlijks worden meer en meer
kapotte en onbruikbare paraplu’s op straat gegooid. Afgedankt, na elke regenbui
heeft de mens de bescherming tegen de elementen niet meer nodig en worden ze
teruggegooid in hun natuurlijke habitat. Dat vind ik sneu en daarom bedacht ik een
paraplu die zelf weg kan lopen.”
Volgens Reinhart is techniek voor veel mensen een mysterie. “Ik probeer de techniek
bloot te leggen, de techniek te laten zien. Het is goed om dat op jonge leeftijd te
doen en kinderen te laten ervaren hoe een product technisch in elkaar zit. In samenwerking
met de Leeuwenkuil bied ik scholen dan ook technische cursussen aan als
aanvulling op het reguliere rooster. Dingen maken komt steeds meer terug. Vaak is
techniek heel simpel en je hebt er profijt van als je veel van techniek weet.”
Zie voor meer werk en filmpjes van Reinhart: www.voulon.nl.
26 27

Nieuwstraat:
Verrassend divers
tegenwoordig kent de nieuwstraat een verrassende diversiteit aan winkels.
Vroeger was dan wel anders. Oorspronkelijk waren de meeste panden niet als
winkelpand bestemd. Dat kun je aan de bovenwoningen en achterzijde nog
goed zien. De klanten in de winkeltjes waren vooral reizigers die Deventer aan de
‘Zwolse’ kant binnenkwamen of verlieten. tegenwoordig vormt de nieuwstraat
nog steeds een belangrijke schakel bij het winkelen in de binnenstad. en prettige
winkels zijn er genoeg. tijd om een aantal bijzondere aan je voor te stellen.
Broodjeszaak De Vlinder - Proef de smaak van toewijding
Broodjeszaak De Vlinder onderscheidt zich door het gebruik
van puur natuurlijke, regionale producten. Naast ons aanbod
van belegde broodjes, warme en koude dranken, wordt ons
assortiment aangevuld met olijven, kazen en luxe vleeswaren.
Dagelijks verkopen wij ambachtelijk gebakken brood van de
echte bakker Nollen uit Lochem. Voor zakelijke lunches biedt
De Vlinder diverse mogelijkheden. Lunches worden snel en
groen bezorgd door de Deventer Fietskoerier. Onze producten
bevatten geen kunstmatige hulpstoffen.
Mancemax - Kinderboeken & koffie
Steeds meer mensen in Deventer ontdekken de enige
kinderboekwinkel in hun stad. Ook voor een mooie kaart of
een leuk cadeau is Mancemax een tof adres in de Nieuwstraat.
Van baby tot puber, van speelzaal tot school, voor ieder een
deskundig, prettig en eerlijk boekadvies. Toeristen zijn verrast
door het sfeervolle pand met de nieuwste boeken. Kom je
ook eens voor cappuccino in de zonnige binnentuin of winkel?
Havekes Sleutelspecialist - Een veilig gevoel!
Al veertig jaar een begrip in Deventer als het gaat om kwaliteit,
design en uniek deur-, raam- en meubelbeslag. Je kunt altijd
op correct advies op maat rekenen, met het uitgangspunt op
veiligheid en kwaliteit. Ook als je op zoek bent naar iets unieks
wat je nergens kunt vinden, slaag je vaak wel bij Havekes Sleutelspecialist.
Tevens is het bijmaken/dupliceren van voordeur-, fiets-,
auto- of kluissleutels geen enkel probleem. Havekes, met recht
dé specialist op gebied van hang- en sluitwerk.
A.P. Dijk en Zn - Juweliers-Horlogers
Juwelierszaak A.P. Dijk en Zn. staat bekend als ‘de zaak met
het carillon’ en is reeds meer dan 90 jaar gevestigd aan de
Nieuwstraat 49. Het assortiment loopt uiteen van zilveren
en gouden sieraden tot brillant, horloges en klokken. Ook
voor reparaties kunt U bij ons terecht. Wij nodigen U van
harte uit om eens binnen te lopen.
Evelief - De liefste winkel van Deventer
Evelief heeft sinds oktober 2012 haar deuren geopend. Evelief
is een gezellig en knus winkeltje met leuke hebbedingetjes,
lieve cadeautjes, mooie woondecoraties en lifestyle producten,
maar ook voor prachtige sjaals en tassen kunt u bij
ons terecht. Een groot deel van onze collectie hebben wij
zelf ontworpen. Bent u op zoek naar een origineel cadeau?
Kom dan naar Evelief! Evelief: lief in woondecoraties, lifestyle,
cadeau-artikelen, sjaals en tassen.
28 29
www.broodjeszaakdevlinder.nl
Nieuwstraat 60, Deventer
t:(0570) 76 72 71

De Stoelendans en Masterpieces - Twee bijzondere winkels in één pand
Senses of Living - Your own Lifestyle
Kruiden, geuren, traditionele genotsmiddelen en rookartikelen
vormen het assortiment van De Stoelendans.
Vazen, schalen en figuren van glas, Art Deco objecten, figuren
uit mythen en sagen, op verzoek vervaardigde geschenken.
Dit alles behoort tot het assortiment van Masterpieces.
Kom binnen... en ervaar een moment waar fantasie de
werkelijkheid raakt.
Bij Senses of Living kun je terecht voor stoffen, behang, verf,
lampenkappen en accessoires. Veel van de producten worden
met zorg in het eigen atelier op maat gemaakt, waaronder
lampenkappen en gordijnen. Daarnaast heeft Senses of
Living alles voor op en rond de eettafel: van eetkamerstoel tot
maatwerk tafellinnen. Ook vind je er serviezen van Wedgwood,
Royal Doulton, Royal Boch, Blond Amsterdam en nog
veel meer. Tevens heeft Senses of Living een uitgebreide
collectie stoffen en behang om je huis verder aan te kleden.
Pink Pepper - Actieve, creatieve en culinaire workshops
Pink Pepper organiseert actieve, creatieve en culinaire
workshops. Van bedrijfsuitje tot vrijgezellenfeest, van familieuitstapje
tot kinderfeestje. Kom lekker bonbons maken of
doe mee met een workshop naaktmodel schilderen! Ook
voor een gezellige ‘Ik Hou van Holland’-quiz ben je bij ons
aan het juiste adres. Alles is onder begeleiding van een
professionele instructeur. Kortom, voor gezellige uitjes moet
je bij Pink Pepper zijn. We denken graag met je mee en
maken iets van ieder budget. Kijk op de website www.pinkpepper.nl voor meer informatie.
& Pan
Stamppot pastinaak met
rookworst speciaal
Zeg je winter, dan zeg je stamppot. De meeste mensen zijn alleen vergeten dat je stamppot
met heel veel groenten kunt maken. Zoals pastinaak. Koekmag geeft deze vergeten groente
een toekomst en maakt er een fijne stamppot van. niet gek op pastinaak of durf je het niet
aan? je kunt hem ook maken met wortelen, pompoen, schorseneren of knolselderij.
1. Schil de pastinaken en snij ze in stukjes. Doe hetzelfde
met de aardappelen.
2. Kook de aardappelen en pastinaken ongeveer 20
minuten in ruim kokend water met wat zout.
3. Verwarm de oven voor op 200 graden.
4. Snij de rookworst(en) in 4 stukken en maak aan de
bovenkant een inkeping en doe ze in de ovenschaal.
5. Snij de selderij fijn en strooi het in de rookworst. Strooi
de geraspte kaas er overheen.
6. Bak de worst in ongeveer 15 minuten in de
voorverwarmde oven tot de kaas gegratineerd is.
7. Bak de spekjes in een droge koekenpan krokant. Snij de
lente-uitjes in stukjes.
8. Als de aardappelen en pastinaken gaar zijn: goed laten
uitlekken en fijn stampen.
9. Verwarm melk in een pannetje en samen met de boter
toevoegen aan de puree om deze luchtig te maken.
10. Roer de spekjes en lente-uitjes door de puree.
Recept online bekijken?
www.koekmag.nl
Aantal personen: 4
Bereidingstijd: ruim 30 min.
Nodig:
Ovenschaal
Grote pan
Stamper
Ingrediënten:
800 gr pastinaken
600-800 gr aardappelen
40 gr boter
½ dl melk
4 lente-uitjes
100 gr ontbijtspek
1 of 2 rookworst(en)
75 gr geraspte kaas
3 el bladselderij
Zout
30 31

& go
(Inter)actief wandelen
door de Raambuurt
Wandelen kan tegenwoordig interactief. Zo biedt de website Deventeropdekaart.nl
je een wandeling door de Raambuurt met veel extra informatie over (voormalige)
bedrijven. Denk aan oude foto’s, uitgebreide beschrijvingen en een streetview.
Helemaal geweldig: de site heeft een uitstekende mobiele versie. Kortom, doe de
wandeling digitaal op je pc of fysiek met je mobiel in de hand. Liever op papier?
De route hieronder wijst je de weg. Al is een kijkje op Deventeropdekaart.nl zeker
de moeite waard, met recent toegevoegd de Canon van Deventer.
De route start in de Roggestraat, ongeveer ter hoogte van nummer 41. Hier stond voorheen:
1. Daim-Capsules
De Deventer Algemeene Industrieele Maatschappij (DAIM) ontstond
uit de Deventer Capsulefabriek van wijnhandelaar Schimmelpenninck.
Deze produceerde vanaf 1868 voor eigen gebruik bladloden sluitingen
voor flessen of kruiken. In 1890 werkten er al meer dan 160 mensen in de
fabriek. Naast capsules werden er later ook tubes, metalen flessensluitingen
en kroonkurken uit blik gemaakt. In 1928 wijzigde de naam in de Deventer Algemeene Industriële
Maatschappij: Daim. De rubberafdeling, voor de fabricage van rubberringen voor blikken jampotdeksels,
verzelfstandigde in 1936 tot de Deventer Rubberfabriek. Ook was er een aluminiumwarenfabriek
die diverse soorten keukengereedschap, bekers en kookinrichtingen maakte. Het bedrijf is in
1969 overgenomen door het Amerikaanse Crown Cork and Seal Company. In 1979 werd de Daim in
afgeslankte vorm weer zelfstandig. Uiteindelijk verhuisde de Daim in het begin van de jaren tachtig uit
de binnenstad. In 1983 ging de fabriek failliet. Er volgde nog een doorstart als DAIM-Holland, maar ook
voor dit bedrijf viel in 2007 definitief het doek.
Loop richting de Bergkerk. Sla rechtsaf naar Bergkerkplein. Loop om de Bergkerk heen
en neem de trap. ga onderaan de trap (stukje doorlopen) weer links naar beneden tot de
rotonde. Steek het zebrapad over. je vindt de bestemming recht voor je.
2. Nourypharma-Chemisch
In 1926 opende de firma Noury & Van der Lande aan de Ankersmitlaan
een centraal laboratorium met de naam ‘Novadel’. Daar ontwikkelde men
verschillende producten, waarvoor er in 1932 een aparte dochteronderneming
kwam: Nourypharma. De fabriek nam in dat jaar intrek in de
voormalige bewaarplaats voor gietmallen van Nering Bögel aan de Emmastraat.
Men maakte bij Nourypharma onder meer geneesmiddelen. In 1964 werd aan de Teugseweg
een nieuw gebouw neergezet. Het jaar daarop fuseerde het moederbedrijf Noury & Van der Lande met
de Koninklijke Zwanenberg-Organon groep. Dat betekende het einde van Nourypharma in Deventer.
Wel bleven er onderdelen van het bedrijf in Deventer gevestigd. Na verschillende grote fusies is er nog
steeds in Deventer een onderdeel van AKZO-Chemie gevestigd. De locatie aan de Emmastraat is als
laboratorium in 1998 verlaten. Het is tegenwoordig als Kunstenlab in gebruik.
Loop vanaf de rotonde de Kazernestraat in en ga de eerste weg rechts naar de Bergpoortstraat.
Aan de linkerkant stond de fabriek:
3. Gebr. Ten Hove-Olie
De Stoomolieslagerij v/h Gebroeders ten Hove was gevestigd aan de
Bergpoortstraat. De fabriek stond ook bekend als de stoomolieslagerij
en zeepziederij Davo. In 1881 kocht H.A.W. ten Hove op de voormalige
vestingwerken grond en liet architect Van Harte de tekening voor een
fabriek maken. De windoliemolen uit 1734 aan de Klinkenbeltsweg, de
Holtermansmolen, voldeed niet meer. Het hoofdbedrijf fabriceerde raap- en lijnolie en produceerde
raap- en lijnkoeken en lijnmeel.
32 33

& go
Verder is er ook een zeepziederij. In 1898 had de firma een pakhuis op Brink 47. Zeeschepen voeren de
zaden aan uit Argentinië, Noord-Amerika en Canada, waarna ze met binnenschepen verder getransporteerd
werden naar Deventer. De fabrieksgebouwen liepen in de Tweede Wereldoorlog ernstige
schade op. In 1965 veranderde de naam in Olie- en Mengvoederindustrie Gebroeders Ten Hove. In
1972 nam Golden Wonder de aandelen van Ten Hove over. Kort daarop stopt de productie van olie.
Sla vanaf de Bergpoortstraat rechts de Raamstraat in. na 30 meter aan je rechterhand stond
voorheen:
4. Nering Bögel-Gietijzer
Hendrik Lindeman kreeg in 1755 de stadswatermolen in erfpacht en
begon daar een ijzergieterij. Johan Laurents Nering Bögel was later
bedrijfsleider. In 1829 kwam er een stoommachine, de eerste in Deventer!
Het ijzeroer haalde men tot ongeveer 1873 uit de regio Bathmen-Gorssel,
houtskool per schip over de Schipbeek uit de Achterhoek en soms uit het
Ruhr- en Lippegebied. Aan het einde van de 19de eeuw breidde het bedrijf flink uit. In 1895 kwam er
een loodsmelterij, in 1898 een modelmakerij en in 1903 een forse kolenloods. In 1902 ging de firma
de Deventer IJzergieterij en Machinefabriek v/h J.L. Nering Bögel heten en in 1907 fors uitbreiden.
In 1912 werden grote hallen gebouwd aan de Raamstraat en een ketelhuis met krachtcentrale.
Tevens kwam er aan de Gieterijstraat een nieuw kantoor. In 1928 bouwde het bedrijf een nieuw
modelmakerij. Er werkten in 1925 zeshonderd mensen en dat aantal groeide nog naar ongeveer
duizend. De ijzergieterij raakte echter in 1932 in de problemen. Banken trokken hun kredieten in,
waardoor het bedrijf moest sluiten.
Loop de Raamstraat verder uit en sla linksaf de Raamdwarsstraat in. ga vervolgens
eerste straat rechts naar Bergsingel. na ongeveer honderd meter kom je bij:
5. Senzora-Pepermunt/Zeep
De geschiedenis van Senzora (Schoemaker en Zonen Raamstraat)
gaat terug naar Joannes Bernardus Schoemaker. Deze startte in 1811
in Deventer een bedrijfje in kruidenierswaren. Omstreeks 1901 ging zijn
kleinzoon Antonie Joannes zelf produceren. Aan de Hogestraat 31 had
hij een korte tijd een fabriekje voor vleeswaren en worst, een paar jaar later ook een koffiebranderij.
In 1908 startte hij aan de Bruynssteeg 10 een koffiebranderij en een zeepfabriek. Uiteindelijk groeide
het bedrijf onder de leiding van de zonen Hein en Jan Schoemaker uit tot een fabriek waar wasmiddelen
en suikerwerk (pepermunt) gemaakt wordt. In 1916 bouwde men een fabrieksgebouw aan de
Raamstraat. Een jaar later kreeg de firma de naam Industriële en Handelsmaatschappij v/h Senzora. Daar
werd suikerwerk en pepermunt gemaakt en verkocht onder de merknaam ‘Tiger’. In 1927 kwam er een
fabriek voor zachte zeep aan Bergsingel 6. Na de oorlog wordt hier synthetische zeep gemaakt. Latere
uitbreidingen vinden plaats op diverse locaties.
Sla aan het einde van de straat rechtsaf de Sluisstraat in. Meteen rechts zie je een pand
van Senzora. Voorheen was hier:
6. Jan de Lange-Drukwerk
Vanaf 1738 deed Jan de Lange ervaring op bij de stadsdrukkerij van Enoch
de Vries. In 1752 verscheen het eerste boek onder zijn eigen naam in zijn
drukkerij aan de Grote Overstraat. Waarschijnlijk was hij al vanaf 1751
een zelfstandig drukker. In 1759 kocht De Lange een huis aan de Brink, waar de drukkerij tot 1894
was gevestigd. Drukkerij De Lange drukte vanaf 1837 de Deventer Courant. Het Athenaeum en de
Maatschappij tot Nut van ‘t Algemeen waren vaste opdrachtgevers. In 1885 heette de firma De
Deventer Boek- en Steendrukkerij, v.h. firma J. de Lange, met W.H. Wilterdink als eerste directeur.
In 1894 betrok men een nieuw pand aan de Sluisstraat. In 1965 fuseerde De Lange met de nv. H.
Tulp en de nv. L. van Leer en Co. (LTL) . De Deventer vestiging veranderde van naam in Drukkerij de
Lange/van Leer. In 1968 werd deze drukkerij opgenomen in de Kluwergroep. In 1989 is het pand
verkocht aan Senzora.
Loop de Sluisstraat uit en sla linksaf de emmastraat in. Direct links zie je het voormalige:
7. F. ten Zijthof & Zn-Metaal
De molenmakerij F. ten Zijthoff & Zn. stamt uit 1787 en was sinds 1881
gevestigd aan de Sluisstraat 2-4. Later werd de molenmakerij uitgebreid en
gemechaniseerd. Naast houtbewerking ging men aan metaalbewerking
doen. De fabriek groeide uit tot een machinefabriek. Ten Zijthoff maakte
machines voor veevoeder- en meelfabrieken, transportschroeven, elevatoren, graanlosinrichtingen,
complete transportinstallaties voor granen en meel, alsook complete silo-installaties, inrichtingen van
complete veevoederfabrieken, hamermoleninstallaties, reinigingsmachines, sorteermachines, inrichting
van complete veevoederfabrieken, kamermoleninstallaties, reinigingsmachines en sorteermachines.
In de fabriekspanden zijn tot in de jaren 1970 machinefabrieken van Heemhorst en Bloemendal
gevestigd geweest. Ook deze machinefabrieken produceerden verschillende metaalwarenproducten.
Loop onder de Wilhelminabrug door en ga links naar de Bokkingshang. ga de eerste
straat rechts (Zandpoort) en loop richting Brink. Steek de Brink over en sla rechts de
Roggestraat weer in.
Tekst en beeld: www.deventeropdekaart.nl
34 35

Kledij waar je blij van wordt
je kunt in Deventer uitstekend terecht als je op zoek bent naar een nieuwe outfit.
Avondjurk, pak, jeans, sneakers, casual kleding, accessoires... Wat je ook zoekt,
onze stad heeft alles in huis om je compleet te stylen. en wat is er nou nog leuker
dan je outfit scoren bij die ene bijzondere kledingwinkel of juist die winkel die
naast allerlei andere producten ook mooie kleding verkoopt? en iets te shoppen
wat (bijna) niemand anders heeft. Koekmag ontdekt vijf van deze parels en vertelt
ze met liefde door aan jou.
Hoge Ramen - Hier raak je niet uitgekeken
Vier panden vol cadeau- en gebruiksartikelen en diverse
kledingmerken. Veel King Louie in retro-vintage stijl, maar
ook Carola van Benthum en stoere Italiaanse laarzen van
Zecchino d’oro. En terug van weggeweest is het merk Wild,
unieke met dierenprints bedrukte kinderkleding. Naast
de damescollectie ook veel voor heren, zoals de hippe
katoenen kunstwerkjes van Okimono! Al hun kleding is
gemaakt van 100% biokatoen, net als het nieuwe merk
Armedangels met een collectie voor mannen en vrouwen.
Naast Fair Wear ook fairtrade bij Hoge Ramen.
Hoge Ramen, Grote Overstraat 46-48, www.hoge-ramen.nl
De Amaranth - Bijzonder mooi en duurzaam
De Amaranth is DE winkel in Deventer voor mensen die
kiezen voor duurzame, eerlijke kleding. Elk kledingstuk wordt
gemaakt door mensen die daarvoor een fair salaris krijgen.
Alle artikelen worden vervaardigd uit natuurlijke materialen als
biologisch katoen, ecologisch linnen of diervriendelijke wol.
Bijzondere merken als Consequent en Lana, die eerlijke, stijlvolle
en draagbare mode hoog in het vaandel hebben staan
en die je niet overal tegenkomt.
De Amaranth, Nieuwstraat 81, www.deamaranth.nl
LALES - Ontmoeting tussen oosterse en westerse mode
Overal hangt best leuke kleding, maar vaak is het net iets te gewoon
en bovendien is het zo massaal. De kleding van LALES is anders:
betaalbaar, maar toch uniek en draagbaar. Bijvoorbeeld als je uitgaat,
bij speciale gelegenheden of als je er gewoon mooi uit wilt zien. In
de winkel vind je een collectie jurkjes, rokjes en jasjes van merken als
Rene Derhy, Uttam London, Yumi en Fever. Daarnaast heeft LALES
zeer mooie schoenen (Fly Londen) die fantastisch te combineren zijn
met de kleding. Evenals de handgemaakte tasjes en sieraden.
LALES, Spijkerboorsteeg 3 of Grote Overstraat 47 (na verhuizing, exacte
datum nog niet bekend), www.lales.nl
Hemelse Hebbedingen - Om hemels hebberig van te worden
Schoenen en kleding voor dames, heren en kinderen en nog
heel veel andere leuke dingen waar je hemels hebberig van
wordt. Hemelse Hebbedingen houdt van kleur, maar ook
van romantisch en ‘sophisticated’. Kleding moet lekker zitten,
maar ook goed staan. Er is veel keuze voor de vrouw, maar
ze verkopen ook leuke mannen- en kinderkleding. Een greep
uit de merken: Skunkfunk, Blutsgeschwister, Container, Ato,
Tcheka, Kookai, White Stuff, Lucy has a Secret, Retro Rock
and Robot, 4 Funky Flavours, Mandala en Pussy Deluxe.
Hemelse Hebbedingen, Kleine Overstraat 36a, www.hemelsehebbedingen.nl
Hemelse
Hebbedingen
sticker_nieuw15x15cm 1 28-05-09 17:51:04
Stylz - Fashion meets furniture
Stylz Interiors, in Deventer inmiddels een begrip in designwonderland,
weet menig designliefhebber te lokken
vanuit het hele land. Naast meubelen, kasten, verlichting
en de mogelijkheid samen een nieuw interieurplan te
ontwikkelen, heeft Stylz tegenwoordig ook kleding van
onder andere modeontwerper Hans Ubbink. Zowel de
dames- als de herencollectie is uitgebreid te bewonderen
tussen de mooie meubelen. De perfecte combinatie, zo heeft
Koekmag al geconcludeerd.
Stylz, Grote Overstraat 4-6, www.stylz.nl
36 37

Foto: SAB
& Kiek
Een stukje van de Welle
38
Links een overblijfsel van de vestingwerken, het rondeel. Het ronde gebouw uiterst
rechts is een ronde gevel. Het logement Hotel de engel en de Koek- en Banketbakkerij
zijn goed zichtbaar. Zoals je ziet zijn er weinig verschillen met de nieuwe foto, al
zijn de panden flink opgeknapt. Oude foto is uit ongeveer 1950.
39
Foto: Jildou Dantuma

& Column
Mijn Overstraat
Jurgen
1984, een jaar of tien was ik, en als ik vertelde waar ik woonde keek men mij meewarig
aan. De Kleine Overstraat, een van de Overstraten? Het is toch zo gevaarlijk daar?
Mag je alleen over straat? Al die criminaliteit! Nee, de Overstraten moest je mijden,
vonden de meesten, daar moest je niet wonen. En hoewel ik het zelf wel mee vond
vallen, gebeurde er natuurlijk van alles. Ruzies die op straat werden uitgevochten, een
steekpartij, iemand die letterlijk de kroeg uit werd gegooid, politie, geluidsoverlast,
enzovoort. En ik had mijn kamertje aan de straatkant en beleefde alles als zat ik eerste
rang in het theater. De toekomst van mijn straat zag er niet zo rooskleurig uit.
Maar kijk nu, bijna dertig jaar later, naar wat er geworden is van de Overstraten.
Twee sfeervolle straten met de mooiste en interessantste winkeltjes van de stad.
Vrijwel autovrij, politie zie je zelden, visite verbaast zich over de rust en de stilte die je
zo middenin het centrum ervaart. Mijn dochter slaapt nu in wat vroeger mijn kamer
was. En ja, natuurlijk wordt ze wel eens wakker ‘s nachts, maar niet meer van ruzies,
rinkelend glas en politiesirenes, alleen nog van het door de smalle straten galmende
gelal van vrolijke jongelui en het luidruchtige doei-doei van afscheidnemende
vrienden. Ze luistert ernaar, draait zich nog eens om en slaapt rustig verder.
Niemand kan zeggen hoe het er over vijf jaar uitziet, laat staan over dertig. Hopelijk
raken de Overstraten niet in de verdrukking, maar blijven ze de functie behouden
waaraan ze hun naam ontlenen en waarvan vele bezoekers van Deventer nu genieten:
heerlijke wandelstraten tussen Brink en Grote Kerkhof met verrassende en inspirerende
winkels.
WASSEN
KNIPPEN
COLOR BASIC
DROGEN
INCL KUURBEHANDELING
van 3 64,20
Deventer
Achter de Broederen 9
T 0570-618800
Colmschate
Flora 89
T 0570 200237
40 41

& jaargang
Jaargang Koekmag 2012
bestellen?
Wil je alle vier edities van Koekmag 2012 graag thuis ontvangen? Dat is, zo lang de
voorraad strekt, geen enkel probleem. Voor slechts 5,50 euro (inclusief verzendkosten
à 2,50 euro) ontvang je jaargang 2012 door je brievenbus. Stuur hiervoor een mailtje
naar jaargang@koekmag.nl met je adresgegevens en maak het bedrag over op
rekeningnummer 30.44.31.982 t.a.v. tekstbureau etaalage en onder vermelding van
‘jaargang 2012’. Zodra het bedrag is overgemaakt, doen we de magazines op de bus.
Je kunt de verschillende edities - zo lang de voorraad strekt - ook ophalen bij de
Openbare Bibliotheek op de Brink zijn. Vraag ernaar bij de gemeentelijke informatiebalie
op de begane grond.
www.koekmag.nl
Gesprek onder de roos
Zon! Waar hang jij uit?
Gratis
Nummer 3, juli - september 2012
Gratis
Gesprek onder de roos
Zon! Waar hang jij uit?
De groene man is overal
De groene man is overal
en nog veel meer...
www.koekmag.nl
Beleef Koek ook online www.koekmag.nl
en nog veel meer...
www.koekmag.nl
Beleef Koek ook online www.koekmag.nl
Nummer 3, juli - september 2012
Shoppen op de fiets
Doe het lekker zelf
De inkeer van Geert Grote
en nog veel meer...
Beleef Koek ook online www.koekmag.nl
Nummer 4, oktober - december 2012
Gratis
& event
Koekmag Sneak gaat door
ga je graag naar de film? en hou je ervan verrast te worden? Kom dan naar de
Koekmag Sneak Preview in filmhuis De Keizer. Vanaf februari iedere tweede dinsdag
van de maand. Speciaal voor mensen die een topfilm willen zien al voordat deze in
première gaat.
Tijdens de Sneak Preview ben je de eerste die een gloednieuwe film te zien krijgt,
waarvan we de titel nog even geheim houden. Zeker is dat je een toffe film te zien
krijgt van een bekende regisseur, met bekende acteurs of een langverwachte titel.
En dat voor een zeer schappelijke prijs van 5 euro. Hou de social media van Koekmag
en filmhuis De Keizer in de gaten voor filmhints.
event: Sneak Preview
Datum: Dinsdag 12 februari, dinsdag 12 maart, dinsdag 9 april
tijd: 20.30 uur
Locatie: Filmhuis De Keizer
Kosten: € 5 per persoon, ter plekke betalen
Max. aantal deelnemers: 90
Opgeven: Via event@koekmag.nl (o.v.v. koekmag sneak en de
maand waarin je wilt komen, je naam en het aantal kaarten) of
reserveren/kopen via www.filmhuisdekeizer.nl.
42 43
Foto: Rob Philip

Veel Deventenaren kennen ze: de klaprozen die te zien waren aan de Maasstraat in de
Rivierenwijk. Een kleurrijk kunstwerk, gemaakt door beeldend kunstenaar Margot Olde
Loohuis. Vanwege de sloop van het pand krijgt het een tweede leven. Marjolijn Kroon
ontwierp deze unieke shopper en dankzij hulp uit de wijk is het een prachtige serie geworden.
Een tas die nog wel even meegaat. Zo blijven de bloemen als symbool bewaard.
Te koop bij Hemelse Hebbedingen en het Kunstenlab.
www.bureaumaak.nl
44 45

& Plan
Weerstand verhogende
projecten
Het kan je niet zijn ontgaan: de bouw van het nieuwe stadskantoor gaat door. Weerstand
was en is er genoeg, toch moet het pand er volgens de gemeente komen. Ook in
het verleden heeft ‘de stad’ plannen gehad die niet bij iedereen op evenveel sympathie
konden rekenen. Soms hielp verzet, soms werden plannen doorgezet. Koekmag schotelt
je vier bijzondere ideeën voor waarvan één ding zeker is: er werd over gepraat.
1998 Parkeergarage onder de Brink
1986 Sloop Sint Geertruidenziekenhuis (Singel) voor
bouw hoofdkantoor Kluwer
46 47

& Plan
1977 Verbreding Assenstraat door sloop huizen aan een kant
van de straat om een doorgaande verkeersweg te maken
1990 Sloop hotel ‘De Leeuwenbrug’ om nieuwbouwplannen te
realiseren, uiteindelijk een kantoorgebouw met dezelfde naam
48 49

1.
4.
1. Grootste bedrijventerrein in Deventer. 2. Belangrijkste componist van de Vroegmoderne
Tijd (achternaam). 3. Presentator van SBS 6, tot 2012 bij onder meer Shownieuws. 4. Stadsarchitect,
de Watertoren is één van zijn ontwerpen (achternaam). 5. In het zuidwesten van
de gemeente mondt deze zijstroom uit in de IJssel. 6. Wijk 1 bestaat uit de binnenstad en
De ..... 7. Dit gebouw wordt ook wel ‘De Kassa’ genoemd. 8. Locoburgemeester.
In de blauwe balk de oplossing gevonden? Stuur deze voor 15 maart 2013 naar
win@koekmag.nl om kans te maken op onderstaande prijzen.
Win!
50
3.
8.
& Win
6.
2.
5.
7.
Workshop Pink Lounge voor 2 personen
Win een gezellige workshop bij Pink Pepper. Je krijgt een cadeaubon
waarmee je zelf kunt kiezen wanneer je aanschuift bij de Pink Lounge, bestaande uit een
workshop, koffie/thee en uiteraard wat lekkers. Bak de mooiste en lekkerste cupcakes,
maak een memobord of doe iets anders leuks. De keuze is aan jou!
5 x ‘Deventer da’s andere Koek’
De Deventer stadsgids: tachtig pagina’s in een leuk en handzaam formaat, refererend
aan het formaat van Deventer koek. Een gids vol gekke verhalen, hotspots,
een kleurplaat van de burgemeester, evenementen en enge plekken.