De Koerier van Brabants Heem
De Koerier van Brabants Heem
De Koerier van Brabants Heem
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
24<br />
BEDRIJFSGRENSPAALTJE<br />
In de rubriek Van Bergse Bodem belichten we elke dinsdag interessante zaken<br />
uit de historie <strong>van</strong> Bergen op Zoom. Dat varieert <strong>van</strong> kleine archeologische<br />
vondsten tot bijzondere plekken in het landschap die verwijzen naar<br />
het verleden <strong>van</strong> de stad. Tips of ideeën: 0164 212 650 of redactie.bergen@<br />
bndestem.nl.<br />
Zie voor eerdere afleveringen:bndestem.nl/bergsebodem<br />
Je kunt over de monumentale status natuurlijk twisten, maar bijzonder<br />
is het absoluut: een stenen paal die de grens aangeeft <strong>van</strong> een bedrijfsterrein.<br />
Op de hoek <strong>van</strong> de Rijtuigweg en de Smitsvest staat zo’n grenspaal,<br />
bij villa ‘Spiritus’. Het gaat om een grenspaal <strong>van</strong> VDL&Co, oftewel suikerfabriek<br />
Van der Linden & Co, zo meldt ons Stichting Industrieel Erfgoed<br />
Bergen op Zoom (SIEB). <strong>De</strong>ze fabriek heeft achter het Groot Arsenaal<br />
gestaan en werd in april 1870 opgericht door een groep <strong>van</strong> vijf<br />
personen onder wie Hugo <strong>van</strong> der Linden. Hij was de man die het<br />
meeste geld inbracht en daarom werd de fabriek naar hem vernoemd.<br />
<strong>De</strong> grenspaal dateert evenwel <strong>van</strong> later. SIEB denkt dat hij in 1901 geplaatst<br />
werd, toen de toenmalige fabrieksdirecteur Antonius Maas nieuwe bedrijfsgrond<br />
kocht. “<strong>De</strong> paal geeft de grens aan <strong>van</strong> het eigendom <strong>van</strong> de suikerfabriek.<br />
Mogelijk staan er meer <strong>van</strong> dit soort grenspalen op de hoeken <strong>van</strong> het terrein.”<br />
<strong>De</strong> villa waar we de grenspaal nu aantreffen is <strong>van</strong> nóg weer later: die werd<br />
in 1910 gebouwd en krijgt de naam Spiritus, wat suggereert dat de Spiritusfabriek<br />
opdrachtgever was. Maar dat is niet zo. Het is Abelius <strong>van</strong> der Ploeg,<br />
de laatste directeur <strong>van</strong> suikerfabriek VDL die het chaletachtige huis laat<br />
bouwen en er vervolgens zelf gaat wonen. Over de achtergrond <strong>van</strong> bedrijfsgrenspalen<br />
is niet veel bekend. Grenspaal-hobbyist Aafko Tuin kent maar<br />
twee vergelijkbare voorbeelden: bij de voormalige zinkmijn in Kelmis (Luik,<br />
België) en de cementfabriek ENCI op de Sint Pietersberg in Limburg. Ook<br />
bij de spoorwegen was het gebruikelijk om het grondgebied af te palen. Zo<br />
zijn er NS-paaltjes, SS-paaltjes (Staats Spoorwegen), MT-paaltjes (Mechelen-<br />
Terneuzen) en nog veel meer. Daarnaast zijn er ook enkele tientallen MvOpalen<br />
<strong>van</strong> het vroegere Ministerie <strong>van</strong> Oorlog in Willemstad, vliegbasis<br />
Gilze-Rijen en meer plaatsen met militaire bases. Ook particuliere families<br />
bakenden soms hun gebied af met eigen grenspalen.<br />
• Bron: BN <strong>De</strong>Stem, 9-08-2011<br />
OUDE TIJDEN HERLEVEN OP TERHEIJDENSE SCHANS<br />
Koningen en keizers met ruim 800 gildebroeders en -zusters, afkomstig uit<br />
Brabant en België. Allemaal geven ze zondag 28 augustus acte de présence,<br />
met kleurrijke vaandels, roerende troms en schallende bazuinen, op het<br />
schansterrein bij de Haven in Terheijden.<br />
brabantsheem_nr48.indd 24 23-8-2011 13:33:09
Change language