Artikel over Loyaliteit. - Factor-E

Loyaliteit
Wat is loyaliteit?
Loyaliteit is een band, die mensen ervaren met hun ouders en hun kinderen en op een
andere manier met partners, vrienden en collega’s.
Bij loyaliteit denken we aan hoe ouders en kinderen de onderlinge band ervaren en met
deze band omgaan. Loyaliteit speelt in alle gezinsrelaties. De band, die je hebt met je
ouders, kinderen, broers en zussen, vormt je. Daardoor ontwikkel je je identiteit.
Loyaliteit is een onderlinge betrokkenheid, in welke vorm dan ook. In het positieve
geval is er sprake van liefde, die ervaren wordt als een warme betrokkenheid en
gehechtheid. Er zijn ook situaties waarin weinig sprake is van liefde. In gezinnen waarin
veel ruzie en verbittering is, kan de onderlinge betrokkenheid buitengewoon sterk zijn.
Het is belangrijk als PWJ’er deze betrokkenheid te respecteren.
“Oké, hij heeft me vaak op mijn donder gegeven.” Are is woedend op zijn begeleider.
“Maar je hebt het wel over mijn vader. Blijf met je grote bek van hem af!”
Sofie woont met haar zus bij haar moeder. Haar vader ziet ze na de scheiding niet
meer. Hij heeft niets meer van zich laten horen. Ze is boos op hem en mist hem erg.
Met haar zus en moeder heeft ze een extreem hechte band.
Loyaliteit is een niet te ontkennen, onvervangbare band. Deze band is zo sterk, dat het
over fysieke, geografische en psychologische scheidingen heen gaat.
Voorbeelden van loyaliteit:
• Toen mijn driejarige zoon per ongeluk een slok terpentine dronk in plaats van
limonade en wij hem moesten achterlaten in het ziekenhuis, ervoer ik die loyaliteit
zo sterk, dat ik het niet kon opbrengen om naar huis te gaan.
• Een vrouw van 40 vertelt hoezeer ze zich heeft ingespannen om haar dochter, die
ze heeft afgestaan, weer te vinden.
• Een oude man vertelt nog steeds wat zijn ouders hem hebben aangedaan. Ik kan
ze niet vergeten, zegt hij. Ik wil ze nooit meer zien. Door gesprekken met hem blijkt,
dat hij dagelijks aan ze denkt.
Loyaliteit is gebaseerd op vertrouwen. Vertrouwen is er niet zo maar. Vertrouwen moet
verworven worden. Dit gebeurt door te geven en te nemen. In gezonde relaties is er
een balans tussen geven en nemen.
Verticale loyaliteit
Tussen ouders en kinderen kan je niet helemaal spreken van een balans tussen geven
en nemen. Ouders hebben hun kind het leven geschonken (zonder dat een kind hierom
vraagt). In de balans tussen geven en nemen is het aan de ouders het kind liefde en
zorg te geven, onafhankelijk wie het kind is. Het maakt niet uit wat voor karakter het
kind heeft, het kind mag zijn wie hij is en het kind is goed, zoals het is.
De ouders geven zichzelf in liefde en verzorging en het kind geeft zichzelf door zichzelf
te zijn. In die zin is het niet gelijk wat ouder en het kind elkaar te geven hebben.
Vervormingen van verticale loyaliteit
Een vervorming is dat ouders van het kind dankbaarheid verwachten voor het simpele
feit dat ze geboren zijn. Soms gaan ouders zo ver, dat ze verwachten dat het kind bij
het volwassen worden ouder van de ouders wordt. Zij gaan ervan uit: wij hebben alles
voor jou gedaan: nu is het jouw beurt. Kinderen kunnen dan heftige schuldgevoelens
krijgen.

Een jonge vrouw brengt vrijwel al haar vrije tijd door met het verzorgen van haar ouders.
Haar ouders vinden dit vanzelfsprekend. Zij bouwt hierdoor geen eigen leven op. Door
moeder van haar ouders te worden, blijft ze kind.
Een andere vervorming is als de ouders min of meer het bestaan van het kind verwijten.
Ze laten dit bijvoorbeeld door opmerkingen merken zoals: als jij er niet was, had ik een
beter leven kunnen hebben, carrière kunnen maken, enzovoort. Ook kinderen uit dit
soort situaties worden opgezadeld met een niet reëel schuldgevoel.
Horizontale loyaliteit
Bij horizontale loyaliteit denken we aan loyaliteit, zoals die zich ontwikkelt tussen
gelijken: partners, vrienden en collega’s. Beide personen zijn gelijkwaardig. De balans
tussen geven en nemen is gelijk. De mate waarin de personen elkaar steun en
aandacht bieden is min of meer gelijk. Als de balans tussen geven en nemen tussen de
personen te veel doorslaat, zal op een gegeven moment één van de betrokkenen zich
gaan afvragen of deze relatie/vriendschap nog voldoende bevredigend is.
Vraag
Ga eens terug naar een vriendschap die verbroken is. Hoe stond het in die vriendschap
met de balans tussen geven en nemen? Is die balans verstoord geraakt? Hoe is dat
gebeurd? Wat zou er moeten gebeuren om die band te herstellen?
Het verband tussen horizontale en verticale relaties
Wanneer iemand opgegroeid is in een situatie waarin de verticale loyaliteit vervormd is,
dan zullen de gevolgen daarvan blijken in de manier waarop horizontale loyaliteit vorm
krijgt.
Een jongen verwijt zijn ouders dat zij hem in de steek hebben gelaten. De jongen heeft
nu een vriendin. Hij wil alle vrije tijd samen met haar delen. Hij wil niet dat zij met haar
vriendinnen uit gaat. Hij eist van haar steeds met hem te zijn.
De pijn die hij heeft ervaren in de relatie met zijn ouders (verticale loyaliteit) probeert hij
in de relatie met zijn vriendin te verzachten (horizontale relatie).
Een meisje heeft na de scheiding geen contact meer met haar vader. Ze krijgt een
relatie met een man die 10 jaar ouder is en die heel beschermend is.
Een meisje is vaak alleen. Haar ouders hebben drukke banen. Vaak moet ze haar
eigen magnetron maaltijden opwarmen. Ze heeft altijd (onbewust) verlangd naar liefde
en aandacht. Ze ontmoet een jongen die erg attent is. Samen gaan ze allerlei leuke
activiteiten doen, hij haalt haar van school met de auto, ze krijgt cadeautjes. Ze is
helemaal gelukkig. Totdat…… hij een loverboy blijkt te zijn.
Loyaliteitsconflicten
In je leven maak je voortdurend keuzes tussen mensen; keuzes tussen trouw aan de
ouders en trouw aan anderen. Als de loyaliteiten met elkaar botsen, spreek je van
loyaliteitsconflicten.
Het hebben van loyaliteitsconflicten heeft iedereen wel eens. Het zegt niets over de
relatie.
Voorbeelden van loyaliteitsconflicten zijn:
Je moet kiezen tussen je vrienden en je familie. Zelf klaag je over je ouders, maar als je
vrienden iets over je ouders zeggen….. moeten ze echt hun mond houden.

Vervormingen van loyaliteit
Gespleten loyaliteit
Gespleten loyaliteit is als mensen ervaren dat de loyaliteit die je voor de één voelt, een
verraad betekent voor de ander. Men zit in een klemsituatie: welke keuze je ook maakt,
het is altijd de kwade.
Een voorbeeld hiervan is als ouders gaan scheiden en de strijd uitvechten over de
hoofden van de kinderen. Voor kinderen betekent het kiezen voor de ene ouder
tegelijkertijd kiezen tegen de andere ouder.
Overdreven loyaliteit
Zie ook vervorming verticale loyaliteit.
Onzichtbare loyaliteit
Wanneer in een relatie tussen ouders en kinderen, of tussen partners, zoveel schade is
aangericht, kunnen mensen de bestaande banden gaan miskennen.
Ouders verklaren geen kinderen te hebben, kinderen willen geen contact meer met hun
ouders. Ze verbreken de band.
Zo’n breuk kan heel veel invloed hebben op het doen en laten van degene die de band
verbreekt. Door niet een band te willen hebben, krijg je een soort gat in je leven, waar
je niet meer omheen kan.
Door niet te willen denken aan je ouders, denk je onbewust de hele tijd aan je ouders.
Blijf je er erg mee bezig. Probeer maar eens niet aan iets te denken.
Mieke heeft geen contact meer met haar ouders. Ze is mishandeld in haar jeugd. „Dat
kan ik niet, er is teveel gebeurd‟. Ze woont in dezelfde plaats als haar moeder. Ze wil
verhuizen naar een andere plaats, want, zegt ze: „ik word gek van de sirenes. Elke keer
dat ik de sirene hoor, ben ik bang dat mijn moeder erin ligt.‟
Een opa hoort dat zijn kleinzoon in de gevangenis zit. Hij vindt dit zo erg, dat hij besluit
dat hij geen kleinzoon meer heeft. Jarenlang heeft hij last van woede en wrok.
Negatieve loyaliteit
Wanneer ouders erg slecht met hun kinderen zijn omgegaan, heeft het kind zich niet
leren hechten. Wanneer het kind vele negatieve voorbeelden heeft gehad en veel
negatief commentaar heeft gehad op wie hij is en wat hij doet, kan het kind zichzelf
gaan zien als ‘een slecht mens’. Op die manier voldoet ‘het zwarte schaap’ onbewust
aan de verwachtingen van de ouders.