Samenvatting in het Nederlands - LOT publications

242
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
selecteerde hij spellingvormen die in het begin van de vijftiende eeuw al tamelijk
ouderwets waren. Dergelijke vormen die frequent in Ellesmere gebruikt worden,
zoals noght, lijken met opzet gekozen te zijn om de taal van Chaucer weer te geven,
zelfs als zij waarschijnlijk de minder frequente vormen waren in zijn
spellingsysteem. Ook hieruit blijkt dat de kopiist de spelling in Ellesmere probeert te
normaliseren en dat het zijn bedoeling was in dit handschrift een spelling te
gebruiken die zo veel mogelijk leek op het systeem dat door Chaucer zelf werd
gehanteerd.
Hoofdstuk 6 behandelt de volgende onderwerpen die gerelateerd zijn aan
spellingvariatie in Hengwrt en Ellesmere: (1) de Middelengelse equivalenten van de
Oudengelse klinker y; (2) discrepanties in spelling in Hengwrt ten gevolge van
variatie in Chaucers spelling; (3) de beperking die het rijm oplegt aan de spelling
van woorden; (4) de relatie tussen vorm en functie van sommige spellingvarianten,
en (5) het voorkomen van speciale karakters die zowel voor afkorting als ter
decoratie gebruikt konden worden. Uit analyse van deze onderwerpen komt het
beeld naar voren dat er verschillende criteria werden gehanteerd bij het kopiëren van
de twee handschriften. In Hengwrt volgde de kopiist de spelling van zijn voorbeeld
vaker dan dat hij dat deed in Ellesmere, want zijn doel was daarbij Chaucers
onafgemaakte ‘Book of the Tales of Canterbury’ in één handschrift te kopiëren.
Daarentegen probeerde hij in Ellesmere de spelling te normaliseren, aangezien dat
handschrift tot een prestigieuze uitgave van The Canterbury Tales moest worden
gemaakt. Dit hoofdstuk laat ook zien dat Scribe B gebruik maakte van bepaalde
varianten in Hengwrt en Ellesmere die hij tegenkwam in zijn dagelijks werk als
ambtelijk schijver. Het betreft hier varianten, zoals muchel, die waarschijnlijk niet
gekozen zouden zijn door Chaucer, maar die wel tot diens repertoire behoorden. De
aanwezigheid van deze varianten versterken het idee dat de kopiist de taal van zijn
voorbeeld niet systematisch vertaalde, maar dat hij vaak bewuste keuzes maakte met
betrekking tot de te gebruiken spelling.
Hoofdstuk 7 bevat de conclusies van deze studie, en doet suggesties voor verder
onderzoek. De eerste conclusie is dat de spelling in Hengwrt en Ellesmere noch
volledig door de auteur, noch volledig door de kopiist werd bepaald. Scribe B was
een Type C kopiist, die getrouw overschrijven met vertaling mengde. Toen hij
Ellesmere kopieerde, deed hij echter iets bijzonders: hij benadrukte in dit handschrift
een vorm van spelling die volgens hem Chaucers eigen praktijk weergaf.
Spellingverschillen tussen Hengwrt en Ellesmere zijn dus niet het gevolg van een
ontwikkeling in de schrijfgewoonte van de kopiist tussen Hengwrt en Ellesmere,
maar van een in essentie verschillende benadering van beide teksten. Hengwrt is een
handschrift dat tot doel had alle afzonderlijk verhalen van The Canterbury Tales in
één codex te verzamelen, terwijl Ellesmere een meer prestigieus project was.
Hengwrt is daarom mogelijk een meer waarheidsgetrouw voorbeeld van Chaucers
taalgebruik dan Ellesmere, want het is zeer waarschijnlijk dat variaties in spelling in
dit handschrift min of meer direct afkomstig zijn van Chaucers oorspronkelijke
versie. Ellesmere bevat ouderwetse spellingvormen, die vaak afkomstig zijn van de