Anna Visser - Milieudefensie

MEDIAPRODUCENT ANNA VISSER
“Dit is een tuttebollenlandje”
MILIEUDEFENSIE MAGAZINE DECEMBER 2009 – JANUARI 2010
Hoe moeilijk is het om tv over duurzaamheid te maken? Anna Visser, mediamaker en
voormalig directeur van omroep Llink, over de obstakels.
Annemarie Opmeer
Jong, blond, rode lippen en begaan met de wereld: Anna Visser belichaamde bij haar aantreden als
directeur van omroep Llink de nieuwe generatie wereldverbeteraars. Helaas, binnen een half jaar
wilde de Raad van Bestuur haar weg hebben. Dat lukte niet. Een paar jaar later, vlak nadat Visser
werd opgevolgd door Tanja Lubbers, bleek Llink opnieuw in de problemen: financiële chaos, te
weinig leden, te weinig steun. De financiën kwamen op orde, de leden zijn er ook gekomen, maar
die steun, die blijft weg. Volgens minister Plasterk voegt Llink te weinig toe. Het is het einde voor
Llink als omroep op televisie.
Aan de keukentafel van haar huis op de Kop van Zuid in Rotterdam, met een stuk bietjeschocoladecake,
blikt Anna Visser terug. Op Llink, op dierenrechten versus andersglobalisten en op
haar eigen leven. En ze blikt vooruit: dit voorjaar publiceert ze een boek en ze heeft plannen voor,
jawel, een tv-station op internet.
Mismanagement
“Als ik had gewild dat het anders was gegaan, had ik moeten blijven”, begint Anna Visser. “Dat
heb ik niet gedaan en daar heb ik ook geen spijt van.” Toch heeft ze wel een mening over de koers
van haar opvolger Tanja Lubbers, die sinds kort ook weer weg is. De slogan ‘de groenste omroep
van Nederland’, bijvoorbeeld, dekt volgens Visser de lading niet: “Voor mij is Llink veel meer dan
groen.”
Kookprogramma McDonalds Kitchen en consumentenprogramma Llinke Soep gingen eruit. “Dat
vond ik nou juist programma’s waarmee je je onderscheidt. Er was, en is opnieuw, geen vegetarisch
kookprogramma op tv. Of de programma’s van de laatste tijd onderscheidend waren? Ik weet het
niet. Maar ik respecteer haar keuzes en heb me er verder niet mee bemoeid.”
Behalve toen Llink failliet dreigde te gaan. Want in de media werd gespeculeerd dat dit
mismanagement van de voormalige directie was. “Toen wilde ik wel weten hoe het zat. Maar het
zou gaan om de voormalig zakelijk directeur. Ik heb nog aangeboden te helpen. Maar dat werd niet
zo op prijs gesteld.”
Chef lege dozen
“Het is heel lang geleden”, benadrukt Anna Visser over haar roerige tijd bij Llink. Want ze werkt er
al een tijdje niet meer. Maar al snel komen de verhalen. Wat was er ook alweer allemaal aan de
hand, begin 2006, bij Llink? Omroep Llink ontstond in 2005 uit een fusie van De Nieuwe Omroep,
van Aad van den Heuvel en Walter Etty, en de dierenomroep Nutopia, geleid door Niko Koffeman.
Koffeman werd voorzitter van de Raad van Toezicht van Llink. Maar de samenwerking verliep niet
vlekkeloos. Het mediabedrijf van de vader van Anna werkte mee aan een Llink-productie.
Koffeman en een aantal andere leden van de Raad vonden dat een probleem. Die schakelden het
Commissariaat van de Media in, dat er geen kwaad in zag. Toch wilde de Raad Anna Visser
ontslaan.

“Het leek wel een soap”, zegt Visser erover. “Op de dag dat dat zou gebeuren had het personeel,
dat mij steunde, het kantoor op slot gedaan. En ik moest thuis blijven, hadden ze bedacht. Want dan
konden ze me niet ontslaan.” De kantonrechter besliste dat ze kon blijven. “Later is de hele Raad
opgestapt. Eerder hadden ze nog geprobeerd druk op mij uit te oefenen om ook op te stappen. Echt
weg hoefde ik niet, want ik was zo leuk naar buiten toe, maar dan moest ik afstand doen van m’n
directeurschap en chef lege dozen worden ofzo.” Dus niet. Anna ging gewoon aan de slag. “Toen
zat ik daar en iedereen was blij, maar ik kon niet meer. Ik heb zes weken ziek thuis gezeten. Het is
een behoorlijk traumatische ervaring geweest. Daarna heb ik er nog twee jaar met veel plezier
gewerkt en in 2008 in alle vrijheid de keuze gemaakt om weg te gaan.”
Leuke dierenvrienden
Was het eigenlijk een ideologisch conflict tussen andersglobalisten en dierenliefhebbers? “Ja, de
scheidslijn tussen mensen die het oneens waren, liep wel precies daar. Ik maakte niet de
programma’s die de dierenliefhebbers wilden, hoewel zij iets anders zullen zeggen. Het was in
ieder geval niet de bedoeling dat we grapjes maakten over PETA of over de Stichting Aap. Dan
was het echt gedonder. Maar dat deden we wel.”
Functionele grapjes? “Ja, om een gesprek op gang te brengen. Maar ook wel om wat te provoceren.
Want ik vind dat ze zich enorm serieus nemen. Je mag best om jezelf lachen. Als je iets met dieren
doet waar zij tegen zijn, dan snap ik best dat je je behoorlijk geïntimideerd kan voelen. Het kon
soms wel grimmig zijn. Maar ik begrijp het wel, ze werken met een overtuiging. Dus in zoverre is
er niet zo’n groot verschil met mensen met andere overtuigingen in de wereld, zoals streng gelovige
mensen.”
Generaliseren wil ze niet, want ze kent ook leuke dierenvrienden. “Zoals Lisette Kreischer, van het
kookboek Veggie in Pumps. Enorm leuke meid en niet snel beledigd.” De dierenvrienden uit de
Raad ziet ze niet meer, maar ze zou ze inmiddels gewoon gedag kunnen zeggen. “Marianne
Thieme, die zat ook in de Raad, heb ik nog gemaild om haar te feliciteren toen ze in de Kamer
kwam. De rest zou me ook niet zo uitmaken. Behalve Niko Koffeman, hij is de enige die ik echt
nooit meer hoef te zien.”
Netcoördinator
Ondertussen had de netcoördinator een veel grotere invloed op het voortbestaan van Llink. “Er zijn
goeie programma’s verdwenen omdat de netcoördinator daar niks aan vond. Die kan een
programma dan om half een ‘s nachts plaatsen. Of helemaal niet plaatsen en dan krijg je er geen
geld voor. De netcoördinator bepaalt wie er wat op welk tijdstip gaat maken. Die invloed gaat vrij
ver. Maar ja, sinds dit model is ingevoerd zijn de kijkcijfers van de publieke omroep enorm
gestegen. Dat zal allemaal best, maar qua profilering werd het voor ons als kleine omroep enorm
lastig.”
Welk programma had eigenlijk niet moeten sneuvelen? “Ik vraag me nu af of ik had moeten
stoppen met De Milieuridders, waarin Rob Munz en Paul Jan van de Wint op absurdistische wijze
milieuproblemen behandelen. Om dat programma was een hoop heisa. Veel maatschappelijke
organisaties vonden het echt niet kunnen. We kregen boze brieven en op onze Raad werd druk
uitgeoefend. Maar De Milieuridders was wel wat ik voor ogen had met Llink. Het moest
inhoudelijk en journalistiek gezien beter hoor, maar toch. Op sommige momenten had ik m’n poot
gewoon stijf moeten houden en moeten zeggen: dit is wat we willen maken.”
“We zaten in een spagaat tussen de harde kern en een breed publiek. Sommigen verwachtten dat er
met Llink een soort Tegenlicht bijkwam, met degelijke documentaires. Die worden dan niet blij als
je met De Milieuridders aankomt. Dat leverde interessante discussies op, ook intern. Zeker toen we
Llink op Reis gingen maken. Mensen zeiden: dat is toch niet Llink! Alle netcoördinatoren vinden
vervolgens dat je beter samen met een andere omroep een glossy reisprogramma kunt maken met
een klein stukje over duurzaamheid, dan iets donkergroens.

Nog een voorbeeld: Aanpakken en Wegwezen. Mij leek het leuk een programma te maken over
mensen die vertrekken om hun idealen te gaan verwezenlijken. Maar de netcoördinator heeft dan
liever dat je iets gaat maken als Ik Vertrek van de TROS met twee afleveringen met idealisten. Dan
dacht ik: ja maar dat is er al! Je wordt gedwongen om samen te werken en vervolgens ben je niet
onderscheidend genoeg. Als ze van je af willen, zoeken ze wel iets.”
Linkse media
De huidige media wordt vaak een links, elitair bolwerk genoemd. Vindt Visser dat ook?
“Op televisiegebied juist niet. Ik vind het allemaal nogal plat en rechts. Het klinkt lullig, maar met
Llink eruit en Wakker Nederland en PWNED erin is de publieke omroep een goede afspiegeling
geworden van ons leuke Nederland. Lekker plat en lekker mekaar kwetsen, want dat is leuk. Of
neem Pauw en Witteman, dat is dan te links. Maar Geert Wilders wil niet langskomen want hij
vindt het een kutprogramma. Men is wel eens gaan tellen bij zo’n praatprogramma. Bleken er meer
rechts geörienteerde gasten te zijn geweest dan links. Dus het is gewoon een beeld. Ik denk wel dat
de meeste journalisten naar links neigen. Maar als goede journalist ben je geïnteresseerd in iemands
verhaal. Dat betekent niet dat het stuk dat je maakt links is.”
En de ‘duurzaamheidshoek’ van de tijdschriften? “Tsja. Het is vaak van dat zouteloze
koffietafelspul. Brede doelgroep, lekker makkelijk hapslikweg. Nederland is wel een
tuttebollenlandje.”
Truttig
Pakt de milieubeweging het wel goed aan? “Ik vind dat Greenpeace het goed doet. Komt ook wel
doordat Liesbeth van Tongeren hun gezicht is. Ik vond die actie van Milieudefensie met de
biologische appelmoes ook geweldig. (‘De bestelling’, 2001, red.) Als er 50 duizend bestellingen
waren, zou Hak het gaan maken. Op zo’n manier kun je die kip-eidiscussie doorbreken van of je
pas biologische pastasaus maakt als de consument erom vraagt, of andersom. Man, je bent
verdomme Unilever, je hebt daar een verantwoordelijkheid te nemen! Hetzelfde geldt voor
supermarkten. Ben je wel eens in de Delhaize in België geweest, of de Zwitserse Coöp? Een
gigantisch biologisch assortiment.
Iemand moet zoiets doorbreken. Dat kan als milieubeweging met zo’n appelmoesactie
of met stickers plakken op fout vlees of guerilla gardening of andere burgerlijke
ongehoorzaamheid. Ik vind de milieubeweging soms een beetje te netjes worden. Het hoeft niet per
se radicaler, maar minder truttig mag wel. Iedereen is zo bang als linkse herrieschoppers te worden
gezien. Ze hebben de vertaalslag goed gemaakt naar het grote publiek, maar het ludieke, scherpe
mag wel terug. Van dat linkse-kerkimago kom je toch niet af. Ik weet ook niet of dat zo erg is. Ik
denk dat mensen op een gegeven moment vinden dat het weer ergens over mag gaan en dat ze weer
ergens tegen mogen zijn. Dus misschien komt het vanzelf wel weer goed. Wie weet is het straks
wel weer fijn om bij de linkse kerk te horen.”
Naar de top
Ondertussen is Anna Visser erg blij dat ze eigen baas is. “Op 8 maart komt mijn boek over
emancipatie uit: Nieuwe Vrouwen. Het gaat over dingen waar ik zelf tegenaan liep. De wereld
verbeteren? Hoe dan? Want ik heb kinderen en een baan... Ik heb jarenlang als moeder van kleine
kinderen fulltime gewerkt, maar er bleef iets knagen. Vrouwen als Heleen Mees vinden dat niet
grappig, toch denk ik dat emancipatie niet gaat over fulltime werken of topfuncties, maar over
keuzevrijheid om je leven in te richten. Wil je naar de top? Nou hartstikke goed! Hoe kun je dat
faciliteren. Maar ík merk weer hoe fijn het is dat ik tijd heb om te koken.”
Blijft ze mediamaken? “Ja, een tv-station op internet. Daar zijn we begonnen met Llink en nu ga ik
het opnieuw doen. Het is geweldig dat Wikipedia en YouTube bestaan, maar journalistiek en
programmamaken is een vak, daar zetten we professionals op. Ik denk overigens wel dat televisie

lijft bestaan. Mensen willen soms gewoon hangen op de bank en vermaakt worden. Maar ook wij
overwegen soms om de kabel op te zeggen. Vooral vanwege de kinderen, het is telkens zo’n
strijd.”?