hilde jippijajee

Jongens in de
Buitenschoolse Opvang
Interactieproblematiek, verklaringen en
oplossingen
Hilde Vos

Jongens in de
Buitenschoolse Opvang
Hogeschool Rotterdam
Interactieproblematiek, verklaringen en
oplossingen
Opleiding: Pedagogiek (deeltijd)
Student: Hilde Vos
Studentnummer: 0798057
Afstudeerbegeleider HRO: Marleen Bravenboer
Opdrachtgever: Stichting de Meeuw
Praktijkbegeleider: Rien van Genderen
Datum & Plaats: Mei 2010, Numansdorp
2

Inhoudsopgave
Voorwoord ..............................................................................................................................................5
Samenvatting ..........................................................................................................................................6
Inleiding...................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 1: Achtergronden en begrippen.............................................................................................8
1.1 Achtergronden ..............................................................................................................................8
1.1.1 Algemeen, theoretisch ...........................................................................................................8
1.1.2 Concreet, empirisch ...............................................................................................................8
1.2 Begrippen......................................................................................................................................9
Hoofdstuk 2: Onderwerp en onderzoeksontwerp .................................................................................10
2.1 Onderwerp ..................................................................................................................................10
2.1.1 Doelstelling en probleemstelling..........................................................................................10
2.1.2 Onderzoekseenheid en kenmerken .....................................................................................10
2.2 Onderzoeksontwerp....................................................................................................................10
2.2.1 Theorie .................................................................................................................................11
2.2.2 Empirie .................................................................................................................................11
Hoofdstuk 3: Theorie: Schriftelijke bronnen..........................................................................................13
3.1 Seksespecifieke reacties..............................................................................................................13
3.1.1 Biologische verschillen .........................................................................................................13
3.1.2 Geschiedenis en de vorming van referentiekaders..............................................................14
3.2 Feminisering................................................................................................................................15
3.3 Kennis over gedrag......................................................................................................................16
Hoofdstuk 4: Empirie: Eigen onderzoek ................................................................................................19
4.1 Afname vragenlijsten ..................................................................................................................19
4.2 Vragen en resultaten...................................................................................................................19
4.3 Overige resultaten.......................................................................................................................21
Hoofdstuk 5: Conclusie..........................................................................................................................23
5.1 Inleiding.......................................................................................................................................23
5.1.1. Beknopte evaluatie onderzoeksproces ...............................................................................23
5.1.2. Probleemstelling .................................................................................................................23
5.2 Theorie ........................................................................................................................................23
5.3 Empirie ........................................................................................................................................24
5.4 Conclusie .....................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6: Aanbevelingen .................................................................................................................26
3

6.1 Aanbeveling voor Stichting de Meeuw .......................................................................................26
6.2 Overige aanbevelingen voor de praktijk .....................................................................................26
7. Literatuurlijst.....................................................................................................................................27
8. Overzicht bijlagen..............................................................................................................................28
Bijlage 1: de probleemanalyse ..........................................................................................................29
Bijlage 2: Vragenlijst interviews ........................................................................................................31
Bijlage 3: Kaart van de gemeente Rotterdam, gebruikt om de geografische verspreiding van de
organisaties te garanderen ...............................................................................................................32
Bijlage 4: interviews met de verschillende organisaties ...................................................................33
Interview organisatie 1 .................................................................................................................33
Interview organisatie 2 .................................................................................................................37
Interview organisatie 3 .................................................................................................................40
Interview organisatie 4 .................................................................................................................44
Interview organisatie 5 .................................................................................................................48
Interview organisatie 6 .................................................................................................................51
Interview organisatie 7 .................................................................................................................54
Interview organisatie 8 .................................................................................................................57
Interview organisatie 9 .................................................................................................................61
Interview organisatie 10 ...............................................................................................................64
4

Voorwoord
Na een aantal jaar werkzaam te zijn in de branche kinderopvang begon ik te merken dat ik mijn horizon wilde
verbreden. Dit doordat ik mezelf wilde uitdagen met iets nieuws en omdat ik merkte dat het op de groep
werken binnen de branche kinderopvang mij steeds minder uitdaagde. Stichting de Meeuw heeft mijn
aandacht getrokken doordat een oud-­‐collega, Marije van der Schelling, hier als trainer aan de slag was gegaan.
Door haar enthousiasme raakte ik geïnteresseerd in waar Stichting de Meeuw voor staat en heeft zij mij
gestimuleerd te solliciteren naar een stageplaats voor het afstudeerproject. Dit heb ik dan ook gedaan en
zodoende kwam ik in contact met mijn stagebegeleider bij Stichting de Meeuw, Rien van Genderen. Meteen in
het eerste gesprek werd ik enthousiast over het onderwerp, niet op de laatste plaats omdat het mij zo bekend
voorkwam. Ook ik ervoer gedrag van jongens als 'lastig', zonder me er nu eigenlijk bewust van te zijn waar dit
gedrag vandaan komt en waarom ik daar zo op reageer. Meteen ben ik begonnen met het inlezen op het
onderwerp en raakte ik min of meer verslaafd aan het vergaren van kennis rondom 'jongens'. Eindelijk begon ik
het gedrag van jongens, de beweeglijkheid, het stoeien, het luidruchtige, te begrijpen en meteen daarop
volgde bijna een soort schuldgevoel. Wat had ik die jongetjes aangedaan? Door voorbij te gaan aan hun
natuurlijke behoeften heb ik hun ontwikkeling niet optimaal gestimuleerd en was dát nu niet net waarom ik
met kinderen wilde werken?
Wanneer iemand mij vroeg waar ik op afstudeerde antwoordde ik 'jongens', wat tot menige grap heeft geleid.
Maar toch merkte ik dan na enige uitleg dat het onderwerp als nuttig en interessant werd ervaren. Ik heb
menig 'hallelujamoment' mogen aanschouwen in mijn omgeving wanneer ik uitlegde waarom de man in
kwestie zich wellicht zo gedroeg. Overigens heeft dit ook tot menig 'irritatiemoment' geleid bij mijn vriend, die
er soms niet goed van werd dat ik al zijn gedrag tot in detail probeerde te analyseren (wat ik vervolgens ook
weer probeerde te analyseren; soms is het gewoon beter om even niets te zeggen). Voor mij heeft het
onderzoek mij niet alleen iets geleerd voor het werken in de praktijk. Ook de mannen in mijn persoonlijke
omgeving, mijn vader/broertjes/vriend en alle mannen die ik tegenkom, ben ik beter gaan begrijpen. Dit heeft
voor mij persoonlijk tot betere relaties geleid en heeft mij doen groeien als mens. Tot slot van dit voorwoord
wil ik een aantal mensen persoonlijk bedanken, niet in volgorde van belangrijkheid. Mijn ouders Gert en Willie
Vos, die me altijd, niet alleen tijdens mijn opleiding, hebben gesteund en er voor me waren wanneer ik dat
nodig had. Mijn vriend Bryan de Vries, die tijdens menig paniekmoment gedurende het schrijven van mijn
scriptie heeft geholpen met orde aan brengen in de chaos en het uitspreken van vertrouwen in mijn kunnen.
Mijn vriendin en (oud)collega Marije, die me heeft gestimuleerd te solliciteren bij stichting de Meeuw en die
haar vertrouwen in mij als pedagoog meer dan eens heeft uitgesproken. Rien, mijn stagebegeleider bij stichting
de Meeuw, die vertrouwde op mijn kennis en kunde en actief een vinger aan de pols hield gedurende het
onderzoek. Ook bedank ik mijn vriend(inn)en voor hun bemoedigende woorden en afleiding. Als afsluiter van
deze lijst met bedankjes, bedank ik mijn stagebegeleider op de Hogeschool Rotterdam, Marleen Bravenboer.
Ook zij heeft met regelmaat geholpen bij het aanbrengen van structuur en het oplossen van stressmomenten.
Zonder bovenstaande mensen was dit onderzoek niet geworden zoals het nu is.
5

Samenvatting
Het doel van dit onderzoek is om te verklaren waarom pedagogisch medewerksters in de buitenschoolse
opvang de interactie met jongens en het gedrag dat jongens vertonen als 'lastig' ervaren. Er wordt gezocht naar
een oplossing voor dit probleem, zodat er aanbevelingen naar de praktijk kunnen worden gedaan om de relatie
tussen beide partijen te verbeteren.
Om het probleem te onderzoeken is literatuuronderzoek gedaan, waarvoor gebruik is gemaakt van boeken en
internetartikelen. Daarnaast zijn er binnen de branche kinderopvang op een tiental locaties voor
buitenschoolse opvang in de gemeente Rotterdam interviews afgenomen met leidinggevenden en pedagogisch
medewerksters. Ook heeft er een informatief gesprek plaatsgevonden met drs. Lauk Woltring, pionier op het
gebied van jongens.
Uit het onderzoek blijkt dat pedagogisch medewerksters niet voldoende kennis hebben van de ontwikkeling
van jongens en het gedrag dat daaruit voortkomt. Verklaringen zijn hiervoor de seksespecifieke reacties van
vrouwen en de feminisering van de kinderopvang. Vanuit de praktijk komen signalen dat er niet genoeg kennis
omtrent het thema bestaat onder de pedagogisch medewerkers en dat er behoefte is aan ondersteuning.
Als product is dan ook gekozen voor een workshop omtrent ‘jongens’ voor pedagogisch medewerkers in de
buitenschoolse opvang.
6

Inleiding
Dit onderzoek, met betrekking tot de interactie tussen pedagogisch medewerk(st)ers en jongens in de
buitenschoolse opvang, is in gang gezet naar aanleiding van de uitkomsten van een terreinverkenning die
stichting de Meeuw in 2009 uitvoerde binnen verschillende centra voor buitenschoolse opvang in Rotterdam.
Uit deze terreinverkenning is een aantal knelpunten voortgekomen. Eén van deze knelpunten is het werken
met jongens. De interactie tussen pedagogisch medewerk(st)ers en jongens in dit werkveld blijkt als
problematisch ervaren te worden. Hierdoor rees bij stichting de Meeuw de vraag hoe die interactie tussen
pedagogisch medewerk(st)ers en jongens in de buitenschoolse opvang dan verloopt.
Dit onderzoek richt zicht op deze interactie. Met interactie wordt de communicatie tussen de pedagogisch
medewerk(st)ers en de jongens bedoeld, zowel van de pedagogisch medewerk(st)ers naar de jongens als
andersom. Interactie vindt plaats door verbale communicatie, gesproken taal, en non-­‐verbale communicatie,
zoals lichaamstaal.
De doelstelling van dit onderzoek is om het interactieprobleem te verklaren en oplossingen aan te dragen om
de interactie te verbeteren. Daaruit voortkomend zal een product ontwikkeld worden dat in de praktijk ingezet
kan worden om de interactie tussen beide partijen te verbeteren.
De opbouw van deze tekst is als volgt. In het eerste hoofdstuk zijn achtergronden en begrippen uiteengezet die
ten grondslag aan dit onderzoek liggen. In het daaropvolgende hoofdstuk zijn het onderwerp en de vorm van
het onderzoek beschreven. Hoofdstuk 3 is in zijn geheel besteed aan theoretische achtergronden, waarna in
hoofdstuk 4 uitgeschreven is hoe het praktijkonderzoek is uitgevoerd. Hierna volgt een hoofdstuk met
conclusies. Als afsluiting van de tekst zijn aanbevelingen beschreven voor hoe er in de praktijk met dit
probleem omgegaan kan worden en wordt verwezen naar het product dat voortkomt uit dit onderzoek.
7

1.1 Achtergronden
Hoofdstuk 1: Achtergronden en begrippen
1.1.1 Algemeen, theoretisch
Jongens gedragen zich anders dan meisjes. In hun spel zijn zij actiever en meer fysiek naar elkaar toe,
speelgoed sneuvelt nogal eens terwijl ze de wereld onderzoeken en ze gaan graag op zoek naar avontuur en
gevaar. Iedereen die weleens heeft gekeken naar spelende jongens zal dit herkennen.
De aandacht die jongens veelal krijgen bestaat uit negatieve feedback op het gedrag dat zij vertonen (Woltring,
2008). In de omgang met jongens wordt het gedrag dat zij vertonen regelmatig benoemd als 'lastig' of moeilijk
mee om te gaan. Het spreekt voor zich dat dit zijn weerslag heeft op de interactie tussen pedagogisch
medewerksters en jongens.
De volgende stelling vat dit samen en zal de basis vormen voor de volgende hoofdstukken:
Stelling 1
Het kernprobleem in de interactie tussen jongens en pedagogisch medewerkers is dat het gedrag van jongens
als “lastig” wordt ervaren.
1.1.2 Concreet, empirisch
Het probleem zoals beschreven in paragraaf 1.1.1 lijkt zich voor te doen binnen meerdere centra's voor
buitenschoolse opvang. Het is dan ook niet voor niets dat het onderwerp 'jongens in de buitenschoolse opvang'
als knelpunt voortkomt uit de terreinverkenning uitgevoerd in 2009 door stichting de Meeuw. Ook in het
werkveld worden jongens als onderwerp van gesprek steeds vaker genoemd. Op 23 november 2009
organiseerde het APS, een onderwijsadviesbureau in Utrecht, een conferentie met als thema 'Jongens in
Beeld'. Op deze conferentie bespraken enkele pioniers op dit gebied, zoals Lauk Woltring en Louis Tavecchio,
het belang van meer aandacht voor jongens in verschillende opvoeddomeinen, zoals de kinderopvang en het
onderwijs. Voor dit onderzoek is het van belang om te bekijken waarom gedrag van jongens als 'lastig' wordt
ervaren.
Voor het daadwerkelijke onderzoek verder te bekijken, wordt nu eerst uiteengezet wie de opdrachtgever en de
uitvoerder van dit onderzoek zijn en welke belangen deze partijen hebben bij het onderzoeken van het
hiervoor genoemde onderzoeksonderwerp.
Stichting de Meeuw
Stichting de Meeuw biedt begeleiding, training, nascholing en advies aan professionals en vrijwilligers die met
jongeren en kinderen werken.
Het belang dat de stichting heeft bij dit onderzoek is dat er een product uit voortvloeit. Dit product, dat op
voorhand nog geen vaste vorm had, zal ingezet kunnen worden als deskundigheidsbevordering voor
8

pedagogisch medewerkers in het werkveld. Het product als zodanig wordt aangeboden op de site, organisaties
die interesse hebben kunnen dit vervolgens inkopen.
Eigen positie
Ik volg de HBO opleiding Pedagogiek op de Hogeschool Rotterdam. Ten tijde van het zoeken naar een
afstudeerproject heb ik contact opgenomen met Stichting de Meeuw, die op dat moment bezig was met het
onderwerp 'jongens'. Zodoende heb ik mij aangesloten bij het team dat zich al bezig hield met dit onderwerp.
Binnen het onderwerp waren verschillende vertakkingen, zoals onderwijs en kinderopvang. Door de enkele
jaren ervaring die ik heb in de branche kinderopvang was het een logische stap te werken aan het onderdeel
'jongens in de buitenschoolse opvang'.
1.2 Begrippen
Van onderstaande begrippen is de definitie belangrijk, aangezien zij meerdere malen genoemd worden in dit
onderzoek:
• Feminiseren/feminisering vervrouwelijken/vervrouwelijking: het steeds meer vrouwelijk
worden
• Referentiekader geheel van gewoonten
• Interactie wisselwerking
• Identificeren herkennen in een ander, je vereenzelvigen met een ander
• SPW afkorting van Sociaal Pedagogisch Werk (MBO-­‐opleiding)
• Biologisch natuurlijk
• Conditioneren aanleren van bepaald gedrag
• PM-­‐er afkorting van Pedagogisch Medewerker
• BSO afkorting van buitenschoolse opvang
9

Hoofdstuk 2: Onderwerp en onderzoeksontwerp
Dit hoofdstuk behandelt het onderwerp en het onderzoeksontwerp nader beschreven aan de hand van
verschillende criteria zodat een duidelijk beeld ontstaan van hoe dit onderzoek is uitgevoerd.
2.1 Onderwerp
Het onderwerp waar dit onderzoek zicht op heeft gericht is de interactie tussen jongens en pedagogisch
medewerksters in de buitenschoolse opvang.
2.1.1 Doelstelling en probleemstelling
• Probleemstelling:
Pedagogisch medewerksters in de buitenschoolse opvang ervaren de interactie met jongens als problematisch.
• Vraagstelling:
Wat hebben pedagogisch medewerk(st)ers in de buitenschoolse opvang nodig om de interactie met jongens te
verbeteren en in welke vorm kan hen deze informatie aangeboden worden?
• Doelstellingen van het onderzoek:
o het interactieprobleem wordt verklaard aan de hand van theorie
o er worden oplossingen aangedragen die het interactieprobleem kunnen verbeteren of
opheffen
2.1.2 Onderzoekseenheid en kenmerken
De onderzoekseenheid van dit onderzoek zijn de pedagogisch medewerksters werkzaam in de buitenschoolse
opvang in de gemeente Rotterdam. Het kenmerk van de onderzoekseenheid, dus de pedagogisch
medewerksters, is dat zij moeite ervaren in de interactie met jongens.
2.2 Onderzoeksontwerp
In dit onderzoek is gebruik gemaakt van 'kwalitatief onderzoek'. Door middel van het houden van interviews en
het bestuderen van bestaande literatuur is geprobeerd om eerder genoemde stelling (zie hoofdstuk 1, stelling
1) te onderbouwen.
Centraal in zowel het bestuderen van de bestaande literatuur als in het houden van interviews staan de
volgende punten:
• processen: Hoe verloopt de communicatie tussen de pedagogisch medewerk(st)ers en jongens?
Wat ervaren de pedagogisch medewerk(st)ers als knelpunten in de interactie met
jongens?
• Voorwaarden: Welke voorwaarden zijn nodig om een goede, passend bij de mogelijkheden van
beide partijen, interactie tussen pedagogisch medewerk(st)ers en jongens te
bewerkstelligen?
10

2.2.1 Theorie
Voor het literatuuronderzoek is gebruik gemaakt van de expertise van de medewerkers van het VDC
(voorlichtings,-­‐en documentatie centrum) van stichting de Meeuw. Zij hebben een bijdrage geleverd aan het
zoeken van relevante literatuur omtrent het onderwerp.
Ook is gebruik gemaakt van de mediatheek van de Hogeschool Rotterdam.
Op advies van drs. L. Woltring is een aantal literatuurbronnen gebruikt en opgenomen in het
literatuuronderzoek.
2.2.2 Empirie
• De organisaties voor buitenschoolse opvang
Om een zo duidelijk mogelijk beeld van de problematiek in de gemeente Rotterdam te krijgen is ervoor
gekozen om de interviews verspreid over de deelgemeenten in te plannen. Om dit te organiseren is een
postcodekaart van de gemeente Rotterdam gebruikt om verspreid de deelgemeenten te selecteren (bijlage 3).
Middels de database van BSO-­‐contacten binnen stichting de Meeuw zijn een tiental organisaties en
bijbehorende contacten geselecteerd waarna vervolgens een mail is verstuurd naar de leidinggevenden van
deze organisaties. In dit begeleidend schrijven is de aard van het onderzoek uitgelegd, is gevraagd om
medewerking en is het eventuele belang dat de betreffende organisatie bij het onderzoek zou kunnen hebben
uitgelegd. Vervolgens is er telefonisch contact gelegd met iedere organisatie om een afspraak voor een gesprek
te maken.
• Dataverzamelingstechniek
De gekozen dataverzamelingstechniek voor het praktijkonderzoek is een interview aan de hand van een
gestructureerde vragenlijst. Op basis van de probleemstelling en de daardoor geformuleerde vraagstelling
“Wat hebben pedagogisch medewerk(st)ers in de buitenschoolse opvang nodig om de interactie met jongens
te verbeteren en in welke vorm kan hen deze informatie aangeboden worden?” is eerst een aantal variabelen
vastgelegd waarover middels de interviews informatie verzameld moest worden.
• Variabelen
Uit de probleemanalyse kwam een aantal punten naar voren waarop de variabelen zijn gebaseerd:
o Opleiding
In de probleemanalyse (bijlage 1) kwam naar voren dat een onderdeel van het probleem het niveau van kennis
en het opleidingsniveau van de pedagogisch medewerk(st)ers zou kunnen zijn. Binnen het onderzoek is
gekeken naar het niveau van de opleiding en de behandelde kennis over de ontwikkeling van kinderen in de
basisschoolleeftijd.
o Jongens/meisjes
In de probleemanalyse kwam al naar voren dat jongens en meisjes zich anders ontwikkelen. Door hier vragen
over te formuleren is bij de pedagogisch medewerkers getoetst of zij zich hier bewust van zijn en vanuit welke
motivatie zij handelen.
11

o Activiteitenaanbod
Doordat er in de probleemanalyse (bijlage 1) naar voren kwam dat jongens en meisjes zich anders ontwikkelen
is er gekeken naar hoe pedagogisch medewerkers omgaan met dit verschil in het aanbieden van hun
activiteiten.
o Behoefte aan training/workshop op dit terrein
Deze variabele komt niet voort vanuit de probleemanalyse, maar is geformuleerd n.a.v. de opdracht vanuit
stichting de Meeuw om te kijken of er behoefte aan deskundigheidsbevordering is op dit gebied.
Bovenstaande variabelen zijn vervolgens ondergebracht in verschillende categorieën, te weten:
o algemeen
o jongens/meisjes
o activiteitenaanbod
o behoefte aan training/workshop op dit terrein
Binnen de verschillende categorieën zijn open vragen geformuleerd rondom de variabele.
De gebruikte vragenlijst is bijgevoegd als bijlage 2.
• Afname van de vragenlijst
In acht van de tien afgenomen interviews zijn de gesprekken gevoerd in combinatie met een leidinggevende en
één of meerdere pedagogisch medewerkers, in twee van de tien gevallen heeft het gesprek plaatsgevonden
met een leidinggevende met werkervaring in de BSO. In alle gevallen waren deze vrouwelijk.
De interviews zijn vastgelegd op een voice-­‐recorder, zodat er geen data verloren kon gaan. Voor aanvang van
het interview werd gevraagd om toestemming voor het opnemen van het gesprek. In alle gevallen werd deze
toestemming gegeven.
De vragenlijst heeft gediend als structuur van het gesprek. Doordat de vragen open gesteld werden, is in veel
interviews enigszins afgeweken van de volgorde van de vragen.
• Analyseren van de gegevens
Om de gegevens te analyseren zijn de interviews afgeluisterd. De antwoorden op de vragenlijst zijn op deze
manier direct genoteerd, waarna er van ieder interview een verslag is geschreven (zie bijlage 4). Ieder verslag is
geschreven aan de hand van de variabelen zoals eerder genoemd. Doordat ieder verslag dezelfde opbouw
heeft zijn de resultaten goed te lezen en konden deze vervolgens getoetst worden aan de stelling zoals die
beschreven staat in de inleiding van hoofdstuk 3.
12

Hoofdstuk 3: Theorie: Schriftelijke bronnen
Aan de hand van de bestudeerde literatuur is een stelling gevormd die als basis dient van dit hoofdstuk en het
kernprobleem zoals beschreven in hoofdstuk 1.1.1.
Deze stelling luidt als volgt:
Pedagogisch medewerkers ervaren het gedrag van jongens als 'lastig'. Deze perceptie van pedagogisch
medewerkers kan de volgende oorzaken hebben:
1. seksespecifieke reacties: reacties voortkomend vanuit een eigen (vrouwelijk) referentiekader
2. feminisering (weinig mannen in de branche)
3. gebrek aan kennis over oorzaken gedrag van jongens
In de volgende paragrafen worden deze oorzaken als samenhang gepresenteerd en onderbouwd vanuit de
literatuur.
3.1 Seksespecifieke reacties
Uit het onderzoeksrapport 'Mannen in Zorgberoepen en Kinderopvang' (van der Velde e.a., 2009) blijkt dat het
percentage mannen werkzaam in de onderzochte kinderopvanginstellingen 2.4% tot 4.9% bedraagt. Wanneer
je dit omdraait betekent dat dus dat 95.1% tot 97.6% van de pedagogisch medewerkers werkzaam binnen de
branche kinderopvang van het vrouwelijk geslacht is. Voor jongens die de buitenschoolse opvang bezoeken
betekent dit dat zij vrijwel geen mannen tegenkomen in dit opvoedmilieu.
Zelf zijn zij wel man en hebben de, daarbij behorende, mannelijke behoeften. Dat deze mannelijke behoeften
niet overeenkomen met vrouwelijke behoeften komt doordat jongens en meisjes biologisch enorm van elkaar
verschillen. In principe zijn in beide lichamen, zowel bij jongens als bij meisjes, dezelfde hormonen werkzaam.
Grote verschil hierin is de hoeveelheid van deze aanwezige hormonen.
3.1.1 Biologische verschillen
Om uiteen te zetten over welke biologische verschillen we hier dan praten worden de belangrijkste hormonen
en hun werking hieronder besproken:
• Testosteron
Het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon is testosteron (Ykema, 2002). Agressie, drang tot competitie,
vertrouwen hebben in zichzelf en zelfbehoud komen hieruit voort (Gurian, 2008). Het gehalte van testosteron
in het systeem van de man is negen keer zo hoog als bij de vrouw (Ykema, 2002). Doordat het niveau van
testosteron stijgt als een man wint, en daalt wanneer hij verliest, zet testosteron aan tot bewegen. (Ykema,
2002; Gurian, 2008). Vrouwen hebben ook testosteron in hun lichaam, maar het niveau is dus aanzienlijk lager
dan bij mannen. Het vrouwelijk testosteronlevel is meer constant en wordt niet zo sterk beïnvloedt door
competitie als bij mannen (Gurian, 2008). Eén van de belangrijkste ontwikkelingsopgaven van jongens lijkt dan
ook het leren omgaan met dit hormoon. Het maakt hen energieker, waardoor zij meer behoefte aan bewegen
hebben. Het zorgt er ook voor dat jongens over het algemeen rustelozer zijn en eerder verveelt zijn tijdens
13

activiteiten waarbij stilgezeten moet worden. Als jongens te lang stil moeten zitten, wordt hun impuls tot
bewegen onderdrukt wat ervoor zorgt dat er een 'energiebom' groeit. Wanneer deze tot uitbarsting komt leidt
dit tot irrationeel gedrag en dus is het belangrijk om jongens te leren hoe zij hiermee om moeten gaan (Ykema,
2002).
• Oestrogeen
Oestrogeen is een groep hormonen die genoemd wordt als het vrouwelijke hormoon. Bij mannen is dit
hormoon ook aanwezig, maar in vrouwen is de hoeveelheid oestrogeen groter (Gurian, 2008). Waar
testosteron uitschieters heeft is oestrogeen constant.
• Serotonine
Deze neurotransmitter heeft invloed op stemmingen. Wanneer er een conflict bestaat helpt serotonine bij het
kalm worden. Meisjes hebben zo'n 30% meer serotonine in hun systeem dan jongens. Dit betekent dat
jongens, in conflictsituaties, meer moeite hebben om weer kalm te worden (Gurian, 2008).
• Dopamine
Dopamine is ook een neurotransmitter, deze zorgt voor motivatie en genot bij zowel jongens als meisjes.
Bewegingen worden vanuit de hersenen gecontroleerd met behulp van dopamine. Veel dopamine zorgt voor
ongecontroleerde en onbewuste bewegingen. Wanneer jongens een hoog dopaminegehalte in hun systeem
hebben wordt het hen door het lagere gehalte serotonine nog moeilijker gemaakt weer te kalmeren. Ook
regelt dopamine de informatietoevoer tussen verschillende hersengebieden zoals het geheugen, aandacht en
probleemoplossende opdrachten (Gurian, 2008).
• Oxytocine
Dit hormoon hangt samen met herkenning en hechting. Een vertrouwensband ontstaat onder invloed van
oxytocine. Het draagt bij aan het ontstaan en onderhouden van relaties en vrouwen/meisjes hebben hier veel
hogere gehaltes van in hun systeem dan jongens. Hierdoor hebben meisjes meer de drang dan jongens om een
goede band op te bouwen met bijv. leraren en zullen zij zich hier ook naar gedragen door hen tevreden te
houden. Doordat jongens door dit hormoon die drang minder hebben, hebben zij wellicht niet in de gaten dat
hun gedrag verband houdt met de relatie tussen hen en hun leraar (Gurian, 2008).
Een gevolg van deze verschillen zou kunnen zijn dat vrouwelijke pedagogisch medewerkers het gedrag dat
voortkomt uit deze biologische verschillen niet herkennen en door onbegrip als 'lastig' bestempelen aangezien
zij niet dezelfde biologische eigenschappen hebben. Wat de interactie in dat geval zou kunnen verstoren is dat
de pedagogisch medewerksters dit gedrag, dat voortkomt vanuit een natuurlijke behoefte, de kop in gaan
drukken. Dit alleen is niet voldoende om de interactieproblematiek te verklaren, in de volgende paragrafen zijn
ook nog andere invalshoeken uiteengezet.
3.1.2 Geschiedenis en de vorming van referentiekaders
Het interactieprobleem zou kunnen worden terugherleid tot de emancipatie van de vrouw.
Wat men probeerde te bereiken met de emancipatie was dat mannen en vrouwen gelijk werden: om in posities
terecht te komen waar tot dan alleen mannen in aanwezig waren en om daar dezelfde beloning voor te krijgen
als de man. Verschillen tussen vrouwen en mannen werden weggevaagd ten behoeve van emancipatie, omdat
14

die moest bestaan op grond van gelijkheid. Wanneer bewezen zou worden dat mannen en vrouwen
fundamenteel wel degelijk anders waren zou dat een gelijke behandeling in de weg staan (Delfos, 2004).
Onderzoek in de richting van verschillen tussen mannen en vrouwen werd niet gestimuleerd, omdat men niet
de indruk wilde wekken de emancipatie tegen te werken (Biddulph, 2006). Door meer wetenschappelijk
onderzoek leren we nu dat er, naast verschillen die versterkt worden door socialisatie, wel degelijk
fundamentele verschillen bestaan tussen mannen en vrouwen (Delfos, 2004) zoals zojuist beschreven.
Naast het gebrekkige onderzoek omtrent het onderwerp beschrijft Biddulph (2006) dat er ongeveer vanaf de
jaren '70 werd gedacht en gezegd dat de verschillen tussen jongens en meisjes veroorzaakt werden door de
manier waarop wij hen conditioneerden. Vanuit deze visie worden verschillen tussen jongens en meisjes
toegeschreven aan de manier waarop wij hen opvoeden; welke kleding wij hen aantrekken en welk speelgoed
wij hen aanbieden. Veel ouders en scholen speelden hierop in. De jongens moesten met de poppen gaan
spelen en de meisjes met lego. Idee hierachter was dat als wij jongens en meisjes op dezelfde manier op
zouden voeden, de verschillen in sekse en problemen vanzelf op zouden lossen. Het doorbreken van stigma's,
zoals dat jongens alleen mannenberoepen (bijv. zakenman) en vrouwen alleen vrouwenberoepen (bijv.
verpleegster) konden uitoefenen, was het doel van deze aanpak. In de twintigste eeuw was dit misschien wel
de meeste belangrijke verandering op sociaal gebied die voortkwam uit de vrouwenemancipatie.
Tegenwoordig zijn we er ons bewust van jongens en meisjes wel degelijk anders zijn, gewoon omdat jongens
jongens zijn en meisjes meisjes. In het beleid van de meeste kindercentra's is terug te vinden dat er een
'kindgerichte aanpak' wordt gevolgd en niet zozeer een 'seksespecifieke aanpak'. Toch zouden
interactieproblemen tussen pedagogisch medewerkers en jongens nog wel voort kunnen komen vanuit deze
lang voor waarheid aangenomen ideeën.
Het lijkt er dus op dat de verschillen in gedrag tussen jongens en meisjes wel herkent en erkent worden, maar
dat het referentiekader van de pedagogisch medewerksters zich hier niet op aanpast. Dit is te wijten aan de
‘primitieve’ ideeën over de gelijkheid van jongens en meisjes die de branche lang hebben gedomineerd.
3.2 Feminisering
Ieder mens, ieder kind, ontwikkelt zich in zijn/haar eigen tempo. Wanneer we kijken welke veranderingen zich
in de leeftijd van 4 tot 12 jaar, de leeftijden waarin kinderen de buitenschoolse opvang bezoeken, voordoen is
te zien dat er op twee momenten binnen deze leeftijdsmarge een verhoging van het testosteron plaatsvindt
(Biddulph, 2006). Namelijk circa rond het vierde levensjaar en circa rond het elfde levensjaar. Zoals eerder
benoemd zet testosteron aan tot bewegen (Gurian, 2008) en is het testosterongehalte in het systeem van
vrouwen gemiddeld zo'n negen keer lager dan dat van de man (Ykema, 2002). De enorme stijging van het
testosterongehalte in het systeem van jongens, rond het vierde jaar en rond het elfde jaar nog eens, gaat dus
gepaard met extra energie wat zich uit in het gedrag. Pedagogisch medewerksters die gedrag van jongens al
niet goed begrijpen, zullen dat nu nog minder doen. Dit onbegrip is voor zowel jongens als pedagogisch
medewerksters lastig om mee om te gaan en er zijn vrijwel geen mannen werkzaam in de branche die dit
gedrag eventueel op kunnen vangen.
Zoals eerder al genoemd zijn er vrijwel uitsluitend vrouwen werkzaam in de branche kinderopvang (van der
Velde e.a., 2009) en dus is er sprake van feminisering van de branche. De genoemde percentages mannen in
15

het onderzoek beslaan niet alleen de mannen in de uitvoerende functies van pedagogisch medewerkers, maar
ook de mannen in andere functies binnen de kinderopvang. Er zijn dus vrijwel geen mannen in de kinderopvang
waar jongens zich mee kunnen identificeren. Ook in het basisonderwijs zijn overwegend vrouwen aanwezig.
Kortom: in de omgevingen buiten het gezin zijn dus nauwelijks mannen aanwezig en vindt er daardoor
nauwelijks een wisselwerking plaats tussen jongens en mannen (Tavecchio, 2008 in Levering&de Winter). De
ontwikkeling van de identiteit en het ontwikkelen van bepaalde vaardigheden worden beïnvloedt door het
ontbreken van mannen in de branche (Delfos, 2004).
Een aantal kwetsbaarheden wordt hierdoor ingeperkt, maar ook wordt hierdoor een aantal ontwikkelingstaken
de kop ingedrukt. Namelijk:
• Jongens willen weten hoe dingen in elkaar zitten en zijn veel technischer ingericht. Vrouwen zien het
nut van dit gedrag niet in en vatten dit op als 'kapot maken', waardoor ze dit gedrag stoppen (Delfos,
2004).
• Door middel van de 'pikorde' zoeken jongens naar veiligheid, dit gaat gepaard met vechten en stoeien.
Hier leren jongens van hoe zij ten opzichte van anderen staan. Vrouwen zien dit vaak als negatief
gedrag en remmen dit af (Delfos, 2004).
• Jongens storten zich vaak in gevaar. Door gevaar te onderzoeken leren zij hoe zij hiermee om moeten
gaan. Vrouwen schrikken hiervan en grijpen daardoor vroeg in. Zolang jongens zich niet ernstig
bezeren kan hier meer ontspannen mee omgegaan worden; leren gaat nu eenmaal met vallen en
stoten (Delfos, 2004; Woltring, 2008).
Voor al bovenstaande punten geldt dat mannen dit gedrag vanuit hun referentiekader wel begrijpen en hier
dus anders mee om zullen gaan dan vrouwen (zie paragraaf 3.1).
Waarin mannen verschillen van vrouwen in de omgang met jongens is dat zij hen wat meer 'laten' dan
vrouwen. Daarbij zijn ze directer in hun communicatie, gebruiken hierbij minder woorden en stoppen er een
vrolijke noot in. Jongens willen zich identificeren met een man en pakken dit soort gedrag goed op (Woltring,
2008).
3.3 Kennis over gedrag
Uit de theorie zoals beschreven in dit hoofdstuk kan worden afgeleid dat er wezenlijke verschillen zijn tussen
jongens en meisjes. Het probleem lijkt te zijn dat deze kennis niet voldoende aanwezig is bij de ‘juiste’ mensen,
namelijk de pedagogisch medewerkers. Voorgaande paragrafen hebben het probleem bekeken vanuit het
oogpunt van de pedagogisch medewerkers: waarom ervaren zij bepaald gedrag van jongens als vervelend?
Deze paragraaf beschrijft het laatste ontbrekende stuk van de puzzel: waar wordt het gedrag van de jongens
mede door veroorzaakt?
Eerder zijn verschillende hormonen besproken die ieder voor zich zorgen voor een verschil tussen mannen en
vrouwen/jongens en meisjes. Om te illustreren dat het verder gaat dan alleen deze verschillen wordt ingegaan
op de ontwikkeling van de hersenhelften. Hoe verloopt deze anders en belangrijker nog; wat betekent dat voor
het verschil tussen jongens en meisjes? Deze kennis is relatief nieuw en geeft een inzicht dat tot begrip kan
leiden over het gedrag dat jongens vertonen.
16

De hersenhelften van mensen zijn, in tegenstelling tot die van dieren, meer gespecialiseerd (Biddulph, 2006). In
de linkerhelft worden zaken zoals denken en taal geregeld, terwijl in de rechterhelft beweging, emotie en
ruimtelijke en lichamelijke ontwikkeling geregeld zijn. Tussen deze helften ligt een verbindingsbrug, het 'corpus
callosum', dat ervoor zorgt dat beide helften met elkaar communiceren. Deze verbindingsbrug is bij jongens,
smaller dan bij meisjes, wat betekent dat er minder verbindingen zijn tussen de linker,-­‐en rechterkant van de
hersenen (Biddulph, 2006).
De linkerhersenhelft groeit bij alle zuigelingen sneller dan de rechterhersenhelft, maar doordat jongens het
hormoon testosteron in een hoog gehalte in hun bloed hebben en dit een vertragende werking op groei heeft,
groeit bij hen de linkerhersenhelft nog langzamer. Tegelijk heeft testosteron een stimulerende werking op de
ontwikkeling van de rechterhersenhelft (Ykema, 2002; Biddulph 2006). Tijdens dit groeiproces probeert de
rechterhersenhelft een verbinding te maken met de linkerhersenhelft. Bij jongens komt deze verbinding trager
tot stand doordat de linkerhersenhelft nog niet in staat is om deze verbinding ook daadwerkelijk te leggen.
Hierdoor komen de zenuwcellen die probeerden om deze verbinding tot stand te brengen weer terug naar de
rechterhersenhelft om daar aan te sluiten. Hierdoor ontstaan in de rechterhersenhelft veel interne
verbindingen, terwijl er minder verbindingen zijn tussen de beide hersenhelften (Biddulph, 2006).
Met deze kennis in gedachten is het een logisch gevolg dat de verwerking van informatie bij jongens en meisjes
verschillend verloopt. De drie belangrijkste verschillen komen hieronder aan bod:
• Taalverwerking
Voor jongens liggen de gebieden waarin taal verwerkt wordt vooral in de linkerhersenhelft, terwijl meisjes
zowel links als rechts gebieden hebben waarin taal verwerkt wordt. Dit is dan ook de reden waarom meisjes
taal sneller ontwikkelen dan jongens en waardoor zij toegang hebben tot meer woordelijke bronnen. Dit heeft
als gevolg dat meisjes vaak bij de start in het onderwijs voorlopen in taalontwikkeling op jongens (Gurian,
2008).
• Ruimtelijk inzicht
Zoals eerder genoemd heeft testosteron een stimulerende werking op de ontwikkeling van de
rechterhersenhelft (Ykema, 2002), waardoor er meer en geconcentreerde zenuwverbindingen in die helft
liggen. Dat heeft als gevolg dat jongens meer gebieden hebben voor ruimtelijk denken, abstract redeneren,
wiskundig denken etc. en dat zij ook meer ruimte nodig hebben tijdens het leerproces. Jongens hebben, meer
dan meisjes, meer interesse in ruimtelijke opdrachten (Gurian, 2008).
• Zintuiglijke systemen
Gemiddeld genomen hebben vrouwen beter ontwikkelde zintuigen dan mannen; ze zien beter, horen beter,
ruiken beter en verkrijgen informatie door middel van de handen. Dit komt ook tot uiting in de schriftelijke en
verbale taal; zij gebruiken veel zintuiglijke details en jongens doen dit veel minder (Gurian, 2008).
Wanneer pedagogisch medewerkers kennis hebben van ontwikkeling, kennis van processen binnen het lichaam
en kennis van de verschillen in manier van verwerking van prikkels is vertoond gedrag vaak te verklaren. Op die
17

manier wordt door middel van kennis inzicht gegeven en dit inzicht leidt tot begrip. Wanneer men begrip heeft
voor de manier waarop jongens in de wereld staan, zal dit de interactie verbeteren omdat gedrag een oorzaak
heeft.
18

4.1 Afname vragenlijsten
Hoofdstuk 4: Empirie: Eigen onderzoek
Bij het afnemen van de interviews is gebruik gemaakt van een vragenlijst (zie bijlage 2). Deze vragenlijst heeft
tijdens de interviews gediend als checklist om ervoor te zorgen dat alle onderwerpen aan bod kwamen. De
structuur van het interview had daardoor ieder interview een andere vorm.
De onderwerpen waren vooraf vastgesteld aan een viertal variabelen, zoals eerder beschreven in hoofdstuk 2,
te weten:
• algemeen: onder dit onderwerp vielen vragen over de gevolgde opleiding en de
aansluiting daarvan op de praktijk
• jongens/meisjes: onder dit onderwerp vielen vragen omtrent jongens/meisjes bedoeld om
een beeld te krijgen van hoe de pedagogisch medewerksters hier mee om
gaan, bewust al dan niet bewust
• activiteitenaanbod: onder dit onderwerp vielen vragen om een beeld te krijgen van de manier
van activiteiten aanbieden aan de verschillende seksen
• stichting de Meeuw: als laatste onderwerp komt de al dan niet aanwezige behoefte aan een
workshop/training en de eventuele invulling daarvan aan bod
Door het afnemen van de interviews is veel informatie verzameld. Informatie die niet allemaal beschreven
hoeft te worden, gezien het feit dat niet alles samenhangt met de interactie tussen pedagogisch medewerkers
en jongens. Hieronder zijn de resultaten van de vragen weergegeven die een directe link hebben met de
interactie tussen de pedagogisch medewerksters en de jongens.
De vragen zijn voorgelegd aan 21 mensen verdeeld over een tiental organisaties.
Acht van de tien interviews zijn afgenomen met pedagogisch medewerker(s) en leidinggevende tegelijkertijd.
Twee van de interviews zijn afgenomen met een leidinggevende die ervaring heeft met het werken met de
doelgroep.
4.2 Vragen en resultaten
1. Opleidingsniveau en aansluiting op de praktijk
Van de 21 ondervraagden hebben 11 ondervraagden een HBO-­‐opleiding gevolgd, 9 ondervraagden hebben een
MBO-­‐opleiding gevolgd en van 1 ondervraagde is de opleiding niet bekend geworden.
Van de 10 organisaties die hebben meegewerkt aan het onderzoek benoemen 7 organisaties de SPW-­‐opleiding
als ontoereikend. Als argumenten hiervoor worden benoemd dat de werksoort BSO wordt onderbelicht en
daarmee de ontwikkelingsfasen die kinderen in deze leeftijdscategorie doormaken ook. Eén organisatie
benoemt als voorbeeld dat de pedagogisch medewerkers die na hun opleiding de praktijk in komen wel wat
praktijkervaring hebben door stages, maar dat de theoretische kennis erg aan de oppervlakte is (organisatie 8,
persoon P). Ook is er een organisatie die benoemt dat er te veel aandacht wordt besteed aan algemene zaken,
19

zoals bijv. het maken van een organogram, binnen de SPW-­‐opleiding en dat er te weinig aandacht wordt
besteed aan bijv. het aanbieden van activiteiten (organisatie 4, persoon G).
2. Beleid en afspraken omtrent aanpak jongens/meisjes
Van de 10 organisaties benoemen 4 organisaties dat zij een andere aanpak hebben voor jongens en meisjes.
Deze aanpak staat niet op papier, maar komt wel tot uiting in de houding richting de jongens. Als voorbeeld
wordt door één van de ondervraagde pedagogisch medewerksters benoemd dat zij zich groter maakt bij
jongens dan bij meisjes. Ze blijft letterlijk hoger staan en laat haar ogen meer spreken (organisatie 5, persoon
J). Een ander voorbeeld is dat er door een pedagogisch medewerkster wordt benoemd dat er voor beide
seksen automatisch in een andere rol geschoten wordt; “met meisjes lijkt er meer op één level
gecommuniceerd te worden, terwijl er met jongens vaak strikter en duidelijk gecommuniceerd wordt”
(organisatie 7, persoon M). Daarnaast zijn er 5 organisaties die benoemen dat er in het aanbieden van
activiteiten wordt nagedacht over jongens,-­‐en meisjesactiviteiten. Binnen die organisaties wordt nagedacht
over wat jongens,-­‐ en meisjesactiviteiten zijn, worden activiteiten gesplitst op sekse en worden soms bijv.
jongensdagen of meisjesdagen georganiseerd. Er zijn ook 2 organisaties die benoemen dat er bij de indeling
van de ruimte wordt gekeken naar jongens en meisjes. Er zijn dan bijv. ruimtes speciaal voor jongens en
ruimtes speciaal voor meisjes (organisatie 7&8).
3. Jongensgedrag
Het volgende gedrag wordt, volgens alle geïnterviewden, onder jongensgedrag verstaan:
• stoer doen/haantjesgedrag/machogedrag vertonen
• competitief zijn
• actief/druk zijn
• fysiek zijn met elkaar
Ook werd er in de interviews een aantal activiteiten benoemd onder jongensgedrag:
• voetballen
• gamen
• bouwen
4. Verschillen in gedrag jongens/meisjes en de ervaring daarvan
Van de 10 organisaties geven de pedagogisch medewerksters van 5 organisaties aan gedrag van jongens niet
als lastig te ervaren. Eén van deze organisaties benoemt wel moeite te hebben met het aanbieden van
activiteiten aan jongens en ook geven de pedagogisch medewerksters van één organisatie aan wel te zien bij
andere pedagogisch medewerksters dat zij moeite hebben met het gedrag dat, met name de oudere, jongens
vertonen (organisatie 2, persoon C). Bij diezelfde organisatie is ook opgemerkt dat de meeste kindbesprekingen
tijdens werkoverleggen jongens betreffen. Ook bij een andere organisatie, waarvan de geïnterviewden
aangeven geen moeite te hebben met gedrag van jongens, wordt aangegeven dat er tijdens werkoverleggen
vaker over lastig gedrag van jongens gesproken wordt dan meisjes (organisatie 3).
20

In totaal zijn er 3 organisaties waarvan de geïnterviewden aangeven dat er binnen de locatie pedagogisch
medewerkers werkzaam zijn die het gedrag dat jongens vertonen als 'lastig' of 'pittig' benoemen met als
voorbeeld het agressieve, competitieve gedrag (organisatie 4). Eén van deze 3 organisaties geeft aan moeite te
hebben met de 'oudere' leeftijdsgroep jongens vanaf ongeveer acht jaar (organisatie 7). Er is ook een
organisatie die benoemt dat het vertoonde 'jongensgedrag' meer aanwezig is in de leeftijdscategorie van 6-­‐8
jaar, dan in de leeftijdscategorie van 4-­‐6 jaar (organisatie 8).
Een drietal organisaties geven verklaringen voor de verschillen tussen jongens en meisjes; één locatiemanager
benoemt de invloed van testosteron (organisatie 6), een pedagogisch medewerkster van een andere
organisatie benoemt de verschillen tussen jongens en meisjes als genetisch bepaald (organisatie 9, persoon R)
en de laatste pedagogisch medewerker die hier iets over zegt benoemt dat er verschillen bestaan, omdat
“jongens gewoon jongens zijn en meisjes gewoon meisjes” (organisatie 7, persoon N).
Opvallend bij dit onderwerp is dat één assistent-­‐leidinggevende/pedagogisch medewerkster benoemt dat zij al
26 jaar discussies voert omtrent dit onderwerp. Ze benoemt dat zij al snel op de werkvloer had gezien dat
gedrag niet te 'sturen' was, omdat jongens nu eenmaal naar jongensdingen toetrekken en meisjes naar
meisjesdingen (organisatie 10, persoon S).
5. Stichting de Meeuw
Bij iedere organisatie is de vraag gesteld of er behoefte is aan een workshop/training vanuit stichting de
Meeuw en welke invulling zij eventueel aan deze workshop zouden willen geven. Van de tien organisaties
geven acht organisaties aan dat er behoefte is aan meer theoretische kennis omtrent het onderwerp in
combinatie met handvatten voor het werken in de praktijk. Eén organisatie geeft aan alleen behoefte te
hebben aan meer theoretische kennis en één organisatie geeft aan behoefte te hebben aan een workshop
omtrent het aanbieden van activiteiten.
In totaal zijn er dus negen organisaties die aangeven behoefte te hebben aan meer theorie omtrent de
ontwikkeling van jongens en de verschillen tussen jongens en meisjes. Drie van deze organisaties geeft aan dat
het hen met name gaat om kennis over de ontwikkeling vanaf ongeveer het zevende of achtste levensjaar.
4.3 Overige resultaten
1. Verhouding mannen – vrouwen
Wat is opgevallen bij het afnemen van de interviews is dat alle interviews afgenomen zijn met vrouwen. Deze
vrouwen bekleden verschillende functies binnen de branche: negen vrouwen hebben de functie van
pedagogisch medewerker, zeven vrouwen hebben een dubbele functie als assistent-­‐
leidinggevende/pedagogisch medewerkster en vijf van de vrouwen hebben een leidinggevende functie binnen
de buitenschoolse opvang.
Uit de interviews komt naar voren dat er relatief weinig mannen werkzaam zijn binnen de buitenschoolse
opvang. Er zijn twee geïnterviewden (organisatie 7 en organisatie 8) die aangeven op bijna iedere locatie een
man in het team te hebben. De grootte van de teams is afhankelijk van de grootte van de locatie. Dan zijn er 4
organisaties die aangeven dat er één man werkzaam is op de locatie waar het interview is afgenomen waarvan
er één man stagiaire en één man invalkracht is. Bij twee organisaties (organisatie 1 en organisatie 6) is er geen
21

man aanwezig op de locatie waar het interview is afgenomen en tijdens het interview met organisatie 3 en
organisatie 10 wordt niet gesproken over de verhouding mannen-­‐vrouwen. Opvallend bij deze laatste twee
organisaties is dat er in de interviews alleen in vrouwelijke vorm over pedagogisch medewerkers wordt
gesproken waaruit af te leiden valt dat er wellicht geen mannelijke pedagogisch medewerkers aanwezig zijn.
Twee geïnterviewden (organisatie 5 en organisatie 8) benoemen de aanwezigheid van een man in het team als
een aanwinst en er zijn drie organisaties die aangeven dat de groepsdynamiek verandert wanneer er een man
aanwezig is. De manier van communiceren van een man is anders en er is opgemerkt dat jongens hier goed op
reageren. Eén organisatie heeft om die reden de drie mannen werkzaam binnen de organisatie bewust over
drie locaties verdeeld (organisatie 7).
22

5.1 Inleiding
5.1.1. Beknopte evaluatie onderzoeksproces
Hoofdstuk 5: Conclusie
Het was lastig te bepalen vanuit welke invalshoek er naar het probleem gekeken moest worden. Zoals te lezen
is in hoofdstuk 3 is er voor gekozen om te werken met een stelling omtrent het probleem. Aan de hand van die
stelling is theorie gezocht om het probleem te verklaren. Dit proces verliep niet altijd even soepel; verbanden
leggen tussen de verschillende theorieën en tegelijkertijd het grote plaatje niet uit het oog verliezen was een
pittige klus. Ook de link naar de praktijk was niet makkelijk om te vinden en het was spannend om tijdens het
uitwerken van beide hoofdstukken te ontdekken of het beschreven probleem en de verklaringen hiervoor
überhaupt wel terugkwamen vanuit de interviews afgenomen in de praktijk.
5.1.2. Probleemstelling
De probleemstelling zoals beschreven in hoofdstuk 2.1.1. luidt als volgt:
“Pedagogisch medewerksters in de buitenschoolse opvang ervaren de interactie met jongens als
problematisch.”
De vraagstelling die hierbij is beschreven luidt als volgt:
“Wat hebben pedagogisch medewerk(st)ers in de buitenschoolse opvang nodig om de interactieproblemen
met jongens op te lossen en in welke vorm kan hen deze informatie en/of vaardigheden aangeboden worden?”
5.2 Theorie
Vanuit de theorie is aan de hand van de volgende stelling een aantal verklaringen gegeven waardoor
vrouwelijke pedagogisch medewerkers de interactie met jongens als problematisch zouden kunnen ervaren.
Onder de stelling “Pedagogisch medewerkers ervaren het gedrag van jongens als ‘lastig’.” is een aantal
stellingen geformuleerd die kunnen verklaren waarom pedagogisch medewerkers de interactie met jongens als
problematisch zouden kunnen ervaren. Deze substellingen luiden als volgt:
1. seksespecifieke reacties: reacties voortkomend vanuit een eigen (vrouwelijk) referentiekader
2. feminisering (weinig mannen in de branche)
3. gebrek aan kennis over oorzaken gedrag van jongens.
Vanuit de theorie kan geconcludeerd worden dat de beschreven drie mogelijke oorzaken juist bevonden
worden. Hieronder staan de conclusies bij iedere stelling beschreven:
1. seksespecifieke reacties: reacties voortkomend vanuit een eigen (vrouwelijk) referentiekader
Door de literatuur beschreven onder deze stelling kan geconcludeerd worden dat mannen en vrouwen/jongens
en meisjes zich onder invloed van biochemische verschillen op een andere manier uiten. Deze verschillen in
23

uitingsvorm zijn dus seksespecifiek en het gedrag dat hieruit voorkomt wordt beleefd en bekeken vanuit een
eigen referentiekader, die dus mannelijk óf vrouwelijk is. Gezien het feit dat deze referentiekaders dus een
mannelijk óf vrouwelijk perspectief hebben is een logisch gevolg hiervan dat vrouwen, gekeken vanuit hun
eigen referentiekader, het gedrag dat mannen vertonen, op hun beurt vanuit hun eigen referentiekader,
minder goed begrijpen en als lastig kunnen ervaren.
2. feminisering (weinig mannen in de branche)
Doordat geconstateerd is dat er zeer weinig mannen werkzaam zijn in de branche betekent dit voor jongens
dat zij zich in een zeer vrouwelijke omgeving moeten ontwikkelen tot man en dat de opvoeding die zij krijgen
voornamelijk vanuit een vrouwelijk perspectief ingevuld wordt. In de literatuur is terug te zien dat dit gevolgen
heeft voor de manier waarop vrouwen zich naar jongens opstellen en welke effecten dit heeft op de
ontwikkeling van de jongens.
3. gebrek aan kennis over oorzaken gedrag van jongens
In de eerste twee onderdelen van hoofdstuk 3 is een verklaring gegeven waarom het zou kunnen dat er weinig
bekend is bij vrouwelijke pedagogisch medewerkers en in hoofdstuk 3 is al een eerste conclusie getrokken,
namelijk dat het erop lijkt dat de kennis omtrent het onderwerp niet voldoende aanwezig is bij de 'juiste'
mensen; de pedagogisch medewerkers. In dit laatste onderdeel van hoofdstuk 3 is nog een stuk theoretische
kennis gegeven die als onmisbaar en zeer belangrijk voor de pedagogisch medewerkers wordt geacht. De
conclusie is dat wanneer pedagogisch medewerkers déze kennis in huis hebben zij gedrag van jongens kunnen
verklaren, er begrip voor op kunnen brengen en hier een aanpak bij kunnen vinden die aansluit bij het gedrag
dat de jongens vertonen. Reacties van pedagogisch medewerkers komen zo niet langer voort uit irritatie, maar
kunnen aangepast worden op de kennis die zij bezitten van het gedrag van de jongens. Het spreekt voor zich
dat dit de interactie verbetert en tot betere relaties tussen pedagogisch medewerkers en jongens kan leiden.
5.3 Empirie
Nu er aan de hand van de theorie een verklaring is gevonden voor de probleemstelling kunnen de resultaten
van het praktijkonderzoek gerelateerd worden aan dezelfde stellingen:
1. seksespecifieke reacties: reacties voortkomend vanuit een eigen (vrouwelijk) referentiekader
Deze stelling is lastig te koppelen aan de resultaten vanuit het praktijkonderzoek, doordat ieder een eigen
referentiekader heeft, waar die persoon zich nauwelijks bewust van is maar wel vanuit reageert, en er uit het
praktijkonderzoek is gebleken dat er met name vrouwen werkzaam zijn in de branche. Voorbeeld hierbij is dat
alle interviews zijn afgenomen van vrouwen. Een aantal van deze vrouwen heeft aangegeven moeite te hebben
met het gedrag dat jongens vertonen, maar geen enkele vrouw heeft hier letterlijk bij gezegd dat dit komt door
haar eigen vrouwelijke referentiekader. Dat is niet raar, reageren vanuit een referentiekader gaat vaak
onbewust. De conclusie bij deze stelling is dat hij niet bewezen kan worden vanuit het praktijkonderzoek.
24

2. feminisering (weinig mannen in de branche)
Zoals gezegd zijn alle interviews gevoerd met vrouwen. Gekeken naar de resultaten omtrent de mannen
werkzaam binnen de geïnterviewde organisaties is te concluderen dat er weinig mannen aanwezig zijn.
Verschillende organisaties geven aan dat een man een aanwinst is voor hun organisatie en dat de manier
waarop mannen met de jongens communiceren op een andere manier verloopt, dan hoe zij dat zelf doen en
ervaren.
Deze stelling wordt dus vanuit het praktijkonderzoek ook onderbouwd.
3. gebrek aan kennis over oorzaken gedrag van jongens.
Ook deze laatste stelling wordt onderbouwd vanuit het praktijkonderzoek.
Door verschillende organisaties is aangegeven dat de SPW-­‐opleiding niet aansluit bij het werkveld van de BSO,
doordat er nauwelijks aandacht aan dit werkveld wordt besteed en er daardoor ook voorbijgegaan wordt aan
de ontwikkelingsfasen van kinderen, dus ook jongens, in deze leeftijdsfase. Er wordt door negen van de
organisaties aangegeven dat er behoefte is aan meer kennis over de ontwikkeling van jongens.
5.4 Conclusie
Op de vraagstelling; “Wat hebben pedagogisch medewerk(st)ers in de buitenschoolse opvang nodig om de
interactieproblemen met jongens op te lossen en in welke vorm kan hen deze informatie en/of vaardigheden
aangeboden worden?” kan door middel van het theorieonderzoek en het praktijkonderzoek geconcludeerd
worden dat er een gebrek is aan kennis omtrent de ontwikkeling van jongens onder pedagogisch medewerkers.
In principe heeft iedere organisatie de vraagstelling zelfs voor zichzelf beantwoord; negen van de tien
organisaties geven aan behoefte te hebben aan kennis over ontwikkeling van jongens en handvatten voor het
werken met jongens in de praktijk.
Ook is, op basis van het literatuuronderzoek en het praktijkonderzoek, nog een aantal conclusies te trekken die
de vraagstelling op zich niet beantwoorden, maar de interactie tussen pedagogisch medewerkers en jongens
uiteindelijk wel zou kunnen verbeteren. Eén van deze conclusies is dat er een gebrek aan mannen in de
branche is, terug te vinden in zowel het literatuuronderzoek als het praktijkonderzoek, en een andere conclusie
is dat de SPW-­‐opleiding niet toereikend is. Deze laatste conclusie is ook gebaseerd op zowel het
literatuuronderzoek als het praktijkonderzoek. De literatuur laat zien dat er bij de pedagogisch medewerkers
wellicht te weinig kennis aanwezig is omtrent het onderwerp en uit het praktijkonderzoek komt letterlijk naar
voren dat men de SPW-­‐opleiding ontoereikend vindt.
25

Hoofdstuk 6: Aanbevelingen
Het laatste hoofdstuk van dit onderzoek wordt ingevuld met aanbevelingen voor de praktijk. Deze
aanbevelingen zijn afgeleid vanuit de conclusies in hoofdstuk 5.
6.1 Aanbeveling voor Stichting de Meeuw
Het onderzoek is uitgevoerd als afstudeerproject voor de HBO-­‐opleiding Pedagogiek, maar komt voort uit de
opdracht gegeven door stichting de Meeuw. Deze opdracht luidt als volgt:
“Onderzoek de interactie tussen jongens in de basisschoolleeftijd (4-­‐12 jaar) en pedagogisch medewerkers in
de buitenschoolse opvang en trek conclusies voor professionalisering op dit terrein.”
De aanbeveling voor stichting de Meeuw in het kader van professionalisering, gebaseerd op dit onderzoek,
luidt als volgt:
“Ontwikkel een workshop omtrent het thema 'jongens en meisjes'. In deze workshop is het belangrijk
dat er theorie verstrekt wordt over de ontwikkeling van jongens en hoe deze anders verloopt ten
opzichte van meisjes en welke verschillen zich uiten in gedrag. Op basis van deze verschillen kunnen
eventueel handvatten en tips aangereikt worden om het werken in de praktijk te verbeteren.”
Hierbij wordt als aanbeveling gegeven om het accent met name op theorie omtrent ontwikkeling te leggen. De
verwachting is dat pedagogisch medewerkers met begrip van het gedrag van jongens de houding ten opzichte
van jongens zullen aanpassen. Toch is een aantal tips om in te zetten tijdens de interactie onmisbaar in de
workshop, omdat niet iedereen uit zichzelf een verandering in gedrag in gang zal kunnen zetten.
Een andere aanbeveling voor een workshop ten behoeve van professionalisering, die met name gebaseerd is
op de resultaten vanuit het praktijkonderzoek luidt als volgt:
“Ontwikkel een workshop omtrent het 'aanbieden van activiteiten' aan jongens en meisjes. Verstrek in
deze workshop theorie waarin de verschillen in ontwikkeling ten opzichte van informatieverwerking
naar voren komen, zodat inzicht gecreëerd wordt in het gedrag van jongens en meisjes gedurende
aangeboden activiteiten. Koppel deze inzichten aan verschillende jongens,-­‐en meisjesactiviteiten die
uitgevoerd kunnen worden in de praktijk.”
6.2 Overige aanbevelingen voor de praktijk
• Trek meer mannen aan in de branche kinderopvang door bijvoorbeeld het mogelijk maken van
combinatiefuncties waardoor de werktijden en de financiële beloning aantrekkelijker worden.
• Pas de inhoud van de SPW-­‐opleidingen aan door meer theorie in te bouwen over het werkveld
buitenschoolse opvang en de ontwikkeling van kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar die de
buitenschoolse opvang bezoeken.
26

7. Literatuurlijst
Overzicht van de gebruikte literatuur volgens de APA-­‐richtlijnen:
• Biddulph, S. (2007). Jongens, hoe voed je ze op?. Nederland: uitgeverij Elmar B.V. Rijswijk
• Delfos, M. (2004). De schoonheid van het verschil. Nieuwegein, Nederland: Hentenaar boek
• Gurian M., Stevens, K.&King, K. (2008). Strategies for Teaching Boys&Girls elementary level. San
Francisco, United States of America: Jossey-­‐Bass
• Migchelbrink, F. (2007). Praktijkgericht onderzoek in zorg en welzijn. Amsterdam, Nederland: uitgeverij
SWP
• Postcodekaart gemeente Rotterdam (bijlage 3) verkregen op 11 januari 2010 van
http://kaart.geodan.nl/postcodekaart/postcodekaart.htm
• Tavecchio, L. (2008). Kinderopvang als opvoedingsmilieu. Wat zijn de effecten en wat betekent het
voor jongens? In: Koops, Willem, Bas Levering en Mischa de Winter (red.). Opvoeding als spiegel van
de beschaving. Een moderne antropologie van de opvoeding. (pp. 180-­‐194). Amsterdam 2008
• Woltring, L. (2008). Mannen in de kinderopvang en het basisonderwijs. Discussie op het verkeerde
been?. Verkregen op 13 februari, 2010, van
http://www.laukwoltring.nl/mannen_in_de_kinderopvang_en_onderwijs.htm)
• Ykema, F. (2002). Het Rots en Water perspectief. Amsterdam, Nederland: uitgeverij SWP
27

• Bijlage 1
• Bijlage 2
• Bijlage 3
• Bijlage 4
o Probleemanalyse
o Vragenlijst interviews
8. Overzicht bijlagen
o Kaart van gemeente Rotterdam, gebruikt om de geografische verspreiding van de
organisaties te garanderen
o Interview organisatie 1
o Interview organisatie 2
o Interview organisatie 3
o Interview organisatie 4
o Interview organisatie 5
o Interview organisatie 6
o Interview organisatie 7
o Interview organisatie 8
o Interview organisatie 9
o Interview organisatie 10
28

Bijlage 1: de probleemanalyse
Probleemanalyse a.d.h.v. de 5xW+H-­‐formule (Migchelbrink, 2007)
Wat is het probleem?
• Er is nauwelijks/weinig kennis over de verschillen in ontwikkelingen tussen jongens&meisjes bij
pedagogisch medewerk(st)ers
• Gedrag van jongens wordt snel als ‘lastig’ ervaren door pedagogisch medewerk(st)ers
Wie heeft problemen? (wie zijn de betrokkenen, belanghebbenden)?
• Jongens (zij worden immers niet begrepen)
• Professionals (veelal vrouwen) die zich bezig houden met de opvoeding/ontwikkeling van jongens
• De peergroup van de als lastig ervaren jongen(s)
Wanneer is het een probleem (welk gedrag of handelen, welke gebeurtenis, welk moment/tijdstip)?
• Wanneer jongens druk gedrag vertonen
• Wanneer jongens niet (lijken te) luisteren
• Wanneer jongens fysiek worden (met andere jongens en/of meisjes)
• Tijdens activiteiten waar veel gesproken wordt, veel taal gebruikt wordt
• Tijdens activiteiten waarbij langere tijd stil gezeten dient te worden
Waarom is het een probleem (welke normen, prioriteiten staan op het spel)?
• Omdat jongens, door onbegrip, geremd worden in hun natuurlijke behoeften
• Omdat jongens sociaal wenselijk gedrag gaan vertonen, om ‘lief’ gevonden te worden
• Omdat jongens zich af gaan zetten tegen alles wat met autoriteit te maken heeft
• Omdat jongens, door onbegrip, geremd worden in hun ontwikkeling
• Omdat er niet aangesloten wordt bij de ontwikkeling van jongens
• Omdat men (verkeerde en/of te hoge) verwachten heeft t.a.v. jongens waar zij nog niet toe in staat
zijn
• Omdat jongens gestraft/afgewezen worden op hun gedrag door onwetendheid/onbegrip van de
opvoeder. Dit staat de ontwikkeling in de weg.
• Omdat professionals niet weten hoe (‘lastige’) jongens gestuurd moeten worden
Waar doet het probleem zich voor (welke plekken, gebieden, onderdelen meer of belangrijker)?
• In groepen (waar dan ook, al dan niet gemengd)
• In klaslokalen
• In de kinderopvang
• In de buitenschoolse opvang
Hoe is het probleem ontstaan (wat is historie, aanleiding, oorzaak)?
• Feminalisering in het onderwijs (verdwijnen van mannelijke leerkrachten)
• In de kinderopvang/buitenschoolse opvang werken vrijwel uitsluitend vrouwelijke pedagogisch
medewerkers. Uit het onderzoeksrapport 'Mannen in zorgberoepen en kinderopvang' (drs. F. van der
Velde e.a., 2009) blijkt dat het percentage mannen in de onderzochte instellingen 2.4% tot 4.9%
bedraagt. Hierdoor is sekserol identificatie nauwelijks mogelijk.
• In de kinderopvang/buitenschoolse opvang werken vrijwel uitsluitend vrouwelijke pedagogisch
medewerkers, waardoor seksespecifieke reacties van mannen (zoals bijv. stoeien) uitblijven
• Er is jarenlang gedacht dat de verschillen tussen jongens en meisjes terug te voeren waren op
aangeleerd gedrag en niets te maken hadden met aanleg (st. de Meeuw, 2006)
• Jongens groeien op in een zeer talige wereld. De taalontwikkeling verloopt bij jongens trager t.o.v.
meisjes. Dit komt doordat de verbindingen tussen de linker en rechterhersenhelft minder goed met
elkaar verbonden zijn. Voor taal zijn beide hersenhelften nodig, (Biddulph, 2007) waardoor zij in deze
‘vrouwenwereld’, vol taal eerder af zullen haken doordat ze de draad kwijt raken.
• Doordat meisjes lange tijd een achterstand hadden t.o.v. jongens; inmiddels heeft er een inhaalslag
plaatsgevonden en lijken jongens eerder achterstand op verschillende gebieden te ontwikkelen t.o.v.
meisjes i.p.v. andersom. Dit doordat het onderwijs zeer talig is ingedeeld. Ook voor de exacte vakken
wordt steeds meer taal gebruikt, zo lijken rekensommen soms taalpuzzels geworden. Hierdoor lopen
29

jongens niet alleen eerder op het gebied van taal kans op achterstand, maar ook in de exacte vakken
aldus Louis Tavecchio. (conferentie 'jongens in beeld', APS, Utrecht, november 2009)
• Binnen de benodigde, voor de buitenschoolse opvang, SPW-­‐opleiding is niet genoeg aandacht voor
ontwikkelingsfasen bij jongens en meisjes. Dit punt kwam ook naar voren uit het interview met Lauk
Woltring.
Bronnen:
• Biddulph, Steve. Jongens, hoe voed je ze op?, Elmar B.V. 1999
• Lauk Woltring, interview maandag 11 januari 2010 te Landsmeer
• Louis Tavecchio, conferentie 'jongens in beeld', APS, Utrecht, 2009
• St. de Meeuw, jongens en meisjes; een cursus over het opvoeden van zonen en dochters, Rotterdam,
2006)
30

Bijlage 2: Vragenlijst interviews
Algemeen
• Welke opleiding heb je gevolgd?
• Werd er in de opleiding voldoende aandacht besteed aan de werksoort BSO?
• Sluit deze theorie vanuit de opleiding aan op de praktijk?
• Hoe lang ben je werkzaam in de kinderopvang, met name in de BSO?
• Hoe groot is de groep waarmee je werkt? Alleen of met collega(‘s)?
• In welke leeftijdscategorie zit de groep waar je mee werkt?
Jongens/Meisjes
• Hoe is de verhouding jongens/meisjes?
• Merk je verschillen tussen jongens/meisjes en/of ben je je hier bewust van?
• Kun je de verschillen in gedrag tussen jongens/meisjes benoemen?
• Waar denk je dat deze verschillen in gedrag vandaan komen?
• Vind je het moeilijk om met ‘typisch jongensgedrag’ (denk aan luidruchtig en/of fysiek gedrag) om te
gaan?
• Waar denk je dat de grens ligt tussen ‘typisch jongensgedrag’ en afwijkend gedrag?
• Heb je een andere aanpak voor jongens/meisjes?;
o Hoe uit zich dit?
o Waarom kies jij voor deze aanpak?
o (vanuit bewustzijn van ontwikkelingsfase of irritatie/onbegrip?)
o Wat levert deze aanpak op?
o Bestaan er afspraken over omgang jongens/meisjes? Vanuit beleid of met collega’s?
Activiteitenaanbod
• Wordt er gewerkt met een bepaald activiteitenaanbod? Vanuit beleid of met collega’s?
• Wordt er binnen dit aanbod een scheiding aangebracht tussen jongens/meisjes?
• Wat zijn, denk jij, typische ‘jongensactiviteiten’ en waarom?
31

Bijlage 3: Kaart van de gemeente Rotterdam, gebruikt om de geografische
verspreiding van de organisaties te garanderen
(bron: http://kaart.geodan.nl/postcodekaart/postcodekaart.htm)
32

Bijlage 4: interviews met de verschillende organisaties
Interview organisatie 1
Verslag gesprek: 03-­‐02-­‐10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 1
Aanwezig: Respondent A assistent leidinggevende, pedagogisch medewerkster
Opleiding:
Respondent B assistent leidinggevende, pedagogisch medewerkster
Respondent A heeft acht jaar bij een andere kinderopvangorganisatie op de BSO gewerkt voordat zij in dienst
kwam van organisatie 1. Zij heeft MBO SPW (sociaal pedagogisch werk) afgemaakt en daarna HBO SPH (sociaal
pedagogische hulpverlening) gevolgd. Respondent A vervult binnen de organisatie de functie van assistent
leidinggevende. Dit houdt in dat zij gedeeltelijk op kantoorwerk en gedeeltelijk groepswerk doet.
Respondent A kan het zich niet goed herinneren of en hoe er binnen de SPW-­‐opleiding aandacht is besteed aan
de werksoort en de ontwikkelingsfasen. Op het HBO is hier wel voldoende aandacht aan besteed.
Respondent B werkt sinds ongeveer vier jaar bij de organisatie. Ze heeft de oude opleiding SPW (sociaal
pedagogisch werk) gevolgd en gedeeltelijk een HBO-­‐opleiding. Ook Respondent B vervult de functie van
assistent leidinggevende binnen de organisatie.
Respondent B kan zich van de SPW-­‐opleiding herinneren dat er ontwikkelingsfasen en verschillen tussen
jongens en meisjes zijn besproken, maar dan met name over het jonge kind. Wel werden de verschillende
leeftijdsgroepen behandeld, maar niet heel specifiek. Ook in de HBO-­‐opleidingen (SPH en CMV, niet afgerond)
die zij heeft gevolgd werd dit volgens haar niet benoemd.
Samen concluderen Respondent A en Respondent B dat er te weinig aandacht is besteed aan de
ontwikkelingsfasen van het kind en de werksoort BSO binnen de SPW-­‐opleiding die zij hebben gevolgd.
De pedagogisch medewerkers die binnen de organisatie op de BSO werken hebben bijna allemaal een (bijna)
afgerond HBO-­‐opleiding.
Jongensgedrag
Als typisch jongensgedrag wordt het volgende benoemt:
• wild spel
• ruw omgaan met elkaar
• bouwen
• voetballen
De grens tussen typisch jongensgedrag en afwijkend gedrag wordt door de pedagogisch medewerkers gelegd
bij het niet mee kunnen komen met de groep, het verstoren van het groepsproces of het teveel nodig hebben
van structuur. Afwijkend gedrag vertonen zoals broekplassen en liegen wordt ook benoemd, maar dit kan
gelden voor beide seksen.
33

Wanneer één van de pedagogisch medewerkers moeite heeft met het omgaan met bepaald gedrag van een
kind of het gewoon even niet meer weet in een bepaalde situatie kan het voorkomen dat deze pedagogisch
medewerker zich terugtrekt uit de situatie en het overdraagt aan een andere pedagogisch medewerker. Hier is
ruimte voor binnen het team.
Verdeling jongens en meisjes op de groep
De verdeling van jongens en meisjes op de groep wordt niet bewust gemaakt. Op de locatie van Respondent A
zijn momenteel wat meer jongens dan meisjes en op de locatie van Respondent B is het zo'n beetje 50/50. Bij
het herindelen van de groepen is er wel gekeken naar verdeling jongens/meisjes. Niet dat er in één groep
alleen jongens of meisjes zitten.
Er zijn geen mannen werkzaam op de groep binnen de organisatie.
Respondent B benoemt bij dit onderdeel dat er een aantal moeders is geweest die uitgesproken hebben dat zij
het niet prettig zouden vinden wanneer er een man werkzaam zou zijn op de groep van hun kind. Respondent
A herkent dit van haar locatie niet. Respondent A benoemt dat er juist ook veel ouders zijn die het leuk zouden
vinden. Er zijn veel eenoudergezinnen in de wijk, waar geen vader aanwezig is en waardoor een man op de BSO
een aanwinst zou zijn.
Activiteitenaanbod:
Iedere dag is er een activiteitenaanbod. Kinderen mogen zelf kiezen aan welke activiteit zij willen deelnemen.
In de vakantie is er een vakantieprogramma. Er wordt dan gestimuleerd dat iedereen hier wel aan meedoet.
Vakantieprogramma maken ze zelf. Soms aan de hand van thema's. In het activiteitenaanbod wordt een
scheiding aangebracht tussen activiteiten voor de jongere en oudere kinderen. Deze manier van activiteiten
aanbieden is organisatiebreed; iedereen biedt op dezelfde manier activiteiten aan.
Beide pedagogisch medewerkers benoemen dat zij het lastig vinden om voor de oudere jongens boeiende
activiteiten aan te bieden. De meiden vinden het interessant om bij allerlei andere activiteiten, zoals bijv. het
helpen in de keuken of iets bakken, betrokken te worden, maar de jongens vinden dat niet zo interessant.
Er wordt ook genoemd dat jongens zich vaak meten aan elkaar; wanneer één bepaald jongetje deelneemt aan
een activiteit volgen de rest van de jongens vaak ook. Hier wordt door de pedagogisch medewerkers op in
gespeeld door juist dit jongetje te betrekken in activiteiten.
Verschillen in spelen tussen jongens en meisjes;
Er wordt benoemd dat jongens vaak wat ruwer zijn in hun spel. Ook worden er veel rollenspellen gedaan;
jongens en meisjes spelen hierin samen, maar wel in een bepaalde rol. Over het algemeen vervullen de jongens
ook de mannenrollen en de meisjes de vrouwenrollen.
Op de groepen van beide pedagogisch medewerkers (5+ groep en een 7+ groep) is te zien dat jongens en
meisjes wel samen spelen. Op de oudere groep op de locatie van Respondent B is opgevallen dat de jongens
wat meer aan het plagen zijn. (10+). Het plagen en niet met rust laten van meisjes, niet meer samenspelen van
34

jongens en meisjes. Dit begint al vanaf een jaar of acht met het niet meer naast elkaar willen zitten bij het eten
bijvoorbeeld. Op de locatie van Respondent A valt dit niet op.
Respondent A benoemt nog een typische jongensactiviteit; voetballen. Hier doet ze wel aan mee, maar ze vindt
het niet echt leuk en doet dit dan voor de kinderen. Ze benoemt dat er, wanneer er een man in huis zou zijn,
toch net andere activiteiten zouden zijn met jongens. De meer 'mannelijke' activiteiten; bouwen, timmeren,
voetballen. i.p.v. weer een knutselwerkje aangeboden door een vrouwelijke pedagogisch medewerkster.
Respondent B herkent dit, benoemt ook dat zij dit wel doet met jongens, maar dat ze het wel snel zat is en dat
ze denkt dat mannen dit langer achter elkaar kunnen doen.
Van de speeltuin achter het kinderdagverblijf wordt gratis gebruik gemaakt. Vanuit hier worden ook
activiteiten georganiseerd waar organisatie 1 aan kan deelnemen, soms in samenwerking.
Omgang met jongens / Omgang met meisjes
Tijdens spel wordt gezien dat jongens ruwer met elkaar zijn. Beide pedagogisch medewerkers zijn het met
elkaar eens dat ze eerst even aankijken hoe dit verloopt. Bepaalde dingen zoals bijvoorbeeld het gooien met
speelgoed wordt niet getolereerd, maar wanneer jongens wild/druk bezig zijn met de auto's over het kleed
racen wordt dit wel toegestaan. Er wordt vooral gekeken naar veiligheid; zolang spel veilig lijkt, zowel voor
jongens als meisjes, wordt er veel toegestaan. Wanneer een situatie onveilig wordt, bijvoorbeeld op de bank
springen, wordt er ingegrepen. Beide pedagogisch medewerkers vinden dat kinderen zich moeten kunnen laten
gaan in hun spel.
Respondent B zegt dat ze het even aankijkt, maar dat ze bepaalde dingen niet tolereert zoals bijv. gooien met
speelgoed. Dit pakt zij dan af. Maar wanneer zij wild bezig zijn met auto's over het kleed racen laat ze ze in hun
spel begaan.
Respondent A herkent dat wel. Zij kijkt vooral naar veiligheid tijdens spel. Zolang spel veilig lijkt voor de
kinderen laat ze veel toe, maar wanneer kinderen bijvoorbeeld op de bank gaan springen of er doen zich
gevaarlijke situaties voor grijpt ze in. Respondent B herkent dit ook. Beide vinden dat kinderen mogen begaan
in hun spel.
Respondent B en Respondent A overleggen met elkaar of zij eerder ingrijpen wanneer meisjes iets 'gevaarlijks'
doen. Ze zien dat ze zelf voorzichtiger zijn met meisjes dan met jongens; dat ze jongens wat meer laten begaan.
Respondent B benoemt dat ze lange tijd wel vanuit eigen irritatie naar jongens heeft gereageerd, maar dat ze
zich daar nu bewust van is en dat niet meer doet. Respondent A herkent dit ook en benoemt ook dat zij dit nu
niet meer zo heeft als in het begin. Zij benoemt ook dat de omgang met kinderen soms ook gewoon ligt aan je
humeur, aan de dag van de week of aan de samenstelling van de groep. Ook wanneer ouders binnenkomen
merkt ze dat ze behoefte heeft om het rustig te laten lijken. Ook zeggen ouders regelmatig dat zij het niet aan
zouden kunnen, met kinderen werken en de drukte.
Invulling voor een training/workshop van de Meeuw:
Beide pedagogisch medewerkers denken dat er behoefte is aan een training of workshop omtrent dit
onderwerp. Gekeken naar de teams denken zij dat er pedagogisch medewerkers werkzaam zijn die wel wat
35

extra ondersteuning kunnen gebruiken. Zelf denken zij door de jarenlange ervaring die zij hebben met de
werksoort niet perse extra ondersteuning nodig hebben. Er is behoefte aan een manier waarop je oudere
kinderen kunt prikkelen om mee te doen met activiteiten en aan meer theoretische achtergrond. Ook wordt
benoemt dat er behoefte is aan kennis over hoe je rust kunt krijgen op de groep en een goede sfeer kunt
creëren.
De conclusie van beide pedagogisch medewerkers is dat er behoefte is, zeker bij de pedagogisch medewerkers
die net van de opleiding komen of nog niet zoveel ervaring hebben, om meer handvatten te krijgen voor het
werken op de BSO. Dit op verschillende gebieden zoals omgaan met brutaal gedrag, uitbarstingen, maar ook op
het gebied van rust en sfeer creëren. Ook een stukje feedback geven aan elkaar is nodig.
Binnen organisatie 1 wordt ook aandacht besteed aan deskundigheidsbevordering. Tweemaal per jaar wordt
een studiedag georganiseerd waarop een stuk pedagogiek wordt behandelt; pedagogisch handelen, bewust zijn
en worden, waarom doen we de dingen zoals we ze doen? Deze onderwerpen komen ook teamoverleggen
terug.
36

Interview organisatie 2
Verslag gesprek 08-­‐02-­‐‘10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 2
Aanwezig: Respondent C assistent leidinggevende/pedagogisch medewerker
Opleiding
Respondent C heeft de oude SPW-­‐opleiding gevolgd die gelijk staat aan de huidige SPW4-­‐opleiding. Hierna
heeft zij twee jaar de PABO gevolgd, maar niet afgemaakt. Respondent C is toen naar de toneelacademie
gegaan, maar ook dit was niet haar ding. Ze heeft zichzelf afgevraagd wat ze leuk vond; kinderen. Respondent C
is een creatief persoon, houdt van schilderen, knutselen etc. Ze heeft 4 jaar bij een organisatie gewerkt, maar
vond daar uiteindelijk toch haar uitdaging niet. Ze houdt van dingen regelen, managen. Vandaar dat ze is
begonnen met de opleiding media&entertainment. Toen haar studiefinanciering stopte heeft zij gesolliciteerd
bij De organisatie en heeft zij gekeken of haar talenten en ambities binnen deze organisatie lagen. Dat bleek zo
te zijn en sinds september 2009 is Respondent C werkzaam bij organisatie 2 als pedagogisch medewerkster. In
januari is daar nog de functie van assistent leidinggevende bijgekomen. Samen met haar leidinggevende geeft
zij leiding aan 6 BSO's van organisatie 2.
Respondent C kan zich vanuit haar SPW-­‐opleiding wel een boek over ontwikkelingsfasen herinneren, maar
vindt dat er te weinig aandacht aan is besteed. Als er kinderen zijn op de BSO bij organisatie 2 die achter lijken
te lopen op een bepaald gebied wordt dit besproken in een werkoverleg. In principe wordt er vanuit gegaan
dat de pedagogisch medewerkers beschikken over voldoende informatie omtrent ontwikkelingsfasen. Om de
deskundigheid bij de pedagogisch medewerkers van organisatie 2 te bevorderen ligt er een plan om te gaan
werken met videotraining. Hierin wordt gekeken naar pedagogisch handelen en houding op de groep. Dit
bevordert ook het feedback geven aan elkaar.
Als pedagogisch medewerker zegt Respondent C zich erg op hoe ze omgaat met de kinderen. Wie is het kind? Is
hij/zij introvert of extrovert? Hoe gaat het kind om met andere kinderen?
Jongensgedrag
Soms zijn jongens druk, maar is dat erg?, vraagt Respondent C zich hardop af. Soms mogen ze ook wel wat
drukker zijn. Ze hebben zich tenslotte al de hele dag op school moeten concentreren, dus het is logisch dat ze
wat drukker zijn. De manier waarop je daarmee om gaat is bepalend. Als je zelf bijvoorbeeld een discussie
voert praat je harder. Kinderen en dus ook jongens, doen dit ook. Dit hoeft niet bestraft te worden, maar er
kan wel gevraagd worden of het misschien wat zachter mag.
Toen Respondent C net werkzaam was op de BSO was dit eerst wel intens. De oudere kinderen, de oudere
jongens, zijn soms wat lastiger. Ze lijken zich eerder te vervelen en niet iedere BSO heeft de mogelijkheid om
leeftijdscategorieën te splitsen. Dit ziet Respondent C wel als iets positiefs om te doen.
Ander typisch jongensgedrag dat Respondent C benoemt is het vergelijken met de meester en het vergelijken
met elkaar. Kijk eens wat ik kan! Kijk eens wat ik gebouwd heb! De jongens bij haar op de BSO zoeken veel
37

evestiging bij de man. Wanneer hij niet aanwezig is zoeken ze deze bevestiging ook bij haar, maar ze vindt dat
dit dan wel op een andere manier gebeurt.
De oudere jongens 'chillen' voornamelijk met elkaar. Ze bespreken op hun manier de jongensonderwerpen.
Respondent C geeft aan dat ze weet dat het een gegeven is dat een groep jongens bij elkaar lawaai maakt.
Door het bewust zijn hiervan stoort ze zich hier ook niet aan. Ook benoemt ze hierbij dat meisjes in principe net
zo druk kunnen zijn met elkaar. Op alle locaties van organisatie 2 zijn genoeg buitenspeelmogelijkheden.
Activiteiten
Op de BSO waar Respondent C op de groep staat is ook een man werkzaam. Ze merkt dat de kleintjes meer
naar deze man toetrekken op het gebied van bewegen. De grovere motorisch activiteiten. Gekeken naar sport
en stoere dingen doen, merkt ze dat alle kinderen, niet alleen de jongens, naar deze man toetrekken.
Respondent C houdt van het spelletjes aanbieden, activiteiten en het knuffelen. Ze wordt door de kinderen
ook wel gevraagd of betrokken in het andere spel, dit doet zij ook wel, maar in eerste instantie is het toch de
man die dan de aandacht trekt. Ze spreekt in deze gevallen over de kinderen van 4 tot 6 jaar ongeveer.
Kinderen vanaf 7 jaar en ouder houden zichzelf meer bezig ziet Respondent C. Voor de jongere kinderen merkt
Respondent C dat de mannelijke pedagogisch medewerker wel als rolmodel wordt gezien. Ze kijken erg naar
hem op. De organisatie heeft 18 locaties en Respondent C benoemt dat het erg jammer is dat er op al die
locaties maar 1 man werkzaam is.
Sinds kort is organisatie 2 ook begonnen met bredeschoolactiviteiten aanbieden. Respondent C is hier zelf ook
actief in. Er zijn verschillende workshops te volgen zoals bijvoorbeeld toneel of streetdance. Ook biedt
organisatie 2 zelf activiteiten aan. Er wordt aandacht besteedt aan activiteiten die niet alleen gericht zijn op
knutselen. De ervaring leert dat dat vaak gebeurt, maar een activiteit kan zoveel meer zijn. Schmincken, een
verhaal vertellen, een toneelstuk on the spot.
Verschillen tussen jongens en meisjes
Respondent C benoemt dat ze al vanaf de jongste kinderen verschil ziet tussen jongens en meisjes. Jonge
jongens kijken al anders naar situaties en zijn veel probleemoplossingsgericht dan meisjes zijn. Bij het indelen
van de groepen wordt niet gekeken naar sekse.
Qua deelnemen aan activiteiten ziet Respondent C een aantal verschillen; meisjes houden van kleuren,
strijkkralen etc. Jongens vinden het leuk om sport te doen, bezig zijn met beweging. Spelen met de knex,
auto's, dino's; de 'echte jongensdingen'. Ook zijn computerspellen ook populair met name onder de jongens.
De organisatie vindt het belangrijk om in te spelen op de behoeften van het kind. Dat kan dus anders zijn
tussen jongens en meisjes, maar dat hoeft niet. Als de jongens zin hebben om een balletje te trappen wordt
gekeken of dat mogelijk is en zijn meisjes net zo welkom. Er wordt ook geen onderscheid gemaakt tussen
jongensactiviteiten en meisjesactiviteiten.
In werkoverleggen worden wel vaker jongens besproken, omdat er pedagogisch medewerkers zijn die tegen
het gedrag aanlopen. Respondent C vindt dat er in iedere situatie, jongen of meisje, bekeken moet worden
naar wat er nu eigenlijk aan de hand is.
38

Invulling voor een training/workshop van de Meeuw
Respondent C denkt dan aan een workshop over activiteiten aanbieden in een ander jasje. Ook geeft ze aan dat
een cursus over de seksuele fase goed aan zou kunnen slaan. Meisjes zijn meer informatief op zoek naar
seksualiteit, terwijl jongens dit meer uiten. Er lijkt bij organisatie 2 dus meer behoefte te zijn aan een workshop
omtrent dit onderwerp dan om een workshop omtrent jongens en de interactie tussen jongens en pedagogisch
medewerkers. Respondent C vindt dat de benadering of de interactie tussen jongens en pedagogisch
medewerkers en meisjes en pedagogisch medewerkers hetzelfde is. Ze zijn er voor het kind en werken
kindgericht. Er is een open houding jegens het kind en het kind reageert binnen dat kader. Wanneer een kind
'anders' reageert is een cursus misschien wel een goed idee.
39

Interview organisatie 3
Verslag gesprek 02-­‐03-­‐'10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 3
Aanwezig: Respondent D adjunct-­‐hoofd
Opleiding:
Respondent E pedagogisch medewerker
Respondent F pedagogisch medewerker
Respondent D heeft de HBO-­‐opleiding Pedagogiek gevolgd en is sinds april 2009 werkzaam bij Organisatie 3.
Sinds 2006 werkt Respondent D als pedagogisch medewerker in de buitenschoolse opvang, dit paste goed
binnen haar rooster op school.
Respondent E heeft de HBO-­‐opleiding beeldende kunst en vormgeving gevolgd en is sinds twee jaar werkzaam
bij Organisatie 3. Binnen haar opleiding werd met name aandacht besteed aan de ontwikkeling van kinderen in
de middelbare schoolleeftijd. De ontwikkeling van baby tot middelbare schoolleeftijd is wel in vogelvlucht
behandeld.
Respondent F is ook bijna twee jaar werkzaam bij Organisatie 3 en heeft de MBO-­‐opleiding SPW3 gevolgd. Ze
vindt dat er in de SPW-­‐opleiding voldoende aandacht is besteedt aan de ontwikkelingsgebieden. Deze zijn
behandeld van de babytijd tot aan de puberteit. Na uitleg van het onderdeel in de probleemanalyse dat gaat
over opleiding herinnert Respondent F zich wel dat er meer aandacht werd besteed aan het jongeren kind tot
ongeveer zeven jaar. Hierna werd meer aandacht besteed aan zaken zoals 'ruzies oplossen' dan aan de
ontwikkeling. Vanuit Organisatie 3 is een cursus prepuberen aangeboden; Respondent F heeft dit als zeer
nuttig ervaren.
De BSO van organisatie 3:
Respondent F en Respondent E zijn werkzaam op de groep van 7-­‐12 jaar. De groepen bij Organisatie 3 zijn
gescheiden in 4-­‐7jaar en 7-­‐12 jaar. Kinderen stromen tussen de 7 en 8 jaar door naar boven. Er zitten 20
kinderen per groep en er zijn 3 groepen van 7+. Overige 9 groepen zijn 4-­‐7.
Jongensgedrag
Als typisch jongensgedrag worden de volgende punten benoemt:
• stoer doen
• meer willen doen dan een ander
• meer durven en dit laten zien
• veel ruzie maken
Ook wordt benoemt dat wanneer jongens ruzie maken ze dit direct uitvechten, terwijl meiden hier vaak langer
over doen. De pedagogisch medewerkers ervaren dit niet zozeer als lastig. Op de BSO van organisatie 3 wordt
40

veel opgelost door te praten. Dit gaat verschillend; soms worden conflicten direct uitgesproken en soms wordt
er, afhankelijk van de situatie, voor gekozen hier op een later moment op terug te komen.
Jongens en meisjes
Verdeling jongens en meisjes verschilt per dag. Dinsdag en donderdag meer jongens. Op maandag, woensdag
en vrijdag meer meiden.
Respondent D legt uit dat er wordt geprobeerd te kijken naar een gelijke verdeling jongens en meisjes op de
groep. Dat is vrij lastig op deze locatie door de hoeveelheid kinderen. Er wordt gekeken naar hoeveelheid
dagen bij de indeling van de groepen, op die manier zitten kinderen al hun BSO-­‐dagen op dezelfde groep.
Hierdoor is op sommige groepen de verhouding ietwat scheef.
Er wordt benoemd dat er verschil is tussen jongens,-­‐ en meisjesdagen. Respondent E benoemt dat het vooral
chaotisch is wanneer de groep door regen niet buiten kan spelen. Met name de jongens kunnen dan hun
energie niet kwijt, terwijl meiden dan toch sneller gaan zitten knutselen en fröbelen.
Vooral de jongens op deze groep zijn dol op sport en voetbal etc. Er is wel een tussenruimte, maar deze is
beperkt beschikbaar doordat het een gemeenschappelijke ruimte is voor de Bredeschool. De Bredeschool biedt
ook activiteiten aan, maar er is ruimtegebrek om uit te weiden. De grote gymzaal is vrijwel iedere dag bezet
met allerlei sportactiviteiten. Dus op BSO-­‐tijden is er naast de buitenspeelplaats weinig ruimte om uit te wijken.
Verschil tussen jongere jongens en oudere jongens; jongere jongens gaan met de kapla spelen, terwijl oudere
jongens dat al kinderachtig vinden en gaan hangen. Dit wordt door de pedagogisch medewerkers niet als lastig
ervaren, alhoewel er wel goed gekeken moet worden met de activiteiten. Ze hoeven niet altijd iets te doen,
maar er moet wel iets aangeboden worden.
Kindbespreking
Maandelijks is er een werkoverleg. Hierin worden ook kinderen besproken. De situatie op de groep wordt
besproken en men kan elkaar hierover tips geven. Over sommige zaken kan Respondent D wat zeggen.
Respondent D merkt dat het, wanneer wordt gekeken naar de kinderen met een gediagnosticeerde stoornis,
met name jongens zijn. Over het algemeen gezien zit het drukke gedrag er veel meer in bij jongens dan bij
meisjes. Soms zijn deze jongens met een stoornis lastig op de groep, vooral wanneer de groep wat groter is of
tijdens uitstapjes bijv. of wanneer er inval staat. Dit laatste kan niet altijd voorkomen worden. Ook de manier
van benaderen door verschillende personen is soms lastig. Bij het diagnosticeren van stoornissen speelt de BSO
vrijwel geen rol. Ouders informeren de leidsters wel, of soms komt een gesprek vanuit de pm'er.
Gegevensuitwisseling tussen school en BSO mag niet zolang er geen toestemming is van de ouders. Soms wordt
pedagogische zaken ingeschakeld; er komt dan een pedagoog vanuit Organisatie 3 meekijken op de groep,
zodat er een plan opgesteld kan worden of een gesprek met ouders geïnitieerd kan worden. Meestal is het zo
dat het op school niet goed gaat, dan wordt er gevraagd hoe het met het kind op de BSO gaat en dan vertellen
zij hun bevindingen. Er wordt duidelijk beschreven dat dit de bevindingen van de BSO zijn.
41

Activiteitenaanbod:
Er is iedere week een activiteitenplanning. Een week of maand van te voren wordt er opgeschreven wat er
gedaan wordt qua activiteiten. Dit hangt op de gang op zodat kinderen duidelijkheid hebben over wat ze gaan
doen, de kinderen reageren hier enthousiast op. Kinderen zijn niet verplicht om deel te nemen, activiteiten
worden ook niet altijd met de hele groep gedaan. Ook qua verdeling van activiteiten per dag wordt gewisseld;
niet altijd op maandag koken bijv. Er wordt gewerkt met activiteitenkisten met verschillende thema's. Deze
kisten moeten minimaal 1 a 2 keer gebruikt worden in de activiteitenplanning. Deze kisten zijn van Organisatie
3.
Ieder kind heeft vaste stamgroep met vaste leidsters. Tussen 4 en 5uur wordt gewerkt met opendeuren beleid.
Om 5 uur wordt fruit gegeten op de stamgroep, zodat kinderen ook op die groep weer opgehaald worden.
Beneden zijn vier groepen. Per week zijn er twee dagen waarop er op twee groepen een activiteit wordt
aangeboden en op de andere twee groepen vrij spel.
Het activiteitenaanbod is niet stichtingbreed. Er is een tijd geweest dat pm'ers met een bepaald talent binnen
de organisatie uitgewisseld werden, zodat zij een bepaalde activiteit aan konden bieden. De stichting is nu zo
groot gegroeid dat dit niet langer haalbaar is. Dit wordt nu intern geregeld. Eens in de zoveel tijd wordt er een
workshop van 6 a 7 lessen aangeboden op verschillende gebieden. Hierin worden ook de leeftijden gescheiden
en zijn de kinderen eens per week een uur lang ergens iets anders aan het doen. Dit wordt waarschijnlijk wel
breder getrokken door de wijk heen.
Bij de jongere kinderen worden weinig jongensactiviteiten aangeboden. Er wordt wel nagedacht over jongens,-­‐
en meisjesactiviteiten, dit komt terug in de activiteitenplanning.
Ook zijn er veel jongens op de BSO die een sport beoefenen. De oudere jongens mogen hier zelf naartoe, de
jongeren jongens worden hiernaartoe gebracht. Ook zijn er activiteiten die buiten de Bredeschool vallen, maar
aangeboden worden via sportverenigingen. Deze activiteiten vinden plaats in de gymzaal.
Wijkarrangementen biedt een stuk of vijftien activiteiten op een middag aan, verspreidt over deze locatie en
een andere locatie in de wijk. Alle kinderen vanuit de wijk kunnen hieraan deelnemen, dus ook de kinderen van
de BSO. De oudste kinderen mogen hier op eigen gelegenheid naartoe. De activiteiten voor de jongere
kinderen vinden plaats binnen de Bredeschool. Kinderen worden hier door pedagogisch medewerkers naartoe
gebracht en gehaald, of dit gebeurt door de activiteitenbegeleiders.
Invulling voor een training/workshop van de Meeuw:
Er zijn veel groepen die moeite hebben met het aanbieden van jongensactiviteiten. Er wordt snel gedacht aan
knutselactiviteiten, terwijl er tal van andere activiteiten zijn die ook aangeboden kunnen worden.
Er wordt benoemt dat met name de pedagogisch medewerkers die werken met de jongere groep kinderen
moeite hebben met het gedrag van de oudere jongens. Het drukke gedrag, het stoeien, de grote mond en het
brutaal zijn. Er zijn hierdoor maar weinig pedagogisch medewerkers die met de oudere leeftijdsgroep op de
buitenschoolse opvang wil werken. Ook is de manier van werken met oudere kinderen anders dan werken met
de jongere leeftijdsgroep. Op de oudere groep houdt men zich meer bezig met het psychische gedeelte;
42

problemen oplossen, ruzies oplossen, kinderen die niet lekker in hun vel zitten, interventies plegen wanneer
kinderen buiten de boot vallen, het prepubergedrag en het krijgen van een sterke eigen wil.
De assistent-­‐leidinggevende geeft aan dat niet alle pedagogisch medewerkers op hetzelfde niveau zitten qua
kennis van ontwikkelingsgebieden. Ook is er verschil in opleiding, een aantal daarvan zijn beperkt in hun
aanbod op het gebied van ontwikkelingspsychologie. Het wordt interessant bevonden om met elkaar te praten
over ontwikkeling: Waar zit deze jongen nu en welk gedrag past daar bij?
43

Interview organisatie 4
Verslag gesprek 03-­‐03-­‐10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 4
Aanwezig: Respondent G leidinggevende
Opleiding
Respondent H assistent-­‐leidinggevende en pedagogisch medewerker
Respondent I pedagogisch medewerker en pedagoog
Respondent G is leidinggevende binnen de BSO van organisatie 4.
Respondent I is in juli 2009 afgestudeerd aan de HBO-­‐opleiding Pedagogiek. Zij heeft voor haar
afstudeerproject een pedagogisch handelplan geschreven en heeft dit geïmplementeerd. Na haar afstuderen is
zij werkzaam gebleven bij de BSO van organisatie 4. Zij heeft hier twee functies; pedagogisch medewerker en
pedagoog. Wanneer collega's tegen pedagogische zaken aanlopen is Respondent I hier het aanspreekpunt
voor.
Respondent I vindt dat er aan de werksoort BSO binnen de opleiding Pedagogiek geen aandacht is besteedt. Er
is wel veel aandacht besteedt aan de Bredeschool en activiteiten voor kinderen. Qua kennis van
ontwikkelingsgebieden heeft Respondent I het gevoel met voldoende kennis de praktijk ingegaan te zijn.
Respondent H is pedagogisch medewerker en assistent leidinggevende binnen de BSO van organisatie 4. Zij
heeft ruim twintig jaar ervaring in de kinderopvang en is begonnen als peuterleidster. Ze heeft de opleiding
kinderverzorging/jeugdverzorging gevolgd. In die tijd was er nog geen sprake van BSO's. Respondent H is in
deze werksoort gerold en heeft daarbij wel het gevoel bagage te missen om te kijken hoe je met de doelgroep
binnen de BSO om moet gaan. Respondent H verrijkt zich via internet en boeken.
Respondent H merkt op dat er in de huidige SPW-­‐opleiding meer theoretische aandacht voor de BSO zou
mogen zijn. Zij ervaart dat dit niet voldoende is en dat stagiaires daardoor de houding van de pedagogisch
medewerkers werkzaam binnen de BSO overnemen. Dat is niet altijd de goede manier.
Respondent G herkent veel in wat Respondent H zegt. Ze licht toe dat werken in de BSO zwaar is, omdat je om
te beginnen gebroken diensten hebt. Je kunt niet lekker opstarten, iets beginnen en afronden, omdat je 's
ochtends een uurtje hebt. Dan moet je zorgen dat je de kinderen weer om drie uur ophaalt. Er is vrij weinig tijd
en om dan van die tijd ook nog een leuke tijd te maken is best lastig. Het is een zwaar vak, maar dat wordt nog
niet zo vaak als zodanig erkend. In de opleiding worden mensen niet genoeg voorbereidt op wat ze tegen gaan
komen binnen de BSO. Je hebt met kinderen van 4 jaar en met kinderen van 12 jaar te maken, dat is een heel
verschil en dan ook nog het verschil jongens-­‐meisjes. Respondent G benoemt dat het een pittige klus is om dat
leuk te krijgen. Daarnaast heb je natuurlijk ook nog ouders, daar wil je ook iets tegen kunnen vertellen en je
hebt ook nog de leerkrachten. Kinderen komen van school, maken daar van alles mee en nemen dat mee naar
de BSO. Als je dat op elkaar aan wil laten sluiten dan heb je daar een hele klus aan. Er is een verschil tussen
stagiaires van bijv. een evc-­‐project, bijv. oudere dames die zelf al kinderen hebben en daarnaast de opleiding
doen. Zij doen het beter dan de jonge meiden die eigenlijk alle theorie krijgen op school en er dan voor moeten
44

staan. Die raken in paniek, "deze kinderen hadden we niet verwacht" of "deze situatie had ik niet voorzien".
Dus ze worden niet goed voorbereid op wat ze daar eigenlijk tegen gaan komen. Broek poepen bijv., waar komt
dat door? Hoe ga ik dat dan oplossen? Ze worden gewoonweg niet goed voorbereid.
Respondent H beaamt dit en licht toe dat ze zich dan terug gaan trekken en met een klein groepje kinderen iets
gaan doen. Dat is niet perse verkeerd, maar het overzicht krijgen leren ze dan niet, terwijl ze dat als ze
opleiding af hebben gerond dit ook moeten doen.
Respondent G benoemt ook nog dat er te weinig aandacht besteed wordt aan de BSO, maar dat er wel veel
aandacht is voor verzorging van het jongere kind in de SPW-­‐opleiding. Er wordt in haar beleving ook te weinig
gericht op het aanbieden van activiteiten en teveel op de algemene zaken zoals een sociale kaart of een
organogram. Ze zegt hiermee niet dat dat niet belangrijk is, ze benoemt dat dit er wel degelijk bij hoort, maar
dat sommige essentiële zaken niét behandeld worden, zoals bijvoorbeeld het protocol kindermishandeling.
De BSO van organisatie 4
Doelgroep
Kinderen van 4 tot 12 jaar zitten bij elkaar. Er is één locatie waarin gesplitst wordt van 4 tot 6 jaar en dan
ouder. De doelgroep wordt omschreven als afwisselend en anders per wijk. In iedere wijk is er een
verschillende cultuur, mensen van verschillende afkomst. Dat zorgt ook weer voor een eigen cultuur. Er is veel
sprake van eenoudergezinnen; moeders studeren en zijn jong. Ook zijn er gezinnen waarin beide ouders
werken, waardoor hun kind de BSO bezoekt en zijn er verschillende kinderen waarvan de ouder(s) een
opleidingstraject volgen, waardoor zij naar de BSO gebracht worden.
Verdeling jongens/meisjes
Respondent H werkt op de locatie waar het gesprek plaatsvindt. Hier wordt geen bewuste verdeling tussen
jongens en meisjes gemaakt, iedereen is welkom. Momenteel zijn er wel wat meer meisjes, jongens zijn
moeilijker binnen de BSO te houden. Vaak gaan zij eraf rond een jaar of tien.
Op een andere locatie zijn er maar drie meisjes en de rest zijn jongens. De pedagogisch medewerker werkzaam
op deze locatie gaat hierdoor ook graag naar buiten.
Op de locatie waar Respondent I werkt is de verdeling jongens/meisjes in evenwicht. Qua activiteitenaanbod
wordt daar soms wel nagedacht over het verdelen van jongens en meisjes. Soms gaat er een groep jongens
boven een activiteit doet en een groep meiden blijft beneden. De ene dag gaat dit beter dan de andere dag.
Verdeling mannelijke en vrouwelijke pedagogisch medewerkers
Binnen de BSO van organisatie 4 is één man in dienst. Er wordt opgemerkt en gezien dat dit voor jongens heel
fijn is. De dynamiek in de groep is anders, er wordt meer gestoeid met een man en jongens zijn veel
aanhankelijker bij deze man. Het lijkt alsof deze mannelijke pedagogisch medewerker veel meer met de
jongens op één lijn zit. Doordat er veel eenoudergezinnen zijn is het prettig om deze man in huis te hebben als
rolmodel.
45

Jongensgedrag
• stoer doen
• haantjes gedrag
• elkaar in de gaten houden
• een kort lontje hebben
• snel en intens boos zijn
• slaan/schoppen
• sterk rechtvaardigheidsgevoel
Iedereen is vriendjes met elkaar en als er iets gebeurt komen ze er voor elkaar op. Soms uit zich dit op een wat
agressieve manier. Dit wordt soms als lastig om mee om te gaan bevonden. Het verstoort het proces waar je op
dat moment met de groep mee bezig bent. Op de locatie van Respondent I worden situaties vaak opgelost door
het inzetten van de 'thermometer'. Op deze thermometer staan cijfers van 0 tot 10. Ieder getal heeft een
gevoel en aan ieder cijfer hangt een actie die het betreffende kind gaat doen. Dus als een kind bij 5 voelt dat
hij/zij boos wordt, staat daar bijv. tegenover om met de blokken te gaan spelen. 10 zou kunnen zijn om zich
even af te zonderen om af te koelen.
Ook op de locatie van Respondent H wordt hier bewust mee omgegaan. Respondent H heeft eens een
vergadering belegd tussen twee jongens die ruzie hadden waarin zij zelf afspraken hebben gemaakt hoe ze
elkaar moeten benaderen.
Activiteitenaanbod:
Er wordt gewerkt vanuit Reggio Emilia en iedere locatie heeft een eigen buitenspeelruimte en mogelijkheden
om in de buurt naar openbare speeltuinen te gaan.
Qua activiteiten is er een jaarplanning, de BSO van organisatie 4 wil hier wel naartoe. Er wordt wel gewerkt met
een weekplanning. Deze locatie heeft een gedeelde ruimte met de peuterspeelzaal waarin het afstemmen van
thema's prettig zou zijn.
Respondent H speelt erg in op de behoeften aan activiteiten op het moment; de kinderen komen uit school en
kunnen aangeven waar ze zin in hebben, waar ze behoefte aan hebben.
Qua activiteiten en bewegen komt er niet zoveel initiatief vanuit de pedagogisch medewerkers en stagiaires.
Dit wordt ook benoemd als een tekortkoming in de opleiding. Veel pedagogisch medewerkers hebben SPW3/4
gevolgd; hier wordt veel verzorging ingegeven en dan met name het kind van 0 tot 4 jaar. Activiteiten voor
kinderen op de BSO worden niet behandeld.
Dit is ook erg afhankelijk van hoe je hier zelf als pedagogisch medewerker in staat; wanneer jongens
bijvoorbeeld gaan voetballen kun je op een bankje gaan zitten óf je kunt meedoen.
46

Invulling voor een workshop/training van de Meeuw:
Er is wel behoefte aan een workshop/training omtrent het onderwerp 'jongens'. Al is dit alleen maar, omdat er
zoveel vrouwen werkzaam zijn in de branche. Zij kunnen zich goed inleven in de meisjesdingen en gedachten,
maar wat de jongens doen is een heel andere ontwikkeling en een totaal andere leefwereld. Er is behoefte aan
meer kennis en praktijkvoorbeelden.
47

Interview organisatie 5
Verslag gesprek 08-­‐03-­‐‘10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 5
Aanwezig: Respondent J leidinggevende en pedagogisch medewerker
Opleiding
Respondent K pedagogisch medewerker
Respondent J heeft PABO gedaan en HBO Sociaal Pedagogische Hulpverlening voltooid. Zij geeft aan hierdoor
voldoende kennis van ontwikkelingsgebieden te hebben verworven. Respondent J werkt drie jaar bij
organisatie 5 en is begonnen als pedagogisch medewerker en werd al snel gevraagd als leidinggevende.
Respondent J is in haar werk meer een ervaringsmens; ze erkent het belang van theoretische kennis, maar
vindt het ook belangrijk dat je als pedagogisch medewerker voelt en inschat. Ze kijkt goed naar ieder
individueel kind en hecht daar ook waarde aan.
Respondent L heeft MBO SPW4 voltooid met als specialisatie woonbegeleiding. Haar ambitie ligt bij het werken
met moeilijk opvoedbare kinderen, maar zij vindt zichzelf nu nog te jong om dit al te gaan doen. Ze werkt op de
BSO om ervaring op te doen en doet dat sinds 1,5 jaar bij organisatie 5. Respondent L kan niet specifiek
benoemen wat ze zich nog herinnert vanuit de opleiding over ontwikkelingspsychologie, maar heeft het gevoel
voldoende theorie gekregen te hebben. Vooral het uitwerken van verschillende casussen op school heeft haar
veel geleerd. Ook haar stages ervaart zij als zeer nuttig, hierin is de theorie goed naar de praktijk vertaald.
Organisatie 5
Algemeen
Organisatie 5 bestaat sinds 2006.
In het eerste jaar dat organisatie 5 bestond is er veel gewerkt aan de groepscohesie onder de kinderen. Nu
wordt er gewerkt met mentorschappen; per pedagogisch medewerker zijn er ongeveer tien mentorkinderen.
Deze zitten ook bij de desbetreffende pedagogisch medewerker aan tafel tijdens de eetmomenten. Organisatie
5 is nog volop in ontwikkeling en is snel gegroeid, waardoor er behoefte is aan ondersteuning en kennis. Voor
het observeren is de ondersteuning van st. de Meeuw ingeroepen. Een andere locatie, waarop hele dagopvang
wordt geboden, is aangesloten bij Ben ik in Beeld. Kinderen vanuit die locatie stromen door naar de BSO en het
wordt als fijn benoemd als er iets is dat aansluit op Ben ik in Beeld.
Op deze locatie werken drie pedagogisch medewerkers per dag en twee stagiaires. Organisatie 5 is op dit
moment gecertificeerd om Helpende Welzijn (MBO niveau2) op te leiden. Voor de SPW-­‐opleiding moet nog
beleid geschreven worden.
Op beide locaties in de deelgemeente worden kinderen van 4 tot 12 jaar opgevangen. Er wordt niet gesplitst in
leeftijdsgroepen. Er is gemerkt dat, op beide locaties, dat de meisjes tot op latere leeftijd op de BSO blijven dan
de jongens. Zolang ze (met name jongens) alleen naar huis kunnen gaan zij er af, dit is waarschijnlijk ook een
financiële kwestie.
48

Verdeling jongens/meisjes in de groep
Met het aannemen van kinderen wordt niet gekeken naar sekse. De verdeling tussen jongens/meisjes op de
groepen verloopt op een natuurlijke manier. Soms scheelt het iets en zijn er op de ene locatie meer jongens
dan meisjes of andersom. Hiervoor zijn uitwisselingsdagen in het leven geroepen. Eén locatie wordt dan een
jongenslocatie en één locatie wordt een meisjeslocatie. Dit komt vooral voor in de vakantie, doordeweeks
wordt er niet bewust gesplitst op sekse. Ook qua speelgoed wordt hier gezien dat zowel jongens als meisjes
spelen met jongens,-­‐ en meisjesspeelgoed.
Verschillen jongens/meisjes
Respondent L geeft aan dat meisjes veel knuffeliger zijn dan jongens; ze zijn vaker fysiek en komen een kroel
halen of even op schoot zitten. Ze heeft opgemerkt dat jongens dit veel minder doen. Ook vindt Respondent L
jongens drukker, maar meisjes kattiger. Volgens haar hebben jongens meer een grote mond en geven ze elkaar
een stomp, terwijl meisjes gemeen worden. Respondent J beaamt dit en geeft aan meer een 'jongenstype' te
zijn. Ze benoemt jongens als stoerder. Ook geeft zij aan te zien dat jongens meer uitdaging zoeken en meer
praatjes hebben. Ook heeft ze opgemerkt dat jongens iedere keer opnieuw de hiërarchie moeten bepalen.
Ze ziet dat sommige jongens een beetje afgeremd moeten worden in hun gedrag, terwijl ze bij andere
(afhankelijk van het type) af en toe haar oog iets dichtknijpt.
Rol pedagogisch medewerkers
Niet iedereen op de BSO heeft dezelfde rol. Zoals eerder gezegd is Respondent J meer een jongens-­‐persoon en
is Respondent L meer een meisjes-­‐persoon. Het team voelt en vult elkaar hier goed aan. Respondent L denkt
ook dat het uiteindelijk weinig uitmaakt; dat iedereen wel een voorkeur heeft, maar dat wel iedereen kan
omgaan met zowel jongens als meisjes.
Verdeling mannelijke en vrouwelijke pedagogisch medewerkers binnen Organisatie 5
Momenteel is er één man werkzaam binnen organisatie 5, hij heeft de functie van invalkracht. Deze jongeman
volgt een opleiding aan het CIOS (Centraal Instituut Opleidingen Sportleiders). In de omgang met kinderen
wordt veel verschil opgemerkt. Respondent L heeft het idee dat juist de meisjes meer naar mannen toetrekken.
Respondent J geeft aan dat ze het als aanwinst ziet als mannen werkzaam zijn binnen de kinderopvang. Ook
Respondent L herkent dit vanuit haar stageplaatsen met moeilijk opvoedbare kinderen; wanneer daar een man
werkzaam was hing er een heel ander soort energie.
(Andere) Aanpak jongens/meisjes
Respondent L vindt dat haar aanpak verschillend is per kind, ze kijkt hierbij naar het individu en niet zozeer of
het kind een jongen of meisje is.
Respondent J maakt zich bij jongens groter dan bij meisjes. Ze blijft letterlijk hoger en laat haar ogen meer
spreken, afhankelijk van welke jongen zij voor zich heeft. Ze is zich heel bewust van haar lichaamshouding.
49

Ieder heeft zijn eigen houding. Er wordt wel gewerkt vanuit een bepaalde visie, maar er is nog veel op eigen
gevoel. De diepgang is nog niet erg aanwezig, doordat organisatie 5 een jonge organisatie is. De eerste drie jaar
is er veel tijd gaan zitten in het opstellen en implementeren van pedagogische werkplannen, beleidsplannen
etc. Nu gaat de diepgang op de werkvloer meer komen, maar dit is nog niet structureel.
In het beleid wordt geen onderscheid gemaakt tussen jongens en meisjes, maar wordt gesproken over
verschillen tussen individuen. In het beleid ligt vast dat er gewerkt wordt in verticale mentorgroepen.
Invulling voor een training/workshop van de Meeuw
Respondent J geeft aan dat er vooral behoefte is aan meer kennis in de omgang met oudere jongens vanaf een
jaar of 7 met als invulling informatie over hoe jongens denken en doen.
Ook Respondent L denkt dat het heel nuttig kan zijn om als vrouw jongens beter te begrijpen heeft en denkt
dat er behoefte is aan meer theoretische kennis; verschillen benoemen.
50

Interview organisatie 6
Verslag gesprek 08-­‐03-­‐10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 6
Aanwezig: Respondent L locatiemanager
Opleiding
Respondent L is 14 jaar geleden begonnen bij oe organisatie als competentiecoach. In deze functie was zij
verantwoordelijk voor de pedagogiek in het personeel. Alle bijkomende organisatorische zaken waren voor de
regiokantoren, regiomanagers en administratieve krachten. Respondent L denkt dat dit de reden is dat de
organisatie een heel grote slag heeft geslagen om echt uit te blinken in de pedagogiek. Sinds een jaar heeft de
organisatie deze functie veranderd naar die van locatiemanager.
Ze is begonnen met de opleiding kinderverzorging/jeugdverzorging, de voorloper van de SPW3-­‐opleiding.
Daarna heeft ze drie jaar psychologie gestudeerd en manager in de kinderopvang.
Respondent L werkt 26 jaar in de kinderopvang. 17 jaar als pedagogisch medewerker binnen de hele
dagopvang en de BSO. Sinds ongeveer 8 jaar is Respondent L werkzaam als manager op de Locatie.
Respondent L licht over het stukje opleiding toe dat in de laatste drie jaar de dagarrangementen zijn gekomen.
Dit komt er op neer dat iedereen twee jaar lang hard op zoek is geweest naar panden, groei etc. Respondent L
denkt dat niemand, qua organisatie, heeft gekeken naar hoe we dat nu eigenlijk gaan doen. BSO is een vak
apart. De adequaatheid van de inhoud en de aandacht voor de BSO is vaak niet aanwezig. 15 jaar geleden was
er, aldus Respondent L, op het Albeda College een applicatiecursus BSO. Binnen die opleiding bestonden
verschillende modules die verschillende vlakken van de leeftijdscategorie binnen de BSO besloegen. Deze
opleiding gaf de pedagogisch medewerkers goede gereedschappen in handen om het werk inhoudelijk sterker
te maken.
De locatie
Algemeen
Op de locatie zit bij iedereen goed tussen de oren wat 'back to basic is' en wordt er gewerkt met Emmi Pikler;
Wat het werkelijk inhoud om een kind te horen en te zien.
Op de Locatie zijn drie BSO groepen met in totaal zestig kinderplaatsen.
In het begin liep de BSO niet zo goed; ver weg van scholen, bereikbaarheid is niet zo goed. De eerste twee jaar
waren er maximaal 14 kinderen per dag. Nu is deze locatie een begrip geworden en is de wachtlijst enorm.
Respondent L ziet dat mensen steeds meer behoefte krijgen aan meer rust. De maatschappij is altijd heel snel.
Er is nu een groep met 4 tot 6 en van 6 tot 12 jaar. Ook de oudere kinderen worden aardig binnengehouden.
Ook de kinderen die naar de middelbare school zijn gegaan komen nog weleens thee drinken.
Bij de organisatie wordt veel waarde gehecht aan ruimte. Bij ieder kindercentrum zijn er meer vierkante
meters per kind beschikbaar dan wordt aangegeven door de GGD. Deze locatie heeft ruimte voor 120 kinderen
en er worden er 98 geplaatst.
51

Respondent L is nauw betrokken geweest bij de verbouwing van de boerderij naar het kindercentrum en heeft
daarbij aangestuurd op het behoud van de kamers in het woonhuis. De BSO is gevestigd in het voormalige
woonhuis. Respondent L denkt dat door het behoud van deze kamers en dat kinderen dus niet constant in een
groep van bijv. 30 bij elkaar zijn, dat kinderen het als heel prettig ervaren om ook op zichzelf te zijn na een hele
dag school. Je wilt je identiteit of je rust opzoeken. Dat geldt niet voor ieder kind, maar voor de kinderen die
dat wel willen is daar ook ruimte voor.
De organisatie kan wat lijden qua financiën, dus heeft meer ruimte om te investeren in de basisvoorzieningen.
De basis, de visie staat heel goed.
Respondent L is aanspreekpunt voor pedagogisch medewerkers die tegen pedagogische zaken aanlopen. Ze
beweegt zich regelmatig in de groepen en neemt hierbij haar werk vaak even mee om sfeer proeven. Als een
kind weet dat het veilig is en er komt bijv. ruzie, dan gaat een kind zelfs dat met vertrouwen tegemoet.
Er zijn drie jongens met een gediagnosticeerde stoornis op de Locatie: ADHD. Ze krijgen geen extra begeleiding
vanuit rugzakje, ze kunnen het goed zelf. Wanneer dit niet meer lukt zullen ze meteen aan de bel trekken.
Werkwijze op de Locatie
Er is veel ruimte op deze locatie. Kinderen hier zijn ook geïnteresseerd geraakt in de natuur. Bij
intakegesprekken wordt al verteld dat kinderen vies, moe en gelukkig zijn omdat er veel geravot wordt in de
natuur. Er bestaan 'contracten' met ouders voor kinderen die alleen het bos in mogen. Kinderen vanaf een jaar
of acht mochten al gauw alleen in de speeltuin. Er is op een gegeven moment gekozen voor het werken met
walkietalkies. Kinderen mochten daarmee het bos in en er werd contact gehouden met de pm-­‐ers op de BSO.
Wat zie je? Wie kom je tegen? Hoe zien ze eruit? Kinderen zijn gewend geraakt aan het gebruik van de
walkietalkies. Ouders werd verteld dat kinderen op deze manier meer verantwoordelijkheid wordt gegeven.
Respondent L hecht er waarde aan om als je vooruit wilt, dat ook pedagogisch slim te doen. In dit geval is dat
goed geslaagd. Kinderen raken meer bekend met het bos. De mensen in de buurt wonen weten hoe het eraan
toe gaat op de BSO. Mensen met honden of paarden 'bemoeien' zich er een beetje mee. De buurt is goed en
dat komt door zelf een goede buur te zijn. Op deze manier is er een beetje sociale controle. Kinderen krijgen
eens per jaar een kindgesprek. Er wordt geobserveerd en ook ouders krijgen een vragenlijst met vragen hoe zij
denken dat het er op deze locatie aan toe gaat. Vanaf 7 jaar wordt er ook rond de tafel gegaan met de kinderen
om te bespreken wat ze van de regels vinden, wat ze weten dat ze van hun ouders hier mogen en of ze dat
terecht vinden of niet, wat ze vinden van de ruimte. Vaak zie je dan wel dat een kind de ouder voor is omtrent
verantwoordelijkheden nemen. Je ziet dat dat vaak werkt, dan is de 'bezorgde ouder' er even niet, ouders zien
daarna gemakkelijker in dat er wel iets in het plan zit.
Verdeling jongens/meisjes
Naar de verdeling jongens/meisjes wordt niet naar gekeken met de plaatsing. Over het algemeen loopt het
aardig gelijk op, soms zijn er periodes met meer jongens en soms zijn er periodes met meer meisjes. Daar
wordt wel op geanticipeerd met het activiteitenaanbod.
52

Pedagogisch medewerkers werkzaam op de Locatie
De pedagogisch medewerkers die werkzaam zijn op deze locatie hebben bijna allemaal de SPW3-­‐opleiding
gevolgd. Er is één pedagogisch medewerker die de sportopleiding heeft gevolgd. Respondent L vertelt dat je
met een goede BSO-­‐leidster goud in handen hebt; ze moeten overal op letten, inschatten of ingrijpen wel of
niet nodig is, een kindje even aanraken of niet. Ze moeten continu afwegen wat de reactie zal zijn. Een BSO-­‐
kind moet zelf de kans krijgen om op ideeën te komen. De pedagogisch medewerker binnen de BSO heeft meer
voelsprieten nodig dan de pedagogisch medewerker op de hele dagopvang. Respondent L geeft aan dat je
jezelf deze dingen wel kunt aanleren, maar dat je waakzaam moet zijn op te bezorgd worden om de kinderen.
Wanneer je wilt dat kinderen rustiger zijn, of wanneer je ze gaat pamperen bereik je vaak het
tegenovergestelde. Écht leiden op een BSO is vaak niet nodig.
Alle pedagogisch medewerkers op de Locatie zijn vrouwen.
Jongensgedrag
“testosteron”, aldus Respondent L, “actieactieactie. Conflicten zoeken, grenzen zoeken. Als ze niet krijgen waar
ze behoefte aan hebben dan gaat het broeien. Dan worden het kinderen die gedrag gaan vertonen wat echt
storend is voor de groep. Dus geef ze maar wat ze willen, dan blijft de rest van de groep ook in rust.”
Activiteitenaanbod
Voor zowel de gewone schoolweken als de vakantie bestaat er een activiteitenplanning. Hierin wordt gewerkt
met de ontwikkelingsgebieden. Er bestaan niet echt scheidingen tussen jongens/meisjes activiteiten. Wel
worden er vaak dingen op de planning gezet waarvan verwacht wordt dat er veel jongens aan meedoen.
Andersom ook. Deze aanpak zorgt ervoor dat sommige jongens meedoen aan de meisjesactiviteiten of de
meisjes aan de jongensactiviteiten. Er is voor ieders behoefte wat wils.
Het verschil tussen jongens,-­‐ en meisjesactiviteiten is dat meisjes, over het algemeen, liever gaan zitten tutten,
terwijl jongens meer actie opzoeken.
Invulling training/workshop van de Meeuw
Respondent L benoemt dat er behoefte is aan kennis en handvatten. Er zijn zoveel nieuwe BSO's en er worden
zoveel nieuwe mensen aangenomen; de groei is enorm. Doordat het opvalt bij Respondent L dat de kennis van
kinderen van 4 tot 6 jaar nog meer aanwezig is dan de kennis van ontwikkeling van kinderen van 7 tot 12 jaar,
geeft zij mee om dit te verwerken in een eventueel product.
Ook geeft zij aan dat er meer sportactiviteiten zouden moeten zijn binnen BSO's, omdat sport verbroedert.
Respondent L is enthousiast over Stichting de Meeuw; "een mooie en goede club".
53

Interview organisatie 7
Verslag gesprek 15-­‐03-­‐'10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 7
Aanwezig: Respondent M assistent leidinggevende +
Opleiding
pedagogisch medewerker
Respondent N assistent leidinggevende +
pedagogisch medewerkers
Respondent M heeft vorig jaar haar HBO-­‐diploma CMV behaald. Ze is nu 7 jaar werkzaam bij organisatie 7. De
eerste 4 jaar dat zij werkzaam was bij organisatie 7 werkte zij op de hele dagopvang, de laatste 3 jaar is
Respondent M werkzaam op de BSO. Naast haar functie van pedagogisch medewerker is zij ook assistent
leidinggevende. In de SPW-­‐opleiding is met name de ontwikkeling van het jonge kind, van 0 tot 4 jaar,
behandeld. Ze heeft veel geleerd van de praktijk. Met de kinderen van 8 jaar en ouder heeft Respondent M wat
meer moeite.
Respondent N heeft eerst haar LKC-­‐opleiding (voorloper op de SPW-­‐opleiding) behaald en daarna manager in
de kinderopvang. Ze heeft tussendoor ook nog verschillende cursussen gevolgd. Na het afronden van haar
opleiding is zij eerst gaan werken in de hele dagopvang. Nu zij werkt in de BSO merkt ze dat meer theoretische
kennis wenselijk is. Ook zij herinnert zich van de opleiding dat er veel aandacht werd besteed aan het jonge
kind van 0 tot 4 jaar. De leeftijd van 4 tot 12 jaar werd min of meer op één hoop gegooid.
De overige pedagogisch medewerkers werkzaam bij organisatie 7 hebben veelal SPW gevolgd, er is een aantal
pedagogisch medewerkers die een HBO-­‐opleiding volgen of hebben gevolgd.
BSO Organisatie 7
Doelgroep
De ouders van de kinderen die de BSO's van organisatie 7 bezoeken zijn voornamelijk blanke tweeverdieners.
Respondent N benoemt dat er veel verschil in gedrag tussen verschillende doelgroepen bestaat, dit weet zij
doordat zij in Rotterdam Zuid heeft gewerkt en dat zo heeft ervaren. De ouders van organisatie 7 weten zelf
ook veel van ontwikkelingen van het kind; ze zoeken dit zelf op en checken dit vervolgens ook bij de
pedagogisch medewerkers op zoek naar bevestiging.
Pedagogisch medewerkers
Het team van de BSO's bestaat naast vrouwen ook uit mannen.
Er zijn drie mannen werkzaam binnen organisatie 7; op iedere BSO-­‐locatie één. Dit wordt als zeer prettig
ervaren, omdat de groep anders voelt wanneer er een man aanwezig is. De mannen zijn bewust verspreid over
de verschillende locaties. In het team wordt gemerkt dat het anders is als er een man aanwezig is, er wordt
bijvoorbeeld minder geroddeld. Ook is gemerkt aan de kinderen, met name de jongens, dat zij veel met hem
54

willen stoeien, terwijl zij niet stoeien met de vrouwelijke pedagogisch medewerker wanneer de mannelijke
pedagogisch medewerker niet aanwezig is. Er wordt benoemd dat een man op de groep een voordeel heeft,
zeker voor de kinderen van 8jaar en ouder.
Verdeling jongens/meisjes
Er wordt momenteel meer verdeeld op leeftijd.
Er is een locatie waar nu de 'oudere' kinderen, rond tien jaar, naartoe gaan. Op iedere locatie zat steeds een
aantal 'oudere' kinderen, maar dat werkte niet voor hen. Deze kinderen zijn gestimuleerd om naar een andere
locatie te gaan; deze groep is nu groter geworden en zit nu vol met dezelfde leeftijdscategorie. Dit is praktisch
i.v.m. Het aanbieden van activiteiten en fijn voor het aangaan van sociale contacten met leeftijdsgenoten. Er
wordt binnen Organisatie 7 goed gekeken naar wat ze nu eigenlijk willen met de BSO's en hoe ze de groepen in
willen delen.
Jongensgedrag
• voetballen
• stoeien
• tafelvoetballen
• veel bewegen
• rennen/vliegen
Het gedrag van jongens wordt door Respondent N en Respondent M niet als lastig bestempeld. Organisatie 7
vangt dit jongensgedrag op door activiteiten aan te bieden en de groep te splitsen.
Er wordt gekeken om een 'meidenhoek' te creëren en om voor jongens veel beweeglijke activiteiten aan te
bieden. Bij organisatie 7 is men hier bewust mee bezig.
Verschil in gedrag jongens/meisjes
Respondent N brengt onder woorden waar de verschillen vandaan komen door te zeggen:
“omdat jongens jongens zijn en meisjes meisjes”. Er wordt gezien dat jongens en meisjes andere behoeften
hebben.
Aanpak jongens/meisjes
De manier van praten tegen jongens en/of meisjes is anders. Het lijkt alsof er voor beide seksen een andere rol
is waar ingeschoten worden. Met meisjes lijkt er meer op één level gecommuniceerd te worden, terwijl er met
jongens vaak strikter en duidelijker gecommuniceerd wordt. Dit komt waarschijnlijk doordat er gemerkt is dat
jongens behoefte hebben om precies te weten waar ze aan toe zijn.
55

Organisatie 7 algemeen
Er wordt benoemd dat de doelgroep vanaf een jaar of 8 pittig wordt. Dat uit zich doordat kinderen meer
vrijheid willen, ze willen meer zelf doen. Het is lastig om dat goed aan te pakken. Binnen het pand wordt de
kinderen hun privacy gegund. Er hoeft niet altijd een pedagogisch medewerker bovenop de groep te staan,
regelmatig checken kan ook. Het is lastig om aan kinderen uit te leggen waarom de één al wel iets mag of juist
niet. De regels omtrent meer loslaten is meer kindgebonden dan leeftijdsgebonden; het ene 8jarige kind is het
andere niet.
Bij het zoeken naar zelfstandigheid worden ouders ook bij betrokken. Nu wordt er voornamelijk aan de
kinderen gevraagd wat zij willen, dat kan dan later met ouders besproken worden. Bijv. met alleen naar buiten
gaan is dat van belang. Hierin is niet echt verschil tussen jongens/meisjes. Vooral de kinderen zelf geven aan
wat ze willen en dan wordt het bespreekbaar.
Activiteitenaanbod
Het aantal aanwezige pedagogische medewerkers per dag wordt verdeeld over de verschillende beschikbare
ruimtes. Kinderen mogen vervolgens zelf kiezen waar ze willen spelen. Iedere pedagogisch medewerker
bedenkt dan ter plekke wat er aangeboden gaat worden. Vanaf april 2010 wordt weer gewerkt met thema's.
Daarnaast wordt er naast het standaard activiteitenaanbod ook de gelegenheid tot het volgen van workshops
geboden, dit tegen een klein vergoeding van de ouders. Zowel jongens als meisjes vinden deze workshops
interessant.
De invloed die de mannelijke pedagogisch medewerkers op het kiezen van een bepaalde activiteit is dat zij ook
'echte jongensactiviteiten' aanbieden.
Een tijdje is verveling een issue geweest bij organisatie 7, met name bij de meisjes. Meestal vinden de jongens
de activiteiten die aangeboden worden wel interessant, meisjes hebben er sneller geen zin meer in.
Waarschijnlijk komt dat mede doordat meisjes al vroeger gaan puberen. Organisatie 7 is nog erg zoekende; de
pedagogisch medewerkers die hier werkzaam zijn, zijn allemaal nog niet erg bekend met de BSO-­‐leeftijd, met
name vanaf ongeveer 10 jaar. Er wordt wel veel geconsulteerd bij elkaar, maar het is voor iedereen relatief
nieuw.
Invulling workshop/training vanuit de Meeuw:
Hier wordt nogmaals benoemd dat alleen de leeftijd van 0 tot 4 jaar uitgebreid behandeld is in de opleiding en
dat hier dus behoefte aan is. De leeftijd van 4 tot 12 jaar is onderbelicht. Er is behoefte aan meer kennis en
handvatten. Niet iedere pedagogisch medewerker weet ook hoe hij een kind in de BSO-­‐leeftijd moet
aanspreken of aanpakken. Er is behoefte aan om hierover te leren.
56

Interview organisatie 8
Verslag gesprek 17-­‐03-­‐'10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 8
Aanwezig: Respondent O locatiemanager
Opleiding
Respondent P pedagogisch medewerker/
studente pedagogiek
Respondent O is sinds 7 jaar werkzaam als locatiemanager bij organisatie 8. Als vooropleidingen heeft zij de
HBO-­‐opleiding vakleerkracht in het basisonderwijs, management in de kinderopvang en Sociaal Cultureel Werk
gedaan.
Respondent P is ongeveer 2,5 jaar werkzaam als pedagogisch medewerker bij deze locatie. Als vooropleiding
heeft zij onderwijsassistent gevolgd en momenteel volgt zij de HBO-­‐opleiding Pedagogiek in het derde jaar.
Na uitleg over het onderdeel opleiding in de probleemanalyse vertelt Respondent O dat het erg moeilijk is om
bekwame mensen op de BSO binnen te krijgen. Het niveau van stagiaires verschilt erg, er moet hen vaak heel
veel bijgebracht worden. Respondent P haakt hierop in en vertelt dat de stagiaires/pedagogisch medewerkers
die net van school afkomen wel wat praktijkervaring hebben, maar dat de theoretische kennis erg aan de
oppervlakte is.
Ook is Respondent O van mening dat de insteek aan het begin van de opleiding qua beroepshouding al niet
klopt; er wordt gemeld dat leerlingen 10% van alle lessen afwezig mogen zijn. Zo werkt dat in de praktijk op
een werkplek nu eenmaal ook niet. Ook andere onderdelen van de basishouding worden niet goed bijgebracht
zoals op tijd komen, klantvriendelijk zijn, je huiswerk op tijd maken en inleveren. De begeleiding vanuit school
is minimaal, stagebegeleiders komen vaak maar één keer kijken hoe het met de stagiaire gaat op de
stageplaats. De kennis van ontwikkelingsgebieden is ook zeer wisselend, maar is, logischerwijs, ook afhankelijk
van het leerjaar waarin de stagiaire zich bevindt.
Wat Respondent O ook opmerkt, n.a.v. Een teamanalyse, is dat het HBO denk,-­‐en werkniveau zoveel verschilt
van het MBO denk,-­‐ en werkniveau. Zij heeft gezien dat de mensen die een HBO-­‐achtergrond hebben dingen
veel beter over kunnen brengen en de terugkoppeling kunnen maken van; Wat doe ik? Waarom doe ik dat?
Ook heeft zij gezien dat de HBO-­‐ers beter de theorie aan de praktijk kunnen koppelen. Met het aannemen van
nieuwe mensen wordt niet gekeken naar MBO of HBO. Er zijn ook mensen van de Kunstopleiding en creatieve
therapie bijvoorbeeld. In deze opleidingen is het pedagogische stuk niet heel groot is en deze mensen moeten
dus een inhaalslag maken.
Als laatste benoemt Respondent O bij dit onderdeel dat de BSO lang is gezien als 'oppasservice'. Tegenwoordig
wordt er veel meer gevraagd van pedagogisch medewerkers in de BSO en dat vraagt ook iets van de opleiding.
De theoretische kennis moet omgezet kunnen worden naar de praktijk.
57

Organisatie 8, de locatie
Algemeen
Organisatie 8 telt inmiddels zo'n 35 locaties waarvan deze locatie er één is.
De locatie telt 100 kindplaatsen verdeeld over 5 groepen. Er zitten 20 kinderen in een groep. De leeftijd van de
kinderen die de locatie bezoeken ligt tussen de 4 en 8 jaar.
Binnen de locatie zijn verschillende ruimtes waarvan de BSO gebruik kan maken; de eigen groepsruimte, het
atelier, de gymzaal en er is een aparte jongensgroep en een aparte meisjesgroep.
Respondent O benoemt dat Organisatie 8 heel vernieuwend is. Organisatie 8 is bijvoorbeeld aangesloten bij
Kindwijzer. Er zijn twaalf organisaties die vallen onder Kindwijzer. Kindwijzer doet veel aan vernieuwingen en
draagt dit over. Zij werken met en voor elkaar om te investeren in vernieuwingen. Er bijvoorbeeld worden
studiereizen georganiseerd naar Denemarken om daar te werken.
Deze vernieuwingen zijn leuk, maar geven pedagogisch medewerkers ook veel druk; je moet mee met de
stroom en dat moet je ook willen.
Jongensgedrag
• voetballen
• stoeien
• beweeglijk/actief
• competitiedrang
De jongens in de leeftijdscategorie van 4 tot 6 jaar vertoont dit gedrag minder dan de jongens in de
leeftijdscategorie van 6 tot 8 jaar.
Verdeling jongens/meisjes
De kinderen die zich aanmelden bij deze locatie worden geplaatst zonder hierbij te kijken naar sekse. Er zijn
geen groepen met jongens of meisjes in overvloed, dat heeft een natuurlijk evenwicht.
Aanpak jongens/meisjes
Er bestaan geen afspraken over een andere aanpak voor jongens dan meisjes of andersom. De regels die
bestaan over hoe men omgaat met elkaar gelden voor iedereen.
Wel wordt in het beleid gesproken over jongensactiviteiten, zoals bijvoorbeeld 'de jongenshoek'. Niet op iedere
locatie bestaat zo'n 'jongenshoek'. Het pedagogisch beleid is organisatiebreed, maar iedere locatie heeft zijn
eigen pedagogisch werkplan; dit geeft iedereen eigen handen en voeten aan het pedagogisch beleid.
Organisatie 8 is erg in ontwikkeling en er wordt veel nagedacht over het beleid momenteel.
58

Samenstelling van het team
Op vrijwel iedere locatie van Organisatie 8, op twee locaties na, is er een mannelijke pedagogisch medewerker.
Respondent O meent dat dit een grote aanwinst is, niet alleen voor de jongens maar ook voor de meisjes.
Respondent O denkt dat het voor een man makkelijker is de stap te zetten in de kinderopvang te gaan werken
als er al een man aanwezig is in het team en zij dus niet terecht komen in een team met alleen maar vrouwen.
Bij de samenstelling van het team wordt gekeken naar ieders kwaliteiten; op deze manier kan er een
gevarieerd aanbod voor activiteiten aangeboden worden.
Bij Organisatie 8 wordt dit jaar bekeken om een indeling in pedagogisch medewerkers te maken; een junior,
een medior en een seniorleidster. Dan wordt er ook anders ingeschaald; de mogelijkheid om te groeien. De
seniorleidster zal ook een goede MBO of HBO-­‐er zijn. Er wordt nog onderzocht wat daarmee kan.
Activiteitenaanbod
De verschillende ruimten zijn iedere dag open; het atelier, de computerruimte, de gymzaal, de
buitenspeelplaats en er vinden iedere dag op iedere stamgroep ook activiteiten plaats. Daarnaast biedt
Organisatie 8 ook workshops aan; hier schrijven kinderen zich voor in.
Wat opvalt is dat de meisjes veel in het atelier te vinden zijn, terwijl de jongens met name veel buiten aan het
spelen zijn. Doordat iedere pedagogisch medewerker weet waar zij/hij staat kan er van te voren nagedacht
worden over het activiteitenaanbod.
Bij het aanbieden van activiteiten is Organisatie 8 altijd uitgegaan van de kwaliteiten van de pedagogisch
medewerkers die werkzaam zijn. Nu is Organisatie 8 dit gaan bekijken vanuit een andere hoek; de kinderen.
Waar hebben zij behoefte aan, wat willen zij? Nu wordt er qua activiteitenaanbod meer ingespeeld op de
aanwezige behoeften van de kinderen en werken zij meer kindgericht.
Eén van de aangeboden workshops voor jongens is bijvoorbeeld de cursus 'stoeien' geweest. Onder
begeleiding konden jongens (en meisjes) met elkaar stoeien en werd met elkaar besproken tot hoever ze
kunnen gaan en wanneer iemand het nog wel of niet leuk vindt. Deze cursus is echt aangeboden vanuit de
'jongensbehoefte'; er lagen continu jongens in de hal over de grond te rollen en daar is een activiteit van
gemaakt.
Over sommige activiteiten, zoals buitenspelen, worden afspraken gemaakt. Ouders moeten tekenen zodat hun
kind op het plein kan spelen. Pedagogisch medewerkers en/of ouders kunnen aangeven wanneer zij denken
dat een kind hier aan toe is. Hierin is te zien dat meisjes dit wat sneller mogen dan jongens; ouders hebben
sneller meer vertrouwen in de meisjes. Er wordt bij jongens juist gezegd dat er nog wel even mee gewacht kan
worden. Bij de behoefte om op het veld te spelen is te zien dat jongens hier meer behoefte aan hebben dan
meisjes.
Invulling cursus/workshop vanuit de Meeuw
Respondent O denkt dat dit onderwerp een ondergeschoven kindje is en dat er zeker behoefte aan is.
Respondent P benoemt ook nog dat de behoeften van jongens vanaf 6 jaar anders worden. Respondent O en
59

Respondent P denken dat er in een eventuele workshop aandacht besteed moet worden aan theoretische
kennis en handvatten voor in de praktijk.
Bij de afsluiting van het gesprek benoemt Respondent O nog dat er vroeger van de moeder werd verwacht dat
ze haar kinderen gelijk behandelde; jongens en meisjes met meisjes en jongensspeelgoed. Lang is gezegd dat
jongens en meisjes hetzelfde zijn en daar wordt nu op teruggekomen. Toch moet het nu ook niet zo zijn of
worden dat jongens geen meisjesdingen meer mogen doen en meisjes geen jongensdingen. Dit is ook
cultuurgebonden; er zijn bij deze locatie van Organisatie 8 veel verschillende culturen aanwezig, ook culturen
waarin de man echt de man moet zijn, 'stoer' en niet te vrouwelijk. Opgepast moet worden dat het niet zo
wordt dat jongens hierom veroordeelt worden.
60

Interview organisatie 9
Verslag gesprek 17-­‐03-­‐'10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 9
Aanwezig: Respondent Q pedagogisch medewerker
Opleiding
Respondent R pedagogisch medewerker
Respondent Q is 7 jaar werkzaam bij organisatie 9 en heeft als vooropleiding SPW3 gevolgd.
Ze kan zich herinneren dat er veel is gesproken over de verschillende ontwikkelingsgebieden en benoemt er
een aantal. Ze meent zich te herinneren dat de babyleeftijd minder besproken is dan de leeftijd van 4 tot 12
jaar.
Respondent R is 9 jaar werkzaam bij organisatie 9 en heeft als vooropleiding de oude SPW gevolgd. SPW was
toen nog niet opgedeeld in niveaus. In de opleiding is wel aandacht geweest voor ontwikkelingsgebieden, maar
Respondent R denkt dat dit algemeen is gehouden aangezien de opleiding toen veel breder was dan nu.
Daarom vindt Respondent R het een voordeel in huidige SPW opleiding dat je meteen een keuze maakt.
Organisatie 9, Locatie
Algemeen
De BSO van Organisatie 9 wordt door maximaal 30 kinderen per dag bezocht en biedt opvang voor kinderen
van 4 tot 12 jaar bij elkaar.
Samenstelling van het team
Per BSO-­‐locatie is er een team dat bestaat uit 3 pedagogisch medewerkers. Voor zover zij weten heeft vrijwel
iedereen SPW3 gevolgd als vooropleiding. Respondent R en Respondent Q zijn van mening dat de teams
voldoende kennis hebben van ontwikkelingsgebieden.
Toch werkt iedereen net iets anders, omdat de doelgroepen waarmee gewerkt worden per wijk zo anders zijn.
Er is een mannelijke stagiaire werkzaam bij Organisatie 9. Er is gemerkt dat jongens hier heel 'stoer' van
worden; ze sloven zich uit en zijn drukker.
Jongensgedrag
• stoer doen
• haantjesgedrag
• stoeien/lijfelijk zijn
61

Verdeling jongens/meisjes
Met het plaatsen van kinderen wordt niet gekeken naar sekse.
Momenteel zijn er veel meer jongens dan meisjes op de BSO. Veel van deze jongens zijn zo'n 7/8 jaar en
hebben veel energie. Hierdoor proberen de pedagogisch medewerkers de groep veel aan te bieden, zodat de
rust op de groep gewaarborgd wordt, want de ruimte is beperkt. Hierdoor worden sommige meisjes wat
stoerder en gaan meedoen met jongensactiviteiten. De meiden gaan ook wat meer bewegen en stuiteren.
Aanpak jongens/meisjes
Er bestaan geen (onderlinge) afspraken over een andere aanpak. Zowel Respondent Q als Respondent R geeft
ook aan ook geen andere aanpak voor jongens dan voor meisjes te hebben, maar dat het meer kindgericht is.
In het beleid wordt ook over kindgericht gesproken, niet in jongens/meisjes.
De grens tussen 'gewoon' gedrag en 'afwijkend' gedrag
De grens ligt bij respect hebben voor de pedagogisch medewerkers. Als het daar fout gaat komt er eerst een
gesprek over met het kind. Als dat niet werkt komt er een gesprek met de ouders. Als het dan nog niet
verandert wordt de leiding ingeschakeld om te bekijken wat er met het gedrag van dit kind gebeuren moet. Het
groepsproces moet ook niet verstoord worden door het gedrag van een kind.
Verschillen jongens/meisjes
Respondent R benoemt dat verschillen tussen jongens en meisjes gewoonweg genetisch bepaald zijn. Jongens
zijn nu eenmaal anders dan meisjes en andersom.
Activiteitenaanbod
In het activiteitenaanbod wordt onderscheid gemaakt tussen jongere en oudere kinderen, maar niet perse in
jongens,-­‐en meisjesactiviteiten. Vaak willen jongens ook wel meedoen met 'minder stoere' activiteiten en valt
het stoere gedrag ook iets weg. Jongens die dit, bijv. knutselen, echt niet leuk vinden spelen in de bouwhoek of
zijn ergens anders mee bezig. Andersom mogen de meisjes ook met alle activiteiten meedoen.
Het is een energieke groep die veel beweging en bewegingsruimte nodig heeft; de kinderen zijn erg mondig en
er wordt veel agressiviteit ervaren met name bij de jongens.
De kinderen mogen vaak zelf kiezen welke activiteit ze willen doen en er wordt veel buiten gespeeld. De
mogelijkheden zijn hier ook goed voor; er zijn oude filterbakken waarin een speeltuin, voetbalveld,
basketbalveld, een skatebaan en verschillende grasvelden zijn aangelegd. Ook is er een openbare speeltuin in
de buurt. Deze bewegingsruimte wordt als zeer nodig ervaren, omdat de groep zo druk is.
Als jongensspeelgoed wordt de bouwhoek en het spelen van spelletjes benoemd. Als meisjesactiviteiten wordt
ook spelletjes benoemd, maar vooral ook knippen, plakken, kleuren, poppenhoek en dingen maken voor een
ander.
62

Invulling cursus/workshop vanuit de Meeuw
Respondent R denkt dat er wel behoefte is aan een workshop omtrent dit onderwerp, omdat het onderwerp
leeft en het dus van belang is dat er van alle kanten meer naar gekeken wordt.
Ze benoemt nog eens dat jongens zo compleet anders zijn dan meisjes. Ze springen, klimmen, klauteren,
voetballen waar meisjes veel rustiger zijn en liever iets aan tafel willen doen. In een eventuele
cursus/workshop wordt gedacht aan het geven van theoretische achtergronden gecombineerd met handvatten
voor de praktijk; een combinatie.
Ook geeft Respondent R aan, n.a.v. de artikelen die zij heeft gelezen over dit onderwerp, dat het erop lijkt dat
vrouwen toch minder begrip hebben voor (het gedrag van) jongens. Dat het vaak zo is dat gedrag als storend
wordt ervaren, terwijl het eigenlijk heel gezond en normaal 'jongensgedrag' is.
Respondent R geeft hierbij ook nog aan dat het bijna wettelijk verplicht zou zijn om de verdeling tussen
jongens/meisjes in de groepen 50/50 te houden i.v.m. het evenwicht.
63

Interview organisatie 10
Verslag gesprek 23-­‐03-­‐‘10
Geschreven door: Hilde Vos
Organisatie: 10
Aanwezig: Respondent S: assistent leidinggevende,
Opleiding
pedagogisch medewerker
stagecoördinator
Respondent T: pedagogisch medewerkster
Respondent U: pedagogisch medewerkster
Respondent S is 33 jaar werkzaam op kinderdagverblijf de Beatrix. Ze vervult binnen Organisatie 10 op deze
locatie drie functies te weten assistent leidinggevende, pedagogisch medewerkster en stagecoördinator.
Momenteel zit zij, i.v.m. ziekte van de leidinggevende, met name op kantoor en staat zij even niet op de groep.
Normaliter is dit wel het geval.
Respondent S heeft de oude opleiding kvjv (kinderverzorging, jeugdverzorging) gevolgd en de MBO-­‐opleiding
scw (sociaal cultureel werk). Respondent S herkent het onderwerp waar we over spreken nog van haar eigen
zoon. Vanaf een jaar of acht kreeg hij andere behoeften waar de BSO niet meer aan kon voldoen, hoe hard de
pedagogisch medewerker ook haar best deed. Er werden nieuwe speelhoeken aangeboden, maar het kon zijn
interesse niet hebben. Hij had behoefte aan ruimte en was een echt bravoure jongetje. Zij spreekt deels dus
ook vanuit haar functie als moeder.
Respondent T is sinds 9 jaar werkzaam bij de BSO op deze locatie. De eerste twee jaar van deze periode was zij
assistent pedagogisch medewerkster, tot zij haar SPW3 diploma behaalde waardoor zij pedagogisch
medewerkster werd. Deze functie vervult zij nu 7 jaar. Respondent T kan zich in eerste instantie niet goed
herinneren of er voldoende aandacht is besteed aan de werksoort BSO. Wanneer we hier verder over spreken
meent zij zich te herinneren dat er te weinig verdieping is geweest in de opleiding omtrent deze levensfase bij
het kind. In de leeftijd van 0 tot 4 jaar is wel veel verdieping geweest.
Respondent U komt vanuit de zorg en is sinds twee jaar werkzaam op de BSO van deze locatie. Zij heeft de
opleiding VIG (verzorgende individuele gezondheidszorg) gevolgd. Deze opleiding is puur gericht op verzorging.
Qua ontwikkelingsfasen is er aandacht geweest aan de prenatale fase van de baby, maar niet over de verdere
ontwikkeling van kind tot volwassene.
Na uitleg over het stuk opleiding in de probleemanalyse van dit onderzoek vertelt Respondent S dat stagiaires
de werksoort BSO niet aantrekkelijk vinden. Er wordt aangegeven en gedacht dat er binnen de werksoort niet
voldoende stage-­‐uren gemaakt kan worden, terwijl er wel de mogelijkheid geboden wordt in de vakanties te
werken. De dagen op de BSO zijn dan langer en kunnen het gebrek aan uren van de doorsnee schoolweek
compenseren. Stagiaires zijn hier vaak niet gemotiveerd voor en willen hun vakanties, die tijdens de opleiding
nog gelijk lopen aan de schoolvakanties, niet invullen met stage. Respondent S vindt dit erg jammer. Zij ziet dat
de pedagogisch medewerkers die werken met kinderen in de leeftijd van 7/8 jaar soms moeite hebben met het
64

gedrag dat kinderen vertonen. Met name de minder ervaren pedagogisch medewerkers ervaren gedrag als
lastig. Ze ziet dat de mensen die al langer ervaring hebben met het werken in de BSO dit gedrag beter in de
goede context kunnen plaatsen; dat dit gedrag voortkomt vanuit een hormonale verandering van binnenuit,
omdat de prepuberteit zich begint aan te dienen. Ze ziet dat deze pedagogisch medewerkers ook beter om
kunnen gaan met dit gedrag.
Jongensgedrag
Als typisch jongensgedrag wordt het volgende genoemd:
• stoer doen
• voetballen
• macho gedrag vertonen
• gamen
• knikkeren
• met het 'jongensspeelgoed' spelen
Wat hierbij opvalt is dat er met name activiteiten worden benoemd als typisch jongensgedrag dan bijvoorbeeld
'lastig' gedrag.
Activiteitenaanbod en verschillen tussen jongens en meisjes
Het activiteitenaanbod wordt iedere dag bekeken. Wanneer het mooi weer is mogen de kinderen uiteraard
naar buiten. Wat op dit moment populair is onder de jongens is spelen met de Ninento DS. Dit mag, maar wel
met mate. Op deze locatie wordt het belangrijk gevonden groepsactiviteiten te doen. Druk gedrag van jongens
verschilt per dag en wordt met het aanbod van activiteiten de ene keer wel en de andere keer niet
opgevangen. Op deze BSO zitten, volgens de pedagogisch medewerkers, niet heel drukke jongens. Ook de
verdeling tussen jongens en meisjes schommelt, soms zijn er meer jongens, soms zijn er meer meisjes. Dit
wordt geregeld vanuit het plaatsingsbureau, BSO de Locatie heeft hier zelf geen zeggenschap over.
De verdeling jongens/meisjes schommelt. De ene keer meer meisjes, de andere keer meer jongens. Bij de
Locatie proberen de pedagogisch medewerkers de activiteiten en de groepjes onderling een beetje te sturen.
Kinderen die bijvoorbeeld zojuist in de bouwhoek hebben gespeeld moeten nu iets anders kiezen. Of er wordt
geprobeerd kinderen die niet zoveel met elkaar samenspelen bij elkaar in te delen om sociale contacten te
stimuleren. Het wordt belangrijk gevonden dat iedereen op de BSO in principe met elkaar kan spelen; jongens
met meisjes en de jongere kinderen met de oudere kinderen.
Er komt meerdere keren in het gesprek naar voren dat de jongens op deze BSO niet als heel druk ervaren
worden, toch wordt er verschil opgemerkt tussen jongens en meisjes. Jongens houden zich toch best meer
bezig met wat jongens over het algemeen interessant vinden; bouwen, stoeien, rennen, maar ook het stoer
doen. Hetzelfde geldt voor meisjes. Meisjes spelen graag in de poppenhoek of zitten te knutselen of tutten aan
tafel. Meisjes zoeken graag de nabijheid van een pedagogisch medewerker op door even te knuffelen, terwijl er
bij jongens vanaf een jaar of 6 wordt benoemd dat zij dat al niet meer willen. Jongens geven graag een 'power',
65

een 'box', of een high five. Ook de manier van communiceren met de pedagogisch medewerkers verandert; het
taalgebruik wordt stoerder en ze lijken soms onverschillig in hun manier van praten.
De pedagogisch medewerkers werkzaam op deze locatie ervaren gedrag van jongens niet als lastig, maar juist
als een uitdaging. Er wordt bij iedere kind, jongen of meisje, tegemoet gekomen aan behoeften en de manier
van omgaan. 'Jongensgedrag' zoals voetballen of stoeien kunnen de pedagogisch medewerkers ook. Er is één
jongen bij de BSO die bijzonder gedrag vertoont, maar de pedagogisch medewerkers benoemen dit kind niet
als lastig. Ze zien in dat het kind in de knoop met zichzelf zit en daardoor dit gedrag vertoont. Ze zijn zich hier
bewust van en kan het gedrag en de persoon van dit kind los zien van elkaar. Er wordt benoemd dat het maar
net is hoe je naar het kind kijkt; er wordt geprobeerd te begrijpen waar gedrag vandaan komt. De pedagogisch
medewerkers vinden het van belang dat er niet alleen gekeken wordt naar negatief gedrag, maar juist ook naar
positief gedrag.
Respondent S benoemt dat zij zo'n 26 jaar geleden begonnen is met discussie voeren omtrent dit onderwerp.
Destijds werd er gezegd dat de ouders het gedrag van hun kind konden sturen, terwijl Respondent S op de
groep al merkte dat jongens toch echt 'jongensdingen' gingen doen en meisjes toch echt 'meisjesdingen'.
Natuurlijk ziet zij dat sommige jongens ook van meisjesdingen houden en andersom, maar bepaalde dingen
zitten er gewoon in. Toen werd zij soms als dom en naïef bestempeld, maar heden ten dage komt hier toch
steeds meer aandacht voor.
Omgang met jongens / Omgang met meisjes
Respondent T benoemt anders tegenover jongens dan tegenover meisjes te staan. Eigenlijk past ze zich aan aan
het kind; een rustige/gevoelige jongen spreekt zij ook rustig aan terwijl andere jongens weer een andere
aanpak nodig hebben. Dit geldt hetzelfde voor de meisjes. Ze is zich bewust van de toon die zij aanslaat bij
verschillende kinderen. In het beleid is niets terug te vinden over verschillen jongens/meisjes of een andere
aanpak.
Invulling voor een training/workshop van de Meeuw:
Het wordt als belangrijk benoemt om te kijken hoe het leven er na het achtste levensjaar eruit ziet, omdat er
gemerkt wordt dat jongens dan zo anders zijn dan meisjes. Tussen acht en twaalf jaar krijg je niets aangeboden
op de SPW-­‐opleiding. Er wordt benoemt dat dit belangrijk is om aan te stippen; Wat kun je in die levensfase
aanbieden, Waar verder aan te denken qua ontwikkeling? Hoe richt je je groepsruimte in?. De BSO is lang een
ondergeschoven kindje geweest, de afgelopen jaren is de groei van BSO's explosief geweest. Er is behoefte aan
meer kennis.
Respondent S vindt dat er goed gekeken moet worden naar de BSO locaties en de leeftijden van de kinderen
die daar zitten. Dit is niet makkelijk i.v.m. De afspraken die bestaan tussen scholen en BSO's. Toch zou het fijn
zijn als dit kon. Ook de belangen van verschillende partijen die zich bezighouden met de BSO zijn soms moeilijk
te verenigen; de GGD heeft andere belangen dan de organisatie bijvoorbeeld.
66