Remvloeistoffen - Timloto

Brandstof, Remvloeistof, Smeer- en
Koelmiddelen (8)
E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-07-9)
1 Remvloeistoffen
1.1 Inleiding, eisen remvloeistof
Een remvloeistof is een hydraulische vloeistof welke de druk van de hoofdcilinder
overbrengt naar de wielremcilinders. Dit is mogelijk omdat vloeistof maar
in zeer geringe mate samendrukbaar is. Dezelfde vloeistof wordt ook gebruikt
voor hydraulische koppelingen. Er zijn een aantal belangrijke eisen die we aan
een remvloeistof stellen. We noemen:
• als de remvloeistof hygroscopisch is dan moet het water de eigenschappen
minimaal beïnvloeden;
• een hoog kookpunt is nodig om dampvorming te voorkomen onder extreme
rijomstandigheden;
• remvloeistof moet een goede bescherming bieden tegen corrosie van alle
metalen;
• het mag rubberen / kunststofdelen niet aantasten;
• goede smeereigenschappen zijn noodzakelijk;
• het mag direct of indirect geen piepgeluiden veroorzaken bij het intrappen
van het rem- of het koppelingspedaal.
Remvloeistof wordt in principe niet bijgevuld. Een te laag niveau betekent
dat er meestal een probleem is. Het remvloeistof-niveau daalt wanneer de
remblokken of remvoeringen verslijten. Zou men dan vloeistof toevoegen dan
zal dat moeten worden verwijderd bij het vernieuwen van de remblokken. Beter
is het om tegelijkertijd met de remblokken ook de remvloeistof te vervangen.
1.2 Soorten remvloeistof
We onderscheiden remvloeistof op basis van:
• polyglykol (de meest toegepaste synthetische vloeistof) DOT 3, DOT 4 en
DOT 5.1;
• minerale olie (voorbeeld: hydraulische LHM-vloeistof van Citroën);
1

• silikonen (vooral in Amerika, DOT 5).
Deze drie genoemde remvloeistoffen mogen absoluut niet met elkaar vermengd
worden. De oudste remvloeistof is de synthetische remvloeistof op glycolbasis.
Deze remvloeistof is veelal een mengsel van polyglycol-etheren-boraatesters en
wordt nog steeds overwegend toegepast. Remvloeistof op basis van minerale
olie is bijv. de LHM-vloeistof van Citroën. Remvloeistof is giftig en ontvlambaar.
De synthetische remvloeistoffen DOT3, DOT 4 en DOT 5.1 zijn hygroscopisch,
dus trekken water aan. Het water wordt opgenomen in de remvloeistof en voorkomt
dat ’vrij’ water in de remvloeistof zou kunnen gaan koken en bevriezen.
Wel is het zo dat door de wateropname het kookpunt van de synthetische remvloeistof
daalt.
1.3 Synthetische remvloeistoffen, DOT 3, 4 en 5.1
De belangrijke eigenschappen van synthetische remvloeistoffen worden weergegeven
door:
• het droge kookpunt;
• het natte kookpunt (met ongeveer 3% water);
• de viscositeit bij -40 0 C;
• de viscositeit bij +100 0 C;
• de verdampseigenschappen.
De remvloeistof wordt volgens het Department of Transportation (DOT) in klassen
onderscheiden. Bijv: DOT 3, DOT 4 en DOT 5.1 voor de synthetische remvloeistoffen.
De verplichte kleur hiervan is geel. Het verschil zit hoofdzakelijk
in het kookpunt:
• DOT 2 voor trommelremmen (niet meer te gebruiken);
• DOT 3 kookpunt 140–205 0 C (nat-droog);
• DOT 4 kookpunt 155–230 0 C (nat-droog);
• DOT 5.1 kookpunt 180–260 0 C (nat-droog);
•
• DOT 5 Op basis van silikonen (260 0 C).
Door veroudering nemen de synthetische remvloeistoffen steeds meer water op.
Dit betekent dat tijdens het remmen of beter gezegd even na het remmen het
water kan verdampen en dampbellen vormt. Remvloeistoffen dienen op veroudering
te worden gecontroleerd. Dit kunnen we doen door het watergehalte
of het kookpunt te testen. Gebruikte remvloeistof mag nooit opnieuw worden
gebruikt en moet worden beschouwd als chemisch afval. Remvloeistof dient gemiddeld
om de drie jaar te worden vervangen, bij voorkeur om de twee jaar.
Fig. 1 laat ons de relatie zien tussen het watergehalte en het kookpunt.
1.4 Siliconen remvloeistof, DOT 5
De keuze van DOT 5.1 en 5 is ronduit ongelukkig te noemen. Het nummer doet
weinig verschil vermoeden terwijl het in werkelijkheid om een geheel andere
2

Figuur 1: De relatie tussen de wateropname en de kooktemperatuur
vloeistof gaat. DOT 5 op basis van siliconen is paars van kleur en niet hygroscopisch.
Eventueel binnenkomend water blijft er dan ook als waterdruppels in
aanwezig. De meeste fabrikanten zien er meer nadelen in dan voordelen.
DOT 5 wordt voornamelijk in Amerika gebruikt. De vloeistof behoeft niet op
vaste intervallen te worden vervangen. In de werkplaats gaat het dus eigenlijk
om DOT 3, DOT 4 en DOT 5.1. Deze vloeistoffen mogen in principe met
elkaar worden vermengd. Soms geven fabrikanten specifiek op wat wel en
niet gemengd mag worden. DOT 4 en DOT 5.1 bevatten boraatesters die wat
agressiever kunnen zijn voor sommige rubbersoorten. Dit betekent dat het niet
verstandig is om zonder meer een DOT 3 te vervangen door een DOT 4 of DOT
5.1 of door DOT3 te mengen met een DOT4 of 5.1.
1.5 Kwaliteits-eigenschappen
1.5.1 Viscositeit
Ook de viscositeit van remvloeistof is belangrijk. Deze moet over een groot
temperatuurbereik zo constant mogelijk zijn. Remvloeistoffen die speciaal ontwikkeld
zijn voor auto’s met ABS, ASR en ESP-systemen hebben vaak een wat
lagere viscositeit.
3

1.5.2 Corrosie
Behalve rubbers mogen remvloeistoffen ook geen metalen aantasten. Ze moeten
zelfs een beschermende werking tegen corrosie hebben als vocht het systeem
binnendringt. Corrosie-beschermers worden dan ook toegevoegd.
1.5.3 Samendrukbaarheid
Remvloeistoffen mogen maar in zeer geringe mate samendrukbaar zijn ook
wanneer de temperatuur tijdens het remmen oploopt.
1.6 DOT, ISO en SAE standaard voor remvloeistoffen
Behalve de DOT (Department Of Transport) specifikatie kennen we voor remvloeistof
ook nog de ISO (International Organization for Standardization) en
SAE (Society of Automotive Engineers) specifikatie. Fig. 2 geeft in een tabel de
verschillende specificaties weer die internationaal worden gehanteerd.
Figuur 2: Overzicht van de specificaties zoals gehanteerd worden door DOT, ISO en SAE (info:
Kroon Oil)
1.7 Ontwikkelingen
Nieuwe voertuigen worden standaard uitgerust met ABS en er is een sterke
opkomst van ASR- en ESP-systemen. Ook bij lagere temperaturen is een snelle
responstijd bij deze systemen essentieel. Fabrikanten schrijven dan wel een DOT
4 remvloeistof voor met aanvullende specificaties. Meestal gaat het dan om een
hoger kookpunt en een lagere viscositeit, een soort DOT 4 plus.
4

1.8 Remvloeistoftesters
De meeste remvloeistoftesters meten d.m.v. de elektrische geleidbaarheid de
hoeveelheid water in de vloeistof. Dit kan dan door een microprocessor worden
vertaald in het kookpunt van de remvloeistof. Ook kan door verwarming
de kooktemperatuur worden vastgesteld. Zie ook fig. 3. De vraag rees of dit
Figuur 3: Een remvloeistofmeter die het kookpunt weergeeft.
de enige bepalende kwaliteitsmeting is of dat er andere factoren zijn die de
remvloeistof doen vervuilen of verouderen. Het Motorist Assurance Program in
Amerika ontdekte dat wanneer de corrosiewerende bestanddelen in de remvloeistof
het laten afweten dat er koperdeeltjes beginnen op te lossen. Deze
deeltjes komen dan als koperionen in de remvloeistof. Dit tast de kwaliteit van
de remvloeistof nog niet aan. Op het moment dat de koperconcentratie de 200
ppm overschrijdt dan heeft de remvloeistof zijn corrosiewerende eigenschappen
verloren. Het gevaar bestaat dan dat er grotere vaste deeltjes in de remvloeistof
terechtkomen. Deze situatie kan als gevaarlijk worden beschouwd en de
remvloeistof moet worden vervangen. De aanwezigheid van koper-ionen kan
worden aangetoond met behulp van een remvloeistof-teststrip die in meerdere
of mindere mate verkleurt afhankelijk van de hoeveelheid koperdeeltjes (fig.
4).
Figuur 4: Kleurverandering (paars, paarser) gemeten met een teststrip bij toename van het kopergehalte
van remvloeistoffen.
5

1.9 Vragen en opgaven
1. Wat zijn volgens u de drie belangrijkste eigenschappen van remvloeistof?
2. Uit welke chemische stof bestaat de meest toegepaste remvloeistof?
3. Uit welke chemische stof bestaat een DOT 5 remvloeistof?
4. Wat is het genoemde probleem bij de synthetische remvloeistoffen?
5. Waarom wordt de aanduiding van DOT 5 ongelukkig genoemd?
6. Wat is het verschil tussen een droog en een nat kookpunt?
7. Hoeveel graden verschil kan er zitten tussen het natte en het droge kookpunt?
8. Mag DOT 3 zonder met DOT 4 worden gemengd? Verklaar het antwoord.
9. Mag DOT 4 zonder problemen met DOT 5.1. worden gemengd? Verklaar
het antwoord.
10. Wat is de genormaliseerde kleur van de synthetische remvloeistof?
11. Wat is de kleur van een DOT 5 remvloeistof?
12. Waarom mag remvloeistof in principe niet worden bijgevuld?
13. Om de hoeveel jaar dient remvloeistof (ongeveer) te worden vervangen?
14. Remvloeistoffen voor auto’s met ESP-systemen hebben soms aanvullende
eigenschappen. Welke eigenschappen worden bedoeld?
15. Veroudering van remvloeistof kan worden bepaald door het koperhalte
te bepalen. Op welke remvloeistoftoevoeging (additief) wordt dan de
remvloeistof getest?
6