EVC-procedure voor gidsen en reisleiders - Toerisme Vlaanderen

EVC-procedure voor gidsen en reisleiders
Leidraad voor de kandidaat
1

Colofon
Toerisme Vlaanderen – afdeling Kennis en Innovatie
Projectcoördinatie:
Katrien Van Ginderachter, Toerisme Vlaanderen
Inhoudelijke uitwerking:
Frederik De Decker, Associatie Universiteit Gent
Karine Janssens, Associatie Universiteit Gent
Charlotte Vandenberghe, Associatie Universiteit Gent
David Theelen, Toerisme Vlaanderen
Verantwoordelijke uitgever:
Peter De Wilde, administrateur-generaal, Toerisme Vlaanderen, Grasmarkt 61, 1000 Brussel
Contact:
Dienst Toeristische Vorming
David Theelen
Grasmarkt 61
1000 Brussel
david.theelen@toerismevlaanderen.be
www.toerismevlaanderen.be/EVC
© 2011 Toerisme Vlaanderen
2

Inhoud
Inleiding
1 Leidraad voor de kandidaat
1.1 Wat is het doel van “EVC” en “EVK”?
1.2 Waaruit bestaat de EVK-procedure voor de opleiding gids en reisleider?
1.3 Wat zijn eerder verworven competenties (EVC’s)?
1.4 Kan ik de procedure ook doorlopen om toegelaten te worden tot de opleiding?
1.5 Wat levert een EVC-procedure mij op?
1.6 Welke stappen moet ik doorlopen in de EVC-procedure?
1.7 Wat houdt de coaching in?
1.8 Wat houdt de aanmelding in?
1.9 Wat is een bekwaamheidsonderzoek?
1.10 Wat is de erkenning?
1.11 Wat kost de EVC-procedure?
1.12 Is er beroep mogelijk in de EVC-procedure?
1.13 Waar kan ik concreet terecht als ik de procedure wil opstarten?
1.14 Slotbeschouwing
2 Het portfolio
2.1 Wat is een portfolio?
2.2 De onderdelen van jouw portfolio
2.3 De bewijsstukken
2.4 Wat mag men met jouw portfolio doen?
3

Inleiding
Sinds het schooljaar 2006-2007 bieden een vijftiental opleidingsverstrekkers in Vlaanderen de vernieuwde opleidingen
gids en reisleider aan. Origineel daarbij is dat drie soorten instellingen deze opleidingen organiseren:
• Centra voor Volwassenenonderwijs, onder de vorm van een “hogere beroepsopleiding”
• Syntra-instellingen, die dit vanuit hun missie (ondernemersvormingen) organiseren
• Verenigingen (met een v.z.w.-statuut) uit de socio-culturele of jeugdsector
Van bij de aanvang van de ontwikkeling van het nieuwe opleidingstraject voor gids en reisleider werd door Toerisme
Vlaanderen vooropgesteld dat de te verwerven competenties van gids en reisleider centraal moesten staan, los van
waar je de opleiding wenst te volgen. Daarnaast werd ook vertrokken van het idee dat het volgen van de volledige
opleiding gids en reisleider niet de enige weg mocht zijn om erkend te worden als gids of reisleider. Om rekening te
houden met de feitelijke situatie op het terrein werden actieve reisleiders in tot eind 2010 eenmalig geregulariseerd. In
1996 werden actieve gidsen geregulariseerd. Sindsdien startte Toerisme Vlaanderen met een opleidingstraject voor
gidsen dat in 2006 vernieuwd werd en georganiseerd wordt door de bovengenoemde opleidingscentra.
Het is ook de bedoeling dat mensen vrijgesteld kunnen worden van een of meer modules, of zelfs delen van modules
(enkel betrekking op onderdelen EHBO), op basis van bepaalde diploma’s of getuigschriften (EVK = erkenning van
verworven kwalificaties) of op basis van ervaring (EVC = erkenning van verworven competenties). De hoofddoelstelling
van dit systeem is dat mensen die op een aantoonbare wijze beschikken over de competenties die gekoppeld zijn aan
een of meer modules uit het opleidingsprofiel worden vrijgesteld van het volgen van die module(s) en dat deze
vrijstelling aanvaard wordt door de betrokken opleidingsverstrekkers.
In sommige, wellicht uitzonderlijke, gevallen kan dit impliceren dat iemand vrijgesteld wordt van alle modules en
bijgevolg automatisch erkend wordt als gids of reisleider door Toerisme Vlaanderen.
De aanbieders van de opleidingen gids en reisleider in Vlaanderen hebben dan ook beslist de EVC-procedure
gezamenlijk uit te bouwen, maar voor de uitvoering ervan wordt sterk gebruik gemaakt van de expertise van de
individuele betrokken aanbieders.
Je wilt graag de opleiding gids of reisleider aanvatten, maar meent al over een aantal gids- of reisleider competenties te
bezitten? Deze leidraad zal je helpen te bepalen of en hoe je deze eerder verworven kwalificaties of competenties kan
laten erkennen. Je vindt in deze gids dan ook welke stappen je kunt ondernemen en waaruit de volledige procedure
bestaat. We gaan hiervoor uit van een aantal vragen waarmee je geconfronteerd kan worden en geven hierop een
antwoord. Met deze leidraad zal je in staat zijn om jouw competenties duidelijk en transparant te presenteren in een
vorm die de assessoren zal helpen bij hun evaluatie van jouw dossier. We vertrekken hierbij van het uitgangspunt dat
je de competenties (of componenten daarvan zoals kennis, vaardigheden en attitudes) al verworven hebt.
De leidraad zet je wellicht al een heel eind op weg, maar je kunt ook steeds terecht bij een coach voor begeleiding bij
de EVC- of EVK-procedure.
We wensen je alvast veel succes!
4

1 Leidraad voor de kandidaat
1.1 Wat is het doel van “EVC” en “EVK”?
De kennis en de vaardigheden die tegenwoordig nodig zijn om te kunnen functioneren in de maatschappij veranderen
snel. Het is daarom nodig dat iedereen blijft leren, ook nadat men het initiële onderwijs heeft verlaten. Leren doe je
echter niet op de schoolbanken alleen. Ook wat je geleerd of ontwikkeld hebt op de werkplaats, tijdens het
verenigingsleven, door zelfstudie enz. draagt bij tot je competentieontwikkeling. Het is de bedoeling van deze
procedure om het resultaat van dit levenslang leren te erkennen in functie van de opleiding gids of reisleider. De
erkenning van deze leerervaringen, hetzij kwalificaties (“EVK”) of competenties (“EVC”) kan de drempel tot het verder
studeren verlagen door al deze leerervaringen in rekening te brengen. Je krijgt er immers mogelijks een aantal
“vrijstellingen” voor in het opleidingstraject tot gids of reisleider. Dat betekent dat je een aantal modules van de
opleiding niet meer hoeft te volgen.
EVC en EVK hebben dezelfde doelstelling, maar verlopen op een andere manier. Dit wordt hierna verder verduidelijkt.
Eerst willen we echter nog even stilstaan bij wat soms genoemd wordt HVC, zijnde de loutere “herkenning van
verworven competenties”. Het is niet de bedoeling van deze procedure dat je laat onderzoeken of je wel degelijk een
aantal competenties op het vlak van gidsen of het leiden van reizen bezit, zonder dat je de intentie hebt het certificaat
hiervoor te behalen. Als je de procedure inzet louter omwille van persoonlijke redenen (om je te “bewijzen”), dan zal je
in de voorafgaande coachingsfase afgeraden worden de procedure op te starten. Je moet er dus op voorbereid zijn dat
er na de EVC- en/of EVK-procedure wellicht nog een formeel leertraject volgt, waar je de nodige tijd voor moet
uittrekken.
1.2 Waaruit bestaat de EVK-procedure voor de opleiding gids en reisleider?
De Erkenning van Verworven Kwalificaties (EVK) gebeurt op basis van bewijsstukken van ‘opleidingen’ of ‘delen van
opleidingen’ (waarmee bedoeld wordt alle vormen van leerervaringen, zowel formeel als niet-formeel, zowel uit
Vlaanderen als daarbuiten, maar waarover, bv. op basis van precedenten, voldoende kwaliteitsgaranties bestaan).
Voorbeelden daarvan kunnen zijn, Master (licentiaat) in de Geschiedenis, Master (licentiaat) in de Kunstgeschiedenis,…
of in het niet-formele circuit Jeugdanimator, Eerste hulpverlener,… Als dergelijke bewijsstukken op een
precedentenlijst zijn opgenomen, geven ze automatisch aanleiding tot vrijstelling(en) in de opleidingen gids en
reisleider.
Kwalificaties die op de EVK-lijst (zie www.toerismevlaanderen.be/EVC) vermeld staan en die maximum 5 jaar oud zijn,
worden automatisch erkend. Bij kwalificaties ouder dan 5 jaar, moet de kandidaat kunnen aantonen op een relevante
manier de kwalificaties in die periode gebruikt of bijgehouden te hebben (bv. in een beroeps- of vrijetijdscontext of
actueel gehouden via vormingen). Kwalificaties die niet op de precedentenlijst voorkomen of die ouder zijn dan 5 jaar
en niet “bijgehouden” werden, kunnen wel ingebracht worden als bewijsstuk in een EVC-procedure (zie 2.2 de
onderdelen van jouw portfolio). Elke EVK-aanvraag moet gestaafd worden met de nodige bewijsstukken en formeel
goedgekeurd worden door de directie van de organisatie waarbij de aanvraag gebeurt. Het is dus de
verantwoordelijkheid van de opleidingsverstrekker om EVK-aanvragen te behandelen. Opleidingsverstrekkers kunnen
jou dan ook vrijstellingen op basis van EVK rechtstreeks en kosteloos toekennen.
6

1.3 Wat zijn verworven competenties (EVC’s)?
Het decreet op de Vlaamse Kwalificatiestructuur (2009) een definieert competentie als “de bekwaamheid om kennis,
vaardigheden en attitudes in het handelen geïntegreerd aan te wenden voor maatschappelijke activiteiten”.
Competenties die je “eerder” (dus voorafgaand aan de start van je opleiding) of “elders” (dus meestal buiten een
onderwijscontext) verworven hebt, vormen de basis van een EVC-procedure. Jouw competenties zullen uiteindelijk na
het doorlopen van de EVC-procedure al dan niet ‘erkend’ worden. Dit betekent dat je zelf tijdens deze procedure informatie
verzamelt waardoor je de assessoren, dat zijn de mensen die je competenties beoordelen, overtuigt dat je de
competenties beheerst. Die informatie kan dan ook heel divers zijn: een cursus kaartlezen die je gevolgd hebt, een
verslag van jouw werkgever dat duidelijk maakt dat je heel bekwaam bent in het leiden van een team, enthousiaste
getuigenissen van deelnemers aan excursies die je begeleidde, contracten met opdrachtgevers met een gedetailleerde
beschrijving van je opdracht,…
1.4 Kan ik de procedure ook doorlopen om toegelaten te worden tot de opleiding?
Net zoals bij een gewone inschrijving zal je moeten beantwoorden aan eventuele toelatingsvoorwaarden van de
organisatie waar je de opleiding wenst te volgen. Voor meer informatie hierover kan je terecht bij de verschillende
opleidingsverstrekkers. Om toegelaten te worden tot de EVC-procedure gelden geen bijkomende voorwaarden.
1.5 Wat levert een EVC-procedure mij op?
Wanneer je een EVC-procedure met succes doorlopen hebt, ontvang je uiteindelijk een bewijs van bekwaamheid dat
vervolgens leidt tot een vrijstelling voor bepaalde modules. We gaan hierna dieper in op beide.
1.5.1. Wat moet ik weten over een “bewijs van bekwaamheid”
→ WAT IS HET BEWIJS VAN BEKWAAMHEID?
De EVC-procedure voor de opleiding gids en reisleider leidt, in het geval van erkenning, tot een “Bewijs van bekwaamheid”:
het officiële bewijs van jouw bekwaamheid op bepaalde gebieden. Het geeft m.a.w. duidelijk weer welke
competenties erkend worden. Uiteraard kunnen daar enkel competenties op vermeld staan die je via deze procedure
hebt laten onderzoeken. Competenties die niet erkend werden door het bekwaamheidsonderzoek, worden ook niet op
het bekwaamheidsbewijs vermeld.
→ HOE LANG BLIJFT EEN BEWIJS VAN BEKWAAMHEID GELDIG?
In principe blijft jouw bewijs van bekwaamheid steeds geldig. De opleidingsverstrekker waar je naartoe stapt met jouw
bewijs van bekwaamheid, om uiteindelijk vrijstellingen aan te vragen heeft echter wel het recht om een ‘actualiseringprogramma’
op te leggen wanneer het meer dan vijf jaar geleden is dat je jouw bewijs behaalde. De
competenties (kennis, methodes, vaardigheden/handelingen) kunnen namelijk in de loop van de jaren gewijzigd zijn.
Het gidsen en leiden van reizen ontwikkelen zich tegenwoordig snel en ook de competenties die je nu laat erkennen,
zijn over een vijftal jaren waarschijnlijk ook al aan een opfrisbeurt toe.
→ WAAR KAN IK TERECHT MET HET BEWIJSVAN BEKWAAMHEID?
De bekwaamheidsbewijzen zijn geldig bij alle opleidingsverstrekkers die meewerken aan deze EVC-procedure. Je vindt
een actuele lijst van deze opleidingsverstrekkers op onze website. Of andere organisaties, buiten de aanbieders van de
opleiding gids en reisleider, het bewijs van bekwaamheid zullen erkennen is niet gegarandeerd, maar kan op zich ook
niet de doelstelling van de procedure zijn. Met deze bewijzen kan je dan vervolgens vrijstellingen krijgen voor één of
meerdere modules van de opleiding of delen daarvan. In uitzonderlijke gevallen kan je door Toerisme Vlaanderen
onmiddellijk volledig erkend worden als gids of reisleider, als je bewijs van bekwaamheid aangeeft dat je alle
competenties van gids of reisleider verworven hebt.
7

1.5.2. Hoe vraag ik een vrijstelling aan?
De aanvraag van een vrijstelling maakt op zich géén deel uit van de EVC-procedure. Je kan immers vrijstellingen pas
aanvragen en verkrijgen ná het doorlopen van de EVC-procedure en dus nadat het bewijs van bekwaamheid uitgereikt
is. Dit is logisch aangezien je bij de EVC-aanvraag moet aangeven voor welke competenties je erkend wil worden (en
niet voor welke modules). De EVC-procedure test immers niet zozeer de “schoolse” kennis of vaardigheden, maar wel
de competenties, los van de manier waarop ze verworven zijn. Omdat de opleidingen gids en reisleider overal
vergelijkbaar zijn, kan je wel goed inschatten voor welke modules (of delen ervan) je vrijgesteld kan worden als je weet
welke competenties je bezit. Een vrijstelling betekent dat men een (deel van een) module uit jouw studieprogramma
schrapt. Deze vrijstelling zorgt ervoor dat de omvang van je opleidingstraject vermindert en het volgen van de opleiding
dus minder tijd in beslag neemt. Je betaalt voor de vrijgestelde module ook geen inschrijvingsgeld. De procedure die je
moet volgen voor het verkrijgen van een vrijstelling verschilt per aanbieder. raadpleeg hiervoor de opleidingsverstrekker
waar je de opleiding wenst te volgen.
1.6 Welke stappen moet ik doorlopen in de EVC-procedure?
De EVC-procedure bestaat uit vier onderdelen. Het doorlopen van deze procedure kan uiteindelijk leiden tot de
erkenning van jouw competenties. Het gaat hierbij om de volgende onderdelen:
− Coaching: voorafgaand aan en doorheen de procedure kan je ondersteuning krijgen van een coach. Je vindt de lijst
van opleidingscentra die coaching voorzien op onze website.
− Aanmelding: op het moment dat je beslist een aanvraag in te dienen, meld je je hiervoor formeel aan bij Toerisme
Vlaanderen. Je betaalt op dat ogenblik ook een bijdrage van 50 euro voor de EVC-procedure.
− Beoordeling: drie assessoren zullen op basis van je portfolio en andere beoordelingstechnieken nagaan of je de
competenties verworven hebt.
− Erkenning: als één of meerdere competenties positief beoordeeld worden, krijg je hiervoor een “bewijs van
bekwaamheid”, waarmee je dan vrijstellingen kan aanvragen.
Hierna wordt meer gedetailleerd ingegaan op al deze stappen in de procedure.
1.7 Wat houdt de coaching in?
Het doel van de coaching is het geven van algemene informatie en advies over de procedure. Je kan dus, als je dat wil,
individueel gecoacht worden doorheen de volledige procedure. Deze coachingstaak wordt uitgevoerd door coaches
van de opleidingscentra gids/reisleider. Alle coaches hebben een goed algemeen zicht op de opleiding en zijn
voldoende vertrouwd met de algemene aspecten van het gepast omgaan met cursisten.
Voor de coaching wordt geen financiële bijdrage van de kandidaat gevraagd.
→ WAT MAG JE VERWACHTEN VAN DE COACH?
De coach kan samen met jou enkele taken uitvoeren:
− De EVC-procedure verder uitleggen, steunend op de informatie uit deze EVC-leidraad
Welke stappen zal je moeten doorlopen? Welke informatie zal je moeten verzamelen? Wat is het resultaat
van de procedure? Hoe lang duurt de procedure?
− Informeren over het bekwaamheidsonderzoek.
De coach zal jou informeren over de verschillende technieken die gehanteerd kunnen worden tijdens het
bekwaamheidsonderzoek. Dit gebeurt o.a. aan de hand van een lijst waarin per competentie aangeduid
wordt welke techniek toegepast wordt: portfolio, reflectiedossier, beheersingsproef of criteriumgericht
interview.
8

− Helpen bepalen of een EVK-procedure mogelijk is.
Kan ik met mijn studiebewijzen (ook) een EVK-procedure starten?
− Advies geven bij de samenstelling van jouw portfolio.
De coach kan hierbij richtlijnen geven m.b.t. de keuze van de bewijsstukken; mogelijke onduidelijkheden
bespreken; suggesties geven bij het inventariseren van ervaringen en bewijsstukken. Hij kiest niet in jouw
plaats de gewenste bewijsstukken, maar kan wel een aantal tips of aanwijzingen geven over wat als
bewijsstuk geschikt kan zijn of eerder niet. Je kan tijdens het zoeken van de verschillende bewijsstukken
deze opmerkingen meenemen, maar de slotbeslissing heb je zelf in handen.
− Informatie geven over de procedurevoor het behalen van vrijstellingen,of je verwijzen naar de bevoegde dienst. Als
je enkel een EVK-procedure wil opstarten of je hebt jouw bewijs van bekwaamheid en wil een vrijstelling vragen
dan zal de coach je daarbij kunnen helpen of doorverwijzen.
Deze coaching zal vooral tijdens de aanvang van de procedure een belangrijke plaats innemen, maar ook tijdens het
verdere verloop – iets minder op de voorgrond – aanwezig blijven. De coach zal je dan vooral kunnen zeggen in welke
fase het dossier zich bevindt, wat eventuele verdere stappen zijn enz. Op die manier kan je het verloop van de
procedure stapsgewijs blijven volgen.
→ HOE KAN DE COACH JOU HELPEN BIJ HET SAMENSTELLEN VAN JE PORTFOLIO?
Je blijft zelf verantwoordelijk voor je portfolio, de coach kan je enkel van aan de zijlijn ondersteunen in het samenstellen
hiervan.
− De coach neemt geen beslissingen in jouw plaats.
De coach geeft advies dat je al dan niet volgt. Je blijft zelf verantwoordelijk. Het advies van de coach is op
zich geen voldoende reden om gelijk te krijgen in een eventuele beroepsprocedure.
− Verwacht van de coach niet dat hij het portfolio in jouw plaats zal samenstellen.
De coach is geen tutor of docent die je begeleidt bij een leerproces. De coach helpt je alleen de competenties
die je al bezit in kaart te brengen zodat de assessoren er een juist oordeel over kunnen geven.
Verwacht van de coach dus niet dat hij voor jou bewijsmateriaal zal verzamelen.
− Het is niet de taak van de coach om jouw teksten (naar vorm of inhoud) te herschrijven.
De coach kan wel advies geven, maar uiteindelijk moet je zelf aantonen dat je de competenties beheerst.
− Verwacht van de coach niet dat hij een voorspelling doet over de competenties die wel of niet erkend zullen
worden.
De gesprekken met de coach zullen vooral adviserend zijn. De coach kan wel aangeven of je leer- en werkervaringen
relevant zijn tegen het licht van de beoordelingsstandaarden van een bepaalde module, maar dit mag je niet
interpreteren als een deel van de beslissing.
De coach wil je enkel helpen om zoveel mogelijk van jouw competenties te laten erkennen, maar hij neemt de uiteindelijke
beslissing niet en wordt ook niet door de assessoren bevraagd.
1.8 Wat houdt de aanmelding in?
Vóór je aanmelding zal de coach nagaan of je volledig op de hoogte bent van de procedure en of je reeds in het bezit
bent van een EVC-leidraad en een formulier om jouw portfolio samen te stellen. Verder zal je een aanvraagdossier
moeten indienen dat bestaat uit twee voorgestructureerde documenten:
9

− een EVC-aanmeldingsformulier met daarop een aantal persoonsgegevens
− jouw portfolio
Dit zal een verzamelmap worden waarin je per competentie aan de hand van een aantal bewijsstukken aantoont
dat je die competenties bezit.
Aanmelding betekent dat je jouw portfolio in vijf exemplaren indient bij Toerisme Vlaanderen, Grasmarkt 61 te 1000
Brussel. Aanmelding is verplicht. De aanmelding zal pas officieel zijn nadat je de noodzakelijke formulieren hebt
ingevuld en de betaling is uitgevoerd.
Na deze aanmelding start de procedure. Je ontvangt bij aanmelding een planning van de momenten waarop
praktijkproeven en interviews door assessoren zijn ingepland. Maximaal 30 werkdagen na de aanmelding wordt je
meegedeeld of en voor welke competenties je een bewijs van bekwaamheid ontvangt.
1.9 Wat is een bekwaamheidsonderzoek?
Het bekwaamheidsonderzoek is een verplicht onderdeel van de procedure, dat volgt op de aanmeldingsfase. Dit
onderzoek vormt de kern van de EVC-procedure omdat op dat moment de competenties die je op het aanmeldingsformulier
hebt aangeduid, onderzocht en vervolgens al dan niet erkend worden.
De competenties zijn die zoals opgenomen in het zogenaamde opleidingsprofiel. Voor gids is dit het profiel “ BO HB
003”, voor reisleider “BO HB 002”. Beide documenten zijn terug te vinden op de website van Toerisme Vlaanderen. Alle
competenties hebben in dit profiel ook een apart nummer, gelinkt aan de module waartoe ze behoren. Dit vormt het
uitgangspunt voor de beoordeling tijdens het bekwaamheidsonderzoek. Refereer dan ook naar de codes en
omschrijvingen van de competenties zoals ze in het betreffende profiel werden opgenomen.
1.9.1 Welke technieken worden bij de beoordeling gebruikt?
Om te onderzoeken of je de competenties bezit zullen de assessoren, op basis van de aangevraagde competenties,
gebruik maken van telkens twee van de onderstaande technieken:
→ HET PORTFOLIO
Het portfolio is het basisdocument in de procedure. Per competentie moet je hierin een overzicht geven van jouw leer-
en werkervaring met de focus op wat je allemaal onder de knie hebt
m.b.t. die competentie. Je dient daartoe een map van bewijsstukken (evaluatieverslagen, maquettes, papers,
opleidingscertificaten die niet verbonden zijn met EVK, …) aan te leggen waarmee je aantoont of je voldoende
relevante ervaring hebt m.b.t. de verschillende competenties.
> Hoe stel je een portfolio samen?
Voor het portfolio wordt een gestructureerd formulier ter beschikking gesteld op www.toerismevlaanderen.be/EVC. Het
portfolio wordt in vijf exemplaren op papier, waaronder ten minstens één origineel, afgeleverd bij de aanmelding. Het
mag ook bijkomend elektronisch opgeleverd worden. In het formulier vind je de documenten die je nodig hebt voor de
samenstelling van jouw portfolio alsook aanwijzingen en tips. Je kan steeds bij je coach terecht wanneer bepaalde
zaken niet duidelijk zijn.
> Hoe wordt een portfolio beoordeeld? Er zullen minstens drie assessoren (beoordelaars) zijn die onafhankelijk van
elkaar een oordeel geven over jouw competenties en dus de waarde bepalen van de door jou ingeleverde documenten
of competentiebewijzen.
10

De assessoren zijn personen die over heel wat expertise beschikken m.b.t. de inhouden van de opleiding. Ze komen
namelijk uit het werkveld of uit de opleiding zelf. De assessoren komen onafhankelijk van elkaar tot een oordeel; tijdens
het beoordelen van het portfolio wisselen de assessoren geen informatie uit.
In eerste instantie zullen de bewijsstukken gecontroleerd worden op hun authenticiteit, actualiteit en relevantie.
Bewijsstukken die hieraan niet voldoen, zullen in het verdere verloop van de procedure niet meer opgenomen worden.
Assessoren hoeven met deze documenten geen rekening meer te houden. De overige twee criteria, variatie en
kwantiteit, worden bekeken over het geheel van de bewijsstukken heen. Meer informatie over de criteria vind je in het
specifieke portfoliodocument.
→ HET REFLECTIEDOSSIER
In het reflectiedossier leg je een verband tussen wat je via (werk)ervaring hebt geleerd en de standaarden die de
opleiding voor die competentie hanteert. Een sjabloon voor het invullen van het reflectiedossier wordt je ter beschikking
gesteld.
→ HET COMPETENTIEGERICHT INTERVIEW
Een aantal vaardigheden, inzichten enz. zijn niet louter te beoordelen door een portfolio. Sommige zaken zijn namelijk
moeilijk aan te tonen door een document, omschrijving, verslag, werkstuk. Die moeten ook op een andere manier
bewezen worden. Het competentiegericht interview kan dan als aanvulling bij en/of verdieping van het portfolio gebruikt
worden.
Tijdens het interview zullen de assessoren je op een gestructureerde manier bevragen over jouw competenties. Ze
vertrekken daarbij van het portfolio. Het is niet de bedoeling dat je op dat ogenblik nog nieuwe argumenten of
bewijsstukken aanbrengt. Die moeten in het portfolio zitten.
Men zal je vooral vragen naar concrete voorbeelden die aantonen dat je de competentie beheerst. Hierdoor wil men
een zo specifiek en nauwkeurig mogelijk beeld krijgen van de competentie.
Je kunt je enkel voorbereiden op het competentiegericht interview door het portfolio nog eens goed te herlezen en je af
te vragen welke vragen de assessoren zouden kunnen stellen om na te gaan of je de competenties echt wel beheerst.
Het interview wordt afgenomen door minstens twee assessoren.
→ DE BEHEERSINGS- OF PRAKTIJKPROEF
Deze proef kan afhankelijk van de competenties, verschillende vormen aannemen: een simulatieopdracht, een casestudie,
een kennistoets.
Een dergelijke proef toetst meestal vaardigheden die verband houden met het gidsen of het leiden van reizen. Hiermee
zal men nagaan in welke mate je die effectief op vraag (en indien mogelijk in een levensechte of gesimuleerde situatie)
kan uitvoeren.
1.9.2. Hoe verloopt het bekwaamheidsonderzoek?
Het bekwaamheidsonderzoek kan onderverdeeld worden in drie stappen:
Stap 1: Het indienen van het portfolio met, indien van toepassing, een reflectiedossier. Toerisme Vlaanderen zal bij
aanmelding de praktische informatie met betrekking tot het interview en/of de beheersingsproef meedelen
(indien van toepassing).
Stap 2: Beoordeling competenties door drie assessoren
Stap 3: Ontvangen Bewijs van bekwaamheid en samenvattend verslag
1.9.3. Wat kan het eindresultaat zijn van het bekwaamheidsonderzoek?
De assessoren kunnen het volgende oordeel vellen op basis van de beoordeling:
− Op basis van het portfolio en de aanvullende techniek is voldoende duidelijk dat bepaalde basiscompetenties zoals
11

omschreven in het opleidingsprofiel zijn aangetoond. De betreffende competenties worden erkend.
− Op basis van het portfolio en de aanvullende techniek is onvoldoende duidelijk dat bepaalde basiscompetenties
zoals omschreven in het opleidingsprofiel zijn aangetoond. De betreffende competenties worden niet erkend.
1.10 Wat is de erkenning?
Het (positieve) resultaat van de beoordelingsfase wordt weergeven in een “bewijs van bekwaamheid”, dat de positief
beoordeelde basiscompetenties bevat. Daarnaast vermeldt dit bewijs ook de gehanteerde standaarden en de gebruikte
beoordelingstechniek(en). Daarnaast ontvang je ook een “samenvattend verslag” waarin de (beknopte versie van) de
beoordelingen door de assessoren worden opgenomen.
De erkenning wordt geregistreerd in een centraal register, bij Toerisme Vlaanderen.
Je zal vervolgens het bewijs van bekwaamheid en jouw originele portfolio zelf moeten afhalen en tekenen voor
ontvangst bij Toerisme Vlaanderen.
Daarna kan je, zoals vermeld, inschrijven en vrijstellingen aanvragen op basis van jouw bewijs van bekwaamheid, al
dan niet in combinatie met EVK-bewijsstukken. Let wel, je bent door deze procedure niet vrijgesteld van de specifieke
toelatingsvoorwaarden die elke opleidingsverstrekker stelt.
1.11 Wat kost de EVC-procedure?
De EVC-procedure kost 50 euro. Dit bedrag dient bij aanmelding te worden overgeschreven op rekening van Toerisme
Vlaanderen. De gegevens hiervoor vind je op het aanmeldingsformulier.
1.12 Is er beroep mogelijk in de EVC-procedure?
Als je niet akkoord gaat met de beslissing over het al dan niet erkennen van jouw competenties en je daarvoor
gegronde redenen hebt, kan je in beroep gaan bij de Kwaliteitsraad gidsen en reisleiders.
Neem eerst contact op met je EVC-coach die je meer toelichting kan geven bij het samenvattend verslag van je EVCbeoordeling
en je kan adviseren over een vervolgtraject.
Als je na het gesprek met je EVC-coach overtuigd blijft dat de procedure voor het erkennen van jouw competenties niet
goed werd uitgevoerd, dan bestaat de mogelijkheid om binnen een termijn van 30 werkdagen na het ontvangen van het
samenvattend verslag van Toerisme Vlaanderen een schriftelijk en aangetekend bezwaar in te dienen bij de
Kwaliteitsraad gidsen en reisleiders, Grasmarkt 61, 1000 Brussel.
Het is niet mogelijk om bij een beroepsprocedure een aangepast portfolio in te dienen. Het beroep wordt behandeld op
basis van het portfolio dat bij de aanmelding werd ingediend. Binnen de tien werkdagen krijg je een schriftelijke
bevestiging of jouw bezwaar aan de eisen voldoet. Is dit het geval dan wordt jouw bezwaar behandeld.
Afhankelijk van de concrete omstandigheden kunnen dan de volgende stappen worden ondernemen:
− er wordt overlegd tussen jou, de assessoren, ... en alle andere actoren in het geval van een gegrond vormelijk
en/of inhoudelijk bezwaar;
− er wordt opnieuw een bekwaamheidsonderzoek uitgevoerd en er wordt een samenvattend verslag voor alle of
bepaalde competenties (in het geval van een gegrond procedureel bezwaar opgesteld);
− jouw beroep wordt beargumenteerd verworpen.
Het is de Kwaliteitsraad die de uiteindelijke beslissing neemt over het al dan niet erkennen van de competentie(s) en
het al dan niet uitreiken van een (aangepast) bewijs van bekwaamheid.
Vanzelfsprekend gelden naast deze beroepsprocedure ook andere juridische (externe) beroepsmogelijkheden.
12

1.13 Waar kan ik concreet terecht als ik de procedure wil opstarten?
Voor het opstarten van de procedure kan je terecht bij de dienst Toeristische Vorming van Toerisme Vlaanderen:
Tel. 02 504 04 61 E-mail: david.theelen@toerismevlaanderen.be
1.14 Slotbeschouwing
Het begrip ‘erkenning van eerder verworven competenties of kwalificaties’ (EVC en EVK) kent een breed toepassingsgebied.
Ook in Vlaanderen zijn er EVC- en EVK-initiatieven die verschillende doelen nastreven. Deze leidraad is
in de eerste plaats bedoeld voor aanvragers die zich al als cursist in de opleiding gids of reisleider hebben ingeschreven
of dit van plan zijn.
De reglementering op het vlak van EVC en EVK is recent en dus nog voortdurend in ontwikkeling. De houdbaarheid
van deze leidraad is dan ook beperkt. Vraag de EVC-coaches steeds naar de meest recente stand van zaken.
De procedure kan je misschien formeel en ingewikkeld lijken. De kernidee is echter dat je reeds over een aantal
competenties beschikt. Daar zijn zeker materiële stukken voor beschikbaar. Deze neem je op in je portfolio en daarover
dien je te reflecteren. Elke vorm van hoger beroepsonderwijs veronderstelt een zekere vaardigheid in het reflecteren
over wat men kan. Als je de competenties bezit, is dit aantonen op zich een haalbare kaart voor iedereen die over het
algemeen geschikt is om de opleiding aan te vatten en op termijn te gidsen of reizen te begeleiden.
13

2 Het portfolio
2.1 Wat is een portfolio?
Het portfolio is in de procedure het basisdocument, waarmee je aantoont dat je de competenties die je erkend wil zien,
in huis hebt. In dit document vind je dan ook de nodige informatie en documenten om jouw portfolio samen te stellen.
In het algemeen betekent “portfolio” een map waarin stukken worden bijgehouden. Vertaald naar de EVC-procedure
betekent dit dat je een dossier aanlegt voor de bewijsstukken van de competenties die je wilt aantonen. Dit doe je niet
zomaar willekeurig, het portfolio is niet enkel een verzamelmap. Essentieel is dat je de bewijsstukken op een
welbepaalde wijze presenteert. Dit document is dan ook een handleiding om je bij die taak de nodige aanwijzingen te
geven. Hoewel je zelf verantwoordelijk bent voor de inhoud en vormgeving van jouw portfolio, kan je bij twijfels of
problemen steeds terecht bij jouw EVC-coach.
Op www.toerismevlaanderen.be/EVC vind je het eigenlijke formulier op basis waarvan je jouw portfolio samenstelt.
Je dient bij de aanmelding vijf exemplaren van jouw portfolio op papier af te leveren, waaronder ten minstens één
origineel. Aanvullend mag het ook elektronisch.
2.2 De onderdelen van jouw portfolio
Hieronder vind je een opsomming van de onderdelen van jouw portfolio die je moet vervolledigen, hoe je dit dient te
doen en waarom. Waar nodig worden je een aantal tips aangereikt.
→ ALGEMENE GEGEVENS OP HET VOORBLAD
Op het voorblad vul je jouw algemene gegevens met betrekking tot de EVC-aanvraag in zoals jouw naam, de datum
van jouw aanvraag en de opleiding die je beoogt (gids of reisleider). Als je een specialisatie voor een bepaalde regio
wenst aan te geven, kan je dit hier noteren.
→ CURRICULUM VITAE
In het curriculum vitae geef je achtergrondinformatie over jezelf door bijvoorbeeld opleidingen, werkervaringen en
vrijetijdsbesteding te beschrijven. Het doel van dit curriculum vitae is om de assessoren alle noodzakelijke informatie te
verschaffen zodat zij de bewijsstukken en de reflectie in een ruimer kader kunnen plaatsen.
→ COMPETENTIEOVERZICHT
Je bent een EVC-procedure gestart omdat je wenst vrijgesteld te worden voor een of meerdere modules. Het ligt dus
voor de hand dat je zoveel mogelijk de competenties van die modules zal onderbouwen in jouw portfolio. Hierbij vind je
een lijst met competenties en bijhorende codes waarop je kan aankruisen welke competenties je wil bewijzen. In de
laatste kolom vind je een overzicht van de aanvullende techniek, waar mee de competentie zal beoordeeld worden als
aanvulling op het portfolio.
→ OVERZICHT BEWIJSSTUKKEN
De bedoeling van deze lijst is jezelf en de assessoren een overzicht te verschaffen van welke bewijsstukken je
opneemt in het portfolio en hoe je ze linkt met de te bewijzen competenties. Gebruik hiervoor de codes uit het
competentieoverzicht. Ga zorgvuldig na of je voldoende bewijsmateriaal voor alle competenties hebt opgenomen.
2.3 De bewijsstukken
De bewijsstukken vormen de zogenaamde bewijslast om aan de assessoren duidelijk te maken dat je de competentie
beheerst en jouw aanvraag gebaseerd is op de realiteit. Ze vormen de belangrijkste basis waarop in de EVC-procedure
beoordeeld wordt.
15

De bewijsstukken kunnen zaken zijn die je zelf hebt geproduceerd in jouw werksituatie en die aantonen dat je bepaalde
vaardigheden onder de knie hebt. Het kunnen ook directe of indirecte getuigenissen zijn die jouw ervaring illustreren.
Een bewijsstuk kan bij meerdere competenties ingebracht worden. Je hoeft het dus maar één keer in het portfolio op te
nemen. Zorg er wel voor dat elke competentie voldoende wordt aangetoond. Hou er rekening mee dat een al te
omvangrijk dossier de leesbaarheid niet bevordert en voor de assessoren verwarrend kan overkomen.
Probeer bij het samenstellen van het portfolio een goed beeld te hebben van welke ervaringen voor welke competenties
belangrijk zijn. Selecteer zorgvuldig de relevante documenten die volgens jou in aanmerking komen. Orden de
documenten zelf tot een goed doordacht en gestructureerd geheel. Wees duidelijk in wat de assessoren moeten lezen,
horen of bekijken. Onderstreep relevante passages, selecteer videofragmenten, enzovoort.
Criteria waaraan de bewijsstukken moeten voldoen
Elk bewijsstuk moet minimaal voldoen aan de criteria authenticiteit, relevantie en actualiteit. Indien daaraan niet
voldaan is, kan het bewijsstuk niet verder in aanmerking genomen worden als relevante representatie van jouw
ervaring. De criteria variatie en kwantiteit worden over de bewijsstukken heen bekeken.
AUTHENTICITEIT:
De bewijsstukken moeten aantonen dat het niet louter om competenties gaat die je door zelfstudie hebt verworven
zonder enige toepassing. Bovendien moet het bewijsstuk authentiek en betrouwbaar zijn.
Concrete vragen:
− Geven de bewijsstukken een eerlijk beeld van jouw ervaring, capaciteiten?
− Blijkt uit de bewijsstukken duidelijk wie ze opgemaakt heeft en behoort de handtekening daadwerkelijk aan de
ondertekenaar toe?
− Tonen de bewijsstukken aan dat je de competentie effectief hebt toegepast in een reële (werk)situatie?
RELEVANTIE
De bewijsstukken moeten relevant zijn voor de competentie die je wil aantonen.
Concrete vraag:
− Toont het bewijsstuk dat je de competentie bezit?
ACTUALITEIT
De bewijsstukken tonen duidelijk de mate aan waarin je vandaag de competentie beheerst.
Concrete vraag:
− Toont het bewijsstuk hoe goed je vandaag bent in de competentie?
Wanneer je stukken wenst in te brengen die van een iets minder recente datum zijn, toon je aan dat je de competentie
nog steeds beheerst.
VARIATIE AAN CONTEXTEN
De bewijsstukken geven aan dat de competentie in verschillende situaties gebruikt werd.
Concrete vaag:
− Heb je jouw competenties voor verschillende taken/opdrachten gebruikt?
KWANTITEIT
De bewijsstukken tonen duidelijk aan hoelang en hoe intensief je de competentie ontwikkeld hebt.
16

Concrete vragen:
− Hoeveel maanden, jaren,… ervaring kan je met dit bewijsstuk aantonen?
− Zegt het bewijsstuk iets over hoe regelmatig je de competentie gebruikt?
Overzicht van mogelijke bewijsstukken
Een portfolio zal uit verschillende bewijsstukken bestaan die de assessoren ervan moeten overtuigen dat je een
bepaalde competentie bezit. Het zal hierbij gaan over een verscheidenheid van documenten: verslagen, certificaten,
contracten, enz.
Globaal genomen kunnen we de bewijsstukken in drie grote groepen onderverdelen:
- Formele informatie
- Gestandaardiseerde informatie
- Overig materiaal (materiaal waarbij interpretatie nodig is)
Hierna worden een aantal voorbeelden gegeven van dergelijke bewijsstukken met daarbij de nodige toelichting, in het
bijzonder de voorwaarden waaraan elk bewijsstuk dient te voldoen.
Formele informatie
Bewijsstuk Voorwaarden waaraan bewijsstuk dient te voldoen
Diploma Officieel diploma, met duidelijke vermelding van de verschillende opleidingsonderdelen.
Opmerking: diploma’s niet behorende tot EVK
Examenresultaten Officiële documenten met een duidelijke officiële omschrijving van de vakinhouden van
de relevante opleidingsonderdelen.
Opmerking: examenresultaten niet behorende tot EVK
Certificaten Officiële documenten met een duidelijke omschrijving van de opleidingsinstelling en de
inhoud van de gevolgde opleiding/cursus.
Opmerking: certificaten niet behorende tot EVK
Getuigschriften Officiële documenten met een duidelijke omschrijving van de opleidingsinstelling en de
inhoud van de gevolgde opleiding/cursus.
Opmerking: getuigschriften niet behorende tot EVK
Contracten Ondertekende documenten van werk-/opdrachtgevers met een duidelijke
functieomschrijving en overzicht van taken die je uitvoerde, alsook de periode. Tevens
voeg je er de referentiegegevens van de werk-/opdrachtgever (liefst de direct
leidinggevende) bij.
Stageverslag en -
evaluatie
Bewijs van intern
gevolgde scholing
… …
Ondertekende documenten van de stagebegeleiders zowel op de school als op de
stageplaats met een duidelijke omschrijving van de praktische invulling van de stage en
de taken die je als stagiair diende uit te voeren. Hierbij vermeld je de periode, alsook de
referentiegegevens van de stagebegeleiders en voeg je een kopie van het stageverslag
toe.
Officieel attest van de intern gevolgde scholing met een duidelijke omschrijving van de
inhoud van het programma en de beoogde doelen.
17

Gestandaardiseerde informatie
Binnen deze categorie worden bewijsstukken opgenomen die meestal betrekking hebben op specifieke competenties
of vaardigheden.
Bewijsstuk Voorwaarden waaraan bewijsstuk dient te voldoen
Beoordelingsgesprekken Verslag van de evaluatiegesprekken/ functioneringsgesprekken bij een werk-
/opdrachtgever of in het kader van een stage of opleiding.
Projecten Een gedetailleerde omschrijving van de inhoud van het project en de taak die je
daarin had.
Vrijwilligerswerk bij een
officiële organisatie
Vervaardigde producten/
werken/ essays/ powerpointpresentaties
etc.
Video-opnames/ Foto’s/
Geluidsopnames/ ..
Officiële documenten die duidelijk aantonen dat de je aan het project hebt
meegewerkt.
Je neemt een verslag en referentiegegevens van de begeleiders of
medewerkers binnen het project op.
Ondertekende documenten van de organisatie met een duidelijke omschrijving
van de jobinhoud en taken die je uitvoerde, alsook de periode.
Je neemt de referentiegegevens van de verantwoordelijke binnen de organisatie
op.
Relevante realisaties die een duidelijke link hebben met de competentie die je
wenst aan te tonen.
Een bewijs dat je de uitvoerder bent van de producten/werken/ essays die je
aangeeft.
Video-opnames van jouw handelen in de echte beroepssituatie, die bovendien
relevant zijn/verband houden met de basiscompetentie.
Verslagen Verslagen van activiteiten/projecten, etc. waaruit jouw taken duidelijk blijken.
Websites Indien je zelf websites hebt ontworpen kan je de URL’s en documenten
aanleveren die aantonen in hoeverre je zelf betrokken was bij het ontwerp en de
uitvoering ervan.
Artikels / Ontwerpen Enkel artikels/ontwerpen etc. die officieel bekendgemaakt zijn, bv. op een
vergadering, in een tijdschrift, etc. kunnen in aanmerking komen.
Feedbackformulieren/
Beoordelingen
… …
Je dient je aandeel in de opstelling hiervan duidelijk aan te tonen.
Feedbackformulieren van organisaties, werk-/opdrachtgevers, …waar je
gefunctioneerd hebt. Deze documenten dienen ondertekend te zijn door
diegene die ze opgesteld heeft.
18

Overig materiaal
Bewijsstuk Voorwaarden waaraan bewijsstuk dient te voldoen
Vrijwilligerswerk in een nietofficiële
organisatie
Activiteiten die verbonden zijn
aan je vrije tijd
Verslagen/documenten van
vergaderingen waarin je
betrokken was
Document dat de geleverde activiteit aantoont, alsook een duidelijke
omschrijving van de taken die daarbij hoorden.
Indien mogelijk worden de referentiegegevens van relevante personen
opgenomen.
Document dat de geleverde activiteit aantoont, alsook een duidelijke
omschrijving van de taken die daarbij hoorden.
Indien mogelijk worden de referentiegegevens van relevante personen
opgenomen.
Verslagen van vergaderingen die duidelijk aantonen welke je taken en
verantwoordelijkheden waren en waaraan je meewerkt.
Getuigenissen Ondertekende documenten die positieve feedback op geleverde prestaties
bevatten, bv. van klanten (of opdrachtgevers).
… …
Al deze bewijsstukken wegen in meer of mindere mate door voor het beoordelen van je aanvraag. De bewijsstukken
moeten in de eerste plaats relevant zijn voor de competenties die je wenst aan te tonen. Selecteer enkel die
bewijsstukken die authentiek zijn en duidelijk een illustratie vormen voor de competentie. Zorg indien mogelijk voor
verschillende soorten bewijzen.
Anderstalige bewijsstukken
Bewijsstukken mogen ingediend worden in het Nederlands, Engels, Frans of Duits. Bewijsstukken in andere talen
dienen vergezeld te zijn van een vertaling door een beëdigde vertaler in één van de vier vermelde talen.
2.4 Wat mag men met jouw portfolio doen?
Eigen aan de EVC-procedure in het algemeen en het portfolio in het bijzonder, is dat je als kandidaat persoonlijke
informatie en documenten moet inleveren. Je hoeft je echter geen zorgen te maken met betrekking tot een respectvolle
en integere behandeling van jouw dossier. Iedereen die in aanraking komt met de gegevens die je verschaft in het
kader van het bekwaamheidsonderzoek behandelt jouw dossier vertrouwelijk en houdt zich aan de volgende ethische
code:
- De door de kandidaat geleverde informatie kan enkel gebruikt worden binnen de EVC-procedure en dus niet worden
bezorgd aan personen die geen deel uitmaken van de EVC-procedure, tenzij de kandidaat daar uitdrukkelijk de
toestemming voor geeft.
- Het portfolio maakt uitsluitend deel uit van de EVC-procedure en zal voor geen enkel ander doeleinde door de
opleidingsverstrekker worden geraadpleegd. Zo kan in het bijzonder het portfolio evenmin intern worden
doorgegeven in het kader van het vervolg op de procedure, namelijk de toekenning van de vrijstelling. Hetzelfde is
van toepassing voor de resultaten van het onderzoek, die enkel gelden binnen het kader van EVC en enkel aan de
betrokken actoren worden doorgegeven.
- Assessoren hebben het recht om vrij contact op te nemen met de referentiepersonen die werden aangegeven in het
portfolio. Ze dienen daarbij wel te vermelden dat het om een EVC-procedure gaat.
- Na het afsluiten van de procedure krijg je het originele portfolio terug. Toerisme Vlaanderen behoudt één kopie van
je portfolio.
19