Delier (acute verwardheid) - UMC St Radboud
Delier (acute verwardheid) - UMC St Radboud
Delier (acute verwardheid) - UMC St Radboud
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Delirium/delier<br />
(acuut optredende<br />
<strong>verwardheid</strong>)<br />
<strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong> Patiënteninformatie
In deze folder leest u wat een delirium is, welke verschijnselen van<br />
een delirium zich kunnen voordoen, informatie over de behandeling<br />
en tips voor patiënten en hun omgeving. Waar in deze folder ‘hij’<br />
staat, kunt u uiteraard ook ‘zij’ lezen.<br />
Wat is een delirium?<br />
Bij een delirium is er sprake van <strong>verwardheid</strong> veroorzaakt door een<br />
lichamelijke ziekte. Een delirium kan wijzen op een ernstige ziekte,<br />
maar dat is niet noodzakelijk. Mensen op hoge leeftijd kunnen soms<br />
al door een overvolle blaas verward raken. Bij mensen die (ernstig)<br />
ziek zijn komt een delirium, net als koorts, regelmatig voor.<br />
Een delirium kan verschillende oorzaken hebben zoals infecties,<br />
ziekten aan het hart of de hersenen en/of het ondergaan van grote<br />
operaties. Vaak is sprake van een combinatie van oorzaken. Ook<br />
kan medicijngebruik, stress, angst, te weinig slaap of plotseling stoppen<br />
met alcohol bijdragen aan het ontstaan van een delirium. Een<br />
delirium komt dus ook regelmatig voor bij mensen die geen of nauwelijks<br />
alcohol drinken. Het is een tijdelijke stoornis die soms grote<br />
gevolgen kan hebben. Denk daarbij aan ondervoeding, immobiliteit,<br />
vallen en een langere ziekenhuisopname.<br />
Mensen met een delirium weten meestal zelf niet dat ze verward<br />
zijn, maar hun omgeving des te meer. Voor de naasten is het delirium<br />
meestal een grote schok. De <strong>verwardheid</strong> neemt over het<br />
algemeen af als de lichamelijke toestand verbetert. De periode van<br />
<strong>verwardheid</strong> kan variëren van enkele uren tot weken. Soms is het<br />
mogelijk dat het herstel van het delirium niet volledig is en dat er<br />
restverschijnselen overblijven zoals geheugen- en concentratiestoornissen.<br />
Of iemand volledig herstelt hangt af van de ernst en de<br />
1
ehandelbaarheid van de lichamelijke aandoening, de leeftijd en de<br />
conditie van de patiënt.<br />
Verschijnselen<br />
De <strong>acute</strong> <strong>verwardheid</strong> uit zich meestal in onrust, (zoals steeds aan<br />
lakens trekken/plukken, uit bed willen stappen, aan infusen trekken),<br />
bewustzijnsverandering, moeite met oriënteren, niet goed kunnen<br />
concentreren, vergeetachtigheid, taalstoornissen of uitgesproken<br />
traag gedrag met nauwelijks een reactie op prikkels uit de omgeving.<br />
De patiënt kan de werkelijkheid anders ervaren. Hij ziet of hoort dingen<br />
die er niet zijn, zoals beestjes of stemmen of andere geluiden.<br />
Voor uw familielid zijn die beestjes of geluiden echt. We noemen dit<br />
hallucinaties. Omdat hij de controle over zichzelf en zijn omgeving<br />
kwijt is, kan hij angstig zijn. Dit kan leiden tot achterdochtig of zelfs<br />
agressief gedrag.<br />
De verschillende verschijnselen van een delirium komen niet bij<br />
iedereen voor. Ze kunnen per persoon, in ernst en ook per dag (en<br />
zelfs over de dag verspreid) verschillen. Meestal is de <strong>verwardheid</strong><br />
in de avond en nacht erger.<br />
Een delirium is een vervelende ervaring voor zowel de patiënt als<br />
zijn naasten. Het is daarom belangrijk om het risico op een delirium<br />
te onderkennen en maatregelen te nemen om een delirium te voorkomen.<br />
In het <strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong> screenen wij dagelijks onze patiënten op<br />
symptomen van delirium en patiënten worden indien nodig behandeld.<br />
2<br />
Behandeling<br />
• De arts probeert zo snel mogelijk de oorzaak van het delirium<br />
vast te stellen en deze te behandelen.<br />
• De verpleging past de benadering van de patiënt aan door meer<br />
structuur te geven en gerust te stellen. Dit gebeurt met behulp<br />
van oriëntatiepunten zoals een kalender, een klok en vertrouwde<br />
spullen van thuis en door het opstellen van een dagprogramma.<br />
Op sommige afdelingen zijn vrijwilligers werkzaam die hierbij<br />
ondersteunen.<br />
• Vaak worden medicijnen voorgeschreven als iemand verward<br />
en onrustig is en daardoor dingen doet die gevaarlijk zijn of<br />
een goede behandeling in de weg staan. In sommige gevallen<br />
(bijvoorbeeld als iemand zelf aan infusen, slangen of tubes trekt<br />
en zichzelf schade kan toebrengen) kan het noodzakelijk zijn om<br />
te fixeren (vastbinden). Dit is een maatregel die we alleen in het<br />
uiterste geval toepassen en met u bespreken.<br />
Soms zijn er noodsituaties waarin we dit fixeren acuut toe moeten<br />
passen en pas op een later tijdstip met u kunnen bespreken.<br />
Omdat uw familielid het vastgebonden zijn als onprettig kan<br />
ervaren, proberen we dit fixeren zo kort mogelijk te laten duren.<br />
Drie maal daags wordt beoordeeld of deze tijdelijke maatregel<br />
nog noodzakelijk is. Om deze ingrijpende maatregel te voorkomen,<br />
kan aan de naasten worden gevraagd om bij de patiënt<br />
aanwezig te zijn (ook in de nacht).<br />
• Meerdere keren per dag controleert de verpleegkundige of er<br />
nog sprake is van een delirium.<br />
3
Tips voor patiënten en hun naasten<br />
• Meld als eerder sprake is geweest van een delirium.<br />
• Wees eerlijk over het gebruik van alcohol, nicotine en slaapmedicatie.<br />
• Zorg dat bril, contactlenzen en gehoorapparaat beschikbaar zijn<br />
en ook worden gebruikt.<br />
• Meld veranderingen in de gedachtegang of het gedrag van uw<br />
naaste bij de verpleging.<br />
• Breng enkele vertrouwde zaken van thuis mee, zoals een foto<br />
met familieleden of huisdieren, een eigen kussen, wekker of horloge,<br />
favoriet tijdschrift.<br />
• Spreek duidelijk af wie het aanspreekpunt is voor de patiënt (wie<br />
kan er gebeld worden bij onrust).<br />
Begeleiding (naasten)<br />
• Bezoek is erg belangrijk. Door de aanwezigheid van bekenden<br />
kan uw naaste zich veiliger en rustiger voelen. Te veel bezoek<br />
kan echter verwarrend en beangstigend zijn. Probeer met elkaar<br />
en met de afdeling af te spreken wie wanneer op bezoek komt<br />
en hoe lang (maximaal met twee personen tegelijk).<br />
• Blijf uw naaste steeds maar weer uitleggen waar hij is, waarom<br />
hij daar is en welke dag het is.<br />
• Spreek rustig en in korte, duidelijke zinnen. <strong>St</strong>el eenvoudige<br />
vragen. Ga na of uw naaste begrepen heeft wat u heeft gezegd.<br />
Indien dit niet lukt, blijf het niet herhalen wanneer u merkt dat uw<br />
naaste er onrustig van wordt.<br />
• Overleg met de verpleging of uw naaste uit bed kan om in een<br />
stoel te zitten.<br />
• Als uw naaste dingen ziet of hoort die er niet zijn, is het beter<br />
wanneer u daar niet in meegaat, maar hem ook niet tegen-<br />
4<br />
spreekt. Probeer wel duidelijk te maken dat uw waarneming<br />
anders is. Maak er geen strijd van. Praat over het gevoel dat uw<br />
naaste erbij heeft of leid uw naaste af door over bestaande personen<br />
en echte gebeurtenissen te praten.<br />
• Vertel wanneer u weggaat wanneer u terugkomt of wie er na u<br />
komt en schrijf dit op.<br />
• Het kan zijn dat uw naaste zich later niet veel meer van de<br />
opname kan herinneren. Het bijhouden van een dagboek kan<br />
de leegte in het geheugen opvullen. U kunt enkele foto’s aan dit<br />
dagboek toevoegen.<br />
• Aarzel niet om eventuele vragen voor te leggen aan de verpleging.<br />
Tot slot<br />
Na herstel van de lichamelijke problemen herstelt het delirium zich<br />
meestal. Het kan voorkomen dat concentratieproblemen en geheugenproblemen<br />
(iets) langer aanhouden. Sommige patiënten herinneren<br />
zich niets meer van het delirium als ze er van hersteld zijn.<br />
Andere patiënten die dit wel herinneren kunnen hier allerlei reacties<br />
op hebben, bijvoorbeeld angst voor het ziekenhuis of schuldgevoel<br />
over hun gedrag tijdens het delirium. Slaapproblemen en somberheid<br />
zijn andere mogelijke gevolgen van een delirium. Het is zinvol<br />
dit bespreekbaar te maken bij uw (huis)arts of verpleegkundige.<br />
5
Noteer uw vragen
Adres<br />
Bezoekadres<br />
Dagcentrum NNGR<br />
<strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong> Oost<br />
Reinier Postlaan 4, route 913<br />
Nijmegen<br />
Postadres<br />
<strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong><br />
913 Dagcentrum NNGR<br />
Postbus 9101<br />
6500 HB Nijmegen<br />
Telefoonnummer<br />
024 - 366 50 50<br />
06-2012-4838<br />
© <strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong><br />
overname van (gedeelten uit)<br />
deze tekst is uitsluitend<br />
mogelijk na schriftelijke<br />
toestemming van<br />
productgroep Communicatie<br />
WWW.<strong>UMC</strong>N.NL