Tentoonstellingen 2011, 4 - UMC St Radboud

2011
TENTOONSTELLINGEN
Radboud Universiteit & UMC St Radboud4
In mei en juni 2011 is Edith Dekyndt te gast in Nijmegen, op uitnodiging van
de Gemeente. Zij werd voor bedoeld verblijf, Artist in Residence Besiendershuis,
voorgedragen door de Commissie Beeldende Kunst Radboud Universiteit &
UMC St Radboud. Deze laatste heeft ter inspiratie van de kunstenaar, haar
geïntroduceerd bij wetenschappers van diverse afdelingen alhier.
Waar Edith Dekyndt onder andere
met eenvoudige natuurkundige
verschijnselen als zwaartekracht
werkt, of met de beweeglijkheid
van zeepbellen, levert dit soms
prachtige beelden op. Haar oeuvre
betreft echter vooral een aftasten
van de grenzen van de exacte wetenschappen.
Met haar open geest,
ruime interesse en gedegen kennis
is zij een ideale participant aan dit
Gemeentelijk project. Alle betrokkenen
werken nauw samen aan zowel een
vruchtbaar verblijf voor de kunstenaar,
als aan de optimalisering van het artistieke
en culturele klimaat in Nijmegen.
Dat er na twee maand geen afgerond
artistiek project wordt verwacht, is
evident: de confrontatie met de soms
meest vooruitgeschoven posten in het
wetenschappelijk onderzoek noopt
tot diepgang in de artistieke reflectie
Edith Dekyndt, Provisory Object 3, 2004
en respons. Tijdens een studieavond
op maandag 4 juni 2011 in het Huygensgebouw
van de Radboud Universiteit,
als afronding van deze Artist in
Residence van Edith Dekyndt, staat de
confrontatie tussen Beeldende kunst
en Wetenschappen centraal. U bent
van harte welkom; praktische informatie
vindt u op de achterkant van deze
folder.
De Commissie Beeldende Kunst Radboud Universiteit & UMC St Radboud voert in opdracht van het
College van Bestuur en de Raad van Bestuur het kunstbeleid op de Campus. De door haar gepresenteerde
kunst geeft een extra dimensie aan de universiteit en het UMC. Deze profilerende meerwaarde
realiseert ze via tentoonstellingen, aankopen van en opdrachten voor kwalitatief hoogstaande kunst.

AULA UNIVERSITEIT en ZUIDCORRIDOR UMC
SOPHIE BEKKERING
van 9 juni tot 4 september 2011
Het oudste doek van Sophie Bekkering in de tentoonstelling opgenomen,
Sparretje, dateert uit 2005. Terwijl het net als het recentere werk een landschap
is, ademt het niettemin een heel andere sfeer. Sparretje heeft op de
achtergrond een donkere vlek waartegen de lichtende boom waarnaar het
schilderij genoemd is, zich aftekent.
Deze spar vangt alle licht, licht dat hij
op zijn beurt over de open plek in het
bos uitstraalt. Bij nader toezien blijkt
de genoemde vlek de stam van een
veel massievere boom te zijn, een oude
taxus. Met dergelijke contrasterende
aanwezigheid wordt een spanning
opgebouwd die in de schilderijen die
erna komen definitief in het voordeel
van het licht beslecht lijkt te zijn. En
meteen komt meer openheid en ruimte
in de doeken, worden de landschappen
weidser.
Hiermee eindigt tevens een reeks
werken die een min of meer geïsoleerde
boom, een beuk met dikke stam en
lage takken, laten zien – alsof hij niet
in staat is een hem geschikte vorm te
vinden, het hem niet lukt een opwaartse
structuur aan te nemen. Van
dergelijke bijna gepersonifieerde bomen,
hun armen horizontaal uitslaand
en getourmenteerd, wordt afscheid
genomen om voortaan in de berglandschappen
ademruimte te creëren.
Dit nivelleert de doeken van Sophie
Bekkering niet, zwakt ze zeker niet af;
hun kracht wordt aangedragen door
het overweldigende van de bergen en
daar valt steeds iets te bedwingen, te
veroveren en te bevechten, in evenwicht
te houden of te brengen. Maar
anders dan in het vroegere werk, gaan
ze niet meer in tegen een soort van
duisternis, maar poneren ze zich affirmatief.
Het is alsof na de winter het
Sophie Bekkering
Alpenflora, 2010
olieverf op doek
60 x 60 cm
Sophie Bekkering
Panoramaweg, 2010
olieverf op doek
105 x 105 cm

leven in de lente opnieuw ontluikt en
door bijzondere kleuren in de natuur
aan te brengen, deze van hernieuwde
kracht en vitaliteit voorziet.
De berglandschappen zijn vanuit de
herinnering eraan geschilderd – ook
al worden kiekjes ter plekke genomen,
soms als geheugensteun gebruikt.
Zo komt er veel in samen: de overweldiging
van het landschap, de stemming
waarin de kunstenaar er toen
verkeerde, de indrukken en diverse
kunstzinnige associaties opgeroepen
door de streek van Giovanni Segantini,
door de geboortegrond van de kunstenaarsfamilie
Giacometti of door de
plek waar Ernst Ludwig Kirchner is
gaan wonen en werken. In dit alles laat
de kunstenaar zich opnemen om het
later, in haar atelier, te ordenen en een
plaats, ja vorm te geven en met kleur te
bekrachtigen. Het worden zinderende
doeken. De bomen baden in dit veelzijdige
licht; als personages nestelen ze
zich. In het meest recente werk duiken
gebouwen op om er hun plek te zoeken
en de sfeer en de stemming een meer
menselijke verankering te geven. Met
dit alles creëert de kunstenaar een zelf
opgeroepen milieu met sterke referenties,
waarmee ze zich omgeeft, om de
kijker vervolgens uit te nodigen er zich
eveneens in op te laten nemen.
Zoiets met schilderkunst bewerkstelligen,
vraagt grote zorgvuldigheid
en geconcentreerd werken. Kleuren
spelen een essentiële rol: hoe ze zich
manifesteren, schakeringen maken
en zich uitgebalanceerd tegenover
elkaar aftekenen. Om de vitaliteit
haar expressie in een zekere onrust, of
dynamische rust te laten vinden, heeft
Sophie Bekkering de rust en de teruggetrokkenheid
van haar atelier nodig.
Alsof ze haar atelier bekleedt met deze
landschappen om er volledig in opgenomen
te raken: een omgeving opdat
ze dit met ieder afzonderlijk schilderij
kan bewerkstelligen.
Waar is de lichtende spar gebleven –
toen nog met een verkleinwoord
aangeduid omdat hij door duisternis
dreigde te worden opgeslokt? Thans
lijkt hij geheel opgelost, maar als een
vruchtbare kiem te functioneren: zinderend
aanwezig als een mengeling van
onbestemd verlangen en een op de loer
liggende zwaarmoedigheid.
De tekeningen van de kunstenaar, in
combinatie met schilderijen in de Aula
van de Universiteit te zien, zijn met dezelfde
concentratie gemaakt – soms ter
plekke in de natuur. Daarin wordt de
ruimte als een levendige en energieke
omgeving verkend. In hun zwart-witte
schakering vibreren ze, een intensiteit
die vastgehouden wordt door een brede
witte boord en een lijst. En hun uitwerking
zet zich verder, om soms aanleiding
voor een schilderij te worden.

GALERIJ UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK
TOINE HORVERS
van 16 juni tot 4 september 2011
De tekeningen van Toine Horvers zijn streng, of laten we ze liever, omdat deze
eigenschap niet onmiddellijk in het oog springt, nauwgezet noemen. Alles
staat er op zijn plaats, in de juiste richting en volgens de gepaste afmetingen.
Maar waarnaar verwijzen genoemde kenmerken?
Uiteindelijk naar de bijzondere omgang
met de taal, want het gaat hier om
geschreven tekeningen. Of vanuit een
ander oogpunt bekeken, om getekende
tekst: nu eens woorden, benamingen,
dan beschrijvingen. Hoe dan ook, het
resultaat is steeds duidelijk een tekening.
En ze maakt deel uit van een
reeks gebundeld tot een boek, of ze is
gestapeld, het boek gecomprimeerd
tot één enkele bladzijde, één tekenblad,
maar met alles uit zo’n reeks erin
vervat.
In de tekening laat zich soms een
hoofd, een oog, een torso ontwaren,
met in andere zonder duidelijke visuele
referentie, een dynamiek: een soort
concentrische kracht, een dichtheid of
diepte door de grote opeenhoping van
zwart met potloden teweeggebracht.
Immers veel staat over elkaar heen
geschreven om meestal aan de randen
uit te rafelen. En daar kunnen we woorden
ontcijferen, zijn ze nog leesbaar:
medische benamingen in het Latijn.
Dat zijn het overal, zijn het allemaal:
op de juiste plek, in de juiste richting,
volgens de juiste afmetingen. Ze horen
oorspronkelijk bij medische afbeeldingen
van dunne opeenvolgende plakjes
doorsneden van het hoofd, het oog,
het oor, waarbij ieder waar te nemen
onderdeel zijn aanduiding kreeg. En
omdat de aanvankelijke doorsneden op
Toine Horvers
uit Names: sections of the head, boek,
coronal sections 2008 – 2009,
grafiet op Japans papier 40 x 40 cm
Toine Horvers
Names: Sections of the head,
sagittal sections, 1996,
grafiet op papier, 50 x 65 cm

drie manieren worden gepresenteerd –
axiaal, sagittaal, coronaal – zal ook
de kunstenaar ze tekenend, drie keer
hernemen. Daarbij wordt het voorhanden
zijnd medisch beeldmateriaal als
een landkaart benaderd, de benamingen
in de ‘plattegrond’ zelf opgetekend,
ingeschreven – terwijl in de handboeken
alle tekst in de marge staat om met
een lijn naar de specifieke plek in de
afbeelding te verwijzen.
Waar een grote hoeveelheid aan bestanddelen
samenkomt, staan hun benamingen
over elkaar heen geschreven.
Hiermee tonen de tekening de complexiteit
van dat menselijk lichaamsdeel
en knooppunten waar activiteiten
en functies samenkomen.
Daar vormt
zich een grote dichtheid
aan woorden
terwijl de taal er haar
greep verliest: de
woorden verdringen
en overlappen elkaar,
ze gaan in elkaar
over, lossen in elkaar
op: onmogelijk wordt wat eerst te zeggen.
En dit terwijl waar losse woorden
voorkomen – aan de genoemde rafelige
randen waar anatomisch weinig te beleven
valt –, de taal in haar eenduidigheid
en duidelijkheid heerst.
Dergelijke intense omgang met de taal
zorgt voor een ontwikkeling in het
oeuvre van Toine Horvers. Hij maakt
zelfportretten door zijn gelaat of zijn
borst in de spiegel nauwlettend te
bekijken in confrontatie met wat ermee
gebeurt – bijvoorbeeld met het licht dat
er op valt, of bij het in- en uitademen.
Op een bandje spreekt hij zijn observaties
in om deze tekst vervolgens ‘uit
te tekenen’, dit wil zeggen als tekening
op te schrijven overeenkomstig die
plekken van het lichaam waarover het
gaat. Aldus iedere plek van zijn gelaat
of borst aftastend, vormt zich een
zelfportret.
In het artistieke proces is niet alleen
het geschreven, opgetekende woord
belangrijk. Ook het gesproken woord
doet mee! Terwijl hij ze tekent, spreekt
hij ze uit: als een soort mantra, of eerder
nog als woorden
bij wijze van consecratie.
Dit creëert
niet alleen een sfeer
in het atelier waar
Toine Horvers met
zijn monnikwerk
bezig is, het bezorgt
de tekeningen een
voelbare spirituele
geladenheid. Dit alles vindt zijn
bekrachtiging in een gevoerde getallensymboliek.
Zoals gezegd worden
sommige tekeningen vanuit een andere
gezichtshoek hernomen, of soms in
een andere taal – waarbij de getallen
drie en twaalf in het oog springen. Zo
is de cirkel rond: er ligt wel degelijk een
nauwgezet patroon aan de basis van
deze tekenkunst.
De tentoonstellingen in de Galerij zijn een samenwerkingsproject tussen de Universiteitsbibliotheek
en de Commissie Beeldende Kunst, waarbij de kunst die wordt getoond aan boeken refereert. Voor
meer informatie: www.umcn.nl/OverUMCstRadboud/Beeldendekunst; www.ru.nl/ubn

OMLOOP BIJ BIBLIOTHEEK MEDISCHE WETENSCHAPPEN
LIQUE SCHOOT
van 9 juni tot 4 september 2011
Sinds oktober 2003 legt Lique Schoot een fotografisch dagboek aan: iedere
dag maakt zij een foto van zichzelf. Zo schiet ze jaar na jaar, met een compact
kleinbeeld camera, elke maand een rolletje van 36 kleurfoto’s bijna vol
– steeds, naargelang de maand, vijf of zes mogelijkheden onbenut latend. De
foto’s laat ze ontwikkelen, afdrukken en digitaliseren om vervolgens zelf de
kleuren te neutraliseren en enkel zwart-wit beeld met specifieke tinten en
nuances over te houden.
Deze foto’s bewerkt
ze verder digitaal
om uiteindelijk een
selectie te maken
van beelden die ze
als basis voor haar
schilderijen gebruikt
– nu eens de achtergrond
egaliserend,
elders hem uitdrukkelijk
aanwezig
latend. Soms brengt
ze opnieuw kleur
binnen, soms houdt
ze het bij zwart-wit
doeken die op het
eerste gezicht op foto’s lijken. Hun
formaat kan sterk wisselen, maar als
het een reeks betreft wordt hun beschilderd
oppervlak zorgvuldig berekend.
Met dergelijk uit de hand lopend
dagboek, is en blijft het onderwerp
steeds haarzelf:
zelfportretten.
Zelfportretten,
dagboek. Het zijn
en blijven complexe
constructies dicht
bij hun maker. En
de vraag voor wie ze
uiteindelijk zijn bestemd,
dringt zich
op. Is iemand op
zoek naar zichzelf,
wil zij zich laten
zien en aan anderen
kenbaar maken, en
zoja, onmogelijk om
alles mee te delen, in welke mate stuurt
de persoon in kwestie het van zichzelf
opgehangen beeld? Maar is dergelijk
beeld te beheersen, laat het zich sturen?
Spelen aan de kant van de kunstenaar
onbewuste factoren en verkeerde
Lique Schoot
Zelfportret 08 07 12 – 2009
olieverf op doek
50 x 40 cm
Lique Schoot
Zelfportret 06 11 23 – 2011
giclee print op hot press papier
60 x 40 cm

inschattingen, de ‘ontvanger’ behoudt
steeds een marge van interpretatie.
Het werk van Lique Schoot begeeft zich
in dergelijk complex veld, op getrapte
wijze. De foto die ze neemt is nauwelijks
voorgeprogrammeerd: iedere dag
doet zich een situatie, of eerder een
moment voor om zich op foto vast te
leggen, zonder dat daar een herkenbaar
patroon in steekt – hoewel uiteindelijk
reeksen zichtbaar worden, al is het
alleen maar omdat ze bijvoorbeeld
iedere dag haar toilet maakt of gaat
rusten. De foto’s, eens gedigitaliseerd,
worden zoals gezegd, bewerkt. Zo
treedt de kunstenaar haarzelf en haar
beeld bewust tegemoet om ingrepen te
plegen op de emotie die er te zien is of
de stemming waarin ze verkeert, op het
licht dat haar beschijnt en de schaduw
die ontstaat, op de omgeving waarin
ze zich fotografeerde. Het medium
fotografie, met zijn eigenheden en
mogelijkheden, stuurt het beeld in een
bepaalde richting. En als het resultaat
voldoende interessant is om artistiek
op voort te borduren, schildert ze het.
Waar foto’s bewerken zijn eigen logica
had, treedt thans het specifieke van de
schilderkunst in werking. Opvallend
is dat Lique Schoot hierbij soms zeer
dicht bij het fotografisch beeld tracht te
blijven – zodat het pas bij een zorgvuldig
kijken een geschilderd doek zal
blijken. Niet alleen exploreert ze aldus
artistiek het onderscheid tussen foto
en schilderij, tegelijk bespeelt ze niet
zonder glimlach, bijna spottend maar
steeds schrander, de verwarring rond
het kenbaar maken, het in een zelfportret
laten zien van zichzelf.
Via het zelfportret, eraan voorbij,
begeeft het werk zich in authentieke
kunst – met een parafrasering van
James Joyce passend te omschrijven
als ‘Een portret van de kunstenaar als
vrouw’. Aan de hand van het steeds
herhaald eigen portret én de tijd iedere
dag één moment stilzettend, én de tijd
in zijn voortschrijden vorm gevend,
staat de kijker voor een reeks portretten
die als herinneringen in en door de
tijd ten opzichte van hun oorsprong
vervaagd en vervormd zijn geraakt.
Hierin ontwikkelt de kunstenaar zich,
wordt ze vaardiger, technisch beter
en gaat ze subtieler tewerk, om steeds
weer variaties te maken en meer nuances
in te brengen. Dit proces is recentelijk
verrijkt met de selectie van een
aantal foto’s die na enige bewerking zo
‘gaaf’ werden dat ze artistiek gezien
geen verdere laag hoeven en als foto,
op bijzondere wijze afgedrukt, direct
in Lique Schoots openbaar oeuvre zijn
opgenomen.

Maandag 4 juli 2011 om 19.30 uur in Huygensgebouw
PRESENTATIE EDITH DEKYNDT
– kunst en wetenschap –
als afronding van haar Artist In Residence Besiendershuis
Na de verwelkoming door Henk Beerten,
wethouder Gemeente Nijmegen,
doet Edith Dekyndt verslag van haar
bevindingen tijdens haar verblijf aan
de Universiteit en binnen het UMC, en
instituten als het FC Donderscentrum.
De artistieke perspectieven die exacte
wetenschappen en hersenonderzoek
voor haar verdere oeuvre bieden,
komen aan bod. Van hun kant reflecteren
wetenschappers en studenten op
kunst waar deze hun eigen onderzoek
raakt.
De meeste uiteenzettingen gebeuren in
het Nederlands, terwijl Edith Dekyndt
in het Engels zal spreken. Tevens zijn
enkele kunstvideo’s van Edith Dekyndt
te zien.
Gemeente Nijmegen / AIR Besiendershuis, en CBK Radboud Universiteit & UMC
St Radboud samen met Institute for Science, Innovation & Society – Centre for Society
and Genomics. Het concrete programma is te vinden op www.airbesiendershuis.nl en
www.umcnn.nl/OverUMCstRadboud/Beeldendekunst
LOCATIES
LET OP: in de vakantieperiode is het raadzaam via algemene telefoonnummer Radboud Universiteit en
UMC St Radboud 024-361 11 11 te informeren of de betreffende tentoonstellingsruimtes open zijn.
n Radboud Ziekenhuis
Zuidcorridor, eerste verdieping
Geert Grooteplein 10
Dagelijks toegankelijk van 8.30 tot 19.00 uur
n Onderwijscentrum Medische
Wetenschappen - Omloop, bij Bibliotheek
Medische Wetenschappen
Geert Grooteplein 15
Open op werkdagen van 8.30 tot 19.00 uur
n Aula
Omloop, eerste verdieping
Comeniuslaan 2
Open op werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur
n Universiteitsbibliotheek
Galerij, eerste verdieping
Erasmuslaan 36
Open van 9.00 tot 21.00 uur
Tentoonstellingen Radboud Universiteit & UMC St Radboud – jaargang 3 – nummer 4
Uitgave Commissie Beeldende Kunst Radboud Universiteit & UMC St Radboud
Samengesteld door Daan Van Speybroeck, kunstcoördinator – postbus 9103, 6500 HD Nijmegen
E-mail: d.vanspeybroeck@let.ru.nl – www.umcn.nl/OverUMCstRadboud » rubriek Beeldende Kunst