Theorie - Velon

Leergemeenschappen en Meesterschapsgerichte Didactieken
Andere didactieken die Vermunt onderscheidt zijn Leergemeenschappen, waarin docenten
bijvoorbeeld samen aan de ontwikkeling van onderwijs werken, en Meesterschapgerichte
didactiek, waarbij het gaat om theoretische verdieping en onderbouwing van het eigen werk
als docent door praktijkonderzoek. Deze didactieken worden vooral gehanteerd als het gaat
meer ervaren docenten, maar samenwerken aan de ontwikkeling van onderwijs of het doen
van onderzoek gebeurt ook in initiële opleidingen (zeker in het eerstegraadsgebied).
Effectiviteit: Praktijkonderzoek
Praktijkonderzoek kan gezien worden als een diepgaande vorm van reflectie, waarbij op een
intentionele, systematische en zo veel mogelijk gecontroleerde manier wordt getracht een
beter begrip te ontwikkelen van de eigen praktijk. Het ontbreekt echter (nog) aan grootschalig
vergelijkend onderzoek dat laat zien wat het zelf doen van onderzoek bijdraagt aan de
kwaliteit van aanstaande leraren (Grossman, 2005).
Begeleid Lesgeven in de Praktijk
In vrijwel alle opleidingsdidactieken heeft lesgeven in de praktijk een prominente plaats. Er
zijn allerlei varianten in te onderscheiden, zoals stages en betaalde deeltijd- of voltijdbanen,
die verschillen in de mate waarin docenten-in-opleiding worden begeleid, de
verantwoordelijkheid dragen voor de lessen, en worden gezien als volwaardig lid van het
docententeam. Recent wordt gepoogd dit leren in de praktijk structureler in te bedden in de
school waarbij de relatie met de opleiding niet uit het oog wordt verloren. Dergelijke
initiatieven staan bekend als “samen opleiden” en “(academische) opleidingsscholen”
(vergelijk Melief, Beijaard, Buitink, Meijer, & Van Veen, 2009). Hierbij wordt ook
verondersteld dat het samen leren met collega’s en van collega’s een krachtige leeromgeving
biedt.
Effectiviteit: Begeleid lesgeven
Onderzoek laat zien dat het begeleid lesgeven van groot belang is om het beroep te leren
(Grossman, 2005). Nederlands onderzoek (Brouwer & Korthagen, 2005; Koetsier &
Wubbels, 1995) toont aan dat het effect van de praktijkschok gematigd kan worden door een
geleidelijke onderdompeling in de lespraktijk, waarbij studenten niet onmiddellijk in het
diepe worden gegooid maar geleidelijk steeds meer verantwoordelijkheid krijgen, in
combinatie met een doordachte koppeling van theorie aan praktijkervaringen (Korthagen,
Kessels, Koster, Lagerwerf & Wubbels, 2001).
Tot Slot
Naar aanleiding van hun review van het beschikbare Amerikaanse onderzoek naar de
effectiviteit van lerarenopleidingen, concludeert het AERA Panel on Research and Teacher
Education dat er nog relatief weinig harde evidentie is over het effect van lerarenopleidingen
en dat er bovendien nog veel onduidelijkheid bestaat over hoe effecten moeten worden
vastgesteld (Cochran-Smith &Zeichner, 2005; National Research Council, 2010). Behalve dat
het panel een onderzoeksagenda formuleert en suggereert dat onderzoek een belangrijke bron
is voor het nemen van beslissing over de inrichting van lerarenopleidingen, waarschuwt ze
ook dat het toepassen van de resultaten van onderzoek om een zorgvuldige interpretatie
vraagt. De resultaten van onderzoek moeten niet gehanteerd worden als een kookboek, maar
zijn eerder ingrediënten voor vernieuwingen waarin opleiders, scholen en studenten inbreng
zouden moeten hebben. Onderzoek naar onderwijsvernieuwing laat zien dat het ontwerpen
van beleid gebaseerd op over wat over het algemeen werkt alléén niet voldoende is voor