Net Werk voor de Geschiedenis van Hygiëne en Milieu 1991-1993 ...

In navolging van wandelingen uit
de jaren 1875-1888. Een uittreksel
van de wandelingen van Craandijk
is in 1978 verschenen bij uitgeverij
Foresta, Groningen.
‘Van Eeden in het Salland. Onder
de plechtige dennen’(tekst en foto’s
Hans Ouwens) p. 12-13.
Bron voor deze wandeling is ‘Onkruid,
botanische wandelingen
van F.W. van Eeden’, Schuyt & co
Haarlem, ISBN 90-6097-046-2.
‘Steenwijk-Veenhuizen. Van Lennep
en de Maatschappij van Weldadigheid’
p. 23-25 (tekst en foto’s
Wouter van de Vegt).
‘Elst-Doorn. Tabak en tumuli op
de Heuvelrug’ p. 28-29 (tekst en
foto’s Dolf Middelhoff ).
Het tijdschrift is bij de boekhandel
te krijgen. Abonnementen kunnen
schriftelijk of telefonisch opgegeven
worden bij Uitgeverij Dwarsstap,
Bijleveldsingel 9, 6521 AM Nijmegen.
Tel. 080-221700 (tussen 9.00
en 13.00 uur).
Net Werk Bijeenkomst
7 juni in Utrecht
Vrijdag 7 juni organiseert de werkgroep
Net Werk een bijeenkomst
over drugs. Marcel de Kort en Eric
van Luijk zetten uiteen hoe de
Nederlandse overheid zich in de
7
periode 1850 tot heden opstelde tegenover
het gebruik van drugs.
In het midden van de vorige eeuw
raakte het injecteren van morfi ne
in zwang en verwierf grote populariteit.
Rond 1870 werd het
zogenaamde ‘morphinisme’ een
probleem van zorg voor de geneesheren.
Cocaïnisme werd dat
omstreeks 1885 en heroïnisme werd
rond 1905 als medisch probleem
gedefi nieerd. Verslaving werd dus
steeds meer als een probleem gezien
en artsen maakten een uitdrukkelijker
onderscheid tussen genees- en
genotmiddelen. In handen van de
arts werd het middel beschouwd
als heilzaam, maar in de recreatieve
sfeer waren drugs schadelijk voor de
gezondheid.
Aan het einde van de negentiende
eeuw kwam de professionalisering
van de medische beroepen onder
andere tot uitdrukking in het
streven naar een monopolie op
het voorschrijven van opiaten en
cocaïne. De opiumwet van 1919
bepaalde dat deze middelen alleen
nog gebruikt mochten worden voor
medische en wetenschappelijke
doeleinden. De opiumwet was echter
niet het gevolg van de aandrang
door Nederlandse medici.
Op initiatief van de Verenigde Staten
kwam in 1909 een internationale
commissie bijeen in Shanghai.
25
268-269
contactblad van de
stichting net werk voor de
geschiedenis van hygiëne en milieu milieu
redactie: myriam d a r u
webversie: jan van den n o o r t
Net Werk 25 - april/mei 1991
Deze boog zich over de opiumhandel
en het opiumschuiven in
de koloniën. In 1911 werd in Den
Haag een internationale opiumconferentie
georganiseerd met de
bedoeling de adviezen van Shanghai
om te zetten in concrete wetgeving.
Voor Nederland resulteerde dat in
de Opiumwet van 1919.
De veranderingen in de houding
tegenover drugs kunnen het beste
worden gekarakteriseerd als medicalisering
en criminalisering. We zien
deze twee vormen van sociale controle
vooral terug na de invoering
van de opiumwet.
Marcel de Kort, verbonden aan de
faculteit Maatschappijgeschiedenis
van de Erasmus Universiteit te
Rotterdam, verzorgt op 7 juni 1991
een inleiding over dit onderwerp
voor de werkgroep Net Werk. Hij
besteedt aandacht aan de medicalisering
en criminalisering van het
druggebruik voor de Tweede Wereldoorlog.
Zowel Polite en Justitie
als Volksgezondheid leggen een
claim op het te voeren drugbeleid.
De periode 1920 tot 1940 kent
daardoor zowel een repressieve als
een medisch-sociale aanpak van het
drugprobleem. De discussie over
het te voeren beleid worden nog
steeds beheerst door deze twee benaderingen.
Het Nederlandse tweesporenbeleid
ten aanzien van drugs
kan bogen op een lange historie.
Eric van Luijk, stafmedewerker bij
de Wetenschappelijke Raad voor
het Regeringsbeleid, werkt momenteel
aan het Netherlands Institute
for Advanced Study (NIAS), te
Wassenaar aan een proefschrift over
het drugbeleid in Nederlands-Indië
en Nederland in de periode 1890
tot1990. Op basis van historisch
onderzoek tracht hij tot inzichten
te komen die voor de verdere
ontwikkeling van het Nederlandse
drugbeleid nuttig zijn. Zijn onderzoeksvraag
luidt: Welke beleidsmogelijkheden
zijn er om het
drugprobleem te beheersen, indien
de drugmarkt althans voor een deel
legaal zou zijn? Om op deze vraag
een antwoord te vinden onderzoekt
hij met name de geschiedenis van
de opiumregie, die van 1894 tot
aan de Japanse bezetting in 1942
in Nederlands Oost-Indië werd
gevoerd. Onder de opiumregie
werden opiaten legaal aangeboden.
Sterker nog: de import, de fabricage
en de distributie waren geheel
in handen van de overheid. In zijn
voordracht voor de werkgroep Net
Werk zal Van Luijk ingaan op het
functioneren van de opiumregie,
op de maatregelen die werden
getroff en en de resultaten die
daarmee werden geboekt, alsmede
op de lessen die daaruit voor het
hedendaagse drugvraagstuk zijn te
trekken.
7