1. Bericht van het Bestuur - Prince Claus Fund

Prins Claus Fonds
Jaarverslag 2009

Prins Claus Fonds
voor Cultuur en
Ontwikkeling
Jaarverslag
2009
1 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Werk van 2009 Prins Claus Laureaat Jivya Soma Mashe(India). Zonder titel. Acryl met koeienpoep op canvas, 100x125cm

Inhoud
1. Bericht van het Bestuur
2. Bericht van de Directie
3. Doelstelling, visie en strategie
3.1 Doelstellingen en uitgangspunten
3.2 Visie, strategie en toekomstvisie
3.3 De Praktijk: Programma’s van het Prins Claus Fonds
3.4 Evaluatie
3.5 Uitdagingen en risico’s
3.6 Procedures
4. Programma’s
4.1 Prins Claus Prijzen
4.2 Activiteiten, Uitwisseling en Publicaties
4.3 Netwerksamenwerking programma
4.4 Cultural Emergency Response (CER)
4.5 Prince Claus Fund Library
4.6 Activiteiten georganiseerd door het Prins Claus Fonds
5. Communicatie
6. Financiers en Fondsenwerving 2009
6.1 Financiers
6.2 Fondsenwerving
7. De Toekomst, 2010 en verder
8. Financiën
9. Verantwoordingsverklaring
10. Organisatie
Appendix:
Samenstelling Bestuur en Internationale Raad van Adviseurs
Bureausamenstelling
Organigram Prins Claus Fonds (Engels)
Representatie en werkbezoeken
Grafieken toekenningen naar discipline en continent (Engels)
Landen waar het Prins Claus Fonds actief is (kaart)
Meerjarenoverzicht financiën
Overzicht ondersteunde projecten (Engels)
3 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
6
8
12
12
12
15
16
17
19
22
22
38
48
58
68
72
83
94
94
94
97
100
104
106
114
115
116
117
120
122
124
126

Cultuur
is een basis
behoefte
4 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Cultuur is een Basisbehoefte
Het Prins Claus Fonds ondersteunt actief internationale culturele samenwerking
met hoogwaardige partners op plaatsen waar dit echt nodig is. Het Fonds vecht
voor behoud van cultuur en steunt duurzame culturele processen. Daarnaast
neemt het initiatieven om het bewustzijn voor het belang van cultuur in het
dagelijks leven en voor ontwikkeling te vergroten. Het Fonds werkt in navolging
van de overtuiging van Prins Claus dat mensen niet ontwikkeld worden maar dat
zij zichzelf ontwikkelen. Het Prins Claus Fonds wordt ondersteund door het
Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nationale Postcode Loterij.
Het Prins Claus Fonds is een platform voor interculturele uitwisseling. In samenwerking
met personen en organisaties in vooral Afrika, Azië, Latijns­Amerika en de
Caraïben ondersteunt en initieert het Fonds activiteiten en publicaties op het
gebied van cultuur en ontwikkeling.
Het Fonds stelt zich ten doel inzicht in culturen vergroten en de wisselwerking
tussen cultuur en ontwikkeling te bevorderen.
Het Fonds werkt vanuit de overtuiging dat cultuur een basisbehoefte is, naast
voedsel, een dak boven je hoofd en veiligheid. Cultuur bepaalt wie en waar je
bent, geeft respect en identiteit aan individu en maatschappij, cultuur schenkt
schoonheid, maakt onderwerpen bespreekbaar die anders verborgen blijven en
kan een vrijplaats bieden in situaties die begrensd zijn door oorlog, politieke of
religieuze regels. Het Fonds ziet cultuur als doel op zich en niet als middel.
Het Prins Claus Fonds selecteert projecten en programma’s op basis van:
kwaliteit, originaliteit, engagement en ontwikkelingsrelevantie.
‘Mensen worden niet ontwikkeld, ze ontwikkelen zichzelf’
ZKH Prins Claus
5 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

1. Bericht van het Bestuur
Toekomstvisie
Het jaar 2009 stond voor het Prins Claus Fonds in het teken van vooruitkijken.
Op 28 februari kwamen de erevoorzitters, leden van het bestuur, de directeur,
programmacoördinatoren, internationale adviseurs en experts bijeen in Paleis
Noordeinde in Den Haag om te spreken over de meest in het oog springende wereldwijde
veranderingen en hoe die het beleid en de activiteiten van het Fonds zouden
kunnen en moeten beïnvloeden. De deelnemers spraken over de digitale revolutie,
de veranderende machtsverhoudingen in de wereld, de veranderingen van de
oorzaken en aard van conflicten wereldwijd, de toenemende migratiestromen, de
grote schisma’s tussen rijk en arm en tussen fundamentalisten en gematigden,
het verlies van de geloofwaardigheid van ontwikkeling en de toenemende
complexiteit van het begrip cultuur.
De gesprekspartners benadrukten dat cultuur en ontwikkeling meer aandacht
nodig hebben dan ooit. Beide onderwerpen liggen onder vuur. Beide staan aan
de wortel van veel problemen maar tegelijkertijd ook van mogelijke oplossingen.
Sommigen beweerden zelfs dat mensen soms beter worden bediend met aandacht
voor cultuur dan het zenden van geld of vredessoldaten.
Steun aan activiteiten die schoonheid en cultuur benadrukken in zogenaamde
stiltegebieden werd als essentieel bestempeld. Daar waar onderdrukking, oorlog,
gebrek aan infrastructuur, wetteloosheid en armoede is, daar is stimulering van
cultuur en ontwikkeling juist van het grootste belang. Nieuwe foci en thema’s
werden geformuleerd, programma’s beëindigd en nieuwe ideeën geboren. (Zie voor
meer informatie hoofdstuk De Toekomst, 2010 en verder)
De nieuwe Toekomstvisie 2010­2015 is op basis van de bevindingen van deze
conferentie, de financiële mogelijkheden en een korte studie van de professionele
Umwelt geformuleerd.
Fondsenwerving in een moeilijke tijd
Voor fondsenwerving was het een lastig jaar. De kredietcrisis hielp niet mee
en de fondsenwervingmissie naar de Emiraten leverde nog niet de gewenste
resultaten op. Wel werd er een samenwerkingsovereenkomst getekend met het
Amsterdams Fonds voor de Kunst voor 200.000 Euro en werd er hard gewerkt
om krachten te bundelen met het World Monuments Fund en de Commonwealth
Foundation. Met beide wordt naar verwachting in 2010 een overeenkomst voor
samenwerking getekend.
Er werd een inventarisatie fondsenwerving gemaakt, die besproken werd in de
bestuursvergadering van 12 juni 2009.
Tevens ontving het Fonds van de Nationale Postcode Loterij 500.000 Euro en van
het Ministerie van Buitenlandse Zaken een extra 500.000 Euro voor het Cultureel
Noodhulp programma.
De fondsenwerving bleef 146.494 Euro achter op de begroting, maar steeg in vergelijking
met 2008.
6 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Bestuur
In 2009 kwam het Bestuur vier keer bij elkaar naast de conferentie van 28 februari.
Een van de bestuursvergaderingen, namelijk die van 12 juni werd gewijd aan
het formuleren van de te volgen koers voor de komende jaren. In de andere vergaderingen
werden het Jaarverslag en het Jaarplan vastgesteld, het Fondsenwervingplan
en het concept van de Toekomstvisie besproken en de prijzen voor
2009 vastgesteld.
Het Bestuur voerde op de bestuursvergadering op 13 november 2009 een zelfevaluatie
uit.
De voorzitter van het Bestuur en de voorzitter van de Prins Claus Prijzencommissie
zegden toe een jaar langer lid te blijven van het Bestuur om de Toekomstvisie
verder te kunnen voeren en de voortgang van de organisatie te kunnen blijven
bewaken.
De meeste bestuursleden waren aanwezig bij de prijsuitreiking. Ook bij andere
evenementen van het Fonds kwamen leden van het Bestuur kijken en luisteren.
CBF keur
In 2009 werd een procedure opgestart voor de herkeuring van het CBF keurmerk.
Dit zal in 2010 beoordeeld worden.
Evaluatie
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking heeft aangegeven een externe
evaluatie te willen laten uitvoeren. Deze zal aanvangen in 2010. De commissie die
deze evaluatie begeleidt, is samengesteld en de eerste schreden voor een
openbare aanbesteding zijn gezet. De organisatie maakt zich op voor de externe
evaluatie.
‘Thinking of culture as a luxury is a danger, there should always be support
for alternatives to the mainstream.’
Uit de speech van de voorzitter van het Prins Claus Fonds Lilian Gonçalves­Ho Kang You tijdens de presentatie
van de Prins Claus Prijzen in het Muziekgebouw aan’t IJ Amsterdam op 16.12.2009
7 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Capital Photos
Lilian Gonçalves­ Ho Kang You

2. Bericht van de Directie
Minder te besteden, meer goede aanvragen
Minder geld maar meer en meer goede en relevante aanvragen; dat is de realiteit
waar het Fonds elke dag mee te maken heeft. Dit betekent twee dingen. Eén:
dat de vraag voor steun aan culturele projecten een steeds grotere nood
representeert en twee: dat het Fonds enorm veel tijd en energie in
administratieve afhandeling moet steken en dat met een klein team niet altijd
aankan. Er wordt gezocht naar wegen om de aanvragenstroom in te perken en de
verwerking te optimaliseren.
In 2009 ontving het Fonds na de derde call for proposals al meer dan 2000
aanvragen terwijl er gemiddeld per jaar slechts rond de 150 aanvragen
gehonoreerd kunnen worden. Hierdoor was de organisatie genoodzaakt de vierde
call for proposals te annuleren.
Hoofdlaureaat Simón Vélez maakt indruk
De Colombiaanse hoofdlaureaat van 2009 en architect Simón Vélez, die met
bamboe bouwt, maakte veel indruk in zowel de wereld van de architecten als in de
culturele ­ en bouwwereld. De uitreiking van de Prins Claus Prijs met het thema
cultuur en natuur aan een architect met een duurzame bouwtechniek sloot mooi
aan bij de net daarvoor gehouden klimaatconferentie in Kopenhagen. Veel pers
was geïnteresseerd in de nieuwe bouwtechnieken, de esthetiek van de bamboe
bouwwerken en de ervaringen van Vélez. De prijs resulteerde zelfs in de aanpassing
van een wet in Colombia, die bouwen met bamboe wilde verbieden.
Na de prijs kreeg Vélez de opdracht de Colombiaanse wet aan te passen en het
bouwen met bamboe te integreren in de regels en bouwprocedures.
Cultural Emergency Response
CER (Cultural Emergency Response), het cultureel noodhulpprogramma van het
Fonds, ontving van de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking een extra 500.000
Euro en had ook nog van 2008 een budget te besteden. CER kon hierdoor meer
aandacht besteden aan beschadigd erfgoed na de zware aardbevingen in Sumatra
en Bhutan en na de orkaan in Centraal Amerika en effectieve steun bieden aan
getroffen cultureel erfgoed in gebieden die te kampen hadden met gewelddadige
conflicten, zoals in Gaza, de West Bank, Kashmir en Zuid Ossetië.
Netwerkpartnerschap
In het netwerkpartnerschap programma ontstonden ook tussen de partners
onderling interessante vormen van samenwerking die niet noodzakelijkerwijs
extra financiering van het Fonds ontvingen. De netwerkpartners adviseerden
in 2009 het Prins Claus Fonds over het thema Grenzen van de Realiteit en
andere ontwerpen.
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking vroeg om informatie over hoe het
programma werkt dat gebaseerd is op wederzijds respect en samenwerking, en
waarom het zo succesvol is. Redenen zijn onder andere dat de partners door het
programma hun eigen netwerk uitbreiden, problemen en oplossingen delen, en
nieuwe ideeën en tips voor fondsenwerving bedenken. Hierdoor ontwikkelen de
organisaties zich en worden ze sterker. Zo blijven ze niet afhankelijk van het
Fonds. Het Fonds hoopt dat het Ministerie en andere ontwikkelingsorganisaties
kunnen leren van de positieve resultaten van deze samenwerkingsmethode.
8 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Kenniscentrum
Met de opzet van het Kenniscentrum heeft het Fonds besloten de verdieping op
te zoeken. Dat lijkt een tegendraadse beweging in een tijd dat oppervlakkigheid
de trend is en kennis en ervaring vaak onderdoen voor snelle kicks en resultaten.
Het Fonds vindt het juist van groot belang de kennis en het netwerk te verdiepen
en uit te bouwen. Een eerste onderzoek dat het Fonds heeft opgestart is
naar de relatie tussen cultuur en conflict door het instituut Clingendael. De
resultaten worden in 2010 verwacht.
De presentaties die het Prins Claus Fonds in het kantoorpand organiseerde
hadden veel succes. De expositie over Syrische lingerie was een groot succes;
veel pers, veel aandacht en veel bezoekers. De expositie en het door het Prins
Claus Fonds gesteunde boek zette vooroordelen over islamitische mode en
onderkleding op scherp. De expositie van het werk van fotojournalist Kaveh
Golestan (Iran) haalde de New York Times: de Prince Claus Fund Gallery werd tot
twee keer toe als tip gepresenteerd in de kunstbijlage. De Kunsthal nam beide
exposities over.
Organisatorische veranderingen
Een aantal personeelsleden vertrok, namelijk de Directieassistent en Hoofd
Projectbureau, terwijl een nieuwe Medewerker Secretariaat en Manager
Bedrijfsvoering aantraden. De komst van de Manager Bedrijfsvoering, een nieuwe
functie, veranderde de organisatiestructuur.
‘Bamboe kappen is in Colombia verboden. Er lag zelfs een wet klaar om bouwen
met bamboe te verbieden. Op het laatste nippertje heeft de president dat
tegengehouden. Dat gebeurde toen bekend werd dat ik deze prijs had
gewonnen’ zegt Vélez, die nu zelf aan een nieuw wetsvoorstel mag meeschrijven.
‘Dat is te danken aan de Prins Clausprijs.’
Uit Trouw 16.12.2009
9 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Capital Photos
Els van der Plas

CER ondersteunde de restauratie van vier ‘Vodou’ Heiligdommen in Noailles in Haïti

11 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

3. Doelstellingen, visie en strategie
3.1 Doelstelling en uitgangspunten
De stichting Prins Claus Fonds is opgericht op 6 september 1996 ter gelegenheid
van de zeventigste verjaardag van Z.K.H. Prins Claus, als waardering voor zijn inzet
op het terrein van internationale samenwerking. Het was zijn overtuiging dat
cultuur en ontwikkeling met elkaar verbonden zijn. Tevens was een van zijn gevleugelde
uitspraken dat ‘mensen niet ontwikkeld worden maar zichzelf ontwikkelen.’
Het Fonds stelt zich ten doel inzicht in culturen te vergroten en de wisselwerking
tussen cultuur en ontwikkeling te bevorderen door steun te geven aan
projecten op het terrein van onder meer theater, kunst, film, sport, literatuur
en muziek. Het Fonds steunt partners die in moeilijke omstandigheden verkeren.
Het Fonds realiseert in samenwerking met personen en organisaties voornamelijk
uit Afrika, Azië, Latijns­Amerika en het Caraïbisch gebied activiteiten en publicaties
die bijdragen aan de positieve wisselwerking tussen cultuur en ontwikkeling.
Zoals in de statuten staat beschreven tracht het Fonds zijn doel te bereiken
door onder meer:
• het honoreren en waarderen van belangwekkende personen en activiteiten op
het gebied van cultuur en ontwikkeling door middel van het uitreiken van de
Prins Claus Prijzen;
• het bevorderen van de interculturele uitwisseling van mensen, ideeën en
vormen, waardoor het debat over cultuur en ontwikkeling wordt gestimuleerd;
• het documenteren van interessante activiteiten, creatieve uitingen en ideeën
op het gebied van cultuur en ontwikkeling, waardoor het debat over cultuur en
ontwikkeling kan worden gedocumenteerd en uitgedragen;
• het ondersteunen van het creatieve proces om te komen tot culturele
producties;
• het ondersteunen van netwerkorganisaties, waardoor partnerships worden
aangegaan met organisaties die als een spin­in­het­web in de wereld van
cultuur en ontwikkeling functioneren.
3.2 Visie, strategie en toekomstvisie
Naar aanleiding van de conferenties die in 2009 plaatsvonden en die zich bogen
over de toekomst van het Prins Claus Fonds voor Cultuur en Ontwikkeling, is de
visie aangescherpt. De doelstelling blijft gelijk, foci en aandachtspunten zullen
veranderen, middelen worden vernieuwd.
Cultuur is een basisbehoefte
De overkoepelende visie van het Prins Claus Fonds wordt verwoord door het
statement dat cultuur een basisbehoefte is. Deze visie geeft richting aan het
beleid en de strategie van het Fonds. Om dit te benadrukken integreert het Prins
Claus Fonds sinds 2009 het statement in alle communicatie.
Cultuur bepaalt wie en waar je bent, geeft respect en identiteit aan individu en
12 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

maatschappij, cultuur schenkt schoonheid, maakt onderwerpen bespreekbaar die
anders verborgen blijven en kan een vrijplaats bieden in situaties die begrensd
zijn door oorlog, politieke of religieuze regels. Het Fonds ziet cultuur als doel op
zich en niet als middel.
‘Geen samenleving kan zonder kunst en cultuur. Kunst en cultuur houdt een
spiegel voor, doorbreekt taboes. Kunst kan grenzen opheffen en bruggen
bouwen. Ik deel de overtuiging van het Prins Claus Fonds dat ‘cultuur een
basisbehoefte is, naast voedsel, een dak boven je hoofd en veiligheid’. Er wordt
wel eens tegengeworpen dat als je geen eten hebt, je ook niet kunt genieten
van cultuur. Dat mag dan kloppen, maar cultuur is voedsel voor de geest. Wie zijn
wij om voor anderen te bepalen dat zij geen recht hebben op cultuur, op een
mogelijkheid om zich te uiten?’
Minister Koenders tijdens de presentatie van de Prins Claus Prijzen op 16.12.2009
Cultuur en ontwikkeling
Het aandachtsgebied cultuur en ontwikkeling wordt breed gedefinieerd. Het
Fonds hanteert een breed en dynamisch cultuurbegrip. Cultuur is steeds in
verandering. Cultuur heeft zowel betrekking op de manier waarop mensen hun
dagelijks leven inrichten als op waarden en processen van zingeving. Het Fonds
is vooral geïnteresseerd in de ontwikkeling van ideeën en idealen en de wijze
waarop mensen daar vorm aan geven.
Het Fonds is zich ervan bewust dat het begrip ontwikkeling in de westerse
benadering een specifieke betekenis heeft gekregen. Voor het Fonds verwijst
het begrip ontwikkeling naar economische vooruitgang, technologische
vernieuwing en maatschappelijke verandering. Deze processen vormen de
achtergrond waartegen de integrale rol van cultuur en de actieve inbreng van
cultuurdragers wordt gezien.
Het Fonds is bovendien van mening dat interculturele uitwisseling essentieel is om
elkaar beter te begrijpen. Culturele uitwisseling is sinds mensenheugenis
vanzelfsprekend en noodzakelijk. Internationale culturele uitwisseling levert
tenslotte wederzijdse inspiratie op die eenieder in meerdere opzichten verrijkt,
zo onderschrijft ook het regeringsrapport ‘Grenzeloze Kunst 2008.’
Toekomstvisie
In 2009 was het doel van het Fonds een visie voor de toekomst te formuleren en
zo de strategie van het Fonds voor de toekomst te bepalen. Eerst werd gekeken
naar wat er tot dan toe door het Fonds was bereikt, waar het Fonds eventueel
tekortschoot en waar juist de krachten liggen. Vervolgens kon met een opgemaakte
balans gekeken worden hoe een aangescherpt beleid voor de komende jaren voor
nieuwe successen zou kunnen zorgen, hoe positieve aspecten uit het verleden
herhaald kunnen worden, gemaakte fouten voorkomen kunnen worden en hoe de
organisatie kan aansluiten bij verwachte globale ontwikkelingen.
Hiertoe organiseerde het Fonds onder meer de internationale conferentie op
28 februari 2009 en de interne bijeenkomst op 12 juni 2009. Deze bijeenkomsten
en de uitkomsten van voorgaande evaluaties in 2001 en 2005 droegen bij aan de
opzet van de Toekomstvisie die met alle input is vormgegeven volgens de SWOT
analysis (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats) en PEST (Political,
13 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Economic, Social and Technological) assessment en de Boston Consultancy
Matrix methode.
Deel van het proces was te bepalen welk programma het beste werkt op het
gebied van doelstelling, ten aanzien van fondsenwerving en voor de uitstraling
van het Fonds. Zo konden keuzes gemaakt en prioriteiten gesteld worden. Een
van de belangrijkste keuzes was het stopzetten van het Prince Claus Fund Library
programma omdat dit programma na analyse van bovengenoemde criteria als
minder succesvol uit de bus kwam. Een andere belangrijke keuze was het instellen
van het Prins Claus Fonds Kenniscentrum.
De Toekomstvisie formuleerde tevens de twee belangrijkste thema’s voor het
Fonds: aandacht voor de zogenaamde culturele stiltegebieden, de ‘Zones of
Silence’, en het analyseren van schoonheid in verschillende omgevingen, ‘Beauty in
Context’. Het Fonds agendeerde in 2009 een onderzoeksthema in relatie tot
deze aandachtspunten namelijk Cultuur en Conflict.
Kenniscentrum en verdieping
Het Fonds ziet zichzelf als (inter)nationaal expertisecentrum op het gebied van
cultuur en ontwikkeling en interculturele uitwisseling. Deze kennis wil het Fonds
delen met anderen. Zo is het Fonds niet alleen een inspiratie en verrijking voor
cultuur wereldwijd, maar ook voor de Nederlandse cultuur.
Het Prins Claus Fonds besloot tegen de tijdsgeest in, voor verdieping te kiezen.
Onderwerpen als Cultuur en Conflict, of de rol van cultuur in vluchtelingenkampen,
zijn voor het Fonds van belang maar er is nog niet eerder serieus onderzoek naar
gedaan.
Daarnaast is het Fonds al jaren een vraagbaak voor velen; kunstinstellingen, nieuw
op te zetten initiatieven, musea, ontwikkelingsorganisaties en overheden vragen
het Fonds advies over kunstenaars uit Mozambique, interessante sprekers uit de
wereld van ontwikkelingssamenwerking, belangwekkende intellectuelen op het
gebied van internationale cultuur, en/of mode in Afrika, design in Indonesië en
fotografie in Vietnam. Het Fonds besloot deze tijdsbesteding in de organisatiestructuur
in het beleid op te nemen, en een Kenniscentrum op te zetten.
Een eerste onderzoeksopdracht formuleerde het Fonds met het Instituut
Clingendael. Hoe verhouden cultuur en conflict zich tot elkaar en hoe dragen
culturele activiteiten bij aan de verbetering en normalisering van een moeilijke en
getraumatiseerde situatie. Aanname is dat aandacht voor cultuur, cultureel
erfgoed en culturele productie bijdragen aan een goed functionerende samenleving
vooral na traumatische gebeurtenissen. Het onderzoek vindt plaats in
Rwanda, Gaza, en Afghanistan. In 2010 worden de resultaten verwacht.
Cultuur en conflict is een aandachtspunt voor het Fonds. Naast het onderzoek
heeft het Fonds getracht financiering te werven van de Nationale Postcode
Loterij voor een Leerstoel voor Cultuur en Conflict aan de Universiteit in Addis
Abeba in Ethiopië. Helaas heeft de Nationale Postcode Loterij besloten dit plan
niet te honoreren.
14 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Werkelijke samenwerking
Het Prins Claus Fonds streeft naar werkelijke samenwerking, het Fonds creëert
evenwichtige relaties die niet alleen draaien om een financiële overeenkomst
maar ook om inhoud en wederzijds respect en belang.
Een actief Fonds met invloed
Het Prins Claus Fonds is sinds zijn oprichting uitgegroeid tot een invloedrijk
platform voor interculturele uitwisseling. Het Fonds is ambitieus, het positioneert
zich als een Fonds dat innovatieve goede en aansprekende initiatieven neemt, een
Fonds kortom dat er toe doet, een meerwaarde heeft voor partners. Het Fonds
ondersteunt en initieert niet alleen activiteiten, het Fonds wil meer zijn, een
belangrijke en opiniërende speler in het internationale debat over cultuur en
ontwikkeling. Het Fonds stimuleert en beïnvloedt de discussie over cultuur en
ontwikkeling. Een actief beleid wordt gevoerd om ontwikkelingen te kunnen
sturen. Het Fonds functioneert als scout voor bijzondere en prikkelende
culturele prestaties en fenomenen. Voorts biedt het Fonds zijn partners uit de
Zones of Silence de kans zich te profileren op een internationaal podium.
3.3 De Praktijk: Programma’s van het Prins Claus Fonds
Criteria voor ondersteuning
Het Prins Claus Fonds selecteert projecten en programma’s op basis van kwaliteit
en originaliteit, engagement en ontwikkelingsrelevantie. Het Fonds stelt voorts
prioriteiten voor het eigen beleid en voor het honoreren van verzoeken tot
samenwerking. Zo is er een focus op landen waar het Fonds niet eerder steun
verleende, regio’s die gebukt gaan onder politieke instabiliteit, gebieden die
lijden onder zware armoede, dáár wil het Fonds meer aandacht geven aan cultuur
en ontwikkeling. Cultuur biedt immers hoop in moeilijke tijden, verschaft erkenning
en respect aan vergeten onderwerpen en verstrekt identiteit. Ook richt het
Fonds zich op disciplines die onderbelicht zijn, onderwerpen die taboe zijn en
geschiedenis die vergeten wordt.
Het Prins Claus Fonds
• geeft met het aanvragenprogramma steun aan innovatieve culturele initiatieven
die positief bijdragen aan ontwikkeling. Zowel organisaties als individuen krijgen
steun voor vele vormen van uitwisseling, activiteiten en publicaties.
• geeft prijzen voor aandacht en erkenning van bijzondere prestaties op het
gebied van cultuur en ontwikkeling.
• redt met het cultureel noodhulpprogramma (CER) cultureel erfgoed dat
is beschadigd door mens of natuur.
• gaat duurzame relaties aan in het netwerkprogramma gebaseerd op respect en
vertrouwen. Ervaringen worden uitgewisseld en wederzijdse netwerken vergroot.
• publiceert boeken in het Library programma in samenwerking met uitgevers in
landen die hier moeilijk elders financiering voor krijgen. De boeken geven
analyses van en opvattingen over kunst, cultuur en maatschappelijke
betrokkenheid. De Library zal in 2010 ophouden te bestaan. In hoofdstuk 4.5
wordt ingegaan op de redenen die hieraan ten grondslag liggen.
• organiseert activiteiten die in Nederland en daarbuiten meer bekendheid
geven aan de personen en organisaties die het Fonds steunt en die bijdragen
aan het debat over cultuur en ontwikkeling.
15 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

3.4 Evaluatie
Evaluatie
Om te toetsen of het Prins Claus Fonds zijn doelstelling bereikt en hiertoe een
juiste strategie en beleid hanteert vinden er evaluaties plaats. Het Fonds last
momenten van zelfanalyse en evaluatie in maar er vinden ook evaluaties plaats in
samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De resultaten van deze
evaluaties die plaatsvonden in 2001 en 2006 zijn op de website van het Prins
Claus Fonds te downloaden (www.princeclausfund.org/wiewijzijn/feiten en cijfers/
evaluatierapporten).
Het Prins Claus Fonds zal in 2010 geëvalueerd worden door een onafhankelijke,
externe partij. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken is opdrachtgever. De
evaluatieopdracht beslaat de periode 2005­2009 en zal Europees worden
aanbesteed. In het kader daarvan heeft het Ministerie van Buitenlandse Zaken in
samenwerking met de Inspectie Ontwikkelingssamenwerking en Beleidsevaluatie
van het Ministerie een Programma van Eisen opgesteld op basis waarvan de
evaluatie van het Prins Claus Fonds zal worden uitgevoerd. De resultaten van
deze evaluatie zijn van invloed op de overeenkomst voor een nieuwe
subsidieperiode vanaf 2012.
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft tevens een referentiegroep
Evaluatie Prins Claus Fonds in het leven geroepen die het evaluatieproces zal
begeleiden. De leden van de referentiegroep zijn:
• Kitty Zijlmans, hoogleraar kunstgeschiedenis, Universiteit Leiden
• Maaike de Langen, onafhankelijke consultant (voorzitter)
• Franck van der Hooft, manager bedrijfsvoering, Prins Claus Fonds
• Henri Jorritsma, plv. directeur, Inspectie Ontwikkelingssamenwerking
en Beleidsevaluatie, Ministerie van Buitenlandse Zaken
• André Vaughan, plv. hoofd, Internationaal Cultuurbeleid, Ministerie van
Buitenlandse Zaken.
Rapport over CER aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken
Om aan te tonen dat het CER programma de toegenomen financiële bronnen voor
culturele noodhulpacties op een effectieve manier weet te implementeren,
presenteerde het Fonds op 11 juni 2009 een rapport over de werkzaamheden van
CER over de periode 2008­2009 aan Minister Koenders. Dit rapport liet niet
alleen zien dat er een enorme behoefte bestaat aan CER steun, maar ook dat de
toegenomen fondsen, verbeterde werkprocedures, doelgerichte communicatiestrategieën
en uitbreiding van het netwerk het mogelijk maken voor CER snel en
effectief culturele noden en potentiële partners op te sporen en zodoende
steun te bieden aan cultureel erfgoed in rampgebieden.
Het rapport overtuigde het Ministerie van Buitenlandse zaken om de steun aan
het CER programma voort te zetten en wederom een bedrag van één miljoen Euro
toe te zeggen voor de periode 2010­2011.
16 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

3.5 Uitdagingen en risico’s
De politiek in Nederland is steeds meer van mening dat ontwikkelingssamenwerking
en cultuur niet van groot belang zijn. Prioriteiten hebben de financiële crisis, de
gezondheidszorg, het onderwijs en het migratie­ en integratiebeleid. Politieke
ontwikkelingen zijn van invloed op het Fonds aangezien het Fonds met name
financiering ontvangt van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit maakt het
Fonds kwetsbaar. Politieke lobby voor het belang van ontwikkelingssamenwerking
en het versterken van draagvlak voor het belang van cultuur, blijven belangrijke
aandachtspunten binnen het beleid en de praktijk van het Fonds.
Ook de publieke houding tegenover ontwikkelingssamenwerking is – mede door
de effecten van de economische crisis – kritisch. Een van de gevolgen is dat
transparantie van steeds groter belang wordt. Daarnaast is het behouden en
werven van financiers een stuk moeilijker geworden. Tegelijkertijd lijkt het steeds
essentiëler dat het Fonds zijn doelstellingen in praktijk kan brengen aangezien
andere (internationale en nationale) charitatieve instellingen minder geld
besteden aan cultuur en ontwikkeling door het verlies van kapitaal en de vraag
naar steun steeds verder groeit. Om zoveel mogelijk aanvragen te kunnen
honoreren bracht het Fonds de gemiddelde steun per activiteit naar beneden.
In 2009 richtte het Fonds zich met meer energie dan het voorgaande jaar op
Fondsenwerving. Het bleek door de economische crisis een lastige tijd voor het
werven van extra financiers. Het Fonds hoopt desalniettemin in 2010 te oogsten
op zijn inzet en arbeid op het gebied van extra financiering voor de doelstelling
van het Fonds.
In 2008 en 2009 heeft het Fonds het communicatiebeleid mede om bovenstaande
redenen flink aangescherpt en boekte het Fonds daar succes mee. Het Fonds
tracht internationaal maar ook binnen Nederland begrip te kweken voor zijn doelen.
Het Fonds is Nederlands maar opereert vooral in het buitenland.
Naast een actief persbeleid organiseerde het Fonds een aantal presentaties van
gesteunde projecten en onderwerpen. Dit zal op den duur van positieve invloed
kunnen zijn voor het draagvlak in Nederland. Met het toegankelijk maken van de
schoonheid en kracht van het werk van de internationale partners van het Fonds
voor een groter publiek groeit wellicht het besef van het belang van cultuur, ook
in landen waar het verre van gemakkelijk is om actief te zijn in het culturele veld.
In het verlengde hiervan zette het Fonds in 2009 de eerste stappen om met het
Amsterdams Fonds voor de Kunst een internationaal kunstprogramma in Amsterdam
op te zetten.
‘Kaveh Golestan is de meest onverschrokken, meest getalenteerde
fotojournalist die ik ooit heb gekend. Met een tomeloze energie zocht hij de
schaduwkanten van Iran op en leerde mij en de Iraanse journalisten en
fotografen van mijn generatie dat verzet kunst kon zijn en kunst verzet.’
Azadeh Moaveni, journalist Time
17 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Tentoonstelling ‘Kaveh Golestan, Recording the Truth in Iran’ in de Prins Claus Fonds Galerie
18 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Najib Nafid

3.6 Procedures
In het Aanvragenprogramma, het Cultureel Noodhulpprogramma, het Netwerkenprogramma
en het Prijzenprogramma waarborgen de gehanteerde procedures,
met veel aandacht voor research en externe adviezen, kwaliteit. Deze procedures
dienen ertoe verkeerde bestedingen van gelden of misplaatste toekenning van
steun te voorkomen. Alle procedures zijn in 2009 en 2010 aangescherpt en
herschreven. De voor het publiek relevante procedures zullen in 2010 beschikbaar
worden door digitale publicatie op de website van het Prins Claus Fonds. Meer
informatie over de specifieke wijzigingen in de procedures is te vinden in de
hoofdstukken van de desbetreffende programma’s.
De programma’s werken met contracten waarin tussentijdse inhoudelijke en
financiële rapportages zijn vastgelegd.
Om advies in te winnen werkt het Fonds met een groot netwerk van gewaardeerde
internationale adviseurs. Zij geven onder andere second opinions, die een
belangrijke rol spelen bij de beoordeling van de aanvragen.
Het Netwerkprogramma werkt slechts met partners met wie het Fonds via de
andere programma’s een vertrouwensband heeft opgebouwd. Dit blijkt een
uitstekende basis voor een waardevolle samenwerking. De procedure voor de
selectie van de netwerkpartners is in 2008 aangepast en werkte in 2009 naar
tevredenheid.
Naast de procedures voor de programma’s Netwerken, Prijzen, Aanvragen en CER
projecten, heeft het Fonds procedures voor de financiële administratie,
organisatie en gedragscodes ontwikkeld die in de Interne Reglementen zijn
vastgelegd.
In de procedures voor de administratieve organisatie wordt onder meer
uitgebreid ingegaan op de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van het
Bestuur, de Directie en bureaumedewerkers, de adviesstructuur, de
klachtenprocedure en de administratie. Meer details zijn terug te vinden in de
verantwoordingsverklaring en in het hoofdstuk over de organisatie.
De procedures zullen worden gepubliceerd op www.princeclausfund.org
19 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het Prins Claus Fonds ondersteunde de productie van het theaterstuk
‘Yousef is my brother’s name’ dat rondreisde in 15 steden in de Palestijnse Gebieden en Israel

21 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

4. Programma’s
4.1 Prins Claus Prijzen
De Prins Claus Prijzen worden jaarlijks toegekend aan kunstenaars en
intellectuelen en culturele organisaties voor hun uitmuntende prestaties op het
gebied van cultuur en ontwikkeling en de positieve impact daarvan op de directe
omgeving en de maatschappij als geheel. Kwaliteit is een sine qua non voor een
Prins Claus Prijs. De Prijzen worden geselecteerd door de Prins Claus
Prijzencommissie en vastgesteld door het Bestuur van het Fonds. De Grote Prins
Claus Prijs van 100.000 Euro wordt jaarlijks uitgereikt door een van de
erevoorzitters in het bijzin van leden van de Koninklijke Familie en een groot
publiek bestaande uit Nederlandse en internationale gasten. Tien prijzen van
25.000 Euro worden uitgereikt door de Nederlandse Ambassadeurs in de landen
waar de laureaten woonachtig zijn.
Prins Claus Prijzen 2009
Het Prins Claus Fonds profileert zijn prijzen aan de hand van een jaarthema. Het
thema van 2009 was Cultuur en Natuur. Met dit thema wil het Fonds de aandacht
vestigen op het werk van kunstenaars, culturele groepen en organisaties die de
belangrijke wisselwerking tussen cultuur en natuur verbeelden, nieuwe ideeën
over ecologische vraagstukken introduceren, met natuurlijke bronnen werken om
duurzame vormen van ontwikkeling te stimuleren en de impact van cultuur op het
klimaat op vernieuwende wijze duiden.
Elk jaar doet het Fonds onderzoek naar landen waar nog geen Prins Claus Prijzen
zijn uitgereikt. Dit heeft in 2009 geleid tot drie laureaten uit nieuwe landen
namelijk Kameroen, Nepal en Nicaragua.
De Grote Prins Claus Prijs werd op 16 december door Z.K.H. Prins Constantijn
uitgereikt aan de Colombiaanse architect Simón Vélez in het Muziekgebouw aan ’t
IJ te Amsterdam. De uitreikingen van El Anatsui in Nigeria en Gastón Acurio in Peru
vonden ook plaats in december. De overige acht laureaten krijgen hun prijs
uitgereikt begin 2010. Het Fonds organiseerde in de week van de Presentatie van
de Prins Claus Prijzen een uitgebreid randprogramma waarin het werk van twee
laureaten centraal stond: de hoofdlaureaat Simón Vélez en de Chinese laureaat
Liang Shaoji. (zie pg. 78)
Presentatie Prins Claus Prijzen 2009, Muziekgebouw aan ’t IJ, 16 december
Het programma werd geopend door het Omnibus Ensemble uit Oezbekistan onder
leiding van componist Artyom Kim. Het Prins Claus Fonds ondersteunde hen in 2008
bij het uitbrengen van de CD ‘New Music from Central Asia’. Bestuursvoorzitter
Lilian Gonçalves – Ho Kang You sprak een welkomstwoord uit. Minister Koenders
sprak over cultuur en ontwikkeling en Ramzi Aburedwan vertelde over de impact
van de Prins Claus Prijs die zijn muziekschool Al Kamandjâti in 2006 kreeg. Na zijn
speech werd een lied gezongen door één van de talenten van Al Kamandjâti, Oday
Khatib, en speelde Ramzi Aburedwan bouzouk, een Arabisch snaarinstrument.
Vervolgens werd een film getoond over de 10 Prins Claus Laureaten. Z.K.H. Prins
Constantijn gaf in een toespraak zijn visie op cultuur en natuur en er werd een
film getoond over Simón Vélez. Daarna reikte Z.K.H. Prins Constantijn de grote
Prins Claus Prijs uit aan de Colombiaanse architect. Het programma werd
afgesloten door het Omnibus Ensemble.
22 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Najib Nafid
Foto: Capital Photos
Artyom Kim, componist van het Omnibus Ensemble uit Oezbekistan, geeft instructies aan het publiek
in het Muziekgebouw aan ’t IJ op 16 december tijdens de presentatie van de Prins Claus Prijzen 2009
Ramzi Aburedwan en Oday Khatib van Al Kamandjâti brachten een lied ten gehore in het Muziekgebouw aan ’t IJ
op 16 december tijdens de presentatie van de Prins Claus Prijzen 2009

Z.K.H. de Prins van Oranje, H.M. de Koningin, H.K.H. Prinses Maxima, H.K.H de Prinses Laurentien,
Lilian Gonçalves – Ho Kang You bekijken de ‘water gourd’, onderdeel van het optreden van het Omnibus Ensemble
24 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Capital Photos

Na afloop van de Presentatie vond een receptie plaats waarbij Peruaanse hapjes,
bereid volgens de recepten van Prins Claus Laureaat 2009 Gastón Acurio, werden
geserveerd. Gesponsord door Prom Peru reisde Gerard Vijverberg, chef­kok van
Verhaaf Party Catering in oktober speciaal voor het Prins Claus Fonds af naar
Peru om daar in de leer te gaan bij Gastón Acurio. Samen met Victoriano Lopez,
een Peruaanse chef­kok en de rechterhand van Gastón Acurio, bereidde hij de
Peruaanse hapjes die in het Muziekgebouw geserveerd werden.
In totaal waren bij de prijsuitreiking 630 mensen aanwezig. Ongeveer 180
internationale gasten kwamen naar Nederland om het evenement bij te wonen.
Opvallend was het hoge niveau van de gasten, daarnaast was het aantal
internationale gasten aanzienlijk groter dan voorgaande jaren.
Op 15 december waren de internationale gasten uitgenodigd voor een
welkomstreceptie in de ambtswoning van Burgemeester Job Cohen, waar ze
verwelkomd werden door Freek Ossel (wethouder voor Lucht­ en Zeehaven, Werk
en Inkomen, Diversiteit, Grote Stedenbeleid, Wijkaanpak en Koers Nieuw West). Na
de receptie vond een diner plaats in NH Grand Hotel Krasnapolsky voor de
internationale gasten van het Prins Claus Fonds en de gasten van de Niet
Normaal­tentoonstelling, die net die middag was geopend. Z.K.H. Prins Friso was
hierbij aanwezig.
Samenwerking en steun
Het Prins Claus Prijzenprogramma werkt intensief samen met de Nederlandse
Ambassades in het buitenland. De ambassades geven advies over nominaties en
organiseren de uitreiking ter plaatse.
Ter gelegenheid van de prijsuitreiking in Amsterdam komen er altijd vele
internationale gasten naar Nederland. De gezamenlijke vijfsterren hotels in
Amsterdam sponsorden het Fonds dit jaar wederom door het verblijf van de
gasten mogelijk te maken. De Luxury Hotels of Amsterdam en het Lloyd Hotel &
Cultural Embassy zijn gewaardeerde partners in het netwerk van het Fonds. Het
Rijksmuseum verschafte in 2009 voor een tweede maal alle internationale gasten
van het Prins Claus Fonds gratis toegang tot het museum. De internationale
gasten konden ook naar de tentoonstelling ‘Niet Normaal’ welke te zien was in de
Beurs van Berlage.
‘When the Colombian Press announced the Prince Claus Award, I was struggling
on my own to prevent the approval of a new construction code that expressly
prohibited building with bamboo. The announcement of the Award brought
unexpected attention to my efforts, and led the President himself to lift the
prohibition. Together with my engineers, I was then put in charge of writing
the new code for bamboo construction’.
Simon Vélez tijdens zijn speech bij de presentatie van de Prins Claus Prijzen op 16 december 2009
25 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

De Prins Claus Laureaten 2009
De Grote Prins Claus Prijs van 100.000,- Euro ging naar
Simón Vélez (geb. 1949, Manizales, Colombia)
Simón Vélez is een uitmuntend architect wiens technische en esthetische
vernieuwingen de mogelijkheden van bamboe als bouwmateriaal aanzienlijk hebben
vergroot waarmee hij de heersende architecturale stromingen heeft uitgedaagd.
Nadat hij zijn studie aan de Universidad de Los Andes in Bogota had voltooid,
begon Vélez zich te verwijderen van de internationaal heersende modernistische
beweging en ging hij zich concentreren op inheemse architecturale activiteiten.
Hij deed uitgebreid onderzoek naar de structurele mogelijkheden van de lokale
variëteit van bamboe, Guadua. Samen met zijn compagnon Marcelo Villegas,
bedacht Vélez revolutionair schrijnwerk, een nieuw systeem van structurele
ondersteuning, alsmede betere methodes voor funderingen en dakwerk. Deze
innovaties transformeerden een van ’s werelds oudste bouwmaterialen – tot dan
toe beschouwd als inferieur en alleen geschikt voor de mensen aan de rand van
de maatschappij ­ tot een modern materiaal dat aan de meest strikte
internationale bouwvoorschriften voldoet en vaak als superieur aan staal wordt
gezien. De elasticiteit van bamboe maakt ook dat het materiaal uitermate
geschikt is voor gebieden waar aardbevingen voorkomen.
Daarnaast heeft Vélez een elegante esthetiek ontwikkeld die de natuurlijke
kwaliteiten van bamboe benut en met de natuur samenwerkt om schoonheid in
vorm, ruimte en omgeving te creëren. Vélez heeft een succesvolle synthese
gecreëerd van inheemse ontwerpen, avant­garde technologie en ecologische
processen. Simón Vélez wordt geëerd voor zijn esthetische gebruik van
natuurlijke materialen in hedendaagse ontwerpen en het transformeren van
lokale, traditionele inheemse kennis door middel van innovatie die de relevantie
vergroot van bamboe als een bron van oplossingen voor wereldwijde problemen.
Vooral wordt Vélez geëerd voor het benadrukken van de essentiële relatie
tussen duurzame ontwerpactiviteiten en sociale ontwikkeling en tussen cultuur
en natuur.
De tien overige Prins Claus Prijzen van 25.000 Euro gingen naar:
Gaston Acurio (geb. 1967, Lima, Peru)
Gaston Acurio is een chef­kok wiens passie en vernieuwingsdrift de Peruaanse
keuken naar een hoger plan tilde en tot een fascinerende uitdrukking van de rijke
lokale cultuur heeft gemaakt. Gaston Acurio wordt geëerd voor zijn significante
bijdrage aan culinaire artisticiteit, voor het feit dat hij de Peruaanse cuisine op
een hoger plan heeft gebracht en diens unieke heerlijkheden in de rest van de
wereld heeft geïntroduceerd; voor het promoten van lokale ontwikkeling door
het creëren van trots voor de Peruaanse cultuur en identiteit en voor het
benadrukken van de essentiële relatie tussen de biodiversiteit van de natuur en
culturele diversiteit.
El Anatsui (geb. 1944, Anyako, Ghana, wonende in Nigeria)
El Anatsui is een origineel beeldhouwer die als lichtend voorbeeld voor en
inspiratiebron van de hedendaagse Afrikaanse kunst wordt beschouwd. El Anatsui
ontvangt de prijs voor de uitmuntende esthetische en intellectuele kwaliteiten
van zijn creaties, voor zijn innovatief gebruik van materialen om de dialoog tussen
26 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Capital Photos
Foto: Courtesy van de ambassade
Z.K.H. Prins Constantijn reikte de Grote Prins Claus Prijs uit aan de Colombiaanse architect Simón Véléz
Gastón Acurio kreeg de Prins Claus Prijs uitgereikt op 17 december 2009 in Lima door Z.E. Ambassadeur B. van der Heijden

28 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het Omnibus Ensemble uit Oezbekistan onder leiding van Artyom Kim in het Muziekgebouw aan ’t IJ
op 16 december tijdens de presentatie van de Prins Claus Prijzen 2009
Foto: Najib Nafid

cultuur en natuur te benadrukken en voor zijn toegewijde en inspirerende rol in
de ontwikkeling van de beeldende kunsten in Afrika.
Sammy Baloji (geb. 1978, Lubumbashi, DR Congo)
Sammy Baloji is een jonge fotograaf met een wonderbaarlijk talent. Sammy Baloji
wordt onderscheiden voor de originele manier waarop hij de pijnlijke geschiedenis
van de exploitatie van mensen en het milieu in het hedendaagse landschap
schetst, voor het feit dat hij de huidige Congolese realiteit internationaal
onder de aandacht brengt, voor zijn belangrijke bijdrage aan een nieuw besef van
het heden in Congo door middel van de geschiedenis en voor het demonstreren
van het feit dat ontwikkeling alleen kan plaatsvinden nadat de trauma’s van het
verleden zijn blootgelegd.
Kanak Mani Dixit (geb. 1956, Lalitpur, Nepal)
Kanak Mani Dixit, schrijver en activist, is een katalysator voor culturele
ontwikkeling die de nationale grenzen in het zuiden van Azië overschrijdt. Hij is de
oprichter en redacteur (1987 tot heden) van Himal Southasian, een maandelijks
onafhankelijk tijdschrift van grote kwaliteit dat kritisch commentaar op
maatschappelijke en culturele kwesties levert. Kanak Mani Dixit is tevens de
oprichter van Film South Asia (FSA), een documentairefestival. Deze eerste Prins
Claus Prijs voor Nepal eert Kanak Mani Dixit voor zijn uitmuntende bijdragen aan
het publieke debat, voor het creëren van podia die mensen in Zuid Azië met elkaar
verbindt en voor de mogelijkheid die hij biedt tot samenwerken en netwerken
waarbij nationale en culturele grenzen worden overschreden, en voor zijn
maatschappelijk betrokken, multidisciplinaire benadering van creativiteit en
ontwikkeling.
Doual’art (opgericht in 1991, Douala, Kameroen)
Doual’art is een onafhankelijke non­profit organisatie die een revolutie teweeg
heeft gebracht in de wereld van de kunsten in Kameroen. Onder het leiderschap
van Marilyn Douala Bell en Didier Schaub presenteert Espace Doual’art exposities,
debatten van kunstenaars en congressen. De workshops en artist­in­residence
programma’s trekken kunstenaars uit de regio en het buitenland aan en bieden de
mogelijkheid voor research, experimenten en ontwikkeling alsmede introducties
bij internationale curatoren. Deze eerste Prins Claus Prijs voor Kameroen eert
Doual’art voor de visie die esthetische kwaliteit en maatschappelijke
betrokkenheid incorporeert, voor de innovatieve manieren om bij burgers het
bewustzijn te vergroten van hun rol in het zich voorstellen en opbouwen van hun
stad en voor de inspirerende impact op de beeldende kunsten en sociale en
culturele ontwikkeling in Centraal Afrika.
Instituto de Historia de Nicaragua y Centroamérica
(opgericht 1987, Managua, Nicaragua)
Het Instituut voor de Geschiedenis van Nicaragua en Centraal Amerika (IHNCA) is
vermaard vanwege de verregaande research en activiteiten die tot doel hebben
gemeenschappen toegang tot hun eigen patrimonium te verschaffen. Het IHNCA
heeft een archief van meer dan 50,000 boeken, uitgebreide archieven van
kranten, landkaarten, films, schilderijen, foto’s, geluidsopnamen, video’s van
nieuwsbureaus en verzamelingen van kunstvoorwerpen zoals maskers. De eerste
Prins Claus Prijs voor Nicaragua eert het IHNCA voor de betrokkenheid waarmee
het instituut de herinneringen en de geschiedenis van de plaatselijke bevolking in
30 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Courtesy van de ambassade
Foto: Courtesy van de ambassade
Op 22 januari 2009 werd de 2008 Prins Claus Prijs uitgereikt aan Ousmane Sow in Dakar door Z.E. Ambassadeur J.W.G. Jansing
Z.E. Ambassadeur R. Bekink reikte de 2008 Prins Claus Prijs uit aan Venerable Purevbat op 20 maart 2009 in Ulaanbaatar

Foto van 2009 Laureaat en fotograaf Sammy Baloji (DR Kongo) ‘Crâne, vue de profil, et, vue de crânes d'antilopes’
32 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

33 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

ere herstelt, voor de gedreven research dat een beroep doet op het verleden
om oplossingen te vinden voor het heden, en voor het versterken van het
verband tussen de culturele identiteit en de ontwikkeling van Nicaragua’s
bevolking.
Liang Shaoji (geb. 1945, Shanghai, China)
Kunstenaar Liang Shaoji ontvangt de prijs voor zijn evocatieve kunstwerken
waarin door zijn meditatieve benadering kunst natuur en natuur kunst wordt,
voor zijn artistieke integriteit in het werken buiten de gangbare orde en voor
zijn inzichtelijke verkenning van de menselijke gesteldheid en relatie met de
natuur. Shaoji werkt letterlijk met de natuur door met zijderupsen zijn werk
te produceren.
Jivya Soma Mashe (geb. 1934, Dhamangaon, Maharashtra, India)
Jivya Soma Mashe heeft de rituele kunst van het Warli­volk getransformeerd tot
een relevante hedendaagse methode van expressie die voortborduurt op hun
oorspronkelijke visie op de relatie tussen cultuur en natuur. Jivya Soma Mashe
wordt geëerd voor de creatieve manier waarop hij een verdwijnende kunstvocabulaire
nieuw leven heeft ingeblazen, voor zijn levendige representatie van
de visie van de Warli’s op het evenwicht tussen natuur en cultuur, voor het
benadrukken van de relevantie van lokale kennis voor nu en voor zijn betekenisvolle
bijdrage aan de cultuur en ontwikkeling van de stammen in het land.
Santu Mofokeng (geb. 1956, Johannesburg, Zuid Afrika)
Santu Mofokeng is een zeer scherpzinnige fotograaf van grote betekenis. Santu
Mofokeng wordt onderscheiden voor de uitstekende kwaliteit en inhoud van zijn
werk, voor de manier waarop hij fotografische representatie een andere vorm
heeft gegeven, voor zijn scherpzinnige inzicht in de culturele betekenissen van
landschappen en de wederkerige relaties tussen de omgeving en ontwikkeling, en
voor zijn belangrijke bijdrage aan de fotografie in Afrika.
Desiderio Navarro (geb. 1948, Camagüey, Cuba)
Desiderio Navarro, een cultuuractivist extraordinaire, is een gerespecteerd
denker, schrijver, redacteur, vertaler en cultureel organisator die zijn leven
heeft gewijd aan het stimuleren en ontwikkelen van het intellectuele denken en
analyse. Al 37 jaar is hij redacteur en maker van een van ’s werelds meest
vooraanstaande bladen, Criterios, waarin belangrijke kritische essays bijeen
worden gebracht over esthetiek en de theorieën in literatuur, kunst en cultuur.
Desiderio Navarro wordt geëerd vanwege zijn vurige toewijding aan het
verspreiden van kritische intellectuele kennis, zijn inzichtelijk schrijven en
analyses en vanwege zijn buitengewone bijdragen aan de vrijheid van meningsuiting
en culturele ontwikkeling op Cuba.
Positieve resultaten
De Prins Claus Prijs aan Simón Vélez heeft tot positieve resultaten geleid.
Dankzij berichtgeving over de Prins Claus Prijs in de Colombiaanse media is een
wetsvoorstel dat het bouwen met bamboe in Colombia verbiedt, ingetrokken.
Daarnaast heeft het Chinese en Indiase functionarissen doen inzien dat bamboe
wel degelijk sterk genoeg is om het India Paviljoen te bouwen voor de Expo 2010
in Shanghai, China. Hun voorkeur ging in eerste instantie uit naar staal totdat zij
hoorden dat Simón Vélez de winnaar was van de Grote Prins Claus Prijs.
34 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Courtesy van de ambassade
Foto: Capital Photos
Z.E. Ambassadeur A.J.M. Verdegaal reikte op 31 januari 2009 de 2008 Prins Claus Prijs uit aan Jeanguy Saintus in Haïti
Z.K.H. de Prins van Oranje, H.K.H. Prinses Maxima, Lilian Gonçalves – Ho Kang You, Simón Vélez, HM Prins Friso, H.M. de Koningin,
HKH Prinses Mabel, Els van der Plas, ZKH Prins Constantijn

Ondanks het feit dat het Prins Claus Fonds geen verantwoording van de
besteding van het prijzengeld vraagt, heeft Gastón Acurio benadrukt dat hij het
geldbedrag zal investeren in een drietal projecten:
• De opzet van een kokschool in San Andres in Pisco (waar in 2007 een ernstige
aardbeving was) door APEGA (Peruaanse gastronomische vereniging) i.s.m.
SENATI, National Service for Industrial Labour Training
• Het produceren van een documentaire over ajies (pepers) door Ernesto
Cabellos – Guarango
• Het Instituto de Cocina Pachacutec.
Hoofdlaureaat 2008 Indira Goswami uit India heeft haar geldbedrag van 100.000
Euro gedoneerd aan de bouw van een ziekenhuis in het dorp Guwahati, Assam waar
ze woont.
Uitdagingen en risico’s
Het prijzen programma besteedt elk jaar veel tijd aan onderzoek. Het onderzoek
kan nog versterkt worden door samenwerking te zoeken met universiteiten en/of
stagiaires. Het is van belang dat de kwaliteit en de onberispelijkheid van de
laureaten hoog in het vaandel blijven staan. In 2010 zal een plan worden opgesteld
voor intensief onderzoek en het verbreden van het kwalitatieve netwerk.
Het is en blijft van belang meer vrouwen in het prijzenprogramma te hebben. Hier
wordt elk jaar extra op gelet. In 2010 zal wederom nader onderzoek worden
gedaan naar excellente vrouwen op het gebied van cultuur en ontwikkeling.
Het blijft van belang dat we ook bij de buitenlandse uitreikingen op een of andere
wijze aanwezig zijn vanuit het Fonds. Dit is niet altijd mogelijk, maar het is wel van
belang voor de versterking van het netwerk, de kennis en inhoud en voor het
uitdragen van de doelen van het Fonds en van de prijs ter plaatse.
In 2009 is de samenstelling van het publiek voor de presentatie van de Prins
Claus prijzen in Amsterdam sterk vernieuwd. De belangstelling groeit elk jaar. Dit
is daardoor een moeilijk proces, aangezien velen willen komen. Ook volgend jaar zal
dit proces worden voortgezet. De uitreiking zal in 2010 in het Koninklijk Paleis
Amsterdam plaatsvinden, waardoor er nog minder mensen toegelaten kunnen
worden. Het Fonds bezint zich hoe hiermee om te gaan.
36 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

In Memoriam Augusto Boal
Op 1 mei 2009 overleed tot groot verdriet van het Prins Claus Fonds Augusto
Boal in Rio de Janeiro na een lange strijd tegen leukemie. Augusto Boal was een
theatermaker, regisseur en schrijver uit Brazilië. Boal werd het meest bekend
door het oprichten van het ‘Theater van de onderdrukten’ iets dat hij in de 60er
jaren deed om een dialoog te creëren die politiek activisme stimuleerde tussen
theatermaker, publiek, regisseur en acteurs.
Het Prins Claus Fonds kende Augusto Boal in 2007 een Prins Claus Prijs toe en had
de eer hem te mogen ontmoeten toen hij in 2008 naar Nederland kwam en een
groot publiek inspireerde bij ‘Formaat, Werkplaats voor Participatief Drama’ in
Rotterdam.
‘Augusto Boal is theatermaker en een culturele revolutionair die zijn eigen model
ontwierp voor sociaal geëngageerd theater. Hij bedacht nieuwe technieken voor
tal van gebieden waar menselijke activiteit plaatsvindt, zoals in fabrieken,
sloppenwijken en gevangenissen. Het Theater van de Onderdrukten van Boal
heeft wereldwijd talloze mensen in de theaterwereld geïnspireerd en zijn
methodiek wordt in meer dan zeventig landen toegepast. Bovendien heeft Boal
aangetoond dat theater kan worden ingezet als een effectief medium bij het
behandelen van conflicten’.
Uit het juryrapport van de Prins Claus Prijzencommissie over Augusto Boal
37 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Mette Gratama van Andel
Augusto Boal in 2008 bij de bijeenkomst van Formaat in Rotterdam

4.2 Activiteiten, Uitwisseling en Publicaties
Aanvragen 2009
De afdeling Aanvragen steunt een scala aan activiteiten, interculturele
uitwisselingen en publicaties binnen uiteenlopende disciplines, zoals artistieke
producties, conferenties, festivals, concerten en installaties. Binnen dit
programma behandelt het Fonds aanvragen van derden voor ondersteuning van
projecten. Een gedeelte van de aanvragen komt direct of indirect voort uit het
eigen netwerk van het Fonds. Sommige aanvragers worden door andere financiers
en organisaties doorverwezen, en een toenemend aantal mensen ontdekt het
Fonds op eigen kracht, via de website of via door het Fonds ondersteunde
activiteiten in hun regio.
In 2009 is het aantal door het Fonds ontvangen projectaanvragen wederom
gegroeid in relatie tot voorgaande jaren. De groei hangt tevens samen met de
wereldwijde economische crisis en het feit dat internationale fondsen minder
financiële middelen tot hun beschikking hebben gekregen voor cultuur. De
toename wordt mede bepaald doordat het Fonds zowel nationaal als
internationaal steeds bekender wordt. In het afgelopen jaar ontving het Fonds
met drie calls for proposals meer dan 2.000 officiële aanvragen, concepten en
informatieverzoeken over de mogelijkheid tot financiering.
Omdat het Fonds zoveel aanvragen ontving en slechts over beperkte financiële
middelen beschikt om deze te honoreren, is er in 2009 besloten om de vierde
deadline van oktober te laten vervallen. Normaal doet het Fonds vier calls for
proposals. Door deze te laten vallen hoopte de organisatie de aanvragenstroom
in te perken.
De kwaliteit van de activiteiten in de voorstellen is de laatste jaren sterk
verbeterd, waardoor er soms lastige keuzes gemaakt moeten worden. Het Fonds
probeert zoveel mogelijk mensen kansen te geven. Hiertoe heeft het het
gemiddelde budget per activiteit naar beneden gebracht. (Zie appendix pg. 120.)
Interne en externe communicatie
De aanvragen afdeling heeft met succes extra ingezet op het verbeteren van
zowel interne als externe communicatie over de projecten. Het Fonds besteedt
veel aandacht aan het bestuderen en evalueren van de rapportages, de impact
en een eventuele follow­up van afgeronde projecten. De uiteindelijke resultaten
worden binnen de organisatie gedeeld door presentaties en naar de buitenwereld
gecommuniceerd via de website en persberichten. Ook heeft het Fonds in 2009
maandelijks een project uitgelicht via de website, het zogenoemde ‘project van
de maand’.
Intern
Om binnen de organisatie collega’s meer bij de ondersteunde projecten te
betrekken en om de organisatie te informeren worden jaarlijks twee presentaties
getoond van de ontvangen resultaten en verslagen van projectpartners.
Daarnaast worden er tijdens het wekelijks intern overleg materialen getoond van
ondersteunde projecten.
38 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Extern
Naast het project voor de maand gebruikte het Fonds nog meer manieren om
aandacht te genereren voor ondersteunde activiteiten. Zo heeft het Fonds
in 2009 de expositie over Nino Perdido georganiseerd in de Prince Claus Fund
Gallery. Het boek dat uitkwam bij het project, dat 100 vermiste kinderen in
Mexico minutieus weergeeft, werd door het Fonds ondersteund via het
Aanvragenprogramma. Verschillende kranten, waaronder Metro, besteedden
aandacht aan de expositie.
Uitdagingen en Risico’s
Met het oog op de toekomst heeft het Fonds in 2009 ook in relatie tot het
Aanvragenprogramma een aantal uitdagingen geformuleerd. Daarnaast is het
Fonds zich bewust van risico’s.
Zones of Silence
Het Fonds blijft zich onafgebroken inzetten om het contact met personen en
organisaties in de zogenaamde Zones of Silence te vergroten. In veel Zones of
Silence spelen politieke en economische factoren een begrenzende rol. Dit brengt
risico’s met zich mee; gesteunde mensen kunnen worden bedreigd, activiteiten
kunnen door censuur en/of beperkende omstandigheden niet plaatsvinden, of
overmaking van geld kan problemen veroorzaken. Het komt voor dat banken het
overmaken van geld naar begunstigden vertragen of bemoeilijken om zoveel
mogelijk rente te vangen. Toch wil het Fonds juist daar blijven werken omdat het
op deze manier veel kan betekenen in gebieden waar dat het hardst nodig is.
De verwerking van de grote stroom aanvragen; vertragingen en problemen
De verbetering van de interne verwerking van de grote stroom projectaanvragen
is het afgelopen jaar verder doorgezet. Doordat het Fonds de
aanvraagprocedure heeft aangepast, vinden de geplande activiteiten niet
eerder plaats dan minimaal vier tot zes maanden na het indienen van de
subsidieaanvraag. Dit heeft ertoe geleid dat het Fonds vooruit kan werken en
zodoende de kwaliteit van het onderzoek naar projectvoorstellen waarborgt.
Daarnaast wordt de aanvrager waar mogelijk tijdig op de hoogte gebracht of het
voorstel in aanmerking komt voor subsidie. Echter door de grote stroom van
aanvragen en vragen is het moeilijk de tijdslimiet te handhaven en zijn er altijd
nog verzoeken die te lang blijven liggen. De afdeling doet er alles aan om dit te
verbeteren door betere planning en regelmatig overleg.
Risicobeperking
De afstand tussen het Fonds en de contractant is geografisch groot. Daarom
worden ook lokale experts geraadpleegd. Het Fonds vernieuwt zijn netwerk
constant op gebied van onderwerp, discipline, geografische locatie en/of
aanvragers. In 2009 werden er, alleen al voor het aanvragenprogramma, wereldwijd
469 verschillende experts en professionals benaderd voor advies over projectvoorstellen
in onderzoek. Een aantal van hen zelfs meer dan eenmaal. Het Fonds
maakt graag van de gelegenheid gebruik om zijn enorme waardering uit te spreken
voor de tijd en aandacht die de adviseurs belangeloos aan het Fonds besteedden.
Procedure
Om verdere risico’s te beperken hanteert het Fonds een nauwgezette procedure
waarin strikte controle wordt gehouden op de contracten, de tussen­ en
eindrapportage en de financiële verslaglegging. Daarbij onderhoudt het Fonds
regelmatig contact met de contractpartner. Ook is de systematiek rondom
betalingen erop geënt zo veilig mogelijk te werk te gaan en worden betalingen
39 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het Prins Claus Fonds ondersteunde ‘La Fanfare des Fous’, een politiek geëngageerd theaterstuk in de Comoren

41 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Courtesy : Washko Ink

Het Prins Claus Fonds ondersteunde de Tirana Internationale Hedendaagse Kunst Biënnale in Albanië
42 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Bevis Fusha

nauwlettend gevolgd. Intern hanteert het Fonds het ‘vier­ogen­principe’ zodat
nooit iemand alleen kan tekenen voor een factuur en/of betaling. Dit systeem is
ontworpen om de kans op misbruik zoveel mogelijk tegen te gaan.
Kijk voor de volledige procedures en uitleg over de criteria die het Fonds
hanteert op www.princeclausfund.org/whatwedo/apply
'Culture is about hope, about seeing beauty. Cultural expressions will help
us to discuss subjects that would otherwise remain hidden. They help us
reframe our thinking'.
Prins Constantijn in zijn speech tijdens de prijzenceremonie op 16 december 2009
Een selectie van een aantal gesteunde activiteiten in 2009
Hieronder volgen voorbeelden van door het Fonds ondersteunde activiteiten die
raken aan de drie thema’s die in 2009 werden geformuleerd als focus voor de
toekomst: Zones of Silence, Beauty in Context en Cultuur en Conflict:
Drill, Nigeria
Niger Delta Art Projects is een niet­commerciële en onafhankelijke organisatie in
de Niger Delta van Nigeria, die alternatieve en experimentele kunstprojecten
creëert om sociale, culturele en artistieke ontwikkeling in de regio te stimuleren.
Het project Drill omvat de tentoonstelling, productie en documentatie van een
serie muziek­ en dansperformances op verschillende plekken in de Niger Delta.
De performances vinden plaats op het terrein van de oliemaatschappijen in
samenwerking met de lokale bevolking. Het project brengt niet alleen verschillende
partijen samen maar toont vooral het belang van de rol van cultuur als
katalysator voor duurzame ontwikkeling tijdens sociale conflicten. Het Prins
Claus Fonds ondersteunde Drill met 15.000 Euro voor de vervaardiging van de
kostuums en sculpturen en de video­ en fotodocumentatie van de performances.
Het project past goed binnen het thema Cultuur en Conflict.
How come you are so beautiful, Zuid Afrika en Uruguay
Visueel kunstenares Paula Delgado uit Uruguay richt zich met het project ‘How
come you are so beautiful’ op kwesties rondom gender en schoonheid. Het
project analyseert vooral het mannelijke universum in relatie tot esthetiek en
lichaamscultuur via foto’s, video’s en interviews. ‘How come you are so beautiful’
is een eerbetoon aan mannelijke schoonheid, maar roept ook vragen op over
gender­relaties in kunst. De activiteit levert een bijdrage aan het thema Beauty
in Context. Eerdere edities van het project vonden plaats met mannen uit
Montevideo, Buenos Aires, Valparaíso, Wenen, Barcelona en Londen. Het Prins Claus
Fonds ondersteunde de uitvoering van het project in Johannesburg (Zuid­Afrika)
en de tentoonstelling van het werk in Montevideo (Uruguay) met 15.000 Euro.
Nova Holanda – Novos Horizontes, Brazilië
De Lia Rodrigues Companhia de Danças werd in 1990 opgericht door Lia Rodrigues,
een vooraanstaande danseres en choreografe uit Brazilië. Met het project
‘Nova Holanda – Novos Horizontes’ biedt het gezelschap kansarme jongeren de
mogelijkheid om moderne danslessen en workshops te volgen in de sloppenwijken
43 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

van Maré in Rio de Janeiro, die resulteren in een gezamenlijke dansproductie. Het
project draagt bij aan het stimuleren van positieve initiatieven voor jongeren
die doorgaans geen toegang hebben tot culturele activiteiten. De sloppenwijken
zijn Zones of Silence. Het Prins Claus Fonds ondersteunde het project
met 19.200 Euro.
La Fanfare des Fous, Comoren
Washko Ink is een culturele organisatie die zich richt op de ontwikkeling van
burgerschap door het organiseren van artistieke producties. Het project ‘La
Fanfare des Fous’ omvat de tournee van een theaterproductie over
burgerschap, geschreven en geregisseerd door Soeuf Ali Elbadawi. De
theatervoorstelling snijdt een belangrijk thema aan in de relatief jonge natie van
de Comoren. Het project bevordert de goede relatie tussen verschillende
sociale groepen, die door de multi­koloniale geschiedenis van elkaar waren
gescheiden. Het Prins Claus Fonds steunde de theaterproductie en de publicatie
van de resultaten met 17.350 Euro.
Tirana Internationale Hedendaagse Kunst Biënnale in Albanië
TICA (Tirana Institute of Contemporary Art) is het eerste centrum voor
moderne kunst in Tirana, dat een platform biedt voor Albanese en internationale
kunst in Albanië. TICA’s voornaamste activiteit is het organiseren van de Tirana
International Contemporary Art Biennial. De Biënnale speelt een zeer belangrijke
rol in de ontwikkeling van beeldende kunst in Albanië. Het biedt niet alleen
perspectieven voor jonge en opkomende Albanese kunstenaars, maar stimuleert
ook het Albanese publiek om zich te verhouden tot internationale ontwikkelingen.
Dit laatste is van groot belang omdat Albanië lange tijd is afgesloten van mondiale
(artistieke) ontwikkelingen. Het Prins Claus Fonds steunde de Biënnale met 20.000
Euro voor de aanwezigheid van kunstenaars uit Afrika, Azië en Latijns Amerika.
Separating Myth From Reality: Status of Women, Nepal
De Siddharta Art Gallery bevordert moderne Nepalese kunst van zowel opkomende
als gevestigde kunstenaars door het organiseren van tentoonstellingen, lezingen
en concerten. De tentoonstelling ‘Separating Myth From Reality: Status of
Women’ gaat in op de sociaal­culturele kwesties die vrouwen in de samenleving
ondervinden. Door de deelname van kunstenaars uit verschillende landen, biedt
het project ook ruimte voor het bespreken van vrouwenkwesties op internationaal
niveau. Het Prins Claus Fonds steunde het project met 20.700 Euro voor de
deelname van kunstenaars uit heel veel verschillende landen en de publicatie van
de catalogus.
Het internationaal reisprogramma 2009
Het Fonds is ervan overtuigd dat de uitwisseling van intellectuelen en kunstenaars
uit verschillende culturen bijdraagt aan meer begrip voor elkaar en positieve
veranderingen in een maatschappij. Dit kan gaan om festivals, workshops,
congressen of een langdurig verblijf elders. Het Prins Claus Fonds neemt het
initiatief tot en steunt conferenties over cultuur en ontwikkeling in diverse
delen van de wereld met het doel het wereldwijde debat over cultuur en
ontwikkeling te stimuleren. Het Prins Claus Fonds heeft een apart reisbudget
voor internationale reizen van kunstenaars en intellectuelen om hen in de
gelegenheid te stellen de eerste contacten te leggen die nodig zijn voor interculturele
uitwisselingen en verdieping. Deze steun sluit tevens aan bij de scouting­
44 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Strijdom van der Merwe
Vlaggeninstallatie bij het Oerol festival op Terschelling door landschapskunstenaar Strijdom van der Merwe uit Zuid Afrika
45 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het Prins Claus Fonds ondersteunt de publicatie Unifying Africa over voetbal in Afrika
46 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Andrew Esiebo

functie van het Fonds. De reizigers moeten een verslag schrijven als eindafrekening,
dat het Fonds weer kan gebruiken voor verdieping en verbreding van het netwerk.
In 2009 reisde Zuid Afrikaanse landschapskunstenaar Strijdom van der Merwe naar
het Oerol Festival op Terschelling in Nederland waar hij een installatie met rode
vlaggen op het strand plaatste. Strijdom van der Merwe schrijft over zijn
deelname in het Oerol Festival op Terschelling.
‘ It was a life time experience to be part of such a wonderful and well
organized festival and to be part of such a high quality of artistic expression’.
Dichters Azam Abidov (Oezbekistan) en Nguyen Quang Thieu (Vietnam) reisden met
steun van het Fonds naar het International Poetry Festival Medellin in Colombia.
Azam Abidov schrijft in zijn verslag:
‘I am the bridge. The bridge between the contemporary Uzbek and world
literature. I glanced at my travel to Colombia from this point of view. I was
warmly welcomed at the airport and throughout my travel in Colombia. The
country began from its airport. Roads, green trees, fresh mountain air, and the
blue sky – I was diving in everything around me... ‘.
‘International poets, great ones and those as simple as my heart, were present
in the festival. I had a possibility to meet them one by one, talk about life,
poetry, education, reading, peace, tolerance, and friendship. We mingled and
interacted in the language of poetry and for the sake of poetry. We wanted to
save the world from tyranny, oppression, blackmail, corruption, and all of evil
doings. I had many poetry readings in Medellin and other cities of the country’.
Dichter Azam Abidov (Oezbekistan) over zijn door het Fonds gesteunde reis naar het Internationale Poetry
Festival in Medellin Colombia
Een selectie van publicaties die het Fonds steunde in 2009
Naast de Prince Claus Fund Library ondersteunde het Prins Claus Fonds in 2009
tijdschriften en boeken. Twee voorbeelden zijn:
Unifying Africa, Nigeria
Het project ‘Unifying Africa’ omvat een fotoboek over voetbal in Afrika.
Fotograaf en Prins Claus Laureaat (2008) Uchechukwu James Iroha maakte samen
met vijf andere Afrikaanse fotografen 500 foto’s die zich richten op voetbal als
een medium voor de evaluatie van sociale en politieke problemen in Afrika,
variërend van milieuproblematiek, mode tot religie. De foto’s tonen niet alleen
voetbal als een sport, maar ook het succes van voetbal als een sociaal­cultureel
bindmiddel in Afrika. Met het wereldkampioenschap voetbal in 2010 in Zuid­Afrika
is het onderwerp heel actueel. Het Prins Claus Fonds ondersteunde de publicatie
met 10.000 Euro.
Genocidos de los Tutsis de Rwanda: la memoria en camino, Mexico
In Latijns Amerika is er vrij weinig informatie voorhanden over gebeurtenissen
in Afrika, ook niet over de genocide van Rwanda. De Tsjaadse schrijver Koulsy
47 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Lamko speelt in op deze lacune met een Spaanstalige publicatie over de genocide
in Rwanda en de huidige debatten over het onderwerp vanuit literair, cultureel en
sociologisch oogpunt. Dit project is een nieuwe stap voorwaarts om de kloof
tussen de twee continenten te overbruggen. Het Prins Claus Fonds ondersteunde
de publicatie met 6.500 Euro.
4.3 Netwerksamenwerking programma
Twee pijlers: Netwerken en Partners
Om cultuur en ontwikkeling tot in de verste uithoeken van de wereld te
ondersteunen, heeft het Prins Claus Fonds een enorm netwerk nodig. Het Fonds
maakt graag gebruik van de ervaring en invalshoeken van zoveel mogelijk
verschillende mensen. Daartoe ging het Fonds een langduriger en nauwere
samenwerking aan met een aantal netwerkpartner organisaties uit verschillende
landen. De netwerkpartners vertegenwoordigen uiteenlopende disciplines uit het
culturele veld en brengen een eigen netwerk mee en delen contacten en
expertise met het Fonds. De organisaties profiteren op hun beurt van het
netwerk van het Fonds met vele internationale contacten en adviseurs.
‘Partnerschap’ is een veelgehoorde term die maar al te vaak een ongelijke relatie
maskeert. Het Fonds streeft uitdrukkelijk naar een gelijkwaardige relatie. Het
Fonds respecteert artistieke begaafdheid en creatief talent overal ter wereld
en heeft oog voor het feit dat capaciteiten vaak onbenut blijven door gebrek
aan middelen en steun uit de omgeving. In het Programma Netwerksamenwerking
werkt het Fonds samen met culturele en ontwikkelingsorganisaties van hoge
kwaliteit. Met deze organisaties gaat het Fonds een meerjarige samenwerking aan
waarin het Fonds activiteiten ondersteunt. Het gaat daarbij om een diepere
uitwisseling waarin het Fonds, de partnerorganisatie en hun netwerken elkaar
adviseren en van elkaar leren.
Hoe werkt het?
Elk jaar vraagt het Fonds twee internationale culturele organisaties om een
voorstel te doen voor een samenwerkingsproject en een driejarig
samenwerkingsplan met het Fonds. De partners en het Fonds tekenen een
contract voor drie jaar. Na afloop van deze drie jaar mag de partnerorganisatie
nog drie jaar lid blijven van de Commissie van Netwerkpartners zonder dat de
organisatie financiële steun ontvangt. Het partnerschap wordt aangegaan op de
expliciete voorwaarde dat een partner, na afloop van het partnerschap, niet
opnieuw financiële steun kan krijgen via het Programma Netwerksamenwerking. Dit
is om donorafhankelijkheid te voorkomen.
Wederzijdse hulp en inspiratie
Na de eerste drie jaar financiering blijken de Netwerkpartners graag lid te willen
blijven van de Commissie van Netwerkpartners, omdat ze merken dat ze veel
profijt hebben van de wederzijdse en onderlinge steun en uitwisseling. Hoewel het
Fonds na de eerste drie jaar financieel geen steun meer biedt, blijft de
uitwisseling van informatie en advies tussen Fonds en Partners nog drie jaar
doorlopen. De Netwerkpartners komen twee keer per jaar bij elkaar om diverse
onderwerpen te bespreken. Er is aandacht voor praktische problemen, zoals de
internationale verschillen in beleid met betrekking tot fondsenwerving en de
administratieve en bureaucratische problemen die de organisaties tegenkomen.
48 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto:Mette Gratama van Andel
Netwerkpartner Etienne Minoungou (Compagnie Falinga, Burkina Faso) kijkt en luistert naar een installatie in het Beirut
Art Centre tijdens de reis ten behoeve van de vergadering van de netwerkcommissie in Libanon en Syrië in juni 2009

Symposium ‘The making of a new silk road, a performative symposium’ in Bangkok georganiseerd door netwerkpartner BizArt
50 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Courtesy: BizArt

De partners leren van elkaars ervaringen en raken geïnspireerd om ook onderling
te gaan samenwerken.
Nieuwe Partners in 2009
In 2009 ging het Prins Claus Fonds twee nieuwe partnerschappen aan: met de
Cinemathèque de Tanger uit Tanger, Marokko (www.cinemathequedetanger.com), en
met de International Alliance of Independent Publishers, een organisatie met een
wereldwijd netwerk (www.alliance­editeurs.org). Beide werden niet alleen
geselecteerd vanwege de kwaliteit van hun activiteiten, maar ook vanwege hun
geografische ligging en de disciplines waarin ze actief zijn.
In 2009 had het Fonds in totaal vijftien netwerkpartners, waarvan negen
gefinancierde ofwel actieve partners en zes niet­gefinancierde. Aan het eind van
2009 eindigde het partnerschap met Jant­Bi, Zanzibar International Film Festival
en Utan Kayu.
Uitdagingen en Risico’s van het Netwerk Partner Programma
De risico’s van het aangaan van een partnerschap met een organisatie worden
vanaf het begin van het selectieproces gewogen. De opgestelde algemene
criteria dienen ertoe alleen organisaties te overwegen en selecteren die
betrouwbaar en toegewijd gebleken zijn in eerdere samenwerking met het Fonds.
Dit wordt nogmaals bevestigd door de adviseurs uit het netwerk van het Fonds
die gevraagd worden hun visie op een partnerschap tussen het Fonds en de
organisatie te geven. De uitgebreide selectieprocedure limiteert de risico’s
aanzienlijk, wat wordt gereflecteerd in het feit dat de partnerschappen zelden
slecht verlopen.
Twee risico’s keren echter vaker terug. De eerste is het feit dat veel culturele
organisaties overal ter wereld afhankelijk zijn van een specifiek persoon. Dit is
niet zo’n groot risico wanneer je voor kortere perioden op projectbasis
samenwerkt maar wanneer je een samenwerking aangaat voor 3 jaar is het risico
dat iemand vertrekt of ziek wordt groter en er is weinig zicht op wat er met een
organisatie gebeurt wanneer de persoon in kwestie er niet meer werkt. Het
tweede risico is gebaseerd op het feit dat financiële steun voor langere tijd
ervoor kan zorgen dat er een afhankelijkheid van deze steun ontstaat en de
partnerorganisatie een probleem zou kunnen krijgen wanneer de steun weer
stopt. Ook met deze risico’s wordt rekening gehouden bij de selectie maar
evengoed is niet alle risico te ondervangen.
De grootste uitdaging van het netwerkprogramma is een andere dynamiek te
brengen in de relatie tussen sponsor en ontvanger, een relatie die gebaseerd is
op vertrouwen en communicatie en die erop geënt is om samen te werken aan
specifieke bijzondere activiteiten.
Activiteiten
Inspirerende activiteiten van netwerkpartners
Alta Tecnologia Andina, Peru
In een traditioneel land als Peru, waar aandacht is voor kunst en ambacht, zijn
de nieuwe media nog een ‘zone of silence’. Steun aan ATA is dan ook hard nodig.
Een van de projecten die door het partnerschap worden ondersteund is een
51 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het ‘One Laptop per Child’ project van netwerkpartner ATA in Peru
‘We are not pretending to appear celebrating how good it goes with OLPC in
Peru, but rather to get real impressions and real feedback from teachers, and
to start researching, designing, promoting infrastructure implementation
initiatives, to get towns connected to the web, with DIY wireless data links,
training people to pull wires and install access points, etc... and well... I think
most of the ones of you reading to this point certainly can imagine the long
way we have to go from now...’
Kiko Mayorga van ATA in een artikel op www.olpcnews.com over het OLPC project
52 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Courtesy van ATA

OLPC workshop (OLPC staat voor One Laptop Per Child). De Directie Basisonderwijs
van het Peruviaans Ministerie van Onderwijs wist niet goed wat zij aan moest met
de grote aantallen OLPC laptops die zij tot hun beschikking hadden. Zij ging te
rade bij ATA. ATA introduceerde daarop het ‘Electronisch Onderwijs op Zaterdag’:
workshops op OLPC laptops voor diverse doelgroepen (kinderen, kunstenaars,
onderwijzers, etc.). De workshops hebben ruimte gecreëerd voor open
communicatie en stimuleren zo ook interdisciplinaire samenwerking.
Spin­offs in Nederland
De vrouwelijke drumgroep die mede dankzij het partnerschap met UCAD uit Rwanda
van de grond kwam, trad in juni 2009 op tijdens het Mundial Festival in Tilburg.
De groep, die begon met 5 leden, telt inmiddels meer dan 126 vrouwen met verschillende
etnische achtergronden. Voor hen is de drumgroep een neutrale plek
die het mogelijk maakt te werken aan verzoening, samenwerking en teamwork. Hun
volgende stap is het openen van de eerste ijssalon in Rwanda. Dit project met
de naam Blue Marble Dreams, wil een plek creëren waar mensen de nog steeds zware
last van de genocide even kunnen ‘afleggen’ en kunnen genieten van het leven,
bijvoorbeeld door lekker een ijsje te eten. De opbrengst van de ijszaak komt ten
goede aan de drumgroep die hoopt hiermee vrouwen zelfvoorzienend te maken.
Het nummer dat het architectuurtijdschrift ‘Volume’ wijdde aan de Internationale
Architectuur Biënnale Rotterdam (no. 21, september 2009) bevatte een speciaal
katern van netwerkpartner SuperSudaca over architectuur in Latijns Amerika.
Kruisbestuiving
Naar aanleiding van de workshop Afrikaanse dans die choreograaf Germaine Acogny
van Jant­Bi (Senegal) gaf bij het Reyum Institute of Arts and Culture in Cambodja,
werd een Cambodjaanse danser uitgenodigd om twee maanden naar de dansschool
van Jant­Bi in Toubab Dialaw (Senegal) te komen en daar de workshop Afrikaanse
dans te volgen die Germaine Acogny elk jaar aan de Ecole des Sables geeft.
In oktober 2009 gaf Supersudaca een Direct Architecture workshop aan het
Reyum Institute of Arts and Culture in Phnom Penh (Cambodja). Doel van de
workshop was zich te buigen over de nasleep van de “gebeurtenissen” toen de
Khmer Rouge de stad Phnom Penh tijdens de revolutie geheel ontruimde. Tien
dagen lang bestudeerden drie leden van SuperSudaca en een groep Cambodjaanse
architecten en kunstenaars samen verschillende delen van de stad (o.a. markten,
kraakpanden, woonwijken en openbare ruimtes) om diverse aspecten van stedelijke
bebouwing en de sociale gevolgen daarvan in kaart te brengen. De resultaten
van de workshop werden publiekelijk gepresenteerd. SuperSudaca heeft eerder
andere directe architectuurinterventies georganiseerd: in samenwerking met
netwerkpartners ArtHub in Shanghai en met Compagnie Falinga in Ouagadougou
(Burkina Faso).
De meeste van deze onderlinge samenwerkingsverbanden tussen netwerkpartners
worden op eigen initiatief van de netwerkpartners georganiseerd en gefinancierd,
dus los van het partnerschap met het Prins Claus Fonds.
Bijeenkomsten Commissie Netwerkpartners
In 2009 kwam de Commissie van Netwerkpartners tweemaal bijeen. De eerste
bijeenkomst vond plaats van 31 mei tot 6 juni in het Syrische Damascus. De
tweede werd gehouden op 17 en 18 december in Amsterdam. Sinds het begin van
53 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

het Programma Netwerksamenwerking in 2002 worden de bijeenkomsten van de
Commissie gebruikt om samenwerkingsverbanden te evalueren en elkaar te
informeren over individuele activiteiten. De bijeenkomsten van de
Netwerkcommissie bieden de netwerkpartners de gelegenheid om kennis en
ervaringen uit te wisselen.
De bijeenkomst van de Commissie van Netwerkpartners in Libanon en Syrië in juni
was politiek en daardoor logistiek gecompliceerd maar bleek inhoudelijk zeer
vruchtbaar. De vergadering begon met presentaties over het nieuwe thema voor
2010 Frontiers of Reality. De presentaties werden gebundeld in een boekje.
Verder was de vergadering openbaar toegankelijk voor culturele actoren uit
Syrië, wat een zeer open en levendig debat en informatie­uitwisseling opleverde.
Voor het eerst was de bijeenkomst opgedeeld in workshops, met de titels
Networking in the digital age, Private and corporate funding en Service Science.
De workshops boden de netwerkpartners de kans om ervaringen uit te wisselen
en met praktische oplossingen te komen.
Verder namen de netwerkpartners het belangrijke besluit om voortaan elke
commissiebijeenkomst te bekronen met een tastbaar resultaat, hetzij een film,
hetzij een directe architectuurinterventie in de stad van bijeenkomst, of, zoals
dit jaar, een boekje geïnspireerd op de gehouden presentaties.
Tot slot deed de Netwerkcommissie ook aanbevelingen voor nieuwe
netwerkpartners in 2009.
Toekomst
Voor 2010 staat op de agenda het opzetten van een e­mailsysteem voor het
verspreiden van nieuwsberichten naar het gezamenlijke, wereldomspannende
netwerk van culturele professionals van alle netwerkpartners. Het idee is om
verhalen, informatie en activiteiten te verspreiden van en voor de zogenaamde
Majority World, d.w.z. de landen waarin de netwerkpartners gevestigd zijn. Met dit
initiatief kunnen de netwerkpartners als groep laten zien dat er een groot
aantal activiteiten en debatten wordt gehouden buiten de mainstream en dat
het feit dat ze ‘niet op de radar verschijnen’ nog niet betekent dat ze niet
plaatsvinden. E­mails zouden niet alleen de zichtbaarheid vergroten, maar ook
het woord ‘internationaal’ complexer, breder en representatiever maken voor de
hele wereld en de netwerkpartners de kans bieden een grotere rol te spelen in
het mondiale kunst­ en cultuurdebat.
54 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

In Memoriam Peter Serry en Angel Wainaina
Het Prins Claus Fonds was geschokt en bedroefd door het tragische overlijden
van contractpartner en adviseur van het Fonds, Peter Serry, voormalig
directeur van Netwerkpartner MYSA en 2003 Prins Claus Laureaat, en
contractpartner en adviseur van het Fonds Angel Wainaina op 28 januari 2009. Een
brand die die dag woedde in een supermarkt in Nairobi, de hoofdstad van Kenia,
eiste vele levens waaronder het leven van Peter Serry en Angel Wainaina.
Sinds 1987 is Mysa (Mathare Youth Sports Association) een pionier van vele
ontwikkelingen in de jeugdsport, het milieubewustzijn en de gemeenschapszin. In
2003 kreeg MYSA een Prins Claus Prijs voor het geweldige werk dat ze deden in de
sloppenwijken in Nairobi. In 2004 werd de organisatie netwerkpartner van het
Fonds. Als directeur van MYSA was Peter Serry contactpersoon en werkte
intensief samen met het Fonds. Peter Serry werd getraind tot
voetbalinstructeur door de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB). In 2005
verbleef Serry vijf maanden in Nederland bij voetbalclub NEC Nijmegen. Hij maakte
zich als een van de eersten sterk voor de ontwikkeling van jonge voetbaltalenten
in zijn land en begeleidde vaak groepen jongens en meisjes die schitterden in de
voetbaltoernooien waarin ze deelnamen.
Angel Wainaina kwam oorspronkelijk uit Kawangwar, een van de sloppenwijken in
Nairobi. Ze begon haar carriëre als een woordkunstenaar en rapper met grote
aandacht voor politiek en sociale misstanden. Ze werd bekend door heel Kenia
door haar rol in de politieserie Cobra Squad. In 2007 begon ze te werken als
reporter voor Ghetto Radio. Haar show Chanuka Dada was een van de populairste
shows van Ghetto Radio. Angel vocht voor de rechten van vrouwen en emancipatie
van de inwoners van de sloppenwijken van Kenia.
In 2007 steunde het Prins Claus Fonds Angel met een ticket zodat ze kon
deelnemen aan ‘The young women African summit 2007’, ze won er de Media Award
mee. Nadien had het Fonds regelmatig contact met Angel, ze adviseerde het
Fonds over diverse projectaanvragen uit Kenia.
Angel Wainaina en Peter Serry waren een voorbeeld voor velen en zullen ten
zeerste gemist worden. Het Fonds hoopt dat hun baanbrekend werk effect zal
blijven genereren en hun ideeën voort zullen leven en met name mensen in
sloppenwijken hoop zullen geven.
Angel Wainaina met de Media Award die ze won bij
‘The young women African summit 2007’
Peter Serry

De netwerkcommissie deelt ervaringen na de vergadering in Damascus, Syrië

57 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Mette Gratama van Andel

4.4 Cultural Emergency Response (CER)
Het cultureel noodhulpprogramma
Het Cultural Emergency Response Programma (CER) verleent noodhulp aan
cultureel erfgoed dat getroffen is door een ramp veroorzaakt door mens of
natuur. CER werd in 2003 in het leven geroepen als reactie op de plundering en
vernieling van kunstwerken uit het Nationaal Museum van Irak. Het Prins Claus
Fonds gelooft dat het redden van cultuur hoop en troost kan bieden aan
getroffen gemeenschappen en kan bijdragen aan het herstel van eigenwaarde en
identiteit. Culturele noodhulp zou daarom een integraal onderdeel moeten zijn
van humanitaire noodhulpverlening.
Door binnen zes maanden na een ramp financiële noodhulp te verlenen, beoogt CER
de situatie te stabiliseren, verdere schade te voorkomen en de eerste
noodzakelijke reparaties uit te voeren. CER vertrouwt op een zeer uitgebreid
internationaal netwerk om culturele noodgevallen te identificeren en de juiste
maatregelen te treffen. Voor de uitvoering van noodhulpacties maakt CER
gebruik van contacten ter plaatse. Over het algemeen is de maximum CER bijdrage
35.000 euro per actie. Samen met partners werft CER, indien nodig, aanvullende
middelen.
‘Working to save a central monument or building with cultural and social value to
the community greatly helps recovery after a crisis. Cultural heritage
represents – in a way that nothing else does – a community’s link with its past,
its collective memory and identity. Besides alleviating direct humanitarian needs
it is important to rebuild the social fiber of the community, in which a mosque,
synagogue, church or other key building plays a central role. Saving such a site
means much more than just saving local, national or world heritage. It gives
hope and consolation to stricken communities, and can help to restore their
sense of identity and continuity.‘
(H.R.H. Prince Constantijn of the Netherlands)
Het CER programma in 2009
Het toegenomen budget over de jaren 2008 en 2009 resulteerde in een hoger
aantal CER acties.
Risico’s en uitdagingen
Vanwege het noodhulpkarakter komt CER zo snel mogelijk in actie, iets dat door
het korte tijdsbestek risico’s met zich meebrengt. Beperkte tijd voor onderzoek
betekent ook beperkte zekerheid; directe actie betekent soms ook werken in
situaties die relatief onveilig zijn. CER accepteert de risico’s in de overtuiging
dat het kenmerk van een noodhulpfonds moet worden gewaarborgd. Desalniettemin
is een aantal maatregelen nodig om deze risico’s zoveel mogelijk te beperken:
• Het CER bureau onderzoekt elk projectvoorstel uitvoerig op de volgende
aspecten: de waarde van het culturele erfgoed, de efficiëntie van de voorgestelde
maatregelen en de geldigheid van het budget. Gedurende dit onderzoek
wordt er advies van experts uit het netwerk van het Prins Claus Fonds
ingewonnen.
58 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

• Om financiële risico’s te beperken, vindt er bij de uitvoering van de projecten
altijd een gespreide betaling plaats van de door CER toegekende fondsen in
drie delen. Na een voorschot worden de overige middelen vrijgegeven indien er
door de contractpartner aan de rapportage­ en voortgangsverplichtingen is
voldaan.
• Het CER bureau onderhoudt zeer regelmatig contact met de
contractpartners om op de hoogte te blijven van de voortgang van het
project en om eventuele problemen op te lossen. Principes van respect,
solidariteit en vertrouwen zijn sleutelelementen in de werkwijze van CER.
• Tenslotte worden CER acties na afloop geëvalueerd om de efficiëntie en
effectiviteit te verbeteren. Deze evaluatie behelst een analyse van onder
andere de resultaten van het project, de genomen risico’s en hun
consequenties.
Voorbeeld van risico-management:
In overeenstemming met zijn contractpartners was CER genoodzaakt twee
onderzoeksmissies in de provincie Sichuan, China te staken. Het doel van deze
missies was om de schade aan erfgoed veroorzaakt door de aardbeving op 12 mei
2008 op te nemen en prioriteiten voor restauratie te bepalen. Helaas traden er
politieke complicaties op die het onmogelijk maakten de onderzoeksmissies door
te laten gaan. De hiervoor beschikbaar gestelde fondsen werden geretourneerd
aan het Prins Claus Fonds.
Financiering
Van 2003 tot 2009 bestemt het Prins Claus Fonds jaarlijks 100.000 Euro voor het
CER budget. De Nationale Postcode Loterij steunt het CER programma van 2007
tot 2011 met een extra bijdrage van 200.000 euro uit haar jaarlijkse dertiende
trekking. Dit bedrag wordt verspreid over een periode van vijf jaar met een
bedrag van 40.000 Euro per jaar. In april 2008 besloot het Nederlandse Ministerie
van Buitenlandse Zaken om het Prins Claus Fonds extra steun te geven voor CER
met een bedrag van één miljoen Euro voor een periode van twee jaar (2008­2009).
Deze verruiming van het budget maakte het mogelijk om het wereldwijde effect
van CER te vergroten door driemaal zoveel noodhulpacties te ondernemen.
Ook heeft CER gezocht naar andere mogelijkheden om fondsen te werven om te
kunnen voldoen aan de enorme vraag naar culturele noodhulp. In dit kader heeft
het Fonds in 2008 een Garantiefonds ingesteld. Zogeheten Torchbearers
(Fakkeldragers) – particulieren en organisaties – kunnen voor dit fonds een
minimum van 10.000 Euro toezeggen dat wordt gereserveerd voor een bepaalde
culturele noodhulpactie. In 2009 werd een bedrag van 30.000 Euro aan CER
toegezegd door drie Torchbearers: Centre Céramique van de gemeente
Maastricht, The European Fine Arts Fair (TEFAF) en een particulier.
Rapport aan het Ministerie
Om aan te tonen dat CER de toegenomen financiële bronnen voor culturele
noodhulpacties op een effectieve manier weet te implementeren, presenteerde
het Fonds op 11 juni 2009 een rapport over de werkzaamheden van CER aan
Minister Koenders. Het rapport overtuigde het Ministerie van Buitenlandse zaken
om de steun aan het CER programma voort te zetten en er werd wederom een
bedrag van één miljoen Euro toegezegd voor een periode van twee jaar (2010­
2011).
59 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Toenemende rampen: de culturele noden stijgen
Ook in 2009 stond CER voor de uitdaging om tijdig en adequaat te reageren op de
talloze natuurrampen die aan vele mensen het leven kostten en overal ter wereld
een verwoestend effect hadden op cultureel erfgoed. Op 17 mei 2009 werd een
nieuw VN rapport gepresenteerd in Bahrein dat vermeldde dat wereldwijd de kans
op rampen toeneemt door een toename van het aantal sloppenwijken, door
klimaatveranderingen bedreigde leefgebieden en verslechterende ecosystemen.
Er is met name sprake van een toenemend aantal rampen die aan klimaatveranderingen
zijn te wijten.
‘Exacerbating this deadly trio is the established and omnipresent threat of
climate change, impelled by greenhouse gas emissions generated by affluent
societies and individuals, with the resulting burdens falling on developing
countries and their poorest citizens.’
Eerste UN Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction
Op 30 september 2009 werd West Sumatra (Indonesië) getroffen door een zware
aardbeving die aan ongeveer 1200 mensen het leven kostte en tienduizenden
huizen verwoestte. Ook veroorzaakten stormen in Azië vele doden, met name in
de Filippijnen, Vietnam en Taiwan, waar drie ernstige tyfoons (Morakot, Ketsana en
Parma) wijdverspreide verwoestingen aanbrachten en meer dan 1700 levens
eisten. Tijdens de zomermaanden werd West Afrika getroffen door de zwaarste
seizoensregenval en overstromingen in de afgelopen negentig jaar. In mei 2009
woedde Cycloon Aila in Bangladesh en India, welke aan 320 mensen het leven
kostte. Overstromingen in India eisten meer dan 500 levens. Centraal Amerika
werd van 4­13 september geteisterd door orkaan Ida die ook een spoor van
verwoestingen achterliet. Oost Bhutan werd op 21 september getroffen door
een zeer zware aardbeving waarbij 13 mensen het leven lieten en waarbij
ongekende schade aan cultureel erfgoed ontstond. Zo raakten tenminste 321
boeddhistische kloosters, 16 heiligdommen en 3 forten zwaar beschadigd. Door
het jaar heen onderzocht het CER bureau deze rampen om culturele noden te
identificeren en zo belangrijk cultureel erfgoed te behouden. Hier zal in 2010
vervolg aan worden gegeven.
Door de ruimere financiële middelen kon CER in 2009 meer culturele
noodhulpacties uitvoeren dan in 2008. In 2009 rondde CER een aantal in 2007
gestarte projecten met succes af en initieerde drieëntwintig nieuwe culturele
noodhulpacties in vijftien landen. De meerderheid van de CER acties hielden
verband met natuurrampen. CER bood ook effectieve steun aan getroffen
cultureel erfgoed in gebieden die te kampen hadden met gewelddadige conflicten,
te weten in Gaza, de West Bank, Kashmir en Zuid Ossetië. Daarnaast wijdde het
CER bureau zich aan het uitbreiden van het eigen netwerk in de Franstalige
wereld, wat leidde tot de implementatie van een aantal acties in West Afrika en
Haïti. In totaal besteedde CER 721.800 Euro aan culturele noodhulp in 2009.
60 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Deborah Stolk van het CER programma, Li Chun, directeur van de door de aardbeving getroffen Beichuan Bibliotheek
in China, en Els van der Plas ontmoetten elkaar op het IFLA congres in Milaan
61 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het Bisschoppelijk paleis en de kathedraal van Comayagua in Honduras zijn zwaar beschadigd door een grote brand
CER ondersteunde de noodstabilisatie
62 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Courtesy contractpartner

63 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Restauratie van het Center for Architectural Heritage van de Islamitische Universiteit van Gaza, Palestijnse Gebieden
64 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Hieronder volgen 6 van de 22 in 2009 uitgevoerde researchmissies en noodhulpacties:
1. De rehabilitatie van het Centrum voor Architectonisch Erfgoed
(Islamitische Universiteit van Gaza) en de stabilisatie van vijf historische
huizen in de oude stad van Gaza, Palestijnse gebieden
Op 28 december 2008 werd de Faculteit voor Techniek van de Universiteit van
Gaza ernstig beschadigd. Het Centrum voor Architectonisch Erfgoed dat in het
gebouw gevestigd was, werd daarbij volledig verwoest. Het Centrum was de enige
organisatie in Gaza die zich bezighoudt met architectonisch erfgoed en vervult
daarmee een belangrijke en unieke rol in het gebied. De universiteit stelde een
nieuwe locatie beschikbaar en CER steunde het Centrum met een toelage van
23.000 Euro voor kantoorbenodigdheden zoals computers en bureaus. Deze
bijdrage maakte het niet alleen mogelijk voor het Centrum om haar waardevolle
werk voort te zetten, maar de bijdrage steunt ook de continuering van onderwijs
voor jongeren, wat hun hoop biedt op een alternatieve toekomst in een situatie
die gekenmerkt wordt door geweld en onrust. Op 23 november 2009 werd het
nieuwe Centrum feestelijk geopend met een ceremonie waar zo’n 200 mensen bij
aanwezig waren. Els van der Plas, directeur van het Prins Claus Fonds, hield een
openingsspeech via skype video conferentie waarbij zij haar gelukwensen en steun
van het Fonds uitsprak.
‘After the destruction of the Center for Architectural Heritage we felt so
sad. Now we cannot believe that the Center can be revived so quickly. CER has
proved its sincere commitment to provide emergency relief for cultural
heritage damaged or destroyed by disasters.‘
Prof. Adnan Enshassi, Dean of the Faculty of Engineering
2. Herstel van een aantal Ottomaanse huizen in Gaza, Palestijnse gebieden
Ontelbare historische plaatsen, waaronder een aantal historische huizen die
dateren uit de Ottomaanse periode, raakten zwaar beschadigd door de impact
van (mortier­) bommen tijdens het conflict van december 2008 tot januari 2009.
De huizen zijn gebouwd met de karakteristieke steen uit het gebied. Zij
belichamen een aantal architectonische elementen die schoonheid en karakter
aan een urbanistische omgeving geven en tegenwicht bieden aan een omgeving die
uitsluitend wordt gedomineerd door betonnen hoogbouw. Alle huizen steunen op
een gezamenlijke fundering, hetgeen kenmerkend is voor clusters historische
gebouwen. Zij vormden een serieus gevaar voor de omliggende gebouwen, de
bewoners en voorbijgangers.
Met een bijdrage van 12.000 Euro, steunde CER de consolidatie van de zwakste
elementen van vijf van deze huizen om te voorkomen dat het hele complex zou
instorten voordat voldoende financiële middelen gevonden waren voor een
volledige restauratie.
3. De noodstabilisatie van het Bisschoppelijk paleis van Comayagua, Honduras
Het Bisschoppelijk paleis van Comayagua, dat dateert uit de zeventiende eeuw, is
een icoon van Spaanse koloniale architectuur en de thuisbasis van de eerste
universiteit van het land. Het bevindt zich direct naast de kathedraal in het hart
65 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

van het historische centrum en vormt een in het oog springend element van de
dagelijkse leefomgeving van de ongeveer 60.000 inwoners van Comayagua, de
vroegere hoofdstad van Honduras. Het paleis vormde de residentie van de
bisschop, maar bood ook plaats aan een waardevol museum van koloniale kunst en
een kerkelijke bibliotheek. Op 15 april 2009 brak een verwoestende brand uit.
Door het snelle ingrijpen van de toegewijde leden van de gemeenschap – die
daarbij hun levens
op het spel zetten – werd meer dan 90% van de artefacten in het koloniale
museum gered.
Vele kostbare archieven waren echter voorgoed verloren. Daarnaast waren van
de architectonische structuur slechts de muren gespaard gebleven. Echter,
deze zouden vrijwel zeker ook zijn ingestort als er niet direct was ingegrepen.
CER steunde de gemeenschap met een bijdrage van 25.000 Euro. Met het geld
werden de 97 houten steunbalken boven de deuren en ramen vervangen nadat zij
in het vuur waren opgegaan. Zo kon instorting van de muren voorkomen worden
totdat er andere fondsen beschikbaar worden gemaakt.
‘The loss of religious objects, jewels, books and other documents housed in the
damaged monuments is truly a tragedy of enormous proportions not only for
Comayagua, but also for our beloved Honduras. That which was destroyed by
the fire is part of our history and identity and there is no way of recovering it.‘
Een inwoner van Comayagua op een web­log van een lokale krant, bron: www.la prensa.hn
4. Een onderzoeksmissie naar getroffen erfgoed, West Sumatra, Indonesië
CER steunde de Indonesian Heritage Trust om de schade aan erfgoed vast te
stellen en de culturele noden en prioriteiten te bepalen in de steden Padang en
Pariaman na de tragische aardbeving die op 30 september plaatsvond en
tenminste 1100 levens eiste, de openbare infrastructuur verwoestte en
tienduizenden woningen met de grond gelijk maakte. Binnen een week na de ramp
werd 5.000 Euro vrij gemaakt om het de Indonesian Heritage Trust mogelijk te
maken onmiddellijk met de werkzaamheden te beginnen. De snelle onderzoeksmissie,
die op 10 oktober startte, werd uitgevoerd door een team van gekwalificeerde
experts en vrijwilligers afkomstig uit West Sumatra en andere delen van
Indonesië. Er werden 244 erfgoedsites bezocht waarvan er 228 beschadigd
bleken. De Indonesian Heritage Trust heeft een selectie gemaakt van 10
gebouwen die prioriteit behoeven. In 2010 zal de Indonesian Heritage Trust
doorgaan met herstel­ en reconstructiewerkzaamheden dankzij steun van CER.
‘The decision of the Steering Committee of the Cultural Emergency Response
Programme to allocate 5000 Euro to the Indonesian Heritage Trust is truly
wonderful. The fact that your Committee could act so speedily to assist
Indonesia in their “hour of greatest need” confirms how important it is for us
all in the heritage conservation movement to have an organization such as yours
established and so ready and capable to act expeditiously.‘
Simon R. Molesworth AM, QC, Chairman, INTO Executive Committee, International National Trusts Organization
66 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

5. De restauratie van de ‘Europese’ begraafplaats, Cape Coast, Ghana
In 2009 raasde er drie dagen lang een zware storm over de kustlijn van Ghana.
Stortregens en zware windstoten vernietigden huizen en erfgoed in en rond de
historische stad Cape Coast. Zo raakte ook de oude Anglicaanse begraafplaats,
de ‘Garrison’ begraafplaats, overspoeld door regenwater. Het oudste graf stamt
uit 1823, de meest recente graven zijn uit 1895. De tombes dragen namen van
mensen uit het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Duitsland, Denemarken,
Frankrijk, West­Indië, Sierra Leone, Nigeria en Ghana. De ‘Garrison’ begraafplaats
is voornamelijk een begraafplaats voor Europeanen welke in het Cape Coast
kasteel werkzaam waren in het koloniale bestel en heeft dan ook een directe link
met het kasteel dat is erkend als een UNESCO werelderfgoed site. De overstromingen
hebben het hek rondom de begraafplaats volledig verwoest wat
de tombes kwetsbaar maakt voor dieven. Met de bijdrage van CER van 30.000 Euro
worden vegetatie en afval opgeruimd en verwijderd, de tombes en hun
funderingen hersteld alsook de looppaden over de begraafplaats.
6. Restauratie van vier ‘vodou’ heiligdommen in Noailles /
Croix­des­Bouquets, Haïti
De verwoestende frequentie van vier stormen in minder dan vier weken in de
herfst van 2008 hebben tot extreme overstromingen geleid en uitzonderlijk
grote schade aangericht aan twintig vodou heiligdommen gelegen in de
artiestenwijk van Croix­des­Bouquets, Noailles. In 2009 steunde CER het
Fondation AfricAmerica met de restauratie van vier van de meest beschadigde
heiligdommen en hun waardevolle muurschilderingen. Zij vormen een uniek
compendium van vodou iconografie en illustreren hoe de praktijk en het geloof
rondom vodou evolueerde in de laatste 60 jaar. De restauratiewerkzaamheden
waren net succesvol afgerond toen op 12 januari 2010 een catastrofale
aardbeving Haïti opschrok. Helaas bevindt Croix­des­Bouquets zich vlakbij het
epicentrum van de aardbeving en de recent gerestaureerde heiligdommen werden
niet gespaard. CER zal in 2010 bepalen hoe het de Fondation AfricAmerica kan
assisteren in het opnieuw herstellen van de schade.
Communicatie over Culturele Noodhulp
In 2009 besteedde CER veel aandacht aan het vergroten van CER’s zichtbaarheid
onder belanghebbenden in de erfgoedsector door presentaties te houden en
actief deel te nemen aan internationale conferenties op het gebied van
cultureel erfgoed, humanitaire­ en ontwikkelingshulp; het ontwikkelen van een
breder netwerk door het zoeken van informatie over schade aan erfgoed onder
een diversiteit aan individuen en organisaties; het uitbreiden van het CER
netwerk door het benaderen van specifieke organisaties voor advies over door
CER ontvangen voorstellen; de verbetering van de website en de publicatie van
een nieuwe CER folder. Om CER ook onder de aandacht van het bredere publiek te
brengen werden er een aantal persberichten uitgegeven die leidden tot de
publicatie van een serie artikelen in de Nederlandse en internationale pers
en tevens tot een aantal interviews op de Nederlandse radio.
67 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

4.5 Prince Claus Fund Library
Prince Claus Fund Library
De Prince Claus Fund Library is het programma van het Fonds waarbinnen het, in
samenwerking met uitgeverijen, publicaties mogelijk maakt over onderwerpen die
niet of nauwelijks worden onderzocht, belicht of besproken. Zo stimuleert de
Library de uitgave van rijk geïllustreerde werken op het gebied van kunst en
cultuur die qua onderwerp en sociale betrokkenheid uniek en onderscheidend zijn.
De Library werkt samen met een breed scala van experts uit de doelgebieden van
het Fonds. Hierdoor maakt de Library diverse culturele onderwerpen die anders
ongepubliceerd waren gebleven, mogelijk. Het Library programma staat onder
leiding van een Managing Editor, die samen met de Redactieraad en de directeur
van het Fonds de invulling van het programma bepaalt. In 2009 bestond de
Redactieraad uit Emile Fallaux (voorzitter), Okwui Enwezor (curator USA/Nigeria),
Hou Hanru (curator en criticus China/USA), Khaled Hroub (literatuurwetenschapper
en onderzoeker op nieuwe media in het Midden Oosten UK/Palestina) en Ellen
Ombre (auteur Suriname). Ombre trad aan het eind van het jaar af.
Activiteiten in 2009
In 2009 heeft de Library drie nieuwe titels uitgegeven en zes nieuwe projecten
geselecteerd die financiële steun ontvangen. De projecten omvatten uitgaven
over film en urbanisme in Afrika, fotografie in Zuidoost­Azië, en vertalingen van
eerder gepubliceerde boeken naar het Spaans en het Farsi. Daarmee komt het
totaal aantal boeken dat de Library in voorbereiding heeft op 19. In 2009
werden de helft minder boeken gepubliceerd dan in 2008. Het aantal boeken lag
meer in lijn met de aantallen van de jaren daarvoor.
Een ontwikkeling in de uitgeverswereld die in 2009 verder voortgezet werd, was
oorzaak dat een groeiend aantal titels op internet wordt gepubliceerd. De wijze
waarop mensen informatie tot zich nemen is mede daardoor sterk veranderd.
Risico’s en uitdagingen
In 2009 leidde de economische crisis tot extra verzoeken om financiële steun
voor lopende projecten, vooral om drukkosten op te vangen. Dit soort
verzoeken zijn eerder regel dan uitzondering, want uitgeverijen zijn steeds
minder geneigd zelf de financiële risico’s van publicaties te dragen.
Einde van de Prince Claus Fund Library
Aangezien de boekenreeks niet de distributie in de doelgebieden krijgt die het
verdient, is mede op advies vanuit de bijeenkomsten op 28 februari en op 12 juni
besloten, de Library gefaseerd – tegelijk met het afronden van de lopende
publicaties – op te heffen. Deel van de doelen van het Prins Claus Fonds Library
programma zoals de verdieping en documentatiefunctie van de boekenreeks,
evenals de distributie van ideeën, zal worden ondergebracht in een nieuw, breed
platform voor documentatie, onderzoek en publicatie, het Kenniscentrum, dat in
2010 opgericht wordt. De Redactieraad blijft in 2010 aan als adviesorgaan voor
het nieuwe programma. De publicatiepijler van het Kenniscentrum zal zich onder
andere gaan bezighouden met het ontwikkelen van een cross­mediale
uitgeefstrategie.
68 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Cover van de Prins Claus Fonds Library publicatie die verkozen werd tot een van de ‘best verzorgde boeken 2009’
69 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Om ervoor te zorgen dat de resultaten en de kennis die de Library heeft
opgebouwd niet verloren gaan, wordt een uitgave gepubliceerd waarin de output
van de Library gesystematiseerd en geselecteerd wordt gepresenteerd. De
uitgave wordt voorbereid door een intern team, dat het overzichtswerk in de
loop van 2010 zal afronden. Dit overzichtswerk is een eerste stap in de richting
van een veel ambitieuzer project: het inzichtelijk maken van de informatie en
kennis van het Prins Claus Fonds in een ‘levend archief’ dat wordt gecureerd door
een gastcurator. Dit documentatieproject is het eerste programma dat onder
auspiciën van het nieuw op te richten Kenniscentrum wordt georganiseerd.
Publicaties 2009
Darfur and the Crisis of Governance in Sudan: A Critical Reader
Redactie: Salah M. Hassan en Carina E. Ray
In samenwerking met Cornell University Press, Ithaca, New York
De Prins Claus Fonds Library heeft dit project gesteund met een subsidie van
15.000 Euro voor de grafische vormgeving en drukkosten.
Het boek is gehonoreerd als een van de Best Verzorgde Boeken 2009 (een
initiatief van de Stichting De Best Verzorgde Boeken, een samenwerkingsverband
van de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers, de Grafische
Cultuurstichting en de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse
Boek http: /www.bestverzorgdeboeken.nl/).
Het slepende conflict in Darfur heeft veel aandacht gekregen in de
internationale pers en van mensenrechtenorganisaties. Miljoenen mensen overal
ter wereld weten er inmiddels iets van. Maar de meeste berichtgeving schetst
slechts een oppervlakkig beeld. Veelal wordt voorbijgegaan aan de onderliggende
factoren. Bovendien komt de bevolking van Darfur en Soedan zelf nauwelijks aan
het woord. Darfur and the Crisis of Governance in Sudan biedt tegenwicht. Het
boek bevat bijdragen van academici, activisten, NGO medewerkers en
hulpverleners, ambtenaren, Darfurese rebellen en kunstenaars. Hun essays geven
een zorgvuldige analyse van de historische, geopolitieke, militaire, sociale,
ecologische en economische oorzaken van het conflict, en bespreken ook hoe de
huidige situatie het leven van de bevolking in de regio bepaalt. Het boek bevat
een groot aantal kleurenfoto’s van het dagelijks leven in Darfur, gemaakt door
de veelgeprezen fotograaf Issam A. Abdelhafiez. Daarnaast bevat het boek ook
uitgebreide bijlagen: officiële lokale en internationale documenten over het
conflict: wetten, decreten, resoluties, rapporten en regeringsverklaringen. Voor
velen onbekende documenten die zowel de crisis als de wereldwijde perceptie
ervan mede hebben bepaald.
Damascus: Tourists, Artists, Secret Agents (A Collective Narrative)
Auteur: Reloading Images
In samenwerking met The Green Box ­ Kunst Editionen, Berlijn
De Prins Claus Fonds Library verleende een subsidie van 5.000 Euro.
Reloading Images Damascus werd georganiseerd door NewYorkRioTokyo e.V.
(Berlijn) in samenwerking met Al Makan Art Association (Damascus) en PAIN/
Plankton vzw (Brussel).
Dit tekst­ en beeldverhaal is de weerslag van een samenwerkingsproject tussen
meer dan 30 kunstenaars en schrijvers van verschillende pluimage uit de hele
wereld. Zij debatteerden over samenwerking, de handelingsvrijheid van de
70 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

kunstenaar, de stedelijke ruimte en kunst als kennissysteem, en creëerden samen
kunstprojecten met Damascus als uitgangspunt. Damascus functioneerde daarbij
zowel als een concrete als een denkbeeldige aanleiding, een plek die cultureel en
politiek als marginaal geldt, maar die een eigen complexe realiteit bezit die het
wereldtoneel wel degelijk beïnvloedt. Het project mondde uit in een serie
vertellingen die zich – in een voortdurende veranderende enscenering – afspelen
op de grens tussen werkelijkheid en fictie en tussen kunst en politiek. Damascus:
Tourists, Artists, Secret Agents is een pseudofictieve ontmoeting tussen
kunstenaars, dansers, geheim agenten, speculatieve schrijvers, minnaars,
cineasten en fotografen. Samen proberen zij de geruchten, vragen en
mysterieuze verdwijningen te ontrafelen die ontstaan in het stedelijk
onderbewustzijn van een van ‘s werelds oudste metropolen.
Mazaar, Bazaar: Design and Visual Culture in Pakistan
Redactie: Saima Zaidi
In samenwerking met Oxford University Press, Karachi
Het Prins Claus Fonds steunde dit project met een subsidie van 13.000 Euro.
Deze interdisciplinaire studie over grafische vormgeving en visuele cultuur in
Pakistan weerspiegelt de recente maatschappelijke, commerciële en geopolitieke
veranderingen in de regio. Het boek is zowel een momentopname van de moderne
volksbeeldtaal als een historisch overzicht van de vele culturen die door de
eeuwen heen zijn opgenomen in de Pakistaanse cultuur. Allerlei soorten grafische
vormgeving passeren de revue: van kalligrafie tot postzegels, van spekstenen
zegels uit de Indusbeschaving (4000 v.Chr.) en geldmunten tot Mogoel
manuscripten en filmposters. De ruim 30 bijdragen van gezaghebbende deskundigen
gaan over populaire iconen, typografie, consumentisme en het scheppen van een
nationale grafische identiteit na de Onafhankelijkheid in 1947. Het boek is tevens
een geïllustreerde geschiedenis van de regio.
Het boek is vormgegeven door de redacteur Saima Zaidi, tevens docent
typografie en geschiedenis van de grafische vormgeving aan de universiteit van
Karachi.
71 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

4.6 Activiteiten georganiseerd door het Prins Claus Fonds
Meer dan een financieel loket
Het Fonds wil zich positioneren als een Fonds dat innovatieve, goede en
aansprekende initiatieven neemt, een Fonds dat meer is dan een financieel loket.
Het Fonds wil niet alleen activiteiten ondersteunen, het Fonds wil ook
activiteiten initiëren en een opiniërende speler zijn in het internationale debat
over cultuur en ontwikkeling. Het Fonds wil de discussie stimuleren en
beïnvloeden. Zo wil het Fonds zijn partners uit de Zones of Silence profileren op
een internationaal podium. Het Fonds ziet zichzelf als (inter)nationaal
expertisecentrum op het gebied van internationale kunst en cultuur en
interculturele uitwisseling. Deze kennis wil het Fonds delen met anderen.
Werkwijze Projectbureau
Vanuit het Projectbureau is in 2009 de inspanning voortgezet de productie van
de eigen activiteiten wederom te verbeteren en een balans te creëren tussen
de productietijd, het budget en de uitkomsten. De communicatiewaarde wordt
meegenomen in het besluit een activiteit uit te voeren en/of een samenwerking
met andere organisaties aan te gaan. De coördinator van het Projectbureau
identificeert mogelijke activiteiten, begeleidt en verzorgt de invulling van de
uitvoering van de activiteiten. De activiteiten komen voort uit samenwerking
met internationale en nationale partners en kunnen dan ook in binnen­ en
buitenland plaatsvinden.
Activiteiten in 2009
Om de boodschap van het Fonds te verspreiden en draagvlak voor de doelstelling
te vergroten is het van belang om ook activiteiten in Nederland te ondernemen.
Dit is ook de achterliggende gedachte van de Café Curiosité serie die in 2009
werd voortgezet. Het publiek kon door dit programma kennismaken met het werk
van Cristopher Cozier uit Trinidad en een persoonlijk verhaal over de genocide
horen door de Netwerkpartner Odile Gakire Katese uit Rwanda. De aanwezigheid
van Hoofdlaureaat Simón Vélez in Nederland werd intensief benut voor vele
openbare lezingen en presentaties.
De exposities in de Prince Claus Fund Gallery van het Fonds aan de Herengracht
werden in 2009 nog professioneler aangepakt en van pers en publiek kwamen
positieve reacties. De openingen werden heel goed bezocht.
In 2010 gaat in het kader van een podium voor de internationale partners van
het Fonds en het versterken van het draagvlak in Nederland een gezamenlijk
internationaal kunstprogramma met het Amsterdams Fonds voor de Kunst
plaatsvinden met internationale activiteiten die aantrekkelijk zijn voor een groot
publiek in Amsterdam.
Samenwerking in Nederland
Het Fonds streeft bij zijn activiteiten in Nederland naar samenwerking met
Nederlandse partners met als doel bij te dragen aan de zichtbaarheid van de
doelen en partners van het Fonds, vergroten van het draagvlak voor cultuur en
ontwikkeling, en het aanspreken van een divers Nederlands publiek. Samenwerking
met andere organisaties bevordert tevens de naamsbekendheid van het Fonds,
bekendmaking van de doelen van het Fonds, het vergroten van expertise,
72 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

uitstraling en financieringsmogelijkheden. Het Fonds werkt samen met de
Mondriaan Stichting voor de jaarlijkse buitenlandse reis voor internationale
kunstprofessionals. In het licht van het Nieuwsgierigheidsbeleid werd de
samenwerking met SICA uitgebreid wat resulteerde in een Café Mediterannée en
twee keer een Café Curiosité.
In relatie tot hoofdlaureaat Simón Vélez werkte het Fonds samen met het NAiM
Maastricht en het NAi, het Berlage Instituut in Rotterdam, Dienst Ruimtelijke
Ordening, Stichting Archis, en het Fonds BKVB, Amsterdam. Voor de realisatie van
een lezing van een netwerkpartner werkte het Fonds samen met Mediamatic
Amsterdam. Voor de Uitreiking van de Prins Claus Prijzen met het Muziekgebouw
aan 't IJ. Voor de Filmgrant sloot het Fonds aan bij de CineMart tijdens het
Internationaal Filmfestival Rotterdam. De Kunsthal nam de tentoonstellingen met
het werk van Kaveh Golestan en de Syrische Lingerie over.
Een samenwerking die uiteindelijk helaas niet tot een vruchtbaar resultaat leidde
was die met De Kunsthal, Kosmopolis Rotterdam, De Koninklijke Bibliotheek in Den
Haag en Nieuwspoort in Den Haag in verband met een grote tentoonstelling over
Cultuur en Conflict. Het budget van de meewerkende instellingen bleek niet
toereikend om de expositie van de grond te krijgen.
28 januari, Prins Claus Fonds Film Grant voor Byamba Sakhya
De Prins Claus Fonds Film Grant van 15.000 Euro werd op 28 januari 2009 uitgereikt
aan de Mongoolse filmmaker Byamba Sakhya, voor de film ‘Birdie’. De film vertelt
het verhaal van een jongen die ‘Birdie’ wordt genoemd en die opgroeit in een
disfunctionele familie. Om aan de werkelijkheid te ontsnappen vlucht de jongen in
zijn fantasiewereld. De jury omschrijft het concept van Byamba Sakhya als
eigentijds en subtiel, waarbij op originele wijze fantasie en realiteit worden
afgewisseld.
De Prins Claus Fonds Filmgrant heeft een budget van 26.400 Euro per jaar.
12 februari, Café Mediterranée Special The Human Body
Tijdens de Café Mediterranée Special met het thema The Human Body vertelden
Malu Halasa & Rana Salam onder meer over hun ervaringen met het schrijven van
het boek ‘The Secret Life of Syrian Lingerie’. Dit boek kwam uit in de Prince Claus
Fund Library. De derde gast bij de bijeenkomst was kunstenaar Akram Zaatari, lid
van het Bestuur van netwerk partner the Arab Image Foundation woonachtig en
werkzaam in Beiroet, die vertelde over zijn werk waarin het menselijk lichaam een
prominente rol heeft. Gespreksleider van deze bijeenkomst was de vaste
moderator van Café Mediterranée, Chris Keulemans. De opkomst was groot. De
bijeenkomst vond plaats in de Felix Meritis in Amsterdam.
SICA deelde mee in de kosten voor de organisatie. Het Prins Claus Fonds
reserveerde voor Café Mediterranée en Café Curiosité samen een bedrag van
2700,– Euro.
26 februari, Café Curiosité – Arts and Mobility in the Carribean, Visual
Negotiations from Port of Spain, Trinidad
Christopher Cozier, kunstenaar uit Trinidad, was te gast voor de Café Curiosité
– Visual Negotiations from Port of Spain, Trinidad. Chris Cozier was in Nederland
73 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

als gast van het Prins Claus Fonds voor de conferentie van het Fonds op 28
februari in Den Haag. Zijn aanwezigheid was aanleiding een Café Curiosité te
organiseren door hem een exposé te laten houden over de state of the arts in
Trinidad Tobago. Het Prins Claus Fonds organiseerde dit samen met SICA. Noraly
Beyer interviewde Cozier. De bijeenkomst vond plaats in het Groot
Handelsgebouw in Rotterdam.
SICA deelde mee in de kosten voor de organisatie. Het Prins Claus Fonds reserveerde
voor Café Mediterranée en Café Curiosité samen een bedrag van 2700,– Euro.
1 – 13 maart, Oriëntatiereis voor beeldende kunst naar Brazilië,
Argentinië en Peru
Het Prins Claus Fonds en de Mondriaan Stichting organiseerden in samenwerking
met OCA (Noorwegen) en BAM Art (België) voor de zesde keer een oriëntatiereis
voor kunstprofessionals. Dit jaar ging de reis naar Brazilië (Sao Paulo), Argentinië
(Buenos Aires) en Peru (Lima) van 1 t/m 13 maart 2009. Doel van de reis is
uitwisseling en samenwerking tussen kunst­ en designprofessionals uit Nederland
en het buitenland te bevorderen en een oriëntatie te bieden op de culturele
ontwikkelingen in delen van de wereld waar de deelnemers zelf niet heen reizen.
Het Prins Claus Fonds nodigde Bisi Silva, directeur van Center for Contemporary
Art in Nigeria; Wang Baoju, adjunct directeur van Today Art Museum en redacteur
van Art Today in China; Kossi Assou, kunstenaar, designer en directeur van Ewolé
(Rencontres et Résidences Internationales d’Arts Visuels) in Togo en Agung
Kurniawan, kunstenaar en directeur van Kedai Kebun Forum in Indonesië uit. De
Mondriaan Stichting, OCA en BAM Art nodigden kunstprofessionals uit respectievelijk
Nederland, Noorwegen en België uit om deel te nemen aan deze reis.
Er werden tijdens de reis nieuwe contacten opgedaan, partners van het Prins
Claus Fonds bezocht of uitgenodigd op recepties en diners, zoals Solange Farkas
van Video Brasil in Brazilië, Patricia Valdez van Mémoria Abierta in Argentinië en
José­Carlos Mariategui en Jorge Villacorte van ATA in Peru. Medewerkers van het
Prins Claus Fonds brachten afzonderlijk van de groep een bezoek aan Prins Claus
Laureaat 2005 en choreograaf Ivaldo Bertazzo (in Sao Paulo).
Het Prins Claus Fonds droeg 30.000 Euro bij aan deze reis. In 2007 werd de reis
voor drie jaar goedgekeurd (90.000 Euro).
16 april, Opening ‘The Secret Life of Syrian Lingerie’ en presentatie Journal 16
Tijdens de Spring Party op 16 april 2009 werd de tentoonstelling ‘The Secret Life
of Syrian Lingerie’ feestelijk geopend in de Prins Claus Fonds Galerie. De
tentoonstelling bestond uit foto’s van de lingerie door de Libanese fotograaf
Gilbert Hage en door Rana Salam speciaal ontworpen lingerie ‘boxes’. Er was veel
aandacht in de pers voor het fenomeen Syrische Lingerie, de tentoonstelling en
de Prince Claus Fund Library Publicatie ‘The Secret Life of Syrian Lingerie’. De
tentoonstelling was van 5 december 2009 tot 7 maart 2010 te zien in de Kunsthal
in Rotterdam.
Tijdens de opening van de tentoonstelling in de Prins Claus Fonds Galerie werd
Journal 16 ‘Flowers’ gepresenteerd. Deze Journal kwam tot stand in samenwerking
met het tijdschrift ‘Bidoun’ en is gekoppeld aan het thema ‘Cultuur en Natuur’.
Voor Journal 15 en 16 samen werd een bedrag gereserveerd van 90.000 Euro.
74 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Hitesh Mehta, 2006
Voor het opzetten van de Galerie en alle daaraan verbonden activiteiten in 2009
werd een bedrag gereserveerd van 24.900 Euro.
‘Het is onderdeel van het volwassenwordingsritueel: een jonge vrouw gaat
trouwen, haar moeder, haar tantes gaan allemaal op zoek naar lingerie.’
Salam: ‘Het wordt vaak gekocht door de moeder.’ Halasa: ‘Ze zijn traditioneelreligieus
met gevoel voor humor. Als vrouwen gesluierd zijn wil dat niet zeggen
dat ze preuts zijn of geen gevoel voor humor hebben!’ Anders koop je immers
geen string met mobiele telefoon of cartoonfiguur Tweety.
Artikel ‘Syrische lingerie ook populair bij religieuze vrouwen’ over het geheime leven van Syrische Lingerie
NRC op 18 december 2008 door Carolien Roelants
17 juni ­ 31 augustus, Galerie Kaveh Golestan
Kaveh Golestan (1950­2003) is een van de weinige fotojournalisten die tussen
1975 tot aan zijn dood in 2003 continu over Iran verslag deed. Golestans foto’s
laten het werk zien van een man die de macht en de reikwijdte van het beeld als
geen ander kende, die ooggetuige was en zich verantwoordelijk voelde de harde
waarheid voor het voetlicht te brengen. Met zijn camera schrok hij nergens voor
terug. Het kostte hem in 2003 zijn leven toen hij in Irak op een landmijn stapte.
De tentoonstelling Kaveh Golestan, Fotograaf in Iran, is in samenwerking met de
Kunsthal Rotterdam tot stand gekomen.
Voor het opzetten van de Galerie en alle daaraan verbonden activiteiten in 2009
werd een bedrag gereserveerd van 24.900 Euro.
'Crosswater Ecolodge', een ontwerp in de Nankun bergen in China van hoofdlaureaat 2009, architect Simón Vélez

15 september, Afscheid Writer in Residence Koulsy Lamko
Het Prins Claus Fonds en het Nederlands Literair Productie­ en Vertalingenfonds
organiseerden een programma ter gelegenheid van het afscheid als writer in
residence van Koulsy Lamko op 15 september 2009. Schrijver, musicus en dramaturg
Koulsy Lamko, geboren in Tsjaad, verbleef een jaar lang in Amsterdam in het
kader van het programma Amsterdam Vluchtstad. Hij ontvluchtte zijn land in 1983
en leefde achtereenvolgens in Burkina Faso, Ivoorkust en Rwanda, waar Lamko
zich wijdde aan wat hij zijn ‘profession d’activiste culturel’ noemt. Hij is de
librettist van de Sahel Opera die het Fonds opzette. Hij schreef in de tijd dat hij
in Nederland was aan de, door het Prins Claus Fonds ondersteunde, Spaanstalige
publicatie over de genocide in Rwanda.
Voor het opzetten van de Galerie en alle daaraan verbonden activiteiten in 2009
werd een bedrag gereserveerd van 24.900 Euro.
13 oktober – 30 november, Galerie tentoonstelling Niño Perdido
Niño Perdido bestaat uit 75 minuscule portretten van vermiste kinderen uit
Mexico City gemaakt door kunstenaar Ilán Lieberman. Met behulp van een
microscoop en pen heeft hij drie jaar lang vermiste kinderen geportretteerd aan
de hand van krantenfoto’s. Ieder portret, soms onscherp of wazig, is een
exacte replica van de foto die gepubliceerd is in de krant Mexico City Metro. De
portretten functioneren als een pre­overlijdensadvertentie voor het verlies
van een kind dat wellicht nooit meer gevonden zal worden. In zijn zorgvuldige
gebruik van portretten van vermiste kinderen creëert Lieberman een manier om
het kind te herdenken. Het Fonds steunde dit project vanuit het aanvragenprogramma.
De catalogus die bij de tentoonstelling verscheen werd gefinancierd.
Voor het opzetten van de Galerie en alle daaraan verbonden activiteiten in 2009
werd een bedrag gereserveerd van 24.900 Euro.
‘Ilán Lieberman enlists the archive as a form of commemoration in Niño Perdido,
a series of drawings based on photographs of missing children whose disappearances
were reported in local Mexican newspapers. Alternating between
document and monument, information and photography, Niño Perdido functions
as a kind of pre-obituary for the lost who may never be found. Lieberman’s use
of newspaper photographs of the missing children alerts us to the wideranging
deployment of the photographic portrait as an index of memory, as an
image of identification and sometimes disidentification. In each carefully drawn
image, he has painstakingly recreated the exact pictorial format of the original
newspaper image, as if also creating a memorial to the lost child.’
Okwui Enwezor
12 december, Darfur boekpresentatie
Op 12 december is in de VOC­kamer van de Universiteit van Amsterdam het boek
Darfur and the Crisis of Governance in Sudan gepresenteerd. Deze publicatie is
mede uitgegeven door de Prince Claus Fund Library. De presentatie werd ingeleid
door de auteur van het boek professor Salah Hassan (Cornell University). Na de
presentatie van Salah Hassan heeft Jan Pronk (voormalig bijzonder VN­gezant
voor Sudan) een reactie gegeven. Karin Willemse (assistent hoogleraar geschiedenis
van Afrika, Genderstudies en Islam, Erasmus Universiteit Rotterdam) trad op als
moderator. Het publiek bestond uit zo’n 50 experts op het gebied van Darfur. De
lezing ging diep in op het onderwerp en was zeer relevant in een tijd dat Nederland
76 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Najib Nafid
Opening van de expositie met werk van Chinese Kunstenaar Liang Shaoji in de Prins Claus Fonds Galerie
77 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

zich boog over de aanwezigheid van troepen in Soedan. De publicatie is genomineerd
voor ‘Best verzorgde boek 2009’.
De kosten van deze presentatie bedroegen 1500 Euro. Er zijn bovendien 15
boeken verkocht.
12 december – 12 maart, Galerie Liang Shaoji
In de Prince Claus Fund Gallery was vanaf 14 december 2009 een tentoonstelling
te zien van de Chinese kunstenaar en 2009 Prins Claus Laureaat Liang Shaoji. De
opening op 14 december werd bezocht door ruim 150 geïnteresseerden uit het
netwerk van het Prins Claus Fonds. De ruim 100 internationale gasten van de Prins
Claus Prijsuitreiking werden een dag later welkom geheten in het kantoor van het
Prins Claus Fonds met een speciale opening. De kunstenaar was tevens bij deze
gelegenheid aanwezig. Curator van de tentoonstelling Marianne Brouwer en kunstcriticus
Hou Hanru spraken over het werk van de Chinese kunstenaar. Mede door
een positief artikel in de Volkskrant bezochten vele bezoekers de expositie.
Voor het opzetten van de Galerie en alle daaraan verbonden activiteiten in 2009
werd een bedrag gereserveerd van 24.900 Euro.
‘I have always been interested in art. I felt that it was an ideal place for me
to express my emotions.’..
‘A silkworm can only survive for fifty to sixty days, but their life cycles form
a kind of endless metempsychosis. There's a contrast there, which intrigues me
above all. The relationship between the instant and eternity, and the value of
the transience of life are two major points that my works focuses on’.
Chinese kunstenaar en laureaat Liang Shaoji in gesprek met Marianne Brouwer over zijn werk.
December 2009, Diverse lezingen door Prins Claus Laureaat Simón Vélez
In samenwerking met het Fonds BKVB gaf de Colombiaanse architect en 2009 Prins
Claus Laureaat Simón Vélez op 17 december in de Zuiderkerk in Amsterdam een
lunchlezing over duurzaam bouwen met bamboe. De lezing werd geïntroduceerd
door Jean Dethier (journalist en voormalig curator architectuur in Centre
Pompidou, Parijs). Er kwamen ruim 150 gasten uit het netwerk van het Prins Claus
Fonds, het Fonds BKVB, Dienst Ruimtelijke Ordening (DRO) Amsterdam, de Tolhuistuin
en Volume/Archis tijdschrift.
Het Berlage Instituut nodigde Simón Vélez op 18 december uit om over zijn werk
te vertellen in een select gezelschap van architecten en studenten van het
Berlage Instituut. Deze besloten bijeenkomst werd bezocht door meer dan 15
architecten en studenten.
Simón Vélez gaf op 18 december een lezing, genaamd 'Grow your own house', in het
Nederlands Architectuur Instituut in Rotterdam. Na de presentatie over zijn
werk werd hij geïnterviewd door architect Félix Madrazo. Er ontstond een
interessant interactief gesprek met experts in het publiek. Met ongeveer 50
deelnemers was het een geslaagde bijeenkomst.
Van 19 december 2009 tot en met 19 februari 2010 was in het NAiM/Bureau
Europa in Maastricht de tentoonstelling Simón Vélez in Changing Ideals 2: The
Sequel te zien. Simón Vélez werd hier tevens uitgenodigd om een workshop te
geven over zijn werk. Voor deze activiteit waren ruim 35 aanmeldingen, de slechte
78 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Foto: Gabriel Ossa
Foto: Maarten van Haaff
Simón Vélez geeft een lezing in het Nai in Rotterdam in december 2009
Cafe Mediterrannee over het menselijk lichaam met van links naar rechts: Malu Halasa, Akram Zaatari, Rana Salam
en Chris Keulemans

Non voor de door de aardbeving op 30 september 2009 zwaar beschadigde St. Leo kerk op West Sumatra, Indonesië

81 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

weersomstandigheden zorgden echter voor een lagere opkomst.
Bij elkaar bedroegen de kosten van het Prins claus Fonds voor de lezingen van
Vélez 4.140 Euro.
De kosten voor de lezing in de Zuiderkerk bedroegen 3.900 Euro, deze kosten
werden gedeeld met het Fonds BKVB. De kosten voor de lezingen bij NAiM en
Berlage Instituut werden gedragen door de organisaties zelf.
14 December, Mediamatic, Amsterdam, interview met Jorge Villacorta
Jorge Villacorta werd geïnterviewd door Xander Karstens, curator bij De Hallen,
Haarlem, over de situatie en het culturele klimaat in Peru. Hij formuleerde het
zelf als volgt:
‘The cultural map of South America after the end of colonial rule changed under
the influence of contact with the rest of the world. Countries on the Atlantic
created powerful links with Europe and contemporary art benefited from the
contact with the artistic scenes of different European capitals. The Andes
acted as a dividing line where communication with artistic centers was difficult
and less frequent. These countries tended to develop their own isolated
scenes, in midst of political and social turmoil. In the 21st Century the barriers
have been lowered and the particularities of these spaces have become
apparent and attractive.’
Jorge Villacorta is een Peruaanse geneticus en kunstcriticus en curator. Hij is mede oprichter van ATA,
netwerkpartner van het Fonds.
Speeddating in het Muziekgebouw aan ‘t IJ.
Op de dag van de prijsuitreiking organiseerde het Prins Claus Fonds en de
Mondriaanstichting een evenement waar de buitenlandse gasten van het Prins
Claus Fonds kunst en cultuur professionals konden ontmoeten uit Nederland.
Tijdens de lunch konden de verschillende experts elkaar 5 minuten spreken om
daarna tijdens de uitreiking of de borrel te kijken of ze met elkaar wilden werken.
Op het evenement kwamen 200 mensen af, en de resultaten waren positief. Na een
schriftelijke enquête bleek dat een ieder heel enthousiast was over dit
evenement maar dat mensen graag iets langer met sommigen wilden doorpraten.
Volgend jaar gaan we het evenement herhalen en verwerken de organisatoren de
adviezen en suggesties van de deelnemers.
82 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

5. Communicatie
Cultuur is een Basisbehoefte
In de communicatie van het Fonds staat voorop mensen te overtuigen van het
belang van cultuur en ontwikkeling, en daarmee van het belang van de doelstelling
van het Fonds. De boodschap dat cultuur een basisbehoefte is staat hierin
centraal. In 2009 overheerste een publiek wantrouwen ten opzichte van
ontwikkelingssamenwerking, ingegeven door de globale economische crisis.
Hierdoor stond het Prins Claus Fonds voor een dubbele uitdaging, het
communiceren van het belang van ontwikkelingssamenwerking en van cultuur in het
bijzonder. Om de boodschap van het Fonds kracht bij te zetten zond het Fonds in
2009 21 persberichten uit die het doel hadden te illustreren waarom cultuur van
groot belang is. Naast de media is het ook van belang dat opinievormers,
beleidsmakers en financiers doordrongen blijven van wat het Fonds doet en
waarom.
De overkoepelende boodschap Cultuur is een Basisbehoefte is in 2009 in alle
communicatie van het Fonds geïntegreerd en zal in 2010 ook terug te vinden zijn
in de huisstijl van het Fonds. De communicatie was er daarnaast op gericht
duidelijk te maken hoe het Fonds invulling geeft aan het vechten voor behoud van
cultuur. Het Fonds heeft verschillende programma’s en initieert ook zelf
activiteiten. Dit stelt de communicatie voor de uitdaging om alle activiteiten en
programma’s voor het publiek tot een coherent geheel te maken waarbij de
nuance niet verloren gaat ten koste van een eenduidige boodschap.
Communicatie in 2009
In 2009 is gekozen om de aard van de communicatie van het Fonds meer visueel en
levendiger te maken, zo werden bijvoorbeeld banners ontworpen met daarop
afbeeldingen van de activiteiten die het Fonds ondersteunde en stonden in het
jaarverslag over het jaar 2008 citaten van partners van het Fonds. Een
PowerPoint presentatie met uitleg over het Fonds en visuele voorbeelden werd
gemaakt voor verschillende presentaties voor financiers, universiteiten en
partners.
Het Fonds bracht in 2009 een folder uit voor het CER programma en een folder
over het Prins Claus Fonds algemeen met daarin een korte toelichting op de
missie en verschillende programma’s. Om vooral het aanvragenprogramma meer
onder de aandacht te brengen is er in 2009 een start gemaakt om iedere maand
een project uit te lichten onder de noemer ‘Project van de Maand’. Dit kunnen
projecten zijn die van start gaan maar ook projecten die net succesvol zijn
afgerond.
2010
In 2010 gaat een gezamenlijk programma met het Amsterdams Fonds voor de Kunst
plaatsvinden met internationale activiteiten die aantrekkelijk zijn voor een groot
publiek in Amsterdam waar communicatie veel aandacht en tijd aan zal besteden.
Meer plannen voor 2010 zijn om in het kader van de uit te bouwen
expertisefunctie van het Fonds de website te vernieuwen met hierop onder meer
toegang tot de bibliotheek en documentatie. Ook zal de website een interactief
gedeelte hebben waar personen en organisaties uit het netwerk van het Fonds
met elkaar in contact kunnen komen.
83 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Structuur en Beleid
Het Fonds besteedt veel aandacht aan nationale en internationale communicatie.
De organisatie en het beleid van de afdeling Communicatie werden aangescherpt.
In 2008 adviseerde Ruben Maes het Fonds. In 2009 zette Markus Mueller dat
voort met een focus op internationale publiciteit en media aandacht.
Eigen communicatiemiddelen
• Websites www.princeclausfund.org. De website draagt bij aan een grotere
transparantie en biedt een podium aan de partners van het Fonds. In 2009 is
al een grote stap gemaakt voor de bouw van een totaal nieuwe website met
verbeterde structuur en veel meer mogelijkheden voor de bezoeker. In 2009
bezochten 97239 unieke bezoekers de site tegenover de 88304 van het jaar
daarvoor.
• Voorlichting. Het (internationale) netwerk van het Fonds wordt op de hoogte
gehouden via het jaarverslag, het Prince Claus Fund Journal en de website. Een
belangrijk kanaal is ook de site Kracht van Cultuur (www.krachtvancultuur.nl),
geïnitieerd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, gefinancierd door NCDO
en gerealiseerd door het Bureau Zeezeilen. De homepage van de website van
het Prins Claus Fonds had in 2009 ook nog een RSS feed met links naar alle
relevante artikelen op de site van Kracht van Cultuur.
• Huisstijl en vormgeving. Irma Boom was dit jaar wederom verantwoordelijk voor
het visuele gezicht van het Fonds en in 2010 komt er een vernieuwde versie
van de huisstijl van het Fonds met de tekst Cultuur is een basisbehoefte.
• Prince Claus Fund Journal. Dit jaar verscheen Journal #16 in samenwerking met
Bidoun met het thema Cultuur en Natuur als uitgangspunt.
• Jaarverslag. Het jaarverslag verscheen in druk in twee edities; in het Nederlands
en in het Engels. Het jaarverslag werd naar partners gestuurd. Het
jaarverslag zal in 2010 te downloaden zijn van de website en in geprinte versie
op aanvraag toegestuurd worden.
• Documentatiecentrum. Het documentatiecentrum verkreeg in 2009 weer vele
nieuwe titels. Er zijn inmiddels 7400 titels in het documentatiecentrum te
vinden. De enige vaste vrijwilliger die het Fonds rijk is en met wie het Fonds erg
blij is, houdt het documentatiebestand bij, doet onderzoek en documenteert
relevante informatie.
• Tentoonstellingen in het kantoor van het Fonds. In 2009 werden verschillende
exposities georganiseerd in de Prins Claus Fonds Galerie.
Netwerk
Voor het Prins Claus Fonds is het van belang contact te onderhouden met de
politiek, de diplomatieke wereld, het bedrijfsleven, het (internationale) culturele
veld en professionals uit de ontwikkelingswereld. Vertegenwoordigers van deze
groepen werden gewoontegetrouw ook in 2009 uitgenodigd voor ontvangsten en
evenementen van het Fonds.
De grote kracht van het Fonds is het internationale netwerk. Er worden contacten
onderhouden met contractpartners, adviseurs en laureaten die het Fonds
van second opinions voorzien, nominaties doen, advies geven en deelnemen aan
symposia en debatten met of namens het Fonds. Het netwerk werd ook in 2009
uitgebreid door reizen van medewerkers, het aangaan van nieuwe netwerkpartnerschappen,
nieuwe contractpartners en laureaten. In 2009 heeft het Prins Claus
Fonds met een grote mailing naar het hele netwerk een poging gedaan om de
adressen van al deze waardevolle contacten in de database op te schonen.
84 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

85 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Werk van 2009 Prins Claus Laureaat El Anatsui (Nigeria/Ghana) getiteld Earth growing roots (2007)
aluminium en koperdraad,100x153 in
Foto: El Anatsui

Communicatie intern
De basis voor een goede communicatie ligt bij het informeren en betrekken van
de eigen medewerkers, bestuursleden en het netwerk van adviseurs als ambassadeurs
van het Fonds. Vertegenwoordigers van deze groepen zijn aanwezig bij evenementen
van het Fonds. Iedereen wordt geïnformeerd via de website en de
knipselkrant over nieuwe ontwikkelingen en de wijze waarop het Fonds in de media
komt. Het in eind 2008 ingevoerde wekelijks intern overleg draagt bij aan het
informeren van elkaar en stimuleert de wederzijdse betrokkenheid bij
activiteiten.
‘The exhibit, of course, opens during another period of turmoil in Iran’s
history, and even if you know little or nothing of Mr. Golestan’s work or about
photojournalism in general, some of the images from Tehran in the late 1970s
have their direct echo in the streets of Iran’s capital today.’
The New York Times, 12 July 2009, on the exhibition of the work of Kaveh Golestan in the Prince Claus Fund Gallery
Communicatie extern
Het Prins Claus Fonds in de media in 2009
Het Fonds kijkt terug op een succesvol mediajaar. In 2009 was het Fonds en zijn
activiteiten vaker en uitgebreider in het nieuws dan in 2008. Door de grote
hoeveelheid vrije publiciteit is het Fonds in staat geweest de boodschap
´Cultuur is een basisbehoefte´ verder uit te dragen bij het Nederlands en
internationale publiek.
Wall Street Journal en New York Times
In 2009 schreven de toonaangevende Amerikaanse kranten, The Wall Street
Journal en The New York Times over het Fonds en in de Nederlandse kranten was
er in 2009 veel aandacht voor hoofdlaureaat Simón Vélez. De Volkskrant plaatste
de aankondiging van de Prins Claus Prijs op de voorpagina en Trouw publiceerde
het nieuws van de uitreiking inclusief foto op de voorpagina. Ook was het Fonds
meerdere keren te zien op televisie. De uitreiking van de Prins Claus Prijs werd
vertoond op het NOS Journaal en Prins Constantijn gaf een interview aan RTL
Boulevard na de uitreiking. In het TROS programma Vermist werd er aandacht
besteed aan de tentoonstelling Niño Perdido en Els van der Plas was te gast in
’Een goede Wereld’ op televisieprogramma Het Gesprek. Het Gesprek zond tevens
een door het Prins Claus Fonds aangeleverde documentaire uit over de Sahel
Opera. Naar aanleiding van een theatervoorstelling over Prins Claus door John
Leerdam werd het Prins Claus Fonds genoemd als voorbeeld voor ontwikkeling
door middel van cultuur door Minister Koenders die live te gast was in een
uitzending van Pauw en Witteman.
In 2009 heeft het Fonds actief contact gezocht met de internationale media
met grote projecten. Internationaal heeft het Prins Claus Fonds belangstelling
van de lokale media in gebieden waar het Fonds activiteiten steunt en van
internationale media vooral in het kader van de Prins Claus Prijzen en het CER
programma. De Prins Claus Prijzen worden in de regio waar de laureaat woont en
werkt uitgereikt op de Nederlandse ambassade. De lokale media worden door het
Fonds benaderd in samenwerking met de ambassade. Hierdoor verwerven de
laureaten en het Fonds lokale bekendheid.
87 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Indrukwekkend is de beste beschrijving voor de nieuwe tentoonstelling aan
de Herengracht 603. ‘Niño Perdido’ bestaat uit 75 minuscule portretjes van
vermiste kinderen uit Mexico City gemaakt door kunstenaar Ilán Lieberman.
Uit De Telegraaf 15 november 2009
In Nederland was er traditiegetrouw veel aandacht voor het Fonds in de
dagbladen. In totaal werd er meer dan vijftien keer over het Fonds in de
Volkskrant geschreven. Het NRC Handelsblad en NRC Next schreven zes maal over
het Fonds en Trouw publiceerde vier artikelen over het Fonds. De Telegraaf
schreef vier maal over het Fonds en het Algemeen Dagblad publiceerde eveneens
in alle edities over de Prins Claus Prijzen.
‘Het werk van Liang Shaoji is een bijna letterlijke interpretatie van
het thema ‘Culture and Nature’.’
Metropolis M in december 2009
Liang Shaoji wordt bij zijn werk gefotografeerd voor De Volkskrant
Foto: Najib Nafid

In 2009 werd een groot aantal interviews gegeven door contacten van het Fonds
die voor activiteiten in Nederland waren. Rana Salam en Malu Halasa waren in
Amsterdam voor de presentatie van het boek The Secret Life of Syrian Lingerie
en werden geïnterviewd door het NPS televisieprogramma Dichtbij Nederland en
het radioprogramma VPRO De Avonden. De Volkskrant plaatste een paginagroot
artikel op het katern Voorkant met de titel ‘Versluierd’ en kondigde het artikel
over de Syrische lingerie aan op de voorpagina. Naar aanleiding van de expositie
van The Secret Life of Syrian Lingerie in de galerie van het Fonds besteedde ook
De Telegraaf aandacht aan het verschijnsel voorafgaand aan Valentijnsdag.
Directeur Els van der Plas werd geïnterviewd door de Nederlandse Moslim Omroep
in het programma OBA Live op Radio 5 en was te gast bij Villa VPRO op Radio 1. De
tentoonstelling The Secret Life of Syrian Lingerie werd opgenomen in Kunstbeeld
en werd door NL20 als tip genoemd in de agenda. ZemZem besprak het boek. Ook
internationaal werd er aandacht besteed aan het boek o.a. in de Israëlische
krant Haaretz (Damascus after Dark) en Le Monde.
Naast Rana Salam en Malu Halasa was ook Professor Salah Hassan in Nederland voor
een bezoek aan het Fonds. Van deze gelegenheid werd gebruik gemaakt voor een
interview met het NRC Handelsblad over zijn nieuwe boek Darfur and the Crisis of
Governance in West­Sudan in augustus. In december presenteerde Salah Hassan
het boek aan Jan Pronk in Amsterdam en was er aandacht in het Belgische
tijdschrift Knack en bij de Wereldomroep.
Internationaal
Naar aanleiding van de tiende Havanna Biënnale interviewde de Wall Street
Journal de Cubaanse Sandra Ceballos die voor het uitbrengen van de Aglutinador
II catalogus gesteund werd door het Fonds. Het Fonds wordt in het artikel
prominent genoemd als een van haar financiers. Sandra Ceballos wordt tevens
genoemd in Kunstbeeld. The Jordan Times publiceerde een profiel van het Fonds
met als kop ‘Culture is not a luxury’ en The New York Times schreef in de reisrubriek
Globespotters over de tentoonstelling van foto’s van Kaveh Golestan,
die werd geopend ten tijde van de onrustig verlopen Iranese verkiezingen. Het
artikel ‘Focusing on a Photojournalist’s Work in Iran’ beschreef de tentoonstelling
als een must­see voor toeristen in Amsterdam. In de Nederlandse media
werd de tentoonstelling Kaveh Golestan Fotograaf in Iran aangekondigd in Het
Parool, De Volkskrant, het Friesch Dagblad, Dagblad de Limburger en het Limburgs
Dagblad. Weduwe Hengameh Golestan werd geïnterviewd door Netwerk, maar
helaas werd het item in verband met ander nieuws niet uitgezonden.
The Wall Street Journal vermeldde de Prins Claus Prijs aan Omara Khan Massoudi in
een artikel over Bactrian Gold (Bactrisch Goud). En het project The XYZ Show uit
Kenia kreeg aandacht van BBC News met de kop: Using puppets to battle Kenya
corruption. Design Indaba Magazine uit Zuid Afrika schreef ook een artikel over
The XYZ Show en benoemde daarnaast ook de Afrikaanse Prins Claus laureaten
Gado en Zapiro.
89 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

CER
Sinds de oprichting van CER is er veel aandacht voor het programma. Deze
aandacht hangt vaak samen met het feit dat een CER actie volgt op een ramp en
zodoende een grote nieuwswaarde heeft. In 2009 was er aandacht voor het
herstel van de Beichuan bibliotheek in China die verwoest werd na een aardbeving
in o.a. het tijdschrift Origine en MetropolisM. Naar aanleiding van een CER actie
op Sumatra en een tentoonstelling over het Indonesische eiland in Museum Volkenkunde
in Leiden werd er over CER geschreven in het Leidsch Dagblad en de Stentor.
Naar aanleiding van een persbericht was er veel aandacht voor het door CER
gesteunde onderzoek naar de schade op Sumatra. De internationale editie van
The Art Newspaper publiceerde ‘First reports from earthquake zone’ op de
voorpagina en ook de Volkskrant plaatste een paginabreed artikel op de
voorpagina van de reisbijlage ’Gods adem waait door de kerk’. Het Sumatra
onderzoek werd tevens geplaatst in de regionale dabladen: Gooi­ en Eemlander,
het Friesch Dagblad, Dagblad van het Noorden, en op de websites van de NOS,
Telegraaf, Trouw, de Wereldomroep, De Pers, Leeuwarder Courant, Noordhollands
Dagblad, Haarlems Dagblad en Erfgoed Nederland etc.
Netwerkpartners
Een portret van Shahidul Alam van Drik werd gepubliceerd in The Daily Star. Voorts
was er aandacht aan Supersudaca in het Antilliaans Dagblad. Odile Gakire Katese
kwam naar Nederland en gaf een lezing in Ons' Lieve Heer op Solder in Amsterdam,
waarna zij werd geïnterviewd door de Volkskrant (Vrouwen drummen de Rwandese
trauma’s weg) en werd geïnterviewd door Internationale Samenwerking en de
Kracht van Cultuur. De Gelderlander schreef een artikel over de samenwerking
van Netwerkpartner MYSA met Nederlandse voetbalverenigingen.
Awards
Op 2 september werden de Awards wereldkundig gemaakt door middel van een
persbericht. Naar aanleiding van het persbericht verschenen er veel artikelen in
Nederlandse en internationale media. Voor het eerst heeft het Fonds het
persbericht internationaal uitgestuurd naar Latijns­Amerikaanse media via de
NewsWire service van het ANP. Dit leverde veel extra aandacht op in met name
Colombiaanse kranten als bijvoorbeeld El Tiempo.
Opvallend was ook de grote aandacht die Duitse online media besteedden aan
de Grote Prins Claus Prijs, zoals bijvoorbeeld Detail en regionale bladen als Ruhr
Nachrichten en Westfälische Nachrichten.
De Volkskrant plaatste het nieuws over de Prins Claus Prijs aan Simón Vélez op de
voorpagina en publiceerde een uitgebreider profiel met foto’s van werk van Vélez
op de kunstpagina. NRC Handelsblad, Volkskrant, Trouw, Parool, Het Financieele
Dagblad en de regionale dagbladen De Gelderlander, Friesch Dagblad, De Stentor,
Dagblad van het Noorden, etc. plaatsten aankondigingen. Ook was er aandacht in
vakmedia als Cobouw en Houtwereld en websites als bambooteam.com.
Op de dag van de Ceremonie van de Prins Claus Prijzen publiceerde de Volkskrant
het nieuws dat Simón Vélez een podium gaat ontwerpen voor de Tolhuistuin in
Amsterdam Noord. Trouw opende met een grote foto van Vélez’ kerk zonder
religie en de kop ‘Bamboearchitect’ Vélez wint Prins Clausprijs’. Op de kunstpagina
van Trouw stond het interview met Simón Vélez ‘Sterker dan eiken, lichter dan
90 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

staal’ tevens vergezeld met foto’s van Simón Vélez en zijn werk. De dag na de
uitreiking van de Prijs waren er artikelen terug te vinden in De Telegraaf, Sp!ts,
Metro, Parool en het Friesch Dagblad.
De speech van Prins Constantijn werd door diverse dagbladen opgepikt, o.a. door
het Algemeen Dagblad, het Reformatorisch Dagblad en het Nederlands Dagblad en
de regionale dagbladen De Stentor en het Eindhovens Dagblad. Ook de websites
van o.a. De Telegraaf en De Pers besteedden aandacht aan de speech. Tot slot
werd er in de zaterdageditie van het NRC Handelsblad een uitgebreid interview
met Simón Vélez gepubliceerd in de architectuur katern.
In de Nederlandse pers was er daarnaast aandacht voor 2009 laureaat Gastón
Acurio. Eerder in het jaar werden er nog diverse artikelen gepubliceerd over
2008 laureaten, o.a. Ma Ke in onzeWereld in februari. Daarnaast publiceerde onze­
Wereld ook een artikel over Indiase literatuur waarin Indira Goswami voorkomt.
Tableau Fine Arts Magazine publiceerde een artikel over kunst in Kaboel waar
laureaten Lida Abdul en het Nationaal Museum van Kaboel een grote rol spelen. De
Zuid­Afrikaanse hoofdlaureaat Zapiro (2005) werd telefonisch geïnterviewd door
Elsevier naar aanleiding van de rechtzaak die president Zuma tegen hem aanspande.
Dagbladadvertentie
De Nationale Postcode Loterij bood het Fonds de mogelijkheid samen een
paginagrote advertentie te plaatsen in het NRC Handelsblad en NRC Next. Eind
december is de advertentie ‘Het Prins Claus Fonds en de Postcode Loterij,
Bijvoorbeeld: bouwen met bamboe' gepubliceerd. Bij een foto van het werk van
Simón Vélez stond een tekst geschreven over zijn werk en over de samenwerking
van het Fonds met de Nationale Postcode Loterij. Het Fonds is de Postcode
Loterij dankbaar voor deze mogelijkheid.
De aankondiging in maart van drie nieuwe bestuursleden werd opgepikt door Het
Financieele Dagblad, De Volkskrant en enkele regionale dagbladen.
Ook op het internet was er veel aandacht voor de vele activiteiten van het Prins
Claus Fonds. Vrijwel alle dagbladen plaatsten berichten op hun website over de
Prins Claus Prijzen. Daarnaast publiceerden ook diverse andere media op hun
websites (zoals Radio Nederland Wereldomroep, Cultuurnet, Kracht van Cultuur en
BNR Nieuwsradio) over de Prijzen.
91 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

De netwerkcommissie bezocht diverse culturele plaatsen zoals deze expositie in Damascus
toen ze voor de vergadering in Libanon en Syrië verbleven

93 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Mette Gratama van Andel

6. Financiers en Fondsenwerving 2009
6.1 Financiers
Ministerie van Buitenlandse Zaken
Het Bestuur van het Prins Claus Fonds ontmoet de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking
eens per jaar. De minister wordt dan persoonlijk geïnformeerd over
de ontwikkeling en voortgang van het Prins Claus Fonds.
Vervolgens is er regelmatig overleg tussen Directeur en verantwoordelijken bij
het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken is de
belangrijkste financier van het Fonds. Het Fonds is het Ministerie zeer erkentelijk
voor de steun die het al sinds de oprichting in 1996 mag ontvangen. Het Prins
Claus Fonds kreeg ten behoeve van haar Cultural Emergency Response programma
een extra toelage van het Ministerie van Buitenlandse Zaken van 1 miljoen Euro
voor de jaren 2008 en 2009 en kreeg nog een keer een miljoen Euro toegezegd
voor 2010­2011.
Nationale Postcode Loterij
In 2009 werd het Prins Claus Fonds wederom verblijd met een bedrag van 500.000
Euro van de Nationale Postcode Loterij. De Nationale Postcode Loterij steunt
daarnaast het CER programma van 2007 tot 2011 met een totale bijdrage van
200.000 Euro uit haar jaarlijkse dertiende trekking. De steun van de Postcode
Loterij betekent voor het Prins Claus Fonds een morele steun en vorm van
erkenning die ook een positieve rol speelt bij het werven van andere fondsen. De
Nationale Postcode Loterij steunt in 2009 in totaal 75 goede doelen op het
gebied van natuur & milieu, mensenrechten, ontwikkelingssamenwerking en sociale
cohesie in Nederland met een totaalbedrag van 256 miljoen Euro. De Nationale
Postcode Loterij is de grootste goede doelen loterij van Nederland.
6.2 Fondsenwerving
Het jaar 2009 stond in het teken van fondsenwervingsinitiatieven.
In mei 2009 schreef de directie een eerste plan. Het stuk bracht in kaart wat de
mogelijkheden zijn voor fondsenwerving voor het Fonds. Dit plan is besproken in
de bestuursvergadering van 12 juni 2009. Conclusie uit die bespreking was dat
het Fonds zich moet blijven inzetten voor het behouden van de twee
hoofdfinanciers namelijk het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nationale
Postcode Loterij. Een ander advies was dat de organisatie zich vooral moet gaan
richten op het matchen van fondsen met vergelijkbare instellingen. Het matchen
van fondsen deed de organisatie al eerder met onder andere de Ford Foundation,
de NCDO, de Mondriaan stichting en Cordaid. Hier heeft het Fonds goede
ervaringen mee. Een andere conclusie was dat het aantrekken van sponsors
moeilijk is op dit moment, maar dat eerste stappen op dit gebied wel gezet
moeten worden.
Het Fonds heeft deze besluiten ter harte genomen en heeft: 1. een reis naar de
Emiraten ondernomen ter onderzoek en mogelijkheden van sponsoring en het
matchen van fondsen aldaar; 2. gesprekken gevoerd met de Commonwealth
Foundation in Londen en het World Monuments Fund in New York om samenwerking
en het matchen van fondsen te bespreken en 3. op 16 december een
94 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Poster van het Babel Theater in Beiroet, Libanon, ondersteund door het Prins Claus Fonds

fondsenwervinglunch georganiseerd met fondsen en instituten die op hetzelfde
vlak werkzaam zijn als het Prins Claus Fonds en waarbij het matchen van fondsen
tot de mogelijkheden behoort; 4. een overeenkomst gesloten voor een
gezamenlijk internationaal kunstprogramma met het Amsterdams Fonds voor de
Kunst waarbij beide partijen 100.000 Euro inleggen.
Ondanks al deze initiatieven bleef de organisatie achter op het bedrag dat als
doel voor fondsenwerving was gesteld. Er waren wel veel mogelijkheden voor de
toekomst maar geen daadwerkelijke financiële resultaten. We hopen dit in 2010 te
kunnen verbeteren.
96 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

7. De Toekomst 2010 en verder
2009 stond in het teken van de toekomst van het Fonds. Op 28 februari belegde
de organisatie een conferentie met internationale experts, op 12 juni werd daar
een vervolg aan gegeven met organisatie en Bestuur en gaf organisatieadviseur
Bernard Ross, directeur van 'The Management Centre (=mc)', instructie hoe een
analyse te maken en een plan te schrijven voor de toekomst. Op 13 november
2009 werd het eerste concept van de Toekomstvisie besproken binnen de
bestuursvergadering.
Een aantal aandachtspunten werd geformuleerd:
1. Twee thema’s leiden het Fonds voor de komende jaren namelijk Zones of
Silence en Beauty in Context. Zones of Silence zijn de geografische,
politieke en inhoudelijke stiltegebieden. Daarbij heeft het Fonds meer
aandacht voor mensen in en na conflicten, en mensen op de vlucht.
Schoonheid in Context betreft culturele excellentie en het vormgeven van
ideeën en idealen, met name in lastige omstandigheden.
2. Het Fonds gaat de digitale media meer en beter gebruiken. Het Fonds zal
zowel in ondersteuning van projecten als in zijn eigen
communicatieproducten extra aandacht besteden aan digitale
mogelijkheden.
3. De Prince Claus Fund Library wordt beëindigd. De library, die veel onbekende
onderwerpen uitdiept en analyseert, zal worden afgebouwd om plaats te
maken voor andere wijzen van documentatie, archivering en distributie van
ideeën en onderwerpen.
4. Het Fonds zet een Kenniscentrum op. Het Kenniscentrum is een logisch
gevolg van de afgelopen ontwikkelingen. Het Fonds kreeg zoveel
adviesaanvragen dat het heeft besloten dit werk te structureren. Het
Kenniscentrum zal vorm krijgen in 2010.
5. Het Fonds gaat zich extra inzetten voor fondsenwerving en het vergroten
van het draagvlak. In 2009 is de fondsenwerving reeds geïntensiveerd. Het
Fonds hoopt in 2010 de vruchten ervan te plukken.
Tevens blijft het Fonds:
a. Flexibel; het wil niet te bureaucratisch en traag worden doordat het wordt
overvraagd. Dit is een lastig gevecht binnen de organisatie. Maar het Fonds
blijft daar alert op.
b. Scouten van nieuw talent. Het Fonds blijft zich inzetten voor het zoeken
van nieuw talent op plekken waar anderen vaak niet zoeken en onderzoeken.
Het Fonds wil dit nieuwe talent ook graag wereldwijd delen met het culturele
en ontwikkelingsveld
c. Zoeken naar kwaliteit en innovatie. Het Fonds blijft kwaliteit en innovatie
hoog in het vaandel dragen; mede daardoor kan het betekenis geven aan zijn
doelstelling en werkelijk verschil maken.
d. Cultuur redden daar waar het het hardst nodig is. Het Fonds wil vooral daar
actief zijn waar het moeilijk, zwaar en lastig is: in oorlogs­ en rampgebieden,
in arme regio’s, in vluchtelingenkampen en sloppenwijken.
97 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Paspoppen met hoofddoekjes in een winkeltje in Damascus, Syrië
De vergadering van de netwerkcommissie vond in 2009 plaats in Beiroet , Libanon en Damascus, Syrië.
98 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Foto: Mette Gratama van Andel

‘The Prince Claus Fund gives voices to people. The Fund makes imagination
possible. The capacity to aspire and to think about the future has to be
brought back to the people. In that sense the Fund plays and should play a
role. For many people the future does not exist anymore. People are coping
but no longer imagining. These are ethical questions, there should not be
indifference. People do not care anymore, they only care when it threatens our
way of life, then they exercise charity but not justice.’
Achille Mbembe, historicus, Kameroen/Zuid Afrika, citaat uit toekomstvisie – Strategic Plan 2011­2015
In 2010 zullen de volgende zaken plaatsvinden:
1. De finalisering van de Toekomstvisie 2010­2020. De Toekomstvisie
is bijna afgerond en zal in 2010 worden vastgesteld en uitgedragen.
2. De versterking van de fondsenwerving. Extra aandacht en inzet
voor fondsenwerving zal worden doorgezet. Het Fonds hoopt in 2010
te oogsten.
3. De opzet van het Kenniscentrum. Het Kenniscentrum moet starten
in 2010.
4. De herkeuring van het CBF keurmerk. Het CBF keurmerk van het Prins
Claus Fonds wordt herbeoordeeld in 2010. Het keurmerk is nodig om onder
andere geld te kunnen ontvangen van de Nationale Postcode Loterij.
5. De externe evaluatie van het Fonds in opdracht van het Ministerie van
Buitenlandse Zaken. De evaluatie die het Ministerie inzet in 2010 zal een
blik werpen op het beleid en de praktijk van het Fonds. De evaluatie
zal zich met name op de partners van het Fonds richten.
Jaarthema 2010
2010 staat in het teken van het thema Grenzen van de Realiteit. Het Fonds zal
speciale aandacht besteden aan bewerking, vervorming en het weergeven van de
werkelijkheid. Disciplines als de visuele kunsten en de media, evenals het gebruik
en mogelijkheden van internet zullen hierbij een rol spelen.
Programma over Cultuur en Conflict
In 2009 heeft het Fonds zich ingezet voor het opzetten van een programma met
het thema Cultuur en Conflict. Samen met andere organisaties in Nederland en
daarbuiten wordt dit programma gefinancierd en uitgewerkt. De Commonwealth
Foundation is een financiële en inhoudelijke partner in dit programma.
Organisatorische plannen
Het Fonds zal met de opzet van een Kenniscentrum een coördinator hiervoor
zoeken. Tevens zullen extra investeringen worden gedaan in personeel voor
fondsenwerving.
99 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

8. Financiën
Statutaire voorschriften
Volgens de statuten stelt het bestuur binnen drie maanden na afloop van het
boekjaar een balans en een staat van baten en lasten op. Het bestuur dient een
registeraccountant te benoemen teneinde de balans en de staat van baten en
lasten te onderzoeken. De accountant brengt verslag uit van zijn onderzoek aan
het bestuur en geeft de uitslag van zijn onderzoek weer in een
accountantsverklaring. In overeenstemming met de statuten valt het boekjaar
samen met het kalenderjaar. De volledige jaarrekening met toelichting en
bijbehorende goedkeurende accountantsverklaring is op afspraak ter inzage op
het bureau. De jaarrekening is tevens te downloaden van de website www.
princeclausfund.org.
Bestuur
Het bestuur ontvangt geen bezoldiging.
Directie
De salariskosten van de directeur bedragen in 2009 € 89.000.
Administratieve zaken
In opdracht van het Fonds is over de periode 1 januari 2009 tot en met 31
december 2009 de administratie gevoerd en de jaarrekening opgesteld door Jac’s
den Boer & Vink bv, bedrijfseconomisch adviesbureau voor nonprofitorganisaties.
Aan PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. is opdracht
gegeven tot controle van de jaarrekening.
Beschikbare middelen
Door de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking is in 2001 aan het Fonds voor de
periode van 2002 tot en met 2011 een subsidiebedrag toegezegd van totaal €
34.033.516. Gemiddeld is dit € 3.403.352 per jaar. Daarnaast is in het kader van
het programma Cultural Emergency Response in 2008 € 1.000.000 extra subsidie
door de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking toegezegd voor de periode
2008/2009. In 2009 werd € 650.000 van de extra subsidie gebruikt.
Ook is aan het Fonds het beneficiëntschap van de Nationale Postcode Loterij
toegekend. In 2009 is een bedrag van € 500.000 als reguliere bijdrage ontvangen.
Tevens wordt incidentele (project)financiering ontvangen, in 2009 in totaal €
283.506 en is aan rente € 13.949 ontvangen.
In totaal is € 4.850.807 beschikbaar voor de doelstelling.
Besteding middelen en norm voor overheadkosten
De kosten voor werving baten en voor beheer en administratie bedroegen €
387.124, terwijl een bedrag van € 4.401.609 besteed is aan de uitvoering van de
programma’s. Dit betekent dat het overheadpercentage uitkomt op 8,1%,
begroot was 9,1%. De verdeling van de kosten geschiedt op basis van de
tijdsbesteding aan de diverse activiteiten per medewerker. Jaarlijks wordt
getoetst of deze verdeling nog overeenkomt met de werkelijkheid. Bij het
opstellen van de begroting 2009 is een nieuwe kostenverdeling geïntroduceerd.
Handhaving van de daarvoor gebruikte methode zou bij benchmarking leiden tot
een uitzonderlijke en ongewenste positie van het Fonds en wellicht tot verkeerde
conclusies.
100 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Resultaten 2009
Het boekjaar 2009 is afgesloten met een positief resultaat van € 62.074. Voor
2009 was een negatief resultaat begroot van € 19.000.
De baten zijn € 183.193 lager dan begroot. De belangrijkste oorzaken hiervoor
zijn een lagere opbrengst uit eigen fondsenwerving (€ 146.494) en tegenvallende
renteontvangsten (36.051).
De bestedingen aan doelstellingen zijn € 192.191 lager dan begroot. Om het
exploitatiesaldo in de pas te houden met de begroting, is in 2009 besloten om in
overeenstemming met de lagere baten ook minder te besteden aan projecten.
Ook de kosten van werving baten en voor beheer en administratie lopen in de pas
met de lagere besteding aan de doelstelling.
CBF
Het Prins Claus Fonds is in het bezit van het CBF­keurmerk.
Beleid en functie eigen vermogen
Door de vorming van een continuïteitsreserve is het Fonds in staat bij geen of
onvoldoende vervolgfinanciering de lopende zaken na de subsidieperiode af te
handelen en de contractueel aangegane verplichtingen na te komen. Op basis van
een risicoanalyse met betrekking tot de bureaukosten is een gewenste omvang
van de reserve bepaald op 75% van de jaarbegroting inzake de bureaukosten. De
omvang van de reserve valt binnen de desbetreffende VFI­richtlijn. Het bestuur
heeft besloten vooralsnog het streefbedrag voor de continuïteitsreserve vast
te stellen op € 930.000 en deze op te bouwen met een jaardotatie van in ieder
geval € 50.000 en indien mogelijk meer. Ultimo 2009 bedraagt de
continuïteitsreserve € 612.890.
Naast de continuïteitsreserve heeft het Fonds nog enige (tijdelijke)
bestemmingsreserves en fondsen die ten doel hebben ontvangen gelden conform
de afspraken te verdelen over meerdere jaren danwel over­ of onderbestedingen
aan de doelstelling ten opzichte van de begroting in enig jaar te compenseren in
latere jaren.
Beleggingsbeleid
Het Fonds wenst geen risico te ondergaan bij het beleggen van de haar ter
beschikking gestelde gelden. De middelen van het Fonds worden in
overeenstemming met het bestuursbesluit uitsluitend aangehouden op
rekeningen­courant en spaarrekeningen.
De ingekorte balans en de ingekorte staat van baten en lasten zijn hierna
opgenomen. De volledige versie van de financiële jaarstukken is te vinden op
www.princeclausfund.org.
101 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Ingekorte balans per 31 december
31­12­2009 31­12­2008
€ €
Materiële vaste activa 271.702 287.867
Te ontvangen subsidies 2.049.640 1.989.975
Vorderingen 139.581 51.667
Liquide middelen 1.268.482 1.225.554
Totaal activa 3.729.405 3.555.063
Schulden
Projecttoekenningen op lange termijn ­524.007 ­564.983
Projecttoekenningen op korte termijn ­2.257.416 ­2.166.661
Overige schulden op korte termijn ­259.750 ­197.261
Eigen vermogen 688.232 626.158
Ingekorte staat van baten en lasten 2009
Realisatie Begroot Realisatie
2009 2009 2008
€ € €
Baten
Subsidies van overheden 4.053.352 4.054.000 3.753.352
Nationale Postcode Loterij 500.000 500.000 500.000
Overige baten uit acties van derden 0 0 204.173
Baten uit eigen fondsenwerving 283.506 430.000 63.698
Baten uit beleggingen 13.949 50.000 52.197
Totaal baten 4.850.807 5.034.000 4.573.420
Lasten
Besteed aan doelstellingen
Prijzen 1.062.947 891.300 952.720
Publicaties 392.140 457.000 333.668
PCF Library 226.455 279.700 223.880
Cultural Emergency Response 953.851 923.500 491.228
Activiteiten en Uitwisseling 1.299.671 1.503.300 1.568.575
Netwerken 536.060 539.000 437.983
Vrijval ­69.515 0 ­182.547
Totaal besteed aan doelstellingen 4.401.699 4.593.800 3.825.507
Kosten werving baten 104.068 117.200 59.462
Kosten beheer en administratie 283.056 342.000 714.230
Totaal lasten 4.788.733 5.053.000 4.599.199
Resultaat 62.074 -19.000 -25.779
102 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

CER ondersteunde de restauratie van vier ‘Vodou’ Heiligdommen in Noailles in Haïti

9. Verantwoordingsverklaring
Code goed bestuur voor goede doelen en culturele organisaties
Het Bestuur en de Directie van het Prins Claus Fonds onderschrijven en volgen
de code Wijffels en de Good Governance Code voor culturele organisaties. De
principes van goed bestuur, waarbij het scheiden van functies, goed bestuur en
verantwoorden voorop staan, zijn verankerd in de interne reglementen.
Taken en verantwoordelijkheden Bestuur en Directie
Het Bestuur ziet toe op het functioneren van de Directie en de grote lijnen van
beleidsontwikkeling. De Directie is belast met het opzetten, aansturen en leiden
van het Bureau en zijn medewerkers, en het ontwikkelen en uitvoeren van het
beleid van het Fonds, ten behoeve van de goede naam en faam van het Fonds.
Het Bestuur voert controle uit over de financiën en organisatie. Een externe
accountant controleert de financiële verantwoording. De organisatie voldoet
aan de criteria van het CBF­keurmerk. In 2010 wordt de organisatie opnieuw
gekeurd door het CBF.
Benoeming van een lid van het Bestuur wordt op voordracht van het Bestuur
gedaan en vastgelegd. De leden krijgen geen bezoldiging. Er is een rooster van
aftreden opgesteld, waarbij ook de herbenoemingen voor een periode van 3 jaar
zijn aangegeven.
De Directeur is sinds 1997 voor onbepaalde tijd aangesteld door het Bestuur.
Het Bestuur stelt de Directiebeloning vast. De penningmeester keurt de
bonussen voor personeel goed. Het Bestuur bepaalt de bonus voor de Directeur.
De Directeur rapporteert vier keer per jaar aan het Bestuur omtrent de
voortgang en de realisatie van de vastgestelde jaarplannen en begroting. Het
jaarverslag en de jaarrekening worden door de Directie opgesteld en door het
Bestuur vastgesteld, evenals het jaarplan en de begroting.
De organisatie evalueert samen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het
Fonds elke vijf jaar. Daarnaast voert het Fonds deelevaluaties uit. Daarnaast
belegt het Bestuur ten minste eenmaal per jaar een vergadering ter
zelfevaluatie. Het Bestuur voert jaarlijks een beoordelingsgesprek met de
Directeur. Het Bestuur heeft tijdens de Bestuursvergadering op 13 november
2009 een zelfevaluatie uitgevoerd.
Kwaliteit van organisatie en activiteiten
Het Fonds doet er alles aan om de kwaliteit van de activiteiten zo hoog mogelijk
te houden. Dit doet het Fonds door goede adviseurs te betrekken bij zijn
oordelen en uitvoering, en door de medewerkers hier speciaal op te trainen.
Kwaliteit is voor het Fonds een sine qua non. Medewerkers en partners zijn zich
hier terdege van bewust, zowel in projectuitvoering en aanvraag behandeling
als in correspondentie en communicatie.
Optimale besteding van de middelen
De financiële middelen dienen zoveel mogelijk te worden besteed aan de primaire
104 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

doelstelling van het Prins Claus Fonds. Vastgesteld is dat het percentage
overhead niet hoger dan 20% mag zijn. Het Bestuur en Directie doen er alles aan
dit percentage zo laag mogelijk te houden. In 2009 was dit 8,1%.
Voor een optimale besteding van de middelen wordt een strikte procedure
gehanteerd die aandacht geeft aan kwaliteit, innovatie en risico­inschatting.
Second opinions van betrouwbare en gerespecteerde partners zijn daarbij
essentieel. De besteding volgt daarbij de begroting die jaarlijks wordt
opgesteld. De contracten van het Fonds met partners in de doelgebieden
voorzien in een tussentijdse controle en een eindcontrole. Betalingen
geschieden in drie termijnen: 25%­50%­25%. Bij grote bedragen wordt er soms
voor vier termijnen besloten.
Relaties met belanghebbenden
Het Prins Claus Fonds heeft een open en correcte dialoog met alle
belanghebbenden, die te verdelen zijn in medewerkers, financiers, schenkers,
beneficiënten, partners en overheden. Door middel van correspondentie,
jaarverslag, tussentijdse rapportages waar nodig, en invitaties tot de
activiteiten van het Fonds, houdt het Fonds de belanghebbenden op de hoogte
en betrokken. Het jaarverslag en de jaarcijfers, de evaluaties en de jaarplannen
zijn openbaar en staan op de website. In het jaarverslag worden de werkzaamheden
van Bestuur en Directie uitvoerig beschreven alsook in de interne
reglementen. Alle medewerkers hebben uitgebreide arbeidsvoorwaarden. Het
Prins Claus Fonds heeft een klachtenprocedure. In 2009 zijn er geen officiële
klachten binnengekomen.
Wel klaagden enkelen over het feit dat ze niet waren genodigd op de uitreiking.
Het Fonds wilde juist de samenstelling van de gasten vernieuwen. Tevens was er
een klacht van een dove kunstenaar die op het laatste moment binnenkwam en
een zitplaats vooraan wilde met zijn vertaler. Deze klachten zijn door de directie
verder afgehandeld en gemeld aan het bestuur.
105 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

10. Organisatie, Werkwijze en Bestuur
Algemeen
De organisatie van het Fonds bestaat uit een Bestuur, een Bureau, een
Internationale Raad van Adviseurs en een aantal werkcommissies. Een overzicht is
opgenomen in de bijlage op pagina 115.
CBF-keur
Het Centraal Bureau Fondsenwerving heeft sinds 1 januari 2005 aan de Stichting
Prins Claus Fonds het CBF­keur toegekend.
Statuten
De statuten komen overeen met de laatste richtlijnen van het Centraal Bureau
Fondsenwerving.
Intern beheersysteem
Het Prins Claus Fonds kent een intern reglement. Hierin zijn
procedurevoorschriften en verantwoordelijkheden van Bestuur, Bureau en
Advies­en werkcommissies benoemd, evenals de communicatie tussen deze
organen en de financiële verantwoording van het Fonds.
Code Wijffels en Code Cultural Governance
Vanaf 2008 heeft het Prins Claus Fonds besloten te voldoen aan de twee
belangrijke codes: de Code Wijffels en de Code Cultural Governance.
Aanvraagprocedure
De procedure van het Fonds voor het behandelen en beoordelen van activiteiten
is vastgelegd in een Bestuursbesluit van 2001. Drie Bestuursleden, gemandateerd
door het Bestuur, stellen op basis van de criteria en aanbevelingen van het
Bureau binnen een vastgestelde termijn vast welke activiteiten worden
ondersteund en met welk bedrag. Tijdens de Bestuursvergadering op 30 mei 2008
is het mandaat aan de directie tot 25.000 Euro vastgesteld. De uitgaven hoger
dan 25.000 Euro, bijvoorbeeld voor het programma Netwerken, worden voorgelegd
aan en vastgesteld door het Bestuur. Het Bestuur behoudt zo zeggenschap over
60% van de totale uitgaven van het Fonds. Ongeacht de hoogte van de gevraagde
financiële ondersteuning worden projecten met een mogelijk politieke implicatie
getoetst en gerapporteerd aan Bestuur.
Ook in 2009 is veel aandacht besteed aan het informeren van potentiële
aanvragers en het beschikbaar stellen van informatie over projecten die zijn
ondersteund door het Fonds, via de website. Het Fonds kan ongeveer 10 % van de
ontvangen aanvragen financieel ondersteunen.
De Prijzencommissie adviseert het Bestuur over de voorgestelde prijzen. Het
bestuur beslist in een bestuursvergadering over dit voorstel.
Klachtenprocedure
Het Prins Claus Fonds beschikt over een klachtenprocedure, die is vastgelegd in
de Administratieve Organisatie (AO) en in werking is gesteld per Bestuursbesluit.
In 2009 heeft het Fonds geen klachten ontvangen.
106 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Erevoorzitters en Bestuur
Prins Friso en Prins Constantijn zijn voor onbepaalde tijd erevoorzitters
van de stichting.
De samenstelling van het Bestuur is terug te vinden in de bijlage op pagina 114.
Het Bestuur selecteert volgens een vaste procedure nieuwe leden. Het Bestuur
vergadert viermaal per jaar op het kantoor van het Fonds in Amsterdam. Het
Bestuur kwam in 2009 op 3 april, 12 juni, 4 september en 13 november bijeen.
Op 28 februari heeft een conferentie plaatsgevonden op Paleis Noordeinde in
Den Haag waar het Bestuur (inter)nationale denkers heeft uitgenodigd om te
delibereren over de toekomst van het Fonds. Hier is de basis gelegd voor de
nieuwe toekomstvisie van het Fonds.
Volgens de statuten bestaat het Bestuur uit ten minste vijf personen.
Een Bestuurslid wordt benoemd voor een periode van drie jaar en is aansluitend
eenmaal herbenoembaar voor een gelijke periode. Het rooster van aftreden
geeft een actueel overzicht van de benoemingen. In verband met de begeleiding
en afronding van de Toekomstvisie 2011­2015 en van de evaluatie door het
Ministerie van Buitenlandse Zaken van het Prins Claus Fonds over de periode
2005­2009 heeft het Bestuur de voorzitter Lilian Gonçalves­Ho Kang You en
bestuurslid Peter Geschiere verzocht in 2010 aan te blijven.
Einde Einde
Naam Aantreden 1e termijn 2e termijn
Erevoorzitters 22­08­2003
Lilian Gonçalves­Ho Kang You 01­01­2004 Januari 2007 Januari 2011
Peter Geschiere 22­08­2003 Augustus 2006 Januari 2011
Marcel Smits 02­03­2007 Maart 2010
Sadik Harchaoui 02­03­2007 Maart 2010
Herman Froger 08­11­2007 November 2010
Marjorie Boston 03­04­2009 April 2012
Boris Dittrich 03­04­2009 April 2012
Bregtje van der Haak 03­04­2009 April 2012
De Bestuursleden ontvangen geen bezoldiging. Aantoonbaar gemaakte, met het
bestuurslidmaatschap verband houdende kosten worden vergoed. Bestuursleden
kunnen hiertoe een declaratie indienen bij het Bureau.
Directie en Bureau
De Directeur stuurt het Bureau aan en is organisatorisch, inhoudelijk en
financieel verantwoordelijk en rapporteert aan het Bestuur. De Directie van het
Fonds wordt gevoerd door Els van der Plas.
Vier programmacoördinatoren zijn verantwoordelijk voor de programma’s Prijzen,
Netwerken, Aanvragen en het Cultural Emergency Response programma. Drie van
hen worden daarbij ondersteund door assistenten. Twee
communicatiemedewerkers zijn verantwoordelijk voor communicatie, pers en
publiciteit. De coördinator Projectbureau (tot 30 september 2009) stuurt de
eigen projecten aan. Per 1 september is de Manager Bedrijfsvoering aangetreden
in een nieuwe functie. De Manager Bedrijfsvoering is verantwoordelijk voor een
adequate inrichting en uitvoering van de volgende deelgebieden: organisatie,
107 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het Bureau van het Prins Claus Fonds in het Muziekgebouw
aan ‘t IJ in Amsterdam voor de presentatie van de Prins Claus Prijzen

109 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
foto: Capital Photos

personeelszaken, financiële zaken, informatie­ en communicatietechnieken, inkoop
en beheer, algemeen secretariaat en huishoudelijke diensten en juridische zaken.
De Assistent van de Directeur biedt ondersteuning aan Directie en Bestuur.
De werkzaamheden van het algemeen secretariaat bestaan uit financiële
administratie, telefoon, beheer van de algemene email inbox en
projectondersteuning. De bibliotheek wordt beheerd door een vrijwilliger.
Verdere werkzaamheden van het Bureau omvatten beleidsformulering,
informatieverwerving en ­verstrekking en inhoudelijke en secretariële
ondersteuning ten behoeve van de advisering en projectverwerking voor de
programma’s Prijzen, Activiteiten en Uitwisseling, Publicaties,
Netwerksamenwerkingen, Cultural Emergency Response en de Prince Claus Fund
Library; het voorbereiden van Bestuursbesluiten en het uitvoeren ervan; het
organiseren van vergaderingen, bijeenkomsten en werkconferenties; het
bedenken en organiseren van de jaarlijkse prijsuitreikingen; het onderhouden en
het uitbreiden van het netwerk; het begeleiden van de totstandkoming van
publicaties; het monitoren van activiteiten en projecten; het beantwoorden van
vragen en het inhoudelijk adviseren van culturele instituten en universiteiten.
In 2009 is het gemiddeld aantal medewerkers 16,57 fte’s, terwijl 16,0 fte’s
begroot waren. In 2008 bedroeg het gemiddelde 15,47 fte’s. In 2009 zijn sommige
vacatures tijdelijk ingevuld door ingehuurde diensten.
Wijzigingen in het bureau in 2009
In 2009 heeft het Fonds afscheid genomen van de Assistent van de Directeur en
de Coördinator Projectbureau. De Bureau Assistent is per 1 oktober part time
assisterend medewerker Projectbureau geworden. Het Fonds heeft nieuwe
collega’s mogen verwelkomen voor de functie van Manager Bedrijfsvoering en
Bureau Assistent. Tijdelijk werkte een uitzendkracht als assistent van de Directie
en een tijdelijk medewerker voor het regelen van reis, ontvangst en verblijf van
de buitenlandse gasten voor de prijsuitreiking.
Stagiaires
In 2009 is het Fonds ondersteund door acht stagiaires, te weten bij het Bureau
en de programma’s Prijzen, Aanvragen, Netwerksamenwerkingen en CER.
Vrijwilligers
Het Prins Claus Fonds heeft al jaren een vaste vrijwilliger als Bibliothecaris werken.
De Directie neemt haar mee in de functioneringsgesprekken en zij is onderdeel
van het hele team. Ze krijgt voor haar werk een vrijwilligersvergoeding.
Begeleiding en bijscholing
Charlotte van Herwaarden continueerde haar coachingstraject. Cora Taal en
Mette Gratama van Andel deden beiden de vervolgcursus voor Bedrijfshulpverlener.
Internationale Raad van Adviseurs
Vanwege het internationale karakter van het Fonds is het van belang dat de
organisatie wordt gevoed met ideeën van deskundigen, met name uit de landen
waar het Fonds actief is. Het Bestuur heeft daartoe verschillende advies­ en
werkcommissies ingesteld. De leden van deze adviescommissies worden door het
Bestuur gevraagd en benoemd en het Bestuur bepaalt de opdracht aan de
commissies. Daarnaast kan het Bestuur ook experts uitnodigen om het Bestuur
110 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

te adviseren.
De leden van de Prijzencommissie en de Commissie Cultuur en Ontwikkeling vormen
samen de Internationale Raad van Adviseurs (IRvA). Het lidmaatschap van de IRvA
begint en eindigt daarom met het lidmaatschap van een adviescommissie.
De Prijzencommissie
De Prijzencommissie is een adviescommissie die het Fonds adviseert over het vast
te stellen prijzenbeleid, de vast te stellen prijzen en de daarmee samenhangende
thema’s. De Prijzencommissie kwam in 2009 van 26­31 mei samen in Istanboel en op
17 en 18 december in Amsterdam.
Werkcommissies
Naast adviescommissies kan het Bestuur ad hoc werkcommissies instellen. Het
mandaat en de werkwijze worden per Bestuursbesluit vastgesteld.
De redactieraad voor de Prince Claus Fund Library
De redactieraad bestaat uit een kleine groep van experts op het gebied van
publiceren, marketing en distributie, aangevuld met experts op het gebied van
cultuur en ontwikkeling. Een redacteur is aangesteld als uitvoerend coördinator.
Het lidmaatschap van de raad duurt drie jaar. De Redactieraad is internationaal
van samenstelling en adviseert de redacteur evenals de Directeur van het Fonds.
De redacteur heeft een uitvoerende taak en zorgt ervoor dat binnen een
bepaald budget en een bepaalde termijn een serie boeken tot stand komt. Het
voorstel voor deze serie publicaties, met begroting en planning, wordt, alvorens
tot uitvoering wordt overgegaan, voorgelegd aan het Bestuur. De Redactieraad
vergadert zo vaak als nodig wordt geacht. De internationale experts kunnen ook
per e­mail of telefonisch om advies worden gevraagd.
De Commissie Netwerken
Deze commissie bestaat uit afgevaardigden van de netwerkorganisaties van het
Fonds. De commissie die de voortgang en de ontwikkeling van de netwerken
begeleidt en bewaakt, is een werkverband en geen adviescommissie, aangezien de
afgevaardigden van de betrokken organisaties ook het werk uitvoeren. De
commissie bespreekt voor alle organisaties belangwekkende onderwerpen als
fondsenwerving, het archiveren en documenteren van kennis, of het runnen van
een internationale organisatie. Kennis en expertise wordt gedeeld. Het
programma netwerksamenwerking wordt uiteindelijk geëvalueerd door het Bestuur
van het Fonds. De commissie kwam dit jaar tweemaal bijeen: van 31 mei tot 6 juni in
Libanon en Syrie en op 17 en 18 december in Amsterdam.
CER-stuurgroep
De stuurgroep van CER is in 2003 in het leven geroepen om het beleid en de
organisatie van het Cultural Emergency Response programma van het Fonds
richting te geven. De stuurgroep is gemandateerd beslissingen te nemen over uit
te voeren noodhulpacties. In 2009 vergaderde de Stuurgroep op 17 februari, op
16 juni en op 1 oktober.
Stichting Sahel Opera
Voor de uitvoering en exploitatie van de Sahel Opera is een aparte Stichting
opgericht, met een apart Bestuur. In het Bestuur hebben de voorzitter en de
penningmeester van het Prins Claus Fonds Bestuur zitting.
111 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Het Prins Claus Fonds ondersteunt de publicatie Unifying Africa over voetbal in Afrika
Foto: George Osodi

Appendix
113 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Samenstelling Bestuur, Bureau en Internationale
Raad van Adviseurs
Z.K.H. Prins Johan Friso van Oranje Nassau, erevoorzitter
Z.K.H. Prins Constantijn der Nederlanden, erevoorzitter
Lilian Gonçalves-Ho Kang You, voorzitter, lid Raad van State
in Buitengewone Dienst, oud lid van de Internationale Raad
van Bestuur van Amnesty International, Amsterdam
Marcel Smits, penningmeester, CFO Sara Lee Corporation,
Chicago
Peter Geschiere, cultureel antropoloog, Universiteit van
Amsterdam, Amsterdam
Sadik Harchaoui, voorzitter Raad van Bestuur Forum, Utrecht
Herman Froger, jurist, oud­ambassadeur in Sri Lanka, Zuid­
Afrika, Israel en Portugal, Vorden
Boris Dittrich, Advocacy Director van het Lesbian, Gay,
Bisexual en Transgender programma voor Human Rights
Watch, New York
Marjorie Boston, Artistiek directeur van MC, een
theaterinstelling ontstaan uit de fusie tussen Cosmic
Theater en Made in da Shade, Amsterdam
Bregtje van der Haak, documentairemaker en publicist.
Zij maakte documentaires voor DNW, Tegenlicht en is
Bestuurslid van de Stichting Erasmusprijs (Praemium
Erasmianum), Amsterdam.
Het kantoor van het Prins Claus Fonds
Els van der Plas, Directeur Prins Claus Fonds (1,0 fte).
Nevenfuncties: lid Raad van Toezicht van het Stedelijk
Museum, Amsterdam; lid van de stichting Fondsenwerving
van het Stedelijk Museum, Amsterdam (2004­2009);
voorzitter Bestuur van Stichting My First Art Collection
ter bevordering van nieuwe collectioneurs in Nederland,
Den Haag (2006 ­ ); lid Comité van Aanbeveling Holland Dance
Festival, Den Haag (2007­ ); Lid van de Commissie van
Bijstand van De VeerStichting, Leiden, (2007­ ); lid Raad
van Advies van European Leadership Platform (ELP),
Foundation for European Leadership, Amsterdam (2007 ­ );
Vriend van ECF (European Cultural Foundation), Amsterdam,
(2006­ ); lid van het netwerk De Hoofdstadborrel,
Amsterdam
Fariba de Bruin-Derakhshani, Programmacoördinator Prijzen
(1,0 fte)
Dilara Kanik, Medewerker Prijzen (1,0 fte)
Merel Oord, Medewerker Prijzen (0,6 fte) en Medewerker
Aanvragen (0,4 fte)
Caro Mendez, Programmacoördinator Aanvragen (1,0 fte)
Linda van der Gaag, Medewerker Aanvragen (1,0 fte)
Cora Taal, Medewerker Aanvragen (0,6 fte)
Joumana El Zein Khoury, Programmacoördinator Netwerken
(1,0 fte)
Eléonore de Merode, Programmacoördinator Cultural
Emergency Response (1,0 fte)
Deborah Stolk, Medewerker Cultural Emergency Response
(1,0 fte)
114 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Charlotte van Herwaarden, Coördinator Project Bureau (1,0
fte) tot en met 30 september 2009
Franck van der Hooft, Manager Bedrijfsvoering (1,0 fte)
vanaf 1 september 2009
Noura Habbab, Directie Assistent (1,0 fte) tot en met 31
december 2009
Lotte Niks, Directie Assistent (1,0 fte) vanaf 11 maart
tot en met 30 september 2009
Jenneke van Veldhuizen, Office Assistant (1,0 fte) tot en
met 30 september 2009, Medewerker Projectbureau (0,6
fte) vanaf 1 oktober 2009
Nathalie Ho-Kang-You, Bureau Assistent (1,0 fte) vanaf 2
oktober 2009
Mette Gratama van Andel, Medewerker Communicatie (0,8 fte)
Sebas van der Sangen, Medewerker Communicatie (1,0 fte)
Sonja Rambharse, Beheerder (0,5 fte / 55,56%) t/m 31
oktober 2009
Ricardo Burgzorg, Coördinator Galerie (0,2 fte) vanaf 23
april 2009
Vrijwilligers
Leoni Zitman, Documentalist
Ook freelance medewerkers, uitzendkrachten en stagiairs
maken deel uit van het bureau.
De financiële administratie en de salarisadministratie
worden uitbesteed aan Jac’s den Boer en Vink in
Haastrecht.

Prins Claus Prijzencommissie 2009
Peter Geschiere, voorzitter, cultureel antropoloog,
Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, Nederland
Manthia Diawara, Professor of Comparative Literature,
hoofdredacteur van Black Renaissance, auteur, filmmaker,
Bamako, Mali / New York, Verenigde Staten
N’Goné Fall, curator, architect, cultureel consultant,
Dakar, Senegal / Parijs, Frankrijk
Rahul Mehrotra, architect, Urban Designer, professor
Architectuur bij MIT, Mumbai, India / Cambridge, Verenigde
Staten
Pablo Ortiz Monasterio, fotograaf, redacteur, Mexico City,
Mexico
Patricia Valdez, sociaal wetenschapper, mensenrechten
consultant, directeur van Memoria Abierta, Buenos Aires,
Argentinië
Laksmi Pamuntjak, dichter, schrijver, Jakarta, Indonesië
Fariba de Bruin-Derakhshani is secretaris van de Jury
Werkcommissies
Redactieraad Prince Claus Fund Library 2009
Emile Fallaux, voorzitter, voormalig hoofdredacteur Vrij
Nederland, Amsterdam
Ellen Ombre, schrijfster, Paramaribo, Suriname
Khaled Al Hroub, schrijver, journalist, Palestina/Cambridge,
Engeland
Okwui Enwezor, curator, Lagos, Nigeria/New York, Verenigde
Staten
Hou Hanru, curator, San Francisco, Verenigde Staten
Albert Ferré, redacteur bij Actar Publishers, Barcelona,
Spanje, is Managing Editor van de Prince Claus Fund Library
115 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Netwerkcommissie 2009
Germaine Acogny and Helmut Vogt, Jant­Bi, Toubab Dialow,
Senegal
Martin Mhando, Zanzibar International Film Festival, Zanzibar
Shahidul Alam, oprichter en directeur van DRIK Picture
Library, Dhaka, Bangladesh
Peter Karanja, directeur Mathare Youth Sports Association
(MYSA), Nairobi, Kenia
Cecilia Kenning, voorzitter Asociación Pro Arte y Cultura
(APAC), St. Cruz de la Sierra, Bolivia
Felix Madrazo, Supersudaca, Latijns­Amerika
Odile Gakire Katese, co ­directeur Centre Universitaire
des Arts, Butare, Rwanda
Daravuth Ly, directeur Reyum Institute,
Pnom Penh, Cambodja
Zeina Arida, directeur van de Arab Image Foundation,
Beirut, Libanon
Davide Quadrio, mede oprichter en directeur van ArtHub,
Bangkok, Thailand/China
Etienne Minoungou, Compagnie Falinga,
Ouagadougou, Burkina Faso
Hasif Amini, Kommunitas Salihara, Jakarta, Indonesië
Yto Barrada, directeur Cinemathéque de Tanger, Tangier,
Marokko
Laurence Hughes, International Alliance of Independent
Publishers, Parijs, Frankrijk
Joumana El Zein Khoury is secretaris van de
Netwerkcommissie
CER Stuurgroep 2009
Marieke Sanders-ten Holte, voorzitter, oud­
Europarlementariër en oud­ Honorair Consul voor
Botswana, Nederland
Georg Frerks, Hoofd Rampenstudies, Universiteit van
Wageningen, en Hoogleraar Centrum voor Conflict Studies,
Universiteit van Utrecht, Den Haag, Nederland
Ila Kasem, Directeur Van de Bunt Adviseurs voor
Organisatie en Beleid en voorzitter Marokko Fonds,
Amsterdam, Nederland
Paul Meijs, consultant en oud­Directeur CARE Nederland,
Boskoop, Nederland
Maya Meijer, kunsthistoricus gespecialiseerd in
hedendaagse kunst en architectuur, directeur Stichting
Den Haag Sculptuur en directeur Westergasfabriek te
Amsterdam, Nederland
Toehoorders bij de stuurgroepvergaderingen
Sjoerd Koopman, Coördinator Professionele Activiteiten bij
de International Federation of Library Associations (IFLA),
Den Haag, Nederland
Els van der Plas, Directeur Prins Claus Fonds, Amsterdam,
Nederland
Eléonore de Merode is secretaris van de CER stuurgroep

Organigram Prins Claus Fonds (Engels)
Assistant to
the Director
Program
Coordinator
Awards
Manager
Operations
Program
Coordinator
Knowledge Centre
116 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
Office Assistant
Director
Program
Coordinator
Network
Partnerships
Assistant(s)
Board of the
Prince Claus Fund
Communications
Program
Coordinator CER
International
Advisory Board
Program
Coordinator
Applications

Representatie en werkbezoeken van het Fonds in 2009
Vertegenwoordiging van het Fonds in andere organisaties,
bij symposia en debatten
De leden van het Bestuur, Directeur en medewerkers
vertegenwoordigen het Fonds bij tal van relevante
gelegenheden, spreken of nemen deel aan symposia en
debatten, treden op als adviseur, hebben zitting in
besturen. De Bestuursfuncties die Els van der Plas
bekleedt, versterken het netwerk van de Directeur en
daarmee van het Prins Claus Fonds. Van der Plas begeeft
zich in de culturele en zakelijke top van Nederland evenals
tussen de nieuwe initiatieven die interculturele
uitwisseling bevorderen.
In het kader van de verschillende projecten ondernamen
de programmacoördinatoren tal van reizen. De
bestuursvoorzitter, Lilian Gonçalves­Ho Kang You, is lid van
diverse culturele instellingen als de Nieuwe Kerk en het
Concertgebouw, Sadik Harchaoui is lid van het Bestuur van
het Rode Kruis, Peter Geschiere is lid van de Bestuursraad
van het International African Institute in Londen. Deze
functies versterken het netwerk van het Prins Claus Fonds.
Overzicht van representatie en werkbezoeken
17 januari: Noura Habbab en Els van der Plas bezochten de
opening in het Teylers Museum van de expositie De
Exotische Mens waarvoor Els van der Plas inhoudelijk advies
had gegeven inzake de deelname van moderne kunstenaars.
Bert Koenders, Minister voor ontwikkelingssamenwerking
opende de tentoonstelling.
21 januari: Els van der Plas hield een speech bij het
afscheid van kunsthistoricus Adi Martis van het
Kunsthistorisch Instituut in Utrecht.
22­23 januari: Fariba de Bruin­ Derakhshani reisde naar
Londen voor het symposium Contemporary art in The Middle
East.
5 februari: Sebas van der Sangen en Els van der Plas
woonden het Goed Geld Gala van de Nationale Postcode
Loterij bij waar het Prins Claus Fonds 500.000 Euro kreeg
toegezegd als financiële bijdrage.
12 februari: Café Méditerranée in samenwerking met SICA
Amsterdam met te gast Akram Zaatari, Malu Halasa, Rana
Salam inzake visuele cultuur in de Arabische wereld en het
menselijk lichaam. Werk van Akram Zaatari werd
gepresenteerd evenals het boek Syrische Lingerie. Het
Prins Claus Fonds werd vertegenwoordigd door Els van der
Plas en vele medewerkers van het Prins Claus Fonds.
1­6 maart: Dilara Kanik en Fariba de Bruin­ Derakhshani
reisden naar Sao Paulo, Brazilië, in het kader van de
oriëntatiereis die jaarlijks gezamenlijk met de Mondriaan
Stichting wordt georganiseerd.
5 – 8 maart: Fariba de Bruin­ Derakhshani en Els van der
Plas verbleven in Argentinië in het kader van de
oriëntatiereis.
9 maart – 13 maart: Els van der Plas verbleef in Peru in het
kader van de oriëntatiereis.
12 maart: Fariba de Bruin­ Derakhshani en Sebas van der
Sangen bezochten de opening van de TEFAF in Maastricht,
‘Torchbearer‘ van het CER programma van het Prins
Claus Fonds.
15 – 20 maart: Els van der Plas en Joumana el Zein Khoury
reisden naar Dubai, Verenigde Arabische Emiraten, voor de
launch van Prins Claus Fonds Journal 16 en in het kader van
fondsenwerving. Ook woonden ze de Sharjah Biennale bij
117 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
waar een zogenaamde ‘March meeting’ plaatsvond en waar
ze een presentatie over het Prins Claus Fonds gaven.
19 maart: Eléonore de Mérode bezocht de conferentie van
UNESCO over klimaatverandering en cultureel erfgoed ‘Een
klimaat voor erfgoedbescherming’ in Oostende, België.
25­27 maart: Fariba de Bruin­ Derakhshani ging naar Cairo,
Egypte, voor het Residency Symposium in Town House
Gallery of Contemporary Art.
31 maart: Presentatie over het Prins Claus Fonds en CER in
het bijzonder, specifiek gericht op activiteiten van CER in
Sri Lanka tijdens een bijeenkomst waar een culturele
delegatie uit Sri Lanka was uitgenodigd. Aanwezig was ook
de minister voor Cultuur uit Sri Lanka.
1 april: Opname Het Gesprek voor een programma van een
uur met Els van der Plas, Christine Wagner van Hivos en
Jacqueline Lampe van Flying Doctors voor televisie en
internet.
16 april: Burgemeester Job Cohen bezoekt het Prins
Claus Fonds en werd ontvangen door voorzitter Lilian
Gonçalves ­ Ho Kang You en directeur Els van der Plas.
16 april: Opening tentoonstelling Syrische Lingerie in de
Prins Claus Fonds Galerie.
27 april: Bezoek van de Amsterdamse wethouder voor
Cultuur Caroline Gehrels aan het Prins Claus Fonds.
Bestuurslid Peter Geschiere en Els van der Plas zorgden
voor de ontvangst.
8 mei: Els van der Plas aanwezig bij lezing van Tony Blair,
oud­premier van Engeland, in Den Haag, georganiseerd door
de Nationale Postcode Loterij.
18 mei: Els van der Plas gaf een presentatie bij een congres
in Dresden, Duitsland, over ‘Art and Social Transformation’.
19 mei: Els van der Plas gaf een presentatie over cultuur
en ontwikkelingssamenwerking voor de bijeenkomst van
culturele attachees die op uitnodiging van het Ministerie
van Buitenlandse Zaken aanwezig zijn in Den Haag.
26­31 mei: Fariba de Bruin­ Derakhshani, Merel Oord en Els
van der Plas woonden de vergadering van de Prins Claus
Awards Committee bij in Istanbul, Turkije
31 mei tot 6 juni : Joumana el Zein en Mette Gratama van
Andel reisden naar Beiroet, Libanon en Damascus, Syrië,
voor de vergadering van de netwerkcommissie.
4­6 juni: Vergadering van de Editorial Board van de Prince
Claus Fund Library in Venetië, bij de Fondazione di Venezia,
in het kader van de Biënnale die aldaar plaatsvond. Els van
der Plas, Albert Ferré en Emile Fallaux en de leden van de
Board waren aanwezig.
11 juni: Gesprek met Minister voor
Ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders, met de
erevoorzitter Prins Constantijn, de voorzitter,
penningmeester en directeur, en hoge ambtenaren van het
Ministerie van Buitenlandse Zaken inzake voortgang en
ontwikkeling van het Prins Claus Fonds.
24 juni: Els van der Plas aanwezig bij expertmeeting van de
Premsela Foundation inzake Peoples Republic of Design,
over de toekomst van design.
27 juni: Els van der Plas geeft lezing over het Prins Claus
Fonds op het kantoor van het Fonds voor de deelnemers
van My First Art Collection.
2­5 augustus: Els van der Plas was als lid van de
internationale jury van de Curry Stone Design Prize in New
York, een nieuwe prijs voor duurzaam en innovatief
ontwerp, wereldwijd.
20 ­24 augustus: Els van der Plas en Deborah Stolk
bezochten de conferentie van de IFLA in Milaan. Els van
der Plas gaf een persconferentie over het Cultural

Emergency Response programma (CER) en de culturele
noodhulp die CER bood aan de zwaar getroffen bibliotheek
van Beichuan na de vernietigende aardbeving van 12 mei
2008.
27 – 31 augustus: Joumana el Zein Khoury ging naar
Bangkok, Thailand, voor het symposium ‘The Making of the
new silk road, a performative symposium’ door BizArt.
13 september: Eléonore de Mérode gaf een presentatie bij
de conferentie van de International Heritage Trusts in
Dublin, Ierland, over het Cultural Emergency Response
Programma.
1 oktober: Els van der Plas adviseerde het Internationale
Steden Congres van de Gemeente Amsterdam over
Stedelijke Toekomsten. Genodigde was onder andere Felix
Madrazo van SuperSudaca, netwerkpartner van het Fonds.
11 november: Els van der Plas gaf een lezing voor het
Goethe Instituut in Berlijn, Duitsland, voor alle
medewerkers van het Goethe Instituut die in het
buitenland werken en nam deel aan een publiek debat.
30 november: Els van der Plas gaf een gastcollege van aan
de Universiteit van Amsterdam bij het vak
kunstgeschiedenis voor de master studenten.
1 december: Boek Splitsen en Knopen, uitgave van de
Mondriaan Stichting wordt aangeboden aan Minister voor
Cultuur Ronald Plasterk. Els van der Plas was aanwezig als
medeauteur van het boek.
6 december: Lilian Gonçalves – Ho Kang You en Els van der
Plas waren aanwezig bij de opvoering van het theater stuk
‘Claus!’ van John Leerdam, waarvoor het prins Claus Fonds
adviezen en documentatie verschafte.
118 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

De oriëntatiereis die jaarlijks gezamenlijk met de Mondriaan Stichting wordt georganiseerd ging in 2009 naar Argentinië,
Peru en Brazilië. Hier is de groep in Lima, Peru
119 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Percentages of Budget of Program Activities Allocated in 2009 by Continent
Latin America 16%
Caribbean 3%
Budget and Percentages of Budget of Program Activities Allocated from 2004 to 2008 and in 2009 by Continent
2009 2008 2007 2006 2005 2004
€ % € % € % € % € % € %
Continent
Africa 520721 16 962247 28 901.433 27 960.434 32 1.148.526 39 1.084.085 31
Asia 1165505 35 893152 26 903.992 28 513.003 17 302.267 10 623.775 18
Caribbean 103005 3 88880 3 91.323 3 77.000 3 52.685 2 66.326 2
Latin America 522166 16 683199 19 536.250 16 213.081 7 328.035 11 563.602 16
World 967967 30 828326 24 853.456 26 1.206.635 41 1.098.379 37 1.187.987 34
Total 3279364 100 3455804 100 3.286.454 100 2.970.153 100 2.929.892 100 3.525.775 100
NOTE: There has been an increase in budget allocations in Asia over the years. This increase can be attributed to the
increase in budget of CER, and its coverage of disasters in the region.
Activities that have worldwide impact have also increased since the previous two years.
120 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
World 30% Africa 16%
Asia 35%

Percentages of Budget of Program Activities Allocated in 2009 by Primary Discipline
literature 9%
photography 3%
philosophy 0%
design 1%
dance 2%
music 5%
media/journalism
4%
Budget and Percentages of Budget of Program Activities Allocated from 2004 to 2008 and in 2009 by Primary Discipline
2009 2008 2007 2006 2005 2004
€ % € % € % € % € % € %
Discipline
Audiovisual 278197 9 479884 14 791.881 24 244.810 8 92.680 3 203.765 6
Visual arts 501655 15 628126 18 322.218 10 524.867 18 382.111 13 263.665 7
Architecture 181600 6 0 0 52.792 2 0 0 190.300 6 17.250 0
Cultural heritage 841534 26 479152 14 234.647 7 358.901 12 311.500 11 120.900 3
Culture and 546772 17 762248 22 863.860 26 823.910 28 856.969 29 1.162.117 33
development
Dance 61770 2 150580 4 298.996 9 68.733 2 200.650 7 199.498 6
Design 43025 1 63058 2 51.670 2 126.405 4 37.350 1 2.300 0
Philosophy 895 0 1965 0 1.060 0 0 0 20.000 1 8.450 0
Photography 111395 3 108825 3 39.979 1 38.108 1 510 0 343.068 10
Literature 300896 9 133981 4 65.304 2 166.498 6 122.964 4 182.502 5
Media/journalism 133290 4 65160 2 168.786 5 45.000 2 108.658 4 202.838 6
Music 151935 5 182050 5 208.026 6 214.103 7 321.300 11 415.252 12
Sport 12000 0 20000 1 25.800 1 0 0 25.000 1 0 0
Theater 114400 3 380775 11 161.435 5 358.818 1 259.900 9 404.170 12
Total 3279364 100 3455804 100 3.286.454 100 2.970.153 100 2.929.892 100 3.525.775 100
NOTE: There is an increase in the allocations in the discipline of architecture. The Prince Claus Fund has paid special
attention to this discipline.
The significant increase in allocations in cultural heritage is attributed to the increased funding capacity
of the CER program.
121 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009
sport 0%
culture and
development 17%
theatre 3%
audiovisual 9%
cultural heritage
26%
visual arts 15%
architecture 6%

122 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Landen waar het Prins Claus Fonds actief is
Grijs = Projecten gesteund en prijzen toegekend sinds de oprichting van het Prins Claus Fonds
Stippen = Netwerk samenwerkingen (basislocatie)

Meerjarenoverzicht 2002 tot en met 2011
Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie
Bedragen x € 1.000 2002 2003 2004 2005
Opbrengsten
Financiële bijdrage overheid 3.403 3.403 3.404 3.403
Bijdragen derden en rente 737 632 710 714
Totaal opbrengsten 4.140 4.035 4.114 4.117
Kosten
Algemeen (overhead) 546 548 656 623
Uitvoering programma's 3.231 3.535 3.635 3.334
Totaal kosten 3.777 4.083 4.291 3.957
Vrijval voorziening 0 270 0 0
Exploitatiesaldo 363 222 ­177 160
Verdeling exploitatiesaldo
· continuïteitsreserve 0 313 50 50
· bestemmingsreserves 0 0 0 109
· bestemmingsfondsen 0 0 0 0
· overig vrij besteedbaar vermogen 363 ­91 ­227 1
Totaal 363 222 ­177 160
* In 2009 is de methodiek van kostenverdeling gewijzigd. Als gevolg hiervan zijn de cijfers tot en met 2008 voor
de verdeling van de kosten naar algemeen en uitvoering programma's niet te vergelijken met de cijfers 2009 en later.
124 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Totaal
Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie Begroot Begroot 2002 t/m
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2011
3.404 3.553 3.753 4.053 3.903 3.903 36.182
756 831 820 798 1.075 1.125 8.198
4.160 4.384 4.573 4.851 4.978 5.028 44.380
655 669 774 387 462 485 5.805
3.458 3.679 3.825 4.402 4.406 4.537 38.042
4.113 4.348 4.599 4.789 4.868 5.022 43.847
0 0 0 0 0 0 270
47 36 ­26 62 110 6 803
50 50 50 50 50 50 713
­109 23 ­15 51 0 ­59 0
0 310 ­43 ­67 ­55 ­55 90
106 ­347 ­18 28 115 70 0
47 36 ­26 62 110 6 803
125 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Overview of the programme activities in 2009 sorted by discipline
Discipline Country Continent Project name
architecture Iraq Asia Bagdad Architecture
The City of Art Deco
architecture Chile Latin America Contemporary Architecture in Chile
architecture several countries Africa The African City/African Perspectives
architecture Colombia Latin America Vélez, Simon
architecture South Africa Africa African Perspectives 2009
architecture Turkey Asia Diwan
architecture, Honduras Latin America Emergency Stabilisation of the
cultural heritage Episcopal Palace of Comayagua
architecture, India Asia Restoration of the Thag Baba Shrine,
cultural heritage Srinigar, Kashmir
architecture, Yemen Asia The emergency restoration of the
cultural heritage mosque at Aynat, Hadramawt
art Cameroon Africa Doualart
art Nigeria Africa El Anatsui
art China Asia Liang Shaoji
art India Asia Soma Mashe, Jivya
art South Africa Africa Artscape Theatre Mural Project
art Lebanon Asia Beirut Art Center
art Lebanon Asia Continuum
art Nigeria Africa Drill
art Mexico Latin America Emergia
art Uruguay Latin America How come you are so Beautiful?
art Turkey Asia Istanbul Biennial 2009
art Dominican Republic Caribbean Naturaleza Urbana: Sao Paulo
art Lebanon Asia Rescuing Events from the Chronology
to of History: Experimental Public Art
art Pakistan Asia Shanaakht Festival 2009
art Ecuador Latin America X Edición de la Bienal de Cuenca
art Mexico Latin America Niño Perdido
art Thailand Asia Apichatpong to Paris
art Nigeria Africa Ayo Adewumi to Ghana, Gambia and Egypt
art Zimbabwe Africa Daniel Halter to Havana Biennale
art Cameroon Africa Guy Wouete Lotchouang and Milena Bonilla
to Havana
art Indonesia Asia Indonesian participants Beyond the Dutch
art Colombia Latin America Inti Guerrero
art Surinam Latin America Marcel Pinas to Indonesia
art Peru Latin America Mauricio Delfin to South Africa
art several countries Worldwide Participation Moscow Biennale
art Haiti Caribbean Pascale Monnin to The Netherlands
art Brazil Latin America Paulo Sérgio da Silva (NAZARETH)
to Indonesia
art Micronesia Asia Prisma Forum Mexican Travellers
art Zuid­Afrika Africa Strijdom van der Merwe
art Myanmar Asia 2nd Beyond Pressure International
Performance Art Festival
art Brazil Latin America African reality looked at from
Afro­Brazilian perspective
126 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Amount in Euro Description
4000 Bagdad Arts Déco is a publication on the very first overall research project concerning
architecture in Baghdad published in French and English
20000 A publication on architecture in Chile
20000 A publication on architecture in Africa
100000 Principal Award to Colombian architect Simon Vélez
16000 Conference on African architecture in South Africa
21600 Meetings and publication of newspaper editions resulting from these on the subject of urban
planning in the Middle East
25000 Emergency Stabilisation of the Episcopal Palace in Comayagua, destroyed in a fire on 15 April 2009,
through the replacement of the timber beams above every door and window
24000 Stabilisation and Restoration of the Thag Baba Shrine, Srinigar, Kashmir, India
14000 Emergency restoration of the Mosque at Aynat, Hadramawt in Yemen, following the torrential rainfall
and flooding in Hadramut province on 24­25 October 2008
25000 Award to cultural organisation Doualart in Cameroon
25000 Award to Nigerian visual artist El Anatsui
25000 Award to Chinese visual artist Liang Shaoji
25000 Award to Indian visual artist Jivya Soma Mashe
16000 Painting about South African recent history in public space
20000 Exhibitions in Beirut art Center and catalogue with work of Akram Zaateri
4000 Exhibition dedicated to the memory of Mai Ghoussoub
15000 Exhibition, production and documentation of performance art projects
8100 Continuation of the production of EMERGÍA through various presentations, and exchanges with
other artistic initiatives in Latin America
15000 Exhibition on male beauty from Johannesburg to Montevideo, Uruguay
16000 Participation of artists from Armenia and Georgia in the 11th International Istanbul Biennial
21700 Creation of a public form of vertical green space through the use of the now obsolete
advertisement structures in Sao Paulo
16000 A year long project about displacement which will create 3 public art pieces across the country
rescue the events of people’s lives
23800 Public exhibition of art
10000 The tenth edition of international art biennial
11000 Printing the catalogue for the exhibition Niño Perdido, Museo de la Ciudad de México ­ El Paso
Museum of Art
915 Travel of Apichatpong Weerasethakul, from Thailand to Paris in relation with an exhibition at the
ARC/ Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris
2160 Travel from Nigeria to Ghana, Gambia and Egypt in relation with meetings and interactions with local
artists working with waste materials and to hold lectures on that subject
1320 Travel from Cape Town, South Africa to Havana, Cuba in relation with the Havana Biennial
2415 Travel from Amsterdam, The Netherlands to Havana, Cuba in relation with the 10th Havana Biennial
3000 Travel from Indonesia to The Netherlands in relation with the exposition 'Beyond the Dutch' at the
central Museum of Utrecht
3000 Travel for Latin American participants for the Troca­trocas Regional Meeting of Curatorial
Practice and Discourse on Gender and Sexuality in Rio de Janiero, Brazil
2210 Travel from Paramaribo, Surinam to Ruangrupa, Indonesia in relation with the construction of a new
Cultural Centre in Moengo, Surinam
1735 Travel from Lima, Peru to Johannesburg, South Africa in relation with the World Summit on Arts and
Culture in Johannesburg
1990 Travel from India to the Russian Federation in relation with the Moscow Biennale.
2805 Travel from Haiti to The Netherlands in relation with the exhibition 'Roots and More ­ De Reis van de
Geesten' at the Africa Museum
1865 Travel from Sao Paulo, Brazil to Jakarta, Indonesia in relation with the Pesta Seni Performa 2009
at the Centre Culturel et de Cooperation Linguistique in Surabaya, Indonesia
3500 Travel from Lebanon, Nigeria, Bolivia, Iran and Mexico to Oaxaca and New Mexico in Mexico in relation
with the 'Prisma Forum'
875 Travel from Stellenbosch, South Africa to Amsterdam, The Netherlands, in relation to the Oerol
festival at the island Terschelling
8750 2nd Beyond Pressure International Performance Art Festival, a 5­day event in Yangon, Myanmar
involving international and local artists, as well as audiences
16000 Afro Comics exhibition Picha from The Netherlands to Brazil, including a forum of debates among
African and Afro­Brazilian artists
127 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

art China Asia Chongqing International Artists Workshop
art Myanmar Asia International artist residency program
art Panama Latin America Parada
art Nepal Asia Separating the Myth from Reality:
Status of Women
art Jordania Asia Shatana International Artist
Workshop­3/2009
art Palestinian Areas Asia The Jerusalem Syndrome
art Albania Asia Tirana International Contemporary
Art Biennial
art, audio­visual Argentina, Colombia, Latin America Pablo Batelli, Gustavo Romano and
Brazil Giselle Beiguelman to Mexico
art,culture Albania Asia Art inside the Prison
and development
art,culture and development Colombia Latin America Displacement and Reparation
art,dance Peru Latin America Tu Cuerpo/El Mio
art,design Indonesia Asia Exploration in Terracotta
art,literature Mali Africa Concours de Bande Dessinée
Jeunes talents
audio­visual several countries Africa African screens
audio­visual Morocco Asia Network Partner Cinematheque de Tanger
audio­visual Mexico Latin America Maquinas
audio­visual Armenia Asia Golden Aprcot to the Netherlands
audio­visual Burkina Faso Africa ISIS and NFTA exchange
audio­visual Brazil Latin America Nelcirlan Souza Oliveira and Marcao Oliveira
dos Santos to Utrecht
audio­visual Benin Africa Séraphin Zounyekpe to Gent
audio­visual Kenya Africa Wanuri Kahiu to the Netherlands
audio­visual Syria Asia Dox Box
audio­visual Indonesia Asia Indonesian Children's International Film
Festival 2009
audio­visual China Asia Long March Project ­ Ho Chi Minh Trail
audio­visual Armenia Asia SunChild International Environmental Festival
audio­visual, art Cuba Caribbean Laboratorio 2009
audio­visual, Uruguay Latin America Workshop de Animacion en Stop Motion
culture and development
cultural heritage Philippines Asia Conservation & Restoration of San Raymundo
de Peñaforte Church, convent and arch
cultural heritage Palestinian Areas Asia Consolidation of historic houses in Gaza
cultural heritage Indonesia Asia Damage Assessment Mission to
West Sumatra, Indonesia
cultural heritage Yemen Asia Emergency Repairs to five mansions
in Tarim, Wadi Hadramut
cultural heritage India Asia Emergency restoration of the Raja Ka Mahal,
Jaisalmer Fort, Rajasthan
cultural heritage Georgia Asia Emergency stabilisation of the Episcopal
Palace of Nikozi Monastery, Suth Osset
cultural heritage Jamaica Caribbean Preliminary Research for the restoration
of the Ward Theatre, Kingston
cultural heritage Palestinian Areas Asia Rehabilitation of the Al Kamandjati
Music Centre, Jenin West Bank
cultural heritage Palestinian Areas Asia Rehabilitation of the Centre for
Architectural Heritage
cultural heritage Bhutan Asia Restoration of Drametse Lhakang,
Mongar District, Eastern Bhutan
128 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

16000 Triangle Arts Trust international artist workshop in Organhaus, Chongqing, China
20000 International artist residency programme for visual artists, performance artists, installation
artists, as well as poets and authors
4700 visual art and performance project
20700 Exhibition focusing on Women’s issues with participation of artists from several countries
10900 Artist workshop in rural area of Jordan.
15000 Annual art and culture event comprised of an exhibition showcasing works of Palestinian and
international artists, film screenings, seminars and performances.
20000 International Biennial of Contemporary Art
3170 Travel from Argentina, Colombia and Brazil to Mexico in relation with Arte Nuevo Interactiva at the
new City Museum of Merida, Yucatan, Mexico
18000 Cultural rehabilitation program for Albanian women in prison consisting of workshops on artistic
practices by two Albanian artists who will teach them about traditional handicrafts and sculpture
6500 Publication on the displacement of people in Colombia due to violence
20000 Creation of four performances by three choreographers inspired by the lives of Peruvian working
class women living in Lima
4400 Support for ceramicist Drs. Ponimin to attend invitation by the Delhi Blue Pottery Trust, for his
participation in ‘Exploration in Terracotta’ workshops and exhibition
3280 For the 3rd edition of the Comics Salon in Bamako, the Centre organizes a comics competition for
young talented drawers (15­25 years old) and launches a travelling exhibition
20000 A publication and DVD on new cinemas from Africa
180000 Three year network partnership
10000 Production of a CD, DVD and graphics box that compiles ‘sound’ machines
1200 Travel from Armenia to The Hague in relation with the Festival Armeense Cinema
1975 Travel from Ouagadougou, Burkina Faso to Amsterdam, The Netherlands in relation with an exchange
program between l’Institut Supérieur de l’Image et du son de Ouagadougou (lISIS) and the
Nederlandse Film en Televisie Academie (NFTA)
1816 Travel from Brazil to The Netherlands in relation with the Latin American Film festival in Utrecht
1080 Travel from Cotonou, Benin to Gent, Belgium in relation with ‘One Minute Belgian Open’
1326 Travel from Kenya to The Netherlands in relation to the Africa in the Picture Film festival
23000 DOX BOX 09 is the 2nd edition of the first independent non­profit creative documentary event
in Syria
6000 Touring of the festival that takes place in July 2009, Jakarta, to five other cities in Indonesia
14300 Exchanges between Asian artists and cultural operators.
10000 Festival with competitive international film program, workshops, exhibitions, concerts and action
related to nature and culture
5000 Support for a workshop, an audiovisual festival and providing space for alternative visual, musical
and theatre productions
22500 Workshop on animation and stop motion graphics for people with basic skills taught
by Tournier Animation
35000 In 2008 the Philippines have been struck by several typhoons and hurricanes. CER is enabling the
restoration of the 16th century San Raymundo de Peñaforte church
12000 Emergency consolidation of the stone masonry of parts of five historic houses in the
Old City of Gaza
5000 Rapid Damage Assessment Mission to the cities of Padang and Pariaman following the earthquake
of 30 September 2009
35000 Emergency repairs to the roofs and foundations of five Tarimi mansions in Hadramit, Yemen following
the torrential rainfall and flooding of 24­25 October 2008
35000 Emergency Restoration of the Raja Ka Mahal (King's Palace), Jaisalmer Fort, which was affected by
the earthquake which hit Rajasthan in February 2009
35000 Emergency stabilization of the 9th­10th century Episcopal Palace of Nikozi Monastery in South
Ossetia, destroyed by bombing on 10 August 2008 and the resulting fire
17500 Preliminary research prior to full restoration of the Ward Theatre in Kingston, Jamaica following
Hurricane Gustav (28­08­08), Hurricane Ike (01­09­08) and Tropical Storm Paloma (4­11­2008)
35000 Rehabilitation of the Al Kamandjati Music Centre in Jenin, West Bank, Palestinian Territories following
an act of arson on 14 March 2009
23000 Rehabilitation of the Center for Architectural Heritage, Islamic University of Gaza, destroyed by
bombs on 28 December 2008
from agreement Restoration of the Drametse Lhakang
with World (monastery) in Mongar District which was destroyed in the earthquake which devastated Eastern
129 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

cultural heritage Bhutan Asia Restoration of Trashigang Dzong
cultural heritage Afghanistan Asia The emergency restoration of the Milma Pal
mosque in Kabul, Afghanistan
cultural heritage Burkina Faso Africa Stabilisation, restoration and digitalization
of the film archive of the Cinémat
cultural heritage Gambia Africa Restoration of James island, The CFAO
building and Kerbatch museum
cultural heritage Ghana Africa The restoration of the ‘European’ Cemetery
in Mampong, Cape Coast
cultural heritage Ghana Africa The restoration of the Bume old cemetary
in Santrokofi­Bume, Volta region, Ghana
cultural heritage Peru Latin America Acurio, Gaston
cultural heritage Nicaragua Latin America IHNCA
cultural heritage Argentina Latin America The role of objects in the transmission
of memory
cultural heritage Suriname Latin America Karin Lachmising to South Africa
cultural heritage Philippines Asia Patrick D. Flores to Amsterdam
cultural heritage India Asia Preservation of Thangkas in Sikkim
cultural heritage, architecture Yemen Asia The Emergency restoration of Domes,
culture and development Mosque and water wells at Sah.
cultural heritage, India Asia history and masculinity
cultural heritage, Haiti Caribbean Restoration of voudou sanctuaries
architecture, art in Noailles, Haiti
cultural heritage, Brazil Latin America Digital archive of African memory in Bahia
culture and development
cultural heritage, literature Turkey Asia Rehabilitation of the library and
digitalization of the archives of the
Nesin Foundation
cultural heritage, photography Vanuatu Asia Black Islands: Pacific Regional
Touring Exhibition
culture and development Netherlands Worldwide Cafe med en curiosite
culture and development Netherlands Worldwide Conference for the future of Prince
Claus Fund
culture and development Worldwide Evaluation Orientation Trip
culture and development Kyrgyzstan Asia Kyrgyzstan as a back lot
culture and development Netherlands Worldwide Voorbereiding PCF Gallery en Platform
culture and development several countries Worldwide Chantier de femmes African participants
culture and development several countries Worldwide ResArts
culture and development DC Congo Africa Sam Ilunga and JP Mika to Brussels
culture and development several countries Latin America Eugenio Valdez and Marcio Botner
from Brazil to Canada
culture and development Ghana Africa ICACD 2009
culture and development, design Grenada Caribbean Grenada Heritage Reinterpreted
in public spaces.
dance Burkina Faso Africa Après le mur
dance Sri Lanka Asia Sinthamu Dance Project
dance Mexico Latin America Epistemología de poéticas del cuerpo
on international scale.
dance Bolivia Latin America Miguel Orlando Marín Savatier to Cuba
and Mexico
dance, culture and development Brazil Latin America Nova Holanda ­ Novos Horizontes
design Senegal Africa Sand and silk: The Art of Oumou Sy
130 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Monuments Fund, Bhutan on 21 September 2009
35.000
from agreement Restoration of the Trashigang Dzong (fortress and temples) in Trashigang District which was
with World destroyed in the earthquake which devastated Eastern Bhutan on 21 September 2009
Monuments Fund,
35.000
26000 Emergency restoration of the Milma Pal Mosque in Baghe Bala, Kabul, Afghanistan after exceptional
flooding following the intense rain during the springs of 2008 and 2009 severely damaged
the building
35000 Stabilisation, restoration and digitalization of the film archive of the Cinémathèque
Africaine de Ouagadougou
9.300 Restoration of James Island and the related CFAO Building (Compagnie Francaise d’Afrique
Occidentale) and restoration of the Stone circle museum in Kerr Batchthat
30000 Restoration of the Garrison Cemetery at Cape Coast, Ghana following the torrential rainfall
and strong winds in June and July 2009
26000 Restoration of the Garrison Cemetery of the Bume old cemetary in Santrokofi­Bume, Volta region,
Ghana following the torrential rainfall and strong winds in June and July 2009
25.000 Award to Peruvian chef Gaston Acurio
25000 Award to the Instituto de Historia de Nicaragua y Centroamerica
14000 Recollection, exhibition and publication on artefacts that represent the dramatic past of the
Argentinean society
2260 Travel from Paramaribo, Surinam to Cape Town, South Africa in relation with the International
Symposium about shared heritage between The Netherlands and South Africa
1110 Travel from Manila, The Philippines to Amsterdam, The Netherlands in relation with the seminar
‘The Demon of Comparisons’ at the Stedelijk Museum Bureau in Amsterdam
20564 Exploration and registration of Thangkas
25000 Emergency restoration of the Domes, Mosque and water wells in Sah, Wadi Hadramut, Yemen following
the torrential rainfall and flooding in the Hadramut province on 24­25 October 2008
1500 Color printing of the publication History, Masculinity and the Consolidation of the Indian Middle
Class, The Amar Chitra Katha 1969­1991
25000 Restoration and inventory of four voudou sanctuaries in Noailles, their wall­paintings and
sacred objects
17800 The creation of the Archive of Afro­Bahian Studies (AABS) in the Centre of Afro­Oriental Studies
(CEAO) at the Federal University of Bahia (UFBa)
35000 Rehabilitation of the library and digitalization of the archives of the Nesin Foundation in Catalça
which was devastated by the flooding that hit the Istanbul region on 9 September 2009
14000 Tour of an exhibition of significant socio­political photographs from the Melanesian region
in Pacific Island countries during 2009­10, and development of related public events
2700 Presentation on Culture and the human body and a presentation by Christopher Cozier, an artist
from Trinidad
39900 Conference where the future of the Prince Claus Fund was discussed as a foundation for the vision
for the future for the next years
6500 Evaluation of joint orientation trip that is organised with Mondriaan Stichting
7500 Creation of website and exhibition to stimulate cultural activity in the country
24900 Prince Claus Fund Gallery
4000 Travel for participants of the Chantier de Femmes from different African countries to Grand
Bassam, Ivory Coast
3065 Travel from Cameroon, Ethiopia and Senegal to Cairo, Egypt in relation with a Residency Conference
2200 Travel from The Democratic Republic of the Congo to Brussel, Belgium in relation with the project
‘De slaap neemt geen plaats in’
1160 Travel in relation to AGYU/Casa Daros International Residency
10000 Second International Conference on African Culture and Development (ICACD), in Accra (Ghana)
6000 A collaborative project to create and install environmental art from waste construction materials
1380 Residency for the creation of a duo named « Après le mur » ( After the wall)
15000 Series of modern dance productions and workshops
24500 Special editions of a dance magazine and courses about the epistemology of the choreographic art
1690 Travel from La Paz, Bolivia to Havana, Cuba and Tijuana, Mexico in relation with the Festival Habana
Vieja: Ciudad en Movimiento in Tijuana, Mexico
19200 Classes and workshops for the dance company and for the inhabitants from the Maré slum and for
the creation of a new artistic project
7500 A publication about the work of 1998 Prince Claus Laureate and fashion designer
131 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

design several countries Africa The art of African Fashion (new Eng. version)
design Morocco Asia FestiMode Casablanca
literature Worldwide Worldwide Network Partnership IAIP
literature Cuba Caribbean Navarro, Desiderio
literature Mexico Latin America Genocidos de los Tutsis de Rwanda:
la memoria en camino
literature Vietnam Asia Azam Abidov and Nguyen Quang Thieu
to Poetry Medellin
literature Bhutan Asia Kunzang Choden to the Netherlands
literature Namibia Africa Sadc poetry festival
literature, South Africa Africa Johannesburg Book Salon
culture and development
literature, Mexico, Colombia, Latin America Inter­regional literary events
culture and development Jamaica, Uganda, and exchanges
Algeria
literature,design India Asia Experiences of Untouchability
­ A Graphic Book
media/journalism Iran Asia Transit Tehran, Spanish edition
media/journalism Nepal Asia Dixit, Kanak Mani
media/journalism Kenya Africa The XYZ Show
media/journalism, literature several countries Worldwide Index on Censorship
music Mali Africa enregistrement de disque Djeneba kone
music China Asia Gyarong Tibetan Opera Troupe
music Zimbabwe Africa Habib Koite in HIVA
music Bolivia Latin America Instrumentos Musicales Antiguos
music Peru Latin America Jazz Workshops and Festivals in Peru
music Senegal Africa Lancement Nomila
music Albania Asia The scream
music Mauritania Africa Waraba
music Argentina Latin America Andrés Robles and Artemio Martinez
Montiel to Bolivia
music Indonesia Asia Music and Electricity Project
music Indonesia Asia Gatot Danar Sulistiyanto to Manila
Workshop.
music Guinee Africa Le Rap Aussi tickets
music Philippines Asia Cultural exchange in Baguio City
and Lantapan
music Togo Africa Festival Ehlome
music Senegal Africa Festival Les Blues du Fleuve
music Bolivia,Lesotho Latin America Of Mountains and Montañas
music, dance Colombia Latin America Los Andes Sinfónicos
philosophy South Africa Africa Murray Hofmeyr to Amsterdam
photography Iraq Asia Open Shutters Iraq
photography Iran Asia Kaveh Golestan, Farsi edition
photography Congo­Brazzaville Africa Baloji, Sammy
photography South Africa Africa Mofokeng, Santu
photography Nigeria Africa Unifying Africa:The football book project
photography Lebanon Asia Ahmad Al­Khalil to Dhaka
photography Mali Africa Rencontres De Bamako 2009
photography Bolivia Latin America Talleres y libro FotoEncuentro 2009
photography Syria Asia Tenth International Photography Gathering
sports, theatre Cambodia Asia Tini Tinou Festival de Cirque
theatre Egypt Africa Hassan x 2 and the Magic well
132 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

from Senegal, Oumou Sy
15000 A publication about all kinds of aspects of the African Fashion world
17500 Catalogue on the Annual Fashion Week of Moroccan and International young talents and
professionals of the fashion industry
180000 Three year network partnership
25000 Award to chief editor and expert on literary and cultural theory Desiderio Navarro from Cuba
6500 Publication in Spanish of book on the genocide in Rwanda
4460 Travel from Hanoi, Vietnam and Tashkent, Uzbekistan to Medellin, Colombia in relation with the XIX
International Poetry Festival of Medellin
336 Travel from Kunzang Choden, Buthan to Amsterdam, The Netherlands in relation with the
presentation of the Dutch translation of the book ‘The Circle of Karma’
17000 Literary exchange
20400 Establishment an interactive digital cultural magazine website
30000 A series of inter­regional literary events and exchanges in Africa, Latin America and the Caribbean
17200 A graphic version of B.R. Ambedkar’s experiences of untouchability in the 1920s and the 1930s,
juxtaposed with untouchability experiences from contemporary India
16250 A wide ranging anthology about contemporary Iranian life, featuring reportage, fiction
and visual essays, art and photography, by thirty Iranian and international artists,
photojournalists, reporters and writers
25000 Award to journalist and author Kanak Mani Dixit from Nepal
21240 Television project of political satire with animated puppets
70800 General support for core editiorial work and distribution of Index in difficult locations
15800 First recording of the artist Djéneba Kone
11100 Support for the initial stage of the Gyarong Tibetan Opera Troupe in Erji Village
7500 Musical performance of Malian singer Habib Koite in HIVA, April 2009
14000 Support of musical instruments for musicians in Bolivia
17000 Workshops and a series of Big Band jazz concerts in working class sectors of the city of Lima
11500 Promotional tour of Master Nomila and his CD
9500 Six concerts in north Albania world premiere works for string orchestra
6000 Facilitate recording studio for a CD production on youth education
1460 Travel from San Isidro, Argentina and Mexico city, Mexico to Santa Cruz, Bolivia in relation with the
First International Meeting for Saxophone and Clarinet that took place in Santa Cruz, Bolivia
2900 Travel for Indonesian participants within Indonesia in relation with the Music & Electricity/Strange
Attractors project at several locations in Indonesia
775 Travel from Yogyakarta, Indonesia to Manila, The Philippines in relation with the Manila Composers
3000 Travel from African artists to Conakry, Guinee in relation with the African Rap Festival ‘Le Rap Aussi’
6400 Cultural exchange between two groups
10000 EHLOME is an international biennale of choirs and musical groups of Africa, mostly from authors
of the continent
10000 Festival of music, crafts, and diverse cultural and social activities
15000 Intercultural exchange between artist groups living in similar environments
10000 Concert including dance performance
895 Travel from Johannesburg, South Africa to Amsterdam, The Netherlands in relation with the
Symposium ‘Terugkeer Naar Het Eigene’
5.000 A publication consisting of nine photographic essays and writing by women from all over Iraq
published in English and Arabic
11800 A book with photographic work by the Irianian photographer Kaveh Golestan and stories of his life
25000 Award to Congolese photographer Sammy Baloji
25000 Award to South African photographer Santu Mofokeng
10000 A book publication on football in Africa
695 Travel from Lebanon to Beirut in relation with Chobi Mela Festival
8900 Support for the round trip plane tickets of the African photographers participating to the
Bamako Photography Meetings
15000 Workshops and publication on Bolivian photography.
10000 Photography gathering in Aleppo
12000 Support for the development of intercultural exchanges between Cambodia and other countries
from the South during the 6th International Circus Festival: Tini Tinou
20000 A children's play concerned with class discrimination and water problems, a photography exhibition,
a comic strip booklet and a series of theatre and children workshops
133 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

theatre Comoros Africa La Fanfare des Fous
theatre Benin,Ghana Africa La Ligne
theatre South Africa Africa Amandla!
theatre India Asia Joker's Meeting
theatre Pakistan Asia Madeeha Gauhar to South Africa
theatre Burkina Faso Africa Filigraine 2009
theatre Palestinian Areas Asia Yousef is my brother's name
theatre, art, music Lebanon, Iraq Asia Babel Theatre
Foto door 2009 Prins Claus Laureaat en fotograaf Santu Mofokeng (Zuid Afrika)

17350 Theatre plays and performances in the streets of various cities in the Comoros
17800 Creation and diffusion of a show in English with Francophone and Anglophone artists
2500 Travel from Amsterdam to South Africa in relation with the theatre production Amandla!
3500 Travel from Kolkata, India and Maputo, Mozambique to Rio de Janiero, Brazil in relation to the
Theatre of the Oppresses Joker Conference
1050 Travel from Lahore, Pakistan to Johannesburg, South Africa in relation with the Second Arterial
Network Conference in Johannesburg
15000 Meeting and plays of African pupetters from Burkina Faso, Ivory Coast, Niger and Togo
19200 Production of a theater play, 15 city tour and workshops in OPT and Israel
24000 Support for the artistic programme of Babel theatre 2008­2009
135 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2009

Prins Claus Fonds
Herengracht 603
1017 CE Amsterdam
telefoon +31 20 344.91.60
telefax +31 20 344.91.66
info@princeclausfund.nl
www.princeclausfund.org
© Prins Claus Fonds, Amsterdam, april 2009
ISBN/EAN: 978­90­76162­20­1
Eindredactie en productiebegeleiding: Els van der Plas
en Mette Gratama van Andel, Prins Claus Fonds
Ontwerp: Irma Boom Office
Print: Rijnja Repro

Cultuur is een
basisbehoefte