KUSTVERDEDIGING KATWIJK - Kustwerk Katwijk

Hilde Pracht
Adelbert College
Klas 6V4
AkK
KUSTVERDEDIGING KATWIJK
"Pootje Baden"
Goke Leverand (1942)
Boulevard te Katwijk

Voorwoord
Nederland wordt continu bedreigd. Niet door vijandige buurlanden, meteorieten of
ruimtewezens, maar door de zee. De naam van ons land zegt het al: Nederland ligt laag, zo
laag zelfs dat de zee op sommige plekken hoger ligt dan het land. Zonder maatregelen zouden
deze laaggelegen plekken overstromen. Gelukkig wordt Nederland beschermd door dijken,
duinen, waterkeringen en tal van andere voorzieningen. Deze zorgen ervoor dat wij onze
voeten droog houden. Soms wordt echter vastgesteld dat een zeewering niet meer voldoet aan
de veiligheidseisen. Het laaggelegen gebied erachter is dan onvoldoende beveiligd tegen
overstromingen
Dit probleem speelt momenteel ook in Katwijk, een dorpje aan de kust van Zuid-Holland. Een
groot deel van dit dorp ligt onder de zeespiegel. Er is gebleken dat de kustverdediging van
Katwijk niet goed genoeg is. De huidige (zee)wering voldoet niet meer aan de
veiligheidseisen. Bovendien ligt een deel van Katwijk vóór de zeewering en feitelijk aan de
verkeerde kant van de duinen.
Er moet dus wat gebeuren in Katwijk: de kustverdediging moet verbeterd worden. Maar hoe
kun je dat het beste doen? Er zijn vele soorten oplossingen mogelijk. Welke oplossing is het
meest geschikt voor Katwijk? Om die keuze te kunnen maken moeten veel afwegingen
gemaakt worden: Welke oplossing garandeert het best de veiligheid, welke oplossing past
binnen het budget en welke oplossing is goed uitvoerbaar? Ook moet er rekening gehouden
worden met verschillende belangengroepen: ondernemers, bewoners, milieuorganisaties en
toeristen.
Het is dus nog best lastig om tot een mooie oplossing te komen. Toch wordt in dit
profielwerkstuk geprobeerd een goed passend antwoord te vinden op de volgende hoofdvraag:
Welke maatregelen kunnen het best worden getroffen om de
veiligheid van de Katwijkse kust te verbeteren?
2

Deelvraag 1 Wat is de huidige situatie? ................................................................................. 4
1.1 De probleemgebieden: ................................................................................................. 4
1.2 Katwijk als badplaats ................................................................................................... 6
1.3 Katwijk als woon, leef en werkgebied .......................................................................... 6
Deelvraag 2 Waarom is de huidige situatie gevaarlijk? .......................................................... 8
2.1 De veiligheidsnormen .................................................................................................. 8
2.2 Stormvloed/springtij .................................................................................................... 8
2.3 Afslag en overslag ....................................................................................................... 8
2.4 Wat gebeurt er tijdens een superstorm in Katwijk?....................................................... 9
Deelvraag 3 Welke technieken kent men om dergelijke problemen op te lossen?..................10
3.1 Categorieën van oplossingen.......................................................................................10
3.2 Haalbare oplossingen ..................................................................................................11
3.2.1 Zand voor de boulevard........................................................................................11
3.2.2 Versterken van de huidige waterkering.................................................................12
3.2.3 Dijk in duin..........................................................................................................13
3.2.4 Nog wat kleine oplossingen..................................................................................13
Deelvraag 4 Welke belangen spelen er welke oplossing voldoet het beste aan deze belangen?
.............................................................................................................................................15
4.1 De projectgroep en hun belangen ................................................................................15
4.2 Gemeenschappelijke belangen ....................................................................................15
4.3 Welke oplossingen zijn minder geschikt en waarom?..................................................19
4.4 Welke oplossing is het meest geschikt en waarom?.....................................................20
Deelvraag 5 Voor welke oplossing is er uiteindelijk gekozen en wat zijn hiervan de gevolgen?
.............................................................................................................................................24
5.1 De gekozen oplossing .................................................................................................24
5.2 De gevolgen van de gekozen oplossing .......................................................................24
5.2.1 In welke fase van het project bevindt men zich momenteel?.................................24
5.2.2 Wat gaat er allemaal nog gebeuren? .....................................................................26
5.2.3 Hoe gaat het er uiteindelijk uitzien?......................................................................26
Deelvraag 6 Hoe is eenzelfde oplossing in Noordwijk bevallen?...........................................29
6.1 Korte introductie Noordwijk .......................................................................................29
6.2 Reactie van de omgeving op het Dijk in Duin .............................................................29
6.2.1 Reactie van de bewoners ......................................................................................30
6.2.2 Reactie van de ondernemers .................................................................................31
6.2.3 Reactie van de toeristen........................................................................................31
6.3 Wat valt er voor Katwijk te leren van Noordwijk ........................................................32
Samenvatting en conclusie....................................................................................................33
Bronnenlijst en woord van dank............................................................................................35
Bijlagen................................................................................................................................36
3

Deelvraag 1 Wat is de huidige situatie?
Katwijk is één van de zwakke schakels in de Nederlandse kustverdediging. In deze deelvraag
wordt de situatie beschreven, in de volgende deelvraag zal worden ingegaan op de problemen
die de huidige situatie veroorzaakt.
1.1 De probleemgebieden:
Het dorp Katwijk aan Zee heeft zich ontwikkeld aan de monding van de Rijn, waardoor het in
een relatief laaggelegen deltagebied ligt. Omdat er na verloop van tijd steeds meer bebouwing
is bijgekomen loopt de huidige waterkering dwars door het dorp heen.
Het centrum van het dorp ligt in een duinkom, die zich voor de kustverdediging bevindt. Dit
betekent dat een groot stuk van het centrum nu aan de zeezijde van de kustverdediging ligt.
Door de huidige duinenrij langs de boulevard wordt dit gebied onvoldoende beschermd, met
als gevolg dat er ongeveer 3000 mensen buitendijks wonen.
De huidige waterkering loopt net ten noorden van de Wilhelminastraat landinwaarts waar hij
vervolgens de Tramstraat, de Voorstraat en de Schoolstraat kruist. Daarna loopt de kering van
de Secretaris Varkevisserstraat en het Vuurbaakplein terug naar de Strandweg ter hoogte van
de Zwaan.
Bovendien zit er in de huidige waterkering een zwak en laag punt. Door een strengere,
aangepast normering voldoet dit deel van de zeewering momenteel niet meer aan de
veiligheidseisen. Dit zwakke punt is in bron 1.1 extra aangegeven.
Bron 1.1 Huidige waterkering Katwijk. (bron: startnotitie/MER
kustversterking Katwijk, 26 maart 2009, Hoogheemraadschap van Rijnland)
4

Als laatste in de huidige boulevard een aanzienlijk hoogteverschil aanwezig. Er zit als het
waren een 'kuil' in de boulevard. Dit is goed te zien op bron 1.2 Ook als je zelf een wandeling
maakt over de boulevard zul je dit merken (zie bron 1.3). Het is een stuk van ongeveer 1,5
kilometer waarbij de hoogte varieert van 11,5 meter tot ongeveer 5,8 meter boven NAP.
Bron 1.2 Dwarsdoorsnede met hoogtes van de huidige boulevard (bron: basissheets Katwijk
in kustvisie, van het Hoogheemraadschap van Rijnland).
Hoogte boulevard [m+ NAP]
14
12
10
8
6
4
2
0
88
10.6
km 87,75
87.75
10.5
10.4
10.1
km 87,50
87.5
Vuurbaakplein
9.9
8.8
km 87,25
87.25
6.6
B.J. Blommerstraat
5.9
Andreasplein
5.8
km 87,00
87
5.8
Voorstraat
6.0
Rijkspaal afstanden [km]
6.7
km 86,75
8.3
Tramstraat
9.2
10.4
9.9
Te Brittenstraat
km 86,50
Bron 1.3 Boulevard Katwijk. Uitzicht in noordelijk richting vanaf vuurbaakplein
(foto: Hilde Pracht).
86.75
86.5
11.2
Jan Tooropstraat
11.5
km 86,25
86.25
86
5

1.2 Katwijk als badplaats
Als dorpje aan zee is Katwijk natuurlijk een trekpleister voor strandgangers. Katwijk staat
bekend als gemoedelijke familiebadplaats. Vooral het vanaf de boulevard goed bereikbare
strand en het uitzicht op zee worden als grote pluspunten ervaren. Ook de boulevard geldt als
een toeristische trekpleister.
Op het strand bevinden zich een aantal strandtenten, die
alleen in het zomerseizoen aanwezig mogen zijn. In
verband met onderhoud aan de zeewering en mogelijke
stormen met hoog water, moeten de tenten gedurende de
winter van het strand af. Dit is van oktober tot april. Het
betreft ongeveer 12 strandtenten.
Aan de boulevard liggen hotels en restaurantjes. Leuk
voor toeristen is dat je vanuit sommige hotels een
prachtig uitzicht op de zee hebt, voornamelijk bij het lage
punt van de boulevard.
In de vakantie en het weekend, vooral bij mooi weer, is
parkeren in Katwijk een crime. Er zijn teveel toeristen in
verhouding met het aantal beschikbare parkeerplaatsen.
1.3 Katwijk als woon, leef en werkgebied
Katwijk is een gemeente in het Noordwesten van Zuid-Holland. De gemeente telde op 1 april
2011 62.034 inwoners 1 . De gemeente Katwijk bestaat uit de kernen Hoornes-Rijnsoever,
Katwijk aan den Rijn, Katwijk aan Zee, Rijnsburg en Valkenburg. Ik zal mij beperken tot
Katwijk aan Zee 2 , omdat ik verwacht
dat het project kustverdediging hier
het meeste effect zal hebben.
Katwijk aan Zee heeft rond de
20.000 inwoners. Het heeft een vrij
conservatieve, hechte bevolking
die bijzonder veel waarde hecht
aan saamhorigheid en
gemoedelijkheid. Katwijk ervaart
men als een fijn woongebied, o.a.
door zijn ligging aan de duinen en
de zee en zijn ‘eigen, dorpse
karakter.’
Maar er zijn natuurlijk ook
nadelen, zoals de overlast die
parkerende toeristen veroorzaken.
Voor de inwoners die in de buurt
van de boulevard wonen is
parkeren erg lastig, vanwege alle
dagtoeristen die per auto naar het strand gaan.
Bron 1.4 Informatiebord
Katwijk. (foto: Hilde Pracht)
Bron 1.5 Winkelcentrum Katwijk. (bron:
www.katwijk.vandaag.nl)
1 Bron: www.wikipedia.nl
2 Waar vanaf nu in dit werkstuk over Katwijk wordt gesproken wordt de dorpskern Katwijk aan Zee bedoeld.
6

Daarbij komt natuurlijk nog de onveiligheid. Een afgekeurde kustverdediging is natuurlijk
niet erg geruststellend. Toch voelen de mensen in Katwijk zich niet voortdurend onveilig.
Precies in het buitendijkse gebied van Katwijk ligt een economisch belangrijk gebied, met o.a.
een winkelcentrum.
De buitendijkse ligging van een gedeelte van Katwijk aan Zee zorgt er voor dat economische
ontwikkelingen in dat gedeelte niet of nauwelijks rendabel te maken zijn of simpelweg
verboden zijn omdat er geen vergunning verleend kan worden. Bovendien zijn de
opstallen/gebouwen nauwelijks verzekerbaar. Wanneer je als bewoner een kelder onder je
huis zou willen bouwen, is dit nagenoeg onmogelijk. Ten eerste zul je moeilijk aan een
vergunning komen en ten tweede krijg je bijvoorbeeld een kelder nauwelijks verzekerd.
7

Deelvraag 2 Waarom is de huidige situatie gevaarlijk?
Het meest duidelijke en grootste gevaar van de huidige waterkering is natuurlijk
overstroming. Zeker door de klimaatverandering die een fors stijgende zeespiegel 3 met zich
meebrengt. Het is echter niet zo dat bij de eerstvolgende grote golf half Nederland zal
onderlopen. Over de risico’s en de gevolgen zal ik het deze deelvraag hebben.
2.1 De veiligheidsnormen
Voor alle dijken en zeeweringen in Nederlands gelden veiligheidsnormen. Deze eisen worden
uitgedrukt in de kans dat er een dijkdoorbraak of overstroming plaatsvindt.
De huidige norm is dat als gevolg van een superstorm die optreedt bij een waterstand die
slechts eenmaal in de 10.000 jaar voorkomt, het water nog door een zeewering moet worden
tegengehouden. Dit betekent bijvoorbeeld dat statistisch gezien eens in de 10.000 jaar
belangrijke delen van Nederland getroffen worden door een watersnoodramp. Dit heet een
maximaal klimaatscenario.
De waterkering in Katwijk voldoet niet meer aan de veiligheidseisen. De overstromingskans
in Katwijk bedraagt momenteel 1/2500 jaar 4 .
2.2 Stormvloed/springtij
Springtij of springvloed is een extreme vloed die ontstaat
door de getijdenwerking. De gewone golven, maar ook eb
en vloed, ontstaan doordat de maan en de zon allebei aan de
zee trekken.
Maar bij een springtij staan zon, aarde en maan op één lijn,
waardoor ze elkaar versterken en er extra hoge waterstand
met hele hoge golven optreedt tijdens vloed (tijdens eb is
de waterstand juist extra laag). Springtij komt voor bij
nieuwe maan en volle maan, dat betekent ongeveer 2 keer
per maand.
Stormvloed is een vloed die niet ontstaat door de hierboven genoemde getijdenwerking.
Stormvloed is vloed die ontstaat door een zware storm met hoge windsnelheden. Het zeewater
wordt als het ware naar de kust geblazen. Een stormvloed wordt heviger naarmate zij de kust
bereikt, want hier wordt de zee ondieper. Hetzelfde gebeurt bij een tsunami, alleen dan in
grotere mate. De golven worden afgeremd door de oplopende zeebodem en de snelheid wordt
omgezet in hoogte.
Een stormvloed kan gevaarlijk worden wanneer zij de kust bereikt terwijl er ook vloed, of nog
erger: springvloed is. De springvloed wordt dan versterkt door de stormvloed. Dit is ook
gebeurd tijdens de watersnood van 1953.
2.3 Afslag en overslag
Bij een te lage of zwakke zeewering zijn de belangrijkste gevaren afslag en overslag. Afslag
betekent dat het voorste deel van de duinen tijdens een storm wordt weggeslagen. Alle
3 De meningen over de stijging van de zeespiegel over de komende 100 jaar lopen uiteen. De schattingen lopen
uiteen van enkele centimeters tot anderhalve meter. Bovendien zakt Nederland 5 cm per 100 jaar.
4 http://english.verkeerenwaterstaat.nl/kennisplein/page_kennisplein.aspx?DossierURI=tcm:195-17870-
4&Id=326028
Bron 2.1 stand van zon en
maan tijdens springtij. (bron:
http://forum.onweer-online.nl)
8

ebouwing en infrastructuur in de afslagzone moeten als verloren worden beschouwd. Dit
probleem speelt vooral bij ‘zachte’ zeewering, zoals duinen.
Golfoverslag speelt juist een rol bij harde zeeweringen; bouwwerken zoals strandmuren,
boulevards of zeedijken. Je spreekt van golfoverslag als bij een zware storm water over deze
bouwwerken stroomt. Dit kan flinke schade veroorzaken, dijken kunnen bijvoorbeeld van
binnen scheuren. Golfoverslag neemt toe bij een hogere zeespiegel en hogere windsnelheden.
2.4 Wat gebeurt er tijdens een superstorm in Katwijk?
Bron 2.2 Schematische weergave van afslag en overslag in Katwijk. (bron: Basissheets
Katwijk in kustverdediging, een standaard PowerPoint presentatie van het
Hoogheemraadschap van Rijnland )
Wanneer er op dit moment een superstorm (een storm die statistisch gezien eens in de 10.000
jaar voorkomt) zou plaatsvinden, zal er een deel van de bebouwing aan de zeezijde in de zee
verdwijnen, dit is de afslagzone. Ter vergelijking, een westerstorm heeft een
verschijningskans van ongeveer eens in de vijf jaar. Zoals hierboven vermeld zul je alle
bebouwing in de afslagzone dan als verloren moeten beschouwen. Wanneer dit deel is
afgeslagen houdt niets het water nog tegen,
waardoor het buitendijkse gebied onderloopt met
zout water. Dit is een gebied waar ongeveer
3000 mensen wonen en ook een belangrijk
winkelcentrum ligt. De gevolgen zullen
catastrofaal zijn. De schade zal tot in honderden
miljoenen euro's lopen, belangrijke
voorzieningen zullen verwoest zijn en vele
huizen onbewoonbaar.
Wanneer er teveel water het buitendijkse gebied
instroomt, kan er zelfs overslag plaatsvinden het
achterland in. Dit zal het eerst gebeuren bij het
zwakke punt in de huidige waterkering. Hierdoor
zal nog veel meer schade ontstaan, afhankelijk
van de eventuele (nood)maatregelen die
genomen kunnen worden
Bron 2.3 Afslagzone en overstromingszone bij de boulevard van Katwijk. (bron:
www.kustvisie.nl)
9

Deelvraag 3 Welke technieken kent men om dergelijke
problemen op te lossen?
Nederland staat bekend om dijken, dammen en gemalen. Kan één van deze technieken
uitkomst bieden? Of zijn er nog andere slimme oplossingen?
Natuurlijk zijn er nog veel meer oplossingen mogelijk dan in deze deelvraag zullen worden
behandeld. De oplossingen die hier echter worden besproken, zijn oplossingen die men het
overleggen waard vond. Andere oplossingen werden al snel niet haalbaar bevonden, omdat ze
bijvoorbeeld te duur of technisch niet haalbaar waren.
3.1 Categorieën van oplossingen
Grofweg zijn er twee soorten oplossingen te onderscheiden: harde en zachte oplossingen.
Bij een zachte oplossing wordt gebruik gemaakt van zand. Het zand wordt gebruikt om een
strandophoging, duin of zandbanken te maken.
Met harde oplossingen worden constructies bedoeld. Voorbeelden zijn keermuren, dijken,
dammen of golfbrekers.
Hiernaast kent men ook nog combinaties, waarbij zand wordt gecombineerd met een harde
constructie. De naam hiervoor is: ‘hybride constructies’.
Naast deze twee oplossingen maakt men ook nog onderscheid in verschillende
oplosstrategieën, namelijk de landwaartse-, consoliderende-, en de zeewaartse strategie.
Bij een landwaartse strategie wordt de waterkering in landwaartse richting uitgebreid. Dit
bereikt men door de zeewering te versterken aan de kant van het land. Wat ook kan is dat men
toestaat dat de zeekering landwaarts verschuift als gevolg van natuurlijke factoren, zoals
afslag. Men treft dan verder geen maatregelen om dit te voorkomen.
De consoliderende strategie laat een waterkering bij het versterken zo veel mogelijk op zijn
plaats. Dit kan door beide kanten van de kering een beetje te versterken of door de kering
enkel op te hogen.
Als laatste de zeewaartse strategie. Zoals de naam al suggereert, worden bij deze strategie de
maatregelen aan de zeezijde van de kering genomen. Dit heeft als gevolg dat de waterkering
in zeewaartse richting wordt opgeschoven.
In bron 3.1 zijn alle drie de strategieën uitgewerkt voor de kust van Katwijk. Je krijgt hier een
goed beeld van de globale gevolgen van een gekozen strategie.
10

Bron 3.1 Overzicht van de drie strategieën, (bron: startnotitie/MER kustversterking Katwijk,
26 maart 2009, Hoogheemraadschap van Rijnland)
3.2 Haalbare oplossingen
Dit zijn de oplossingen die door de projectgroep 5 als haalbaar zijn erkend. Hier is men verder
onderzoek naar gaan doen. De verschillende technieken worden hier toegelicht.
3.2.1 Zand voor de boulevard
De eerste oplossing noemt men ‘zand voor de boulevard’. Deze oplossing is een zachte
zeewaartse oplossing.
Deze oplossing is onder te verdelen in twee mogelijkheden.
Mogelijkheid 1
De huidige duinen worden bij deze oplossing verstevigd met extra zand. Ze zullen hierdoor
een stuk breder worden, waardoor de afstand tussen de boulevard en het strand toeneemt. De
minimale hoogte van het duin is vastgesteld op 7 meter boven NAP. Als men deze hoogte wil
bereiken, zullen de duinen ook in de breedte moeten groeien. Het duin zal hierdoor 180 meter
breed worden. Er kan gevarieerd worden in hoogte en breedte. Het wijzigen van de hoogte
heeft invloed op het zicht op zee en wijzigingen in de breedte beïnvloeden de afstand
boulevard-strand. Nota bene: Bij deze mogelijkheid blijft de kom buitendijks liggen. Met de
duin is Katwijk veiliger, maar mag het volgens de veiligheidsnorm (kans op overstroming

Mogelijkheid 2
De andere mogelijkheid is bijna hetzelfde als mogelijkheid 1. Er is echter één verschil.
Mogelijkheid 2 zorgt ervoor dat de hele kom wél binnendijks komt te liggen. Dit gebeurt door
naast de verhoging van de duinen bij mogelijkheid 1 ook nog in de breedte extra zand toe te
voegen. Deze extra strook zand heeft een breedte van 10 meter. Dit betekent dat het geheel
190 meter breed wordt. Het duin wordt hierdoor extra stevig. Hierdoor zal het plangebied
voor de komende 100 jaar beschermd zijn. Dit heeft als resultaat dat je de kom van Katwijk
dan binnendijks noemen mag noemen.
Deze mogelijkheid staat echter niet garant voor de veiligheid op lange termijn. Door water en
wind zal het duin slinken en telkens opnieuw verstevigd/onderhouden moeten worden. Een
onderhoudsvrije oplossing zal minstens 12 meter boven NAP moeten liggen.
Bron 3.2 Bovenzicht en zijaanzicht van mogelijkheid 1 en 2, (bron: www.kustvisie.nl)
In bron 3.2 zijn oplossing 1 en 2 weergegeven. aan de linkerzijde een situatietekening van
Katwijk. Het oranje deel toont de hoeveelheid zand die nodig zal zijn bij oplossing 1. Ook is
er een dunne gele strook te zien. Deze geeft de extra breedte aan die nodig voor oplossing 2.
Het strand is aangegeven met de brede, lichtgele strook. Het strand verschuift immers in
zeewaartse richting door de uitbreiding van de kering.
Aan de rechterzijde een dwarsdoorsnede van Katwijk met oplossing 1 en 2.
3.2.2 Versterken van de huidige waterkering
Deze oplossing spreekt voor zich: Men wil de huidige waterkering, die door het dorp loopt,
versterken. Het gaat hier om een versterking van enkele honderden meters lang. Er kan
gebruik gemaakt worden van een harde of een zachte oplossing. De kering wordt dus of
verstevigd met een constructie of verhoogd en verbreed met zand. Het kan ook een
combinatie van beiden worden.
Een andere mogelijkheid is om een deel van de bebouwde kom ter hoogte van de zwakke plek
te verstevigen. Feitelijk past men dan de infrastructuur en bebouwing zodanig aan dat deze als
zeewering kunnen dienen.
De exacte locatie voor deze oplossing is dus nog niet helemaal bepaald. Bij het bepalen van
de locatie zal geprobeerd worden de bestaande bebouwing zoveel mogelijk te ontzien.
Wanneer de huidige kering verstevigd wordt, betekent dat dat de kom van Katwijk nog steeds
buitendijks ligt.
Deze oplossing kan dus hard of zacht worden uitgevoerd. De strategie is consoliderend.
12

3.2.3 Dijk in duin
Dit scenario combineert een harde constructie, de
dijk, met een zachte oplossing, de duin van zand. Het
is een hybride, zeewaartse oplossing. Wanneer men
alleen een dijk zou plaatsen, wordt deze erg hoog.
Maar door de dijk met zand te bedekken, wordt de
golfslag op de dijk gereduceerd. Hierdoor kan de dijk
minder hoog worden gebouwd. Als men het
plangebied voor de komende 100 jaar veilig wil
stellen, moet de constructie 8,5 meter boven NAP
worden. De breedte van de duinen op de dijk wordt
dan vijfennegentig meter. Er is variatie in hoogte en
breedte mogelijk.
De constructie kan worden ingericht met fiets- of
wandelpaden, maar ook met bijvoorbeeld beplanting.
Een voorbeeld van deze oplossing is te vinden in het
nabijgelegen Noordwijk.
3.2.4 Nog wat kleine oplossingen
Hieronder komen nog wat andere oplossingen aan de
orde. Deze oplossingen zijn minder bekend en voor
de hand liggend. Toch komen ze even aan de orde,
omdat ze interessant zijn en vindingrijk. Deze
oplossingen zijn al snel minder haalbaar gebleken en
worden na deze paragraaf verder niet behandeld.
bron 3.3 bovenzicht en zijaanzicht van dijk
in duin. (bron: www.kustvisie.nl)
Harde constructie voor de boulevard
Deze oplossing is hard en zeewaarts. Hierbij wordt gedacht aan een harde constructie die
voor de boulevard van Katwijk komt te liggen. Dit heeft als gevolg dat heel Katwijk
binnendijks komt te liggen. De constructie moet tussen de elf en de vijftien meter hoog zijn
om veiligheid te garanderen.
Kunstriffen
Een kunstrif kun je het beste beschrijven als een ‘onderwaterdijk’. De basis voor een kunstrif
zijn geotubes 6 , waartussen zand wordt gestort. Vervolgens wordt er een laag fijne en een laag
grove breuksteen 7 op geplaatst. Ten slotte wordt het kunstrif afgemaakt met een toplaag van
grote betonblokken. Vooral deze betonblokken doen het werk; ze remmen grote golven die op
de kust afkomen.
De kunstriffen bleken echter niet werkzaam genoeg om veiligheid te garanderen. Een storm
wordt misschien afgezwakt, maar toch zou de boulevard bij zware storm in gevaar kunnen
komen. De kom van Katwijk zou dan kunnen onderlopen. Dit betekent dat er alsnog
bescherming van de kust aangelegd moet worden. Bijvoorbeeld in de vorm van een dijk of
duin, om Katwijk en het achterland te beschermen. Dit betekent niet dat kunstriffen helemaal
onbruikbaar zijn. Het voordeel van kunstriffen is namelijk dat er dus minder maatregelen
langs de kust nodig zullen zijn.
6
Geotubes zijn lange buizen, gemaakt van waterdoorlatend geotextiel. In de buizen wordt zand of kleigrond
geperst.
7
Breuksteen is onregelmatig gebrokkeld natuursteen.
13

Strandhaken
Strandhaken zijn enkele honderden meters lang en liggen in zee, haaks op de kust. De
strandhaken worden gemaakt van (breuk)steen. Ze houden zand tegen, dat normaal gesproken
wegspoelt als gevolg van golfslag. Omdat het zand niet langer wordt weggeslagen zal er een
breder strand ontstaan. Een breder strand draagt bij aan de veiligheid van een kustgebied,
omdat water een grotere afstand moet overbruggen.
Eilanden voor de kust
De eilanden worden gemaakt van opgespoten zand. Ze remmen de golfaanval af. Doordat er
minder sterke golven zijn is er nog maar een kleine ingreep nodig om de Katwijkse
kustverdediging aan de veiligheidseisen te laten voldoen. Men moet er echter wel op letten dat
de eilanden de golfstroom kunnen beïnvloeden waardoor er een ander golfpatroon ontstaat.
Dit kan invloed hebben op de vorm van onze kustlijn of op bepaalde ecosystemen (denk
bijvoorbeeld aan de Waddenzee).
Afsluitbare kering
Men heeft het hier over een harde constructie in de boulevard. Op normale dagen zal deze
constructie onzichtbaar zijn. Pas wanneer er overstromingsgevaar dreigt, zal de kering gaan
werken. De constructie zou bestaan uit bijvoorbeeld een harde constructie in een zachte duin
die men omhoog schuift wanneer er een fikse storm is. In Nederland zijn al een aantal
afsluitbare keringen die je als voorbeeld kunt nemen, bijvoorbeeld de stormvloedkering in
Zeeland.
14

Deelvraag 4 Welke belangen spelen er welke oplossing
voldoet het beste aan deze belangen?
Bij een groot en belangrijk project, zoals de kustverdediging van Katwijk, is het niet
gemakkelijk een besluit te vormen. Er zijn ontzettend veel belangengroepen die elk met eigen
belangen komen. Met al deze belangen wordt geprobeerd rekening te houden. De beste
oplossing is uiteindelijk de oplossing die aan de meeste belangen voldoet.
Deze deelvraag gaat over welke belangengroepen er zijn, welke belangen spelen en welke
oplossing aan de meeste belangen voldoet.
4.1 De projectgroep en hun belangen
Het Rijk (de nationale overheid) is de hoofdopdrachtgever; het Rijk heeft in Nederland een
aantal zwakke schakels 8 aangewezen langs de kust. Een van deze zwakke schakels is dus
Katwijk. Er is vastgesteld dat de kustverdediging van Katwijk de veiligheid van Katwijk en
het achterland in de toekomst niet kan garanderen. Het Rijk heeft vervolgens geld beschikbaar
gesteld en de regie verder aan de Provincie Zuid-Holland overgelaten.
Het Rijk is samen met de Provincie, het Hoogheemraadschap van Rijnland 9 en de gemeente
Katwijk gaan zoeken naar de beste oplossing. Deze 4 organen vormen samen de projectgroep.
Samen met een ingenieursbureau hebben zij de verschillende oplossingen afgelopen.
Elk van de vier organen heeft zijn eigen belangen. De Provincie wil bijvoorbeeld de kust niet
alleen veilig maken, maar ook verfraaien, door rekening te houden met recreatie, natuur en
economische mogelijkheden (denk aan strandtenten). Het Hoogheemraadschap van Rijnland
wil een zo betaalbaar mogelijke oplossing, die goed uitvoerbaar is. De gemeente Katwijk vindt
het belangrijk dat de oplossing overeenkomt met het bestemmingsplan en meerwaarde
oplevert voor Katwijk. Het Rijk wil vooral een goedkope oplossing, het Rijk is namelijk het
orgaan dat het plan financiert.
4.2 Gemeenschappelijke belangen
Tijdens de oriënterende fase is de projectgroep in contact gekomen met verschillende
belangengroepen, zoals burgers, bedrijven en milieuorganisaties. De projectgroep probeert
zoveel mogelijk rekening te houden met al hun belangen. Tegelijkertijd verliezen zij hun
eigen belangen natuurlijk niet uit het oog.
Hieronder worden de belangen besproken waar men rekening mee heeft moeten houden.
Naast belangen zijn er ook nog een aantal andere aspecten die een rol spelen. Ook deze
komen hier aan de orde.
Veiligheid
Dit is natuurlijk het belangrijkste belang en geldt voor alle belangengroepen. Veiligheid is
namelijk de reden dat er überhaupt een plan nodig is. Bij elk plan staat de veiligheid dus
voorop. Als met een oplossing niet aan de vereiste veiligheid wordt voldaan, wordt het plan
meteen van de baan gedaan of aangepast.
8 Plekken aan de kust die op termijn niet meer voldoen aan de veiligheidsnormen volgens het Rijk.
9 Het hoogheemraadschap van Rijnland is een van de vijfentwintig waterschappen in ons land. Het is gevestigd
in Leiden. Het werkgebied van Rijnland loopt van Wassenaar tot Amsterdam en van IJmuiden tot Gouda. Dit
gebied, dat ruim 1100 vierkante kilometer groot is, wordt aan de westkant begrensd door de Noordzee.
15

Risicobeheersing
Risico is over het algemeen gedefinieerd als kans maal gevolg (R= K x G). De kans is in dit
geval de kans dat Katwijk overstroomt, het gevolg is de schade die dan ontstaat.
Om dit risico te beperken zal men dus of de kans op overstroming moeten reduceren, of de
schade ten gevolge van de overstroming zoveel mogelijk zien te beperken. Het liefst
natuurlijk beide.
Kustmorfologie
Kustmorfologie is het voordurend wijzigen van de hoogteligging van de zeebodem, de
kustlijn en de aangrenzende duinenrij onder invloed en ten gevolge van stromingen,
weersinvloeden en menselijke activiteiten. 10
De vorm van de kust is belangrijk voor het uiterlijk van het Nederlandse kustgebied. Maar
ook voor bijvoorbeeld veiligheid en natuur. Ongewenste beïnvloeding van de kustmorfologie
moet dus zoveel mogelijk zien te worden voorkomen. Oplossingen moeten dus worden
getoetst ten aanzien van de invloed op de kustmorfologie.
Ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie
Katwijk heeft een prachtig, eigen karakter. Dit heeft het dorp te danken aan het feit dat het een
oud vissersdorp is. Het karakter wordt ook ontleend aan het straatbeeld van Katwijk: kerkjes,
een wirwar van smalle straatjes en kleinschalige bebouwing. Wat ook erg wordt gewaardeerd
is dat je vanuit een deel van het dorp uitzicht hebt op de zee. Dit komt natuurlijk door de lage
kustverdediging.
Voor de Katwijkers is het heel belangrijk dat het dorp zijn authentieke uiterlijk niet verliest.
Bij een consoliderende strategie zal het straatbeeld hoe dan ook veranderen. Ook bij
landwaartse strategieën is dit onvermijdelijk. Het is dan van belang de oplossing zo vorm te
geven dat hij het karakter van Katwijk niet schaadt. Men zal rekening moeten houden met
zicht op zee en bijvoorbeeld met materiaalgebruik en architectuur.
Ruimtelijke kwaliteit in de openbare ruimte
Iets wat voor zowel Katwijkers als toeristen van belang is, is de boulevard. De boulevard is
1,7 km lang 11 . Er zijn fietsenpaden en een brede promenade. Op de boulevard staan tijdens het
hoogseizoen enkele kraampjes, zoals ijs- en viskramen. Aan de boulevard bevinden zich ook
pleinen. Deze pleinen liggen steeds bij speciale plekken, of bijzondere gebouwen. Zo is er een
plein bij de ‘witte vuurtoren’ of de ‘oude kerk’.
De boulevard wordt gewaardeerd om de brede, schuine toegangspaden tot het strand, die
langzaam aflopen. De boulevard is zo ontworpen dat deze qua kleuren en vormen als het ware
‘samenvalt’ met de duinen. Dit is bereikt door gebruik te maken van natuurlijke kleuren en
materialen.
De boulevard is een doorgaande weg in het dorp. Door het vele verkeer op de boulevard, met
name in het strandseizoen, staan er soms files op de boulevard en is het erg druk. Langs de
boulevard zelf en aan het begin en eind ervan bestaat mogelijk om te parkeren voor de
bewoners en bezoekers.
De gemeente vindt het belangrijk bepaalde voorzieningen aan de boulevard zoveel als
mogelijk te behouden, zoals het Koninginnepad, een evenemententerrein en de kiosken.
Recreatie en toerisme
In Katwijk is het toerisme anders aanwezig dan in de massabadplaatsen Scheveningen en
Noordwijk. Katwijk richt zich hier namelijk niet op. Het is een gemoedelijke
10 www.infrawiki.nl
11 http://www.straategie.nl
16

familiebadplaats, waar vooral mensen uit de regio met hun gezin naartoe komen. Er zijn geen
extreme voorzieningen, zoals gigantische hotels aan de boulevard, of een pier vol winkels. Er
zijn wel een aantal strandtenten en vakantiehuisjes. In de duinen van Katwijk komen toeristen
voor de natuur en de wandelroutes.
Zoals al eerder beschreven in Deelvraag 1, is er één groot probleem voor de strandgangers:
parkeren. In het gebied van het strand zijn eigenlijk te weinig parkeerplaatsen voor het aantal
bezoekers. Dit is natuurlijk ook een probleem waar de bewoners last van hebben.
Ecologie
Duinen zijn oude gebieden vol leven. Talrijke planten en dieren hebben er hun thuis. Daarom
bevinden zich in Katwijk een aantal beschermde natuurgebieden. Deze zones hebben de status
Natura 2000-gebieden 12 gekregen. Katwijk heeft hierdoor beperkingen aan de noord- en
zuidzijde, daar liggen 3 Natura-2000 gebieden. Dit zijn: Meijendel, Berkheide (zuid) en
Coepelduynen (noord). 13
De smalle duinstrook tussen de boulevard en het strand fungeert als corridor voor zuidelijk en
noordelijk gelegen populaties van dieren.
Natuurgebieden zijn er niet voor niets. Veel mensen hechten waarde aan de natuur. Om de
variatie aan natuur in ons land te waarborgen zijn allerlei verschillende plaatsen tot beschermd
natuurgebied gemaakt. Zo ook de duinen in Katwijk. Omdat natuur voor veel mensen
belangrijk is en het gebied ook nog eens door de wet wordt beschermd, moet hier goed
rekening mee gehouden worden bij het kiezen van een plan. Er mag nooit zomaar gebouwd
worden in een natuurgebied. De aanleg van een oplossing moet niet voor teveel schade of
overlast voor de omliggende natuur zorgen. Ook is het belangrijk dat het gebied er ‘natuurlijk’
uit blijft zien. Een grote betonnen muur in een natuurgebied is bijvoorbeeld niet zo fraai.
Dan een leuk, klein diertje dat voor vele, grote
problemen heeft gezorgd (niet alleen in Katwijk):
de zandhagedis. De zandhagedis is namelijk een
beschermde diersoort. Dit lieve diertje heeft zich
ook laten zien in de duinen van Katwijk.
De zandhagedis staat op de Rode Lijst 14 en heeft
de status ‘kwetsbaar’ gekregen. Het leefgebied van
de zandhagedis wordt kleiner en de kwaliteit van
het landschap en de vegetatie neemt af. Hierdoor is
er grote kans op uitsterven.
De hagedis is ten zuiden van de boulevard
aangetroffen en er zijn een aantal plaatsen waar hij
eventueel kan voorkomen. 15 Omdat het een
Bron 4.0 de zandhagedis. (bron:
http://www.heiderijk.nl)
beschermde diersoort is, zijn er bepaalde regels waar men zich aan moet houden.
12 Benaming voor een netwerk van Europese natuurgebieden, waar voor Europa belangrijke flora en fauna
voorkomen. Het doel van deze gebieden is de flora en fauna die er voorkomt duurzaam te beschermen. Op
juridisch gebied komen de Natura 2000-gebieden voort uit de Europese vogel- en habitatrichtlijnen. In
Nederland ook wel bekend als de Natuurbeschermingswet.
13 http://www.natura2000.nl/
14 Rode lijsten zijn opsommingen van bedreigde dier- en plantsoorten per land.
15 http://www.heiderijk.nl/page/484/zandhagedis.html
17

Archeologie
Als er iets gebouwd moet worden, "vrezen" ingenieursbureaus altijd voor archeologen.
Archeologie wordt in Nederland belangrijk gevonden. Regelmatig komt het voor dat tijdens
de bouw van projecten plotseling Romeinse fundamenten of oude ijzeren voorwerpen
gevonden worden. De bouw moet dan worden stopgezet, zodat verder onderzoek kan worden
gedaan en de archeologische vondsten in veiligheid gesteld kunnen worden.
In Katwijk doen ze het andersom. Men vermoedt namelijk al lange tijd dat er bij
Katwijk resten uit andere tijden verborgen liggen. Daarom zijn er nu onderzoeken gestart,
voordat er begonnen wordt met welke bouw dan ook.
Na historische bronnen te hebben geraadpleegd, vermoedt men dat er ter hoogte van Katwijk
een Romeinse havenplaats moet zijn geweest, die de naam Lugdunum droeg. Archeologen
denken nu dat zij in de duinen ten Noorden van de boulevard Romeinse resten kunnen
aantreffen Ook hoopt men resten te vinden van het fort Brittenburg, waarvan tekeningen zijn
gevonden in oude literatuur. Daarnaast houdt men er ook rekening mee dat er nog oudere
vondsten gedaan kunnen worden. Het is namelijk mogelijk dat zich acht meter onder het zand
resten uit de IJzertijd bevinden. 16
Er zullen proefboringen gaan plaatsvinden. Mochten er archeologische sporen gevonden
worden, dan zal er mogelijk een vervolgonderzoek worden ingesteld. De gemeente Katwijk,
de provincie Zuid-Holland, Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap van Rijnland werken
allen mee aan het onderzoek.
Als bij het vervolgonderzoek blijkt dat er voorwerpen zijn met een hoge archeologische
waarde, komen de moeilijkheden. De bouw zal toch moeten doorgaan, want de veiligheid
staat voorop. Misschien dat de bouw dan tijdelijk uitgesteld kan worden, zodat de vondsten
geborgen kunnen worden of in veiligheid gesteld.
Bodem en water
Ook met het water en de bodem in het plangebied moet men rekening houden. Denk hierbij
onder andere aan:
Het grondwater. In de duinen ligt vooral fijn zand. Het water stroomt hier gemakkelijk
tussendoor, met als gevolg dat het grondwater er vrij diep ligt. Verder moet men rekening
houden met de aanwezigheid van een zoetwaterbel onder de jonge duinen;
Het oppervlaktewater. Hier is nauwelijks sprake van in het duingebied, aangezien al het
water meteen infiltreert in de bodem. In het bebouwde gedeelte van Katwijk wordt
(regen)water opgevangen en naar het riool afgevoerd;
Het boezemwater. In Katwijk mondt de Rijn, via een uitwateringskanaal uit in de
Noordzee. In de monding bevindt zich een heel groot boezemgemaal, waarmee het
overtollige water vanuit Rijnland naar zee wordt gepompt;
Bodemverontreiniging. De bodem mag door werkzaamheden niet verontreinigd of
aangetast worden. Denk hierbij aan olielekkage of uitlogende bouwmaterialen.
Lucht en geluid
Er moet rekening gehouden worden met overlast op het gebied van luchtvervuiling en
geluidsoverlast. De nieuwe zeekering mag niet teveel lawaai veroorzaken of zorgen dat er
veel vervuiling van de lucht plaatsvindt. Hierbij moet ook rekening gehouden worden met
bijvoorbeeld hard geluid van golfbreking tegen een harde constructie.
Dit geldt zowel voor de aanleg als voor de beheersituatie.
16 http://www.archeologieonline.nl/nieuws/katwijk-mogelijk-romeinse-havenplaats
18

Financiën
Je kunt de mooiste oplossingen bedenken, maar als het geld er niet is, komt het niet van de
grond. Zoals eerder verteld, heeft het Rijk een bedrag beschikbaar gesteld. De Provincie Zuid-
Holland heeft daarna de regie in handen gekregen. Het Rijk (en dus ook de Provincie Zuid-
Holland) en het Hoogheemraadschap van Rijnland, vinden het belangrijk betaalbare
oplossingen te vinden. Zij betalen de oplossing en moeten hem uitvoeren. De gemeente
Katwijk is niet per se voor een zo goedkoop mogelijke oplossing. Zij zijn immers niet de
betalende partij. Zij zullen geld dus ook een minder belangrijke rol laten spelen bij het kiezen
van een plan. Wanneer zij voorstander zijn van een oplossing dat het Rijk te duur vindt,
betekent dit echter niet dat het plan niet door kan gaan. Alleen zal Katwijk dan zelf de
meerkosten moeten opbrengen.
Financiën spelen niet alleen voor de projectgroep een rol, ook de inwoners van Katwijk
kunnen dit belangrijk vinden. Want met het geld dat de gemeente eventueel beschikbaar stelt
voor de uitvoering van de kustversteviging, kunnen ook heel veel andere dingen gedaan
worden.
Bij financiën moet ook gedacht worden aan de economische mogelijkheden in het plangebied.
Strandtenteigenaren willen bijvoorbeeld hun bedrijf niet verliezen, of inkomsten mislopen
tijdens de bouw van een nieuwe kustverdediging. Het winkelcentrum moet ook goed
bereikbaar blijven. Na de versteviging van de kust krijgen strandtenten misschien wel de
mogelijk het hele jaar te blijven staan. Dit lijkt mooi, maar ook hier zit weer een addertje
onder het gras. Wanneer strandtenten het hele jaar geopend mogen zijn, betekent dit meer
concurrentie voor andere horecagelegenheden in de buurt van het strand. Zij zullen hier niet
blij mee zijn.
4.3 Welke oplossingen zijn minder geschikt en waarom?
Hier worden de oplossing die teveel nadelen hebben, besproken. De voor- en nadelen komen
naar voren door het afwegen van verschillende belangen. De voornaamste nadelen worden
besproken.
4.3.1 Zand voor de Boulevard
Mogelijkheid 1 is de minst geschikte van de twee. Dit komt omdat bij mogelijkheid 1 de kom
van Katwijk buitendijks blijft liggen. Dit deel van Katwijk is dus nog steeds niet veilig. Als er
dan toch geld en moeite wordt besteedt aan een project, is het beter om er gelijk voor te
zorgen dat het hele plangebied veilig wordt.
Bij mogelijkheid 2 komt de kom van Katwijk wel binnendijks te liggen, dit is dus al een
veiligere oplossing.
Het grote nadeel van deze oplossing is dat de duinen heel breed worden, namelijk rond de 190
meter. Dit heeft grote invloed op de ruimtelijke ordening dan wel het uiterlijk van Katwijk.
De afstand boulevard/strand zal onvermijdelijk een flink stuk toenemen. Katwijk staat juist
bekend om het makkelijk toegankelijke strand dat dicht tegen de boulevard ligt. Als dit door
de kustversteviging verandert, verliest Katwijk een belangrijk deel van zijn karakter.
Hierbij komt nog dat deze oplossing op de lange duur niet veilig genoeg is. Op de lange
termijn zal er steeds weer versteviging nodig zijn. Als men Katwijk veilig wil stellen voor de
komende 200 jaar, uitgaande van een maximaal klimaatscenario, zal het duin minstens 12
meter boven NAP moeten liggen. Dit betekent geen directe verbinding meer tussen het dorp
en het strand. Katwijk wordt dan als het ware gescheiden van het strand door een hoge duin.
Ook dit tast het huidige karakter van Katwijk aan.
19

4.3.2 Versterken van de huidige waterkering
Hier geldt hetzelfde nadeel als bij mogelijkheid 1 van ‘Zand voor de Boulevard’. Als de
huidige waterkering verstevigd wordt, blijft een deel van Katwijk buitendijks liggen. Het
achterland wordt wel in veiligheid gesteld.
Een anders probleem van deze oplossing is de realisatie ervan. De huidige waterkering loopt
dwars door het dorp en is enkele honderden meters lang. Dat betekent dat de werkzaamheden
ook midden in het dorp moeten plaatsvinden. Dit gaat onvermijdelijk veel hinder
veroorzaken.
Deze oplossing betekent ook dat er na de aanleg een zeewering aanwezig zal zijn die dwars
door de dorpskern loopt. Dit zal het karakter van Katwijk aanzienlijk aantasten.
4.4 Welke oplossing is het meest geschikt en waarom?
De oplossing die als beste naar voren komt is Dijk in Duin. Dit is de oplossing die aan de
meeste belangen voldoet. Daarom lijkt dit de meest geschikte manier om de kustlijn van
Katwijk te verstevigen.
In hoeverre voldoet deze oplossing aan de hierboven genoemde belangen?
Een bijkomend voordeel van de 'dijk in duin oplossing' is dat deze oplossing al eerder in
Noordwijk is toegepast. Er is dus ervaring met de aanleg en inpassing van deze oplossing.
Veiligheid
Door Dijk in Duin zal de hele kom van Katwijk binnendijks komen te liggen en ook het
achterland veilig zijn. Katwijk is dan in ieder geval voor de komende vijftig jaar veilig gesteld
voor storm en zee.
Ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie
Bij het Dijk in Duin zijn er geen werkzaamheden nodig in het dorp zelf, waardoor daar het
straatbeeld in ieder geval niet zal worden aangepast.
Het is met deze oplossing echter onmogelijk dat men het zicht op zee helemaal behoudt. Door
de combinatie dijk en duin blijft de hoogte van de constructie beperkt, maar het is
onvermijdelijk dat er een deel van het zicht op zee verdwijnt. Het straatbeeld in het dorp blijft
hetzelfde, maar het straatbeeld aan de boulevard zal hoe dan ook veranderen. Oude gebouwen
aan de boulevard, zoals de vuurtoren en de kerk, zullen echter gewoon blijven staan.
Ruimtelijke kwaliteit in de openbare ruimte
De bouw van de Dijk in Duin zal plaatsvinden in de duinenrij, grenzend aan de boulevard.
Tijdens de bouw van de Dijk in Duin zal de hele kuststrook van Katwijk over de kop gaan. En
het strand zal gedurende een grote periode ontoegankelijk zijn 17 . De boulevard zal op zijn
plek blijven, maar de bestaande brede toegangspaden naar het strand zullen verdwijnen.
Uitgangspunt wordt echter dat de oude situatie zoveel als mogelijk wordt hersteld, al zal de
toegang naar het strand door de nieuwe hogere zeewering wat steiler worden.
Tijdens de uitvoering van het werk zal er uiteraard verkeershinder optreden, al zal men
proberen de overlast tot het minimum te beperken.
Zoals onder het kopje Ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie al genoemd, zal het straatbeeld
aan de boulevard gaan veranderen. Er moet rekening gehouden worden met verschillende
ruimtelijke aspecten aan de boulevard, zoals de promenade, het evenemententerrein en het
verkeer.
17 Meer hierover in deelvraag 5
20

Ook is er een bijzonder interessant en innovatief idee naar voren gekomen: er wordt gekeken
of het mogelijk is een ondergrondse parkeergarage naast de dijk te bouwen. Dit zou een
prachtige oplossing zijn voor het parkeerprobleem en een mooie manier om te ruimte
optimaal te benutten. Er zijn ook nadelen waar goed naar gekeken moet worden: heeft het
invloed op de veiligheid? Zal de constructie er anders uit komen te zien door de
parkeergarage? En dan is er natuurlijk nog de eeuwige geldkwestie; er hangt namelijk een fors
prijskaartje aan de bouw van de parkeergarage.
Dit geld zal de gemeente Katwijk zelf moeten bijleggen. Het Hoogheemraadschap van
Rijnland is op zich geen voorstander van dit idee, maar ze zijn wel bereid om naar het
ontwerp te kijken.
Er zijn wat technische complicaties. Dit is namelijk een uitzonderlijke oplossing die nog
nergens anders is gebruikt. Het zal dus bijzonder veel werk zijn een goed plan te bedenken.
De combinatie dijk en parkeergarage heeft gevolgen voor het huidige ontwerp van het Dijk in
Duin.
Uit onderzoek is gebleken dat het met de nieuwe veiligheidsnormen mogelijk is de
parkeergarage aan te leggen. Momenteel wordt de omvang en mogelijke plaats van de
parkeergarage nader onderzocht. De bedoeling is om de bouw van de parkeergarage direct
met de bouw van de dijk in duin te laten plaatsvinden, zodat maar 1 keer overlast veroorzaakt
wordt.
Bron 4.2 Impressie Ondergrondse parkeergarage Boulevard Katwijk.
(bron: Kustwerk Katwijk, voorlopig ontwerp openbare ruimte, 12 januari
2012 )
zeezijde boulevardzijde
Recreatie en toerisme
De toeristen komen naar Katwijk omdat het gemoedelijk en klein is en omdat het dorp zo
mooi verbonden is met de zee. Deze laatste factor zal worden beïnvloed door de Dijk in Duin.
Om daar een beeld van te schetsen, is hieronder een tweetal afbeeldingen geplaatst. De
bovenste foto is een straatbeeld van het huidige Katwijk. De onderste foto is een
computerbewerking die toont hoe hoog de duinen ongeveer worden wanneer er een Dijk in
Duin wordt geplaatst. Het valt dus wel mee, maar toch zul je niet meer vanuit elke hotelkamer
de zee kunnen zien.
21

Bron 5.0 Impressie hoogte dijk in duin. Boven: huidige hoogte kustverdediging. Onder:
Hoogte kustverdediging met Dijk in Duin. (Bron: basissheets Katwijk in kustvisie, een
standaard PowerPoint presentatie van het Hoogheemraadschap van Rijnland)
Wanneer de Dijk in Duin gerealiseerd wordt met parkeergarage zullen er meer
parkeerplaatsen beschikbaar komen en zal het parkeerprobleem in grote mate afnemen.
Ecologie
De duinenrij zal afgegraven worden voor de aanleg van de Dijk in Duin. Dit betekent dus dat
de natuur op deze plek verwoest zal worden. Alle planten worden weggehaald en de dieren
zullen tijdelijk hun leefgebied kwijtraken. Wanneer de Dijk in Duin eenmaal is aangelegd, zal
de natuur weer in zijn oorspronkelijke staat hersteld kunnen worden.
De natura 2000-gebieden zullen verder geen veranderingen ondergaan door de Dijk in Duin.
Archeologie
Door tijdig onderzoek te doen kunnen vindplaatsen veilig gesteld worden of opgegraven
worden.
Er is in november 2011 verkennend archeologisch onderzoek uitgevoerd. Daarbij zijn
proefboringen gedaan. Bij dit onderzoek heeft men gezocht naar oude landschappen die in het
verleden bewoonbaar waren. Deze landschappen zijn te herkennen aan donkere bodems
tussen het duinzand, oude oeverwallen en duintjes. Op deze in het verleden bewoonbare
plekken zijn proefboringen gedaan, waarbij gezocht werd naar stukjes aardewerk, houtskool
en puin. Men heeft deze archeologische indicatoren bij een boring aangetroffen. Dit betekent
dat men rekening moet houden met serieuze archeologische vondsten in het plangebied.
Gevolg van deze vondst is dat men tijdens de bouwperiode extra voorzichtig te werk gaat en
erop is geattendeerd dat er eventueel iets aanwezig kan zijn. Mocht er iets gevonden worden,
zullen de vondsten worden overgebracht naar het Provinciaal Archeologisch Depot Zuid-
Holland.
Bodem en water
Tijdens de realisatie van het project zullen aan de aannemer eisen worden gesteld ten aanzien
van bodem- en waterverontreiniging.
De aangepaste zeewering zal verder geen effect hebben op Bodem en water.
22

Luchtvervuiling en geluidsoverlast
Tijdens de aanleg zal er sprake zijn van geluidsoverlast. Als het Dijk in Duin eenmaal
gerealiseerd is, zal er verder geen sprake zijn meer luchtvervuiling of geluidsoverlast.
Financiën
De Dijk in Duin valt binnen het budget wat door het Rijk is vastgesteld. Dit is dus verder geen
probleem
Het door het Rijk beschikbaar gestelde bedrag is echter niet voldoende om de parkeergarage
te realiseren. De gemeente Katwijk zal dit geld dus zelf moeten opbrengen.
Doordat er een veilige waterkering komt te liggen is het niet meer nodig dat de strandtenten 's
winters weggaan. het strand hoeft niet meer vrijgehouden te worden voor
veiligheidsmaatregelen, want Katwijk is vanaf dan voldoende beschermd tegen een storm.
23

Deelvraag 5 Voor welke oplossing is er uiteindelijk gekozen
en wat zijn hiervan de gevolgen?
Op 23 februari 2011 is er door de projectgroep een besluit genomen over de oplossing.
Welke oplossing is dit en wat zijn hiervan de gevolgen voor de kosten, de omgeving en de
veiligheid?
5.1 De gekozen oplossing
De keuze van de projectgroep is op dezelfde oplossing gevallen als naar voren komt bij
deelvraag 4: Dijk in Duin. Op de website van de projectgroep 18 wordt kort toegelicht wat de
voornaamste redenen waren, waardoor men voor deze oplossing heeft gekozen. Deze uitleg
wordt hieronder kort geparafraseerd.
De projectgroep legt uit dat door de nieuwe waterkering het hele centrum binnendijks zal
komen te liggen, hierdoor ontstaan aan de ene kant brede duinen met meer ruimte voor natuur
en recreatie en aan de andere kant is Katwijk veilig voor de zee. Daarbij kan een
parkeergarage aangelegd worden, die het parkeerprobleem van Katwijk sterk kan reduceren.
Dat zijn veel voordelen voor één oplossing. De projectgroep zegt dan ook: 'Deze oplossing
biedt de meeste mogelijkheden voor zowel de veiligheid als de ruimtelijke kwaliteit in
Katwijk. Met één ingreep realiseren we kustversterking, meer parkeerplaatsen en natuur- en
recreatiegebied'.
Ten tweede is gekozen voor het Dijk in Duin, omdat de oplossing robuust en duurzaam is. Pas
over 50 jaar zullen er enkele aanpassingen nodig zijn. Omdat de zeespiegel verder is gestegen,
of omdat het duin door verwering geslonken is. Deze aanpassingen zullen maar klein zijn en
de ingrepen zullen nauwelijks impact op de omgeving hebben.
5.2 De gevolgen van de gekozen oplossing
5.2.1 In welke fase van het project bevindt men zich momenteel?
De ‘studiefase’, die gestart is in juli 2008, is in oktober 2008 afgerond. Er is in deze fase een
oplossing gekozen en op dit moment is men deze oplossing verder aan het uitwerken. Deze
fase noemt men de ‘ontwerpfase.’ Volgens de planning (zie bron 5.1 ) zal deze fase duren tot
mei 2013 19 . Pas daarna zal men de laatste fase, de bouwfase, ingaan. Deze zal volgens de
globale planning duren tot ongeveer november 2015.
18 www.kustwerkkatwijk.nl
19 Bron: www.kustwerkkatwijk.nl
24

5.1 Globale planning van het project + legenda. (basissheets Katwijk in Kustverdediging,
Hoogheemraadschap van Rijnland)
Onderdeel 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Keuze VKA
Ontwerp
MER
Projectplan
Inrichtingsplan
Bestemmingsplan
Vergunningen
Aanbesteding
Uitvoering
Nazorg
Voorlopige
planning
Uitloop
In de ontwerpfase zal de projectgroep opnieuw in gesprek gaan met bewoners en andere
belangengroepen. Het Dijk in Duin komt er in ieder geval, daar is geen discussie meer over
mogelijk. Maar samen met de omwonenden wordt wel overlegd om het Dijk in Duin zoveel
als het kan te laten voldoen aan hun belangen. Denk aan het uiterlijk, de parkeergarage, de
komst van een evenemententerrein, de inrichting van het duin, enzovoorts.
Een deel van de ontwerpfase is al voltooid. Dat zijn de volgende punten:
1. Tijdens de ontwerpfase wordt een ontwerp van het projectplan gemaakt. Als de
oplossing is gekozen, is er nog niets bekend over hoe die oplossing eruit gaat zien, en hoe
hij uit zal worden gevoerd. Dit wordt allemaal bedacht in het projectplan. Men noemt dit
ook wel het ´optimaliseren van het voorkeursalternatief´. Tegelijk met het ontwerp van het
projectplan, wordt er ook een projectnota/MER gemaakt. MER staat voor Milieu
Effecten Raportage, hierin onderzoekt men de gevolgen van het project op de
maatschappij en het milieu. Bij het maken van de MER wordt ook een MMA gemaakt.
MMA staat voor Meest Milieuvriendelijk Alternatief, dus de oplossing die de omgeving
het minst zal schaden. De MMA kan de manier zijn die men zal toepassen, maar dit hoeft
niet. Soms is het niet mogelijk om de meest milieuvriendelijke oplossing te kiezen,
bijvoorbeeld om financiële redenen of de veiligheid. In zo'n geval wordt gekeken hoe men
de gekozen alternatief zo milieuvriendelijk kan maken.
2. Na het opstellen van het ontwerp van het projectplan en de MER, zullen deze twee
documenten zes weken beschikbaar worden gesteld voor inzage. De belangengroepen
25

kunnen het plan bekijken en het is de laatste mogelijkheid om een bezwaar in te dienen. In
de volgende fasen kunnen alleen de mensen die al eerder een bezwaar ingediend hebben,
hun bezwaar voortzetten (in beroep gaan).
3. De nieuwe kustverdediging en de parkeergarage staan niet in het huidige
bestemmingsplan van Katwijk. Daarom moet de gemeente van Katwijk een nieuw
bestemmingsplan maken. Dit bestemmingsplan betreft de kuststrook voor het centrum van
Katwijk, zoals in bron 5.1 is aangegeven. In het bestemmingsplan staan onder andere hoe
het gebied wordt ingericht, of strandtenten het hele jaar geopend mogen zijn en welke
gebieden beschikbaar komen voor horeca.
5.2.2 Wat gaat er allemaal nog gebeuren?
Tijdens het laatste deel van de ontwerpfase:
Als de drie hierboven genoemde punten voltooid zijn gaat men het definitieve projectplan
opstellen. De laatste wijzigingen worden aangebracht naar aanleiding van ingediende
zienswijzen. Het definitieve projectplan vormt een leidraad voor de uitwerking die volgt.
Nadat het definitieve projectplan openbaar is gemaakt, is er nog een laatste mogelijkheid tot
beroep. Mensen die eerder bezwaar hebben gemaakt, kunnen in beroep gaan tegen het plan,
als zij vinden dat hun bezwaren niet (voldoende) zijn meegenomen in het plan.
De laatste fase van de ontwerpfase is de voorbereiding op de uitvoering. Deze start nadat
het definitieve projectplan in zijn geheel is goedgekeurd. Hier wordt het ontwerp verder
uitgewerkt, evenals de inrichting. Ook wordt er een globale planning voor de uitvoering van
het project gemaakt. Vervolgens wordt er een bestek (werkomschrijving) gemaakt, waarna
aannemers zich kunnen aanbieden om het project uit te voeren. In deze fase gaat de
projectgroep ook opnieuw in gesprek met de belanghebbenden. Het gaat hierbij vooral om
uitvoeringszaken, zodat overlast kan worden beperkt.
Tijdens de bouwfase:
De bouw van het Dijk in Duin zal in stapjes plaatsvinden.
1. Zandsuppletie 1 maart- 1 november 2013: Er worden grote hoeveelheden zand
opgespoten rondom het strand en de duinen.
2. Voorbereidingen aanleg: Na de zandsuppletie zal de huidige duinenrij en de boulevard
plaats moeten maken voor het Dijk in Duin. Dit betekent dat eerst alle voorzieningen
moeten verwijderd, zoals banken, prullenbakken, lantaarnpalen etc. Vervolgens zullen de
duinen worden afgegraven.
3. Aanleg van de Dijk en de parkeergarage: De betonnen constructie zal worden geplaatst
en de parkeergarage wordt aangelegd.
4. Inrichting van het Dijk in Duin: De constructie wordt bedekt met zand en de duin wordt
ingericht.
Stap 2 t/m 4 worden niet overal tegelijk uitgevoerd. Er zal worden gekozen om van Noord
naar Zuid of andersom te werken.
5.2.3 Hoe gaat het er uiteindelijk uitzien?
Met het ontwerp van het projectplan en het nieuwe bestemmingsplan is het mogelijk een
beeld te vormen van hoe de kust van Katwijk eruit zal gaan zien. Hoe een dijk in
duinconstructie eruit ziet is eerder in dit werkstuk al beschreven, daarom beperkt deze
subparagraaf zich tot de inrichting van de kuststrook van Katwijk.
26

. Op hoofdlijnen zal de oplossing voor Katwijk er als volgt uit komen te zien:
een evenementenplein in de vorm van een 'amfitheater'. Dit evenemententerrein zal
het huidige evenemententerrein bij het Zwaantje vervangen. Er komen zitplaatsen in
het theater zelf, maar ook de duinen rondom het terrein zullen zitplaatsen bieden.
extra parkeergelegenheid in de vorm van een tegen de dijk in duin aangebouwde
ondergrondse parkeergarage. Er zullen twee ingangen voor auto's zijn aan de
boulevard. Voor personen komen er aan de boulevard meerdere mogelijkheden om in
en uit de parkeergarage te gaan.
De verbinding tussen het dorp en de zee blijft zoveel mogelijk behouden. Het
stratenpatroon zal doorlopen in de duinovergangen, er zullen drie extra
duinovergangen gemaakt worden zodat er gemakkelijk toegang tot het strand is. Voor
invaliden zullen een aantal speciale duinovergangen zijn.
Een golvend duinlandschap: Er wordt gezorgd dat de duinen een natuurlijke
uitstraling krijgen, men zal proberen het huidige landschap met golvende duinen
zoveel mogelijk terug te brengen. Op deze manier blijft het landschappelijke karakter
behouden.
Bron 5.2 Een natuurlijk landschap. (bron:
Kustwerk Katwijk, voorlopig ontwerp
openbare ruimte, 12 januari 2012
Verblijfplaatsen op de boulevard: De bestaande verblijf- en uitkijkpunten worden
waar kan behouden, ook zullen er wat extra verblijfplekken toegevoegd. Er komt een
centraal plein bij de Voorstraat, dit plein zal het hart van de boulevard vormen.
Duinen als recreatiegebied: Op de nieuwe brede duinenrij zal een wandelpad zorgen
voor wandelgelegenheid met uitzicht op zee. Langs dit pad komen bankjes en
uitzichtpunten. Ook zullen er een aantal voorzieningen langs het pad geplaatst worden,
waarbij je kunt denken aan speeltoestellen, kunstwerken. Ook het evenemententerrein
komt langs dit pad te liggen. Een deel van het pad zal bestaan uit een 'duinboardwalk'.
Een wandelpad gemaakt van houten terrassen.
Centrale overgang: Het eerder beschreven plein bij de Voorstraat zal iets versmallen
en overgaan in een centrale duinovergang. Ter hoogte van het strand zal de overgang
weer verbreden, waardoor een centraal strandplein ontstaat. Aan de dorpszijde komt
waarschijnlijk een stijgpunt (toegang) voor de parkeergarage en een kiosk of
expositieruimte. aan de zeezijde is plek voor twee strandpaviljoens met terrassen op
het strandplein. Ook zullen er zitgelegenheden zijn.
27

Bron 5.3 Drie impressies van de toekomstige kuststrook van Katwijk, met
respectievelijk het plein met centrale duinovergang en hoofdingang
parkeergarage, een duinovergang en de duinboardwalk. (Bron: Kustwerk
Katwijk, voorlopig ontwerp openbare ruimte, 12 januari 2012)
28

Deelvraag 6 Hoe is eenzelfde oplossing in Noordwijk
bevallen?
Een projectgroep kan van alles bepalen, maar hoe komt een project nu echt uit de verf? Hoe
bevalt het? Geeft de aanleg veel last of valt het mee? En wat vindt men van het uiteindelijke
resultaat?
In deze deelvraag zullen deze vragen worden beantwoord aan de hand van de uitkomsten van
een enquête, verricht in Noordwijk. De enquête waarop deze deelvraag is gebaseerd, is te
vinden in de bijlage 20 .
6.1 Korte introductie Noordwijk
In Noordwijk heeft men eerder eenzelfde soort constructie, het dijk in duin, aangelegd. Ook is
een deel van de duinen 42 meter breder gemaakt. Geprobeerd is zoveel mogelijk de oude
hoogte aan te houden. Er kon niet voorkomen worden dat het strand hierdoor iets verder weg
kwam te liggen. Door de dijk in duin constructie is de boulevardbebouwing binnendijks
komen te liggen. Voordeel van de constructie is dat een deel van de voortijdige
bouwbeperkingen kon worden opgeheven. (Net als in Katwijk golden ook hier strenge regels
bij bouwen, in verband met de risico’s). Hierdoor is meer plaats voor ruimtelijke
ontwikkelingen langs de boulevard.
Bron 6.2: Schematische weergave van het Dijk in Duin te Noordwijk. (bron:
www.kustvisie.nl)
Ook in Noordwijk hechten veel mensen waarde aan zicht op zee. Door de verhoging van de
zeewering wordt dit zicht op zee grotendeels ontnomen. Om dit verlies te compenseren heeft
men op het duin mooie wandelpaden aangelegd en bankjes geplaatst. Nu kun je daar
wandelen met uitzicht op de zee, in plaats van wandelen op de boulevard.
Door de komst van het Dijk in Duin is het voor horecagelegenheden op het strand mogelijk
het hele jaar geopend te blijven, dit zijn de zogenaamde ‘permanente strandtenten’.
6.2 Reactie van de omgeving op het Dijk in Duin
Om erachter te komen hoe het Dijk in Duin in Noordwijk is bevallen, is er een enquête
opgezet. Deze enquête is 07 januari 2012 afgenomen in Noordwijk.
20 Zie bijlage 1
29

Omdat er tijdens een project rekening moet worden gehouden met verschillende
belangengroepen, zijn voor deze enquête drie verschillende groepen ondervraagd:
Ondernemers
Bewoners
Toeristen
Aan de hand van de resultaten van deze enquête zullen hieronder de conclusies en
bevindingen worden beschreven. Bij de resultaten moeten echter wel wat kanttekeningen
gezet worden.
1. Aangezien het erg lastig bleek om met ondernemers in contact te komen, zijn er
uiteindelijk maar vier ondernemers ondervraagd. Dit is natuurlijk niet erg
representatief, toch zijn er tijdens het interviewen van deze vier ondernemers wel wat
vermoedens ontstaan, die hieronder ook aan de orde komen.
2. Tijdens het beantwoorden van de vragen konden de ondervraagden kiezen uit ‘zeer
oneens’, ‘oneens’, ‘eens’ en ‘zeer eens.’ Om de resultaten wat duidelijker te maken
zijn bij het verwerken van de resultaten de groepen ‘zeer oneens’ en ‘oneens’
samengevoegd, evenals ‘eens’ en ‘zeer eens’.
3. De antwoordmogelijkheid 'neutraal' is bewust weggelaten. De ondervraagden zijn
zodoende gedwongen om een duidelijke keuze te maken.
4. In de onderstaande kopjes zijn naast enkel de uitkomsten van de enquête ook
opmerkingen verwerkt die mensen extra op het enquêteformulier geschreven hebben
of verteld hebben tijdens/na het afnemen van de enquête.
6.2.1 Reactie van de bewoners
Bijna alle ondervraagde bewoners zijn het over 1 ding eens: de informatievoorziening en de
beeldvorming waren erg goed. 94% van de ondervraagden was bekend met het project Dijk in
Duin. Daarnaast was 89% van de bewoners het ermee eens dat ze door de projectgroep goed
op de hoogte zijn gehouden over de gang van zaken. Ook over de inspraak waren de meeste
mensen zeer tevreden (8 op de 10 bewoners). Ten slotte waren ook de meeste bewoners het
ermee eens dat het resultaat goed voldeed aan het beeld dat door de projectgroep bij hen was
geschapen.
Kennelijk is de informatievoorziening naar de bewoners toe goed geweest. Mensen wisten
over het algemeen waar ze aan toe waren en hebben voldoende mogelijkheid tot inspraak
gehad. Daarom hadden maar weinig mensen, 28%, behoefte aan meer informatie.
Over de andere aspecten waren de meningen wat meer verdeeld. Sommige mensen zeggen
veel hinder te hebben ervaren aan de bouw van het Dijk in Duin, terwijl andere bewoners
zeggen nergens last van te hebben gehad.
Een opmerkelijke uitkomst van de enquête is dat veel mensen (71%) zich niet onveilig
schenen te voelen voor de bouw van het Dijk in Duin. Toch voelt de meerderheid zich wel
veiliger sinds het project is voltooid. Waarschijnlijk zijn zij zich in de loop van het project
bewuster geworden van de risico’s die zij liepen.
Als laatste is onderzocht wat de bewoners vonden van het resultaat. De boulevard heeft door
de werkzaamheden namelijk een totaal ander uiterlijk gekregen. Wat mooi en lelijk is,
verschilt heel erg per persoon. Dat blijkt ook uit de antwoorden op de enquête. De meningen
over het eindresultaat zijn verdeeld. Een mevrouw geeft aan dat het eindresultaat haar
verwachtingen heeft overtroffen. Ze vindt de brede duinen prachtig en mooi om op te
wandelen. Ook vindt ze het brede strand erg mooi.
30

Een echtpaar dat al lang in Noordwijk woont, is echter helemaal niet blij met het Dijk in Duin.
‘Het is walgelijk, we vinden het totaal niet mooi.’ Het echtpaar vindt het naar dat de zee vanaf
de boulevard niet meer te zien is en vindt dat het karakter van Noordwijk is aangetast.
Een andere meneer vindt dat het erg goed is gelukt een natuurlijke duinenrij aan te leggen.
6.2.2 Reactie van de ondernemers
Hoewel alle ondernemers hebben aangegeven dat Noordwijk voor hen negatief is veranderd,
is er ook een interessante tweedeling naar voren gekomen. Deze scheiding is naar voren
gekomen uit gesprekken met de horeca-eigenaren, maar ook sommige bewoners merkten dit
op. Het is namelijk zo dat de horecahouders aan de boulevard veel minder enthousiast zijn
over de nieuwe kustverdediging dan de strandtenteigenaren. De ondernemers aan de
boulevard vinden namelijk dat ze er heel erg op achteruit zijn gegaan. Dit komt ten eerste
doordat klanten het jammer vinden dat ze vanuit het restaurant geen uitzicht meer hebben op
de zee. Ten tweede hebben ze ook opeens last van concurrentie, aangezien de strandtenten die
eerst alleen in het hoogseizoen geopend waren, nu het hele jaar geopend kunnen zijn.
Ook enkele bewoners merkten op dat de ondernemers aan de boulevard niet blij waren. Ze
zagen dat het minder druk was bij een aantal tenten en dat er zelfs tenten moesten sluiten. In
de enquête heeft de strandtenteigenaar dan ook ingevuld dat hij geen omzetverlies heeft,
terwijl de andere drie ondernemers aan de boulevard hebben aangegeven dit wel te hebben.
De ondernemers hebben alle vier aangegeven dat ze te weinig inspraak hebben gehad in het
project. Over de informatievoorziening waren de meningen verdeeld. De helft vond het
onvoldoende en had behoefte aan meer informatie, de andere helft was tevreden over de
verschafte informatie. Dit is ook te zien bij de stelling ‘Voldoet het resultaat dat bij u is
geschapen.’ Hier is de helft het mee oneens. Blijkbaar is bij deze mensen een onjuist beeld is
gecreëerd.
Als laatste schade tijdens de bouw en eventuele vergoedingen daarvan: Één bedrijf geeft aan
geen schade te hebben gehad. De andere drie hebben echter wel schade ondervonden tijdens
de aanleg van het Dijk in Duin. Van deze drie, geeft slechts 1 ondernemer aan dat deze schade
is vergoed.
6.2.3 Reactie van de toeristen
Als laatste belangengroep zijn de toeristen geënquêteerd. Bij deze groep liepen de meningen
van de ondervraagden het meest uiteen. De toeristen waren minder goed op de hoogte van het
project. Mensen die tijdens de bouw Noordwijk bezochten vonden wel dat de
informatieverstrekking goed was. Zo was er bijvoorbeeld een speciaal informatiepaviljoen.
De helft van de mensen wist iets van de Dijk in Duin. Het leuke is dus, dat het de mensen die
er niets vanaf wisten blijkbaar niet opviel dat er een Dijk in Duin lag. Nadat ik het had verteld
vond 75% dat het wel opviel. Een mevrouw zei dat het haar wel opvalt, maar dat het niet
storend is. Niemand van de toeristen voelde zich onveilig voor de versterking van de
kustverdediging. Dit is wel te verklaren, de toeristen wonen natuurlijk niet in Noordwijk.
Maar toch voelt 88% zich wel veiliger nu de nieuwe kustverdediging aanwezig is. De helft
van de toeristen zegt hinder te hebben ervaren tijdens de bouw. Zo was het strand
bijvoorbeeld niet overal toegankelijk.
En dan de meningen van de toeristen over het resultaat. Drie van de acht ondervraagden
vinden dat Noordwijk negatief is veranderd door de aanleg van het Dijk in Duin. Deze drie
mensen hebben ook aangegeven dat ze vinden dat belangrijke waarden, waarvoor zij graag in
Noordwijk kwamen, zijn verdwenen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om uitzicht op zee. Een
meneer zegt het volgende: ‘Ik ben het zicht op de zee kwijt en ik vind dat het duin ‘in de weg
31

zit’. Het ligt als een obstakel tussen de boulevard en de zee.’ Ook werd er met toeristen
gesproken die juist vinden dat Noordwijk positief is veranderd door het Dijk in Duin. ‘Ik vind
het prachtig zoals het geworden is,’ zegt een mevrouw. ‘Een mooi laag duin en een breed,
open strand. Ik vind dat Noordwijk erop vooruit is gegaan.’
6.3 Wat valt er voor Katwijk te leren van Noordwijk
Uit de resultaten van Noordwijk, kan wat geleerd worden voor de aanpak in Katwijk.
Te beginnen bij de bewoners. Uit de enquête is gebleken dat de informatievoorziening goed
was. Mensen waren op de hoogte, hebben voldoende mogelijkheid tot inspraak gehad en ze
wisten waar ze aan toe waren. Op dat gebied heeft de projectgroep van Noordwijk goed
gehandeld.
Bij de vormgeving ligt het wat lastiger. Het is nooit mogelijk om iedereen tevreden te stellen.
Mooi en lelijk zijn nu eenmaal subjectieve begrippen.
Het in Noordwijk toegepaste communicatietraject kan dus prima als voorbeeld voor Katwijk
dienen.
De ondernemers in Noordwijk zijn een groep om van te leren. ze zijn achteraf niet tevreden
met de communicatie, inspraakmogelijkheden en de schadeafhandeling. In Katwijk zal dus
nagegaan moeten worden of deze aspecten anders aangepakt kunnen worden. Men zou de
ontstane schade sneller af moeten handelen en meer aandacht schenken aan communicatie
met deze groep.
De extra concurrentie ten gevolge van de permanente strandtenten zijn een bijkomend nadeel
voor de ondernemers aan de boulevard waar de projectgroep niet veel aan kan doen. Dit
probleem zal in Katwijk echter een minder grote rol spelen dan in Noordwijk, aangezien op
de boulevard van Katwijk veel minder restaurants zijn. In Katwijk staan meer woonhuizen en
pensions.
Uit de antwoorden van de toeristen valt niet veel te concluderen, omdat de meningen te
verdeeld zijn. Wel blijkt dat veel toeristen niet weten wat er speelt wanneer zij in Noordwijk
zijn. Mensen die Noordwijk bezochten tijdens de aanleg zijn wel goed op de hoogte, doordat
tijdens de bouw voldoende informatie aanwezig was. Mensen die Noordwijk nu bezoeken
weten er eigenlijk niets van. Er staat op het Dijk in Duin wel een informatiebord, maar
blijkbaar is dit onvoldoende. De vraag is echter of er wel behoefte is om te weten wat er
speelt.
32

Samenvatting en conclusie
Hier zal eerst een korte samenvatting per deelvraag komen. Aan de hand van deze
samenvatting wordt daarna een conclusie gegeven.
Wat is de huidige situatie?
Katwijk is een zwakke schakel aan de Nederlandse kust. De huidige waterkering voldoet niet
aan de veiligheidseisen. Ook ligt een deel van het dorp buitendijks. Als laatste is er sprake van
hoogteverschil op de boulevard. De boulevard kent een laag punt, dat vier tot vijf meter lager
ligt dan de rest van de boulevard.
Katwijk kent een hechte gemeenschap. De bewoners hechten veel waarde aan het authentieke
karakter van Katwijk en uitzicht op zee.
Er is geen massatoerisme in dit dorp, het staat meer bekend als een familiebadplaats. Door de
vele strandgangers is er ’s zomers vaak een parkeerprobleem.
Waarom is de huidige situatie gevaarlijk?
De zeewering in Katwijk voldoet niet aan de huidige veiligheidsnormen. De kans op een
overstroming is dus te groot. Bij een echt grote storm kan zelfs het achterland overstromen.
Bovendien loopt de huidige zeewering dwars door de bebouwing van het dorp waardoor een
deel van de dorpskern als het ware aan de verkeerde kant van de zeewering ligt en daardoor
nog hogere risico's loopt.
Welke technieken kent men om een dergelijk probleem op te lossen?
Na vooronderzoek zijn er drie realistisch oplossingen overgebleven:
Zand voor de boulevard: Een breed en hoog duin maken voor de boulevard, die het water
tegenhoudt.
Verstevigen van de huidige waterkering: De huidige waterkering die door het dorp loopt
verstevigen met zand of een constructie.
Dijk in Duin: Een constructie waarbij een relatief kleine dijk zich onder een duin bevindt.
Welke belangen spelen er en welke oplossing voldoet het beste aan deze belangen?
Bij het kiezen van de meest geschikte oplossing wordt gekeken welke oplossing aan de
meeste belangen voldoet.
Zand voor de boulevard valt dan af. bij de mogelijkheid met weinig zand blijft een deel van
Katwijk buitendijks liggen. De mogelijkheid met veel zand zal het zicht op zee en de afstand
boulevard-strand teveel aantasten en zal alleen bij een hele hoge en brede duin onderhoudsvrij
zijn.
Ook het versterken van de huidige waterkering valt af. De oplossing is ten eerste lastig toe te
passen, omdat er midden in het dorp gebouwd moet worden. Ook zal het karakter van het
dorp teveel aangetast worden.
Het dijk in duin is de oplossing die het meeste aan alle belangen en andere aspecten voldoet.
Voor welke oplossing is uiteindelijk gekozen en hoe gaat men verder te werk?
De projectgroep heeft ervoor gekozen in Katwijk een Dijk in Duin aan te leggen.
Deze oplossing is ook in Noordwijk toegepast, een kustdorp naast Katwijk.
Deze oplossing komt het best tegemoet aan de belangen van de belanghebbenden en de
andere randvoorwaarden.
De studiefase is nu achter de rug en de projectgroep bevindt zich nu halverwege de
ontwerpfase. Een nieuw bestemmingsplan is gemaakt en de ontwerpen voor het projectplan
33

liggen ter inzage. Hierna wordt het definitieve projectplan gemaakt en worden de
voorbereidingen op de bouw gedaan.
Als laatste gaat men over tot het bouwen van de Dijk in Duin. Men hoopt november 2015
klaar te zijn.
Hoe is eenzelfde techniek in Noordwijk bevallen?
In Noordwijk is een enquête gehouden waarbij de belangengroepen Bewoners, Ondernemers
en Toeristen zijn benaderd.
De bewoners zijn over het tevreden over de communicatie bij de totstandkoming van de dijk
in duinconstructie. Over hoe mooi of hoe lelijk de eindoplossing is verschillen de meningen.
Het grootste deel van de bewoners voelt zich na realisatie veiliger dan daarvoor.
De ondernemers zijn ontevreden over de oplossing en de communicatie. Ook de
schadeafhandeling en de extra concurrentie voor de horeca op de boulevard t.g.v. de
permanente strandtenten op het strand worden als reden voor hun ontevredenheid genoemd,
Bij de toeristen liepen de meningen uiteen. Uiteraard waren zij minder op de hoogte van het
project. Allemaal ervaren zij de dijk in duinconstructie als een verandering van de kuststrook
in Noordwijk, sommigen negatief en sommigen positief.
De hoofdvraag is: Welke maatregelen kunnen het best worden getroffen om de
veiligheid van de Katwijkse kust te verbeteren?
Het antwoord op deze hoofdvraag is als volgt: Om de veiligheid van de Katwijkse kust te
verbeteren, kan het beste een Dijk in Duin constructie worden toegepast. Deze oplossing
garandeert de veiligheid en past binnen het budget. Daarbij voldoet de oplossing aan de
belangen van de verschillende belangengroepen en de andere spelende aspecten. Daarbij is er
een voorbeeld te vinden in het nabijgelegen Noordwijk. Ook zal het Dijk in Duin het
bestaande parkeerprobleem sterk kunnen reduceren, omdat er tijdens de bouw ook een
parkeergarage gerealiseerd kan worden.
Het dijk in duin combineert veiligheid, natuur en recreatie en biedt een oplossing voor het
parkeerprobleem, terwijl het karakter van Katwijk zoveel als mogelijk behouden blijft en is
daarom de beste maatregel die getroffen kan worden om de veiligheid van de Katwijkse kust
te verbeteren.
34

Bronnenlijst en woord van dank
bij het samenstellen van dit werkstuk is gebruik gemaakt van onderstaande
(informatie)bronnen.
De volgende websites:
http://www.wikipedia.nl
http://www.infrawiki.nl
http://www.straategie.nl
http://www.natura2000.nl
http://www.heiderijk.nl
http://www.archeologieonline.nl
http://www.kustwerkkatwijk.nl
http://www.katwijk.vandaag.nl
http://forum.onweer-online.nl
http://english.verkeerenwaterstaat.nl
De volgende documenten:
Basissheets Katwijk in kustvisie;
Hoogheemraadschap van Rijnland, Leiden.
Startnotitie/MER kustversterking Katwijk;
26 maart 2009;
Hoogheemraadschap van Rijnland, Leiden.
Kustwerk Katwijk, voorlopig ontwerp openbare ruimte,
12 januari 2012;
Gemeente Katwijk.
Een woord van dank
De volgende personen hebben hun medewerking verleend aan het tot stand komen van dit
werkstuk:
dhr P. de Booy - Projectmanager, Hoogheemraadschap van Rijnland.
mevr. W.L. Oosterwijk - Omgevingsmanager, Hoogheemraadschap van Rijnland.
Ing A. Pracht - Vakspecialist, Hoogheemraadschap van Rijnland.
35

Bijlagen
Bijlage 1: Enquête Kustverdediging Noordwijk
Bijlage 2: Logboek
36

Bijlage 1:
Enquête Kustverdediging Noordwijk
37

ENQUÊTE KUSTVERDEDIGING NOORDWIJK
INFORMATIEBLAD GEËNQUÊTEERDEN
Korte inleiding
Mijn naam is Hilde Pracht, momenteel zit in ik 6 gymnasium. Voor mijn eindexamen moet ik
een profielwerkstuk maken. Als onderwerp heb ik de kustverdediging van Katwijk gekozen.
Deze is namelijk niet veilig meer, dus zal men de kust moeten versterken. De oplossing die
men in Katwijk zal toepassen heet ‘dijk in duin’. Eenzelfde techniek is eerder hier in
Noordwijk toegepast. Ik ben erg benieuwd hoe deze oplossing hier is ontvangen, vandaar dat
ik nu deze enquête afneem. Deze bestaat uit een korte inleiding over Noordwijk en een aantal
stellingen. Het invullen van de enquête zal enkele minuten duren.
Inleiding Noordwijk
Tot voor kort voldeed de kustverdediging van Noordwijk niet aan de veiligheidsnormen. Bij
een grote storm zou de kust van Noordwijk kunnen overstromen. Daarom is van september
2007 tot april 2008 de kust bij Noordwijk versterkt door in dijk die ‘verstopt’ is in brede
duinen. De dijk doet hierbij het echte werk. Maar omdat het zand van de duinen de golven al
reduceert, hoefde de dijk niet al te hoog te worden.
Schematische weergave van het Dijk in Duin in Noordwijk
Op dit moment zijn er alweer wat zomers achter de rug en het nieuwe strand en de duinen zijn
zich aan het vormen; er groeien weer planten, dieren (zoals de zandhagedis) komen weer
terug en de duinen krijgen hun natuurlijke glooiing terug. Het is de bedoeling dat de natuur
weer zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat hersteld.
38

Blanco Enquêteformulier
39

Bewoner vragen gemarkeerd B
Ondernemer vragen gemarkeerd O
Toerist vragen gemarkeerd T
1. Bent u bekend met het project Dijk in Duin?
2. Merkt u iets van het resultaat?
3. Voelde u zich onveilig voor de bouw van
het Dijk in duin?
4. Voelt u zich veiliger sinds de aanleg van het
project?
5. Heeft u hinder ervaren aan de bouw van het
Dijk in Duin?
6. Vindt u dat het straatbeeld van Noordwijk
negatief is verandert door de aanleg van het
Dijk in Duin?
7. Bent u door de projectgroep goed op de
hoogte gehouden over het project
kustversteviging Noordwijk?
8. Heeft u behoefte gehad aan meer
informatie?
9. Heeft u voldoende mogelijkheid tot
inspraak gehad?
10. Door de komst van het Dijk in Duin zijn
belangrijke waardes waarvoor ik naar
Noordwijk kwam, verdwenen
11. Valt het u op dat er in Noordwijk een Dijk
in Duin ligt?
12. Mijn bedrijf kon niet het hele jaar geopend
zijn vanwege veiligheidsregels die
betrekking hadden tot de kustverdediging
van Noordwijk
13. Heeft u tijdens de aanleg van het Dijk in
Duin schade gehad?
14. Is uw eventuele gebrek aan inkomsten
vergoed?
15. Bent u door de projectgroep goed op de
hoogte gehouden van de vordering van het
project?
16. Heeft u mogelijkheid gekregen tot inspraak
in het plan?
17. Heeft u behoefte gehad aan meer
informatie?
18. Profiteert u door het Dijk in Duin van
minder strenge regels?
19. Heeft u door het Dijk in Duin minder
opbrengst? Bijvoorbeeld doordat u minder
bereikbaar bent, of omdat voor gasten
belangrijke voordelen van uw bedrijf, zoals
uitzicht op zee, zijn verdwenen?
20. Is Noordwijk voor u en uw bedrijf positief
veranderd door de aanbreng van het Dijk in
Duin?
21. Voldoet het resultaat aan het beeld dat bij u
is geschapen?
Zeer
oneens
oneens Eens Zeer
eens
groep
B/T
B/T
B/T
B/T
B
B
B
T
T (1ste
bezoek)
O
O
O
O
O
O
O
O
O
B/ O
40

Resultaten Enquête
41

Bijlage 2:
Logboek
45

Datum Tijd besteed in min Taak
25-8-2011 30 Hoofdvraag en deelvragen
formuleren + onder elk
deelvraagje beschrijven wat
ongeveer de bedoeling is.
26-8-2011 15 Nuttige websites zoeken,
29-8-2011 20 Hoofd- en deelvragen op de
computer zetten,
voorbereiden op afspraak
met Hoogheemraadschap van
Rijnland.
3-9-2011 45 Informatie op de gevonden
sites doorgelezen. Sites
gezocht.
5-9-2011 30 Sites doorgelezen.
Steekwoorden voor
deelvraag 1 opgeschreven.
9-9-2011 15 Afspraak met
profielwerkstukbegeleider
12-9-2011 30 Deelvragen netjes
formuleren, hoofdvraag
netjes formuleren. Gevonden
bronnen ordenen. Vragen
bedenken om te stellen bij
het Hoogheemraadschap van
Rijnland
19-9-2011 40 Informatie doorlezen.
Voorbereiden op de afspraak
bij het Hoogheemraadschap
van Rijnland
19-9-2011 150 Afspraak
hoogheemraadschap van
rijnland
20-9-2011 90 Schrijven aan deelvraag 1
21-9-2011 20 Schrijven aan deelvraag 1
29-9-2011 45 Informatie zoeken voor
andere deelvragen
5-10-2011 100 Schrijven aan deelvraag 3.
Hoofdstuk 1 opnieuw lezen
en aanpassen
13-10-2011 180 Schrijven aan deelvraag 2 en
3
7-11-2011 165 Deelvraag 3 en een begin aan
deelvraag 6
8-11-2011 45 Informatiebronnen doorlezen
en schrijven aan deelvraag 3
9-11-2011 70 Afbeeldingen invoegen,
informatie doorlezen en
schrijven aan deelvraag 3
46

10-11-2011 20 Schrijven aan deelvraag 3.
afspraak met
profielwerkstukbegeleider.
13-11-2011 10 Logboek mooi maken en
duidelijker invullen
12-11-2011 50 Deelvraag 3, begin deelvraag
4
13-11-2011 45 Deelvraag 4, deelvraag 3
teruglezen en informatie
toevoegen
14-11-2011 55 Deelvraag 4
16-11-2011 10 Deelvraag 4
18-11-2011 25 Deelvraag 4
21-11-2011 15 Deelvraag 4
22-11-2011 30 Deelvraag 4
23-11-2011 120 Deelvraag 4, opmaak hele
werkstuk
24-11-2011 90 Deelvraag 2, 3 en 4
doorlezen en
aanpassen/verbeteren, foto’s
mooi maken + onderschrift,
vragen voor Deelvraag 5
bedenken.
25-11-2011 390 Deelvraag 4, hele werkstuk
doorlezen en verbeteren,
informatie toevoegen waar
nodig. Tekst die niet loopt
verbeteren. Andere
deelvragen aanpassen
aangezien informatie uit
deelvraag 4 moest
terugverwijzen op eerder
genoemde informatie.
26-11-2011 20 Deelvraag 4
27-11-2011 180 Vragen Deelvraag 5
aanpassen, voetnoten
ingevoegd en uitgeschreven,
afbeeldingen invoegen,
deelvraag 4 verder
uitschrijven.
28-11-2011 100 Enquête maken
28-11-2011 100 + 20 Alle deelvragen doorlezen
om ze klaar te maken voor
inleveren kladversie. Alles in
een bestand voegen,
voetnoten verbeteren,
bronnen bijvoegen.
Inhoudsopgave kloppend
maken, overal hetzelfde
47

letterype, paginanummering
toevoegen en laatste details.
?? 360 Enquête in Noordwijk
afnemen
5-1-2012 20 Enquête afmaken, uitprinten,
inleiding enquête verbeteren
25-1-2012 130 Bezoek aan inloopavond
Kustwerk Katwijk
26-1-2012 270 Enquête resultaten in
verwerken: percentages
uitreken, grafieken maken,
verbanden leggen, deelvraag
6
27-1-2012 120 Verbeteringen in layout
(bronnen) + deelvraag 6
29-1-2012 240 Verbeteringen in tekst. Naar
Katwijk om foto’s te nemen.
Deelvraag 5 en 6
30-1-2012 150 Inleiding, begin aan
conclusie, kaft
31-1-2012 315 Kaft verbeteren, Deelvraag 1
tot en met deelvraag 4.2
verbeteren: fouten
verwijderen, ontbrekende
informatie toevoegen,
opmaak, bronnen, foto’s etc.
1-2-2012 240 Vanaf deelvraag 4.2
Doorlezen en verbeteren:
fouten verwijderen,
ontbrekende informatie
toevoegen, opmaak, bronnen,
foto’s etc.
2-2-2012 45 Samenvatting, conclusie
4-2-2012 285 Deelvraag 5, samenvatting,
conclusie, layout, fouten
verbeteren
5-2-2012 150 Conclusie+ samenvatting.
Layout, fouten verbeteren,
doorlezen, laatste details,
woord van dank en
bronnenlijst.
Totaal 4700 (=78,3 uur)
48