Rapport en vaardigheden - Vliegwielers
Rapport en vaardigheden - Vliegwielers
Rapport en vaardigheden - Vliegwielers
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Rapport</strong> <strong>en</strong> vaardighed<strong>en</strong><br />
<strong>Rapport</strong> wordt al lang door psychoanalytici gebruikt om het vertrouw<strong>en</strong>svolle contact<br />
tuss<strong>en</strong> arts <strong>en</strong> patiënt mee aan te duid<strong>en</strong>. In NLP heeft rapport dezelfde betek<strong>en</strong>is.<br />
De definitie luidt:<br />
<strong>Rapport</strong> is e<strong>en</strong> sfeer van vertrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> op<strong>en</strong>heid tuss<strong>en</strong> één of meer m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>.<br />
Het is e<strong>en</strong> dynamische wisselwerking tuss<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, die tot betrokk<strong>en</strong>heid, respect,<br />
gelijkwaardigheid <strong>en</strong> op<strong>en</strong>heid uitnodigt.<br />
<strong>Rapport</strong> gaat over de kwaliteit van het contact, die gevoeld kan word<strong>en</strong> door alle<br />
betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong>. <strong>Rapport</strong> betek<strong>en</strong>t elkaar wez<strong>en</strong>lijk ontmoet<strong>en</strong>. <strong>Rapport</strong> is erg belangrijk,<br />
omdat de mate waarin het aanwezig is de kwaliteit van de ontmoeting bepaalt.<br />
<strong>Rapport</strong> is niet iets wat je doet, maar veel meer wat je voelt. Bij e<strong>en</strong> goed rapport<br />
hebb<strong>en</strong> de gesprekpartners het gevoel dat ze zichzelf mog<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> wet<strong>en</strong> ze zich<br />
daarin geaccepteerd. Dat laatste is belangrijk. Als de ander alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> truc toepast,<br />
voel je dit - hoe dan ook.<br />
E<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>lijke ontmoeting is niet vanzelfsprek<strong>en</strong>d. Dat vraagt het voortdur<strong>en</strong>d<br />
aanwezig zijn, e<strong>en</strong> int<strong>en</strong>se betrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> het uitnodig<strong>en</strong> <strong>en</strong> aansprek<strong>en</strong> van de<br />
ander.<br />
<strong>Rapport</strong> is ge<strong>en</strong> statisch iets. Het is niet iets wat er plotseling is <strong>en</strong> dan blijft. <strong>Rapport</strong><br />
is e<strong>en</strong> dynamische toestand, e<strong>en</strong> wisselwerking tuss<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> proces dat<br />
voortdur<strong>en</strong>d in beweging is. Er is pas e<strong>en</strong> diepgaand rapport als het e<strong>en</strong> gevoel van<br />
sam<strong>en</strong>zijn creëert, e<strong>en</strong> gevoel van ‘ontgr<strong>en</strong>st’ zijn. Je voelt je niet langer geïsoleerd<br />
of in jezelf beslot<strong>en</strong>, maar je kunt je op<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
Het opbouw<strong>en</strong> van rapport komt zeer dicht bij het aanw<strong>en</strong>d<strong>en</strong> van liefdevolle<br />
aandacht <strong>en</strong> is hierdoor wellicht de meest hel<strong>en</strong>de kracht die iemand kan belev<strong>en</strong>.<br />
Belangrijk bij het opbouw<strong>en</strong> van rapport zijn<br />
observer<strong>en</strong><br />
match<strong>en</strong>/mismatch<strong>en</strong><br />
pacing <strong>en</strong> leading<br />
index computations<br />
sorting by self/other<br />
backtrack<br />
tonaliteit<br />
primaire repres<strong>en</strong>tatiesystem<strong>en</strong>/predikat<strong>en</strong><br />
oogbeweging<strong>en</strong>.
Observer<strong>en</strong><br />
Omdat bijna 90% van onze communicatie non-verbaal is, is het observer<strong>en</strong> van die<br />
signal<strong>en</strong> heel belangrijk. Non-verbale signal<strong>en</strong> zijn zintuigspecifieke verandering<strong>en</strong><br />
die optred<strong>en</strong> in specifieke situaties <strong>en</strong> beleving<strong>en</strong>. Er zijn<br />
visuele verandering<strong>en</strong><br />
- kleur<br />
- lijntjes in het gezicht<br />
- spierspanning<br />
- houding van romp, hoofd <strong>en</strong> ledemat<strong>en</strong><br />
- ademhaling<br />
- spanning in de lipp<strong>en</strong>.<br />
auditieve verandering<strong>en</strong><br />
- toonhoogte<br />
- tempo<br />
- volume<br />
- timbre<br />
- pauzes.<br />
Sam<strong>en</strong>vatting van de belangrijke non-verbale signal<strong>en</strong> is HALTO<br />
- houding<br />
- ademhaling<br />
- ledemat<strong>en</strong><br />
- tempo <strong>en</strong> tonaliteit<br />
- oogbeweging<strong>en</strong> <strong>en</strong> oogcontact<br />
Observer<strong>en</strong> is het zonder <strong>en</strong>ige interpretatie het waarnem<strong>en</strong> van deze signal<strong>en</strong>.<br />
Deze waarneming van non-verbale signal<strong>en</strong> interpreteer je niet.<br />
Vaak interpreter<strong>en</strong> we onze waarneming<strong>en</strong> bijvoorbeeld:<br />
Zijn w<strong>en</strong>kbrauw<strong>en</strong> zijn opgetrokk<strong>en</strong>. Hij is arrogant.<br />
Zij spreekt snel <strong>en</strong> met oplop<strong>en</strong>d volume. Zij is woed<strong>en</strong>d.<br />
Zijn hand<strong>en</strong> zijn koud <strong>en</strong> vochtig. Hij is bang.<br />
Belangrijk uitgangspunt:<br />
e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele verandering ge<strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is heeft,<br />
e<strong>en</strong> verandering die zich twee keer herhaald toevallig is,<br />
e<strong>en</strong> verandering die zich drie keer herhaald e<strong>en</strong> patroon is.
Match / mismatch<br />
Match<strong>en</strong> is de ander in zijn gedrag, manier van prat<strong>en</strong> <strong>en</strong> d<strong>en</strong>kpatron<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>,<br />
daarbij aansluit<strong>en</strong>. Match<strong>en</strong> is het b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> van wat er is. Dit is iets anders dan<br />
de ander letterlijk spiegel<strong>en</strong> of naboots<strong>en</strong>.<br />
Match<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> subtiel proces waarin je de ander het gevoel geeft begrep<strong>en</strong> te zijn.<br />
Dit moet dan ook je int<strong>en</strong>tie zijn. We match<strong>en</strong> allemaal van nature, want we zijn vaak<br />
g<strong>en</strong>eigd het gedrag van de groep te volg<strong>en</strong>.<br />
Match<strong>en</strong> vindt grot<strong>en</strong>deels non-verbaal plaats.<br />
Match<strong>en</strong> doe je vooral op HALTO <strong>en</strong> op predikat<strong>en</strong>.<br />
Mismatch<strong>en</strong> is het teg<strong>en</strong>overgestelde van match<strong>en</strong>. De nadruk ligt op wat er niet is.<br />
M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die veel mismatch<strong>en</strong>, gebruik<strong>en</strong> vaak het woordje niet. Ze lett<strong>en</strong> op de<br />
ding<strong>en</strong> die er niet zijn <strong>en</strong> onderscheid<strong>en</strong> zich liever dan zich aan te sluit<strong>en</strong> bij de<br />
groep.<br />
Pacing <strong>en</strong> leading<br />
Match<strong>en</strong> met het doel te gaan leid<strong>en</strong><br />
<strong>Rapport</strong> is noodzakelijk voor iedere succesvolle communicatie. Bandler <strong>en</strong><br />
Grinder zi<strong>en</strong> het proces ‘Volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> leid<strong>en</strong>’ als de kernvoorwaarde voor het<br />
ontstaan van rapport. Elke succesvolle communicatie begint met - vanuit respect<br />
voor de ander - het aansluiting zoek<strong>en</strong> bij de ervaring van de ander. De eerste<br />
stap in de richting van rapport bestaat uit het afstemm<strong>en</strong> op de ander.<br />
Match<strong>en</strong> op HALTO <strong>en</strong> predikat<strong>en</strong><br />
Je kunt je aandacht richt<strong>en</strong> op hetzelfde als de ander. Onbewust laat je dan<br />
merk<strong>en</strong> dat je allebei op hetzelfde gefocust b<strong>en</strong>t. Match<strong>en</strong> <strong>en</strong> volg<strong>en</strong> kun je<br />
toepass<strong>en</strong> op houding, stemgebruik, ademhaling, taalpatron<strong>en</strong>, modaliteit<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>zovoort.<br />
Als je op deze wijze iemand vanuit zijn model van de wereld leidt naar e<strong>en</strong> ander<br />
model, noem<strong>en</strong> we dat leading. Dat betek<strong>en</strong>t niet dat je iemand e<strong>en</strong> ander model van<br />
de wereld opdringt. Je leert die ander wel los te kom<strong>en</strong> van zijn model van de wereld,<br />
zodat hij nieuwe mogelijkhed<strong>en</strong> krijgt tot verandering.<br />
Wanneer je goed rapport hebt <strong>en</strong> e<strong>en</strong> match met de ander, dan kun je leid<strong>en</strong><br />
door kleine verandering<strong>en</strong> in je gedrag aan te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Bijvoorbeeld je stem<br />
harder of zachter lat<strong>en</strong> klink<strong>en</strong> of je houding verander<strong>en</strong>. De ander gaat (als je<br />
het goed doet) onbewust met je mee. Als de ander jouw verandering<strong>en</strong><br />
overneemt, kun je stap voor stap verder gaan met het verander<strong>en</strong> van je gedrag.<br />
Belangrijk is voortdur<strong>en</strong>d het gedrag van de ander te observer<strong>en</strong>.<br />
Wanneer je wil match<strong>en</strong> Iet je op de ademhaling <strong>en</strong> lichaamsbeweging van de<br />
ander <strong>en</strong> stemt jouw ademhaling <strong>en</strong> houding af op die van de ander.<br />
Let ook op de plaats van de ademhaling. Zit die hoog in de borst, in het midd<strong>en</strong><br />
of in de buik? Het gaat niet alle<strong>en</strong> om het ritme, maar ook om de plaats van de<br />
ademhaling te observer<strong>en</strong> <strong>en</strong> te match<strong>en</strong>.
Als je de ademhaling van e<strong>en</strong> ander volgt, breid je jouw observatiegebied uit<br />
naar lichaamsbeweging<strong>en</strong>. Je observeert ze onopvall<strong>en</strong>d met het doel ze te<br />
match<strong>en</strong>. Het match<strong>en</strong> <strong>en</strong> volg<strong>en</strong> van de ademhaling <strong>en</strong> lichaamsbeweging<br />
Wordt door je gesprekspartner onbewust waarg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> dit creëert e<strong>en</strong> sfeer<br />
van overe<strong>en</strong>stemming, gelijkgezindheid <strong>en</strong> harmonie op onbewust niveau.<br />
Zo heeft het e<strong>en</strong> diepgaand effect bij het opbouw<strong>en</strong> van rapport.<br />
Wanneer kun je pacing <strong>en</strong> leading gebruik<strong>en</strong>?<br />
De bedoeling van het volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarna leid<strong>en</strong> is de ander naar e<strong>en</strong> ander<br />
(gew<strong>en</strong>st) gedrag of andere houding br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, bijvoorbeeld van e<strong>en</strong> depressieve<br />
naar e<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergieke houding of van e<strong>en</strong> geslot<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> op<strong>en</strong> houding.<br />
Index computations<br />
Elke ervaring kan ingedeeld word<strong>en</strong> in drie verschill<strong>en</strong>de deelaspect<strong>en</strong>: d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>,<br />
do<strong>en</strong> <strong>en</strong> voel<strong>en</strong>. In veel vorm<strong>en</strong> van NLP gaat het om het opspor<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
voorkeurspatroon. We hebb<strong>en</strong> namelijk allemaal e<strong>en</strong> bepaalde voorkeur voor het<br />
structurer<strong>en</strong> van subjectieve ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong> de manier waarop we deze belev<strong>en</strong>.<br />
Index betek<strong>en</strong>t structuur <strong>en</strong> computing betek<strong>en</strong>t opslaan.<br />
Het kunn<strong>en</strong> afstemm<strong>en</strong> op deze prioriteit<strong>en</strong> helpt je bij het opbouw<strong>en</strong> van rapport.<br />
Het in e<strong>en</strong> gesprek wissel<strong>en</strong> van het <strong>en</strong>e voorkeursysteem naar het andere<br />
(bijvoorbeeld van d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> naar voel<strong>en</strong>) helpt je om nieuwe informatie te krijg<strong>en</strong>,<br />
vergroot je keuzemogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> maakt je bewuster van de totale ervaring<br />
IP Internal Proces interne dialoog Wat zeg ik teg<strong>en</strong> mezelf?<br />
IS Internal State interne toestand Gevoel<strong>en</strong>s<br />
EB Extern Behavior extern gedrag Welk gedrag laat ik zi<strong>en</strong>?<br />
De interne toestand (IS) heeft als functie<br />
het evaluer<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> ervaring door aan<br />
te voel<strong>en</strong> hoe we de ervaring belev<strong>en</strong><br />
(gemoedsbeleving).<br />
De interne process<strong>en</strong> (IP) is ons<br />
d<strong>en</strong>kproces waarbij onze overtuiging<strong>en</strong>,<br />
criteria <strong>en</strong> waard<strong>en</strong> belangrijke filters<br />
vorm<strong>en</strong>, die we gebruik<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> ervaring<br />
verwerk<strong>en</strong>. Het d<strong>en</strong>kproces ord<strong>en</strong>t de<br />
ervaring <strong>en</strong> geeft inzicht <strong>en</strong> overzicht.<br />
Extern gedrag verwijst naar de concreet waarneembare, meetbare acties <strong>en</strong><br />
reacties.<br />
Wanneer de drie basale functies (IP,IS,EB) harmonische met elkaar sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>,<br />
leidt dit tot ev<strong>en</strong>wicht <strong>en</strong> innerlijke harmonie.<br />
E<strong>en</strong> voorkeurspatroon is oorspronkelijk ontstaan door e<strong>en</strong> conditionering uit het<br />
verled<strong>en</strong>. Op zich is het e<strong>en</strong> waardevolle vaardigheid.
Het nadeel komt te voorschijn als dat de <strong>en</strong>ige keuzemogelijkheid is waarmee we<br />
kunn<strong>en</strong> functioner<strong>en</strong>. Dat beperkt ons in onze communicatie <strong>en</strong> filtert de ervaring<br />
waardoor de andere gebied<strong>en</strong> van de ervaring niet gezi<strong>en</strong>, gehoord of gevoeld<br />
word<strong>en</strong>.<br />
De index computations gev<strong>en</strong> ons duidelijke feedback over de (on)ev<strong>en</strong>wichtigheid<br />
van het lev<strong>en</strong>:<br />
a. Iemand die hoofdzakelijk vanuit het IP de wereld beleeft zit vooral in het hoofd.<br />
b. Iemand die hoofdzakelijk handelt vanuit EB wordt e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>selijke robot.<br />
c. Iemand die hoofdzakelijk voorrang geeft aan het voel<strong>en</strong> sluit zich af voor de<br />
realiteit.<br />
Sorting by Other / Sorting by Self (SBO/SBS)<br />
Sorting by Other (SBO) betek<strong>en</strong>t het vermog<strong>en</strong> je volledige aandacht te richt<strong>en</strong> op<br />
het wereldbeeld (MOW) van de ander. Ofwel e<strong>en</strong> invoel<strong>en</strong>d vermog<strong>en</strong>, dus<br />
voel<strong>en</strong> zoals de ander voelt<br />
zi<strong>en</strong> wat de ander ziet<br />
hor<strong>en</strong> wat de ander hoort<br />
d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> wat de ander d<strong>en</strong>kt.<br />
Het spreekt voor zich dat je hierbij je eig<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> goed in de gat<strong>en</strong> moet houd<strong>en</strong>.<br />
Je kunt Sorting by Other pas toepass<strong>en</strong> als je goed in staat b<strong>en</strong>t Sorting by Self te<br />
zijn. Dat vraagt e<strong>en</strong> groot bewustzijn van jezelf <strong>en</strong> het k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van je gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>.<br />
Het id<strong>en</strong>tificer<strong>en</strong> <strong>en</strong> meevoel<strong>en</strong> met de emoties van de ander moet e<strong>en</strong> bewuste<br />
keuze zijn. Als het je overkomt, is het verstandig eerst bewust Sorting by Self te<br />
word<strong>en</strong>, zodat je je meer bewust wordt van wie je zelf b<strong>en</strong>t.<br />
Sorting by Other vereist dat je:<br />
att<strong>en</strong>tie gericht is op de ander<br />
int<strong>en</strong>tie in het belang is van de ander.<br />
Voor e<strong>en</strong> verantwoord Sorting by Other, is het volg<strong>en</strong>de van belang:<br />
- je bewust zijn van je eig<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong><br />
- gezonde gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> jezelf <strong>en</strong> de ander<br />
- waardering voor de verschill<strong>en</strong> <strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> met de ander<br />
- het vermog<strong>en</strong> je in te lev<strong>en</strong> in de emoties van de ander <strong>en</strong> jezelf daarbij toe te<br />
staan emotioneel betrokk<strong>en</strong> te rak<strong>en</strong>, maar ... zonder in de valkuil te stapp<strong>en</strong> van<br />
d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat wat jij voelt hetzelfde is als wat de ander voelt.<br />
Sorting by Self<br />
Daarmee bedoel<strong>en</strong> we de bewuste keus om bij jezelf te blijv<strong>en</strong>. Je geeft voorrang<br />
aan je eig<strong>en</strong> wereldbeeld <strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s. Dit staat los van respect voor de ander.<br />
Het is ess<strong>en</strong>tieel Sorting by Self te kunn<strong>en</strong> zijn. Het vereist zelfvertrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
zelfrespect. Vanuit zelfrespect ontstaat het respect voor de ander.<br />
Je bewust zijn van de keuze die je hebt om SBO of SBS te zijn, geeft je e<strong>en</strong> grote<br />
flexibiliteit in de communicatie.
Backtrack<br />
Backtrack betek<strong>en</strong>t letterlijk terugspor<strong>en</strong>. Het is e<strong>en</strong> verbale methode om het rapport<br />
te stimuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> te ondersteun<strong>en</strong>.<br />
Backtrack<strong>en</strong> is dus de terugkoppeling van het verhaal van de ander door<br />
- bepaalde woord<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of zinsdel<strong>en</strong> te herhal<strong>en</strong><br />
- e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>vatting te gev<strong>en</strong> van het gesprek.<br />
Het doel van backtrack<strong>en</strong> is<br />
- het verstevig<strong>en</strong> van het rapport<br />
- het gesprek op gang houd<strong>en</strong><br />
- de ander uitnodig<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> bepaald woord te verduidelijk<strong>en</strong>.<br />
Backtrack match<br />
Backtrack match is afstemm<strong>en</strong>: intonatie, exact dezelfde woord<strong>en</strong> zonder <strong>en</strong>ige<br />
vrag<strong>en</strong>de intonatie inlass<strong>en</strong>.<br />
De woord<strong>en</strong> die je gesprekspartner beklemtoont, zijn belangrijk. Juist die woord<strong>en</strong><br />
backtrack<strong>en</strong> heeft de meeste impact voor het rapport <strong>en</strong> nodigt je gesprekspartner uit<br />
om meer te vertell<strong>en</strong> <strong>en</strong> te verduidelijk<strong>en</strong>.<br />
Backtrack mismatch<br />
Dit gebruik je pas als er rapport is. Het doel is de ander te vrag<strong>en</strong> om zich te<br />
verduidelijk<strong>en</strong>. Je herhaalt het beklemtoonde woord in e<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>de vorm of je<br />
herhaalt e<strong>en</strong> ander woord.<br />
E<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>vatting in jouw woord<strong>en</strong> met daarbij de vraag of dit klopt, is ook e<strong>en</strong> vorm<br />
van backtrack mismatch.<br />
Tonaliteit<br />
Uit onderzoek blijkt dat 35% van de boodschap die we will<strong>en</strong> overbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> door<br />
tonaliteit wordt bepaald. Als je met zachte stem zegt dat je vreselijk boos b<strong>en</strong>t op de<br />
ander, dan neemt de ander je waarschijnlijk niet echt serieus. Iemand die met e<strong>en</strong><br />
treurige stem vertelt hoe gelukkig hij/zij is, is moeilijk te gelov<strong>en</strong>.<br />
Tonaliteit is belangrijk bij het weergev<strong>en</strong> van je stemming.<br />
Daarom is het e<strong>en</strong> belangrijk instrum<strong>en</strong>t bij het afstemm<strong>en</strong> op de ander <strong>en</strong> het<br />
verdiep<strong>en</strong> van het rapport.<br />
Bij tonaliteit lett<strong>en</strong> we op<br />
- het volume (hard/zacht)<br />
- het tempo (snel of traag)<br />
- het timbre ( warme stem of harde schelle stem).
Repres<strong>en</strong>tatiesystem<strong>en</strong>/Predikat<strong>en</strong><br />
Predikat<strong>en</strong> zijn woord<strong>en</strong> die we gebruik<strong>en</strong> om onze interne ervaring<strong>en</strong> te beschrijv<strong>en</strong>.<br />
Dit do<strong>en</strong> we met visuele, auditieve, kinestetische, olfactorische <strong>en</strong> gustatorische<br />
predikat<strong>en</strong>. Met het match<strong>en</strong> op predikat<strong>en</strong> match je op de taal die de ander gebruikt.<br />
Dit is e<strong>en</strong> krachtige manier om rapport te mak<strong>en</strong>.<br />
Iedere<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> voorkeur in het gebruik<strong>en</strong> van predikat<strong>en</strong>.<br />
We zegg<strong>en</strong> de visuele, auditieve <strong>en</strong> kinesthetische predikat<strong>en</strong>.<br />
De olfactorische <strong>en</strong> gustatorische vall<strong>en</strong> onder de kinesthetische predikat<strong>en</strong>.<br />
Deze voorkeur is e<strong>en</strong> filter die onze subjectieve ervaring bepaalt.<br />
Als we via onze zintuig<strong>en</strong> iets hebb<strong>en</strong> waarg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, dan gev<strong>en</strong> we daar betek<strong>en</strong>is<br />
aan met behulp van allerlei interne process<strong>en</strong>. Dit verwoord<strong>en</strong> we via onze taal (=<br />
predikat<strong>en</strong>). Daarom zegg<strong>en</strong> de predikat<strong>en</strong> die we gebruik<strong>en</strong> iets over onze<br />
subjectieve ervaring.<br />
Match<strong>en</strong> op het repres<strong>en</strong>tatiesysteem van de ander roept vertrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> begrip op.<br />
Visuele predikat<strong>en</strong><br />
zi<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong> bekijk<strong>en</strong> verschijn<strong>en</strong><br />
ton<strong>en</strong> aan het licht kom<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong> belicht<strong>en</strong><br />
toelicht<strong>en</strong> schitter<strong>en</strong> helder mistig<br />
in focus fonkel<strong>en</strong>d kristalhelder flits<strong>en</strong><br />
inbeeld<strong>en</strong> gezichtspunt schijn<strong>en</strong> blanco<br />
voorlicht<strong>en</strong> brandpunt gloei<strong>en</strong> inzicht<br />
horizon illusie illustrer<strong>en</strong> beeld<br />
inspecter<strong>en</strong> verhelder<strong>en</strong>d spiegel obscuur<br />
observer<strong>en</strong> vooruitzicht perspectief weerspiegel<strong>en</strong><br />
scène zicht visie visualiser<strong>en</strong><br />
Auditieve predikat<strong>en</strong><br />
hor<strong>en</strong> luister<strong>en</strong> geluid(<strong>en</strong>) muziek mak<strong>en</strong><br />
harmoniër<strong>en</strong> afstemm<strong>en</strong> op stilte gehoord word<strong>en</strong><br />
weerklink<strong>en</strong> doof zacht klink<strong>en</strong> dissonantie<br />
stemmer, overstemm<strong>en</strong> ongehoord vrag<strong>en</strong><br />
articuler<strong>en</strong> hoorbaar luidruchtig converser<strong>en</strong><br />
discussiër<strong>en</strong> dissonant gehoorsafstand roddel<br />
gerucht tot zwijg<strong>en</strong> br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> navrag<strong>en</strong> interview<strong>en</strong><br />
luid vermeld<strong>en</strong> lawaai oraal<br />
rijm bell<strong>en</strong> verslag uitbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> oordeel uitsprek<strong>en</strong><br />
brull<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> sprek<strong>en</strong> sprakeloos<br />
schreeuw<strong>en</strong> gill<strong>en</strong> prat<strong>en</strong> meedel<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> <strong>en</strong> al oor gehoor muziek e<strong>en</strong> belletje lat<strong>en</strong><br />
rinkel<strong>en</strong><br />
Kinestetische predikat<strong>en</strong><br />
glijd<strong>en</strong> door aanslaan tikk<strong>en</strong> op contact legg<strong>en</strong><br />
naar buit<strong>en</strong> gooi<strong>en</strong> ronddraai<strong>en</strong> hard gevoelloos<br />
tastbaar schrap<strong>en</strong> onbeweeglijk iets onder de knie<br />
krijg<strong>en</strong><br />
voel<strong>en</strong> aanrak<strong>en</strong> grijp<strong>en</strong> te pakk<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong><br />
solide verdrag<strong>en</strong> agiter<strong>en</strong> (on)draaglijk<br />
brek<strong>en</strong> ongevoelig aanvall<strong>en</strong> verpletter<strong>en</strong>d<br />
emotioneel stevig vloei<strong>en</strong> vastpakk<strong>en</strong><br />
hang<strong>en</strong>de verwarmd slaan houd<strong>en</strong><br />
dring<strong>en</strong> lauw beweging paniekerig<br />
druk verzacht<strong>en</strong> zich haast<strong>en</strong> zacht<br />
pijnlijk stress ondersteun<strong>en</strong> spanning<br />
steun rots angst woede<br />
emotie aftast<strong>en</strong> invoel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> balletje opgooi<strong>en</strong>
Behalve deze drie is er nog e<strong>en</strong> categorie ongespecificeerd. Dit zijn de meer neutrale<br />
woord<strong>en</strong> die vertaald kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in alledrie de repres<strong>en</strong>tatiesystem<strong>en</strong>.<br />
Bijvoorbeeld ervar<strong>en</strong>. Iets ervar<strong>en</strong> kun je door te zi<strong>en</strong>, te luister<strong>en</strong> <strong>en</strong> te voel<strong>en</strong> (<strong>en</strong> te<br />
ruik<strong>en</strong> <strong>en</strong> te proev<strong>en</strong>).<br />
Predikaatzinn<strong>en</strong><br />
Visuele Auditieve Kinestetische<br />
- E<strong>en</strong> lust voor het oog.<br />
- E<strong>en</strong> glimp opvang<strong>en</strong> van.<br />
- Oog in oog staan.<br />
- Zicht krijg<strong>en</strong> op.<br />
- Kleur bek<strong>en</strong>n<strong>en</strong>.<br />
- De andere kant op kijk<strong>en</strong>.<br />
- Iets doorzi<strong>en</strong>.<br />
- Iets door de vingers zi<strong>en</strong>.<br />
- Inzi<strong>en</strong> dat.<br />
- Het schijnt dat.<br />
- E<strong>en</strong> schitter<strong>en</strong>d idee.<br />
- E<strong>en</strong> duistere zaak.<br />
- In het licht van.<br />
- E<strong>en</strong> scène mak<strong>en</strong>.<br />
- E<strong>en</strong> klare kijk hebb<strong>en</strong> op.<br />
- E<strong>en</strong> beeld schets<strong>en</strong>.<br />
- In het niets star<strong>en</strong>.<br />
- E<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong> overzicht.<br />
- Ge<strong>en</strong> schijn van kans.<br />
- Zich illusies mak<strong>en</strong>.<br />
- Je oog lat<strong>en</strong> vall<strong>en</strong> op.<br />
- Oogje in het zeil houd<strong>en</strong>.<br />
- Perspectief bied<strong>en</strong><br />
- Met het blote oog.<br />
- Fotografisch geheug<strong>en</strong>.<br />
- Erop toezi<strong>en</strong> dat.<br />
- E<strong>en</strong> kijkje nem<strong>en</strong>.<br />
Belangrijk bij goed contact:<br />
- In harmonie zijn.<br />
- Jezelf overschreeuw<strong>en</strong>.<br />
- Je mond houd<strong>en</strong>.<br />
- Bij wijze van sprek<strong>en</strong>.<br />
- Iets doorprat<strong>en</strong>.<br />
- Voor dovemansor<strong>en</strong> prat<strong>en</strong>.<br />
- E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>ing uit<strong>en</strong>.<br />
- Stemm<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>.<br />
- Ruchtbaarheid gev<strong>en</strong>.<br />
- Het <strong>en</strong>e oor in, het andere uit.<br />
- E<strong>en</strong> kletskous zijn.<br />
- Het woord voer<strong>en</strong>.<br />
- Kletspraat verkop<strong>en</strong>.<br />
- Uitgesprok<strong>en</strong> de waarheid<br />
vertell<strong>en</strong>.<br />
- Iets verwoord<strong>en</strong>.<br />
- Binn<strong>en</strong> gehoorsafstand.<br />
- Je oor te luister<strong>en</strong> legg<strong>en</strong> bij.<br />
- E<strong>en</strong> knal gev<strong>en</strong>.<br />
- Met eig<strong>en</strong> or<strong>en</strong> gehoord.<br />
- Iemands hulp inroep<strong>en</strong>.<br />
- Verborg<strong>en</strong> boodschap.<br />
- Luidkeels roep<strong>en</strong>.<br />
- Doet e<strong>en</strong> belletje rinkel<strong>en</strong>.<br />
- Afstemm<strong>en</strong> op.<br />
- Nooit van gehoord.<br />
- Woord voor woord.<br />
- Iemand aanhor<strong>en</strong>.<br />
- Iemand iets influister<strong>en</strong>.<br />
- Greep krijg<strong>en</strong> op.<br />
- Iemand de hand reik<strong>en</strong>.<br />
- Iets vasthoud<strong>en</strong>.<br />
- Iets lat<strong>en</strong> bezink<strong>en</strong>.<br />
- De fantasie prikkel<strong>en</strong>.<br />
- Om de brij he<strong>en</strong> draai<strong>en</strong>.<br />
- Op je tand<strong>en</strong> bijt<strong>en</strong>.<br />
- Zich vastbijt<strong>en</strong> in iets.<br />
- De kaart<strong>en</strong> op tafel legg<strong>en</strong>.<br />
- Op het rechte pad blijv<strong>en</strong>.<br />
- De bov<strong>en</strong>hand krijg<strong>en</strong>.<br />
- Vastklamp<strong>en</strong> aan.<br />
- E<strong>en</strong> doortast<strong>en</strong>d iemand.<br />
- In e<strong>en</strong> hand omdraai.<br />
- De touwtjes in hand<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong>.<br />
- Iemand de rug toe ker<strong>en</strong>.<br />
- In contact blijv<strong>en</strong> met.<br />
Wanneer doe je wat iemand zegt of volg je iemands suggesties op?<br />
Als je het gevoel hebt dat hij/zij je begrijpt, je hebt dan vertrouw<strong>en</strong> in de bedoeling<strong>en</strong><br />
van die persoon. Het mak<strong>en</strong> van goed contact (rapport) is één van de meest<br />
waardevolle elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de NLP.<br />
Goed contact is van groot belang. Je zou het kunn<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> als de fundering van e<strong>en</strong><br />
huis. Zonder dat zou alles uit elkaar vall<strong>en</strong>.<br />
Goed contact mak<strong>en</strong> is het vermog<strong>en</strong> om ander<strong>en</strong> te verzeker<strong>en</strong> van je aandacht <strong>en</strong><br />
nabijheid zodat je vertrouw<strong>en</strong> over kunt br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.<br />
Het is het vermog<strong>en</strong> om het wereldmodel van de ander te herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> binn<strong>en</strong> te<br />
gaan, zonder daarbij te oordel<strong>en</strong>.<br />
Het gaat er niet om of je de ander mag of niet. Het gaat om aandacht <strong>en</strong> begrip<br />
gev<strong>en</strong> waardoor de ander zich erk<strong>en</strong>d, gezi<strong>en</strong> <strong>en</strong> begrep<strong>en</strong> voelt.<br />
Als je goed contact met iemand hebt dan heb je het idee dat je sam<strong>en</strong> op dezelfde<br />
golfl<strong>en</strong>gte zit. Je hebt dan het gevoel dat de ander je helemaal begrijpt.<br />
Dit is natuurlijk vooral belangrijk als je aan zak<strong>en</strong> werkt die voor iemand gevoelig<br />
ligg<strong>en</strong>.
We kunn<strong>en</strong> niet niet communicer<strong>en</strong>. Dus is het onontkoombaar dat we elkaar<br />
beïnvloed<strong>en</strong> in onze communicatie <strong>en</strong> in wat we uitstral<strong>en</strong>.<br />
Goed contact ontstaat door afstemming. Het in overe<strong>en</strong>stemming br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van je<br />
eig<strong>en</strong> gedrag <strong>en</strong> taalvaardigheid met die van de ander.<br />
Je hebt niet altijd goed contact, het is e<strong>en</strong> positie waar je bewust voor kiest of niet<br />
voor kiest. Als je effectief met iemand wilt werk<strong>en</strong> is het wel van groot belang.<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> voor goed contact zijn:<br />
Harmonie<br />
Respect voor de eig<strong>en</strong>heid van elkaar (model van de wereld)<br />
Wederzijds vertrouw<strong>en</strong><br />
De bereidheid om elkaar te volg<strong>en</strong><br />
Gevoelsmatige betrokk<strong>en</strong>heid<br />
Sterk op elkaar gerichte aandacht.<br />
E<strong>en</strong> neutrale, onpartijdige maar ook betrokk<strong>en</strong> positie neem je in door:<br />
1. De rol van betrokk<strong>en</strong> observator aan te nem<strong>en</strong>.<br />
2. De ander volledig te accepter<strong>en</strong>.<br />
Dit is niet hetzelfde als sympathiek vind<strong>en</strong> (of onsympathiek).<br />
De ander mag er zijn zonder waardeoordeel.<br />
3. Niet de problem<strong>en</strong> van de ander op te will<strong>en</strong> loss<strong>en</strong>.<br />
4. Je hebt het volste vertrouw<strong>en</strong> in het zelfoploss<strong>en</strong>de vermog<strong>en</strong> van de ander.<br />
5. De ander zijn/haar probleem te gunn<strong>en</strong> <strong>en</strong> het aan de ander over te lat<strong>en</strong> wat<br />
die er mee doet.<br />
Je b<strong>en</strong>t ervan overtuigd dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> hun problem<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> ervoor<br />
kunn<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong> om ze te will<strong>en</strong> oploss<strong>en</strong>, zonder dat je vindt dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
‘moet<strong>en</strong>’ verander<strong>en</strong>.<br />
6. Je accepteert wie iemand is, wat die d<strong>en</strong>kt, voelt <strong>en</strong> doet.<br />
7. Je z<strong>en</strong>dt uit dat het oké is, waardoor je e<strong>en</strong> veilige omgeving voor de ander<br />
creëert. Wanneer je iemand anders nadrukkelijk wilt help<strong>en</strong>, verander<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
oplossing<strong>en</strong> zoekt dan z<strong>en</strong>d je uit dat het niet oké is met de ander. Je z<strong>en</strong>dt<br />
dan uit: jou toestand is niet oké!<br />
8. Met behoud van je eig<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> b<strong>en</strong> je volledig bij de ander.<br />
Je b<strong>en</strong>t optimaal in contact met de ander, maar ook met jezelf.<br />
Je b<strong>en</strong>t je dus bewust van je eig<strong>en</strong> rol/positie <strong>en</strong> hebt tegelijkertijd je aandacht<br />
bij de ander.<br />
Het effect ontstaat door de kunst van het loslat<strong>en</strong> <strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> in de ander.<br />
Hierdoor ontstaat meer effect.<br />
Bed<strong>en</strong>k dat iedere<strong>en</strong> recht heeft op zijn/haar eig<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>.<br />
In het contact met de ander is het belangrijk dat je ook waarneemt wat er gebeurt.<br />
Doe dit wel zo neutraal mogelijk.<br />
M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> non verbale signal<strong>en</strong> af.<br />
Je kunt op e<strong>en</strong> objectieve manier informatie verzamel<strong>en</strong>.<br />
Het is niet de bedoeling dat je deze informatie interpreteert.<br />
Het is informatie die de ander je laat zi<strong>en</strong>.