Verslag lokale bijeenkomst def - Buurtalliantie

Meer profijt van en voor burgers
Lokale bijeenkomst Tilburg, 14 mei 2012
“Er zijn minimaal drie kwesties waar we vanavond aandacht aan moeten geven” stelt
moderator Ruben Maes bij de opening van de Lokale Bijeenkomst Tilburg.
Ten eerste: Wat gebeurt er in Tilburg allemaal op het gebied van actief burgerschap? Via
de Tafel van 50 weten we dat dat veel is. Miranda Winter, 3 april aldaar aanwezig, noemt
het initiatief De Talentenbank, een laagdrempelig buurtinitiatief gebaseerd op talenten van
mensen, met het doel ze weer aan het werk te helpen.
De Talentenbank is er vanavond niet, wel presenteren negen andere Tilburgse projecten
zich. “En wellicht”, zo denkt de moderator hardop “zijn er voor de bezoekers
mogelijkheden om bij die projecten aan te haken, of daar kennis of inspiratie te vinden
voor initiatieven en samenwerkingen in de eigen buurt.”
De tweede kwestie is: Hoe kunnen we beter samenwerken? Welke rol speelt de gemeente
daarin? Hoe kun je met het bedrijfsleven samenwerken? Hoe kun je meer mensen bij je
initiatief betrekken? Het zijn vragen die later in de avond vooral in de workshops aan de
orde komen.
Ten slotte zijn we bij elkaar om agendapunten voor de bestuurders van de stad en
maatschappelijke organisaties te formuleren. “Bestuurders kunnen aan knoppen draaien
waardoor dingen mogelijk worden. Maar een agendapunt kan ook zijn: "gelieve u hiermee
niet te bemoeien, geef ons op dit punt ruimte.”
Om te kunnen samenwerken moet je van elkaar weten dat je er bent. Vandaar dat de
deelnemers zich kort twee aan twee aan elkaar voorstellen. Even daarna vraagt de
moderator wie een project heeft dat heel erg goed is, maar dat nog te weinig bekendheid
geniet. Emrik Mol noemt Kinderboerderij Stokhasselt, een plek waar hij zelf vrijwillig werkt,
een plek ook met veel potentie die er nu nog niet uitkomt. Bereikbaarheid is “een ding”,
evenals verbinding met het bedrijfsleven en een tekort aan vrijwilligers.
De Buurtalliantie-manier van werken is er een van eerst zelf regelen: wat ga je er zelf aan
doen? Wellicht krijgt de Kinderboerderij vanavond tips over hoe het beter vrijwilligers kan
regelen? Hoe ze een relatie kan aangaan met het bedrijfsleven zodat bepaalde
voorzieningen goed geregeld zijn? Of hoe het een connectie met parkbeheer kan maken,
zodat de route naar de boerderij verbeterd? Misschien kan dit allemaal tot stand komen
zonder dat er een overheid aan te pas komt. Want, zo stelt de moderator, we moeten ook
meer zonder de overheid gaan leren denken. Er is immers geen geld meer om alles via
professionals te regelen.
Eigen agenda
‘Zelf doen’ zou heel mooi en goed zijn, vindt Rodney Weterings, onderzoeker en voormalig
wethouder in ’s Hertogenbosch en vanavond speciale gast. Toch is zijn eerste reactie
kritisch. Hij wil zijn toehoorders erop wijzen dat het begrip burgerschap niets van doen
heeft met bezuinigen. Er is momenteel een grote decentralisatie aan de gang van
Jeugdzorg en AWBZ, die gepaard gaat met forse bezuinigingen. Voor je het weet word je
als burger misbruikt voor de bezuinigingsagenda van politieke machthebbers van wie het
enige belang is op korte termijn de begroting sluitend te maken. Burgerkracht, eigen
kracht en eigen verantwoordelijkheid worden zo weinig doordachte sluitposten.
Maar er is ook een kans. Burgers moeten dan wel goed weten wat de agenda van de
wethouder is. “Je moet je niet laten opzuigen door de logica van de gemeente.” Niet
inhoudelijk maar ook niet via de vorm. Weterings noemt hierbij het ontstaan van wijkraden

in Utrecht. Die wijkraden ontstonden door kritiek uit de wijk op de gemeente, die er kort
gezegd op neerkwam: ‘Je ziet de ambtenaren nooit, ze pompen enkel papier rond’. Toen
de wijkraden er eenmaal waren luidde de kritiek vanuit de wijk op de wijkraden: ‘Ze
schuiven alleen papier rond en je ziet ze nooit’. Kortom, er was feitelijk niets gebeurd. Dat
wil zeggen, wat veranderd was waren de burgers. Die waren “burgenaars” geworden, “een
soort pseudo ambtenaren die binnen de kaders, de taal en de agenda van de gemeente,
meedoen.”
Als burgerkracht echt een andere manier wordt om samen te leven, dan zullen er volgens
de ex-wethouder drie dingen anders zijn.
Na verloop van tijd moeten:
- andere problemen boven water komen, niet die van de wethouder maar die van
medebewoners;
- andere ontmoetingen plaatsvinden, niet die met de wijkmanager, maar met
medebewoners die zich willen inzetten;
- andere verhalen te horen zijn van wat belangrijk is en wat in de wijk gebeurd.
Naar nieuwe verhoudingen
Voor nieuwe verhoudingen tussen ambtenaren en burgers is in Breda het Verhalenbureau
opgezet. Ambtenaren en bewoners vertelden elkaar daar eens in de zoveel tijd korte
verhalen. Aan het verhaal waren drie voorwaarden verbonden:
1. het mag niet meer dan drie minuten duren
2. het hoeft maar voor 80% waar te zijn
3. de 20% onwaarheid mag alleen gebruikt worden om het verhaal mooier te maken en
beter overdraagbaar.
Verhalen dus als drager van de nieuwe omgangsvormen en als werkagenda, maar zover
is het nog niet. Dat ligt volgens Weterings aan het feit dat er een leiderschapscrisis is. Dat
zien we niet alleen in de grote politiek (waar leiders zich tegenwoordig laten benoemen)
maar ook in het klein, onderop. Leiderschap is het vermogen je eigen opvattingen vorm te
geven. Burgers zijn helaas zo geconditioneerd dat ze automatisch eerst naar de ander (de
politiek) kijken. Dat moet anders en het is zijn overtuiging dat je bij 9 van de 10
burgerinitiatieven op buurtniveau de gemeente helemaal niet nodig hebt. “Het is een
kwestie van energie en potjes geld bij elkaar verzamelen en slim omgaan met de ruimte
die er is.”
Geen burgenaar
Annemarie ter Veer, maatschappelijk betrokken ondernemer, wil reageren op de
verwording tot burgenaar. Als ze iets in en voor de wijk wil ondernemen, wordt ze via een
traject van regels en formulieren vanzelf het burgenaarschap ingezogen. Hoe, vraagt ze
zich af, is dat te vermijden? De ex-wethouder antwoordt dat er in de praktijk evenveel
dichtgeregelde ruimte is als regelloze ruimte. Zijn advies is een rechtstreekse mail te
zenden naar de wethouder of de hoogste ambtenaar (“die mailadressen zijn bekend”). In
Den Bosch kreeg hij zelf ooit een geachte wethouderbrief van een kunstenares waarvan
de eerste zin luidde: ‘Ik heb een steengoed idee en daarbij ga ik de volgende zeven regels
overtreden...’ Toen was hij om.
Weterings is ervan overtuigd dat wethouders en ambtenaren in Nederland niet of
nauwelijks nee zeggen tegen goede ideeën die niet te duur zijn en gedragen worden door
een aantal buurtbewoners. Zijn advies voor Annemarie Ter Veer: bel of mail wethouder
Erik de Ridder, de mythe van de gemeente als onneembare vesting moet weg.

En serieuzer: “Bij gebiedsgericht werken is er heel veel ruimte om goede en leuke dingen
te doen. Organiseer altijd betrokkenheid, ook binnen het ambtelijk apparaat.”
Hoe zit het met ruimte geven in de corporatiewereld? Bestuurder-directeur René
Scherpenisse van Tiwos neemt het woord. Hij spreekt van ruimte teruggeven, “het wonen
teruggeven aan de mensen”. Corporaties zijn ooit begonnen als verenigingen van de
mensen zelf. Maar dat ‘zelf’ zijn ze ergens in de geschiedenis kwijtgeraakt. Wat hem
betreft gaat Tiwos daar weer terug naartoe. Als voorbeeld geeft hij het (Collectief)
Particulier Opdrachtgeverschap, waarin ideeën en wensen van bewoners bij de bouw en
de woonomgeving worden benut. Uit ervaring blijkt dat bewoners die nauw bij de bouw
betrokken zijn, verantwoordelijkheid nemen voor het beheer van de woonomgeving. “CPO
past helemaal in Tiwos’ bedoelingen voor de toekomst”, aldus Scherpenisse.
Aan het slot wil een bezoeker nog een noodkreet laten horen. Ze is vrijwilligster in de zorg.
Soms is ze 30 uur per week actief. Tot voor kort kreeg ze daarvoor 500 euro per jaar, nu
niets meer. “Dat is niet eens een bezuiniging.” Het voelt als een ontmoediging. Maar, zo
vraagt de moderator, gaat het bij burgerschap niet in eerste instantie om erkenning? Maar
voor iemand met een uitkering is 500 euro een bedrag waar je graag op rekent...
Rodney Weterings wijst erop dat organisaties de fiscale mogelijkheid hebben vrijwilligers
een onkostenvergoeding te geven. Verder moeten bijkomende kosten natuurlijk
gecompenseerd worden en iedereen verzekerd zijn, maar dat is zijns inziens
overal het geval. Daar bovenop nog een beloning, hij is er geen voorstander van.

Projectpresentaties
Na de plenaire opening verdelen de deelnemers zich over 5 zalen waar 9 Tilburgse
projecten zich presenteren. Hieronder een korte samenvatting.
Allianties voor jongeren
Omdat op het laatste moment de Don Sarto school niet aanwezig kan zijn, presenteren
twee alliantieprojecten voor jongeren zich.
De Groeibriljant is bedacht door wijkvereniging stichting Stokhasselt 88. Doel was en is
jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt op te vangen en op te leiden in een
beschermde werkomgeving. Het zijn jongeren met een meervoudige problematiek: geen
startkwalificatie, schulden, justitieel contact, slechte gezinssituatie, geen vertrouwen in
hulpverleners en uit beeld bij de stedelijke instanties. In zes maanden tijd moeten
problemen van deze jongeren helder en (deels) opgelost zijn en moeten ze via een
persoonlijk plan uitstromen naar werk, scholing of een combinatie daarvan. Dat gaat in de
meeste gevallen goed.
Citytrainers is een landelijk jongeren-voor-jongeren project dat recentelijk in Tilburg van
start is gegaan. Jongeren werken samen aan sportieve activiteiten in de wijken met als
doel sportactiviteiten, sociale samenhang en leefbaarheid te bevorderen. De gemeente
Tilburg heeft samen met gemeente Den Bosch een verzoek tot financiering gedaan bij
ZonMw in het kader van het programma 'Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin'. De
aanvraag is toegewezen. Het project probeert nu in verschillende buurten in te dalen.
Na de presentaties valt op dat beide activiteiten gericht zijn op (moeilijke) jongens. Door
ook andere activiteiten te organiseren en andere vormen van samenwerking te zoeken, bv
met cultuur, zouden wellicht ook (meer) meiden uitgenodigd kunnen worden Citytrainer te
worden.
De Groeibriljant wil graag dat de zaal meedenkt over klussen in de buurt. Die zijn er
namelijk te weinig. Toch is er in de buurt veel behoefte aan handjes. Zouden de jongeren
niet af en toe een ommetje willen maken met ouderen? Volgens Bart van Gogh is dat
misschien nog te gecompliceerd voor zijn jongeren.
Er valt nog een les op te tekenen. Gebruik de energie van jongeren. Citytrainers heeft de
potentie bij die energie aan te haken. Het project werft nu ook via een ROC jongeren,
citytrainen bij wijze van een stage. Voor andere jongeren is men bezig een certificaat te
ontwikkelen.
Verbinding met bedrijfsleven
De Welkomsttas is ontmoeting en samenwerking ineen en een motor voor nieuwe
buurtinitiatieven. Lokale ondernemers, de basisschool, kinderboerderij doneren een artikel
waarmee nieuwe bewoners door de huidige bewoners, verenigd in de werkgroep
WijkSignaal, persoonlijk worden verwelkomd.
De tas bevat bewust geen papier. De bijdrage moet verwonderen, anders verdwijnt hij
zonder blikken of blozen in de papierbak. Als er dan toch papier in gaat, dan in een vorm
van een fraaie waardebon, bijvoorbeeld voor een gratis welkomstles flamenco.
Het idee is ontstaan bij een grote herstructurering in de wijk Groeseind en kreeg steun van
gemeente en corporatie. Het project is vooral succesvol omdat alle tassen persoonlijk
worden overhandigd. Nieuwe bewoners geven aan dat zij zich daardoor zeer welkom
voelen in de wijk en enkelen willen ook actief worden voor de wijk.
De personal touch is ook ingezet bij het werven van ondernemers. Van alle
aangeschreven ondernemers reageerden een kwart positief. Daarna is er met de
overgebleven ondernemers een gesprek geweest. Tijdrovend maar met resultaat.

De motieven van ondernemers variëren. Annemarie Ter Veer van de dansschool deed
mee omdat het lokale karakter haar aansprak: meer lokaal bezoek betekent minder CO2uitstoot,
wat ze belangrijk vindt. Belangrijk voor haar is ook de mogelijkheid om samen te
ondernemen.
Veel maatschappelijke instellingen toonden eveneens interesse in de Welkomsttas.
Daaruit is een soort Meterkast-informatiewijzer voortgekomen met telefoonnummers van
de organisaties met redenen waarom je ze kunt bellen.
Als de herstructurering klaar is, houdt de Welkomsttas op te bestaan. Vanuit de contacten
die nu ontstaan tussen en met wijkbewoners, ondernemers, verenigingen en instellingen
hoopt Eline Engelhart, voorzitter bewonersorganisatie De Ring, dat er nieuwe initiatieven
ontstaan, “die onze wijk tot de meest gezellige wijk van Tilburg maken en waar iedereen
mag meedoen.” Een nieuw initiatief zit al in de koker, blijkt in de presentatie. Een aantal
culturele partijen in de wijk heeft namelijk het voornemen om een jaarlijks
kennismakingsevent te organiseren, waarbij de bewoners elkaar beter leren kennen.
Voor de Bestuurstafel: Bestuurders moeten een flinke pot met kleine kredieten (500 euro)
maken voor bewoners met dit soort enthousiasmerende initiatieven.
Wereldwijds in de buurt
Moedercentrum de Ketting in de wijk Groenewoud is een centrum van en voor vrouwen.
Anders dan in andere steden, waar moedercentra vaak onderdeel zijn van een
welzijnsorganisatie, heeft de Ketting een stichting met eigen bestuur. Het moedercentrum,
dat feitelijk een vrouwencentrum is, bestaat inmiddels vijftien jaar. Het werkt vanuit het
concept dat vrouwen individueel en samen verantwoordelijk zijn, dat kinderen erbij horen
en dat werk betaald of beloond wordt. Het centrum is laagdrempelig, iedereen kan er naar
eigen vermogen deelnemen, bijdragen en zich ontwikkelen. Door de combinatie
professionele en vrijwillige inzet is een hoog niveau van activiteiten mogelijk, waarvan de
behoefte en vraag van vrouwen leidraad is. De Ketting kent werkervaringsplekken,
dagbesteding, mogelijkheden voor invulling van een taakstraf en stageplekken. Het heeft
hierdoor contact met tal van instellingen. Omgekeerd is het centrum informatie- en
verwijspunt van en naar instellingen.
Huize de Bloesem bestaat korter en is in opzet hetzelfde. Het heeft een eigen stichting
(LEF) en is een ontmoetingsplek van en voor vrouwen, voornamelijk met een nietwesterse
achtergrond. De Bloesem biedt hen op laagdrempelige wijze de kans om voorbij
het stadium van ‘overleven’ te geraken en maakt vrouwen bewust dat ze kunnen bijdragen
aan een prettige, zorgzame en veilige buurt. Eind 2011 stopten gemeente Tilburg en
WonenBreburg hun financiële steun. Ze kregen geen helder beeld van het
maatschappelijk rendement van het vrouwencentrum. Sindsdien is de stichting op zoek
naar geld, zo’n 3.000 euro voor huur en gemeentelijke belastingen.
Enkele conclusies in de workshop, mogelijk voor de Bestuurstafel:
- Werk en toeleiding naar werk zijn belangrijke impulsdoelen in Tilburg. Zoeken naar werk
in de buurt is vaak tijdrovend en levert nog weinig op. Het zou handig zijn als er in Tilburg
een soort KLUSbank komt die dat professioneel aanpakt.
- Burgerinitiatieven zouden baat hebben bij een denktank van (bestuurlijke) vrijwilligers en
professionals die hen bijstaan bij bepaalde vraagstukken. Dus (gratis) advies over slim
organiseren, benutten van kansen, werven van gelden.

Eigen plek en opstapplek
De Schatkist begon ooit als een zelf gerunde tweedehandswinkel, de droom van een
aantal bewoonsters. Inmiddels bevat het pand ook een ‘huiskamer’ voor mannen en
vrouwen en is het een uitvalbasis voor allerlei buurtservice activiteiten. Het initiatief heeft
ondersteuning vanuit moederorganisatie de Ketting. Er werken zo’n 15 mensen vrijwillig
en het herbergt enkele stage- en herintreedplekken.
Een bijzonder service is ‘Eigenwaarden’, waar bewoners met schuldhulpvragen vrijwillig
worden bijgestaan. Reguliere schuldhulpverlening verwijst (nog) niet door naar De
Schatkist. Mogelijk omdat men er niet goed weet om te gaan met dit soort informele
initiatieven.
Op de vraag welke doelgroep De Schatkist bereikt luidt het antwoord: “nog te weinig
allochtonen”. Daarop reageren twee Marokkaanse mannen die bezig zijn een
Vadercentrum op te zetten voor vaders van verschillende etnische afkomst. Ze hebben
een ruimte toegewezen gekregen. Heeft het zin ruimtes te delen?
MOM-manager Ralf Embrechts antwoordt dat een eigen plek erg belangrijk kan zijn. Dat
zijn kleine springplankjes naar verschillende groepen bewoners toe.
Het MOM-pand West is zo’n plek. Ralf Embrechts heeft het pand gekregen van de
gemeente en corporaties. In eerste instantie als ruimte waar buurtprofessionals kunnen
samenkomen, maar inmiddels hebben ook enkele bewoners de sleutel van het gebouw
om activiteiten te ondernemen die van belang zijn voor de buurt.
Het gaat om bewoners waarvoor MFA’s en buurtcentra een stap te ver weg is. Khadija
Ezzergha, via GGD betrokken bij MOM, is het heel goed gelukt Marokkaanse vrouwen via
het MOM-pand te activeren. “Mannen ook?”, willen de Buurtvaders weten. Dat nog niet.
Het blijkt een reden om op dit punt de handen ineen te slaan.
Beide initiatieven hebben geen directe zorgen voor de toekomst. Die leken er voor De
Schatkist wel te zijn. Bijvoorbeeld toen de huur zou worden verhoogd naar 1600 euro per
maand. Na gelobby van de gebiedsmanager werd dat teruggebracht tot 350 euro. Ook
was er onlangs verwarring over het voortbestaan van De Schatkist. Het Tilburg Akkoord -
samenwerking van gemeente en drie woningcorporaties - leek de steun te willen
intrekken. Het gaat om 0,6 fte begeleiding en bijdrage in de huur. Die is voor de komende
drie jaar weer gegarandeerd.
Voor eigen initiatieven is het van belang om hun maatschappelijk rendement duidelijk te
verwoorden. Andersom moeten geldschieters vooraf meer helder zijn over wat ze
verwachten van burgerinitiatieven.
Eigen beheer
Kinderboerderij Stokhasselt bestaat 25 jaar. Het is op woensdagmiddagen de plek voor
naar schoolgaande kinderen, en op zaterdagen voor families. Het initiatief, onlangs
voorzien van vers bloed, draait helemaal op vrijwilligers. De groep wil meer en ziet daartoe
ook mogelijkheden.
De Kinderboerderij schrijft momenteel aan een ondernemingsplan met visie, missie en
concrete taakverdelingen. Onduidelijk is nog welke taken van binnenuit kunnen worden
vervuld en welke (nog) van buitenaf moeten komen. Professioneel meekijken op dit punt
kan het project zeker verder helpen. Ook als het gaat om PR. Voor welke doelgroepen is
de kinderboerderij een interessante partner?

De geschiedenis van wijkcentrum in Zorgvlied duurt al een halve eeuw. Sinds 2011 is het
pand onder de naam De Back (opnieuw) in eigen beheer met tal van activiteiten en sinds
kort met een buurtresto op dinsdagavond. Het project wordt gedragen door een groep
mensen met veel (maatschappelijke) ervaring. Jacques Franssen en Jan Paulsen
presenteren een goed verhaal met een gedegen verdienmodel. De Back is op zoek naar
meer erkenning. Ook hier lijkt enige professionele steun op het gebied van PR welkom.

De workshops
Na de projectpresentaties hebben de deelnemers de keuze uit vier workshops, waarvan
hieronder een kort verslag en verwijzingen naar meer informatie.
Samen met het bedrijfsleven
De workshop heeft als doel om de deelnemers te informeren hoe een succesvolle
samenwerking met het bedrijfsleven er uit kan zien. Een goede voorbereiding is daarbij
het halve werk.
Bedrijven willen steeds meer samenwerken met maatschappelijke organisaties maar in de
praktijk blijkt het lastig om wensen, ideeën en agenda’s op elkaar af te stemmen. Hoe kun
je als maatschappelijke organisatie op een succesvolle manier de samenwerking
opzoeken? Buurtalliantiepartner MOVISIE heeft daarvoor een stappenplan ontwikkeld
waarbij de eerste fase, zoals zo vaak, de belangrijkste is.
Deze bevat vier vragen:
- Wat precies is onze wens?
- Zijn we er als organisatie klaar voor?
- Hoe organiseer ik intern draagvlak?
- Wat heeft mijn organisatie een bedrijf te bieden?
Grootste valkuil bij het formuleren van een wens is enkel te denken aan geld.
Betrokkenheid van bedrijven laat zich op 5 manieren zien, de 5 M’s:
- Munten: geldelijke donaties of sponsoring.
- Mensen: inzet van medewerkers om arbeid te verrichten of kennis en kunde
te leveren.
- Massa: lobby of het beschikbaar stellen van netwerken.
- Middelen: fysieke goederen, producten, faciliteiten.
- Media: laten meeliften op bestaande media uitingen.
Om de workshopdeelnemers op weg te helpen met het uitwerken van de eigen wens
maakt iedereen een liftpitch. Een liftpitch is een snelle presentatiewijze van een idee voor
een product, dienst of project. De naam geeft de tijdsduur weer waarin een lift van de
onderste naar de bovenste verdieping gaat. Snel dus, hooguit 2 minuten.
Het oefenen van pitchen is een manier om goed voorbereid een gesprek aan te gaan met
ondernemers. Sommige steden faciliteren deze ontmoeting met een Beursvloer. In Tilburg
organiseert Contour een liftpitch op 8 oktober aanstaande. Tilburgse organisaties kunnen
zich nog opgeven. Doen! Zie: http://www.beursvloertilburg.nl
Verder ter info:
www.beursvloer.com,
www.nationalembomonitor.nl
www.mvonederland.nl
www.nldoet.nl
Meer burgers betrokken
Waar ben jij zelf bij betrokken? En waarom? Hoe uit die betrokkenheid zich? En hoe voelt
het om mee te gaan in de betrokkenheid en het enthousiasme van een ander?
Belangrijk is om te beseffen dat ieders perspectief anders is. Taal en context kunnen
verschillende interpretaties oproepen bij mensen, waardoor hun mening over
betrokkenheid verschilt, maar niet de betrokkenheid zelf!
Mensen zijn gemotiveerd zich in te zetten, maar niet iedereen heeft dezelfde motivatie.
Wat brengt mensen in beweging? Bepaalde waarden, zoals rechtvaardigheid.

Een ander belangrijke motivatie is wat het mensen oplevert: leren ze er iets van?, of:
Geeft het hen aanzien? Daarnaast zijn plezier en verleiding belangrijk. Wat de aanpak
betreft heeft hulpeloos opstellen niet zoveel zin, samen iets aanpakken wel.
Een voorbeeld daarvan is de Oasis Game. Van oorsprong een Braziliaans concept, dat nu
ook in Nederland is. Oasis Games zijn al in Amsterdam, Rotterdam en Enschede
gespeeld. Binnenkort ook in Maastricht en naar alle waarschijnlijkheid in Tilburg! Miranda
Winter, actief bewoner in de wijk Jeruzalem, is ermee bezig.
In een Oasis Game worden door zoveel mogelijk mensen 7 stappen gezet: van het
persoonlijk benaderen en waarderen van mensen en hun omgeving naar het creëren van
een gezamenlijke droom en het gezamenlijke realiseren van die droom. Dit alles
voornamelijk met de krachten, talenten en middelen die aanwezig zijn. Men wordt zo
geprikkeld om zelf met anderen aan de slag te gaan. Dit samenwerken wordt aan het
einde van de rit (stap 7) gevierd!
In de workshop wordt duidelijk dat samen nadenken over en het bouwen aan een
gezamenlijke droom verbindt. Plezier hebben versterkt dit. Een fysiek resultaat kan daar
een mooi symbool voor zijn en tot nieuwe ontmoetingen leiden. Het sociale proces wat
gaandeweg ontstaat is, is van minstens even groot belang.
Ter verdere info en inspiratie:
Oasis Game
www.elosnederland.nl
Betrokkenheid organiseren:
http://www.movisie.nl/135303/def/
Estlands clean up:
http://www.youtube.com/watch?v=A5GryIDl0qY&feature=player_embedded
In zorg:
www.nederlandcares.nl
In balans: bewoners en professionals
De bedoeling is een Lagerhuis debat te houden tussen bewoners en professionals. Maar
als de deelnemers eenmaal binnen zijn, blijken er enkel professionals aanwezig te zijn. De
opzet wordt daarom omgegooid naar een collectieve consultatie over praktijkdilemma's
waar professional mee te maken krijgen die meer verantwoordelijkheden en taken (willen)
zien verschuiven naar bewoners.
Een aantal cases worden besproken waaronder het uit handen geven van de organisatie
van een buurtfeest aan bewoners. Wat is afgeven precies? De conclusie was dat de
professional altijd de objectief veilige kant van een evenement moet bewaken. Het
gesprek aangaan met de groep bewoners over risico’s en veiligheidseisen maar de
verantwoordelijkheid bij de groep laten. Bij verantwoordelijkheid geven, hoort ook dat
mensen mogen leren van fouten.
Een vraag van een kunstenaar in community arts ging over het wel of niet open zijn over
je financiers naar de bewoners. Het betreft de kwestie van de mogelijke partijdigheid van
de professional. Daarin luidde de conclusie dat de rol van de professional open en eerlijk
moet zijn over zijn rol. Die rol is er een van verbinder, tussen bewoners onderling en
tussen bewoners en professionals en instanties. Afdekken voedt het wantrouwen.
Verdere info over veranderende rol professionals
http://www.actiefburgerschap.nl/cms_data/
TonkensenVerhoevenBewonersinitiatievenproeftuinvoorpartnerschaptussenburgersenover
heid.pdf

Een onderzoek naar bewonersinitiatieven van o.a. Eveline Tonkens en Imrat Verhoeven
(2011). Zie p91 en verder: De kunst van ondersteuning.
http://www.movisie.nl/onderwerpen/Effectieve_sociale_interventies_2012/docs/Verkenning
%20Actief%20Burgerschap.pdf
Actief burgerschap, een verkenning. Jan Willem van de Maat & Chris Veldhuysen,
MOVISIE Utrecht, april 2011. Verkenning van 21 methoden van bewoners zelforganisatie
en initiatieven.
http://www.movisie.nl/120393/def/home/effectieve_sociale_interventies/
Databank Effectieve Sociale Interventies van MOVISIE: op het thema van
buurtinterventies
http://www.wmowerkplaatsen.nl/ Wmo werkplaatsen. In 6 regionale Wmo-werkplaatsen
wordt uitvoering gegeven aan expertiseontwikkeling op de volgende terreinen:
Outreachend werken, netwerkregie in dorp/wijk, maatschappelijke participatie GGZ
cliënten, cliëntondersteuning en community care.
De gemeente als partner
Wat kunnen actieve burgers verwachten van de gemeente? Nicolette van Poppel,
beleidsmedewerker vrijwilligersbeleid gemeente Tilburg, legt kort de Wmo uit en de
kanteling die binnen de gemeente plaatsvindt. Kort gezegd komt het erop neer dat de
gemeente Tilburg inzake welzijn zorg en leefbaarheid minder zelf wil organiseren maar
burgers in hun kracht wil zetten (faciliteren).
Annemiek Lucassen, manager vrijwilligerswerk, schetst een tweede ontwikkeling. Op dit
moment is er in Tilburg een fusie gaande tussen Contour en De Twern. De eerste
organisatie richt zich op vrijwilligerswerk en informele zorg, de tweede op
maatschappelijke dienstverlening, waarin verbinden en samenwerken een steeds grotere
rol is gaan spelen. Met de fusie komen burgers dichterbij de services van Contour en
kunnen maatschappelijke dienstverleners in de toekomst makkelijker een beroep doen op
vrijwillige inzet van burgers. Ze spreekt in dit geval ook over “Contour naar de wijk”
Contour kent tal van services voor vrijwilligers, advies over zaken als onkostenvergoeding,
verzekeringen, vrijwilligerscontracten en rechtspositie. Contour
ondersteunt en adviseert verder bij fondswerving en geeft ook cursussen tal van gebieden.
Belangrijk is ook dat de organisatie doelgroepspecifieke van manieren werven kent. Het is
allemaal kennis en expertise waar actief burgers gebruik van kunnen en mogen maken.
De workshop gaat op enkele manieren van faciliteren in. Zo is er de wens om
vakambtenaren meer dienstbaar te laten zijn voor actieve burgers. Gebruik die niet om
initiatieven te blokkeren.
Een collega uit Bergen op Zoom vertelt dat men daar een protocol heeft ingesteld voor
dienstbaarheid. Een van de regels is dat burgers altijd antwoord krijgen van degene met
wie ze allereerst in aanraking komen. Ook werkt men er nu op wijkniveau op proef met
flexteams waarin professionals van gemeentelijke diensten en maatschappelijke
instellingen samenwerken. Het zijn of worden een soort generalisten die met een tong
kunnen spreken en dossiereigenaar worden van een probleem.

Tot slot werden nog twee wensen voor de Bestuurstafel geformuleerd, met name over
vertrouwen geven.
- hanteer een soepeler vergunningenregime voor bewoners die zich in het verleden al
bewezen hebben
- experimenteer meer: bv. geef bewoners op een dag in het weekend de sleutel van een
MFA als ze daar iets willen organiseren.
Meer info:
over vrijwilligerswerk en -ondersteuning
http://www.contourtilburg.nl/index.php?style=1&page=vrijwilwerk
over fusie Twern-Contour
http://www.youtube.com/watch?v=oBz0i0H-le4

Plenaire afsluiting
Inzet van het plenaire slot is kwesties optekenen die mee moeten naar de Bestuurstafel
van 12 juni. Op het podium staan Ronald van den Boom, lid van het Directieteam van de
gemeente Tilburg en René Scherpenisse, bestuurder-directeur van woningcorporatie
Tiwos. Daar tussen in nog ex-wethouder Rodney Weterings. Moderator Ruben Maes
vraagt de bestuurders de punten zelf op te tekenen op de flap-over.
Meer experimenteerruimte is het eerste punt. De gemeente reageert vaak alsof het leven
te gevaarlijk is om geleefd te worden. “Aan het leven kun je doodgaan.” Met ironie
omkleedt, is de uitdrukking juist een oproep om te ondernemen, te experimenteren en lef
te tonen. Er moet immers heel wat gebeuren voor we echt de pijp uit gaan...
Ronald van den Boom, dichtbij het college van wethouders werkzaam, denkt dat zijn
opdrachtgevers het experiment niet willen schuwen. “We hebben een activistisch college.
Goede ideeën zijn altijd welkom.” In een adem zegt hij toe om het aantal
vergunningencriteria voor initiatieven die burgerkracht oproepen terug te brengen. Het
moet met actief burgerschap als met opvoeden: je kunt kinderen beter sorry achteraf laten
zeggen dan ze vooraf steeds toestemming te verlenen als ze iets willen doen.
“Experimenteerruimte met een oorlogskas vol microkredieten, want een beetje geld helpt,”
voegt iemand toe.
Alles van te voren dichttimmeren schaadt ook de ruimte voor professionals, stelt een
bezoeker. De manier waarop professionals moeten werken en zich verantwoorden moet
daarom ook anders. Te veel is op output gericht, een output die ook nog eens kwantitatief
wordt beoordeeld. Laat buurtprofessionals zich op een kwalitatieve manier verantwoorden.
Laat bijvoorbeeld 20 buurtbewoners mee beoordelen of een project geslaagd is. We
moeten naar een verantwoording toe waarin bewoners en professionals achteraf vertellen
hoe ze de ruimte hebben ingevuld. De slogan die René Scherpenisse optekent voor de
bestuurstafel wordt: Van tellen naar vertellen.
Meer ruimte geven veronderstelt ook een andere werkhouding bij de gemeente, zegt exwethouder
Rodney Weterings. Een cultuur van meedenken. Om die cultuuromslag te
bewerkstelligen zou er de komende tijd misschien een burgerbiecht moeten komen voor
ambtenaren die burgerinitiatieven tegengewerkt in plaats van gefaciliteerd. Schertsend:
“Een biecht kan helpen in het mogelijk nog steeds diep katholieke Tilburg.”
Ook zou er voor burgerinitiatieven een ‘verlaat het gemeentehuis zonder te betalen’-kaart
moeten komen, stelt een ander voor. Gedoeld wordt op de onlogica van met een hand
geven van geld (subsidie) en het met de andere hand weer nemen van geld (leges).
Ronald van den Boom zegt toe er nog eens goed naar te kijken.
Tot slot vraagt een deelnemer zich af of bestuurders meer werk kunnen maken van
samenwerking in de wijk. Er gebeurt veel in de wijk, zoals blijkt op dagen als deze. Is er te
veel, vraagt de moderator aan de zaal? Daarover is geen eenduidige uitspraak, evenmin
over de vraag wie er oog voor samenhang en samenwerking heeft. De gemeente? René
Scherpenisse noteert het punt met de kanttekening dat je het moet stimuleren, niet
reguleren.
De corporatiedirecteur krijgt het laatste woord. Hij heeft een goede bijeenkomst gehad,
maar met een zijns inziens te bescheiden publiek. Hij verwijst naar een ontwikkeling in
Engeland van trusts, een soort buurtonderneming waar bewoners de meerderheid van het

estuur vormen. Scherpenisse ziet de trust als een mogelijkheid om burgers in een positie
te brengen dat ze ook daadwerkelijk publieke verantwoordelijkheid kunnen nemen.
Mogelijk een eerdaags te starten experiment.