Untitled - Schrijverij-Drenthe

iek, had hem met nog drie mannen in huis genomen om bij te komen en aan te
sterken. Ze werden schoon geschrobd, de baard ging er af en ze kregen weer normaal
te eten. Berend had een nare tijd gehad en iedereen was erg gelukkig toen hij
weer thuis was. Hij heeft er nooit meer over verteld dan dat hij bij de Grebbeberg
gevangen was genomen. Misschien kon hij niet meer vertellen of vond hij het niet
nodig. Mijn moeder zorgde goed voor hem door wat extra’s op zijn bord te scheppen
en melk was er genoeg.
Duitse soldaten kwamen in grote colonnes door ons dorp. Schoolkinderen die hen
tegen kwamen waren doodsbang. Maar ze deden ons geen kwaad. Als ze in grote
groepen lopend voorbij kwamen zongen ze luidkeels. Wij vonden dat erg mooi
klinken, ook al was het de vijand. Auto’s met munitie, keukenwagens en wagens
met kanonnen er op, alles trok aan ons voorbij. Maar ook dat werd gewoon. Er werd
hier en daar ruimte gevorderd voor onderdak voor de soldaten. Het maakte niet uit
wat en waar, het was oorlog. We konden er niets tegen beginnen.
Verdeeldheid onder de mensen
Adolf Hitler had een geweldige hekel aan Joden. Hij gaf hen de schuld van de grote
economische problemen van die tijd. Van oude en zwakke mensen moest hij ook
niet veel hebben. Hij wilde een zuiver ras: knappe koppen, blond haar en blauwe
ogen. Dat was zijn ideaal. En zijn ideaal zou miljoenen mensen het leven gaan kosten,
maar dat wist toen nog niemand.
In ons dorp woonden zeker acht Joodse gezinnen. Ze leefden in ons midden als
handelaren; ze hadden lapjeswinkels en een slagerij. De joodse kinderen gingen bij
ons op school, ze speelden met ons, maar meer niet. Ze mochten van hun ouders
niet mee naar de boerderij en wij kwamen ook niet bij hen thuis. Dus moesten we
buiten spelen. Ik vond ze erg mooi. Vooral hun zwarte haar.
De bezetting ging ondertussen door en sommige mensen begonnen zelfs een beetje
goeds te zien in Duitsland. De boeren dachten dat ze het allemaal wel eens veel
beter konden krijgen onder Adolf Hitler. Mijn vader geloofde dat niet, die was om
den drommel niet voor de moffen. Hij vond mensen die goed over de Duitsers
dachten erg dom.
Boerenmensen gingen niet graag een dag van huis, maar in de zomer van 1940 trokken
velen naar de boerenlanddag “Landbouw en Maatschappij” in Balloërkuil. Zij
hadden sympathie voor de NSB, de Nationaal-Socialistische Beweging. Vanaf dat
moment was er verdeeldheid onder de mensen en kon je eigenlijk niemand meer
vertrouwen.
Veel mensen die voor de Duitsers kozen, waren NSB’ers Maar er waren er ook die
nog verder gingen. Ze meldden zich aan voor de SS, een wrede en moordlustige
organisatie. Ze waren er maar wat trots op om in SS uniform te lopen en ze waren
niet te vertrouwen. Meestal ging dit gespuis in andere dorpen de straat op, omdat
ze in eigen dorp niet durfden. Voor de jeugd was er de jeugdstorm, ook al geüniformeerd.
De burgemeester, die in onze buurt woonde, was zo maar op een keer verdwenen.
Wie niet met de Duitsers samenwerkte, kon vertrekken. Er kwam een NSB-burgemeester
voor hem in de plaats.
Leven in oorlogstijd
Alsof dit alles nog niet erg genoeg was kregen we eind 1940 te maken met een
strenge winter. Er viel erg veel sneeuw en het vroor dat het kraakte. Dat hield de
mensen bij de kachel. Maar het werk moest wel gedaan worden. De melkrijder die
iedere morgen de bussen met melk naar de zuivelfabriek bracht, had de hulp van
alle boeren nodig om over de weg te kunnen. In alle vroegte werd elke dag de
weg sneeuwvrij gemaakt voor man, paard en wagen. De kinderen werden op de
schouders van de grote mensen naar school gebracht met hun brood en de beker
melk voor tussen de middag. ’s Middags konden ze wel zelf door de sneeuw terug
naar huis. Bij de koeien op stal was het nog het warmst. Soms zelfs beter dan in het
voorhuis. Gelukkig gaan winters voorbij, maar de oorlog bleef.
De boeren werden aangezet om grasland te scheuren en daar tarwe en koolzaad op
te verbouwen. Tarwe om brood van te bakken en pap van te koken, koolzaad voor
olie. Ook haver en suikerbieten moesten verbouwd worden. Veel arbeid, die er op
gericht was de Duitse soldaten te voeden.
Er gingen geruchten rond, dat de Joden werden opgepakt. In de grote steden gebeurde
dat al. Ze moesten van de Duitsers allemaal een ster op hun kleding dragen.
8 1940 - 1945 Kind in oorlogstijd 1940 - 1945 Kind in oorlogstijd 9