101 jaren raadsnotulen 1817-1918 [5.11 MB] - Toen Leidschendam ...

NOTULEN VAN DE VERGADERINGEN
VAN DE VOORBURGSE GEMEENTERAAD
OVER DE JAREN
1817 TOT EN MET 1918
De bladzijden van het originele notulenboek zijn ongenummerd.
De verklaring van de diverse vreemde woorden, dan wel woorden die nu in onbruik zijn geraakt,
zijn - voor zover niet anders vermeld - genomen uit een ooit bijna weggegooid
19 e eeuws zakwoordenboekje van of omstreeks 1861,
dat in dit kader uitstekende diensten heeft bewezen.
Voor het overige is het Woordenboek Nederlandsche Taal op cd-rom
een bron waaruit men zelden tevergeefs put.
Als zelfs deze bronnen het lieten afweten,
was er altijd nog de zoekfunctie op het internetprogramma Google.
Het voor deze gecomprimeerde raadsnotulen gebruikte lettertype is:
Arial 9 punts voor wat de teksten en 8 punts cursief voor wat de noten betreft..
Letterlijk aangehaalde zinsneden zijn cursief vermeld.
Bernard Dijkman,
medewerker gemeentearchief Leidschendam-Voorburg
2002-2003
0

2 april 1817
Schout Mr. Philippus Johannes Hartz deelt mee dat Zijne Majesteit hem officieel op 4 maart
1817 heeft aangesteld tot schout van Voorburg. Hij vraagt de aanwezige raadsleden om
hun medewerking “ter bevoordering van al dat geene het welk tot Nut en Welzijn der
Gemeente zoude kunnen strekken”.
Raadsleden Krachtens een resolutie van Gedeputeerde Staten van 25 maart 1817 zijn de volgende
heren tot lid van de gemeenteraad benoemd:
Dominicus Palairet (eerste rang)
Johannes Sigmond (tweede rang)
Cornelis Diederik van Dalen (vijfde rang)
Jan van Schagen (vierde rang)
Adriaan van der Linden
Willem van Dorp (zesde rang)
Quirinus van Rijn (derde rang)
De twee eerstgenoemden: Dominicus Palairet en Johannes Sigmond zijn tevens
benoemd tot assessor.
De hier genoemde leden hebben hun benoeming aanvaard met uitzondering van de heer
Adriaan van der Linden. De rangorde van de raadsleden wordt vastgesteld aan de hand
van hun leeftijd, behalve die van de assessoren: zij komen op de eerste rang.
Assessoren Op die manier krijgen de assessoren, Dominicus Palairet en Johannes Sigmond de
eerste en tweede rang toegekend, Quirinus van Rijn wordt derde in rang, Johannes van
Schagen vierde, Cornelis Diederik van Dalen de vijfde en Willem van Dorp de zesde
rang.
Eedsaflegging De raadsleden leggen de vereiste eden af in handen van de schout. Ook wordt er een
volgorde van aftreden vastgelegd. De heren Q. van Rijn en C.D. van Dalen treden in
1817 af en de heren J. Sigmond en W. van Dorp in 1818 en in 1819 zijn de heren D.
Palairet en J. van Schagen aan de beurt, alsmede een nog vacante zetel.
Commissie Drie heren krijgen wettelijke bevoegdheden bij het ondertekenen van
Nationale militie 'attesten en certificaten' in het kader van de Nationale Militie. De gouverneur van Zuid-
Holland heeft daartoe aangewezen de heren: J.P. Hartz, D. Palairet en J. Sigmond
2

10 april 1817
Bouw en verbouw De timmerman Bernardus van der Heijden heeft plannen om zijn woning ergens aan de
Herenstraat uit te gaan bouwen. Vorig jaar heeft hij zijn plannen aan het toen zitting
hebbende bestuur ontvouwd, maar is toen bij resolutie van 6 december 1816 afgewezen.
Maar ook het nieuw aangetreden bestuur wil er niets van weten en meent op zijn verzoek
"declinatoir* te moeten disponeren".
Borgtocht ontvanger Op grond van een Koninklijk Besluit van 28 september 1816 moet de
gemeenteontvanger in een gemeente waarvan de totale inkomsten een bedrag van
ƒ 3000,- overschrijden een bepaald bedrag aan borg(tocht) storten. Alhoewel de te
verwachten inkomsten alleen maar gedurende de eerstkomende twee jaren dat bedrag
zullen overschrijden en daarna niet meer, besluit de raad daarvoor een som van ƒ 300,-
vast te stellen.
Genees- en Heelmeester Bernardus Anthonius During is 'Genees-, Heel- en Artzenijmengkundige', oftewel dokter.
Hij zit met een rekening van ƒ 297.1.12 wegens medische verrichtingen en verstrekking
van medicijnen aan mensen die in 1815 aan contagiëuse ofwel besmettelijke ziekten
hebben geleden. Het gemeentebestuur is echter niet erg toeschietelijk om hem die
rekening te vergoeden. Hij moet eerst maar eens op de proppen komen met een nieuwe
nota, waarop alleen maar de namen staan van de personen, die echt tot de armen
kunnen worden gerekend. Bovendien is er nog een andere arts, een zekere heer Dibbet
de Haart, werkzaam geweest, die ook aanspraak maakt op vergoeding van gemaakte
medische kosten. Daarbij komt het feit dat deze zaak ook al eens bij het vorige
gemeentebestuur aanhangig is gemaakt en dat hij nog stééds niet heeft voldaan aan het
verzoek een meer gespecificeerde nota te overleggen. Het gemeentebestuur besluit
eerst aan gedeputeerde staten kennis te geven van het feit dat de arts nog steeds geen
behoorlijke nota heeft ingediend en vervolgens een nieuwe termijn te stellen waarbinnen
hij alsnog aan zijn verplichtingen kan voldoen. Ten derde wordt er een commissie uit de
raad benoemd, in de persoon van het raadslid Sigmond. De heer Sigmond moet met de
dokters op voor de gemeente meest voordelige manier onderhandelen.
Armwezen Gedeputeerde staten gaan vooreerst niet over om de uitkeringen aan de armen goed te
keuren, als niet eerst duidelijk wordt gemaakt, welk aandeel de rooms-katholieke armen
daarin hebben. Er moet eerst contact worden opgenomen met de 'Roomsch Catholieke
Armmeesteren' om een lijst met naam en toenaam te verkrijgen van de roomskatholieke
armen. Voorts moet duidelijk worden gemaakt wat de behoeften zijn voor elke
groep afzonderlijk en wat de te verwachten inkomsten zijn.
* declinatoir, van declináre = is van de rechte weg afleiden, maar ook afwijzen
3

8 mei 1817
Gemeenteontvanger Niet alleen moet de borgtocht voor de gemeenteontvanger worden geregeld, maar ook
moet de functionaris een instructie krijgen. Zodra die instructie is vastgesteld dient die
weer aan gedeputeerde staten te worden voorgelegd. De "provisioneel fungeerende
Secretaris" heeft echter al een conceptinstructie ter tafel gebracht en deze is door de
raad bekeken en zal aan gedeputeerde staten worden gestuurd.
Verpondingen De Vice-president van het Syndicaat der Nederlanden houdt het gemeentebestuur voor
diligent* voor wat betreft de achterstallige verpondingen - van in totaal ƒ 5.271,80 -
tot eind juni
Genees- en heelmeester De kwestie van de declaratie van dokter Bernardus Antonius During komt weer ter
sprake. Dokter During heeft inmiddels een bezwaarschrift ingediend bij Zijne Majesteit de
Koning. Daardoor wordt de afhandeling van de kwestie extra vertraagd en moeilijker op
te lossen. De raad besluit Gedeputeerde Staten te laten weten dat dokter During een
bewaarschrift heeft ingediend bij de koning. Voorts wil de raad van G.S. weten hoe zij nu
verder moet handelen met de schuldvordering van de heren Hakman en de Haart.
Gemeentesecretaris Gedeputeerde Staten delen aan de Raad mede dat zij een nieuwe gemeentesecretaris
voor Voorburg in petto hebben. Het is de heer Jan Mulder. Alvorens de heer Mulder zijn
taak mag gaan beginnen, moet hij eerst voorzien worden van een goede instructie en
moet hij de vereiste eden afleggen.
* diligent verklaren: verklaren, dat iemand de hem opgedragen taak, ofschoon hij die nog te voltooien heeft, niet heeft verwaarloosd.
4

05 juni 1817
Genees- en Heelmeester Gedeputeerde Staten laten weten dat de raad rustig de beslissing van Zijne Majesteit op
het door dokter During ingediende bezwaarschrift zal moeten afwachten.
Raadslid Gedeputeerde Staten hebben een nieuw raadslid aangewezen ter vervanging van het lid
Adriaan van der Linden die heeft bedankt. Het is de heer Leonard Adriaan van den
Heúvell. Deze zal in de eerstvolgende vergadering de vereiste eden af moeten leggen.
Belastingen Gedeputeerde Staten stellen enige vragen over de ongebouwde en de gebouwde
eigendommen binnen de gemeente. De heren Palairet en Van Rhijn worden
aangewezen om de vragen over de ongebouwde eigendommen te beantwoorden, terwijl
de vragen over de gebouwde eigendommen 'collegialiter' zullen worden beantwoord.
Armwezen De secretaris heeft een 'summiere staat van ontfang en uitgaaff' ontvangen van de
rooms-katholieke armmeesters, zoals die door gedeputeerde staten waren gevraagd.
Over de laatste vijf jaren is er een 'excedent' oftewel een overschot van gemiddeld
ƒ 107,40. De armmeesters vragen dan om -rekening houdend met dit overschot- verder
te mogen gaan met hun werkzaamheden.
Genees- en heelmeesters De raadsleden Sigmond en Van Dorp brengen verslag uit van hun onderhandelingen met
de beide dokters De Haart en Hakman over hun bij de gemeente ingediende declaraties
voor geneeskundige handelingen en geleverde medicijnen voor en aan contagieuze**
zieken. Zij zijn met de heren tot overeenstemming gekomen. De Haart krijgt ƒ 100,- en
Hakman heeft recht op ƒ 160,-- Gedeputeerde staten moeten deze bedragen echter
eerst nog bekrachtigen oftewel 'homologeeren'.
* Collegialiter: ambtsbroederlijk, in de vergadering van de al de ambtsbroeders.
** Contagieus: 'op besmettelijke ziekte betrekking hebbend'
5

16 juni 1817
Raadslid Het nieuwe benoemde raadslid Leonard Adriaan van den Heúvell, legt de
voorgeschreven eden af en neemt als raadslid zitting. Hij moet echter reglementair
ontslag nemen als wijkmeester. In die functie wordt Hendrik de Vos aangewezen, die aan
de Geestbrug te Voorburg woont.
6

17 juli 1817
Vissers De Gouverneur van Zuid-Holland laat middels een schrijven aan de gemeentebesturen
weten geen visvergunningen af te geven, dan aan beroepsvissers en zich daaraan stipt
te houden. Zelf zal hij ook daarop "het vereischte Reguard slaan" ofwel er op toezien.
Armwezen Gedeputeerde staten geven nadere richtlijnen hoe te handelen als aan armbesturen of
diaconieën of administraties van Godshuizen* legaten worden nagelaten. De
armbesturen krijgen een kopie van de provinciale brief en verdere informatie in een
begeleidende brief. "Is besloten gemelde Resolutiën Kopijelijk bij Conductoire Missive te
zenden aan…"
Schutterij De gouverneur van Zuid-Holland deelt meer in het algemeen mee dat indien er een batig
slot ofwel "Provenú der Baeten" is op de begroting van de Rustende Schutterij, dit batig
slot dan in de kas van de gemeente dient te worden gestort. Anderzijds dienen de
gemeentebesturen jaarlijks de nodige fondsen uit te trekken op hun begroting voor de
kosten van die Schutterij. In onze gemeente is er echter nog geen zogenoemde
'Rustende Schutterij'. De raad besluit de brief van de gouverneur dan ook "Provisioneel
aan te nemen voor Notificatie":
Begroting Gedeputeerde staten manen de gemeentebesturen aan om hun begroting over het
lopende jaar 1817 op korte termijn bij hen ter goedkeuring in te dienen. Omdat er twee
raadsleden niet aanwezig zijn, besluit de vergadering de beraadslaging over dit
onderwerp uit te stellen of te adjourneeren ** tot de eerstvolgende vergadering van 7
augustus 1817.
Geneesheren Gedeputeerde staten hebben zich wederom bezig gehouden met de door de
geneesheren ingediende declaraties voor verrichte diensten en verstrekte medicijnen
tijdens de epidemieën van het afgelopen jaar. Dokter A.During moet uiterlijk voor 21 juli
met een gespecificeerde rekening komen om een vergoeding voor de gemaakte kosten
in de wacht te kunnen slepen. Het raadsleden Sigmond en Van Dorp worden
gemachtigd om met hem daarover te onderhandelen.
* Het woord 'Godshuizen' kan hier op tweeërlei wijze worden uitgelegd. Enerzijds kan het gewoon een kerkgebouw betekenen,
maar anderzijds kan het ook een instelling van weldadigheid of liefdegesticht zijn. In het zuiden, met name in Vlaanderen, gebruikt
men het woord 'Godshuizen' nog steeds voor instellingen van weldadigheid en dan doorgaans voor hofjes. Uit de context kan
worden opgemaakt dat de hier verwachte legaten eerder op instellingen van weldadigheid zullen hebben geslagen dan op
kerkgebouwen. Waarom moesten anders de respectieve armbesturen worden ingelicht? Noot: Bernard Dijkman
** adjourneeren of ajourneeren = voor onbepaalde tijd uitstellen, verdagen.
7

7 augustus 1817
Vergunningen De gouverneur laat aan het gemeentebestuur weten dat met de nodige omzichtigheid
moet worden omgesprongen met het afgeven van bewijzen van onvermogen. Met name
moet dat ten aanzien van personen die "op het stuk van de Jagt waren gecalangeerd",
oftewel mensen die de bepalingen van de Jachtwet hebben overtreden en beboet zijn.
De schout moet hierop alert zijn en blijven.
Onderwijzers De gouverneur schrijft aan het gemeentebestuur dat "de belooningen van de
Schoolonderwijzers ten einde dezelven op eenen vasten voet voor t vervolg te brengen".
De gouverneur heeft geen termijn voor de beantwoording van zijn brief gegeven en
daarom bepaalt het gemeentebestuur de "aanschrijving provisioneel te houden in advies"
Armwezen De gouverneur stelt middels een brief een paar vragen over "den Staat van het
Armweezen" Een brief hierover gaat uit naar het armbestuur van zowel de Nederlands
Hervormde als Katholieke "gezindheid".
Geneesheren De beide raadsleden Sigmond en Van Dorp hebben met dokter During gesproken over
diens omstreden declaraties van 1815. De beide raadsleden hebben alles nagekeken en
uiteindelijk een bedrag van ƒ 180,- declarabel bevonden. Daarmee ging dokter During
echter niet akkoord en hij bleef bij zijn eerdere declaraties. Van het geheel wordt -onder
dankzegging voor de beide raadsleden- verslag gedaan aan gedeputeerde staten.
Begroting Blijkbaar is door de affaire met de geneesheer de afhandeling van de begroting over 18*
in gevaar gebracht. De raad besluit nu geen verdere acht meer te slaan op de omstreden
declaraties en met een extra buitengewone uitgaaf van ƒ 450,- voor het "Plaatselijk
Bestuur" de begroting rond te krijgen en wel zonder daarvoor andere of extra inkomsten
of uitgaven aan te wijzen. Het bedrag van ƒ 450,- kan zonder bezwaar worden
weggeboekt tegen de aanwezige batige saldi.
Brood De schout en zijn assessoren heeft ter plaatse een onderzoek gedaan naar het gewicht
van de broden die hier worden gebakken en verkocht. Tevens hebben zij de maten en
gewichten zelf onderzocht.
Jaarwedden Om te voldoen aan diverse bepalingen geldend "ten Platten Lande" moeten de
jaarwedden van diverse functionarissen op de begrotingen worden gebracht. De schout
is goed voor een jaarwedde van ƒ 550,-; een assessor krijgt ƒ 50,-en een raadslid ƒ 25,-.
8

18 september 1817
Geneesheer Dokter B.A. During heeft zich nu tot Gedeputeerde Staten gewend met zijn omstreden
declaraties voor verleende doktershulp en verstrekte medicijnen. Het gemeentebestuur
krijgt nu de opdracht om onverwijld de gevraagde ƒ 180,- beschikbaar te stellen en aan
de chirurgijn "eenen Finale Quitantie" af te geven. Het gemeentebestuur moet nu ook die
post daadwerkelijk in de begroting verwerken en de begroting onverwijld insturen naar
G.S. Hiermede dient de kwestie met de chirurgijn als "getermineerd" te worden
beschouwd.
Begroting 1817 De begroting van het lopende jaar wordt opgemaakt met een bedrag aan inkomsten van
ƒ 4.870,09 en uitgaven ƒ 4.899,30. De begroting sluit dus met een nadelig slot van
ƒ 29,21.
Ook het kohier van "den Personeele Gemeente Omslag" moet veertien dagen te inzage
liggen. Een commissie uit de raad moet dan met de leden van Gedeputeerde staten
"aboucheeren" en wel met name over de bedragen van de jaarwedden voor de schout,
assessoren en raadsleden. Ze krijgen daarbij de uitdrukkelijke opdracht mee "om zoo
veel mogelijk op het accordeeren der deswegens voorgedragen Sommen aan te dringen"
Deze opdracht wordt aan de heren Sigmond en Van Dorp gegeven.
9

10 november 1817
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het lopende jaar 1817. Goedgekeurd.
Daarbij wordt nadrukkelijk vermeld dat in verband met de plaats gehad hebbende
organisatie der gemeentebesturen "Provisioneel de Tractementen aan den Schout en
Secretaris zijn toegestaan." Desondanks blijkt de begroting (november 1817!) te sluiten
met een batig saldo van ƒ 4.174,30.
Hoofdelijke omslag Ook het kohier van de personele omslag wordt vastgesteld. Er wordt een totaalbedrag
van ƒ 1.804,50 verwacht.
Bakkers Gedeputeerde Staten maken melding van het verlangen van Zijne Majesteit dat er
"bepalingen van goede orde en Politie" moeten komen op de uitoefening van het
bakkersbedrijf en aanverwante bedrijfstakken. Deze melding wordt "Provisioneel
gehouden om advies".
10

1 december 1817
Gemeenteontvanger De ontvanger heeft de diverse rekeningen opgemaakt. De dienst 1816 sluit nu met een
batig saldo van ƒ 453,-- en de dienst 18* sluit positief met ƒ 1*,--.
Commissie Nationale De Gouverneur van Zuid-Holland vraagt of er bezwaar tegen bestaat om als
Militie leden van de commissie voor het afgeven van attesten en certificaten voor de vrijstelling
van de Nationale Militie dezelfde mensen aan te wijzen als het afgelopen jaar.
Gemeenteontvanger Met veel omhaal van woorden blijkt dat de instructie voor de gemeenteontvanger klaar is.
In de eerstvolgende vergadering zal de ontvanger volgens voorschrift beëdigd worden.
Wegen- en voetpaden Een zekere heer M.J.H. Caan, volgens opgave Luitenant-Kolonel van het voormalige
bataljon van de Landstorm in Voorburg en Rijswijk, heeft aan Zijne Majesteit permissie
gevraagd om een weg lopend vanaf de Herberg 'Witsenburg'in Rijswijk, over de
Geestbrug in Voorburg tot de Hofstede 'Arendsburg' te mogen bestraten. Daarbij wil hij
het recht krijgen om minder tolgeld te hoeven betalen. Voorts wil hij van het
Hoogheemraadschap Delfland toestemming om het zogenoemde Burgpad af te mogen
sluiten. Als dank schenkt de heer Caan een bedrag van ƒ 100,-- aan zowel de
Gereformeerde Diaconiearmen als aan de Rooms-katholieke Diaconiearmen.
11

6 december 1817
Begrotingen De rekeningen van de ontvangsten over 1816 en de achterstallige over 1815 worden in
orde bevonden. De heren die als gecommitteerden de zaken onderzocht hebben worden
gedechargeerd en de batige saldi op de lopende begroting bijgeschreven.
Commissie Nationale De heren burgemeesters van Delft reageren op de brief van de Gouverneur
Militie wie er nu wel of niet in de commissie voor het afgeven van attestaties en certificaten voor
de nationale Militie gerechtigd is. Naar hun mening geldt dat alleen voor de beide als
zodanig aangewezen raadsleden. De vraag is of ook de Schout of zijn vervanger
aangewezen moet kunnen worden.
Drie leden worden nu expliciet aangewezen: de eerste assessor: D. Palairet, de tweede
assessor J. Sigmond en als derde het raadslid C.D. van Dalen.
Raadsleden Drie raadsleden zijn benoemd, c.q. herbenoemd: Quirinus van Rijn en Cornelis Diderik
van Dalen. De heer Van Dalen vraagt echter nog enige bedenktijd tot de "Expiratie van
het thans nog lopende Jaar".
Gemeenteontvanger De heer Jacobus Hermanus van Teeckelenburgh legt als gemeenteontvanger de
vereiste eed af.
12

17 december 1817
Gouverneur De Hoog Edele Geboren Heer Jonkheer Van Leyden van Westbarendrecht heeft op 9
december 1817 ontslag gevraagd als Gouverneur van Zuid-Holland. In zijn plaats heeft
Zijne Majesteit de Hoog Edele Geboren Heer van der Duyn benoemd.
Assessoren Gedeputeerde Staten willen de namen weten van de heren die voor het jaar 1818 als
assessor zullen gaan functioneren. De heren Palairet en Sigmond willen wel weer als
assessor van de schout fungeren mits zij op behoorlijke wijze worden geïndemneerd,
dan wel schadeloos gesteld.
Ook andere raadsleden "inclineeren" * niet naar deze functie zolang er niet voor een
behoorlijke "indemniteit" ** is zorg gedragen.
* inclineeren = neiging tot iets hebben, overhellen.
** indemniteit = schadeloosstelling
13

7 januari 1818
Assessoren De heren C.D. van Dalen en Q. van Rijn hebben zich nog eens bedacht om als assessor
te gaan fungeren en bedanken voor de eer en het raadslidmaatschap. De vergadering
brengt deze beslissing schriftelijk over aan de Burgemeesteren van de Stad Delft, als
ambachtsheren van Voorburg, met het verzoek zo spoedig mogelijk in de nu ontstane
vacatures te willen voorzien.
Commissie Nationale Tevens wordt aan de Gouverneur medegedeeld dat er een ander lid van de
Militie raad dan C. D. van Dalen moet worden aangewezen als lid van de commissie voor het
tekenen en afgeven van attestaties en certificaten voor de Nationale Militie.
Assessoren Gedeputeerde Staten brengen ter kennis dat zij de heren Dominicus Palairet en
Johannes Sigmond hebben aangewezen als assessor voor het jaar 1818. De beide
heren nemen de benoeming aan.
14

10 februari 1818
Raadsleden Er zijn twee nieuwe raadsleden benoemd, het zijn de heren Johannes Petrus Krabbe en
Jasper van Santen. Zij komen in de plaats van de beide heren die zich bedacht hadden:
D.B. van Dalen en Q.- van Rijn. De beide nieuw benoemden leggen direct de eed af "bij
artikel 67 van het Reglement van Bestuur voor het Platte Land"
Assessoren Dominicus Palairet wordt de eerste in rang van de assessoren en waarnemer van de
schout. Johannes van Schagen wordt de waarnemer ad interim van de eerste assessor,
zolang er nog geen schout is benoemd.
Commissie Nationale Het raadslid Willem van Dorp werd met ingang van 21 januari j.l. benoemd
Militie als lid van de commissie van de Nationale Militie.
Legaat De burgemeesteren van de stad Delft brengen ter kennis dat een zekere Doktor den
Appel een legaat heeft nagelaten ten behoeve van de Nederduitsche Gereformeerde
Diaconiearmen van Voorburg. De ambachtheer, gehoord de Regenten van de Kamer
van Charitaten * in Delft, geeft aan het legaat te accepteren. Het is wenselijk dat de raad
zich met het gedepêcheerde** bericht conformeert en favorabel *** beslist.
* Charitaten = liefdadigheden;
** depêcheeren = snel afvaardigen, bespoedigen, verhaasten;
*** favorabel = gunstig, voordelig
15

* maart 1818
Begroting De rekening over het jaar 1816 is opgemaakt. Een batig saldo van ƒ 655,55 resteert.
De begroting over 1818 eindigt echter met een nadelig saldo van ƒ 3,45.
Belastingen Het gemeentebestuur is niet tevreden met de opbrengsten van de belasting op wijnen en
sterke drank. Mede door het feit dat er te weinig wordt gecontroleerd zijn de opbrengsten
per jaar lager.
Ook de "Belasting op het Bestiaal in Maniere"* wordt hoger.
Voor een koe of os Was: ƒ 2,25; wordt: ƒ 3,--;
Voor een kalf was: ƒ 0,75; wordt: ƒ 0,75;
Voor een stier was: ƒ 0,50; wordt: ƒ 3,--
Voor een varken was: ƒ 0,30; wordt: ƒ 1,75;
Voor een schaap was: ƒ 0,20; wordt: ƒ 0,50
Bovendien moeten er vier gemeentelijke opcenten komen op het huisraad van de
gebouwde eigendommen in de gemeente. Als leidraad geldt het kohier van de
rijksbelastingen op het "mobilair"
Naast deze belasting wordt er nog een belasting op de turf geheven.
De secretaris moet al deze belastingverordeningen opsturen naar Gedeputeerde Staten
ter goedkeuring.
* Fr. Manière van L. manus = hand. Beesten in handen ofwel waarmee gehandeld wordt. (Prisma Vreemde Woordenboek
16

12 juni 1818
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben de belastingen "op het Bestiaal" en op de turf
goedgekeurd.
Legaat Gedeputeerde Staten hebben tevens goedgevonden dat de Nederduitsche
Gereformeerde Diaconie Armen het legaat van wijlen de heer Willem den Appel van 25
oktober 1798 accepteren. De diaconie krijgt een kopie van het provinciebesluit.
Begroting De begroting voor het jaar 1818 is 'gearresteerd ' op een bedrag aan inkomsten van
ƒ 4.075,54 5 en in uitgaaf van ƒ 4.075,--.
Belastingen De Personeele DorpsOmslag en de belasting op de Huurwaarden worden voor het jaar
1818 vastgesteld op respectievelijk ƒ 1.098,30 en ƒ 517,--.
Verlichting De secretaris brengt in een conceptbrief het bestek en de voorwaarden ter tafel voor de
openbare verlichting van het dorp met "Reverbères en "Lantaarnen" voor de
eerstkomende drie jaren.
Sloot achter Herenstraat De secretaris brengt tevens het bestek en de voorwaarden ter tafel voor het vernieuwen
van de schoeiing langs de Dorpssloot bij de Buitenplaats Sionslust. Al deze stukken moet
de secretaris naar Gedeputeerde Staten toezenden voor "approbatie".
17

13 augustus 1818
Verlichting Het plaatsen en onderhouden van de reverbères* en straatlantaarns is voor drie jaar
aanbesteed voor een bedrag van ƒ 245,--. De opdracht hiertoe is aangenomen door de
heer Jan Hendrik Sommer. Gedeputeerde staten hebben dit alles goedgekeurd.
Beschoeiing Gedeputeerde staten hebben ook het besluit goedgekeurd dat een timmerman de
beschoeiing van de Dorpssloot bij de buitenplaats Sionslust zal gaan vernieuwen voor de
aangenomen prijs van ƒ 122,--. De aannemer, timmerman Bernardus van der Heijden
voert dit werk uit exclusief het aan te schaffen paalwerk.
Begroting De raad krijgt opdracht van de provincie om een lijst te gaan maken met daarop de
huidige uitgaven in vergelijking met die van 1793. De provincie wil namelijk een aantal
bezuinigingen doorvoeren en heeft daarvoor voorschriften gegeven. De raadsleden
Sigmond en Van Santen krijgen de opdracht om die lijst namens de raad op te gaan
stellen.
Nering Gedeputeerde staten hebben enige kanttekeningen geplaatst op de ingezonden lijst van
neringdoenden. De heren Krabbe en Van Heúvell krijgen opdracht om aan de raad
verslag te doen over die opmerkingen over de op de lijst voorkomende molenaars,
grutters, bakkers, brood- en meelverkopers en andere op de lijst voorkomende
neringdoenden.
Liefdadigheid De gouverneur van Zuid-Holland maakt melding van een in 's-Gravenhage door de
"Maatschappij tot Nut van 't Algemeen" opgerichte spaarbank. De gouverneur wil dat de
raad nu een 'Subcommissie van Liefdadigheid' gaat benoemen om met de Haagse
tegenhanger te gaan praten. De schout, de heer Palairet, moet het een en ander gaan
bekijken en erover verslag uitbrengen aan de raad.
Vroedmeester/chirurgijn Een zekere heer H.J. Geyl, vroedmeester en chirurgijn binnen deze gemeente en in het
bezit van alle vereiste diploma's en getuigschriften, vraagt om toegelaten te worden als
plaatselijke vroedmeester. Uiteraard wil hij daar wel de geldende vergoedingen voor
ontvangen. Het verzoek wordt voorlopig in beraad gehouden.
* reverbère = straatlantaarn of lamp, wier licht door een blinkende metaalplaat wordt teruggekaatst; gepolijste holle spiegel. (Uit: 19 e
eeuws Vreemde Woordenboekje) Uit het Frans: réverbérer = terugkaatsen
18

Vervolg van: 13 augustus 1818
Rekening De ontvanger heeft de gemeenterekening over het jaar 1817 klaar en legt die volgens de
geldende voorschriften voor aan de raad. De raad besluit op woensdag 19 augustus des
namiddags om vijf uur officieel de rekening vast te stellen, maar niet voordat eerst -
volgens de voorschriften - een aantal notabelen in de gelegenheid is gesteld hun licht
daarover te laten schijnen.
Die notabelen zijn, behalve de Ambachtheer, de hoogst belaste ingezetenen en dat zijn
met name de heren Mr. H.J. Caan, Mr. P.H. Hoog, C.J. Bloys van Treslong, H.S. van
Meurs, H. de Gruyter en J.H. Fix. Deze heren zullen daartoe op een behoorlijk manier
worden aangeschreven en uitgenodigd.
19

19 augustus 1818
Rekening De in de vorige vergadering opgeroepen notabelen hebben zich van hun taak gekweten
en de rekening over het jaar 1817 goedgekeurd tot een bedrag van ƒ 363,94 5 . De
rekening zal nu "ten fine van Approbatie" naar Gedeputeerde staten worden gezonden.
20

Dingsdag 25 augustus 1818
Schout De Gouverneur van Zuid-Holland laat weten dat Zijne Majesteit bij Besluit van 1 augustus
1818 de heer Dominicus Palairet heeft benoemd tot schout van deze gemeente.
"Vervolgens suppediteert* de Heer Dominicus Palairet het vorengenoemde Zijner
Majesteits Besluit, mitsgaders de Acte van beëediging van den Heer Goúverneúr van
Zuid-Holland in dato den 20en der gezegde Maand, en welke beide Stukken na Lecture
aan denzelve zijn teruggegeven".
* Suppediteeren = aan de hand doen (bv. een hulpmiddel); behulpzaam zijn, bijspringen. (Uit: 19 e eeuws Vreemde
Woordenboekje)
21

2 oktober 1818
Schout en raadslid De heer Hendrik de Gruyter is tot raadslid benoemd in de plaats van de tot schout
benoemde heer Dominicus Palarait. De heer De Gruyter legt de vereiste eden af en
neemt zitting in de raad.
Rekening Gedeputeerde staten hebben de gemeenterekening over het jaar 1817 goedgekeurd en
wel tot een bedrag aan ontvangsten op ƒ 4.452,28 5 en uitgave van ƒ 4.058,34 en
derhalve een batig saldo van ƒ 393,93 5 .
Bezuinigingen De heren Sigmond en Van Santen hebben een schriftelijk rapport gemaakt van hun
bevindingen bij de vergelijking van de huidige inkomsten en uitgaven met die van het jaar
1793. Dit in verband met de door de gedeputeerde staten aanbevolen bezuinigingen. In
hun rapport komen zij tot de duidelijke conclusie dat als je alle posten stuk voor stuk
nagaat er in feite nergens op bezuinigd kan worden, noch door het doen van mindere
uitgaven, noch door het verkrijgen van meerdere inkomsten. De raad schaart zich hier
eensgezind achter, wil het rapport in het archief bewaren en "kopijelijk" toezenden naar
gedeputeerde staten.
Liefdadigheid De heer Palairet deelt aan de raad mee dat er slechts dan een Spaarbank kan worden
opgericht binnen een gemeente ten plattelande als er ook een Maatschappij tot Nut van 't
Algemeen is gevestigd. Een voorgeschreven vierde lid van de zogeheten Subcommissie
van weldadigheid kan pas volgende week verwacht worden volgens de nieuwe schout.
Bestraten De heer Mr. Hendrik Johan Caan heeft een 'rekwest' ingediend bij Zijne Majesteit met het
verzoek om een weg te laten bestraten die loopt vanaf de herberg Witsenburg te Rijswijk,
over de Geestbrug, tot aan de laan van de Hofstede Hoekenburg, alsmede voor het
plaatsen van een 'gabel' * op die weg. De schout en het raadslid W. van Dorp moeten
over dit voorstel verslag uitbrengen.
* gabel: gabél, (weleer:) elke indirecte belasting of impost; (in Frankrijk:) de zoutbelasting; zoutmagazijn; tolhek. (Uit: 19 e eeuws
Vreemde Woordenboekje) Gabelle, gabeele, znw. Vr. Inkomend recht, belasting, tolgeld (Middelnederlandsch
Handwoordenboek door J. Verdam uitg. 1932)
22

* oktober 1818
Vroedmeester/chirurgijn Het verzoek van de chirurgijn Hendrik Johannes Geyl om tot plaatselijke vroedmeester te
worden aangesteld onder ‘jouïssance’ van een evenredige jaarwedde komt weer ter tafel.
De overweging geldt dat er in ons dorp al een vrouwvrouw bestaat en dat het de
zwangere vrouwen vrij moet staan te kiezen voor een vroedvrouw dan wel een
vroedmeester. Aangezien de meeste vrouwen een voorkeur voor vroedvrouwen zullen
hebben en de gemeente de opdracht heeft gekregen waar mogelijk te bezuinigen, krijgt
de chirurgijn zijn diploma met toebehoren weer terug en “Is Besloten in het gedane
Verzoek van Requestrant te Difficulteeren”. Kortom: het verzoek wordt afgewezen.
Schout De schout is kennelijk ziek of anderszins ‘verdrietig’ want: “Is geleezen een Missive van
den Schout dezer Gemeente, waarbij de Vergadering te kennen gevende uit hoofde van
Indispositie ** niet in Staat te zijn in dezelve op heden te kunnen Presideeren”.
Liefdadigheid In dezelfde brief laat de schout weten dat tot De vergadering zal dit aan de gouverneur
laten weten.
Bestrating Over het verzoek van de heer Caan over de straatweg tussen Witsenburg en
Hoekenburg weet de schout te vertellen dat hij nog niet is opgeschoten.
Marktschippers Gedeputeerde staten retourneren een reglement op het afvaren van de beide
marktschippers. De raad krijgt de opdracht dit reglement nog eens goed te toetsen een
Koninklijk Besluit van 21 augustus 1818.. De heren Krabbe en De Gruyter krijgen de
opdracht de zaak te bezien en verslag uit te brengen aan de vergadering.
Volkstelling De Gouverneur van Zuid-Holland geeft opdracht om op korte termijn een volkstelling te –
laten- verrichten en van de resultaten zo spoedig mogelijk verslag te doen. Een aantal
raadsleden krijgen mandaat hiervoor.
Ontvanger De heer Bernardus van Ruyven heeft een aanstelling om de gemeenlandsmiddelen te
innen. Daarvoor krijgt hij een ontvangersloon gelijk aan 10% van de opbrengst. Hij zegt
nu recht te hebben op een ‘ontvangersloon’ van ƒ 384,35. Hij laat daarbij tevens een lijst
zien van de belastingopbrengsten over de jaren 1808, 1809, 1810 en 1811.. De raad
houdt de zaak nog even in beroep en zal alles onderzoeken.
* jouïssance = genot, genieting, vruchtgebruik. (Uit: 19 e eeuws Vreemde Woordenboekje)
** indispositie = onpasselijkheid, kwade luim, verdrietigheid
23

27 oktober 1818
Raadsleden/assessoren De griffier van de staten van Holland laat weten dat 1/3 van de raadsleden en aan de
beurt is om af te treden, maar dat ze naar alle waarschijnlijkheid ook direct weer
benoembaar zijn. De heren J. Sigmond en W. van Dorp worden herbenoemd. Ook
moeten er voor het komende jaar 1819 nieuwe assessoren worden aangewezen. De
raad slaat spijkers met koppen en benoemt de heren J. Sigmond en J. van Schagen. De
heer Sigmond heeft echter wat bezwaren tegen het waarnemen van de functie van
assessor. De raad benoemt nu een commissie in de persoon van de heer Krabbe en de
bezwaarde zelf. Zij zullen over de bezwaren met de Gouverneur spreken. In afwachting
van dat gesprek besluit de raad de voordracht van de beide assessoren nog even op te
schorten.
Bestrating De schout en het raadslid Willem van Dorp hebben een rapport opgesteld naar
aanleiding van het verzoek van de heer mr. H.J. Caan voor de bestrating van een weg
lopend vanaf de herberg ‘Witsenburg’ in Rijswijk *, over de Geestbrug, langs de Nieuwe
Molenlaan tot aan het dorp Voorburg. Het gaat met name over de kosten van de
bestrating en het aandeel van Voorburg hierin. Maar omdat een van de rapporteurs
afwezig is besluit de raad hierover de volgende keer te beraadslagen.
* De herberg Witsenburg lag aan de Haagweg in Rijswijk (BD)
24

2 november 1818
Begroting De begroting voor het jaar 1819 wordt gepresenteerd en sluit met een batig saldo van
ƒ 26,43 5 . Daarbij wordt de opmerking gemaakt dat de uit de raad voortgekomen
commissie bij de heren gedeputeerde staten moeten aandringen op het goedkeuren van
het verhoogde salaris van de secretaris.
In de commissie van ‘overreyking’ hebben zitting de raadsleden J.Sigmond en J.Krabbe
Bestrating Ook over de kwestie van de bestrating van de door jonkheer Caan bepleite weg tussen
de herberg ‘Witsenburg’ aan de Geestbrug te Rijswijk, langs de Nieuwe Molenlaan tot
aan het dorp Voorburg is de knoop doorgehakt. De raad vindt het strijdig met de
belangen van de gemeente enig aandeel in de kosten van het bestraten van die weg te
nemen.
25

18 november 1818
Marktschippers Mevrouw de Weduwe J.de Vlaming en de heer Jacobus van Veen, marktschippers,
vragen aan de raad om bij het aan land brengen van hun goederen hogere vrachtlonen
te mogen bedingen. Voorts vragen zij dat de raad er op gaat toezien dat andere
(markt)schippers dan de Voorburgse met hun goederen langs de huizen gaan venten en
dat deze zich eerst moeten identificeren Het verzoek van de beide marktschippers wordt
in handen gesteld van de heren Krabbe en De Gruyter om “daar op in die hunne
werksaamheeden het nodige reguard te slaan”.
Onderwijs De Gouverneur van Zuid-Holland vraagt de mening van de raad over een
ontwerpresolutie ter ‘bevestiging van de schoolverbetering’, het algemeen maken van het
onderwijs en een meer definitieve regeling van de beloningen van de onderwijzers. De
resolutie wordt in handen gesteld van de heren Sigmond en Van den Heuvell. Zij moeten
de vergadering in deze adviseren.
Verbouw De Hoogheemraden van Delfland, bij monde van de heren Huygens en Van den Bogaart,
hebben een schriftelijk verzoek ontvangen van meester-timmerman Bernardus van der
Heijden ‘Betrekkelijk het vooruitbrengen der vóórgevel van zekere Huizingen staande
aan de Noordzijde van de Heerestraat’. De heren Hoogheemraden vragen hierover de
mening van de raad. De raad zal aan de Hoogheemraden berichten dat zij hierover al in
een vergadering in het jaar 1816 beslist hebben en hun bezwaren hebben kenbaar
gemaakt.
Nationale Militie De schout is ‘gequalificeerd’ tot het tekenen van de attesten en certificaten voor de
Nationale Militie. Naast de schout zijn er nog twee andere (raads)leden aan te wijzen die
daartoe de bevoegdheid krijgen. Opnieuw worden nu de heren Sigmond en Van Dorp
aangewezen en wel voor het jaar 1819.
Wijkmeesters Tot wijkmeesters worden benoemd de heer Hendrik Schoonhouwen Schúring in plaats
van het raadslid Hendrik de Gruyter, en Bartholomeus Nakken in plaats van Bernardus
van der Heijden, die voor de eer heeft bedankt.
26

28 december 1818
Marktschippers De heren Krabbe en De Gruyter hebben hun huiswerk gemaakt over het verhogen van
de vrachtlonen van de marktschippers en een nader reglement hieromtrent ingediend.
Zonder dat inhoudelijk wordt ingegaan op het wat en hoe van de voorstellen stelt de raad
de stukken in handen van gedeputeerde staten voor goedkeuring.
Onderwijs De heren Sigmond en Van den Heuvell hebben eveneens hun huiswerk gedaan en
komen tot de conclusie dat het voorstel voor het algemeen maken van het onderwijs en
een ‘beloning’ van de onderwijzers bij hen geen bedenkingen oproept. Integendeel: “de
invoering daar van in deszelfs geheel als zeer nuttig en heilzaam wordt beschouwd”. De
raad conformeert zich hiermede volkomen.
Bel. op’bestiaal’ Gedeputeerde Staten hebben het “Reglement of ordonnantie tot het heffen van
Plaatselijke Belastingen op het Bestiaal en de Turf” voorlopig goedgekeurd. Dit bericht
wordt voor kennisgeving aangenomen en het zal op de gebruikelijk manier wereldkundig
gemaakt worden.
27

10 februari 1819
Broodbakker(s) Gedeputeerde Staten hebben het “Reglement op de Uitoefening der Broodbakkers en
andere daarmede verwante Neringen en Bedrijven binnen deze gemeente”
goedgekeurd. De secretaris krijgt de opdracht om het bedoelde Reglement te laten
drukken en die dan te distribueren onder de raadsleden en de belanghebbende
“Neringdoenden”.
Kerken Gedeputeerde staten willen op de hoogte gebracht worden van de plannen tot aanbouw
of herstel van de rooms-katholieke kerken in de gemeente. De rooms-katholieke
kerkmeesters krijgen een kopie van de ‘resolutie’ met het verzoek de raad hierover nader
in te lichten.
Schutterijen De gouverneur van Zuid-Holland wil een opgaaf van de presumptieve * onkosten die
gemoeid zijn voor de inspectie van de schutterijen door de Luitenant-kolonel
Commandant van het 3 e Bataljon Schutterij in het 15 e District. De gemeente Voorburg telt
twee Compagnieën schutterij. De onkosten zijn begroot op een bedrag van ƒ 92,17 5 . De
raad besluit aan gedeputeerde staten goedkeuring te vragen voor deze uitgave.
Begroting De begroting voor het jaar 1819 wordt ‘gearresteerd’: de inkomsten zijn ƒ 4.005,51 en de
uitgaven zijn ƒ 3.966,50. De gemeenteontvanger krijgt een exemplaar van deze
begroting “ten einde zich daar na in deszelfs Comptabiliteit te Reguleeren”
* Presumptief = vermoedelijk (Volgens 19 e eeuws Zakwoordenboek
28

5 maart 1819
Kerken De kerkmeesters van de rooms-katholieke parochie hebben het herstel van de kerk
begroot op een bedrag van ƒ 2.550,-. De raad heeft daar toch bepaalde bedenkingen bij.
Alhoewel ze niet twijfelt aan de juistheid van de verstrekte cijfers vindt men toch dat dit
dan maar betaald moet worden “alleenlijk door de meer gegoedde Klasse der Gemeente
Leden” Het gouvernement zou in een vergoeding van een gedeelte van de kosten
tegemoet kunnen komen. In die zin wil de raad de gouverneur adviseren.
Ook komt er een soortgelijke ‘missive’ van de gouverneur, maar dan in de richting van de
Nederlands Hervormde Gemeente. Ook hier worden de heren Kerkmeesters uitgenodigd
hun gevoelens kenbaar te maken.
29

6 april 1819
Kerken Het kerkbestuur van de Nederduitsche Hervormde Kerk laat middels een brief weten dat
zij weliswaar een schuld op de kerk hebben van ƒ 7000,-, maar dat zij in de toekomst
geen noemenswaardige reparaties aan de kerkgebouwen hoeven te doen en zo die er
dan al zijn dat die uit bestaande inkomsten en fondsen kunnen bestrijden. Zij zullen
kerkelijke bijdragen in de vorm van omslag vragen en –tenzij er zich onverwachte
calamiteiten voor zouden doen- ook geen subsidie aan de overheden vragen.
De brief zal doorgestuurd worden naar de Gouverneur van Zuid-Holland.
Bestrating Tevens zijn brieven binnen gekomen over de kwestie van de bestrating van een
weggedeelte lopend vanaf de Hoornburg tot aan ‘herberg De Vink bij Leiden’. Hierbij zit
een rekwest van de heer P. Melville van Carnbee (sic). Het pakket wordt naar de
Gouverneur toegestuurd met het verzoek hierover ‘favorabel’ te beschikken.
30

30 april 1819
Belastingen De secretaris biedt de raad twee belastingkohieren aan over het belastingjaar 1819: ‘het
Cohier van den Personeele Dorpsomslag’ en ‘het Cohier van de Belasting op de
gebouwde Eigendommen’. Die kohieren moeten respectievelijk opbrengen: ƒ 1192,- en
ƒ 615,-. De kohieren worden eerst veertien dagen ter visie gelegd en dan ter
goedkeuring doorgezonden naar Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.
Ophalen as en vuilnis De pachttermijn voor het ophalen van ‘haardasch’ verstrijkt aan het eind van dit jaar. Het
voorstel is om de pachttermijn te verlengen met zes, negen of twaalf jaren. Voorwaarden
zijn: de jaarlijkse pachtsom moet omhoog van ƒ 185,- naar ƒ 200,- en de pachter moet
de loods voor eigen rekening opknappen. Ook dit voorstel gaat richting Gedeputeerde
Staten.
31

19 juli 1819
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben het kohier van de Personele Belasting voor het
belastingjaar 1819 geapprobeerd oftewel goedgekeurd op een bedrag van ƒ 1.192,90.
Aan de ontvanger, de heer J.H. van Teeckelenburgh, de taak de bedragen te gaan
innen.
Ophalen as en vuilnis Gedeputeerde Staten hebben eveneens goedkeuring gehecht aan het raadsbesluit om
het pachtcontract van de ‘haardaschophaler’ te verlengen. Voorwaarden blijven: de
pachtsom moet omhoog van ƒ 185,- naar ƒ 200,- per jaar en de schuur moet worden
gerepareerd. De prolongatie vindt plaats voor een periode van zes jaar.
Belastingen De strafbepalingen, geregeld in ‘het Reglement of Ordonnantie tot het heffen van
Belastingen op het Bestiaal en de Turf’ blijven binnen de door de wet gestelde grenzen.
Begrafenisrechten De kerkmeesters van de Nederduitsche Hervormde Gemeente beklagen zich over het
feit dat van tijd tot tijd Rooms-katholieke overledenen niet alleen buiten de gemeente
worden begraven, maar dat er dan ook geen gebruik wordt gemaakt van ‘den
Rouwtoestel’. Hierdoor missen de kerkmeesters de nodige inkomsten oftewel retributiën.
De raad neemt over deze kwestie niet direct een beslissing, maar besluit de zaak voor te
leggen aan Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.
Klachten Het schijnt niet alleen betrekkelijk eenvoudig te zijn om lood en oud ijzer te ontvreemden,
maar ook om er zich weer even gemakkelijk van te kunnen ontdoen. De secretaris moet
de nodige (straf)bepalingen daarvoor op schrift stellen. Deze bepalingen moeten als
aanvulling van ‘artikel 50 van het Reglement van het Bestuur voor het Platteland der
Provincie Zuid-Holland’ worden voorgelegd aan de Ambachtsheer, in casu ‘de Edele
Achtbare Regeering der Stad Delft’.
Spaarbank(en) Het raadslid Sigmond wil weten hoe ver men is gevorderd met ‘het invoeren eener
spaarbank’. Hij dringt er op aan goede nota te nemen van de aanbevelingen van de
Gouverneur van deze provincie ter zake.
32

12 augustus 1819
Spaarbank(en) Naar aanleiding van de vraag van de heer Johannes Sigmond over het invoeren van
spaarbanken binnen deze gemeente antwoordt de schout alsvolgt: De schout heeft
contact opgenomen met enige notabele ingezetenen en verricht de nodige
voorbereidende werkzaamheden om tot het instellen van spaarbanken binnen de
gemeente te geraken. Hiermede wordt voldaan aan de aanwijzingen van de Gouverneur
van de Provincie.
Lood en oud ijzer De Burgemeesteren van de stad Delft, in hun kwaliteit van Ambachtsheren van
Voorburg, hebben geen bezwaar tegen de te nemen maatregelen om het stelen van lood
en oud ijzer tegen te gaan. De te nemen maatregelen komen in het kort hierop neer.
Aleen behoorlijk gepatenteerde en geregistreerde loodgieters en oudijzerhandelaren
mogen lood en oud ijzer kopen en verkopen. Alle aankopen en verkopen van deze
goederen moeten in een openbaar register worden bijgehouden, alsmede de namen en
adressen van de verkopers. De schout of de daartoe aangewezen ambtenaar heeft te
allen tijde toegang tot dit register. Als een bevoegde loodgieter of ijzerhandelaar
goederen heeft ingekocht, dan moet hij die gedurende twee dagen voor ‘deszelfs
Huizinge ten toon te stellen’. Uiteraard wordt deze uit vijf artikelen bestaande ‘Besluit’. De
secretaris moet deze maatregelen voorts ter goedkeuring voorleggen aan de
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.
Verpleging De gemeente moet jaarlijks bijdragen in de kosten van het ‘Bedelaars Gesticht’ te Hoorn.
De bijdrage over 1819 bedraagt ƒ 107,53. De ontvanger krijgt van de raad opdracht om
dit bedrag te storten ten kantore van de Ontvanger Particulier in ‘s-Gravenhage.
Armwezen Gedeputeerde Staten hebben te kennen gegeven dat de gemeente de ‘Reglementen
betrekkelijk de administratie der Godshuizen en der onderscheidene Armbesturen’
moeten insturen. De Raad kan hieraan echter niet voldoen om de eenvoudige reden dat
dergelijke reglementen binnen onze gemeente niet bestaan en ook nooit bestaan
hebben.
Begroting Gedeputeerde Staten bevelen dat bij de aanbieding van de Begroting voor het jaar 1820
ook de daarover gehouden ‘deliberatiën’ van de raad moeten zijn bijgevoegd. Daaruit
moet tevens ‘de noodzakelijkheid van de te doene Omslagen’ blijken. De raad houdt dit
bericht in portefeuille tot op het moment dat de begroting 1820 aan de orde zal komen.
Wijkmeester(s) In de persoon van Coenraad Sander is een nieuwe wijkmeester benoemd in plaats van
Bartholomeus Nakken, die verhuisd is naar ‘s-Gravenhage.
33

25 augustus 1819
Gemeenterekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1818 ingeleverd bij de secretaris.
De rekening zal plechtig worden vastgesteld op woensdag 1 september a.s. om vier uur
in de namiddag. De ambachtsheer is daar qualitate qua bij aanwezig, alsmede een
commissie van notabelen bestaande uit de heren, mr. H.J. Caan, P.H. Hoog, C.J. Bloys
van Treslong, H.S. van Mours, J.H. T(r?)ix en H. van den Bosch. De heren krijgen keurig
bericht van hun benoeming.
Begrafenisrechten De Kerkmeesters van de Nederduitsche Hervormde Gemeente blijven bij hun bezwaren
dat ook voor de overledenen van Rooms-katholieke huize, die buiten onze gemeente
begraven worden, betaald moet worden voor het gebruik van het doodskleed met
toebehoren. Zij menen zelfs dat Gedeputeerde Staten hierover geen goed gefundeerd
oordeel hebben. De raad besluit nu om met de heren kerkmeesters om de tafel te gaan
zitten en de kwestie met hen te gaan bespreken. Gedeputeerde Staten krijgen van dit
voornemen een schriftelijke kennisgeving.
34

1 september 1819
Raad De schout heeft voor deze raadsvergadering de volgende raadsleden uitgenodigd:
Johannes Sigmond, Willem van Dorp, Leonard Adriaan van den Heuvell, Johannes Peter
Krabbe, Jasper van Santen en Hendrik de Gruijter.
Grenswijziging De schout laat op last van Gedeputeerde Staten de ‘resolutie’ voorlezen van 10 augustus
1819 met daarin vervat de processen verbaal over de besprekingen betreffende de
grensbepalingen van de gemeente. Gebleken is onder meer dat de gemeente nogal wat
van haar bevolking en van de gebouwde eigendommen heeft moeten inleveren tijdens
de Franse overheersing. De toenmalige maire zou min of meer gedwongen zijn geweest
om grondgebied van Voorburg af te staan ten faveure van Rijswijk. Het verlies van
grondgebied zou ook tot gevolg hebben gehad dat vele notabele inwoners niet langer bij
Voorburg hoorden. Daaronder waren zelfs raadsleden van Voorburg. De raad der
gemeente Rijswijk kan voor deze handelwijze geen behoorlijk equivalent aanwijzen en
heeft ook geen pogingen gedaan om Voorburg te ‘dedommageren’ oftewel schadeloos te
stellen. Er is geen enkele reden aanwezig om een andere grens te gaan trekken dan die
welk vanouds aanwezig was. In ieder geval acht men de ‘delimitatie’ of grensbepaling die
het Gouvernement in 1818 heeft gedaan er een waarmee de raad kan instemmen.
Bovendien hebben de toenmalige maire en de fungerende schout van Voorburg nooit
aan enige bespreking over dit onderwerp deelgenomen. De stad Delft, als rechtens de
Ambachtsheer van Voorburg, is wel in het volledige recht hersteld, alsmede van alle
daaraan verbonden geldelijke voordelen. De raad daarentegen kan het bezit van enig
deel van de gemeente, waarvan de Stad Delft immers altijd de onvervreemdbare bezitter
is geweest, niet tot onderwerp van enige beraadslaging maken. Al bij al is de raad van
mening dat de van oudsher bestaande gemeentegrenzen weer in ere moeten worden
hersteld. Mochten er desondanks toch redenen zijn om de grenzen anders te trekken
dan ze van oudsher waren, dat dan de stad Delft de enige rechtmatige eigenaar is
waarmee over deze kwestie in overleg kan worden getreden.
Raad Op 2 november moet rechtens een derde van de benoemde raadsleden aftreden. De
raad besluit de Ambachtsheer daarvan in kennis te stellen opdat die de nodige
maatregelen ter zake kan nemen.
Gemeenterekening In de vorige vergadering kwam de gemeenterekening over het jaar 1818 ter sprake en
sedertdien heeft men deze rekening aan alle kanten nauwkeurig onderzocht en de
daarbij behorende processen-verbaal opgesteld. De rekening kan nu worden afgesloten
met een batig saldo van ƒ 404,91′. Het geheel wordt nu –zoals gebruikelijk- naar
Gedeputeerde Staten toegezonden.
35

16 september 1819
Gemeenterekening Gedeputeerde Staten hebben enige aanmerkingen op de ingezonden gemeenterekening
van het jaar 1818. Er ontbreken blijkbaar enige stukken. De secretaris krijgt opdracht die
alsnog in te sturen. Men kan echter niet nalaten de gedeputeerden te laten weten “hoe
zeer het te wenschen ware dat door de Superieure Authoriteiten een meerder
Vertrouwen aangaande de Financiëele Administratiën der Gemeenten, aan de
Plaatselijke Besturen ten Platten Lande wierde toegekend”
Begrafenisrechten Gedeputeerden treden niet in de door de kerkmeesters van de Nederduitsche
Hervormde Gemeente ingebrachte bezwaren. De bezwaren komen in het kort hierop
neer: van tijd tot tijd worden er overledenen van met name rooms-katholieke huize elders
begraven. De families van die overledenen stellen dan geen prijs op het gebruik maken
van het rouwkleed en toebehoren dat door de Hervormde Gemeente wordt
geëxploiteerd. De kerk mist hierdoor bepaalde inkomsten. Gedeputeerden stellen: we
hebben over deze kwestie al een keer rond de tafel gezeten en wel op 26 augustus jl. Er
zijn toen volgens gedeputeerden bepaalde ‘schikkingen’ getroffen. De kerkmeesters
weten echter van geen ‘schikkingen’ met de R.K.-armmeesters af. De raad wil nu
opnieuw met gedeputeerden gaan praten over deze kwestie.
Schutterij De krijgsraad van de 5 e en 6 e compagnons van het 3 e bataillon schutterij maakt zich
zorgen over bepaalde instructies op grond van de Wet over de aanwezigheid van de
schutterijen binnen gemeenten. Zij willen meer weten over die ‘Instructien’ teneinde niet
voor verrassingen te komen staan. De secretaris wordt gemachtigd om met de krijgsraad
te gaan communiceren en hen met die ‘instructien’ bekend te maken.
36

26 september 1819
Raadslid De burgemeesters van de stad Delft laten aan gedeputeerde staten weten dat zij, ter
vervanging van het overleden raadslid Johannes van Schagen, de heer Petrus Brouwer
hebben benoemd. Gedeputeerden laten deze beslissing nu op hun beurt weer aan de
raad weten en verzoeken de raad om de heer Brouwer te willen beëdigen en tot de raad
toe te laten.
Begrafenisrechten De griffier van de Staten van Zuid-Holland laat weten dat over de kwestie wederom een
vergadering zal worden belegd met vertegenwoordigers (gecommitteerden) van de
diverse betrokken partijen, te weten: van de gemeenteraad, van de Nederduitsche
Hervormde Kerkmeester en van de R.K.-armmeesters. De vergadering zal in het
Gouvernementshuis worden gehouden op ‘Dingsdag den 28 e dezer maand des Middags
ten een uur’. Uit de gemeenteraad worden als gecommitteerden aangewezen de heren J.
Sigmond en W. van Dorp.
37

7 oktober 1819
Lood en oud ijzer Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland hebben een door de raad ingezonden ‘Keure’
goedgekeurd –zij het met enige wijzigingen- dat tot doel heeft op te kunnen treden tegen
de wildgroei bij het opkopen van lood en oud ijzer.
De ‘Keure’ of Verordening kan nu worden gepubliceerd en verspreid onder de
belanghebbenden.
Marktschipper(s) De Gouverneur van Zuid-Holland beveelt de gemeente een Reglement te maken op het
afvaren van de twee gewone marktschuiten binnen de gemeente. Rekening houdend
met de wensen van de burgemeesteren van de stad Delft en van de Gouverneur zal een
dergelijk Reglement worden opgesteld en aan Gedeputeerde Staten worden voorgelegd.
Politie Gedeputeerde Staten keuren de kosten ad ƒ 76,- goed om voor de ‘Dienaar van Politie’
nieuwe kledingstukken te laten maken. De kosten moeten worden verantwoord op de
post ‘Onvoorziene uitgaven’ van de begroting 1819. De secretaris moet voor de
uitvoering zorg dragen.
Belastingverordeningen Krachtens een Koninklijk Besluit moet er in alle gemeenten waar een belasting wordt of
zal worden geheven op turf, ook een belasting worden geheven op steenkolen. Deze
‘resolutie’ wordt aangehouden totdat de raad daarover heeft kunnen vergaderen en op
het moment waarop de begroting van het volgend jaar (1820) aan de orde zal komen.
Schutterij Gedeputeerde Staten laten weten dat de kosten van de zogenoemde Rustende
Schutterij niet meer mogen bedragen dan ƒ 1,75 ‘voor iedere dienende man’. Meer mag
hier voorshands niet aan worden gespendeerd. Totaal dient –weer ten laste van de post
‘onvoorziene uitgaven’- een bedrag van ƒ 89,25 te worden gebracht. Mocht echter ‘het
fonds’, c.q. de post ‘onvoorziene uitgaven’ niet toereikend zijn, dan vraagt de raad aan
gedeputeerden om het resterende bedrag af te mogen boeken van… het ‘Fonds voor
uitdeeling van Prijzen aan de Lagere Schooljeugd’. Over dit ‘Fonds’ is immers dit jaar niet
beschikt!
Begrafenisrechten Gedeputeerde staten vinden geen gronden om het gelijk over de kwestie van de te
derven begrafenisrechten van met name katholieke overledenen aan de kant van de
Kerkmeesters van de Nederduitsche Hervormde Gemeente te brengen. De
Kerkmeesters krijgen een kopie van de beslissing van Gedeputeerden. Mochten zij zich
er nog niet bij neer leggen dan moet de rechter maar beslissen.
38

Vervolg van: 7 oktober 1819
Spaarbank Een commissie belast met het oprichten van een ‘Delflandsche Spaarbank’ doet een
beroep op de medewerking van de raad om dit binnen de gemeentegrenzen te kunnen
verwezenlijken. Zij vragen echter van de raad daartoe een bedrag van ƒ 130,-, te
voldoen uit de ‘Plaatselijke Kasse’
Spaarbank Gezien de nuttige en heilzame werking van een dergelijke spaarbank is de raad bereid
dit bedrag daarvoor uit te trekken en aan gedeputeerden daartoe toestemming te vragen.
Het bedrag van ƒ 130,- kan worden verantwoord op het batige saldo van de begroting
van 1818, terwijl met vooruitziende blik ook een post op de begroting van 1820 wordt
gecreëerd.
Bestraten dorp De zogeheten Fransche Slop bij de Franse Kerk wordt bestraat. De eigenaressen van de
grond: Mejufvrouwen -later genoemd de Jonkvrouwen- Hermina Johanna Geertruid en
Agatha Constantia Scheltus hebben op voorhand concessie gekregen om met de
werkzaamheden te laten beginnen. Wel moet er nog een behoorlijk gezegelde en
ondertekende concessie op schrift worden gesteld. De toestemming wordt geheel in de
notulen vermeld. De dames Scheltus behouden daarbij de volledige zeggenschap over
de grond behorend bij de toegang tot de buitenplaats Oostenburg. Zij worden gevrijwaard
van alle daartoe te maken kosten, terwijl –als zij van zins mochten zijn om op de straat
bomen te laten planten, zij daarin volledig vrij blijven. Ook blijven zij vrij om het geheel of
gedeeltelijk te vervreemden.
Raadsleden Twee raadsleden, de heren Johannes Sigmond en Willem van Dorp worden herbenoemd
als assessoren en de eenmaal afgelegde eed wordt gecontinueerd. Hierna nemen zij
opnieuw hun plaatsen in.
Varkensmesterij Er zijn klachten binnengekomen over varkensmesterijen binnen de bebouwde kom van
het dorp. Volgens het Reglement van Bestuur ten Plattelande moet de gemeente
bepaalde regels opstellen om te waken voor de reinheid van het dorp en de
volksgezondheid. De gemeentesecretaris krijgt de opdracht om de nodige regels
hieromtrent op te stellen.
39

3 november 1819
Raadsleden De heren Leonard Adriaan van den Huéll en Johannes Peter Krabbe zijn reglementair
aan de beurt om af te treden als raadslid, maar worden direct weer herkozen. Zij
‘persisteeren’ bij hun eerder afgelegde eed en nemen terstond hun plaats in de
vergadering weer in. De Burgemeesteren van de stad Delft, ambachtsheren van
Voorburg, worden per brief geïnformeerd.
Raadslid In plaats van het overleden raadslid Johannes van Schagen hebben gedeputeerde
staten de heer Petrus Brouwer aangewezen. Hij legt de voorgeschreven eed af en is als
raadslid toegelaten.
Begrotingswijzigingen Gedeputeerden hebben de voorgestelde begrotingswijzingen, onder meer een bedrag
voor de zogeheten ‘Rustende Schutterij’, goedgekeurd. Dit betreft enerzijds een concrete
uitgave over het dienstjaar 1819 en een raming voor 1820.
Spaarbank De gouverneur van Zuid-Holland deelt mee dat naar de mening van gedeputeerden de
gemeente niet de kosten mag dragen voor het oprichten van een spaarbank.
Gedeputeerden verlenen hiertoe dan ook geen ‘authorisatie’. De raad volstaat met het
toezenden van een kopie van de brief van de Gouverneur aan de ‘heren LeJeune cum
suis’.
Varkensmesterij De secretaris heeft zijn opgedragen taak voltooid en legt nu een uit drie artikelen
bestaand reglement voor ter beteugeling van de varkensmesterij. Het belangrijkste is wel
dat er met ingang van 1820 geen nieuwe varkensmesterijen binnen de gemeente worden
toegelaten dan met consent van de schout. De bestaande mesterijen moeten ‘onverwijld’
van hun bestaan melding maken bij de schout. Deze zal dan verder beoordelen in
hoeverre deze mesterijen van invloed zijn op de reinheid van het dorp en de
gezondheidstoestand van de ingezetenen. Overtreders zullen worden gestraft met een
geldboete van ƒ 6,- of een gevangenisstraf van één dag en zij zullen dadelijk voor de
‘Regtbank van Politie’ worden gebracht. Men regelt zelfs de verdeling van de boete: één
derde voor de degene die de bekeuring doet; één derde voor degene die de vervolging
doet en één derde voor de algemene armen. De keur of verordening zal –zoals
gebruikelijk- worden opgestuurd naar gedeputeerde staten.
40

23 november 1819
Grenswijziging Blijkens een brief van de Gouverneur heeft er volgens voorschrift een kaart ter visie
gelegen waarop of waarin de grenzen tussen met name Voorburg en Rijswijk zijn
aangegeven. Deze ‘delimitatie’ oftewel grensafbakening heeft volgens de Gouverneur
geen enkele nadelige invloed op het territoir van de gemeente Voorburg. Het gaat met
name om een klein stukje grond (in Voorburg-west bij Drievliet – BD) dat aan Rijswijk
afgestaan zou moeten worden. In laatste instantie beslist Zijne Majesteit hierover. De
kaart wordt wederom ter visie gelegd, maar nu in het ‘Huis der Gemeente’. De landmeter
Van Beek moet het een en ander nu exact gaan opmeten. Voorts blijkt dat de
Burgemeesteren van de Stad Delft de schout en de assessoren reeds hadden ingelicht
en dat zij bovendien de verrichtingen van de assessoren willen goedkeuren en dat zij
zich zelf tot de provincie hadden gewend. Van de beraadslagingen wordt een verslag
gemaakt en een kopie daarvan gaat naar de gouverneur en naar de ‘burgemeesteren
van de stad Delft’.
41

13 december 1819
Belastingen Op 27 augustus 1819 is er een Koninklijk Besluit genomen dat bepaalt dat er behalve
een belasting op turf ook een belasting op steenkolen zal moeten worden geheven. De
belasting bedroeg 1¼ cent per ton. De opbrengst zal worden aangewend tot delging van
de begrotingsachterstand van het jaar 18*. “De liquidatie van den achterstand zal met het
uiteinde dezes Jaars finaal zijn afgelopen” Daarom zou deze belasting (op de turf)
kunnen worden ‘gesupprimeerd’* oftewel kunnen worden opgeheven. Dit besluit zal op
de gebruikelijke manier ter kennis worden gebracht van de ingezetenen en aan de
ontvanger om er alvast rekening mee te kunnen houden.
* supprimeeren = onderdrukken; weglaten; verheimelijken; opheffen; te niet doen. Aldus 20 e eeuws Vreemde Woordenboekje
42

23 december 1819
Begroting De Gouverneur van Zuid-Holland heeft de begroting van 1820 goedgekeurd. De uitgaven
bedragen totaal ƒ 2.960,-- en de uitgaven ƒ 2.928,45. De gemeenteraad stemt hiermee
in en stuurt de begroting voor ‘approbatie’ naar Gedeputeerde Staten. Het batig saldo is
aldus: ƒ 31,55.
Grenswijziging De burgemeester van Delft heeft de gemeentekaart, getekend en opgemeten door
landmeter Van Beek, na hierover overleg te hebben gevoerd met de Gouverneur,
ingestuurd. De Delftse burgemeester meent dat het goed is daar nu maar verder in te
berusten, want de gemeente Voorburg blijft in het rustige bezit van haar territoir. De raad
neemt dit bericht voor kennisgeving aan.
Wethouders Gedeputeerde Staten hebben de benoeming van de heren Johannes Sigmond en Willem
van Dorp bekrachtigd als assessoren van de schout voor het jaar 1820. Aangezien de
heren hun benoeming al hebben aangenomen, wordt dit bericht voor kennisgeving
aangenomen.
Keuringsverordeningen Gedeputeerde Staten hebben, behoudens enige redactionele wijzigingen, de Keur
goedgekeurd ‘op het houden en mesten van varkens in de Gemeente’ goedgekeurd. De
Keur wordt voor de ingezetenen gepubliceerd en afgedrukt ten behoeve van de
gemeenteraadsleden.
Nationale Militie De beide pas benoemde assessoren krijgen van de Gouverneur de bevoegdheid tot ‘het
tekenen en afgeven der Attesten en Certificaten voor de Nationale Militie voor de Ligting
van den Jare 1820’
43

31 januari 1820
Raadsleden Op deze eerste vergadering van de raad van het jaar 1820 worden alle raadsleden met
name vermeld, te weten de heren: Johannes Sigmond, Willem van Dorp, Jasper van
Santen, Hendrik de Gruyter, Leonard Adriaan van den Heúvell* , Johannes Peter Krabbe
en Petrus Broúmer*.
Begroting en belastingen Gedeputeerde Staten hebben de ‘Burgemeesteren der Steden en de Schouten en Raden
ten Platten Lande’ aangeschreven dat ze bij het indienen van de begroting ook de
overwegingen moeten voegen die geleid hebben tot het heffen van belastingomslagen.
De ‘deliberatiën’ bij het heffen van een personele omslag voor het jaar 1820 waren niet
bij de begrotingsstaten gevoegd. De raad moet dat nu alsnog doen. De overwegingen
daarbij worden vastgelegd in een proces-verbaal bestaande uit drie punten:
ten eerste: de uitgaven voor de dienst 1820 zijn zodanig hoog dat naar het middel van
het heffen van een belasting moet worden omgezien;
ten tweede: het begrotingstekort wordt ‘gesurpasseerd’ ** met niet minder dan ‘Agt
Hondert Guldens’ en dat moet worden bestreden uit de opbrengst van een personele
belasting;
ten derde: het heffen van die belasting zal gaan geschieden naar de grondslagen van
een rijksbelasting, te weten die van de ‘Mobilaire Belasting’. De opbrengst van de te
heffen personele belasting zal totaal niet meer dan het begrotingstekort op mogen
brengen, te weten ƒ 800,--. Het proces-baal wordt ondertekend door de eerder
genoemde raadsleden en burgemeester Dominicus Palairet.***
* Het accent-aigu (´) op de letter ‘u’ van de hier vermelde namen is conform de schrijfwijze in het notulenboek
** Gesurpasseerd = overschreden, overtroffen. (19 e eeuws Dictionaire portatif)
*** Dominicus Palairet was van 1811 tot 1817 maire van Voorburg, van 1818 tot 1825 schout en van 1825 tot 1827 burgemeester
van Voorburg
44

Vervolg van: 31 januari 1820
Adm. Hervormden Het ‘Collegie van Toezigt op de Kerkelijke Administratien der Hervormden’ geeft in
breedvoerige bewoordingen te kennen dat zij, volgens een voor hun geldend Reglement,
verantwoording af moeten leggen van hun administratie en de daarbij omgaande gelden
en dat de raad een lijst moet goedkeuren van aangewezen kerkvoogden, notabelen en
plaatsvervangers. Op die lijst komen de volgende personen voor als notabelen: Petrus
Brouwer, Hendrik de Gruyter, Leonard Adriaan van den Heúvell, mr. Pieter Hendrik
Hoog, Hendrik Steven van Meurs, Jan Mulder, Johannes Renaud en Jacobus Hermanus
van Teeckelenburgh.Voorts als plaatsvervangers de heren: Johan Hendrik Lodewijk
Broekman, David Arnold Buchler, H.M. Helbach, Joahnnes Mennink, Johannes Nieúhuis,
Karel Aúgúst Stelts, Hendrik Schoonhoúwen Schúúring en Anthonij Conrad Zweifel. De
raad is van mening dat de admistratie van de Hervormden steeds in goede orde was en
geeft daarom de schout de bevoegdheid ‘communicatief van wegens deze Vergadering
te handelen’
45

Vervolg 31 januari 1820
IJken Er worden in de loop van dit jaar door het gemeentebestuur geen berichten gepubliceerd
over het ijken van de maten en gewichten. Eerst worden nadere instructies afgewacht
van Gedeputeerde Staten op dit punt.
Mij. Van Weldadigheid De overeenkomsten die de Maatschappij van Weldadigheid aangaan moeten voortaan
vergezeld gaan van een verslag van de gemeentelijke subcommissie. De stukken
worden toegezonden aan de ‘Intermediair van de minister van Binnenlandse Zaken’ om
aan Zijne Majesteit ter goedkeuring voorgelegd te worden. De genoemde subcommissie
ontvangt een kopie van dit raadsbesluit.
46

02 februari 1820
Watersnood De Gouverneur van Zuid-Holland heeft een circulaire geschreven, waarin hij aandringt
om ‘penningen in te zamelen’ ten behoeve van de slachtoffers van de recente
watersnoodramp in Nederland. Daartoe moet er een plaatselijke ‘Kommissie uit de
Notabelsten en meest geachte Ingezetenen’ worden gevormd. Een viertal ‘notabelen’
wordt aangewezen, die van hun bevindingen kennis moet geven aan de raad, die op zijn
beurt weer verslag doet aan de Gouverneur.
47

6 februari 1820
Watersnood In verband met de watersnoodramp heeft de Gouverneur van Zuid-Holland ‘vanuit
Schoonhoven’ een dringend verzoek geschreven aan de gemeentebesturen om op te
geven hoeveel beesten –afkomstig uit de watersnoodgebieden- er binnen de gemeente
kunnen worden geplaatst. Als het om melkkoeien gaat dan moet dat ‘om niet’ en de
andere beesten tegen een geringe vergoeding. De gemeenteraad wil dan aan de
Gouverneur meedelen dat er –ook vanwege het geringe aantal ‘bouwlieden’- dertig stuks
vee kunnen worden geplaatst. De gemeenteraad wil zelf garant staan voor een goede
verzorging van de dieren. De raad zal ook zorgdragen voor de aanschaf van goed
voeder. Voorts zal van de opbrengst van de melk en de mest een goede boekhouding
worden gehouden en zullen de batige gelden aan de Gouverneur worden afgedragen.
Aan de bouwlieden die meer veevoer bezitten dan ze voor hun eigen vee nodig hebben,
zal worden gevraagd dit niet naar buiten de gemeente te vervoeren. De
gemeentesecretaris wordt uitdrukkelijk met de uitvoering van dit raadsbesluit belast.
Begroting 1820 De begroting voor 1820 is aan inkomsten geraamd op een bedrag van ƒ 2.960,- en aan
de uitgavenkant op ƒ 2.907,50. De staat wordt in kopie ter hand gesteld aan de
gemeenteontvanger ‘teneinde daar na in deszelfs comptabilitieit te reguleeren’t
48

22 mei 1820
Veldwachter De eerste assessor ‘vermits de Indispositie van den Schout’ deelt mee dat veldwachter
en dienaar van politie Dirk Verrek vrijwillig heeft bedankt. In zijn plaats heeft zich
Wilhelmus Werth gemeld, tot op dit moment veldwachter en opziener van de jacht in
Rijswijk. De sollicitant vraagt een wedde van ƒ 200,- per jaar exclusief de aanschaf van
dienstkleding. De raad wil spoedig tot een vervulling van de vacature komen en dragen
de genoemde Wilhelmus Werth voor. De gevraagde jaarwedde gaat de begroting ƒ 36,-
te boven en daarvoor zal dus toestemming van gedeputeerden moeten worden
gevraagd. Uiteindelijk zullen de Ambachtsheren te Delft de benoeming moeten
bekrachtigen.
Straten en pleinen De tijdelijke ophaler van de ‘haardasch en vuilnis’ krijgt er een taak bij. Hij moet nu elke
week de straatdelen die niet direct aan woonhuizen grenzen, reinigen en schoonmaken.
De vergoeding daarvoor bedraagt ƒ 12,- en wordt gevonden in het fonds voor het
onderhoud van de straten.
Varkensmesterij Er zijn klachten binnengekomen over het houden van varkens, die niet gehouden worden
in overeenstemming met de onlangs vastgestelde gemeentelijke verordeningen. Een
commissie, bestaande uit de heren Sigmond, Van Dorp en De Gruijter, moet op korte
termijn hierover verslag doen aan de gemeenteraad.
49

14 juni 1820
Varkensmesterij De in de vorige raadsvergadering benoemde commissie doet verslag van zijn
bevindingen omtrent het plaatsen en mesten van varkens in strijd met de plaatselijke
verordeningen. Er zijn op illegale wijze varkens geplaatst bij wagenmaker Kerkhof, en bij
de broodbakkers De Groot en Delbrouck. De schout wordt aan het werk gezet om de
verordeningen gehandhaafd te krijgen en hij moet in de eerstkomende vergadering
verslag van zijn bevindingen doen.
Collecte De districtscommissie ‘ter aanmoediging en ondersteuning van den Gewapenden dienst
in de Nederlanden’ doet een oproep aan de plaatselijke commissie met hetzelfde doel
om een schaalcollecte te mogen houden. De raad is van mening nu er al een fors bedrag
is binnen gehaald, te weten ƒ 1.800,-, er niet zoveel meer mag worden verwacht aan
opbrengst. Dit bedrag is zodanig hoog dat men had verwacht dat er niet nog eens zo’n
beroep op de burgers zou worden gedaan.
De commisie belast met het bijeenbrengen van ‘liefdegiften’ voor de slachtoffers van de
watersnoodramp heeft een bedrag van ƒ 1.357,10 vergaard. Dit bedrag is inmiddels al
aan de plaatselijke commissie ter hand gesteld. De plaatselijke commissie heeft zijn dank
uitgesproken en de secretaris moet de stukken die hierop betrekking hebben in het
archief –laten- bewaren.
Veldwachter Gedeputeerde staten delen mee dat het gemeentebestuur het ontslag van een
veldwachter niet eerder kan doen dan na voorafgaande goedkeuring door dit
overheidsorgaan. De mededeling wordt voor kennisgeving aangenomen.
Nationale militie Het afgeven van certificaten op grond van de Wet op de Nationale Militie en attesten van
goed gedrag moeten steeds voldoen aan de grondbeginselen die zijn vastgelegd in
bepalingen die zijn uitgevaardigd door de minister van waterstaat en binnenlandse
zaken. Met name gaat het hier om ‘verstandige inzigtigheid’. Daarom moeten alle binnen
de gemeente geldende verordeningen, keuren en ordonnanties nog eens goed bekeken
worden, of deze voldoen aan die beginselen van duidelijkheid. De secretaris krijgt de
opdracht om dit alles na te gaan en daarover aan de raad rapport uit te brengen en ‘des
nodig eene ampliatie* of alteratie ** op dezelve voortedragen. Met andere woorden: de
secretaris moet de van toepassing zijnde bepalingen nader uitwerken of veranderen.
* Ampliatie = uitbreiding en verdaging van een rechtsgeding. **Alteratie = verandering, verslimmering. Cfr. 19 e eeuws Dictionnair
portatif van vreemde woorden
50

Vervolg van: 14 juni 1820
Bestraten dorp Jonkheer P. Melvill van Carnbee* en een aantal grondeigenaren hebben bij Koninklijk
Besluit van 22 juni 1820 ‘octrooy ’ verkregen voor het bestraten van de zogenoemde
Binnenweg, lopend vanaf Rijswijk tot Leiden.* Bij het afschrift van de vergunning is een
‘Plan van Negotiatie** en Tarief der Tolgelden’ gevoegd.. Het geheel wordt voor
kennisgeving aangenomen.
Veldwachter De ambachtsheren van Delft stemmen in met de benoeming van de heer Wilhelmus
Werth als de nieuwe veldwachter en dienaar van politie. Hij dient alle instructies en
orders van de schout en de gemeenteraad op te volgen. De secretaris wordt belast met
de uitvoering van dit besluit en de benoemingsbrief aan de nieuwe veldwachter te
‘demanueeren’ (= uit handen te geven)
Adm. Hervormden Bij Koninklijk Besluit van 31 mei 1820 wordt aan de Hervormden het beheer verzekerd
over de kerkelijke inkomsten en daartoe ingestelde fondsen. De Hervormden moeten op
korte termijn de uit de notabelen te benoemen leden van de Kerkenraad en die van de
Administratie der Hervormden aanwijzen en daarvan kennis geven aan de
gemeenteraad.
Gemeenterekening De gemeenteontvanger heeft de rekening van de gemeente over het jaar 1819
opgemaakt en de secretaris legt die aan de raad voor. Een commissie bestaande uit de
ambachtsheren en enige van de ‘Hoogstbelaste Ingezetenen’ dienen voor de officiële
afsluiting zorg te dragen op de vastgestelde datum van zaterdag 24 juni 1820 ‘s morgens
om 11 uur. Tot de notabelen behoren de heren: mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong,
mr. P.H. Hoog, H.S. van Meurs, J.H. Fix en H.van den Bosch.
Engels atelier (?)
wapen
ca. 1825-1875
wapen van de familie Melvill
van Carnbee
wit marmer
71,2 x 64,7 x 8,3 cm
inv.nr. *277
Herkomst
collectie Jhr. T.M. van Asch
van Wijck, 's-Gravenhage vóór
1964
schenking 1964
Inscripties
recto op banderol DENIQUE
COELUM
* MELVILL VAN CARNBEE, Pieter; Personalia: * Den Haag 24-5-1788 - + Den Haag 27-3-1821; zn.
van Pieter, heer van Op- en Nederandel, vice-admiraal (bekend van
de slag tegen de Engelsen in mei 1781 (NNBW I, 1323), lid Raad
van State, en Johanna Albertina von Daehne; ongehuwd;
Loopbaan: studie rechten; advocaat, in 1810 auditeur Staatsraad,
1816 tot zijn dood rhr Hooggerechtshof; Bronnen: NA 42 (1949) 90;
Hoge Raad van Adel, familiearchief Melvill; De Blécourt-Meijers,
Memorialen Rosa, bijlage B.
51
Bronnen: voor wapenschild met toelichting:
www.centraalmuseum.nl/database/Item.phtml?ItemId=1377 en voor
korte biografie: members.home.nl/m.v.boven/KHHaag.htm voor
korte biografie
** Negotiatie : Onderhandeling, bemiddelaarswerk; het sluiten eener
leening. Cfr. Cfr. 19 e eeuws

Vervolg van: 14 juni 1820
Belastingen De secretaris brengt het kohier van de ‘Personeel Dorpsomslag’ over het jaar 1820 ter
tafel. Het kohier moet een opbrengst hebben van ƒ 805,15. Het kohier wordt veertien
dagen ter inzage gelegd en daarna opgezonden naar Gedeputeerde Staten.
Landmeter De landmeter heeft vanwege het feit dat hij in zijn werkzaamheden werd gehinderd in de
periode van 10 tot 20 november kosten gemaakt en declareert die nu voor een bedrag
van ƒ 85,-.. De behandeling van deze declaratie wordt echter voorshands aangehouden.
52

24 juni 1820
Gemeenterekening De in de vorige vergadering benoemde commissie tot het nazien van de
gemeenterekening over het jaar 1819 is ter vergadering aanwezig om van hun
bevindingen verslag te doen. Ze hebben alle op deze rekening slaande stukken bekeken
en stellen het batige saldo van de rekening nu vast op een bedrag van ƒ 574,37 5 . De
rekening wordt dan ter goedkeuring voorgelegd aan gedeputeerde staten van Zuid-
Holland.
53

5 juli 1820
IJken Gedeputeerde Staten geven aan de gemeente de opdracht om de inhoudsmaten te laten
herijken. De raad besluit om de ijkmeester, de heer B. de Moen (of Maen) hiermede te
belasten.
Belastingen Gedeputeerde Staten geven aan dat het arbeidsloon verbonden aan de bepaling van de
hoogte van de op te leggen aanslagen in de Personele Belasting ‘ 55 cents daags’ mag
bedragen. Al bij al zijn de hiermede belaste heren drie dagen bezig geweest.
Varkensmesterij Een onderzoek naar het plaatsen van varkens, zoals behandeld in de raadsvergadering
van * juni 1820, heeft voor de drie genoemde varkenshouders nogal wat consequenties.
Om hen enigszins tegemoet te komen mogen zij hun varkens nog dit jaar houden, maar
als zij zich ervan ontdoen, mogen zij geen nieuwe aanschaffen. Als zij desondanks toch
nieuwe varkens aanschaffen stellen zij zich bloot aan het krijgen van een boete zoals die
in de desbetreffende Keur is vermeld. De hier bedoelde varkenshouders, wagenmaker
Kerkhoff en de broodbakkers De Groot en Delbrouck, zullen van dit besluit op de hoogte
worden gebracht.
Adm. Hervormden De predikant der Nederduitsche Gereformeerde Gemeente, de Weleerwaarde heer
Arend van Vloten en de kerkmeester C.J. Bloys van Treslong, daartoe aangewezen door
de Kerkenraad en het College van Kerkmeesters verschijnen in persoon ter vergadering
van de raad. Zij stellen zich voor als de in het Koninklijk Besluit voorgeschreven
vertegenwoordigers van het College van Notabelen en hun plaatsvervangers. Voorts
verklaren zij dat alle gecommitteerden zijn benoemd op grond van het ‘Reglement op de
administratie der Kerkelijke Fondsen en de kosten van de Eredienst bij de Hervormde
Gemeenten in de Provintie Holland Zuidelijk gedeelte’ zoals dat bij K.B. van 12 november
1819 nr. 65 is vastgesteld. Wel dient nog voorzien te worden in een aantal vacatures
voor de plaatsvervangers van het College van Notabelen. Daartoe worden de heren
Leendert Donker en Bernardus van der Heijden voorgedragen met instemming van het
provinciaal college van toezicht. Het genoemde provinciale college krijgt een afschrift van
het verloop van de installaties en de benoemingen.
54

10 augustus 1820
Adm. Hervormden De provinciale commissie van toezicht op de administratie der Hervormden heeft kennis
genomen van de installatie van de leden van de plaatselijke commissie. Wel dringen zij
er nog op aan dat de plaatsvervangende leden, de heren B. van der Heijden en L.
Donker duidelijk in kennis worden gesteld van hun benoeming, waarna –na aanvaarding
van hun functie- zij zo spoedig mogelijk moeten worden geïnstalleerd.
Verkiezingen Zijne Majesteit heeft een tweetal koninklijke besluiten uitgevaardigd. De besluiten
handelen over de uitoefening van het stem- en kiesrecht voor de benoeming van de
‘Stedelijke Raden’ en van de Provintiale Staats Leden’. Dit alles wordt voor kennisgeving
aangenomen en gevoegd bij het reglement ‘omtrent de samenstelling der Staten van
Holland’ . Bij de eerstvolgende verkiezingen zal er rekening mee worden gehouden.
Loslopende honden Gedeputeerde staten wijzen op het verschijnsel van loslopende honden in de maand
augustus. De raad besluit om de provinciale bepalingen daaromtrent aan te plakken en
er zo veel mogelijk publiciteit aan te verlenen.
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben het kohier van de personele belasting over het jaar 1820
goedgekeurd en vastgesteld op een bedrag van ƒ 800,-. De ontvanger, de heer J.H. van
Teeckelenburgh, krijgt de opdracht de hierin vermelde bedragen in te vorderen.
Tolheffing De Gouverneur van Zuid-Holland deelt mee dat er een Koninklijk Besluit is verschenen
met bepalingen omtrent het plaatsen van tollen op de weg van Rijswijk tot aan de
herberg De Vink bij Leiden. Dit bericht wordt voor mededeling aangenomen en in het
archief opgeborgen.
Genees- en VerloskundigenDe ‘Provintiale Commissie van geneeskundig onderzoek en toevoorzigt in ’s-Gravenhage’
heeft de tarieven vastgesteld voor de medicinae doctores, de heelmeesters in de steden
en ten plattenlande, alsmede van de vroedmeesters en vroedvrouwen. De raad krijgt de
gelegenheid eventuele bezwaren hiertegen in te brengen. Het raadslid P. Brouwer heeft
daarover een drietal op- en aanmerkingen. Deze gaan over:
a. tot welke tijd nachtvisites mogen worden gedeclareerd;
b. hoeveel de heelmeesters voor de diverse bijzondere verrichtingen mogen
berekenen;
c. hoeveel de vroedmeesters en vroedvrouwen voor hun werkzaamheden mogen
berekenen.
55

Vervolg van: 10 augustus 1820
Vervolg: geneeskundigen Deze vragen zullen worden voorgelegd aan de gedeputeerde staten.
Klachten De heer Johannes Sigmond heeft voor de voorgevel van zijn huis een steiger geplaatst
teneinde die voorgevel te kunnen laten repareren. Het Hoogheemraadschap Delfland
heeft hem hiervoor een boete opgelegd. Hij vraagt nu om de tussenkomst van de
Provinciale Staten om duidelijkheid te verkrijgen over het waarom van deze bekeuring en
beboeting. Tevens wil hij hiermede voorkomen dat ook andere ingezetenen met een
dergelijke boete worden geconfronteerd. Hij verlangt op zijn minst dat hem de redenen
en motieven om hem hiervoor te beboeten zullen worden uiteen gezet. De raad besluit
de hierop betrekking hebbende stukken door te sturen naar Gedeputeerde Staten.
56

15 september 1820
Begroting De secretaris brengt de begroting voor het jaar 1821 ter tafel. De –buitengewone-
inkomsten zijn gesteld op een bedrag van ƒ 3.060,-, de uitgaven op ƒ 3.038,25 en
derhalve een batig saldo van ƒ 21,75. Er zijn echter onvoldoende middelen aanwezig om
aan gewone inkomsten te komen en raamt dit tekort op een bedrag van ƒ 800,-. De
dekking dient te geschieden door het heffen van een hoofdelijke omslag over de
ingezetenen. De maatstaf voor het opleggen van die hoofdelijk omslag moet worden
gerelateerd aan de opbrengsten van ’s Rijks Mobilaire Belasting. Van dit alles is procesverbaal
opgemaakt, dat aan Gedeputeerde Staten zal worden toegestuurd.
Collecte Gedeputeerde Staten geven een besluit van Zijne Majesteit door om een collecte te
houden voor de gewonden ten gevolge van een brand in het dorp Beilen in ‘het
Landschap Drenthe’ Met name de ‘Leeraaren van den Godsdienst’ worden opgewekt
om daarvoor binnen hun gemeenten het hunne bij te dragen.
57

31 oktober 1820
Klachten Uit het antwoord van gedeputeerde staten blijkt dat de heer Sigmond voor het plaatsen
van de gewraakte steiger een consent oftewel vergunning had moeten aanvragen aan
het Hoogheemraadschap van Delfland. Door dat niet te doen heeft hij zich de boete op
de hals gehaald van tien guldens. Het vragen van een vergunning of consent is een
uitvloeisel van de desbetreffende Keur van het Hoogheemraadschap van Delfland als
bepaling van ‘Plaatselijke Politie’, waar een ieder zich aan te houden heeft.
Gemeenterekening 1819 De inkomsten vervat in de rekening over het jaar 1819 zijn vastgesteld op een bedrag
van ƒ 4.471,63 en de uitgaven op ƒ 3.894,25½. De rekening vertoont dan een batig saldo
van ƒ 577,37½ Het ontstane batige saldo dient als ‘buitengewone ontvang’ verantwoord
te worden in de rekening voor 1820.
Raadsleden Gedeputeerde staten hebben een aantal raadsleden, die aan de beurt zijn om binnenkort
af te treden herbenoemd. Het zijn de heren Jasper van Santen, Hendrik de Gruijter en
Petrus Brouwer. Zij continueren de reeds vroeger afgelegde eed en nemen direct weer
zitting in de vergadering van de raad. Gedeputeerde staten, alsmede de Burgemeesters
van de stad Delft als Ambachtsheren zullen van deze benoeming op de hoogte worden
gebracht.
Assessoren De voor het jaar 1821 tot assessor van de schout benoemde heren Johannes Sigmond
en Willem van Dorp, maken –alvorens hun benoeming te aanvaarden- enig voorbehoud.
Zij willen weten hoe ver hun verantwoordelijkheden gaan met betrekking tot bepaalde
zaken waarover andere besturen zeggenschap hebben. Welke exact die
verantwoordelijkheden zijn wordt slechts aangeduid met “het regt en verstand van het
31 e Artikel van het Reglement van Bestuur voor het Platte Land der Provintie Holland”
Aan Gedeputeerde Staten wordt hierover om opheldering gevraagd.
Kerken Twee leden van de kerkenraad zijn ter vergadering verschenen, te weten de heren Mr.
P.H. Hoog en H. Schoonhouwen Schuring. Zij stellen zich als plaatsvervangende
kerkenraadsleden voor van de notabele kerkenraadsleden D.A. Büchler en A.C. Zweifel.
De beide heren worden weer vergezeld door de heren B. van der Heijden en L. Donker.
De laatste als plaatsvervanger van de heer Staatsraad Directeur Generaal voor de zaken
van de Hervormde Kerk. De assessor Johannes Sigmond, die tevens behoort tot het
College van Kerkmeesteren, ‘despiciëerde’ *zich intussen.
* het werkwoord despiciëren heeft zowel positieve als negatieve betekenissen: op iemand het oog slaan, iemand uitkiezen, maar
ook verachten en onteren en ten slotte ook afzien. In dit kader zal het hoogstwaarschijnlijk slaan op het feit dat Johannes Sigmond
zich afzijdig houdt in deze zaak, omdat hij immers twee petten op heeft, die van assessor en van kerkmeester.
58

9 december 1820
Assessoren Gedeputeerde Staten geven antwoord op de vraag uit de vorige vergadering over de
juiste bevoegdheden van de assessoren in zaken waarover andere besturen
zeggenschap hebben. Ingeval er twijfel bestaat over de toepassing van artikel 31 van het
Reglement van Bestuur ten plattelande, moet artikel 92 toegepast worden. Na dit artikel
voorgelezen te hebben (en de inhoud ervan niet in de notulen te hebben vastgelegd) stelt
de secretaris staande vergadering een adres op aan gedeputeerde staten, die het dan
maar verder uit moeten maken.
Landmeter De landmeter dringt wederom aan op het voldoen van zijn vordering wegens het feit dat
hij gedurende de tijd van 10 tot 20 november 1819 zijn reguliere werkzaamheden niet
heeft kunnen verrichten. De raad besluit de schout te machtigen om over deze lang
slepende kwestie met de Gouverneur van Zuid-Holland mondeling van gedachten te
wisselen.
59

6 februari 1821
Grenswijziging De Gouverneur deelt mee dat hij van de gemeente Rijswijk een aan de koning
gepresenteerd ‘request’ heeft ontvangen over de grenzen tussen Rijswijk en Voorburg.
De secretaris krijgt de opdracht om hierover met de burgemeesters van de stad Delft, die
immers nog steeds de ambachtsheren zijn, te gaan onderhandelen. Hij moet dit met de
uiterste zorg doen en zijn bevindingen aan de raad rapporteren.
60

13 februari 1821
Grenswijziging De secretaris heeft, daartoe in de vorige vergadering gemachtigd, een conferentie gehad
met mr. Cornelis Overgaauw Pennis, president Burgemeester van de stad Delft, over de
grensbepaling tussen Voorburg en Rijswijk. Hij vindt de opgeworpen kwestie –plat
gezegd- het sop de kool niet waard en raadt de vergadering aan om er verder geen acht
op te slaan. Onderwijl prijst hij de raad voor de manier waarop ze tot op heden deze
kwestie hebben behandeld. De raad mag nu zelf besluiten –binnen de gestelde
termijnen- de zaak voor te leggen aan de Gouverneur. De secretaris heeft inmiddels een
‘request antidotaal’’ * opgesteld voor de koning. Na dit request te hebben voorgelezen
mag de secretaris die versturen.
* Request antidotaal: request = verzoekschrift; antidotaal is letterlijk. met tegengif. Dus een verzoekschrift met tegenwerpingen of
vertoogschrift.
61

22 februari 1821
Onderwijzer De raad stemt in met de door het college voorgedragen nieuwe schoolonderwijzer, de
heer A. van der Lee. Wel moet er nog een onderzoek worden ingesteld os de nieuwe
onderwijzer aan alle voorwaarden voldoet.
Begrafenisrechten De schout en de assessoren hebben een instructie vastgesteld voor de ‘Bidders en
Nodigers ter Begrafenissen’. Behalve de instructie worden ook de tarieven voor de
bijzondere verrichtingen beopaald. Zo zijn er tarieven voor het doen van de aangifte, voor
het uitnodigingen aan de dragers en de vrienden, voor assistentie bij de begrafenis, voor
het gebruik van de mantel en voor het gebruik van de handschoenen en de ‘lamphers’. *
De begrafenistarieven zijn voorts afhankelijk of de aanzegger de hele gemeente in
kennis moet stellen van het overlijden van een dorpsgenoot of maar een bepaalde wijk;
of hij het alleen afkan of de beide ‘bidders’ moeten opdraven en of de overledene binnen
of naar buiten de gemeente moet worden vervoerd. In totaal zijn zeven artikelen in de
notulen plano uitgeschreven.
Landmeter De gouverneur heeft de declaratie van de landmeter ad ƒ 85,- we g e ns gederfde
inkomsten doorgenomen. Hij is van mening dat deze zaak in ‘onderling genoegen’ moet
worden opgelost, maar stelt wel daarbij dat een bedrag van ƒ 30,- tot ƒ 40,- voldoende
moet zijn. De benodigde gelden moeten in de begroting worden gevonden.
Nalatenschap Het bestuur van de stad Boizenburg (hier geschreven als: Boitzenburg) in het
Groothertogdom Mecklenburg-Schwerin vraagt –in het Frans- om medewerking in
contact te komen met een ingezetene van Voorburg, te weten: de heer Johan Christoffel
Kleine. De heer Johan Christoffel Kleine is mede-erfgenaam van wijlen zijn naamgenoot.
De schout moet de nog levende heer J.C. Kleine opsporen op hetzelfde adres waar
enige jaren geleden zijn naamgenoot woonde, te weten aan de Geestbrug en hem in
kennis stellen van de opengevallen nalatenschap en de daarbij behorende papieren. De
schout ten slotte dient de raad in de eerstvolgende vergadering over zijn onderzoekingen
te rapporteren.
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het jaar 1821 goedgekeurd. De
buitengewone ontvangsten worden gesteld op ƒ 500,-; de gewone inkomsten op:
ƒ 2.560,-. Aan de uitgavenkant staat een bedrag van ƒ 3.038,25 en aan buitengewone
uitgaven: nihil. Er blijft dus een batig saldo over op deze begroting van ƒ 21,75. Zoals
gebruikelijk krijgt de ontvanger een kopie met de opdracht zich “in deszelfs
Comptabiliteit te reguleeren”
* Lamphers -ook wel geschreven als lamfers- zijn tulen sluiers die van de steek of hoge hoed van de ‘bidder’ afhangen
** Boizenburg: een stadje, thans gelegen in Mecklenburg-Vorpommern, Kreis Ludwigslust
Het wapen van het
historische stadje
Boizenburg in
Mecklenburg-
Vorpommern
62

Vervolg van: 22 februari 1821
Assessoren Gedeputeerde staten hebben de benoeming van de heren Johannes Sigmond en Willem
van Dorp tot assessor goedgekeurd.
Begroting Gedeputeerde staten verordonneren tevens dat 2 procent van de inkomsten van het jaar
1820 worden overgeschreven op naam van de ontvangergeneraal te ’s-Gravenhage. De
ontvanger moet dit uitvoeren.
Verslag De gouverneur van Zuid-Holland wil voortaan elk half jaar, eind januari en eind juli, een
verslag van de ‘staat van de gemeente’. Alles wat belangrijk is en wat er aan
verbeteringen in de administratie en van de nijverheid en welvaart valt te melden, dient in
deze staat aan de orde te komen. De secretaris krijgt de uitvoering van dit
gouvernementeel besluit op zijn bord.a
Grenswijziging De secretaris heeft een brief opgesteld voor Gedeputeerde staten over het standpunt van
de raad over de voorgestelde grenswijziging van de gemeente Rijswijk. Dit wordt zonder
verder discussie aangenomen en de secretaris kan de brief verzenden.
63

26 maart 1821
Bedelarij Twee hier in de gemeente geboren personen zijn wegens bedelarij door de
burgemeester van Rotterdam in het Bedelaarsgesticht in Hoorn geplaatst (letterlijk staat
er: opgezonden). Over het jaar 1820 heeft het gesticht voor de verzorging van deze twee
mannen een declaratie ingediend van ƒ 33.82 met het verzoek dit binnen één maand te
willen voldoen. Gedeputeerde staten verzoeken de gemeenteraad om het gevraagde
bedrag ten behoeve van ene Pieter van Gelder zo spoedig mogelijk over te willen maken
op rekening van de ontvangerparticulier te ’s-Gravenhage. De gemeenteraad heeft
echter wel bedenkingen en vindt de bedragen die jaarlijks moeten worden betaald voor
het onderbrengen van deze ‘sujetten’ veel te hoog. Als er een andere instelling kan
worden gevonden waar zij minder zouden hoeven te kosten dan moeten ze onverwijld
worden ontslagen en ten laste worden gebracht van de armenkas van het
kerkgenootschap waartoe zij behoren.
Kerken De gouverneur brengt de door de r.k.-gemeente vorig jaar ingezonden stukken in
herinnering, waarbij om vergoeding wordt gevraagd voor het noodzakelijke herstel van
de kerk en de pastorie. Hij wil de stukken binnen veertien dagen terug hebben. De raad
besluit om een kopie van de aanschrijving van de gouverneur vergezeld van de daarbij
behorende stukken in handen te stellen van de pastoor en de kerkmeesters, die de raad
dan weer binnen veertien dagen terug verlangt.
64

16 april 1821
Bedelarij Gedeputeerde staten delen mee, dat als de raad verlangt dat de in het Bedelaarsgesticht
te Hoorn ondergebrachte personen uit het gesticht worden ontslagen, zij zich dan
rechtstreeks met het bedoelde gesticht moeten verstaan.
Kerken Het kerkbestuur van de r.k.-gemeente zenden op grond van de aanschrijving van de
gouverneur twee schetsen of tekeningen in. Daaruit moge blijken welke noodzakelijke
herstelwerkzaamheden er moeten worden verricht aan de kerk en de pastorie. De
herstelwerkzaamheden worden begroot op een bedrag van ƒ 2.550,-, wa arvan reeds een
bedrag van ƒ 950,- uit de kas van de kerkgemeenschap is opgebracht. Het ontbrekende
bedrag “zoude eenigermate drukkend zijn”. De raad besluit nu over het ontbrekende
bedrag onder overlegging van de betreffende stukken in het origineel “favorabel te
adviseeren”.
Straten en pleinen Gedeputeerde staten hebben een reglement ingestuurd betreffende de “Passage over
den Straatweg van Rijswijk” voor zover dat ook voor Voorburg geldt. De resolutie wordt
verder voor kennisgeving aangenomen en moet worden opgeborgen in het archief.
Veldwachter De secretaris brengt een door hem ontworpen “Instructie voor den Veldwachter en
Dienaar der Politie” ter tafel. De instructie wordt zonder discussie aangenomen en
voorgelegd aan de ambachtsheren te Delft.
Posterijen De postmeesteres Catharina de Groot, weduwe van Johannes Schmal, is ter vergadering
verschenen. Zij deelt mede dat de postiljons voortaan de brieven en andere poststukken
voor deze gemeente zullen gaan afgeven in de herberg “Witsenburg” onder Rijswijk.(op
de hoek van de Rijswijkse Herenstraat en de Haagweg Noot: BD), Ter beveiliging van
de afgegeven post dient er in de herberg een bus te worden geplaatst, maar dan wel op
kosten van de gemeente. De raad is hiermede zeer ingenomen en besluit dat er op
kosten van de gemeente een bus zal worden vervaardigd en in de aangewezen herberg
opgehangen, De Inspecteur-generaal ad interim van de posterijen wordt hiervan op de
hoogte gebracht.
65

8 mei 1821
Bedelarij Gedeputeerde staten keuren het bedrag goed dat de gemeente verschuldigd is aan het
Bedelaarsgesticht te Hoorn voor de opvang van twee personen. Het bedrag –nu groot
ƒ 69,92- moet binnen een maand na ontvangst van de beslissing van gedeputeerde
staten aan de ontvangerparticulier in ’s-Gravenhage worden betaald. Inmiddels is
gebleken dat een persoon tot de Hervormde Kerk behoort en de andere tot de Roomskatholieke.
Twee raadsleden, de heer Van den Heuvell en Van Dorp, dienen echter in
contact te treden met de armbesturen van de respectievelijke kerkgenootschappen met
een afschrift van de declaratie.
Veldwachter Gedeputeerde staten hebben de Instructie voor de veldwachter goedgekeurd. De raad
besluit vervolgens om deze instructie staande de vergadering, aan de veldwachter ter
hand te stellen en hem op het hart te drukken dat hij die stipt dient te leven.
Posterijen ‘De Minister van staat, belast met de Generale Directie der ontfangsten gaat akkoord
met de plaatsing van de brievenbus in herberg Witsenburg ‘onder Rijswijk’. De ’s
morgens daarin gedeponeerde post voor Voorburg bestemde post zal dan ’s avonds
door de postiljons worden geleegd.
Onderwijzer De benoemingstermijn voor de in 1818 aangestelde onderwijzer van de derde rang wordt
voorlopig verlengd tot eind 1829.
Patent De gouverneur deelt mee dat de te beëdigen personen, belast met het toezicht op het
Patentrecht, rechtstreeks door de raad mogen worden aangesteld. Voorts is er voor het
opmaken van de Acte van Beëdiging geen registratierecht –meer- verschuldigd.
Proces voeren De gouverneur deelt mee dat, volgens de van kracht zijnde verordeningen, personen die
onvermogend zijn gratis een rechtsproces moeten kunnen voeren, ongeacht van welke
godsdienstige richting zij zijn. De raad neemt dit voor kennisgeving aan en speelt dit door
naar de armbesturen van de diverse kerkgenootschappen.
Straten Ene heer Johannes Nieuhuis vraagt aan de raad om na te gaan in hoeverre de stoep
voor zijn huis zijn eigendom is. Hij wil zijn eigendom aan de Herenstraat met palen
afbakenen. De raad deelt aan de heer Nieuhuis mee, dat zij voorshands hierin geen
beslissing kan nemen, omdat de kwestie door het Hoogheemraadschap van Delfland nu
is overgedragen aan Gedeputeerde Staten.
Belastingen De ‘Hogere Authoriteit’ heeft het door de secretaris opgestelde kohier van de Personele
Belasting over het jaar 1821 vastgesteld op een bedrag van ƒ 810,70. Het kohier wordt
gedurende veertien dagen ter visie gelegd en dan ‘ter approbatie’ opgestuurd naar
gedeputeerde staten. De ingezetenen kunnen het kohier op de gebruikelijke manier
inzien.
66

15 mei 1821
(Proces verbaal van het verhandelde ter verkrijging van een acte tot
onderwijsbevoegdheid)
Onderwijs De schoolopziener, de heer B. Verwey, is ter vergadering aanwezig om toelichting te
geven op het verzoek van ‘Mejufvrouw’ Adriana Petra Vrolijk om binnen de gemeente
een ‘Meisjes of Fransche Jonge Jufvrouwen School’ te mogen stichten. Voorts om te
verklaren dat hij de genoemde juffrouw naar behoren op haar geschiktheid tot het geven
van lessen heeft ‘geëxamineerd’. Na gewogen en niet te licht te zijn bevonden krijgt
Mejufvrouw Vrolijk de vereiste ‘Acte van Admissie tot het houden van eene Meisjes of
Fransche Jonge Jufvrouwen School’.
Onderwijs Behalve de hiervoor genoemde Juffrouw Vrolijk heeft zich nog een andere sollicitante
gemeld, te weten ‘Mejufvrouw’ Cornelia Gerardina May. Ze voldoet niet aan alle vereiste
om zich houdster van een jongemeisjesschool te mogen noemen. In omslachtige
bewoordingen wordt uiteengezet aan welke wettelijke bepalingen en onderwijsvereisten
een kandidaat moet voldoen. De enige overgeblevene is dus Mejuffrouw Vrolijk. Van het
verhandelde wordt een uitgebreid proces-verbaal opgemaakt, ondertekend door
enerzijds de schoolopziener, de heer Bern. Verwey en anderzijds de schout, de heer D.
Palairet en gemeentesecretaris J.Mulder.
67

19 juni 1821
A f wez i g De afwezigen worden expliciet vermeld: de schout wegens ‘indispositie’ en voorts de
leden J.S. Krabbe en L.A. van den Heuvell.
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de personele belasting voor het jaar 1821
vastgesteld. Het kohier wordt ter inning nu overgedragen aan de gemeenteontvanger
tevens gemeentesecretaris, de heer J.H. van Steekelenburgh.
Assessoren In hun vergaderingen van vorig jaar hebben de beide nieuw benoemde assessoren om
enige opheldering gevraagd over hoe ver hun verantwoordelijkheden gaan met
betrekking tot bepaalde zaken waarover andere besturen zeggenschap hebben. Welke
exact die verantwoordelijkheden zijn wordt slechts aangeduid met “het regt en verstand
van het 31 e Artikel van het Reglement van Bestuur voor het Platte Land der Provintie
Holland” Aan Gedeputeerde Staten wordt hierover om opheldering gevraagd.
Gedeputeerde staten geven hierop nu antwoord, na eerst daarover onder meer de
Minister van Binnenlandse Zaken te hebben geraadpleegd. Behalve het gewraakte
Artikel 31 van het Reglement van Bestuur voor het Platteland zijn ook bepalingen uit
Keuren van het Hoogheemraadschap niet duidelijk. De minister is echter van mening dat
er geen ‘nadere Explicatie vereischt wierdt’ en dat alles duidelijk genoeg in de
reglementen en keuren is vastgelegd. Nu blijkt ook waarover de kwestie eigenlijk
handelde: wie er verantwoordelijk is voor het jaarlijkse zogenoemde ‘schouwen’ Men is
ook niet van plan om aan Zijne Majesteit een verandering van de bestaande reglementen
voor te leggen, tenzij Gedeputeerde Staten daarom expliciet zouden vragen. Een en
ander wordt voorshands voor kennisgeving aangenomen. In geval van twijfel wil men te
raden gaan bij deskundigen.
Patent De controleur van de directe belastingen in Den Haag deelt mede dat er bij het
onderzoek en opnemen van het patentrecht een ‘daartoe geschikt en bekwaam Persoon’
behoort te worden betrokken. De raad vindt daartoe de ‘bode dezer vergadering’
voldoende geschikt en aldus besluit men om de heer Fredrik Lambertus van Ruyven aan
te wijzen en staande de vergadering te beëdigen. Hiervan wordt een acte opgemaakt en
ondertekend door de aangewezen bode, de plaatsvervangende schout, de heer J.
Sigmond en de gemeentesecretaris J. Mulder.
Herenstraat De heer Johannes Nieuhuis heeft mondeling een verzoek ingediend om voor zijn woning
aan de noordzijde van de Herenstraat paaltjes op zijn aan de straat grenzend erf te
mogen plaatsen. Hij moet wel de rooilijn in de gaten houden en hij moet zorgen dat
‘geene de minste Inconveniënten kan worden teweeg gebragt.’
68

6 juli 1821
Gemeenterekening De gemeenteontvanger heeft de gemeenterekening over het jaar 1820 aangeboden.
Opneming en sluiting zal plaats vinden op zaterdag de 21 e juli 1821 ’s middags om 12
uur. Bij deze officiële handeling dienen volgens artikel 57 van het Reglement van
Bestuur ten Platte Lande behalve de ambachtsheer ook de hoogstbelaste ingezetenen
aanwezig te zijn. Hiervoor worden aangewezen de heren: Mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van
Treslong, mr. P.H. Hoog, H.S. van Meurs, J.H. Six en H. van den Bosch. Deze heren
dienen tevoren op een behoorlijke aanschrijving te kunnen rekenen.
69

21 juli 1821
Gemeenterekening De gemeenterekening wordt –zoals in de vorige vergadering omschreven- opgenomen
en vastgesteld door de daar genoemde heren. Echter met dien verstande dat in plaats
van de heer H.S. van Meurs, de heer C. Mijlink aanwezig is en de heren burgemeester
van Delft en mr. H.J. Caan zich laten verontschuldigen wegens ‘inconveniëntie’ De
rekening wordt afgesloten met een batig saldo van ƒ 691,04½. Daarna wordt de
gemeenterekening verzonden naar gedeputeerde staten voor ‘approbatie’,
70

17 augustus 1821
Kermis Het college van schout en assessoren heeft maatregelen op schrift gesteld tot wering
van ongeregeldheden tijdens de jaarlijkse kermis. De raad conformeert zich hier volledig
aan.
Koninklijk Huis De Algemene Synode van de Hervormde Kerk is voornemens een bijzondere kerkdienst
te houden bij gelegenheid van de verjaardag van Zijne Majesteit Koning Willem I. Deze
godsdienstoefening zal worden gehouden op de 24 e augustus ’s morgens om half twaalf.
De overige kerkelijke gezindten zullen hiervan in kennis worden gesteld en er zal een
proclamatie volgen met als inhoud dat er tijdens deze kerkdienst geen werkzaamheden
mogen worden verricht.
Broodzetting * Er is een nieuw stelsel van kracht op de te hanteren maten en gewichten en meer in het
bijzonder op het gewicht van de zettingen van het brood. Het reglement op de
uitoefening van de broodbakkers, de broodslijters, de meelverkopers, de
korenmolenaars, alsmede de gruttersneringen en –bedrijven, moet daarom aangepast
worden aan het nieuwe stelsel van gewichten.
Verlichting Gedeputeerde staten geven aan de raad de bevoegdheid om de termijn van het
onderhands aanbesteden van de openbare verlichting met lantaarns en reverbères ** te
mogen verlengen. De verlengingstermijn mag gelden voor drie jaar en het daarmee
gemoeide bedrag wordt vastgesteld op ƒ 245,- per jaar. De secretaris moet voor de
uitvoering van het een en ander zorgdragen.
Bedelarij Het Bedelaarsgesticht in Hoorn deelt aan het gemeentebestuur mee dat in hun gesticht
één persoon, afkomstig uit Voorburg, is opgenomen, te weten: Pieter van Gelder.
Genoemde Pieter van Gelder is nu uit het gesticht ontslagen en overgedragen aan de
zorg van de r.k.-armmeesteren. In de brief van het hoofdbestuur van het gesticht wordt
voorts een aanbeveling gedaan om Pieter blijvend aan de zorg van de kerk over te
dragen en er tevens zorg voor te dragen dat hij zich niet weer schuldig zal gaan maken
aan ‘vagabondeeren’. De raad deelt voorts nog aan de r.k.-armmeesters mee dat als
Pieter nog eens opgenomen moet worden in het Bedelaarsgesticht de kosten dan voor
hun rekening komen.
Landmeter De gouverneur van Zuiid-Holland is van mening dat de gemeente de declaratie van de
landmeter, de heer J. van Beek, wegens vergoeding van ‘gestremde kadastrale
werkzaamheden’ moet voldoen. De raad gaat hier echter niet mee akkoord. De gemelde
‘stremming in de kadastrale werkzaamheden’ was namelijk helemaal aan de landmeter
zelf te wijten. Hij heeft immers een incomplete kadastrale kaart afgeleverd, waarbij
gedeelten met Voorburgse landerijen en onroerend goed, waren ingetekend op de
kadastrale kaart van Rijswijk. De belanghebbende eigenaren hadden zodoende niet de
gelegenheid om kennis te nemen van hoe hun eigendommen op de kaart waren
ingetekend en opgemeten. Aangezien dit de oorzaak van de ‘stremming’ was, vindt de
raad dat de landmeter geen recht heeft op het voldoen van zijn declaratie.
* Rond 1800 stelde het bestuur van Rijnland de prijs en het gewicht van het brood vast, dit heette de broodzetting
** Een reverbère is een straatlantaarn waarachter zich een holle spiegel of gepolijste metalen plaat bevindt, die het gas- of kaarslicht
terugkaatst. Van L. reverberáre = terugkaatsen
71

28 september 1821
Gemeenterekening Gedeputeerde staten hebben de gemeenterekening van het jaar 1820 vastgesteld op
een bedrag aan inkomsten van ƒ 3.166,45 en aan uitgaven: ƒ 2.475,40½, dus met een
batig saldo van ƒ 691,04½. Het laatstgemeld bedrag moet in de rekening van 1821
worden bijgeschreven als buitengewone ontvangst.
Gemeentebegroting De secretaris brengt de begroting voor het jaar 1922 ter tafel. Het geraamde bedrag aan
inkomsten is daarin gesteld op ƒ 2.960,- en dat van de uitgaven op ƒ 2.940,20. Een batig
saldo dus van ƒ 19,80. De raad is van mening dat er op die begroting onvoldoende
inkomsten overblijven en besluit om dit met een hoofdelijke omslag aan te vullen. De
hoofdelijke omslag moet minstens ƒ 700,- opbrengen. De maatstaf is weer de opbrengst
van ‘ ’s Rijks Mobilaire Belasting’. Een en ander wordt voorgedragen aan gedeputeerde
staten ‘ter approbatie’.
Genees- en heelkunde De tarieven voor de beoefenaren van de genees-, heel- en verloskunde zijn
goedgekeurd. Inmiddels heeft de secretaris voor een behoorlijke ter visielegging zorg
gedragen.
Landmeter De gouverneur deelt niet de gevoelens van de raad om het door de landmeter
gedeclareerde bedrag te weigeren. Hij wil binnen acht dagen weten op welke wijze er
met de landmeter een schikking is getroffen. Die schikking moet dan wel zodanig zijn dat
de gouverneur niet meer met deze kwestie lastig gevallen wil worden. De raad besluit in
arren moede om bij het eerstvolgende verzoek van de landmeter hem een bedrag van
ƒ 30,40 uit te keren en daarmee de zaak definitief te sluiten.
Bedelarij De r.k.-armmeesters hebben onoverkomelijke bezwaren tegen de hoge kosten ten
behoeve van de uit het bedelaarsgesticht ontslagen Pieter van Gelder en vragen daarom
aan de raad om medewerking. De raad besluit hierop om bij het hoofdbestuur van het
bedelaarsgesticht de nodige ‘remonstrantiën’ *te doen
Broodzetting Het door gedeputeerde staten goedgekeurde reglement op de uitoefening der
broodbakkers en aanverwante neringen en bedrijven zal worden gedrukt en aan alle
belanghebbenden ter hand worden gesteld.
* remonstrantiën van remonstreeren = tegenwerpingen maken > 19 e Zakwoordenboekje van Vreemde Woorden
72

7 november 1821
Landmeter De landmeter-delimitateur van het kadaster, de heer J. van Beek, legt zich niet bij het
voorgestelde bedrag van de schikking neer. Hij eist ƒ 40,- en daarmee is voor hem de
kous af. Tevens stelt de landmeter voor om twee onafhankelijke arbiters aan te stellen,
bij wier beslissing beide partijen zich zouden neerleggen. De raad legt zich hier echter
niet bij neer en blijft bij de beslissing, zoals die in de vorige vergadering is gedaan:
uitkering van ƒ 30,40 en geen cent meer.
Koepokinentingen Gedeputeerde staten dringen er op aan om alle gepaste middelen in te zetten om de
koepokinentingen voorgang te laten vinden. De heelmeesters die aan minder bedeelden
de inentingen geven kunnen zelfs een gratificatie van 50 cents tegemoet zien. De
respectievelijke armbesturen krijgen een brief met de mededeling dat als onverhoopt
onder hun bedeelden er kinderen zijn die niet de inenting hebben ontvangen daarvan
verslag zal worden gedaan aan gedeputeerde staten.
Armenzorg Via gedeputeerde staten deelt Zijne Majesteit de Koning mee dat de voorwaarden van de
Maatschappij van Weldadigheid ook zullen gelden voor de wezen, armenkinderen en
bedelaars in de Nederlandse koloniën. Dit bericht voor kennisgeving aangenomen.
Raadsleden en assessors De heren J. Sigmond en W. van Dorp worden opnieuw aangewezen als raadsleden voor
de volgende periode en tegelijkertijd ook opnieuw benoemd tot assessor. De
benoemingen en aanwijzingen zullen op de gebruikelijke manier naar gedeputeerde
staten worden doorgespeeld.
73

27 november 1821
Grenswijziging Gedeputeerde staten vragen aan de Voorburgse raad hoeveel inkomsten er jaarlijks van
de gemeente Rijswijk te vorderen zouden zijn als de grensscheiding tussen Rijswijk en
Voorburg een te aanvaarden feit zou zijn. Het verlies aan grondgebied omvat gronden
met een aantal huizen in de omgeving van de Geestbrug. De gederfde inkomsten
bestaan uit posten die afkomstig zijn uit de gemeentekas: ƒ *7,75; inkomen van de
plaatselijke beambten: ƒ 82,-; van de Kerkenraad der Gereformeerde Gemeente:
ƒ 128,50; inkomen der Gereformeerde Kerkelijke Kas: ƒ *1,-; uit het Predikantsfonds van
het College van Notabelen: ƒ 12,- en ten slotte uit de administratie van de R.K.-armen:
ƒ 24,50. Totaal wordt het verlies aan inkomsten gesteld op een bedrag van ƒ 535,75. De
bedragen worden op een “Tabellarischen Staat” vermeld en toegezonden aan
gedeputeerde staten en aan de ambachtsheer te Delft.
Brandweer De gouverneur zendt aan de raad een exemplaar van een aantal brandweerreglementen,
met de vraag welke daarin vermelde artikelen op Voorburg van toepassing kunnen zijn.
Het huidige brandweerreglement is aan revisie toe. Het conceptreglement wordt in
handen gegeven van de heren Sigmond en Van Dorp. Zij moeten bezien welke artikelen
er in een nieuw brandweerreglement dienen te worden opgenomen. Voorts moeten zij
hiervan aan de raad verslag uitbrengen.
74

18 januari 1822
Assessoren Gedeputeerde staten hebben bij besluit van 15 december 1821 de heren Johannes
Sigmond en Willem van Dorp aangewezen tot assessoren van de schout voor het jaar
1822.
Gemeentebegroting Gedeputeerde staten hebben de gemeentebegroting voor 1822 ‘gearresteerd’ De totale
inkomsten, buitengewoon en gewoon, worden gesteld op ƒ 2.860,- en de uitgaven op
ƒ 2.840,-. De ontvanger wordt belast met de uitvoering van het een en ander.
75

9 maart 1822
Grenswijziging De schout en de raad van Rijswijk willen over de te betalen vergoeding voor het verlies
van grondgebied van Voorburg aan Rijswijk nader van gedachten wisselen. De raad
besluit aan dit verzoek te voldoen en een gecombineerde vergadering te beleggen van
de beide gemeenteraden ofwel commissies daaruit. De vergadering is gepland in het
‘Regthuis’ te Voorburg en wel op ‘Zaturdag 16 Maart’ Wel wordt er uitdrukkelijk bij
vermeld, dat er alleen gesproken kan worden over de manier waarop de schikkingen
kunnen worden voldaan en eventueel in welke termijnen. Als men het bedrag zelf wil
aantasten zal daarover ‘worden gesupercedeert*, tot dat daaromtrent door deze
vergadering nadere inlichtingen zullen zijn bekomen’
* supersedeeren = aflaten, nalaten > Practizyns Woordenboekje in verzameling Historische Bibliotheek van Voorburg. Uitgave Van
Dijk & Foorthuis Regioproject, Groningen 1988. (Overdruk van een uitgave van Ab. Blussé en Zoon, 1785.
76

16 maart 1822
Grenswijziging Op deze raadsvergadering over de grenswijziging tussen Voorburg en Rijswijk waren van
de kant van Voorburg aanwezig: de heren Sigmond, Van Dorp, Van den Heuvell, Krabbe,
Van Santen, De Gruyter en Brouwer; en van Rijswijk: de schout van Rijswijk en voorts de
heren: Van Hern, Van Eldijk en Van Meenen.
De schout van Rijswijk krijgt, na het overleggen van alle stukken, het woord en
memoreert dat de gemeente Voorburg bij de berekening van de verliezen aan inkomsten
geen rekening heeft gehouden met de inkomsten, die het heeft gekregen door het verlies
van een stuk Rijswijks grondgebied, te weten: gebouwde en ongebouwde eigendommen
aan het sluisje bij de Schenkwatering nabij ’s-Gravenhage. Op zeer breedvoerige wijze
wordt van Voorburgse zijde opgemerkt dat de vraag van gedeputeerde staten was om
voor een verliesberekening zorg te dragen bij de grenswijziging tussen Rijswijk en
Voorburg. Dat er in het geheel niet gevraagd was naar een soortgelijke opgave voor het
bijvoegen van het stuk Rijswijk aan Voorburg bij de Schenkwatering. Bovendien is dit
stuk blijkbaar al door de gemeente ’s-Gravenhage opgeëist. Wat overblijft is de vraag op
welke manier denkt de gemeente Rijswijk het verlies aan inkomsten van Voorburg te
gaan vergoeden. Uiteindelijk wordt er aan de gemeente Rijswijk gevraagd of er nog
andere voorstellen van hun kant zijn te verwachten. De Rijswijkse schout antwoordt
hierop dat hij geen verdere explicatie verlangt van de opgaven van de kant van
Voorburg.
77

8 april 1822
Bedelaars Zijne Majesteit de Koning heeft een K.B. uitgevaardigd met bepalingen voor de
overname van bedelaars in de Koloniën der Maatschappij voor Weldadigheid. Het stuk
wordt, zonder dat op de inhoud is ingegaan, voor kennisgeving aangenomen.
Vroedvrouw De gemeentelijke vroedvrouw, mevrouw Catharina Hemeijer, is hoogbejaard en vindt
zichzelf niet capabel meer om haar vak uit te oefenen. De raad is van mening dat de
vroedvrouw een pensioen verdient, al wordt dit in de notulen nog omschreven als
jaarlijkse wedde. De vroedvrouw krijgt nu een jaarlijkse wedde van ƒ 110,--, maar men
wil die voor een toekomstige sollicitant gaan verhogen naar ƒ 200,- . Van dat bedrag
moet de nieuwe vroedvrouw echter een door de raad te bepalen gedeelte afstaan aan
de gepensioneerde vroedvrouw en wel tot aan haar overlijden. Na het overlijden van de
gepensioneerde vroedvrouw krijgt de nieuwe vroedvrouw dan niet langer een bedrag van
ƒ 200,- maar een jaarwedde van ƒ 150,-.
78

28 mei 1822
Diaconie & grenswijz. Zoals bekend zijn de grenzen tussen Voorburg en Rijswijk gewijzigd. Maar nu komt van
de kant van de –Voorburgse- Predikant, de Kerkenraad, het College van Notabelen en
Kerkmeesteren der Nederduitsche Hervormde Gemeente, die tezamen de Administratie
van de Nederduitsche Gereformeerde Armen vormen, het verzoek om zich niet aan die
nieuwe – gemeentelijke - grenzen te hoeven houden. Het bericht komt niet direct van de
genoemde Administratie, maar via een resolutie van Gedeputeerde Staten en een
messive van de minister van Binnenlandse Zaken en Waterstaat, waarbij hij een besluit
van Zijne Majesteit de Koning ter kennis brengt aan Gedeputeerde Staten. Kortom: de
‘Administratie’ had zich als eerste direct tot de Koning gewend met een afschrift naar de
Staatsraad Directeur Generaal voor de Zaken van den Hervormde Eeredienst.
Vroedvrouw Gedeputeerde Staten stemmen er mee in dat de plaats van de oude vroedvrouw vacant
wordt verklaard en dat er voor de nieuwe vroedvrouw een jaarwedde uitgeloofd mag
worden van ƒ 200,-. Dit alles echter nog steeds met het voorbehoud dat zij van dat
bedrag een door de raad te bepalen bedrag aan de oude vrouwvrouw af zal staan. De
raad besluit:
a. de plaats van de oude vroedvrouw als vacant te verklaren en het resterende deel
van haar jaarwedde tot aan het einde van het jaar zal aan haar worden
gejouïsseerd*;
b. dat een raadscommissie contact zal opnemen met de desbetreffende kerkelijke
armenzorg om er zorg voor te dragen dat de nieuwe vroedvrouw hetzelfde jaargeld
krijgt als de oude vroedvrouw tot op heden ontving;
c. sollicitanten zullen worden opgeroepen via advertenties in de Haarlemse
Stadscourant en de Nederlandsche Staatscourant;
d. het door de raad vastgestelde gedeelte van de jaarwedde ad ƒ 200,- gaat ƒ 100,- bij
wijze van pensioen naar de voormalige vroedvrouw.
Diaconie & grenswijz. Weer wordt een brief ontvangen van de Kerkenraad der Nederlandse Hervormde
Gemeente over de kwestie van de grensscheiding en wie er nu verantwoordelijk wordt
voor de toegepaste diaconie voor de bewoners van de huizen nabij de Geestbrug, die nu
aan Rijswijk toebehoren. Het komt er op neer dat men de gemeentelijke grensscheiding
ook wil laten gelden voor de kerkelijke gemeenten Voorburg en Rijswijk. Men wil dan ook
graag af van een schadevergoeding aan de gemeente. Inmiddels blijkt ook de kerkelijke
gemeente van Rijswijk een duit in het zakje te hebben gedaan.
79

Vervolg van: 28 mei 1822
Zij schrijven aan het Klassikaal Bestuur van ’s-Gravenhage een brief, waaruit duidelijk
wordt dat de bewoners van de –inmiddels Rijswijkse- woningen aan de Geestbrug nog
gewoon bij Voorburg ingedeeld dienen te blijven en niet bij Rijswijk. De raad eindigt
voorshands de discussie met de opmerking, dat zij de actie van de kerkelijke gemeente
van Rijswijk als zeer ongepast beschouwen.
Belastingen Het kohier van de Personeele Omslag heeft veertien dagen ter inzage gelegen en
niemand heeft daartegen bezwaar ingediend. Het kohier wordt nu met een
totaalopbrengst van ƒ 813,25 voorgelegd aan gedeputeerde staten ter goedkeuring.
* jouïsseeren betekent volgens het WNT zoveel als:’in het genot stellen’ of ‘vergunnen’. In een aantekening van de Keuren van
Haarlem uit 1743 komt de volgende zinsnede voor: “…in Deliberatie genomen hebbende, om uyt de Fournissementen der daar toe
relatif zynde Leden en GildeBroederen, de Weduwen…. te laaten jouïsseeren van een Jaarlyksche Wedde…”
80

19 juni 1822
Vroedvrouw De daartoe gecommitteerde heren Sigmond en Brouwer hebben met de armmeesters
van zowel de Nederduitsche Hervormde als de Rooms-Katholieke gemeente gesproken
over de aanvulling van het traktement van de nieuw aan te stellen vroedvrouw.De
Hervormde armmeesters zijn zonder meer bereid om jaarlijks een bedrag van
vijfentwintig gulden te suppleren. De r.k.-armmeesters houden een slag om de arm:
”waredien de beroeping eener Vroedvrouw voor dezelver Armen voor het tegenwoordige
van geen nut en ware, en in het toekomende benodigt zijnde, dezelve altijd konde
gebruikt en telkenreize betaald worden, dezelve administratie verlangde om voortaan van
de betaling van het anders gewoone Jaarlijkse Tractement bevrijd te zijn.” Met andere
woorden: als de vroedvrouw geen katholieke armen behandelt willen de armmeesters
ook niet bijdragen in het traktement, maar als de vrouwvrouw wel katholieke armen van
dienst is kan ze telkens daarvoor betaald worden.
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke omslag over 1822
goedgekeurd op het bedrag van ƒ 813,25. De ontvanger kan nu overgaan tot het innen
van de aanslagen.
Zetters Jonkheer mr. H.J. Caan geeft te kennen dat de huurwaarde van zijn huis op grond van
de Wet van de 21 e Ventôse IXe jaar * en artikel 9 van de Handleiding tot het heffen van
de Personeele en Mobilaire Belastingen lager is dan soortgelijke woningen in de stad.
Het bericht van mr. Caan wordt aan de zetters ter hand gesteld ter informatie.
Grenswijziging Gedeputeerde staten sturen de stukken toe over de grenswijziging tussen Rijswijk en
Voorburg. Tegelijkertijd volgt er een aanzegging om nu definitief het bedrag van de
schadevergoeding vast te stellen. De raad besluit een uitnodiging van de zijde van de
schout en de gemeenteraad van Rijswijk af te wachten Van de zijde van Voorburg
worden als gesprekspartners behalve de schout, de heren Sigmond,Brouwer en Van
Dorp aangewezen. Van dit alles wordt uiteraard weer kennis gegeven aan Gedeputeerde
Staten van Zuid-Holland.
Vroedvrouw De heel- en vroedmeester binnen de gemeente, de heer Matthijs Koning, laat middels
een brief weten, dat hij pleit voor het continueren van de plaats van de oude vroedvrouw
en geen nieuwe aan te stellen. Als tegenprestatie biedt hij aan om in voorkomende
gevallen gratis hulp en assistentie te verlenen aan arme kraamvrouwen, ongeacht hun
kerkelijke gezindte.
81

Vervolg van: 19 juni 1822
Het verzoek wordt echter afgewezen omdat de raad op 28 mei al heeft besloten de
vroedvrouw wel te vervangen.
* 21 Ventôse IX is een datering volgens de Franse Republikeinse kalender, die gelijk is aan 12 maart 1801 volgens de Gregoriaanse
kalender. De Franse kalender heeft ook in ons land gegolden vanaf september 1791 tot 1 januari 1806
82

29 juni 1822
Rekening De secretaris brengt de gemeenterekening over het jaar 1821 ter tafel. Op zaterdag 6 juli
a.s. zal een commissie van notabelen deze rekening ‘opnemen’. Voor die commissie
worden aangewezen, de heren Mr. H.J.Caan, C.J. Bloys van Treslong, Mr. P.H. Hoog,
H.S. van Meurs, C. Meylink en H. van den Bosch. De aangewezen heren krijgen hiervan
een kennisgeving van plaats en tijdstip.
83

6 juli 1822
Rekening 1821 De hiervoor in de vergadering van 29 juni 1822 aangewezen heren verschijnen ter
vergadering, behalve de Burgemeester van de stad Delft als ambachtsheer en Jkh. mr.
H.J. Caan, die zich wegens ‘Inconveniëntie’ laten verontschuldigen. De rekening wordt
uiteindelijk vastgesteld met een batig saldo van ƒ 402,58 5. Hierna gaan de stukken naar
Gedeputeerde Staten voor approbatie.
84

19 juli 1822
Vroedvrouw Verscheidene sollicitanten zijn opgeroepen voor de vacante functie van ‘ordinaris
vroedvrouw’. Na alle stukken te hebben bestudeerd valt de keus op een uit de gemeente
Westbroek en Achttienhoven (Utr.) afkomstige vroedvrouw: Anna Geertrui Luiten,
weduwe Bronkhorst.. De voorwaarden waaronder zij wordt aangesteld zijn vermeld in de
notulen van de gemeenteraadsvergadering van 28 mei 1822.
Diaconie en grenswijz. De Gouverneur van Zuid-Holland in zijn kwaliteit van President van het College van
Toezicht op de Kerkelijke Administratie der Hervormden vraagt om inlichtingen over de
ophanden zijnde grenswijziging. Hij wil onder meer graag weten hoeveel zielen van de
Hervormde Gemeente er door de grenswijziging overgaan van de gemeente Voorburg
naar Rijswijk. Bovendien wil hij ingelicht worden over de samenstelling van het
genoemde bedrag van ƒ 280,- aan schadevergoeding. De raad besluit om een afschrift
van de brief van de gouverneur door te spelen naar de plaatselijke Hervormde
Administratie.
85

7 augustus 1822
Vroedvrouw De nieuw aangestelde vroedvrouw, mevrouw A.G. Bronkhorst-Luiten stelt enige
voorwaarden aan haar aanstelling tot ordinaris vroedvrouw binnen onze gemeente.Zij
wenst onder meer vrijgesteld te worden van de betaling van gemeentelijke belastingen
en ze wenst vergoeding van haar verhuizing van Westbroek en Achttienhoven naar
Voorburg. Als de raad niet aan haar verlangens tegemoet wil komen trekt zij haar
sollicitatie alsnog in. De raad is over deze door haar gestelde voorwaarden ten zeerste
ontstemd en wenst niet aan die voorwaarden te voldoen. De plaats van vroedvrouw
wordt staande de vergadering weer vacant verklaard. Nu blijkt dat er eigenlijk geen
andere sollicitanten zijn die voor de geboden jaarwedde deze functie willen vervullen,
vraagt de raad aan gedeputeerde staten ‘authorisatie’ om de jaarwedde te mogen
verhogen tot ƒ 250,-. Na aftrek van de ƒ 100,- voor het pensioen van de oude
vroedvrouw, houdt zij dan tenminste nog een jaarlijks traktement over van ƒ 150,-. De
nieuwe vroedvrouw zou immers pas na het overlijden van de oude vroedvrouw de
uitkering van ƒ 100,- ’s jaars mogen staken.
86

25 augustus 1822
Grenswijziging De gouverneur nodigt een commissie uit de raad uit voor een vergadering in het
Gouvernementshuis ten einde van gedachten te wisselen over de schadevergoeding ten
gevolge van de ‘delimitatie’ tussen Voorburg en Rijswijk. De commissie gaat bestaan uit
de schout en de heren Sigmond, Van Dorp en Brouwer. Zij moeten de overige leden van
de raad hierover schriftelijk rapporteren.
* delimitatie = grensbepaling v. L. limes, limitis = grens
87

17 september 1822
Begroting 1823 De secretaris brengt de begroting over 1823 ter tafel over het jaar 1823. De inkomsten
worden geschat op ƒ 3.210,- en de uitgaven op ƒ 3.166,20, dus een batig saldo van
ƒ 43,80. Aangezien ook nu de middelen weer niet toereikend zijn om alle lasten van de
gemeente te bestrijden zal er weer een hoofdelijke omslag moeten zijn. De opbrengst
van die belastingen dient plusminus ƒ 1.150,- te bedragen. De maatstaf is weer -zoals In
voorafgaande jaren- die van ’s Rijks Mobilaire Belasting of de maatstaf zoals die wordt
voorgestaan bij de invoering van het Nieuwe Finantieele Stelsel.
Grenswijziging De vergadering in het Gouvernementshuis heeft geen andere resultaat opgeleverd dan
de eis dat de gedeputeerden binnen acht dagen inzicht willen hebben in de vereiste
inlichtingen over de schadevergoeding, die Rijswijk aan Voorburg zou moeten gaan
betalen.
Vroedvrouw Gedeputeerde Staten staan toe dat het traktement van de nieuwe vroedvrouw wordt
opgehoogd tot een jaarlijks bedrag van ƒ 250,- Zoals reeds was bepaald dient de nieuwe
vroedvrouw van dit bedrag jaarlijks ƒ 100,- af te staan bij wijze van pensioenbedrag voor
de oude afgetreden vroedvrouw. Inmiddels heeft men ook een nieuwe vroedvrouw
aangetrokken in de persoon van mevrouw A.M. van den Brink-Walsteen, die tot op
heden ordinaris vroedvrouw was te Bleiswijk. De nieuwe vroedvrouw krijgt hiervan
bericht met de mededeling zo snel mogelijk met haar werkzaamheden te beginnen.
88

4 oktober 1822
Vroedvrouw Ook de nieuw aangestelde vrouwvrouw, mevrouw A.M. van den Brink-Walsteen bedankt
en wel om ‘Personeele Redenen en Omstandigheden’. De raad is genoodzaakt ook dit
voor kennisgeving aan te nemen en weer een advertentie te plaatsen in de Nederlandse
Staatscourant. Inmiddels blijkt de afgetreden vroedvrouw, mevrouw Catharina Hameijer
te zijn overleden. Er bestaat nu voor de armlastige kraamvrouwen geen mogelijkheid
meer om gratis om hulp en bijstand te vragen. De raad wordt echter uit de brand
geholpen door de belangeloze aanbieding van de heel- en vroedmeester –elders ook
‘kunstoefenaar’ genoemd- de heer W.J. ter Laak. Hij wil gratis tijdens de vacatureperiode
zijn diensten in voorkomende gevallen aanbieden. De raad besluit zijn aanbod dankbaar
te accepteren, maar stelt daar geen vergoeding voor in het vooruitzicht. Gedeputeerde
staten zullen –zoals gebruikelijk- van het een en ander op de hoogte worden gesteld.
Begroting De begroting over het jaar 1823 is door gedeputeerde staten geaccepteerd. De raad
moet nu echter gaan besluiten hoeveel opcenten zij willen heffen op de rijksbelastingen
die volgens een nieuw financieel stelsel zullen worden ingesteld. Daarmede stellen zij de
raad voor een onoverkomelijk probleem: zij kunnen onmogelijk het aantal te heffen
opcenten bepalen, omdat de nieuwe belasting in zes klassen is onderverdeeld en men
dus niet de grondslagen kent. Ze lopen anders het gevaar dat zij of het aantal opcenten
weer moeten gaan verhogen, of juist weer verlagen. Zij verklaren zich ten opzichte van
de wens van gedeputeerde staten ‘diligent’ *
Straten Gedeputeerde staten brengen een besluit van Zijne Majesteit ter kennis dat de Majesteit
nadere inlichtingen wenst over de betrokkenheid van Voorburg met betrekking tot de
nieuwe straatweg, die vanuit Rijswijk loopt tot nabij Leiden. Zijne Majesteit wil namelijk
weten hoeveel de contributies tot afkoop van de hoefslagen ** bedragen. De boodschap
wordt voor kennisgeving aangenomen, aangezien er voor Voorburg ‘geene applicatie
is’***
*Diligent verklaren = verklaren, dat iemand de hem opgedragen taak, ofschoon hij die nog te voltooien heeft, niet heeft
verwaarloosd. Cfr. 19 e eeuws woordenboekje van vreemde woorden.BD
** Hoefslagen: In de Nederlandse taal bestaat het werkwoord "Verhoefslagen". Hieronder verstaat men een stuk land indelen in
hoefslagen. Een hoefslag is dus een stuk land begrensd door dijken, sloten, weteringen enz. Bron: Internet onder de titel ‘De
naam Verhoeff’ BD
*** De eerste betekenis van het woord applicatie is: toepassing: > Cfr. 19e eeuws woordenboekje van vreemde woorden.BD
89

14 oktober 1822
Vroedvrouw De provinciale commissie van geneeskunde heeft aan mevrouw Anna Margaretha
Broeksmit, weduwe van Salomon van der Vin en thans echtgenote van Pieter
Wiltenburg (of Wittenburg), het diploma overhandigd van haar bevoegdheid het vak
van vroedvrouw uit te oefenen. Men besluit de nieuwe vroedvrouw, die tot op heden
vroedvrouw te Gouda was, dadelijk aan te stellen, nadat haar papieren in orde zijn
bevonden. Zij krijgt als jaarlijks inkomen het vastgestelde bedrag van ƒ 150,-,
eventueel aangevuld met een bedrag uit de kas van de Hervormde Armen. Zij krijgt
hiervan bericht met het verzoek zo spoedig mogelijk haar werkzaamheden aan te
vatten.
90

25 oktober 1822
Rekening De gemeenterekening over het jaar 1821 is door gedeputeerde staten vastgesteld met
een uiteindelijk batig saldo van ƒ 402,58 5. Het batige saldo van 1821 wordt als
buitengewone ontvangst verantwoord in de rekening van het jaar daaropvolgend, dus
1822.
Belastingen Het nieuw ingevoerde belastingstelsel noopt tot het vaststellen van gemeentelijke
opcenten op de directe rijksbelastingen en het nader vaststellen van de opcenten op de
plaatselijke belastingen zoals die op ‘het Geslagt’. Na zeer omslachtige beschouwingen
besluit de raad uiteindelijk om voor het jaar 1823 autorisatie te vragen voor vijf opcenten*
op de hoofdsom van de belasting op de gebouwde en ongebouwde eigendommen en de
zogenoemde personele belasting te heffen. Daarnaast wenst de raad twee additionele
opcenten* te heffen op dezelfde belasting teneinde de hoofdelijke omslag te kunnen
verminderen. Daarnaast wil de raad vijftig opcenten* heffen op de ‘Plaatselijke Belasting
of Accijns op het Geslagt’. De opbrengst van deze belasting zal dan ƒ 650,- op dienen te
brengen. Van alle beraadslagingen omtrent de te nemen belastingmaatregelen wordt een
proces-verbaal opgemaakt, die wordt toegezonden naar gedeputeerde staten.
* Opcenten dienen te worden opgevat als een percentage bovenop de hoofdsom van de te heffen belastingen. De hoofdsom kon
uiteraard niet anders wijzigen dan via een wetswijziging tot tariefsverhoging. De opcenten konden jaarlijks worden bijgesteld en
benadrukken het tijdelijke karakter ervan. Een meer praktische reden was dat èn de hoofdsom èn de diverse opcenten in één
belastingaanslag was vervat en dus ook maar één keer per persoon of instelling geheven hoefde te worden. Dit bespaarde uitgaven
voor het apart heffen van de belastingen, vooral door lagere overheden. De rijksontvanger keerde de totaalopbrengst van de
gemeentelijke of provinciale opcenten dan onder aftrek van kosten in één keer af aan de gemeente of provincie. Noot: BD
91

28 oktober 1822
Raadsleden Reglementair moet een derde gedeelte van de raad periodiek aftreden. Twee
raadsleden, de heren Johannes Peter Krabbe en Leonard Adriaan van den Heuvell
worden herbenoemd, nadat zij hebben gepersisteerd bij de hun in het verleden afgelegde
eed. Zij zullen op 2 november aanstaande weer gewoon hun zetel in de raad innemen.
Assessoren Als assessoren van de schout worden de beide heren J. Sigmond en W. van Dorp
herbenoemd. Van zowel de benoeming van de raadsleden als de assessoren wordt op
de gebruikelijke manier mededeling gedaan aan gedeputeerde staten.
92

11 november 1822
Grenswijziging Gedeputeerde staten zijn nog steeds bezig met het bepalen van het door Rijswijk te
vergoeding geldbedrag voor het afstaan van een gedeelte van Voorburg nabij de
Geestbrug aan Rijswijk. Voorburg zou naar het inzicht van g.s. bepaalde voordelen
hebben bij een sluisje, dat eveneens in de nabijheid van de Geestbrug is gelegen, maar
nabij Den Haag ligt en dat alreeds eigendom zou zijn van de gemeente Rijswijk. Voorts
willen zij weten welke nadelen er te verwachten zijn nu het gedeelte nabij de Geestbrug,
waarin dat sluisje is gelegen, naar Rijswijk overgaat. De raad deelt aan gedeputeerde
staten mee, dat voor zover zij weten, zij in het geheel geen zicht hebben op de voor- of
nadelen welke de gebouwde en ongebouwde eigendommen nabij het sluisje van dit
sluisje ondervinden. Dat het hier gaat om eigendommen die tot Rijswijk behoren en
waarvan zij in het geheel niet weten om hoeveel en welke bewoners dit gaat. Ten
overvloede geeft de raad aan gedeputeerde staten te kennen ‘met reverentie te
observeeren’ dat het bedoelde stuk grond ook niet aan Voorburg zal worden
toegewezen.
93

18 november 1822
Commissie De Gouverneur wijst op het gestelde in artikel 58 van de Wet van 28 Juny 1822 met de
aanwijzing om onverwijld over te gaan tot het benoemen van een commissie, zoals in die
wet is bepaald. Over wat de taak van die commissie, dan wel wat de inhoud van het
aangehaalde artikel is, wordt niet gerept in de toch uitgebreide notulistische
verslaglegging. De raadsleden Sigmond en Van Dorp worden aangewezen, die tezamen
met twee door de administratie aan te wijzen ambtenaren deze commissie moeten gaan
vormen. Er is bovendien haast bij want de gouverneur eist dat hij van de benoeming op
uiterlijk 18 november 1822 op de hoogte wordt gesteld en dat is heden!
Belastingen De gouverneur vraagt of de gemeente gebruik wil maken van de mogelijkheid om ook
een plaatselijke heffing van ‘de Accijns op het Gemaal en Geslagt’ te doen plaatsvinden.
De raad antwoordt hierop dat overal de heffing van die accijnzen plaats vindt door de
plaatselijke ontvangers en niet door de ontvangers der directe rijksbelastingen. Zij voelt
er alleen voor als de inning door de plaatselijke beambten plaats mag blijven vinden.
94

24 januari 1823
Belastingen Gedeputeerde staten delen in antwoord op de eerder ingezonden berichten over de
heffing van de nieuwe belastingen mede, dat het voor het jaar 1823 zal zijn toegestaan, 7
opcenten* op de grondbelasting van de gebouwde en ongebouwde eigendommen te
heffen. Hetzelfde aantal opcenten geldt voor de personele belasting. Daarenboven mag
men op de accijns op het ‘Bestiaal’ 50 opcenten* heffen.
Assessoren Gedeputeerde staten hebben de benoeming van de beide assessoren goedgekeurd.
Schutterij De krijgsraad over de 5 e en 6 e Compagnie van het 3 e Bataljon Rustende Schutterij stuurt
aan de raad een ‘Reglement van Order, Instantiën, administratie en onderhoud van
Wapenen’ in. De krijgsraad vraagt op grond van artikel 64 van de Wet omtrent de
oprichting van schutterijen de goedkeuring van de raad. De heren Brouwer en Van
Santen krijgen het reglement in handen met het verzoek dit te bestuderen en daarover
aan de raad te rapporteren.
Schutterij De ‘militiecommissaris’ geeft de raad dan nog een uittreksel van een Koninklijk Besluit in
handen, handelend over de uitleg van artikel 95 van de Wet op de schutterijen met het
verzoek zich daaraan te willen conformeren. De raad besluit een afschrift van dit
koninklijk besluit door te sturen naar de hiervoor genoemde krijgsraad.
Kerken Het College van toezicht op de Kerkelijke Administratie der Hervormden in Zuid-Holland
vraagt aan de raad om opgave van de namen van de regulier aangestelde leden van de
Kerkbestuur, de Kerkenraad en de Kerkelijke Administratie van de Fransche Gemeente.
Daarenboven wil het college ook weten welke personen als plaatsvervangers kunnen
worden aangewezen. De raad besluit de Kerkelijke Administratie van het een en ander in
kennis te stellen met uitnodiging om op het gedane verzoek binnen de gestelde termijn te
willen reageren.
* Over het begrip opcenten: zie mijn noot bij de notulen van de vergadering van 25 oktober 1822 hiervoor BD
95

12 februari 1823
Schutterij Het ‘Reglement van Order, Instantiën, administratie en onderhoud van Wapenen’ wo r d t
na onderzoek door een raadscommissie aan de raad aangeboden. De raad stuurt het
reglement weer terug naar de bevoegde krijgsraad met de opmerking om alle integraal
overgenomen koninklijke besluiten en wetsartikelen weg te laten en te volstaan met
aanhaling van de nummers der van toepassing zijnde artikelen.
Kerken De Kerkenraad van de Franse Gemeente deelt mee dat de Franse Gemeente slechts uit
weinig lidmaten bestaat. De kerkenraad zelf telt in totaal slechts drie ‘mansledematen’
De functies in een college van notabelen mèt plaatsvervangers zijn dan ook niet vervuld.
De kerkenraad pleit er voor om zo in deze samenstelling van bestuurders verder te
kunnen gaan als zijnde de kerkelijke administratie van de Franse Gemeente.
96

2 mei 1823
Schutterij De Krijgsraad stuurt wederom het conceptreglement van Order, Instructien,
Administratien en onderhoud van Wapenen in, met het verzoek dit door de raad te
approberen. Weer wordt het ontwerp in handen gesteld van een commissie bestaande
uit de heren Brouwer en Van Santen.
Begroting Gedeputeerde Staten hebben de begroting van het lopende jaar 1823 vastgesteld. De
totale ontvangsten worden gesteld op een bedrag van ƒ 3.110,- en de totale uitgaven op:
ƒ 3.107,20. De begroting wordt nu ter hand gesteld aan de ontvanger ‘ten einde zich
daar na in de Comptabiliteit derzelve te reguleeren’.
Verkiezingen De Gouverneur vraagt om voortgang van de werkzaamheden verbonden aan de
verkiezingen voor de leden van de Staten van Holland. Volgens de voorschriften moeten
er een aantal stremgerechtigden worden aangewezen om de stemmen te tellen en
daarvan een proces-verbaal op te maken. Drie notabele stemgerechtigden worden
daartoe aangewezen: de heren C.J. Bloys van Treslong, Jhr. Mr. H.J. Caan en H. Van
den Bosch. De heren worden uitgenodigd om daartoe op zaterdag 10 mei ’s avonds om
zes uur bijeen te komen in het Rechthuis.
97

9 mei 1823
Schutterij Het ontwerpreglement van Order, Instructien, Administratien en onderhoud van Wapenen
wordt voor de tweede maal aan de gemeenteraad voorgelegd. Er volgt een uitgebreid
exposé van alle artikelen die verwijzen naar onder meer de Wet van 27 februari 1815 nr.
191 en diverse Koninklijke Besluiten. Naar de mening van de raad kan de letterlijke
aanhaling van die artikelen achterwege blijven, temeer aangezien een lagere overheid
toch geen sancties kan opleggen ter handhaving van die reeds van kracht zijnde
wetsartikelen en K.B.’s Men neemt het ontwerpreglement dan ook voor kennisgeving
aan, maar blijft van mening dat al die wetsartikelen in feite uit het reglement gemist
kunnen worden.
98

4 september 1823
A f wez i g De schout, alsmede het raadslid Van den Heuvell zijn wegens indispositie afwezig.
Rekening De secretaris brengt de door de gemeenteontvanger opgestelde rekening over het jaar
1822 ter tafel. De vereiste o0pnemning en sluiting van die rekening zal plaats vinden op
zaterdag de 13 e september des middags om 12 uur. De daartoe aangewezen commissie
zal, behalve uit de ambachtsheer, bestaan uit de hoogst belaste ingezetenen, de heren
Jkh. Mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong, mr. P.H. Hoog, H.S. van Meurs, H. van den
Bosch en J.H. Fix. Zij zullen daartoe een schriftelijke uitnodiging krijgen.
Grenswijziging Gedeputeerde staten hebben op 15 augustus 1823 de schadevergoeding, die de
gemeente Rijswijk aan Voorburg moet voldoen voor de op grond van Zijne Majesteits
Besluit van 23 september 1821 voorgestane grenswijziging tussen Rijswijk en Voorburg
vastgesteld op een bedrag van ƒ 60,- per jaar. De staten vragen nu aan de raad om zo
spoedig mogelijk mede te delen of zij zich met dit bedrag kunnen verenigen. De raad legt
zich hier niet voetstoots bij neer. Eerst willen zij nog van gedeputeerde staten weten
welke bedragen de gemeente Rijswijk op de staat van de schadevergoeding heeft
vermeld. Pas nadat de raad daarover naar behoren is ingelicht wil men de uiteindelijke
beslissing nemen.
99

16 september 1823
Rekening De in de vorige vergadering benoemde commissie tot opneming en sluiting van de
rekening over het jaar 1822 heeft de vereiste onderzoeken verricht. Alle heren zijn
aanwezig behalve de burgemeester van de stad Delft als ambachtsheer, die zich heeft
laten verontschuldigen. De rekening wordt gesloten met een batig saldo van ƒ 208,57 5 .
De rekening wordt op de gebruikelijke manier toegezonden naar gedeputeerde staten.
100

7 oktober 1823
Begroting De secretaris brengt de begroting voor het jaar 1824 ter tafel. De geraamde ontvangsten
bedragen hierin ƒ 3.005,- en de uitgaven ƒ 2.984,20, dus met een batig saldo van
ƒ 20,80. Uiteraard zijn aan deze begroting weer de nodige voorstellen tot het heffen van
belastingen gekoppeld. De raad vindt het niet raadzaam om de opcenten op de
rijksbelastingen te verhogen en wensen dus naast die heffingen nog een hoofdelijke
omslag. Die hoofdelijke omslag zal ten minsten ƒ 700,- op moeten brengen.
101

7 november 1823
Raadsleden In verband met periodiek aftreden van een gedeelte van de raad zijn de volgende leden
benoemd c.q. herbenoemd: Jasper van Santen, Hendrik de Gruyter en Petrus Brouwer.
De heren nemen staande de vergadering weer opnieuw zitting nadat zij hebben
‘gepersisteerd’ aan de eenmaal door hen afgelegde eed.
Assessoren Als assessoren van de schout worden herbenoemd de heren Johannes Sigmond en
Willem van Dorp. Van zowel de benoemingen van de raadsheren alswel de assessoren
wordt mededeling gedaan aan gedeputeerde staten.d
Belastingen De gemeenteontvanger, de heer J.H. van Teeckelenburgh, wil de mening van de raad
weten over het heffen van een belasting op het bestiaal en met name over de invoer van
slachtvlees en spek uit andere gemeenten. De raad is van mening dat door de invoering
van een rijksaccijns op het slachtvlees er weliswaar een verandering van de maatstaf is
te weeg gebracht, maar dat dit niet inhoudt dat de belasting op de invoer van vlees uit
andere gemeenten is ‘gesupprimeerd’ oftewel opgeheven. De raad bepaalt nu dat op het
van buitenaf ingevoerde slachtvlees en spek de locale belasting wordt ‘gepercipieerd’
oftewel geïnd tot een bedrag van één gulden voor telkens vijftig ponden slachtvlees en
tachtig cent voor een gelijke hoeveelheid spek.
Grenswijziging In totaal vijf foliobladen is integraal de tekst van een brief aan Zijne Majesteit de Koning
opgenomen over de achtergronden en historie van de grenswijziging tussen Voorburg en
Rijswijk. In zijn besluit van 23 september 1821 heeft Zijne Majesteit bepaald dat de
nieuwe grenzen tussen Voorburg en Rijswijk zouden worden vastgesteld naar de
delimitatie ofwel de grensafbakening volgens het kadaster, opgemaakt in het jaar 1812.
Gedeputeerde staten zouden voorts de vergoeding bepalen welke de gemeente Rijswijk
aan Voorburg verschuldigd zou zijn voor de gederfde inkomsten wegens het verlies van
grondgebied. Van de kant van de gemeente Rijswijk zijn alle argumenten reeds aan Zijne
Majesteit kenbaar gemaakt. De raad neemt nu de vrijheid toch weer bij Zijne Majesteit
aan te kloppen met het verzoek om de grenzen in heroverweging te nemen. Het procesverbaal
van de opneming door het kadaster van de grenzen uit 1812 is destijds getekend
door de maire van de toenmalige gemeente en vastgesteld door de prefect van het
departement waarin Voorburg toen viel. Dit is evenwel gegaan zonder overleg met de
toenmalige municipaliteitsraad. En dat had volgens de toen geldende voorschiften wel
dienen te gebeuren.
102

Vervolg van: 7 november 1823
Vervolg: Grenswijziging Als dit toen was gebeurd dat waren de grenzen anders getrokken en was een verlies aan
grondgebied en de daarmee verband houdende inkomsten te voorkomen geweest. Als
een van de oorzaken voor de aangevochten grensscheidingen wordt het graven van de
zogenoemde Haagsche Vaart genoemd. Zes jaar later is de problematiek van de
grensscheiding nog eens aan de orde geweest en wel in 1818. De voorgestelde grens
zou toen zijn: “gaande uit de Delftsche Vaart langs de thans aanwezig zijnde
Scheidssloot agter de Huizen aan de Geestbrug, noordwestwaarts op tot aan de nieuw
aangelegde straatweg, van daar in dezelfde Rigting over de gemelde Straatweg tot in de
Sloot aan de Zuidoostkant van de Hofstede Cromvliet en van daar weder in eene
Noordoostelijke Rigting over het Haagsche Trekpad benoorden de Geestbrug tot in de
Haagsche Vaart en eindelijk dezelve Vaart volgende in eene Noordwestelijke Rigting tot
aan het Sluisje bij ’s Gravenhage;” Als er van deze grenzen was uitgegaan was er van
schade of ‘irregualiteit’ geen of aanzienlijk minder sprake geweest. Dat Zijne Majesteit
wel in 1821 aan Rijswijk een te betalen schadevergoeding heeft opgelegd, maar dat die,
hoe ook begroot, niet opweegt tegen het verlies van grondgebied en inkomsten van de
inwoners. Dat de gemeenteraad weliswaar het geldelijke verschil naar eer en geweten
hadden bepaald op ƒ 150,- ’s jaars, maar dat gedeputeerde staten om haar vigerende
redenen hebben besloten dit bedrag terug te brengen op ƒ 60,-.. Daar komt dan nog bij
dat Voorburg bij ‘de gezegende Omwending van Zaken in den Jare 1813’ bij de Slag om
Waterloo niet minder dan veertien jongelingen hebben verloren, die op het slagveld hun
leven lieten ten dienste van het Vaderland. Dit argument menen wij om ‘pretentieuse
attentie’ niet aan Zijne Majesteit te mogen onthouden. Geheel in de stijl van die dagen
schrijft de raad dan: “Het is derhalven om alle de voorgaande Redenen, dat de
ondergetekenden in derzelve Kwaliteit zich bij deze Eerbiedig tot Uwe Majesteit
vervoegen, Hoogstdezelve als nog ootmoedelijk smeekende om met alteratie* van het
hiervorengemelde door Uwe Majesteit genomen Besluit, de grenzen tusschen de
Gemeenten van Voorburg en Rijswijk voort vervolg te bepalen, zodanig als die bij de
vergelijkende delimitatie in den Jare 1818 door de ondergetekenden zijn voorgesteld
geworden, waar in geene irregualiteit** gelegen zij, of waar uit eenig ongerief kan
geboren worden, en waarbij de gemeente van Voorburg bij het aloude Bezit van haar
Territoir en bevolking zoude blijven bewaard…..”
103

Vervolg van: 7 november 1823
Vervolg: Grenswijziging Mocht Majesteit desondanks toch bij zijn besluit blijven dat verzoekt de raad tot slot om
tenminste de schadevergoeding te willen stellen op het bedrag dat de Voorburgse raad
met zoveel juistheid heeft vastgesteld..
104
Als alle betrokkenen, de schout, de raadsleden en de gemeentesecretaris hebben
ondertekend, besluit de raad deze brief op een gewone audiëntie persoonlijk aan Zijne
Majesteit aan te gaan bieden in de personen van de heer P. Brouwer en de
gemeentesecretaris J. Mulder.
* alteratie: verandering, verslimmering; ontsteltenis, schrik
** irregualiteit: onregelmatigheid, wanorde

17 november 1823
Grenswijziging De heren Brouwer en Mulder zijn de 12 e november in gewone audiëntie bij Zijne
Majesteit geweest en hebben hem het smeekschrift overhandigd. Ze hebben de kans
gekregen om uitgebreid over de zaak te spreken met Zijne Majesteit. Majesteit heeft hen
te kennen gegeven dat hij de zaak nader zou laten onderzoeken. De heren worden
vriendelijk bedankt en krijgen voorts als vervolgopdracht om te zijner tijd ook hun
opwachting te maken bij Zijne Excellentie de Minister van Binnenlandse Zaken en
worden voorts verzocht om hun ‘appui’* oftewel steun
* appui: van Fr. l’appui = (het) ondersteunen Kramers Frans-Nederlands
105

17 december 1823
Grenswijziging De heren Brouwer en Mulder zijn op audiëntie geweest bij de minister van Binnenlandse
Zaken. Zij hebben uitvoerig met de minister gesproken over de problematiek van de
grenswijziging tussen Voorburg en Rijswijk.. De minister blijkt niet van zins om aan een
wijziging van het besluit van Zijne Majesteit tot vaststelling van de nieuwe grenzen zijn
steun (appui) te geven. Wel wil hij de door Rijswijk berekende schadevergoeding nog
eens nader laten onderzoeken door gedeputeerde staten. De heren worden wederom
bedankt voor de genomen moeite.
Raadslid Door het overlijden van het raadslid W. van Dorp zijn er een aantal vacatures ontstaan.
Alvorens benoemingen uit de zittende raadsleden te doen, wordt aan gedeputeerde
staten c.q. aan de gouverneur gevraagd hoe te handelen in deze.
Brandmeester Het overleden heer W. van Dorp was behalve raadslid tevens brandmeester. In die
vacature wordt nu wel voorzien door de benoeming van de heer Dirk van Schagen.
106

31 december 1823
Raadslid Gedeputeerde staten berichten dat door het overlijden van het raadslid W. van Dorp er
een tussentijdse vacature is ontstaan, waarin zal moeten worden voorzien. De raad moet
een voordracht doen en de gouverneur laten weten wie daartoe als de meest geschikte
persoon kan worden aangewezen. Een persoon zal dan ook de certificaten voor de
Nationale Militie moeten kunnen en mogen ondertekenen. Voor laatstgenoemde functie
wordt staande de vergadering het raadslid Hendrik de Gruiter aangewezen.
107

21 januari 1824
Nationale Militie De gouverneur heeft de benoeming van de heer Hendrik de Gruiter goedgekeurd voor
wat betreft het tekenen van de Attesten en Certificaten voor de Nationale Militie. Hij
treedt in de plaats van de onlangs overleden heer Willem van Dorp.
Raadslid Gedeputeerde staten hebben in plaats van het overleden raadslid Willem van Dorp, de
heer Pieter van der Geer, eigenaar en bouwman binnen deze gemeente, aangewezen
als raadslid. De ambachtsheer, burgemeester van de stad Delft, is hiervan op de hoogte
gebracht. Het nieuwe raadslid wordt direct de vereiste eed afgenomen, waarna hij zitting
kan nemen. Hiervan wordt zoals gebruikelijk mededeling gedaan aan de ambachtsheer.
Assessor Aangezien de heer W. van Dorp ook assessor was wordt ook in deze vacature voorzien
in de persoon van de heer Petrus Brouwer.
108

8 februari 1824
Assessor Gedeputeerde staten hebben de benoeming van de heer Petrus Brouwer tot assessor
goedgekeurd. Van de beide benoemingen, van zowel het nieuw benoemde raadslid
Pieter van der Geer als Petrus Brouwer wordt via een publicatie kennis gegeven aan de
ingezetenen.
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het jaar 1824 goedgekeurd. De
inkomsten zijn geraamd op ƒ 3.005,- en de uitgaven op ƒ 2.981,20. De stukken van de
begroting worden in handen gesteld van de gemeenteontvanger.
109

16 april 1824
Armenzorg Gedeputeerde staten delen mede dat onder de instellingen bedoeld bij Koninklijk Besluit
van 10 december 1823, ook bedoeld zijn de Armvoogden en Diaconieën . Voorts wordt
het aan de plaatselijke besturen overgelaten om de administrateuren van die instellingen
te benomen. De raad zendt dit bericht in kopie door naar de administrateuren van de
Nederduitsche Gereformeerden en de Rooms-katholieke armen.
Vroedvrouw Anna Margaretha Broeksmit heeft mondeling gevraagd om verhoging van haar
traktement vanwege haar tanende praktijk. De raad is kort maar krachtig en besluit ‘het
voorschrevene gedane verzoek te declineeren en te wijzen van de hand’.
110

20 juli 1824
Belasting Gedeputeerde staten keuren de personele omslag voor het jaar 1824 goed tot een
bedrag van ƒ 700,-.. De gemeenteontvanger, de heer J.H. van Teeckelenburgh kan
daarmee aan de slag.
Rekening De rekening over het jaar 1823 wordt op ‘Zaturdag 31 July des Middags ten 12 Uren’
opgenomen en gesloten. Op grond van het Reglement van Bestuur voor het Platte Land
worden hierbij de ambachtsheer en een aantal notabelen uitgenodigd. Dat zijn in dit
geval de heer Jkh. Mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong, mr. P.H. Hoog, H.S. van
Meurs, H. van den Bosch en J.H. Fix.
Lantaarns De termijn van de exploitatie van de lantaarns en réverbères is verstreken. De huidige
aannemer, de heer J.F. Sommer wil de termijn van drie jaar weer graag verlengd zien en
wel tegen dezelfde aanneemsom van ƒ 245,-. Gezien de lage olieprijzen is de aannemer
bereid om de lantaarns en réverbères in plaats van vijf maanden nu zes maanden per
jaar te laten branden. De raad heeft hier wel oren naar en vraagt aan gedeputeerde
staten hun ‘akkoord onder de hand te willen authoriseren’.
Armenzorg Een nadere interpretatie van het in de vorige vergadering behandelde over de
administrateurs van de armenzorginstellingen brengt aan het licht dat die benoemingen
niet slaan op de administrateurs van de kerkelijke armdiaconieën. Een kopie van de door
gedeputeerde staten toegezonden berichten worden toegezonden de respectieve
kerkelijke administraties.Voor het overige wordt het voor kennisgeving aangenomen.
Onderwijs Gedeputeerde staten sturen een Reglement in ‘ter bevestiging van de Schoolverbetering,
Algemeen making van het onderwijs, en ter verzekering van eene genoegsame beloning
der Onderwijzers’ Dit stuk wordt aangehouden tot de volgende vergadering.
111

31 juli 1824
Rekening De in de vorige vergadering genoemde heren hebben zich van hun taak gekweten om de
rekening over het jaar 1823 vast te stellen en te sluiten, met dien verstande dat de
ambachtsheer en het raadslid Van Meurs zich hebben laten verontschuldigen. De
rekening sluit met een batig saldo van ƒ 249,75. De stukken worden op de gebruikelijke
manier opgezonden naar gedeputeerde staten voor approbatie.
112

31 augustus 1824
Onder wi j s Een zekere heer Jan van der Bol, van beroep boekverkoper, vraagt aan de raad
toestemming om te mogen gaan doceren in de Franse, Engelse en Hoogduitse talen. Hij
wordt er op attent gemaakt dat hij zich eerst van de nodige getuigschriften en acte van
algemene toelating moet laten voorzien, zoals die door de van kracht zijnde wetten
worden vereist. Pas dan zal de raad zijn verzoek nader overwegen.
113

4 november 1824
Onderwijs Het door gedeputeerde staten ingezonden Reglement ter bevestiging van de
schoolverbetering, het algemeen maken van het onderwijs en ter verzekering van een
behoorlijke beloning van de onderwijzers, komt aan de orde. Alhoewel na bestudering
blijkt dat er nogal wat artikelen instaan, die niet op de locale situatie slaan, wil de raad
toch de invoering van dit reglement met ingang van 1825 niet tegen houden. Wel moet er
nog van gedachten gewisseld worden over de invoering van een schoolgeld. De schout
en de leden Sigmond en Brouwer gaan met de onderwijzers rond de tafel zitten om
hierover van gedachten te wisselen.
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening voor het jaar 1823 vastgesteld met een batig
saldo van ƒ 249,75.
Wijkmeesters Door het overlijden van de heer Johannes Mennink is er een vacature ontstaan onder het
Kollegie van Wijkmeesters. In zijn plaats wordt nu de heer Willem de Vet aangewezen,
die van zijn benoeming schriftelijk op de hoogte wordt gebracht.
Commissie & Amanuensis * De gemeentesecretaris is tevens amanuensis* van de in 1815 benoemde plaatselijke
Commissie ter aanmoediging en ondersteuning van de gewapende dienst in de
Nederlanden. Nu is echter het lid van die Commissie de heer mr. Jacob Abraham
Uitenhage de Mist overleden en hebben bovendien de jaarlijks plaats gehad hebbende
collecten een totale opbrengst van de aanzienlijke som van ƒ 1.859,- . De raad vindt het
daarom thans de tijd om geen verdere collectes meer te houden en de commissie te
ontbinden. De secretaris krijgt de opdracht om alle stukken van de voormalige commissie
in het archief op te bergen. De overgebleven leden van de commissie krijgen hiervan
bericht alsmede de districtscommissie te ’s-Gravenhage.
114

31 december 1824
Onderwijs De schout en de daartoe aangestelde commissieleden hebben het nieuwe
Schoolreglement bestudeerd en brengen daarover rapport uit. Zij zijn van mening dat het
merendeel van de artikelen niet op de Voorburgse situatie slaat. Alleen de artikelen over
het heffen van schoolgeld verdienen nadere aandacht. De gecommitteerden hebben
daartoe een vergadering belegd met de onderwijzers, waarbij bepaald is dat iedere
scholier die overdag lessen volgt een tot vier stuivers dient bij te dragen en de scholieren
die avondonderwijs volgen twee tot vijf stuivers. Daarbij zijn de kosten van de verlichting
in de winter bij inbegrepen. De schoolonderwijzer heeft van de gelegenheid gebruik
gemaakt om aan de raad te vragen ‘een Letterkas’ en daarbij behorende ‘Tafels’ aan te
mogen schaffen, alsmede invoering van de ‘Leerwijze van Prince te Haarlem’. Het laatste
verzoek wordt echter door de raad zonder nadere argumenten van tafel geveegd. “…er
geene Termen voorhanden zijn aan het voorschrevene verzoek te accorderen”
Brandweer De assessor Johannes Sigmond is op zijn verzoek ontslagen als brandmeester. In zijn
plaats treedt nu op de heer Jacobus Bernardus van der Heijden, ‘tot dusverre Pijpvoerder
aan de Nieuwe Brandspuit’
* Een amanuensis was vanouds iemand die tegen betaling dictaten opnam en kopieerde, een schrijver of klerk. Pas in later jaren
werd die titel toegekend aan een onderwijsassistent en wel met name op het terrein van de exacte wetenschappen.
115

2 februari 1825
Begroting De begroting voor het jaar 1825 wordt ter tafel gebracht met een totaal aan inkomsten
van ƒ 3.105,- en uitgaven ƒ 3.061,20. De middelen zijn –zoals elk jaar- niet toereikend
om aan de behoeften van de gemeente te voldoen. Er moet een hoofdelijke omslag
worden geheven. De opbrengst hiervan zal minstens ƒ 800,- dienen te bedragen. De
‘gearresteerde’ begroting inclusief het proces-verbaal van het verhandelde over de
heffing van een hoofdelijke omslag worden naar gedeputeerde staten opgestuurd.
Assessor De assessor Petrus Brouwer heeft bedankt, niet alleen als assessor, maar ook als
raadslid. Gedeputeerde staten hebben hem er nog wel op gewezen dat hij door het
aanvaarden van de functies van assessor en raadslid een zware verantwoordelijkheid op
zijn schouders is gaan rusten. Blijft hij desondanks ‘weigerachtig’ dan moet de dan
ontstane vacature op de gebruikelijke manier ter kennis worden gebracht aan de
ambachtsheer, die dan op zijn beurt een voordracht doet aan gedeputeerde staten.
Helaas blijft Petrus Brouwer bij zijn besluit en dus besluit de raad om aan de
ambachtsheer de heer Leonard Adriaan van den Heuvell als kandidaat voor te dragen.
116

* februari 1825
Raadslid Ter vervanging van het raadslid Petrus Brouwer, die blijkens het verhandelde in de
vorige vergadering heeft bedankt, heeft de ambachtsheer de heer Wilhelmus Johannes
Terlaak aangewezen. Het nieuw benoemde raadslid legt in handen van de eerste
assessor de vereiste eden af. (De schout is wegens ‘dispositie’ afwezig)
117

21 februari 1825
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het jaar 1825 vastgesteld op een bedrag
aan inkomsten van ƒ 2.978,55 en aan uitgaven op ƒ 2.968,20. De gemeenteontvanger
kan hier op de gebruikelijk wijze mee aan de slag.
Assessor Als tweede assessor hebben gedeputeerde staten de voorgedragen heer Leonard
Adriaan van den Heuvell geaccepteerd. De heer Van den Heuvell wordt tijdens de
vergadering als zodanig geïnstalleerd.
Grenswijziging De koning heeft de bezwaren van de raad tegen de grenswijziging met Rijswijk van de
hand gewezen. Er komt weer een vergadering in het gouvernementshuis om over de te
betalen jaarlijkse vergoeding van Rijswijk van gedachten te wisselen. Twee raadsleden
zijn daartoe afgevaardigd: de heer J. Sigmond en J.P. Krabbe. Zij krijgen uitdrukkelijk het
consigne mee dat zij met alle toegestane middelen de belangen van de gemeente dienen
voor te staan en op geen enkele wijze af mogen wijken van de reeds ingediende stukken
voor de schadevergoeding.
118

25 februari 1825
Grenswijziging De heren Sigmond en Krabbe hebben zich van hun taak gekweten en de gedeputeerde
staten zo ver gekregen dat het bedrag van de schadevergoeding zelfs kan worden
herzien aan de hand van de thans geldende belastingwetten. De raad krijgt hiervoor
veertien dagen de tijd. De staat van schadevergoeding wordt dus herzien. Daarbij zal het
advies worden ingewonnen van twee heren: mr. P.C. Schooneveld en M.W. de Jonge.
Zij zijn advocaten voor het Hoog Gerechtshof te ’s-Gravenhage.
119

4 maart 1825
Grenswijziging De bij de zaak van de grenswijziging betrokken advocaten hebben hun werk gedaan en
advies uitgebracht. Men begint met de stelling dat, nu de Koning uitspraak heeft gedaan
over het fenomeen grenswijziging, men zich hierbij neer moet leggen. Alle aandacht gaat
nu uit naar een herziene berekening van de schadevergoeding. Dat resulteert in brief aan
gedeputeerde staten, die integraal in het notulair verslag is opgenomen met de volgende
inhoud.
120
De gemeenteraad van Voorburg heeft opnieuw een staat van schadevergoeding
opgesteld aan de hand van de thans geheven belastingen binnen de gemeente. De raad
komt niet terug op –wat zij noemt- ‘het onherstelbaar leed het welk in alle opzichten aan
onze gemeente door de gedeeltelijke afscheuring wordt toegebragt en dat nimmer
Paecuniëel kan worden hersteld’ Het geleden verlies en het toegebrachte leed zou
eerder een ruime financiële vergoeding rechtvaardigen dan de thans door gedeputeerde
staten voorgestane, zeer krap uitgevallen, schadevergoeding. Die vergoeding had
immers eerder het karakter van een transactie dan van een reële schadevergoeding. De
raad heeft dan ook nu een staat van schadevergoeding opgesteld dat tot op de laatste
penning verantwoord is. Nu er echt geen hoop meer is dat er nog teruggekomen kan
worden op ’s Konings besluit geeft de raad ‘Eerbiedig’ te kennen dat zij nu toch echt
rekenen op een volledige schadevergoeding van de gemeente Rijswijk. De vier eerste
posten zijn tot de uiterste penning berekend op een bedrag van ƒ 155,-. Elke korting
hierop zou strijdig zijn met het karakter van een schadevergoeding. En weer dringen zij
met ‘vrijmoedige Eerbiedigheid’ er op aan hierin geen reductie van welke aard ook in aan
te brengen. Hooguit zou de post van ƒ 82,- ‘voor onze Amptenaren’ nog enigszins
kunnen worden bestreden. En daar legt de raad zich al op voorhand bij neer, al blijven zij
van mening dat zij er alles aan heeft gedaan om zich tegen de grenswijziging te
verzetten. De raad is er ook niet op uit om zich ten koste van de naburige gemeente
Rijswijk te verrijken, maar verlangen nu wel een naar hun mening rechtvaardige
schadevergoeding, zoals dat door gedeputeerde staten zelf is aangegeven. De raad
spreekt vervolgens de hoop uit dat er nu in de voorgelegde schadevergoeding niet meer
gesneden zal worden en mocht dit wel zo zijn, dat men dit dan met gegronde bewijzen
zal staven. De brief wordt bij ‘Indispositie’ van de schout ondertekend door de assessor
J. Sigmond en gemeentesecretaris J.Mulder.

22 april 1825
Onderwijs De Maatschappij tot Nut van het Algemeen vraagt aan de raad om ten behoeve van het
stichten van een lagere school over een fonds te mogen beschikken van tussen de
ƒ 500,- en ƒ 600,-. Het fonds zou gevoed moeten worden met ‘jaarlijksche gratificaties uit
de Plaatselijke Kasse’ Uit dit fonds wil men dan komen tot het stichten van een lagere
school onder de werking van de van kracht zijnde onderwijswetten. Men wil ook een
onderwijzer aanstellen, die uiteraard van goed zedelijk gedrag is en met veel
mensenkennis. De raad bedenkt dat de scholen van de Maatschappij tot Nut van het
Algemeen vallen onder de zogenoemde bijzondere scholen van de eerste klasse, die op
grond van de reglementen·zichzelf moeten kunnen bedruipen. Een subsidie van de kant
van de gemeente zit er dus niet in. Als men wel de gevraagde subsidie zou toekennen,
dan zou dit leiden tot een verdubbeling van de hoofdelijke omslag. De slotsom is dat de
raad meent te moeten ‘difficulteeren’ in het gedane verzoek. Van de overwegingen zal
een afschrift worden gezonden naar de Maatschappij tot Nut van het Algemeen.
121

13 mei 1825
Onderwijzer Een zekere heer Jan van der Bol is gediplomeerd onderwijzer en vraagt om toelating tot
het geven van onderwijs binnen de gemeente. De eerste assessor en de secretaris
moeten de toegezonden stukken voorleggen aan de Districtsschoolopziener en dan de
raad van een rapport dienaangaande voorzien.
122

18 mei 1825
Onderwijzer De heren Sigmond en de secretaris hebben met de Districtsschoolopziener gesproken
over het verzoek van de heer J. van der Bol tot aanstelling als Huisonderwijzer in de
Franse en Hoogduitse talen. De schoolopziener, hier Zijn Weleerwaarde genoemd, is na
rijpe overweging tot de slotsom gekomen dat er geen termen kunnen worden gevonden
om het verzoek te ‘declineeren’*, oftewel: men kan het niet afwijzen. De sollicitatie wordt
doorgespeeld naar de ambachtsheer te Delft, echter met de restrictie dat door de
benoeming van deze man, de dorpsschool op geen enkele manier benadeeld zal gaan
worden.
* declineeren: van de hand wijzen; letterlijk ‘ van de rechte weg afleiden, ombuigen’
123

28 mei 1825
Onderwijzer De ambachtsheer heeft geen bezwaren tegen de toelating van de huisonderwijzer Jan
van der Bol als onderwijzer in de Franse en Hoogduitse talen, maar dan wel met
dezelfde restrictie: de dorpsschool mag hierdoor niet benadeeld worden. De heer Jan
van der Bol krijgt aldus middels een officiële acte van admissie toelating tot het geven
van onderwijs in de genoemde talen aan de dorpsschool van Voorburg. Voorwaarde is
wel dat dit onderwijs ten goede zal komen aan kinderen die reeds voldoende
onderwezen zijn in de Nederlandse taal.
124

25 juni 1825
Onderwijs De schout en de assessoren hebben met de districtsschoolopziener vergaderd over
Commissie toezicht op een aantal voorstellen tot verbetering van het onderwijs
binnen de gemeente. De lager onderwijs heren die daartoe als deskundigen zijn
gecommitteerd hebben echter allemaal bedankt om zitting te nemen in de commissie van
toevoorzicht over de scholen binnen deze gemeente. De raad betreurt het dat de heren
het laten afweten en schrijft nogmaals een brief met het verzoek om hun benoeming in
heroverweging te nemen.
Onderwijs De Maatschappij tot Nut van het Algemeen is toch van zins om binnen Voorburg een
school te gaan stichten en heeft zich daartoe gewend tot gedeputeerde staten. Zijne
Excellentie de Heer Staatsraad stuurt de stukken dienaangaande nu naar de raad toe.
De raad stuurt de stukken nu op haar beurt weer toe aan de ambachtsheer.
Onderwijs Een naamlijst met de namen van 36 kinderen van onvermogende ouders komt ter tafel.
De ouders van deze kinderen wensen gratis onderwijs. Na de aanvragen te hebben
bekeken besluit de raad die kinderen gratis onderwijs te laten ontvangen. Ook is het nu
toegestaan om voor het onderwijs op de lagere school over te gaan tot het aanschaffen
van ‘Nieuwe Schrijftafels’.
125

9 juli 1825
Onderwijs Burgemeester en wethouders van de stad Delft in hun kwaliteit van ambachtsheer van
Voorburg hebben de stukken gelezen van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen. De
ambachtsheer is van mening dat het niet goed zou zijn als de Maatschappij een tweede
school zou stichten naast de reeds in Voorburg bestaande dorpsschool. Dat zou zelfs tot
veel onaangenaamheden aanleiding kunnen geven. Zij stellen nu voor om een
samenspraak te organiseren met het bestuur van de dorpsschool, in dit geval de raad.
De ambachtsheer heeft hier in feite een vorm van fusie voor ogen. De dorpsschool zou
zodanig gewijzigd kunnen worden dat ook de Maatschappij tot Nut van het Algemeen
daarbij inbreng zou hebben en dat aldus de kwaliteit van het onderwijs op de
dorpsschool hierdoor verbeterd zou kunnen worden. Voorop staan echter de belangen
van de jeugd en de te behouden eensgezindheid. Als de Maatschappij daaraan haar
steentje zou kunnen bijdragen zou zij ‘wezentlijk werksaam zijn ter bevordering van het
Nut van het Algemeen’ In deze geest zullen zowel gedeputeerde staten als de genoemde
Maatschappij worden geïnformeerd.
Rekening De zitting tot afsluiting van de rekening over het jaar 1824 zal worden belegd op
‘Zaturdag de 30 e juli 1825. Als gecommitteerden zijn aangewezen, behalve ambtshalve
de ambachtsheer, de heren mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong, mr. P.H. Hoog, H.S.
van Meurs, H. van den Bosch en J.H. Fix. Zij krijgen van hun benoeming keurig een
schriftelijk bericht.
126

30 juli 1825
Commissie toezicht op De heren mr. P.H. Hoog, A. van Vloten en F.G. Seegers blijven weigeren zitting lager
onderwijs te nemen in de commissie van ‘toevoorzicht van de Scholen binnen de
gemeente’’ De raad onderneemt nu geen pogingen meer om de heren om te praten en
houdt verder het toezicht ‘provisioneel’ aan zichzelf.
Rekening De in de vorige vergadering benoemde gecommitteerden, behalve de ambachtsheer
hebben de stukken behorende bij de rekening 1824 beoordeeld en in orde bevonden. De
rekening sluit nu met een batig saldo van ƒ 234,57 5 De stukken worden op de
gebruikelijke manier toegezonden naar gedeputeerde staten.
127

26 augustus 1825
Burgemeester. De heer Dominicus Palairet, tot nu toe schout van Voorburg, is in grond van een nieuw
Assessoren & Raad Reglement van Bestuur ten Plattelande, door Zijne Majesteit de Koning benoemd tot
burgemeester van deze gemeente. Op grond van ditzelfde reglement wordt formeel de
thans zittende raad ook ontbonden inclusief de gemeentesecretaris. Het nieuwe
reglement schrijft verder voor dat een gemeente van deze omvang welgeteld zeven
raadsleden zal mogen hebben. Als er onverhoopt thans meer raadsleden zijn dan nu is
toegestaan moeten er personen afvallen, hetzij door onderlinge schikking, hetzij door
loting. De secretaris valt hierbuiten. De heer Jan Mulder wordt dus herbenoemd tot
gemeentesecretaris. Het lot heeft het raadslid Hendrik de Gruiter aangewezen om nu af
te vallen. Hij verlaat dan ook stante pede de vergadering. De beide assessoren
Johannes Sigmond en Leonard Adriaan van den Heuvell behouden hun functie. Al de
raadsleden en assessoren leggen nu in handen van de nieuwe burgemeester de vereiste
eed af. Benoemd en beëdigd zijn nu de volgende heren tot de daarachter vermelde data
van reglementair aftreden:
Dominicus Palairet, burgemeester reglementair aftredend op 2 januari 1832
Johannes Sigmond, assessor reglementair aftredend op 2 januari 1832
Leonard Adriaan van den Heuvell, ass. reglementair aftredend op 2 januari 1829
Johannes Peter Krabbe, raadslid reglementair aftredend op 2 januari 1829
Jasper van Santen, raadslid reglementair aftredend op 2 januari 1832
Wilhelmus Johannes Terlaak, raadslid reglementair aftredend op 2 januari 1830
Pieter van der Geer, raadslid reglementair aftredend op 2 januari 1832
Van deze buitengewone raadsvergadering wordt in de notulen een uitgebreid procesverbaal
opgemaakt.
128

30 augustus 1825
Gemeenteontvanger Blijkens het nieuw ingevoerde reglement voor het bestuur ten platte lande was ook de
heer Jacobus Hermanus van Teeckelenburg formeel ‘honorabel’ oftewel eervol ontslagen
als gemeenteontvanger. De burgemeester heeft echter een schikking getroffen met
gedeputeerde staten teneinde de heer Van Teeckelenburgh als ontvanger voor deze
gemeente te kunnen behouden. De aldus opnieuw benoemde gemeenteontvanger legt
de vereiste eed af en is hiermede ‘behoorlijk geïnstalleerd’
129

14 oktober 1825
Begroting De begroting voor het jaar 1826 komt ter tafel waarvan de inkomsten worden geschat op
een bedrag van ƒ 3.906,37 5 en de uitgaven op ƒ 3.780,20. Ondanks het batige van
ƒ 126,17 5 geeft de begroting mindere inkomsten te zien en meerdere uitgaven. Tot die
meerdere uitgaven behoort onder meer een post van ƒ 250,- om aan kinderen van
onvermogende ouders gratis onderwijs te kunnen geven. De mogelijkheden tot het
heffen van opcenten op de bestaande (rijks)belastingen zijn onderzocht, maar deze
kunnen volgens de raad niet nog meer omhoog geschroefd worden. De raad neemt nu
zijn toevlucht tot het continueren van de bestaande heffingen, vermeerderd met de
heffing van 50 opcenten op ’s Rijks Accijns op de Middelen van den Wijn en Sterke
Dranken’ .De raad hoopt met de hiervoor beoogde belastingheffingen totaal een
opbrengst te verwezenlijken van ƒ 900,-. Voorshands wordt dan deze begroting met de
daaraan gekoppelde belastingvoorstellen voorgelegd aan gedeputeerde staten.
130

15 november 1825
Assessoren & Raadsleden De Gouverneur maakt de burgemeester er op attent dat het rooster voor het periodieke
aftreden van de assessoren en de raadsleden niet goed is geïnterpreteerd. Er is nu
opnieuw geloot met het volgende resultaat:
2. Leonard Adriaan van den Heuvell, assessor regl. aftredend in 1828
3. Johannes Peter Krabbe, raadslid regl. aftredend in 1828
1. Johannes Sigmond, assessor regl. aftredend in 1830
4. Pieter van der Geer, raadslid regl. aftredend in 1830
5. Dominicus Palairet, burgemeester regl. aftredend in 1832
6. Jasper van Santen, raadslid regl. aftredend in 1832
7. Wilhelmus Johannes Terlaak, raadslid regl. aftredend in 1832
131

9 januari 1826
Raadhuis Jhr. mr. H.J. Caan vraagt middels een brief aan de raad om toestemming om de
geldelijke vergoedingen voor het gebruik van de Rechtkamer in Swaensteijn door de
Vrederechter en voor de gewone vergaderingen in de Rechtkamer, te mogen
samenvoegen tot een bedrag en dit dan jaarlijks aan de gemeente uit te keren. De raad
beantwoordt dit verzoek ‘affirmatief‘ oftewel bevestigend.
Onderwijs Dezelfde Jhr. Caan vraagt ook of, indien de Maatschappij tot Nut van het Algemeen wil
overgaan tot het oprichten van een school èn een daaraan verbonden onderwijzer, dat zit
dan zal geschieden in overleg en met goedkeuring van deze vergadering. De raad gaat
daar echter voorshands niet echt op in en verwijst Jhr. Caan, die zelf voorzitter is van de
bedoelde Maatschappij, naar wat de Gouverneur hierover reeds heeft geschreven en
waarvan hij al bericht heeft ontvangen.
132
Aansluitend wordt een brief van de gouverneur voorgelezen waarin deze verklaart dat hij
na de zaak van de oprichting van een Nutsschool te hebben onderzocht, geen termen
aanwezig acht om een voordracht te doen aan het ministerie van onderwijs. Hij vraagt
van de gemeente om in zijn geest te handelen. Met andere woorden: de gouverneur
vindt het voorshands niet wenselijk om een dergelijke school naast of in combinatie met
de dorpsschool binnen de gemeente te hebben.
Voorts wil de gouverneur dat de raad contact zoekt met de districtschoolopziener om met
de bestuurders van het ministerie van onderwijs, te komen tot de eventuele oprichting
van een Dorpskostschool. De gouverneur wacht met belangstelling een gemotiveerde
voordracht af. De raad wijst de beide assessoren en de gemeentesecretaris aan om met
de districtschoolopziener een commissie ad hoc te gaan vormen.

10 februari 1826
Onderwijs De commissie die de eventuele vestiging van een dorpskostschool moet gaan
bestuderen zal uit tien personen bestaan. Voor de Maatschappij tot Nut van het
Algemeen zijn aangewezen de heren: Swaan, Brouwer, de Beveren en Uhlenbeck,
voorts de districtsschoolopziener en namens de gemeente, de burgemeester en de
heren: Sigmond, Krabbe, Terlaak en de gemeentesecretaris. De eerste vergadering –hier
deftig ‘comparitie’ genoemd- zal worden gehouden op Dingsdag den 21 dezer Maand.
133

21 februari 1826
Onderwijs De raad bedenkt dat er bij de eventuele oprichting van een dorpskostschool nadere
regels zullen moeten worden vastgesteld voor wat betreft de taken van de gewone
dorpsschoolonderwijzer en voor die van de kostschoolhouder. Daarbij wordt voorop
gesteld dat door de aanwezigheid van een dorpskostschool er geen nadeel of ‘prejudicie’
* zal ontstaan voor de gewone dorpsschool. Voorts moet ook eerst onderzocht worden
hoeveel er moet worden uitgetrokken voor het salaris van de gewone
dorpsschoolonderwijzer en voor de kostschoolonderwijzer. Om dat te onderzoeken stelt
de raad een subcommissie in die weer aan de commissie ad hoc moet gaan rapporteren,
In deze subcommissie zullen namens de gemeenteraad de heren Palairet, Sigmond en
de gemeentesecretaris plaatsnemen en namens de Maatschappij tot Nut van het
Algemeen de heren Swaan en Van Beveren. De subcommissie zal op donderdag 9
maart a.s. vergaderen.
* prejudicie = voorbeslissing, vooroordeel, nadeel, afbreuk, v. L. præ = van tevoren en L. jus dicere = recht spreken
134

9 maart 1826
Onderwijs De vergaderingen van de commissie ad hoc en de subcommissie ad hoc resulteren in de
drie hier volgende aanbevelingen:
135
1. De op te richten kostschool zal een school zijn waar de leerlingen geheel, dan wel
half in de kost zullen zijn. De school zal als dagschool toegankelijk moeten zijn voor
de kinderen van Voorburgse ingezetenen en voor die uit de omgeving.
2. Op de school zal les worden gegeven in de Franse, Engelse en Hoogduitse talen,
voorts het Italiaans boekhouden, de oude en de nieuwe geografie, de algemene en
de vaderlandse geschiedenis en de verdere vakken van het middelbaar onderwijs.
3. Het plaatselijk bestuur zal een kandidaat uitnodigen, die bekwaam en geschikt is tot
het geven van dit onderwijs ‘zonder daaraan eenige belooning te verbinden’.

21 maart 1826
Onderwijs De subgecommitteerden en de gecommitteerden zijn tot overeenstemming gekomen
voor wat betreft de consequenties van een eventueel op te richten dorpskostschool en
brengen daarover rapport uit aan de raad. De raad neemt de punten van overweging bij
de eventuele oprichting van een dorpskostschool over zoals verwoord in de vorige
vergadering, echter met dien verstande dat zij de beslissingen ‘supercedeeren’* totdat
nader van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen berichten zullen zijn ontvangen.
Veldwachter Een aantal notabelen, de heren mr. H.J. Caan, W.U. Huguenin en F.J.M. Franchey
hebben aan de gouverneur van Zuid-Holland gevraagd om de aanstelling van een
veldwachter voor de gemeenten Voorburg, Rijswijk en Stompwijk. Echter met dien
verstande dat die veldwachter zou moeten opereren in dat gebied waar de drie
gemeenten aan elkaar grenzen. De raad is echter van mening dat het werkterrein van de
veldwachter dan ook zou moeten gelden voor de gebieden buiten de bebouwde
kommen. De raad besluit voor wat Voorburg betreft op het verzoek van de
‘Requestranten declinatoir te adviseeren’ oftewel het verzoek af te wijzen.
* supercederen van L. super, in de betekenis van ‘ten zeerste’; ter aanduiding dat de in het tweede lid genoemde hoedanigheid in
zeer grote mate aanwezig is; en cederen uit L. cédere = weggaan, afstand doen en overdragen. Hier dus in de betekenis van:
uitdrukkelijk uitstellen. Noot BD
136

28 maart 1826
Belastingen Een zekere Willem Kuipers, slachter en vleeshouwer in Voorburg, heeft aan de
gouverneur om restitutie van de gemeentelijke belasting op het vlees gevraagd. Willem
Kuipers biedt het vlees wekelijks op de publieke markt van Den Haag aan. De raad
overweegt dat Willem weliswaar zijn vlees tegen een lage prijs aanbiedt te Den Haag en
dat dit ten voordele is van de Haagse kopers, maar ten nadele van de in Den Haag
gevestigde slagers. Die moeten immers daar wel de gemeentelijke belastingen betalen
en huur voor de vleeshal opbrengen. Als het verzoek van Willem zou worden ingewilligd
zou dit aanleiding kunnen geven tot ‘menigvuldige sluikerijen’ oftewel nog meer pogingen
om de belastingen te ontlopen. Zijn verzoek wordt dan ook afgewezen.
137

7 juni 1826
Onderwijs Een zekere heer Barth Schreuders, ‘eerste secondant op het Institut van de Heer R.van
der Pijl te Dordrecht’ dient een verzoek in om toegelaten te worden als onderwijzer op de
op te richten dorpskostschool. Hij is in het bezit van alle gewenste papieren om les te
mogen geven in de Franse, Engelse en Hoogduitse talen, Italiaans boekhouden, de oude
en de nieuwe geografie, de algemene en vaderlandse geschiedenis en verdere vakken
van het middelbaar onderwijs. De raad overweegt dat zijn aanstelling in het belang van
de Voorburgse ingezetenen zou zijn en vraagt aan de gouverneur om instemming de
heer Schreuders toe te mogen laten.
138

14 juli 1826
Broodzetting Gedeputeerde staten hebben in verscheidene en vergelijkbare gemeenten
proefnemingen gedaan over de hoeveelheid broden welke er uit één mud graan kon
worden gebakken. Zij komen tot de volgende bevindingen:
139
1. Dat uit proefnemingen blijkt dat van het meel (farine) in de meeste gevallen twee
soorten brood wordt gebakken, dat onderworpen is aan de zogenoemde
broodzetting;
2. Dat ook in de naburige gemeenten twee soorten tarwebrood worden gebakken, die
bekend staan onder de namen: bolbrood en bruin- of masteluinbrood* respectievelijk
1 e en 2 e kwaliteit brood;
3. Dat ook binnen Voorburg veel bruin- of masteluinbrood gebruikt wordt dat
onderworpen is aan de broodzettingsbepalingen. Men zou dit brood zeer ongaarne
missen.
4. Dat het weliswaar voldoende zou zijn om twee soorten bruinbrood te doen bakken
die aan de broodzetting zijn onderworpen en andere broodsoorten niet. Dat dit dan
weer tot ongewenste praktijken aanleiding zou geven en men het brood wellicht in
naburige gemeenten zou gaan kopen.
* masteluin is de benaming voor een graanmengsel dat voor de ene helft bestaat uit tarwe en de
andere helft uit rogge
De raad vindt dat ook het gebuilde tarwebrood, dat bekend staat onder de naam bruin- of
masteleinbrood aan de broodzetting onderworpen moet blijven. De bakkers moeten wel
de verplichting krijgen om het meel voor dit brood niet te vermengen met andere
bestanddelen en alleen de ‘tweede bloem der gebuilde Tarwe’ te gebruiken.. De raad
bepaalt nu tot in detail de grondslagen voor het heffen van de zogenoemde broodzetting.
Ze bepaalt:
a. Dat het gewicht van een mud tarwe is gelijk aan 75 Nederlandse ponden en
een mud rogge gelijk is aan 70 Nederlandse ponden;
b. Dat:
1. het bloem of de farine die van de molen komt 103 Nederlandse ponden brood
oplevert;
2. de gebuilde tarwe 75 Nederlandse ponden brood en de rogge 95 ponden brood
opbrengt. Dit alles uitgaande van de gebruikelijke graansoorten: Zeeuwse en
Poolse tarwe en rogge.

Vervolg van: 14 juli 1826
a. Per mud tarwe gelden, behalve de rijksaccijns, de volgende tarieven:
1. Voor het maalloon per mud: 60 cent
2. Voor de brandstoffen –meestentijds takken- bossen- : 50 cent
3. Voor een pond gist: 70 cent
4. Voor 32 ponden zoete melk voor de bereiding van zowel het brood van
gebuilde als ongebuilde tarwe: 100 cent
5. Voor 5 ons zout: 10 cent
6. Voor ‘strijksel’ van olie etc. 15 5 cent.
140

Vervolg van: 14 juli 1826
Broodzetting b. Voor rogge geldt respectievelijk:
1. Voor het maalloon: 50 cent
2. Voor de brandstoffen: 50 cent
3. Voor vijf ons zout: 10 cent
4. Voor strijksel: 15 cent
c. .Voor de nog te verkopen waren die na het bakken overblijven:
141
1. Voor de grove en fijne zemelen die overblijven van het gebuilde of gezifte meel: 50
cent;
2. Voor het overschot aan brandstoffen, voor de verwarming van de melk, het licht
in de bakkerij: nihil.
Voor het bakloon, waarvoor veel vakbekwaamheid is vereist wordt een zetting of cijns
geheven van ƒ 1,25 per mud tarwe of rogge.
De winst voor de bakkers moet ten minste gegarandeerd blijven op ƒ 2,50 per mud farine
of tarwe en ƒ 1,55 per mud rogge.
Ten slotte spreekt de raad nog haar bezorgdheid uit over het feit dat deze gedetailleerde
regeling van de broodzetting uiterst moeilijk zal zijn te handhaven, omdat er weliswaar
maxima zijn bepaald maar geen minima. De raad vreest dat hierdoor de naijver tussen
de meer welgestelde bakkers en hun minder bedeelde beroepsgenoten groter zal
worden. Ze vreest zelfs dat sommige bakkers door al deze heffingen en maatregelen
genoodzaakt zou kunnen zijn om ‘hunne kostwinningen te abandonneeren’ Ze vreest ook
dat bakkers hun producten tegen de maximumprijzen zullen gaan aanbieden en dat dit
niet strookt ‘tot de wezentlijke beschikkens over eene der onontbeerlijkste
Levensbehoeften van het Algemeen’. Toch memoreert de notulist dat dit alles een gevolg
is van ‘Z.M. Weldadige Intentie’ Dit alles wordt besproken in een raadsvergadering
waarbij de burgemeester ‘uit hoofde van Indispositie’ afwezig is.

25 juli 1826
Onderwijs Zijne Excellentie de Gouverneur deelt mee dat op grond van een besluit van Zijne
Excellentie de Minister van Binnenlandse Zaken, op zijn beurt weer een besluit
uitvoerend van Zijne Majesteit de Koning, de heer Barth Schreuders mag worden
toegelaten als schoolonderwijzer der tweede rang binnen deze gemeente. De heer
Schreuders krijgt dan ook een officiële Acte van Plaatselijke Admissie uitgereikt. De
integraal in de notulen vermelde acte vermeldt dat de toelating wordt verleend ‘zonder
eenige gevolgtrekking voor het vervolg’ en dat de heer Schreuders in de eerste plaats als
kostschoolhouder is toegelaten als onderwijzer in de reeds meermalen vermelde vakken.
Voorts moet hij zijn diensten niet alleen aan de leerlingen van de kostschool willen
verlenen, maar ook aan die van de gewone dorpsschool.
142

26 juli 1826
Onderwijs De heer Adriaan van der Lee, schoolonderwijzer in dit dorp luidt de noodklok. Hij
memoreert dat ten gevolge van het besluit van de raad om ook de minvermogende
kinderen gratis lessen te laten volgen, het aantal leerlingen fors is gestegen. Het lokaal
waar nu wordt les gegeven is inmiddels veel te klein geworden en hij vreest zelfs voor de
gezondheid van de kinderen in dit veel te kleine lokaal. De raad onderschrijft de zorgen
van de dorpsonderwijzer en wil op kosten van de gemeente uitzien naar vergroting van
het lokaal, dan wel de lokalen. Maar alvorens hiertoe te besluiten worden ook de
respectievelijke armbesturen van de kerkelijke genootschappen en zelfs het
ambachtsbestuur, niet alleen in kennis gesteld van dit voornemen, maar wordt hen ook
gevraagd in de kosten te willen participeren.
143

12 augustus 1826
Onderwijs Zowel de kerkelijke armbesturen als het ambachtsbestuur stemmen zonder voorbehoud
in met het voornemen van de raad om de dorpsschool uit te breiden dan wel te
repareren. Zij zullen hiervoor gelden ter beschikking stellen. De raad besluit nu de heer
Sigmond aan te wijzen om het nodige voorbereidende werk te gaan verrichten. Hij moet
contact opnemen met architect Nieuwenhuizen te ’s-Gravenhage en over zijn bevinden
rapport uitbrengen aan de raad.
144

9 september 1826
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1825 ter tafel gebracht. Op de
gebruikelijke manier wordt dit op een vastgestelde datum afgehandeld, na daartoe een
aantal notabelen te hebben uitgenodigd om de rekening te komen onderzoeken. Het zijn
de heren: Jhr. mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong, mr. P.H. Hoog, H.S. van Meurs,
H. van den Bosch, D. Pino en C.C. van Uhlenbeck.
Onderwijs De heer Sigmond doet verslag van zijn bevinden met de Haagse architect de heer
Nieuwenhuizen over de vergroting van het schoolgebouw. De architect heeft inmiddels
een tekening en een bouwplan vervaardigd. Het bouwplan wordt goedgekeurd en de
architect wordt uitgenodigd om een bestek en een begroting van de kosten op te maken.
De heer Sigmond wordt tot zover bedankt voor zijn bemoeienis en voorts belast met de
voortgang en uitvoering van het plan.
Onderwijs De raad is tot de bevinding gekomen dat kinderen van vijf jaar reeds op de dorpsschool
zitten. Men vindt dat de verstandelijke ontwikkeling van deze kinderen onvoldoende is
om die reeds op de school te plaatsen. De raad besluit nu dat de toegelaten leeftijd moet
worden gesteld op zeven jaar.
145

16 september 1826
146
De in de vorige vergadering uitgenodigden notabelen die zich dienen bezig te houden
met het nazien van de gemeenterekening van het jaar 1825 zijn ter vergadering
aanwezig. Zij hebben alle bescheiden gecontroleerd en stellen het batig saldo op een
bedrag van ƒ 477,42 5 . De rekening wordt daarop op de gebruikelijke manier voorgelegd
aan gedeputeerde staten.

21 oktober 1826
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over 1825 goedgekeurd en verordonneren om
het batig saldo van ƒ 477,42 5 in de volgende rekening als buitengewone ontvangst te
verantwoorden.
Begroting De secretaris brengt de begroting voor het jaar 1827 ter tafel. De ontvangsten daarvan
zijn geraamd op ƒ 4.530,22 en de uitgaven op ƒ 4.524.00. Uiteraard probeert de raad nu
weer de nodige middelen te vinden om de gemeentelijk uitgaven te kunnen dekken. Men
denkt voorshands aan een te financieren bedrag van ƒ 1.700,00. De opbrengst van de
opcenten van de accijns op wijnen en sterke drank blijft ver ten achter bij de
verwachtingen, temeer daar het heel moeilijk is om tot een juiste en rechtvaardige heffing
te komen. De raad besluit dan ook om voor te stellen die heffing met ingang van de 1 e
147
januari 1827 te doen ophouden. In plaats daarvan stelt men een hoofdelijke omslag voor
die een opbrengst van de beoogde ƒ 1.700,- moet garanderen.
Geldlening Om de kosten van de uitbreiding van de school te kunnen financieren besluit de raad om
een ‘negociatie’ oftewel een lening af te sluiten van ƒ 5.000,- bestaande uit aandelen van
ƒ 200,- elk tegen een rente van 5%. Voorts besluit de raad om nog een buitengewone
hoofdelijke omslag te mogen heffen van ƒ 300,- ter dekking van de interestkosten. De
begroting en de voorgestelde dekkingsmiddelen worden op de gebruikelijke manier aan
Zijne Majesteit voorgelegd.

2 maart 1827 *
148
* Blijkens het bestaande notulenboek zijn er tussen 21 oktober 1826 en 2 maart 1827
geen raadsvergaderingen geweest.
Onderwijs Er wordt aan een groot aantal kinderen van onvermogende ouders les gegeven op de
bestaande dorpsschool. Daaronder zijn zelfs kinderen van twaalf jaar en jonge kinderen
van nog geen zeven jaar oud. De raad neemt hieromtrent maatregelen en bepaalt dat op
de 1 e juli aanstaande (1827) een commissie zal onderzoeken ‘welke vorderingen door de
kinderen, welken gratis onderwijs ontvangen, in het Lezen Schrijven en Rekenen, zijn
gemaakt geworden’. Kinderen die op 1 juli 1827 twaalf jaar of ouder zijn dienen de school
te verlaten om plaats te maken voor andere kinderen. Ook zullen er met ingang van 1 juli
1827 geen kinderen in de leeftijd tussen zeven en elf jaar meer voor rekening van de
gemeente worden toegelaten.
Muntgeld De gouverneur wil dat de gemeente de armbesturen aanschrijft om hun er toe te
bewegen het oude koperen muntgeld in te wisselen tegen nieuwe koperen munten en de
oude niet meer te laten circuleren.
Broodzetting De gouverneur stelt dat hem is gebleken dat het graan wel bij de molens wordt
aangeleverd per mud, maar dat ze dan in zakken wordt gedaan en dat er dan niet meer
naar het gewicht wordt gekeken maar op de ouderwetse manier naar de maat (van de
zakken). De gouverneur vraagt aan het gemeentebestuur dit te regelen en op
overtredingen een boete te zetten. De raad stelt daarop op elke overtreding een boete
van ‘Drie Guldens’
Broodzetting Gedeputeerde staten vragen aan de raad om de nu vastgestelde instructies voor de
broodzetting te toetsen aan de door de staten gegeven richtlijnen. De heer Sigmond
wordt belast om daarover aan de raad rapport uit te brengen.
Verkeer De heren Sigmond en de gemeentesecretaris moeten bij het ministerie gaan
onderzoeken in hoeverre er middels in te voeren verordeningen kan worden opgetreden
tegen te hard rijdende diligences.

30 maart 1827
Broodzetting Het raadslid Krabbe en de gemeentesecretaris hebben de regeling van de broodzetting
getoetst aan de richtlijnen zoals die door het gouvernement waren gegeven. Onder ‘fiat
insertio’* wordt een memorie van antwoord verzonden.
Onderwijzer Er zullen voortaan geen onderwijzers op de dorpsschool meer worden aangenomen dan
op aanstelling door het plaatselijke bestuur en een afgelegd examen. Oproepingen voor
sollicitanten dienen geplaatst te worden in de kranten oftewel de ‘publieke
nieuwspapieren’ Ook het traktement wordt vastgesteld op een bedrag van ƒ 100,-.
Hiervan mogen de besturen –mits de plaatselijke kas het toelaat- afwijken door een
hoger bedrag tot ƒ 150,- te bieden, zolang er nog onderwijzersweduwen zijn die
aanspraak maken op een weduwepensioen. Door het overlijden van de weduwe van de
overleden schoolonderwijzer Matthijs van Tol is een pensioen** van ƒ 200,- komen te
vervallen. Daarom moet nu ook de jaarwedde van de huidige schoolonderwijzer A. van
der Lee dienovereenkomstig worden verminderd. De vermindering van die ƒ 200,- moet
als volgt worden verdeeld: ƒ 100,- bij de Kerkelijke Administratie; ƒ 20,- bij de kas van de
Diaconie der Nederduitsche Gereformeerde Diaconie en ƒ 80,- bij de administratie van
de gemeente. De huidige onderwijzer zou nu slechts ƒ 70,- als jaarwedde overhouden en
dat wordt nu door de gemeente op het minimum gebracht van ƒ 100,- per jaar.
* fiat insertio: L. ‘de invoeging is goedgekeurd’
** er wordt in deze tijd nog niet gesproken over pensioen, maar gewoon over ‘uitkering’ BD
149

4 mei 1827
Onderwijzer De districtschoolopziener, de weleerwaarde heer B. Verweij, is ter vergadering aanwezig
om twee sollicitanten naar de functie van schoolonderwijzer te examineren. Het zijn de
ondermeesters van de 3 e rang Karel Warburg uit Zaandijk en Theodorus van
Papendrecht uit Oud-Alblas. Beide ondermeesters komen door het afgelegde examen
heen en daarom moet het lot beslissen wie er als schoolonderwijzer op de dorpsschool
toegelaten zal worden. Het lot wijst uiteindelijk de heer Karel Warburg aan.
150

19 mei 1827
Nalatenschap De Armmeesters van de R.K. Gemeente hebben van gedeputeerde staten toestemming
gekregen de helft van een nalatenschap van wijlen de heer Arie Vink te mogen
aanvaarden. De raad neemt het een en ander voor kennisgeving aan.
Gemeente-eigendommen Gedeputeerde staten hebben de staat met de gemeentelijke eigendommen
goedgekeurd. Dit in verband met de uit te schrijven lening van ƒ 5.000, - voor de
vergroting en verbetering van de dorpsschool. De raad neemt ook dit voor kennisgeving
aan met de aanbeveling aan de leden van gedeputeerde staten om alle pogingen in het
werk te stellen om de plaatsing van de aandelen van elk ƒ 200, - te doen gelukken.
Onderwijzer De pas aangestelde dorpsonderwijzer Kartel Warburg heeft de school alweer verlaten en
dus is er weer een vacature. De raad wil de vacature snel vervullen en vraagt
toestemming om de tweede kandidaat Theodorus van Papendrecht op te mogen roepen
of dat men weer moet gaan adverteren.
Onderwijs Het is nog steeds niet gelukt om een commissie samen te stellen die belast is met het
toezicht op het onderwijs aan de dorpsschool. De raad besluit nu om elke drie maanden
twee raadsleden met de gemeentesecretaris af te vaardigen om in die commissie plaats
te nemen en de school te gaan bezoeken.
151

30 mei 1827
Onderwijzer De secretaris heeft contact opgenomen met de districtschoolopziener en rapporteert zijn
bevindingen over de ontstane vacature van ondermeester op de dorpsschool. Een
zekere heer B.L. van Es, thans nog ‘Secondant in eene der Stadsscholen in ‘s-
Gravenhage’ is bereid de vacature op te komen vullen. De heer Van Es, weliswaar nog
zeer jong en met een bevoegdheid van de 4 e rang, wordt met name door de
districtsschoolopziener ten zeerste aanbevolen, zelfs boven de al eerder geëxamineerde
Theodorus van Papendrecht. De raad besluit daarop de heer Van Es te benoemen tot
ondermeester van de dorpsschool tegen het traktement dat eerder in de raadvergadering
van 30 maart 1827 is vastgesteld.
Belastingen Een zekere heer P. Gevers Leuven heeft ƒ 32,- aan opcenten betaald voor de invoer op
20 juli 1826 van een fust Arak, buitenlands gedistilleerd met een inhoud van 320 kannen.
Hij heeft deze fust echter op 13 december 1826 weer doorgevoerd naar Rotterdam. Hij
wil nu graag de betaalde opcenten terug. De secretaris moet daarover eerst met de
ontvanger van Rotterdam overleggen en over de uitkomst daarvan de raad informeren.
Valide personen Uit de gemeente Rotterdam komt een lijst met namen van valide personen die zijn
opgenomen in de Kolonie de Ommenschans. De Gouverneur vraagt of de naam van ene
Jan Hendrik Wevers bekend is bij de gemeente en of deze persoon ten laste van de
gemeente in de genoemde kolonie wordt verpleegd. De raad kent de persoon kennelijk
wel, maar maakt bezwaar tegen het dragen van de kosten omdat deze ‘kolonist’ zich
nooit metterwoon te Voorburg gevestigd heeft en dat hij slechts te boek staat als
huisknecht of dienstbode en hij ook nooit enige belasting heeft opgebracht. Hij mag dan
in Voorburg geboren zijn maar heeft nooit voldaan aan de voorwaarden voor het
‘domicilium van onderstand’. Bovendien heeft hij ook nooit opgegeven gedurende welke
jaren hij op de buitenhuizen Heeswijk, Arendsburg en Rusthof werkzaam is geweest. En
ten slotte is het ook niet duidelijk in welke plaats hij zich in 1814 voor de ‘Eerste Land
Militie’ heeft laten registreren.
Bedelaars De burgemeester van Buijksloot* dient een rekening in voor het ‘verplegen’ van Pieter de
Gelder in het bedelaarsgesticht te Hoorn. Pieter de Gelder is na het verwekken van een
kind bij Neeltje Dirks Kuiper uit het bedelaarsgesticht ontslagen en heeft zich in Buiksloot
gevestigd. Pieter is echter weer in handen van justitie gekomen na een diefstal met
inbraak.
* Buijksloot of Buiksloot: nabij Amsterdam
152

Vervolg van: 30 mei 1827
Vervolg van: Bedelaars Ten gevolge daarvan is zijn vrouw en kind weer in het bedelaarsgesticht opgenomen en
komen zij nu weer ten laste van de gemeente Buijksloot. De verpleegkosten van ƒ 54,30
declareert de burgemeester van Buijksloot nu aan Voorburg. De secretaris moet weer
gaan onderzoeken waar het ‘domicilium van onderstand’ van deze personen is en
daarover aan de raad rapporteren.
* Buijksloot of Buiksloot: nabij Amsterdam
153

21 juni 1827
Verordeningen Gedeputeerde staten van Zuid-Holland hebben alle gemeentebesturen aangeschreven
om alteratie* te verkrijgen van alle keuren waarin boeten zijn geëist wegens
overtredingen. Voor Voorburg worden de volgende ‘keuren’ opgesomd:
154
1. Brandkeur en Reglement voor Rooijmeesteren; goedgekeurd door g.s. op 9
november 1815 nr. 5;
2. Keur en Ordonnantie tegen het door de Herbergiers, Tappers en Kroeghouders
tappen of gelagen zetten des avonds na Tien Uren d.d. 6 oktober 1815;
3. Reglement naar het welk zich de ingezetenen ten opzichte van het begraven en
dragen van lijken zullen moeten gedragen d.d. 16 november 1810;
4. Reglement op het afvaren van de twee gewoone Marktschuiten en Tarief der
vrachtlonen d.d. 29 oktober 1819;
5. Keure tegen het opkoopen van Lood en Oud IJzer d.d. 20 augustus 1819;
6. Keure op het Houden en Mesten van Varkens d.d. 10 december 1819;
7. Reglement op de Uitoefening der Broodbakkers, Broodslijters, Meelverkoopers,
Koornmolenaars en Mutters Neeringen en Bedrijven d.d. 25 september 1821.
De raad heeft bij al deze reglementen, keuren en verordeningen bepaald dat de boeten
geheel zullen worden gestort in de gemeentekas. De burgers worden hiervan op
ordentelijke manier op de hoogte gebracht en gedeputeerde staten krijgen twee officiële
afschriften van dit raadsbesluit.
Onderwijs Zoals in de vorige vergadering is bepaald zullen bij toerbeurt telkens twee raadsleden
een commissie vormen om toezicht te houden op de vorderingen op de dorpsschool. Dat
dient met enige regelmaat te gaan geschieden. Als eerste worden de beide assessoren
Sigmond Van den Heuvell daartoe aangewezen.

Vervolg van: 21 juni 1827
Vroedvrouw De vroedvrouw doet de laatste tijd aanmerkelijk minder verloskundige verrichtingen,
vooral bij de meer gegoede burgerij. Dat mag niet worden toegeschreven aan haar
mindere bekwaamheden als verloskundige. De raad besluit dan ook haar jaarwedde te
verhogen van ƒ 150,- naar ƒ 175,-. In de begroting voor het jaar 1828 moet daarmede
rekening worden gehouden.
* Alteratie: verandering, verslimmering.
155

15 september 1827
Rekening De daartoe aangewezen notabelen hebben de gemeenterekening over het jaar 1826
nagezien en in orde bevonden. De rekening wordt met een batig saldo van ƒ 1.025,63
vastgesteld en aan gedeputeerde staten voorgelegd.
156

18 oktober 1827
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1826 geapprobeerd. Het batig
saldo van ruim duizend gulden wordt als buitengewone ontvangst in de rekening van
1827 verantwoord.
Begroting De secretaris brengt de begroting voor het jaar 1826 ter tafel. De ontvangsten worden
geraamd op ƒ 4.688,21 en de uitgaven op ƒ 4.658,20. Om dekking te vinden voor de
ontbrekende middelen dient een hoofdelijke omslag te worden geheven. Verhoging van
de opcenten op de bestaande belastingen en accijnzen zou een te grote aanslag
betekenen op de lasten die reeds van de burgers worden geheven.
Belastingen De te heffen hoofdelijke omslag moet ten minste een bedrag van ƒ 900,- op gaan
brengen. Daarvoor wordt toestemming gevraagd van gedeputeerde staten.
Burgemeester Burgemeester Dominicus Palairet is overleden. De gouverneur en de ambachtsheren
van de stad Delft worden daarvan in kennis gesteld teneinde op zo kort mogelijke termijn
tot de benoeming van een nieuwe burgemeester te komen.
157

23 november 1827
Raadsleden De gouverneur laat weten dat –nu er weer een aantal raadsleden aan de beurt zijn om af
te treden- het wat hem betreft niet nodig is hem te laten weten wie dat zijn, als die
raadsleden bereid zijn om weer een volgende periode zitting te nemen. Desgevraagd
blijken de heren Van den Heuvell en Krabbe door te willen gaan met hun
raadswerkzaamheden en dus wordt het bericht van de gouverneur voor kennisgeving
aangenomen.
158

29 december 1827
Burgemeester Mevrouw M.G. Schmolck, de weduwe van de overleden burgemeester Dominicus
Palairet, heeft aan de gouverneur om ‘eene jaarlijkse gratificatie’ gevraagd, waarover de
gouverneur positief adviseert. De raad is begaan met het leed van de
burgemeestersvrouw en stemt in met het advies van de gouverneur in.
Belastingen Mevrouw de weduwe Hetterschey, geboren Klerck, vraagt om restitutie van een bedrag
van ƒ 10,- aan gemeentelijke hoofdelijke personele omslag. De weduwe heeft de eerste
vier maanden van 1827 in de gemeente Klundert gewoond en aldaar voor het gehele jaar
betaald. De raad is van mening dat de aanslag in Voorburg haar desondanks terecht is
opgelegd en laat het oordeel aan de gouverneur over.
159

11 februari 1828
Belastingen De gouverneur laat aan de raad weten dat zij het belastingbedrag van ƒ 10,- waartegen
mevrouw Hetterscheij bezwaar had aangetekend, terug moet betalen. De toestand aan
het begin van het belastingjaar is doorslaggevend. Het artikel waar de raad op doelde is
bedoeld voor mensen die slechts gedurende een korte tijd in de gemeente verblijven.
Begraafplaats Zowel de gouverneur als gedeputeerde staten hebben diverse notities gemaakt over het
feit dat lijken niet meer in de kerken begraven mogen worden. In een uitgebreid proces
verbaal laat de raad aan de gouverneur en aan gedeputeerde staten weten, dat wat hun
betreft de gemeente Voorburg aan alle vereisten voldoet om de doden op een
ordentelijke manier te kunnen begraven. Immers het kerkhof bij de Oude Kerk is groot en
hoog genoeg om in de behoeften te voorzien. Er hoeven voorshands geen graven
voortijdig geruimd te worden. Bovendien heeft de Rooms-katholieke gemeente al
geruime tijd een eigen kerkhof naast de statiekerk aan het Oosteinde. Hierdoor is de druk
om doden van Rooms-katholieke huize naast de Oude Kerk te begraven minsten met de
helft afgenomen. Overledenen uit andere gemeenten werden zelden hier begraven. Door
het feit dat de Rooms-katholieken een eigen begraafplaats hebben vormt de gemeente
een uitzondering op de regel dat alle overledenen, van welke gezindte ook, op één
begraafplaats ter aarde moeten worden besteld.
Gemeenten Gedeputeerde staten willen van alle gemeenten in Zuid-Holland weten welke gemeenten
er vroeger waren samengevoegd met andere dorpen of gemeenten. Voorburg is daar
snel mee klaar om de eenvoudige reden dat Voorburg nimmer met een andere gemeente
was samengevoegd. De raad laat dan ook aan gedeputeerde staten weten hierover geen
aparte ‘deliberatiën’ te gaan voeren.
160

21 maart 1828
Begraafplaats Gedeputeerde staten laten weten dat uit hun midden een commissie zal worden gevormd
om te beraadslagen over de situering van de begraafplaats(en) binnen de gemeente. Zij
zullen nog later dag en tijdstip bepalen.
Onderwijs Gedeputeerde staten willen dat op de lagere scholen een stel ‘Nederduitsche Maten en
Gewigten’ worden aangeschaft. De raad krijgt een termijn van zes maanden om tot
aanschaf over te gaan en daar wil ze zich stipt aan houden.
Begraafplaats Wederom komt het bestaan van de begraafplaatsen weer aan de orde, maar nu door een
bemoeienis van Zijne Majesteit de Koning. Hij is van oordeel dat de maatregelen niet
gelden in gemeenten boven de 1000 zielen, mits de begraafplaatsen op een
aanvaardbare afstand van de bebouwde kom zijn gelegen.
Burgemeester Het heeft Zijne Majesteit behaagd om in plaats van de overleden burgemeester Palairet,
de heer C.C. Uhlenbeck te benoemen tot de nieuwe burgemeester van Voorburg. De
nieuwe burgemeester wordt staande de vergadering geïnstalleerd, waarna hij zijn plaats
als voorzitter van de raad inneemt. Uiteraard worden de ingezetenen van de gemeente
op de gebruikelijke manier van de benoeming op de hoogte gebracht.
Turftonsters De beide turftonsters* verkeren in behoeftige omstandigheden. Om daaraan tegemoet te
komen besluit de raad op kosten van de gemeente eind april een nieuwe Nederlandse
geijkte turfton aan te schaffen.
* turftonsters: Vlgs WNT: Vrouw die bij het lossen van turf deze beroepshalve overdoet in turftonnen om ze uit te meten. De
turftonsters waren beëdigd en doorgaans met tweeën; de een verlaadde de turf van het schip in de –geijkte- ton en de ander vulde
over deze handelingen een formulier in. Dit in verband met de te heffen accijnzen op de brandstof turf. Als er sprake was van een
groep turftonsters dan was de leiding in handen van de turfmoeder. Een turfton was een geijkte ton die als maat gebruikt werd bij het
verladen van turf.
161

2 april 1828
Turftonsters De beide turftonsters zijn ter vergadering verschenen. Zij hebben in dankbaarheid de
nieuwe turfton in ontvangst genomen. Ze worden er wel aan herinnerd dat zij zelf voor de
kosten van herijking en het onderhoud zorg moeten dragen. Helemaal tevreden zijn zij
echter niet, want –stellen zij- het komt een en ander maal voor dat de turftonsters
gelijktijdig hun werkzaamheden moeten uitvoeren en dan is er eigenlijk behoefte aan een
tweede turfton. Gezien nog steeds de behoeftige omstandigheden van de beide
turftonsters, strijkt de raad weer de hand over het hart en gaat, behoudens goedkeuring
van gedeputeerde staten, over tot het bestellen van een tweede geijkte turfton. De
hieraan verbonden kosten worden op de post onvoorziene uitgaven van de begroting van
het lopende dienstjaar geboekt. De secretaris krijgt de opdracht om voor de aanschaf
van de turfton zorg te dragen.
162

27 mei 1828
Turftonsters Gedeputeerde staten stemmen in met de besteding van een bedrag van ƒ 21,- voor de
aanschaf van twee nieuwe Nederlandse turftonnen. De secretaris deelt hierop mede dat
de turftonsters de tweede turfton inmiddels hebben ontvangen.
Begraafplaats De pastoor en de kerkmeesters van de rooms-katholieke gemeente mogen een eigen
begraafplaats aanleggen, mits zij aan alle voorschriften dienaangaande voldoen. De raad
wacht de aanleg van de begraafplaats af en wil verdere beraadslagingen over het
begraven van stoffelijke overschotten op deze begraafplaats uitstellen tot het moment dat
de begraafplaats klaar zal zijn.
Schoollokalen De heer Sigmond laat weten dat hij van de architect Nieuwenhuizen een bestek heeft
ontvangen voor de verbouw en uitbreiding van de dorpsschool. Hij stelt voor om dit
bestek –behoudens enige kleine wijzigingen- vast te stellen en aan gedeputeerde staten
voor te leggen ter goedkeuring. De secretaris krijgt de opdracht om het bestek ten
spoedigste aan gedeputeerde staten voor te leggen. De heer Johannes Sigmond krijgt
de opdracht om zich ook verder met de voortgang van de verbouwing van de
dorpsschool bezig te houden.
Broodzetting Zijne majesteit heeft wederom een koninklijk besluit doen uitgaan over de maximum
broodprijzen. Op 1 juni aanstaande moeten overal, ook in de provincies waar dit nog niet
is geschied, de broodprijzen berekend worden volgens het maximum genoemd in dit
koninklijk besluit. De bevolking krijgt hiervan kennis door openbare bekendmaking
middels affiches.
Schutterij Er is een wet tot stand gekomen, waarin de verplichting wordt geregeld om overal in den
lande schutterijen op te richten en voor de rekrutering lotingen te doen verrichten. Een
commissie uit de raad, bestaande uit de heren L.A. van den Heuvell en J.P. Krabbe
krijgen de zorg voor de lotingen en het toezicht daarop.
Belastingen De secretaris brengt het kohier 1828 van de hoofdelijke personele omslag ter tafel. De
opbrengst daarvan is geraamd op ƒ 930,70. Het kohier wordt goedgekeurd en op de
gebruikelijk manier voorgelegd aan gedeputeerde staten. Vervolgens wordt het kohier
gedurende veertien dagen ter inzage gelegd.
Klapwakers De klapperlieden maken al een aantal jaren achtereen ‘s nachts geen gebruik meer van
hun wachtlokaal in het dorp. Zij behoren eigenlijk steeds na afloop van hun rondes
beschikbaar te blijven voor eventuele calamiteiten zoals brand en voor de goede orde en
veiligheid.
163

Vervolg van: 27 mei 1828
Vervolg: Klapperlieden Kennelijk vinden de klapperlieden het ’s nacht te koud om na hun rondes in een
onverwarmd lokaal te moeten verblijven en gaan dan ieder naar hun eigen woning. Om
hieraan tegemoet te komen mogen zij jaarlijks ƒ 20,- besteden voor de verwarming van
hun wachtlokaal, maar krijgen tegelijkertijd wel het consigne dat zij na afloop van hun
rondes niet meer naar huis mogen, maar daar moeten blijven tot de volgende ronde moet
worden gemaakt.
Haardas De burgemeester heeft de ‘ophaler van de haardasch’ de heer Anthony Teeuwis bij zich
ontvangen. Op de astaal ligt nogal wat puin en daarvoor heeft de heer Teeuwis
belangstelling. De raad besluit het puin zonder het stellen van voorwaarden aan hem af
te staan, maar zegt er wel bij dat dit geen consequenties voor de toekomst heeft. De
burgemeester zal zich verder met de asophaler verstaan.
Onderwijzer De burgemeester heeft ook de schoolonderwijzer, de heer A. van der Lee, bij zich gehad
met de vraag of er wellicht iets aan zijn traktement zou kunnen worden veranderd. Zijn
traktement is namelijk teruggebracht van ƒ 150,- naar ƒ 70,- vanwege het overlijden van
de weduwe van de voormalige schoolonderwijzer Matthijs van Tol. Dat besluit was al
genomen nog voordat de heer Van der Lee als onderwijzer bij de dorpsschool werd
aangesteld. De raad is echter van mening bij de toen genomen beslissingen te moeten
blijven, maar laat hem wel vrij om hiertegen bezwaar aan te tekenen ‘als zoude hij moge
geraden vinden. De burgemeester moet die boodschap aan de onderwijzer
overbrengen.
Armenzorg Een tweetal ingezetenen van Voorburg vragen om één van hun kinderen op kosten van
de gemeente naar school te kunnen laten gaan. Dit wordt, vanwege de behoeftige
omstandigheden, wel toegestaan aan de warmoezier Johannes Zuidwijk, maar bij de
‘kabinetwerker’* Henricus Meijer worden geen termen aanwezig geacht aan diens
verzoek te voldoen.
* kabinetwerker: meubelmaker van onder meer grote ladenkasten Volgens WNT:Kabinetwerker (B, 2), schrijnwerker;
meubelmaker (V. MOOCK). || (Ik) reed... tot een cabinetwercker, en kocht daer een ding met laden, om mijn eygen goedt en
papieren in te leggen, C. HUYGENS Jr., Journ.1, 517 (iets verderop chest with drawers).
164

24 juni 1828
Schoollokalen Het bestek en de voorwaarden voor de verbouw van de school zijn door gedeputeerde
staten goedgekeurd en nu kan de officiële aanbesteding plaatsvinden. Als gegadigden
dienen zich aan: Nicolaas Perquin, metselaar, Leendert Donker, eveneens metselaar,
Johannes Sigmond, timmerman, Hendrik Schoonhouwer Schüuring, ook timmerman,
Johannes Renaud, verver en glazenmaker, Albertus Mens, loodgieter en Wilhelmus de
Hey, timmerman. De laatste, meester-timmerman Wilhelmus de Hey schrijft in voor een
bedrag van vierduizend zeshonderdnegenenveertig gulden. Aan hem wordt de bouw c.q.
verbouw gegund, terwijl als borgen optreden: de heer Johannes van den Braak, meester
verver en glazenmaker en Hendrik Niesert, meester smid, beiden in Voorburg
woonachtig. Het proces-verbaal van de gunning gaat naar gedeputeerde staten.
165

2 augustus 1828
Rekening De gemeenterekening is op de gebruikelijke manier door een aantal notabelen
onderzocht, ‘opgenomen’ en gesloten met een batig saldo van ƒ 2.167,83. De hierbij
betrokken notabelen zijn de heren: C.J. Bloys van Treslong, H.J. Caan, H. Swaan, C.J.J.
Meijlink, mr. P.H. Hoog, H. van den Bosch en D. Pino. De rekening gaat ter ‘approbatie’
naar gedeputeerde staten.
166

24 augustus 1828
Schutterij Krachtens nadere wetgeving en koninklijke besluiten dienen er behalve twee raadsleden
nog meerdere personen in de keuringscommissie te zitten voor de lotelingen van de
landelijke schutterij. Dit moeten zijn: de commandant van de schutterij, twee leden van
het plaatselijk bestuur en een geneeskundige. Uit het plaatselijk bestuur is nu benoemd
de heer C.C. Uhlenbeck, burgemeester en de 2 e assessor de heer L.A. van den Heuvell.
Als ‘heelmeester’ is de heer M. Koning aangewezen.
Haardas De heer Jacobus Berlijn, pachter van de haardas, is bij de burgemeester geweest met de
vraag als eind december de termijn van de verpachting van het haardas afloopt of dit dat
weer tegen dezelfde prijs van ƒ 235,-- kan worden voortgezet. De raad overweegt dat er
minder gebruik van de haardas wordt gebruikt dan voorgaande jaren en gezien de te
maken kosten voor de aanbesteding ten laste van de pachter, om het pachtbedrag van
ƒ 235,- voorshands te handhaven. Aldus zal aan gedeputeerde staten worden
gerapporteerd.
Schoollokalen Naast de verbouw van de dorpsschool blijken er een aantal werken aan de
onderwijzerswoning te moet worden verricht, die niet in het bestek zijn opgenomen.
Johannes Sigmond krijgt de opdracht om deze werkzaamheden te volgen.
Armenzorg De kinderen van de Weduwe van Arie Sommers en van Sijtje van Schagen mogen hun
kinderen voor rekening van de gemeente naar school doen.
167

26 september 1828
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1827 goedgekeurd met een batig
slot van ƒ 2.167,83. Dit bedrag dient verantwoord te worden als buitengewone ontvangst
op de dienst 1828.
Straten Sommige eigenaren zijn van mening dat het onderhoud van de met klinkers bestrate
passages langs de huizen voor rekening van de gemeente behoren te komen. De raad is
het daar echter niet mee eens. Alle passages, direct grenzend aan de woonhuizen zijn
particulier bezit en dienen ook door die particulieren onderhouden te worden. De raad
legt deze zienswijze vast in een keur of verordening. Een afschrift van deze keur gaat
naar gedeputeerde staten.
Begraafplaats Gedeputeerde staten hebben beslist dat de huidige begraafplaats bij de Oude Kerk als
zodanig voldoet aan de besluiten van Zijne Majesteit en daarom behouden kan blijven.
Zij stellen echter de volgende voorwaarde: de begraafplaats moet nu een zuiver
burgerlijke instelling worden. De kerkelijke gemeente zal daarom de begraafplaats aan
de kerkelijke gemeente af moeten staan tegen een geldelijke vergoeding of recognitie.
De secretaris heeft kennelijk wat voorwerk gedaan en komt met een opgave van de
kerkelijke gemeente van de aantallen stoffelijke overschotten die tussen de jaren 1818
en 1827 aldaar zijn begraven en welke opbrengsten de kerkelijke gemeente daaruit heeft
getrokken. Dat bedrag moet de maatstaf worden voor de te betalen recognitie. De raad
wil deze recognitie afbetalen met een jaarlijks bedrag van ƒ 130,-. De secretaris krijgt de
opdracht hiervoor een overeenkomst op schrift te stellen.
Haardas Gedeputeerde staten hebben het verpachten van de haardas goedgekeurd voor de
komende drie jaren tegen hetzelfde bedrag als voorheen: ƒ 235,- per jaar. De secretaris
krijgt weer de opdracht om hierover een contract op te stellen.
Armenzorg Ene Roelof Haneveld krijgt toestemming om –zodra er weer plaats is- een van zijn
kinderen op de dorpsschool gratis onderwijs te laten volgen.
168

2 oktober 1828
Ambacht De burgemeester maakt aan de raad bekend dat de ‘Regeering der Stad Delft’
voornemens is om nog deze maand de Heerlijkheidsrechten over Voorburg in het
openbaar te verkopen en dat de ‘regeerders van Delft’ als eigenaren van de ambacht het
kennelijk ‘niet van belang’ achtte dit rechtstreeks aan de gemeente aan te bieden. De
raad overweegt het belang van de heerlijkheidsrechten zoals die tot op heden zijn
uitgeoefend, maar vindt ook dat het vele administratieve beslissingen onnodig ophoudt.
Maar tegelijkertijd zal men wel in het oog moeten houden dat daar waarschijnlijk een niet
onaanzienlijk bedrag mee zal zijn gemoeid. De raad gaat nu een brief aan Zijne Majesteit
versturen om hem te verzoeken de heerlijkheidsrechten aan te mogen kopen en laten dit
verzoekschrift vergezeld gaan van een plan tot financiering daarvan. Een afschrift
daarvan gaat –uiteraard- weer naar gedeputeerde staten.
169

8 oktober 1828
Ambacht Gedeputeerde staten laten de raad weten dat zij geautoriseerd is de heerlijkheidsrechten
aan te kopen mits… het een bedrag van ƒ 7.500,- niet te boven gaat. Bovendien moet de
raad een nader plan tot financiering indienen. De secretaris wordt afgevaardigd om
morgen, 9 oktober 1828 naar Delft te gaan en namens de gemeente te bieden op de te
veilen heerlijkheidsrechten.
170

9 oktober 1828
Ambacht De secretaris is naar Delft geweest en heeft de heerlijkheidsrechten voor de gemeente
Voorburg aan kunnen kopen voor een bedrag van ƒ 7.500,- behoudens de verdere
kosten en rechten van de overdracht. De secretaris wordt bedankt voor zijn inzet en de
raad besluit om de kosten en rechten verbonden aan deze overdracht te voldoen uit het
batige saldo van de gemeenterekening over 1827.
171

16 oktober 1828
Ambacht De kosten van de overdracht van de ambachtsheerlijkheidsrechten bedragen ƒ 1.004,21.
Gedeputeerde staten stemmen ermede in om dit bedrag uit het batig saldo van de
rekening 1827 of van het volgend jaar te voldoen. De secretaris krijgt opdracht om dit
bedrag over te gaan maken.
Straten Gedeputeerde staten hebben geen bezwaar tegen de keur die de gemeente heeft
gemaakt om het onderhoud van de straatgedeelten direct langs de particuliere
eigendommen in handen te leggen van de eigenaren. Zij voegen daar echter nog aan
toe, dat als men in gebreke blijft het onderhoud te doen uitvoeren, men ook de kosten en
rechten voor rekening van de nalatigen moet laten komen.
Geldlening De burgemeester heeft de Hoogwelgeboren Heer Jonkheer Mr. H.J. Caan bij zich
ontvangen met een zeer genereus aanbod. De heer Caan is bereid het kapitaal van
ƒ 7.000,-- voor de gemeente voor te schieten tegen een rente van 5% elk jaar en
inlosbaar tegen een bedrag van ƒ 500,- per jaar, ten minste als de financiën van dat jaar
dat mogelijk maken. Tevens heeft de burgemeester bericht ontvangen dat de
‘Algemeene Nederlandsche Maatschappij ter begunstiging der Volksvlijt’ te Brussel ook
aan gemeenten geldleningen verstrekt tegen een matige jaarlijkse rente.
Vanzelfsprekend moet nu eerst in Brussel worden nagegaan hoeveel rente de hiervoor
aangehaalde Maatschappij bij de gemeente in rekening brengt voor een dergelijke
geldlening.
Begraafplaats De secretaris –hij moet het druk gehad hebben in die tijd- legt aan de vergadering de
overeenkomst voor betreffende de overdracht van de begraafplaats bij de Oude Kerk van
de kerkelijke gemeente naar de plaatselijke. De ontwerpovereenkomst wordt naar de
kerkelijke gemeente gestuurd met de vraag hun gevoelen te mogen vernemen.
Ambacht De registratierechten op de aankoop van de heerlijkheidsrechten zit de raad hoog. Zij
schrijft een brief aan Zijne Majesteit met het verzoek van de betaling van die rechten
verlost te kunnen worden.
Belastingen De raad benoemt twee gecommitteerden in verband met artikel 58 van de wet op het
Personeel. De heren Van den Heuvell en Terlaak worden aangewezen het kohier van de
personele omslag althans gedeeltelijk vast te stellen.
172

1 november 1828
Geldlening De Maatschappij voor Volksvlijt laat weten dat zij al geruime tijd geen leningen meer aan
gemeenten kunnen verstrekken. De mededeling wordt voor kennisgeving aangenomen.
173

17 november 1828
Begroting De begroting over 1829 komt aan de orde . De inkomsten worden vastgesteld op een
bedrag van ƒ 5.477,-- en de uitgaven op ƒ 5.462,20. Uiteraard zijn weer niet de nodige
middelen beschikbaar om alle uitgaven van de gemeente te kunnen dekken. Men komt
ruim ƒ 1.800,- te kort. Men zoekt dit in het heffen van een hoofdelijk personele omslag
met een totale opbrengst van ƒ 1.800,--. Aan gedeputeerde staten wordt hiervoor
toestemming gevraagd.
Schoollokalen De heer Adrianus van der Lee, de dorpsschoolonderwijzer vraagt aan de raad –nu de
school bijna klaar is- om een kachel in zijn school. Dat wordt welwillend toegestaan,
behoudens goedkeuring van gedeputeerde staten. De dorpssmid Dirk van Schagen mag
er een op kosten van de gemeente vervaardigen. Maar op de vraag of de onderwijzer
ook op kosten van de gemeente brandstoffen mag aanschaffen om de kachel te kunnen
stoken krijgt hij nul op het request. Tevens wordt de opening van het vernieuwde
schoolgebouw aan de orde gesteld. De burgemeester, de secretaris en de
schoolopziener moeten daartoe ‘de vereischte schikkingen maken’
Begraafplaats Het tijdstip waarop de overdracht van het kerkhof aan de burgerlijke gemeente zal
moeten plaatsvinden komt met rasse schreden nader. Een commissie bestaande uit de
heren Van Sigmond, Van den Heuvell en Terlaak, geassisteerd door de secretaris
moeten er zorg voor dragen dat alles volgens de regels van de verordening
dienaangaande zal gaan geschieden. Bovendien moet een deskundige een behoorlijke
plattegrond en tekening van de begraafplaats maken.
174

8 december 1828
Geldlening Gedeputeerde staten hebben het raadsverzoek ontvangen voor het aangaan van een
geldlening ter financiering van de aankoop van de heerlijkheidsrechten. Alvorens
daarover een beslissing te nemen willen gedeputeerde staten ook het proces-verbaal
erbij van de beraadslagingen, die tot het besluit een geldlening aan te gaan hebben
geleid. Uiteraard wordt dit proces-verbaal ten spoedigste aan de gouverneur
toegezonden.
Begraafplaats De beide partijen, de kerkelijke en de burgerlijke gemeente, hebben een contract
ontworpen voor de overdracht van het achterste gedeelte van het kerkhof om ingevolge
een koninklijk besluit als burgerlijke begraafplaats te gaan dienen. Voor de registratie van
dit contract is echter zegel- en registratierecht verschuldigd. Aangezien die overdracht
een gevolg is van een koninklijk besluit en niet van een vrijwillige actie tussen partijen,
vraagt de raad aan Zijne Majesteit om van de betaling van dit zegel- en registratierecht
verschoond te blijven oftewel de raad besluit ‘zich bij rekeste aan Z.M. zal adresseeren
omme tenminste van de hier vorenbedoelde Zegel- en Registratie Regten, en dat het aan
Hoogst Dezelve zal mogen behagen om den daarbij betrokken Ontvanger te
autoriseeren om de hier vorengenoemde Acte van Overeenkomst of Contract Gratis of
wel anders tegens betaling van een vast Regt te registreeren. De secretaris moet dit
verder uitvoeren.
175

29 december 1828
Begraafplaats Het heeft Zijne Majesteit behaagd de gemeente de helft van het verschuldigde zegel- en
registratierecht kwijt te schelden. De raad neemt dit voor kennisgeving aan.
Geldlening Gedeputeerde staten hebben het goedgevonden dat de raad de eerste ƒ 500,- voor de
aankoop van de heerlijkheidsrechten bekostigt uit de beschikbare gelden op de lopende
begroting. Dit echter buiten de hoofdsom van ƒ 7.000,- die daarvoor nodig is. De
ontvanger krijgt de opdracht dit besluit uit te voeren.
Begroting De begroting voor 1829 is goedgekeurd. De buitengewone en gewone inkomsten op een
bedrag van ƒ 5.477,- en de buitengewone en gewone uitgaven op ƒ 5.473,20. Er blijft
dan een batig saldo over van ƒ 3,80. De raad neemt dit statenbesluit voor kennisgeving
aan.
Begraafplaats De werkzaamheden van het op orde brengen van de begraafplaats zijn voltooid en er is
een deugdelijke plattegrond gemaakt van de drie pleinen of afdelingen waar voortaan de
doden begraven zullen worden, die voorheen op het hoge koor van de kerk, in de kerk
zelf en op het kerkhof buiten werden begraven. De rechten voor het begraven worden op
respectievelijk ƒ 15,-, ƒ 9,- en ƒ 4,- bepaald. Dit alles buiten de rechten die aan de
grafdelvers en beheerders van de begraafplaats moeten worden voldaan, zijnde
respectievelijk ƒ 2,-, ƒ 1,50 en ƒ 1,-. Als beheerder wordt de koster, de heer Adrianus van
der Lee, aangewezen. Voorts wacht men af wat gedeputeerde staten verder hieraan
eventueel hebben toe te voegen
176
Zijne Majesteit heeft uitdrukkelijk te kennen gegeven dat degenen die van de eigen
begraafplaats van de gemeente gebruik willen maken daarvoor de gewone kosten
verschuldigd zijn.
Met ingang van 1 januari 1829 mogen er geen overledenen meer in de kerk begraven
worden. De kosten voor het begraven worden nu gesteld op ƒ 4,- voor elke
teraardebestelling. Een overledene mag niet worden begraven dan alvorens dit bedrag
aan de gemeenteontvanger is voldaan. De ‘gealimenteerde lijken’ of die van de armen
moeten echter gratis ter aarde worden besteld. Tot slot wordt er een algemene
kennisgeving van de nieuwe maatregelen gegeven, zodat een ieder zich daaraan kan
houden.
Schoollokalen De burgemeester heeft de afgelopen week het verbouwde schoolgebouw geïnspecteerd,
tezamen met de eerste assessor en de architect Nieuwenhuis.

Vervolg van: 29 december 1828
Vervolg: Schoollokalen Helemaal zonder mankementen is het blijkbaar niet verlopen, want er zijn wat
ondergeschikte kortingen gepleegd op de aanneemsom voor niet geleverde of
ondeugdelijke materialen. Over het algemeen voldoet de school nu echter aan de door
de raad gestelde eisen. Tot slot krijgt de aannemer nog een veeg uit de pan met de
opmerking dat het wenselijk was geweest dat de aannemer beter op de geleverde
materialen acht had geslagen.
177

20 januari 1829
Begraafplaats Gedeputeerde staten melden nog dat men voorshands op dezelfde voet door moet gaan
met het begraven van de doden, zoals tot nu toe gebruikelijk was, totdat er door hen
nadere regels gesteld zouden gaan worden.
Grenswijziging De gouverneur deelt namens Zijne Majesteit mede dat de te betalen vergoeding voor het
afstaan van grondgebied aan Rijswijk nu definitief is vastgesteld op een bedrag van
ƒ 3.000,-. De raad neemt dit voor ‘notificatie’ aan.
178

20 maart 1829
Begraafplaats Het heeft Zijne Majesteit behaagd om het zegel- en registratierecht voor het opmaken
van het contract voor de overdracht van een gedeelte van het kerkhof aan de burgerlijke
gemeente geheel gratis te laten zijn. Intussen hebben gedeputeerde staten ook de
overeenkomst tussen de kerkelijke en de burgerlijke gemeente goedgekeurd. De
secretaris mag nu de overeenkomst officieel laten registreren en moet een afschrift ervan
toesturen naar de kerkelijke gemeente.
Geldlening Zijne Majesteit heeft het aangaan van een geldlening ter financiering van de aankoop
van de heerlijkheidsrechten goedgekeurd tot een bedrag van ƒ 7.000,- en wel tegen een
rente van 5%. Ook hiervan wil de raad vrijdom van het betalen van de verschuldigde
zegel- en registratierechten. De secretaris moet het raadsbesluit uit gaan voeren.
Graf Een zekere heer B. van Ruijven heeft aan de minister van Binnenlandse Zaken een brief
gestuurd dat hij nu door de aanleg van de algemene begraafplaats een graf op het
kerkhof moet gaan missen. De excellentie heeft hem nu naar de raad verwezen. De heer
Van Ruyven krijgt te horen dat er voorshands geen termen bestaan om hem hiervoor
schadeloos te stellen. Hij zal afzonderlijk bij de raad een nieuw verzoek moeten indienen.
Begrafenisrechten Gedeputeerde staten willen een gedetailleerde opgave van alle verschuldigde kosten op
het begraven op de nieuwe algemene begraafplaats. Een speciale commissie,
bestaande uit de heren Sigmond, Van den Heuvell, Terlaak en de gemeentesecretaris
moeten hierover namens de raad rapporteren.
Hoofdelijke omslag Een andere commissie, bestaande uit de burgemeester, de heren Sigmond, Terlaak en
de gemeentesecretaris, moeten zich buigen over het voorstel tot dekking van de
Hoofdelijke Omslag voor de ingezetenen over het lopende jaar.
179

28 maart 1829
Begrafenisrechten De speciale commissie belast met het onderzoek naar de kosten en tarieven geldend
voor de nieuwe algemene begraafplaats, brengen rapport uit. Zij hebben nauwkeurig de
diverse pleinen afgebakend en de kosten, alsmede de daaruit voortvloeiende tarieven
berekend en op schrift gesteld. De heren worden vriendelijk bedankt voor de betoonde
ijver en alle berekeningen en tabellen zullen aan gedeputeerde staten ter goedkeuring
worden voorgelegd.
180

14 april 1829
Hoofdelijke omslag De daartoe aangewezen commissie heeft de zaak van de hoofdelijk omslag doorgelicht
en komt tot de bevinding van het voor sommige belastingplichtigen het wel billijk zou zijn
om in de te heffen bedragen verandering aan te brengen. Toch wil men hiertoe niet
overgaan, omdat het dan teveel reclames zou geven en omdat de broodnodige
inkomsten dan te laat zouden kunnen worden geïnd. Men besluit dan ten slotte om het
kohier voor het komende jaar te verdubbelen voor elke aangeslagene. De
commissieleden worden weer bedankt voor hun bemoeienis en het voorstel wordt zonder
nadere wijziging aangenomen.
Veldwachter Veldwachter Wilhelmus Werth wil uit zijn bediening ontslagen worden en vraagt met een
‘Jaarlijks Pensioen te worden gebenificeerd’. De veldwachter krijgt te horen dat de raad
hieraan niet kan beginnen…
181

12 mei 1829
Hoofdelijke omslag De secretaris brengt het kohier van de hoofdelijke omslag over het jaar 1829 ter tafel.
Het kohier moet een opbrengst garanderen van ƒ 1.903,80. Het kohier wordt voorgelegd
aan gedeputeerde staten ter goedkeuring en zal tevens veertien dagen ter inzage
worden gelegd.
Turf Volgens een zekere Willem van der Meer, gepensioneerd militair, geboren en wonend in
Voorburg, moet het aan de turfschippers worden verboden om turf buiten het turfrecht
om te verhandelen en bovendien pleit genoemde Van der Meer voor het heffen van
haven- of kadegeld. Hij is dan bovendien bereid om deze gelden voor de gemeente te
innen. De heer Van der Meer heeft zijn brief aan de raad echter niet ondertekend en ook
niet van een zegel voorzien. Daarom wordt zijn verzoek zonder verdere beraadslaging
terzijde gelegd.
182

9 juni 1829
Graven Een aantal personen hebben zowel schriftelijk als mondeling te kennen gegeven dat zij
nog rechten hebben op graven in de kerk. Met name zijn de reclamanten:
183
1. De heer J. van der Heijden, griffier van de Staten van Holland, namens
Mevrouw de Weduwe van de Weledel Gestrenge Heer Mr. Cornelis
Wilhelmus van der Heijden;
2. De heer A.L. Uitenhage de Mist, lid van de Raad van de stad Alkmaar;
3. De heer J. Mulder, secretaris van deze gemeente;
4. De heer Johannes van Teeckelenburgh, ontvanger der directe en indirecte
belastingen, in- en uitgaande rechten en accijnzen binnen deze gemeente,
namens de Weduwe van de heer Johannes van Teeckelenburgh en voor
hemzelf.
Zij hebben allemaal de nodige bewijsstukken meegezonden of overlegd van de rechten
op één of meerdere graven c.q. grafkelders in de Oude Kerk. Nu er niet meer in de
kerken begraven mag worden, worden zij schadeloos gesteld door het aanwijzen van
voor hen gereserveerde grafruimten.
De belanghebbenden krijgen nu respectievelijk toegewezen:
onder 1: grafruimte nummer 1 op het 1 e plein van de 2 e afdeling;
onder 2: grafruimten nrs. 2, 3 en 4 op het 1 e plein van de 1 e afdeling;
onder 3: grafruimte nr. 1 op het 1 e plein van de 1 e afdeling;
onder 4: grafruimte tegen de buitenmuur * aan de oosthoek van de Noordkapel letter A
De reclamanten krijgen de nodige stukken overhandigd, die dan kunnen dienen als
bewijs van eigendom.
* De Oude Kerk is georiënteerd, dat wil zeggen dat het zogenoemde Hoge Koor naar het oosten is gericht; de zogenoemde
Noordkapel is dan de noordelijke zijbeuk aan de kant van de Parkweg; de oostzijde daarvan is dan weer de hoek die het
kerkgebouw maakt richting toren, dus eveneens aan de Parkwegzijde. Noot: BD

Vervolg van: 9 juni 1829
Grondeigendommen De gouverneur maakt bekend dat de waarderingen van de grondeigendommen in het
kanton Voorburg binnenkort gaan vervallen. De zogenoemde kantonale vergadering zal
de gronden nu opnieuw gaan beoordelen op hun waarde. Een grondeigenaar dient als
afgevaardigde van de grondeigenaren binnen dit kanton aangewezen te worden. In dit
geval wordt hiertoe de heer Hendrik Zwaan afgevaardigd. De heer Zwaan krijgt van zijn
aanwijzing bericht.
Schutterij De commissie belast met de werkzaamheden van de loting der rekruten voor de
schutterij zal op grond van een koninklijk besluit uit 1828 bestaan uit de heren: L.A. van
den Heuvell en J.P. Krabbe. Als heelkundige is de heer M. Koning aangewezen. De heer
Koning krijgt van zijn aanwijzing op de gebruikelijke manier bericht.
Confinementskosten Gedeputeerde staten hebben de uitgave van een bedrag van ƒ 166,- goedgekeurd,
zijnde de confinementskosten* per kwartaal voor Jacob Ernst Zieck. Het verschuldigde
bedrag kan worden geboekt op de post onvoorziene uitgaven over 1829.
* Confinement = huis- of stadsarrest; verbanning naar een bepaalde plaats; ook opsluiting
184

28 juli 1829
Proceskosten Gedeputeerde staten geven autorisatie voor het eenmalig voldoen en zonder
consequenties voor de toekomst van een bedrag van ƒ 71,80. De kosten zijn gemaakt
door advocaat Schooneveld in ’s-Gravenhage voor ‘gemeriteerd salaris’ in procedures
die door het openbaar ministerie voor de rechtbank van enkele politie in dit kanton zijn
gevoerd. De secretaris moet voor de voldoening van dit bedrag zorgdragen.
Heerlijkheidsrechten Gedeputeerde staten willen het origineel zien van de beslissing van de Administrateur
voor het Binnenlands Bestuur, waarbij hij het gemeentebestuur de verleende vrijstelling
van de zegel- en registratiekosten voor het aangaan van de geldlening van ƒ 7.000,- voor
de aankoop van de heerlijkheidsrechten ontkent en van de hand wijst. De raad neemt dit
voor kennisgeving aan en draagt aan de secretaris op om alles met de nodige bewijzen
te doen zegelen en registreren.
Armenzorg Wijlen mevrouw Petronella Jasperina Beyer, huisvrouw van Willem van der Zandt heeft
aan de Diaconie der Nederduitsche Gereformeerde Armen een legaat nagelaten van
ƒ 100,-. Gedeputeerde staten geven toestemming dit legaat te aanvaarden, maar daar
moeten wel de reguliere successierechten over betaald worden. De raad stuurt de
stukken naar het betreffende Armbestuur met het verzoek zich daarnaar te schikken.
Schoolfondsen De gouverneur heeft een circulaire uit laten gaan betreffende de opdracht aan de
gemeentebesturen schoolfondsen in te stellen. Het gemeentebestuur heeft reeds aan de
gouverneur meegedeeld dat zij van plan is om dit nog dit jaar daartoe over te gaan. Zij
heeft dit gedaan in overleg met de schoolopziener. De raad besluit nu om hiervoor weer
een commissie in te stellen die daarover aan de raad moet gaan rapporteren. In deze
commissie zullen zitting hebben, behalve burgemeester Uhlenbeck, de heren Sigmond
en Terlaak, daarbij geassisteerd door de gemeentesecretaris.
185

11 augustus 1829
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1828 opgemaakt. De formele
opneming en sluiting zullen geschieden op 22 augustus aanstaande. Een commissie van
notabelen wordt hiermede belast. Tot die commissie behoren: Jhr. mr. H.J. Caan, C.J.
Bloys van Treslong, mr. P.H. Hoog, C.J.J. Meylink, H. Swaan, D. Pino en H. van den
Bosch. De heren krijgen op de gebruikelijke manier hiervan bericht.
186

22 augustus 1829
Rekening De in de vorige vergadering van 11 augustus 1829 genoemde heren hebben zich van
hun taak gekweten en de rekening over 1828 opgenomen en gesloten. De rekening sluit
nu met een batig saldo van ƒ 1.598,18 5 .
187

15 september 1829
Grondeigendommen De heer Zwaan brengt rapport uit van zijn bevindingen bij de vergadering van de
schattingen en waarderingen van de grondeigendommen binnen het kanton Voorburg.
De schattingen van de bouwlanden, de weilanden, de tuinen en boomgaarden zijn vijf
procent lager uitgevallen. Onder de buitenhuizen –en dan met name die welke buiten de
bebouwde kom zijn gelegen- zijn er enkele die zo groot en prachtig zijn dat een hogere
classificatie gerechtvaardigd is. Andere gebouwen kunnen daarentegen weer lager
geclassificeerd worden. Na de heer Zwaan te hebben bedankt voor zijn rapportage wordt
het geheel voor kennisgeving aangenomen.
Graf De her Bernardus van Ruyven, wonend te Amersfoort, heeft al sedert jaren een
grafkelder in de Oude Kerk en vraagt om hem een andere grafruimte aan te willen wijzen
op de nieuwe begraafplaats. De heer Van Ruyven wordt schadeloos gesteld en krijgt een
nieuwe grafruimte toegewezen. De plaats zal aan de hand van de kaart nog nader
worden vastgesteld.
Recognities De gemeente krijgt vrijstelling van de jaarlijkse recognitie van ƒ 130,- voor de overname
van de grond voor de begraafplaats van de Nederduitsche gereformeerde Kerk. De
recognitie was in principe aan het rijk verschuldigd. Voorwaarde is dat de grond blijvend
tot begraafplaats moet dienen.
188

16 oktober 1829
Begroting De secretaris brengt de begroting voor het jaar 1830 ter tafel. De inkomsten daarvan
worden geschat op ƒ 5.783,- en de uitgaven op ƒ 5.753,20. Een batig saldo dus van
ƒ 29,80. Het financieringstekort van ƒ 1.400,- zal moeten worden gedekt door het heffen
van een hoofdelijke personele omslag.
189

18 november 1829
Schoolfondsen De burgemeester, daartoe gecommitteerd, brengt een uitvoerig verslag uit over het op te
richten schoolfonds. De belangrijkste strekking van het schoolfonds moet volgens hem
zijn dat alle kinderen, zonder onderscheid, gratis les moeten kunnen krijgen. Het
ontworpen reglement, waarover geen artikelsgewijze beraadslaging plaatsvindt, wordt
vastgesteld en naar de districtsschoolopziener gestuurd om zijn mening hierover te
vernemen.
190

14 januari 1830
Schoolreglement De schoolopziener heeft het ontwerpreglement voor het openbaar onderwijs gelezen en
deelt mee dat het zijn volledige goedkeuring heeft. Het reglement kan nu naar
gedeputeerde staten worden toegestuurd. Kennelijk heeft de raad de instemming van de
schoolopziener niet afgewacht, want in dezelfde vergadering is er sprake van dat
gedeputeerde staten het reglement op het openbaar onderwijs hebben goedgekeurd. De
raad gaat dan ook tegelijkertijd over tot het instellen van een commissie van toezicht op
het openbaar onderwijs en de daarin werkzame onderwijzers. Voorgedragen worden de
heren Henricus Johannes van Hoorn, mr. Pieter Hendrik Hoog en Christoffer Josephus
Johannes Meylink. De heren krijgen van hun benoeming keurig een akte van aanstelling.
De datum waarop de aanstelling definitief wordt is vastgesteld op 18 januari aanstaande.
Alsdan krijgen ook de ouders en voogden hiervan bericht.
Veldwachter De heer W. Werth, voorheen veldwachter en dienaar van politie in Voorburg, heeft zich
tot de gouverneur gewend met zijn verzoek om een pensioen te mogen krijgen uit de
rijkskas dan wel de gemeentelijke. De gouverneur meent dat het niet de taak is van het
gouvernement om een pensioen te verstrekken. De heer Werth heeft kennelijk niet op
een afdoende wijze zijn militaire dienst vervuld en daarmee zijn eventuele rechten op een
pensioen verloren. Als het gemeentebestuur echter van oordeel is dat de heer Werth zijn
tijd als veldwachter wel naar behoren heeft vervuld, dan kan de gouverneur wel
instemmen met een klein pensioen. Nog gaat de raad niet over tot het verstrekken van
een pensioen aan de dan 76-jarige Willem Werth*, maar wacht af wat de heer Werth
verder gaat ondernemen.
* Uit de Kroniek van Voorburg (deel: Van politeia tot politie) blijkt onder meer dat Wilhelmus Werth bij zijn aanstelling op 25 mei 1820
reeds 66 jaar oud was en dat de last van enige veldwachter en dienaar van politie in Voorburg hem zwaar viel. Willem Werth heeft
zich tijdens zijn ambtsuitoefening als veldwachter bij herhaling schuldig gemaakt aan misbruik van sterke drank en hij heeft z i c h
‘laatstelijk op een hoogst ongenoegzame wijze ten aanzien van den Burgemeester misdagen’ Willem wordt dan door het college van
burgemeester en wethouders voorgedragen voor ontslag. De gouverneur houdt hem nog enigszins de hand boven het hoofd en
veroordeelt hem tot zes weken schorsing, terwijl in de tussentijd zijn plaatsvervanger ook zijn salaris krijgt. Op 1 oktober 1830 neemt
hij dan tegen zijn zin in ontslag, omdat hij… wegens lichamelijke klachten niet meer in staat is zijn functie actief uit te voeren.
191

Vervolg van: 14 januari 1830
Graven Ook Mevrouw de Douairière de Paravicini, geboren Van Halewijn, heeft uit 1664
stammende rechten op grafkelders in het Hoge Koor van de Oude Kerk, de grafkelders
van de familie Van Halewijn. Er zijn echter termijnen, waarbinnen er bezwaren konden
worden geuit. Die termijn heeft de douairière, ondanks allerhande publicaties in de
Staatscourant en in advertenties, ruimschoots overschreden. Er kan haar daarom geen
vervangende grafruimten meer worden aangeboden.
Raadsleden Een aantal raadsleden waren op 2 januari reglementair aan de beurt om af te treden.
Maar omdat de heren Johannes Sigmond en Pieter van der Geer weer opnieuw een
termijn uit willen zitten, wordt het bericht hierover van gedeputeerde staten voor
kennisgeving aangenomen.
Begroting De hoofdadministrateur van het Binnenlands Bestuur vraagt om nadere inlichtingen
omtrent de financiering van het begrotingstekort over het jaar 1830. De raad antwoordt
hierop dat door de verhoging van de accijns op buitenlands gedistilleerd en niets anders
opzit dat de hoofdelijke personele omslag te verhogen. De raad zal ten spoedigste
daartoe een voorstel doen aan gedeputeerde staten.
Begrafenisrechten Gedeputeerde staten hebben de tarieven van de begraafrechten goedgekeurd en willen
nu dat die rechten met terugwerkende kracht tot 1 januari worden toegepast. De raad
moet wel nog de nadere tarieven bekend maken die vervat zitten in de modeltabellen A
en B. Voorts moeten alle nieuwe bepalingen met ingang van 1 januari stipt worden
toegepast. De raad zal de tarieven van die modeltabellen zo spoedig mogelijk insturen
naar gedeputeerde staten en een commissie, bestaande uit de burgemeester en de
heren Sigmond en Terlaak moeten een nader reglement voor de begraafplaats opmaken.
Schutterij De commissie voor het afgeven van de attesten en certificaten voor de Nationale Militie
zal voor het jaar 1830 bestaan uit de heren Van den Heuvell en Terlaak.
192

3 maart 1830
Begroting De begroting over het jaar 1830 laat aan inkomsten een bedrag van ƒ 5.751,31 5 zien en
aan uitgaven ƒ 5.749,52 en een batig saldo dus van ƒ 1,79 5 . Ondanks een verlaging van
de opcenten op het buitenlands gedistilleerd moet de dekking toch weer gevonden
worden in een verhoging van de hoofdelijke personele belastingen en wel met een
bedrag van ƒ 225,-. Totaal moet de opbrengst ƒ 1.225,- zijn. Voorts blijkt dat de hier
eerder genoemde recognitie voor de ambachtsheerlijkheid tevens werd geheven van de
burgemeester tot een bedrag van ƒ 37,50, van de secretaris een bedrag van ƒ 20,- en
van de ontvanger ƒ 5,-. Nu de heerlijkheidsrechten van de stad Delft zijn aangekocht is
de vraag of deze bedragen nu nog verder betaald moeten worden. De inkomens van de
drie hiervoor genoemde ambtenaren (de burgemeester wordt daar kennelijk ook onder
gerekend) zijn de laatste jaren niet naar evenredigheid gestegen. De raad besluit daarom
om de betaling van die recognities voortaan niet meer te heffen en aan de drie
ambtenaren kwijt te schelden. Aan gedeputeerde staten wordt dan ook voorgesteld om
niet verder aan de salarissen van de drie ambtenaren te tornen.
Onderwijs De daartoe aangestelde commissie heeft de lagere school bezocht en een verlanglijstje
meegekregen. Er ontbreken nog verschillende opgegeven schoolbehoeften zoals
schrijftafels, banken en letterkasten, terwijl aan de noordzijde van het gebouw behoefte
bestaat aan een deugdelijke zonwering. De verzorging van de diverse schoolbehoeften
wordt aan de secretaris overgelaten en de aanschaf van zonneblinden, tafels en banken
komt voor rekening van de assessor Sigmond. Na ook nog over de zogeheten ‘tafels van
Princen’ gepraat te hebben, krijgt de secretaris opdracht ook daarvoor zorg te dragen.
Wel wordt over die aanschaf nog gestemd, waarbij uitdrukkelijk wordt vermeld dat vóór
hebben gestemd de heren Van den Heuvell, Van Santen, Terlaak en burgemeester
Uhlenbeck en tegen de heren Sigmond en Van der Geer.
Brandweer Vanwege de gevorderde ouderdom van de brandmeester Hendrik de Gruiter, wordt een
nieuwe brandmeester aangesteld in de persoon van Nicolaas Perquin, meestermetselaar
binnen deze gemeente. Deze heren krijgen hiervan keurig bericht, alsmede
wordt de commissaris van het ‘Kollegie van Brandmeesteren’ daarvan in kennis gesteld.
193

Dingsdag den 30 Maart 1830
Nering Johannes Sigmond, meester-timmerman binnen Voorburg vraagt toestemming om de
bakoven uit de huizing aan de noordzijde van de Herenstraat wijk B Nr. 13 te mogen
verplaatsen naar de huizing wijk B. Nr. 10 aan dezelfde Herenstraat. Daar wordt een
koninklijk besluit bijgehaald, waarin sprake is van ‘deliberatien in commode et
d’incommodo’, hetgeen zo veel wil zeggen dat de buren moeten worden gehoord en alle
bezwarende en ontlastende argumenten moeten worden overwogen. De burgemeester
krijgt de opdracht de belanghebbende te horen en daarover rapport uit te brengen.
Recognitie Gedeputeerde staten hebben het besluit van de raad goedgekeurd waarbij de
burgemeester, de secretaris en de ontvanger worden ontheven van de verplichting jaar
een recognitie op te brengen voor de inmiddels aan de gemeente vervallen
heerlijkheidsrechten. De raad neemt dit besluit voor kennisgeving aan.
Heerlijkheidsrechten De gouverneur is thans gemachtigd om uitvoering te geven aan het besluit van de
staatsraad administrateur van de registratie, het kadaster en de loterijen om voortaan
geen jaarlijkse uitkering meer te hoeven doen aan de schatkist van 4% van de opbrengst
van de ambachtsheerlijkheid. Ook dit wordt voor kennisgeving aangenomen.
Accijnzen De gouverneur vraagt om toezending van een ordonnantie of reglement op de heffing
van de plaatselijke belasting op wijn en sterke drank. Dit reglement wordt genoemd bij de
begroting over 1830. Zodra dit ontvangen is kan de gouverneur dit aan Zijne Majesteit ter
goedkeuring voorleggen. Na nog enige wijzigingen in het genoemde reglement te
hebben aangebracht wordt dit in duplo naar de gouverneur gezonden.
Belastingen De burgemeester heeft van de gouverneur de vraag voorgelegd gekregen of het wel
wenselijk is om een belasting op het gemaal in te voeren ter dekking van de tekorten op
de begroting. Een dergelijke belasting brengt immers slechts een gering bedrag op. Het
belangrijkste argument vóór deze heffing is dan: de hoofdelijke omslag treft in deze
gemeente niet of nauwelijks de ‘geringere Volksklasse’ met uitzondering wellicht van ’de
Meesters zelve’ maar ‘nimmer eenige Ambachtslieden, Arbeiders en dergelijke’
194

Vervolg van: Dingsdag den 30 Maart 1830
Vervolg van: Belastingen In die zin krijgt de gouverneur antwoord, waarbij dan nog aangetekend wordt dat het naar
de mening van de raad wel degelijk zinvol is een belasting op het gemaal in te voeren,
zolang dit nog niet in alle gemeenten gelijk kan geschieden.
Begraafplaats Zijne Majesteit heeft weer enige nadere bepalingen bevolen ten aanzien van de
begraafplaatsen. Dit bericht wordt voor kennisgeving aangenomen.
Kerken De kerkenraad vraagt om de nodige handopening* om een nieuwe predikant te mogen
beroepen in plaats van predikant H.J. van Hoorn, die nu in Amersfoort is beroepen. In
een ‘plechtige’ acte verleent de burgemeester en de raad hiervoor toestemming, temeer
daar Zijne Majesteit er zijn goedkeuring al aan heeft verleend. De handopening was
nodig omdat de benoeming van een nieuwe predikant behoorde tot de zogenoemde
heerlijkheidsrechten , die nu immers niet meer bij Delft, maar bij Voorburg behoren.
Begraafplaats De prijs die moet worden betaald bij verkoop van graven op de algemene begraafplaats
is voor graven in de eerste afdeling ƒ 50,- en de tweede afdeling ƒ 40,-.
* Handopening is volgens Koenen Handwoordenboek der Nederlandse Taal: vrijheid, aan de kerkenraad verleend om over te gaan
tot het beroepen van een predikant. Elders wordt ook de term gebezigd van ‘acte van despice’ waarin het woord ‘speculum’ oftewel
‘spiegel’ in zit vervat. In dit kader met de betekenis van ‘de blik afwenden’. Noot: BD
195

30 april 1830
Nering In de vorige vergadering werd een verzoek van Johannes Sigmond, meester-timmerman
binnen Voorburg aan de orde gesteld met de vraag om toestemming een bakoven uit de
huizing aan de noordzijde van de Herenstraat wijk B Nr. 13 te mogen verplaatsen naar
de huizing wijk B. Nr. 10 aan dezelfde Herenstraat. De burgemeester, die de opdracht
had de belanghebbenden te horen, brengt nu rapport uit. Een tweetal belanghebbenden,
een zekere F. van Wesel uit ’s-Gravenhage en P.D. van der Ley uit Voorburg hebben
gereageerd en hebben geen overtuigende bezwaren naar voren gebracht. De raad
stemt nu met het verzoek van de heer Sigmond in. Zij doet dit in een speciaal –en in de
notulen integraal opgenomen- acte.
Graven Op 15 september 1829 is in de raad het verzoek van de heer Bernardus van Ruyven uit
Amersfoort aan de orde geweest over een vervangende grafruimte, wegens het gemis
aan een grafkelder in de Oude Kerk. Zijn verzoek wordt ingewilligd en hij krijgt de
grafruimtes onder de nummers 1 op respectievelijk het 9 e en 10 e plein toegewezen. Hij
krijgt daartoe een eigendomsbewijs toegezonden.
Heerlijkheidsrechten Tot een van de heerlijkheidsrechten behoorde onder meer het recht van handopening en
het recht van de ambachtsheren een stem te hebben in het beroepen van een predikant.
Nu de heerlijkheidsrechten in het bezit zijn van Voorburg, denkt de raad dat het beter is
om de predikant voortaan door de Nederduitsche Hervormde Gemeente zelf te laten
beroepen en niet meer de beroepingen te vertragen door het handhaven van deze oude
en inmiddels merendeels overleefde rechten. De raad ziet hier dan ook voortaan geheel
vanaf en de Kerkenraad kan voortaan zijn gang gaan. Wel moeten gedeputeerde staten
hiervan nog op de hoogte worden gebracht.
196

4 mei 1830
Predikant Uit aanvankelijk twaalf, toen zes en vervolgens twee kandidaten is een nieuwe predikant
beroepen onder het toeziend oog van de consulent van de Nederduitsche
Gereformeerde Kerk, de Rijswijkse dominee H. van Heijningen. De Kerkenraad verzoekt
nu om de beroeping goed te keuren van de Weleerwaarde Zeergeleerde Heer Louis
Gerlach Pareau, doctor in de theologie en thans predikant te Nederlangbroek (Utr.). In
een plechtig proces-verbaal wordt zowel de verkiezing als het beroep goedgekeurd.
197

6 juli 1830
Belastingen De hoofdelijke omslag tot delging van de uitgaven over het jaar 1830 moet ten minste
een bedrag van ƒ 1.396,-- opbrengen. In afwachting van de goedkeuring door
gedeputeerde staten wordt het opgestelde kohier gedurende veertien dagen ter inzage
gelegd.
Rekening Op de gebruikelijke manier wordt de rekening over het jaar 1829 afgesloten. Een
commissie bestaande uit de heren Jhr. mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong, mr. P.H.
Hoog, C.J.J. Meylink, H. Swaan, D. Pino en H. van den Bosch moeten de rekening
‘examineeren’. De zitting zal worden gehouden op ‘Zaturdag den 10 e Juli 1830 ten 12
Ure in het Regthuis’.
Heerlijkheidsrechten Gedeputeerde staten hebben op verzoek van het gemeentebestuur het heerlijke recht
van handopening afgeschaft en vernietigd. Het kerkbestuur van de Nederduitse
Hervormde Gemeente behoeft nu niet meer voor het beroepen van een nieuwe predikant
toestemming te vragen van de eigenaar van de heerlijkheidsrechten c.q. de gemeente.
Aansluitend brengt de gouverneur ter kennis dat Zijne Majesteit het beroepen van de
predikant, de weleerwaarde heer L.G. Pareau heeft goedgekeurd.
Schoolfondsen Schoolonderwijzer A. van der Lee had met de kerkenraad van de Nederduitse
Hervormde Gemeente een contract voor de levering van 80 tonnen turf en een bedrag
van ƒ 48,25 (later verminderd door het overlijden van de weduwe Van Tol tot ƒ 28,25)
voor het onderwijs aan twaalf behoeftige kinderen. Deze donatie wil de Kerkenraad laten
vervallen omdat er nu een schoolfonds bestaat. Maar nu vraagt de onderwijzer de
tussenkomst van de raad omdat deze toelagen aan hem waren toegezegd. De raad doet
daar geen uitspraak over, maar verwijst het verzoek van Van der Lee eerst terug naar de
Kerkenraad.
Broodzetting Een aantal bakkers, met name Arie de Groot, Fr..A.F. Bating, P. Geurts, W. Simons en
A. Hogervorst, hebben bij burgemeester en assessoren bezwaar gemaakt tegen de door
de Minister van Binnenlandse Zaken vastgestelde eerste vaste grondslag tot regeling
van de broodzetting. De bakkers hebben voor hun klacht gehoor gekregen bij het
college. Ze mogen blijven uitgaan van het meerdere of mindere gewicht van het graan.
Met andere woorden als in een zak meel minder dan een mud zit, dan betalen zij minder
broodzetting, zit er meer graan in dan ook meer belasting. De raad prijst het college voor
de gevolgde handelwijze.
198

Vervolg van: 6 juli 1830
Veldwachter Veldwachter Wilhelmus Werth maakt zich voortdurend schuldig aan misbruik van sterke
drank. Hij pleegt kooplieden te vexeeren*, heeft onlangs in sterk beschonken toestand
een transport buskruid ‘begeleid’ en heeft zelfs een koopman zonder aanwijsbare reden
mishandeld. Als klap op de vuurpijl heeft hij ook nog eens de burgemeester geïnsulteerd
** en beledigd. De raad is onder de indruk van dit alles, maar met name van het feit dat
hier de achtbaarheid en het gezag van de burgemeester is aangetast. De raad geeft de
burgemeester de vrijheid om het gedrag van de veldwachter te melden bij de provinciale
autoriteit en aldaar de demissie*** van denzelve te provoceeren, oftewel er zorg voor te
dragen dat de veldwachter de laan uit wordt gestuurd.
* vexeeren = kwellen, plagen, onrecht aandoen
** insulteren = beledigen, beschimpen, honen
*** demissie = ontslag uit een ambt
199

10 juli 1830
Rekening De in de vorige vergadering genoemde personen stellen de rekening over het jaar 1829
vast op een bedrag met een batig saldo van ƒ 987,01.
200

17 augustus 1830
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier 1830 voor de heffing van een personele
belasting goedgekeurd tot een bedrag van ƒ1.396,43 5
Grafkelder Gedeputeerde staten hebben een beslissing genomen op het verzoek van mevrouw I.E.
Baronesse van Halewijn douairière van F. de Paravicini. De barones heeft verzocht na
haar dood in de familiegrafkelder in de Oude Kerk begraven te mogen worden.
Gedeputeerde staten wijzen dit verzoek echter af. De raad neemt het voor kennisgeving
aan.
Dempen sloten De Hoogheemraden van Delfland hebben afwijzend beschikt op het verzoek van de raad
om een gedeelte van de zogeheten PastorijHavenSloot naast de dorpsschool voor elf
Nederlandse ellen te mogen dempen met behoud overigens van de bestaande
rioolafwateringen. De gouverneur deelt daaromtrent mee dat hij een gesprek wil met de
raad of een delegatie van de raad om hierover een voorstel te doen aan gedeputeerde
staten. De gouverneur is hiertoe gekomen naar aanleiding van een klacht van de
districtsschoolopziener. Dit alles overigens niet dan nadat het ‘Dijkscollegie’ van Delfland
is gehoord. De secretaris wordt voor dit gesprek afgevaardigd.
Nut Het departement van de maatschappij tot nut van het algemeen zit voor wat betreft de
exploitatie van de leesbibliotheek in financiële problemen en roept daartoe de hulp van
de raad in. De maatschappij vraagt met name of zij niet een deel van de 2% van de
jaarlijkse gemeentelijke inkomsten mogen benutten tot delging van de schulden. De raad
z wa a i t de loftrompet over de loffelijken ijver en het heilzaam doel van de hiervoren
bedoelde inrigting, maar die vlieger gaat toch niet op. De koning beschikt jaarlijks over
die bijzondere inkomsten en bovendien zijn alle gelden voor 1829 reeds vergeven. Die
inkomsten zijn allemaal gegaan naar het onderhoud van wegen, bruggen en
waterleidingen, aan koop of bestemming van gebouwen voor pastorieën en
schoolgebouwen en ten nutte van het openbaar onderwijs. De raad laat de maatschappij
tot nut van het algemeen dan ook weten dat zij in deze richting geen voorstel aan Zijne
Majesteit zullen doen, noch aan de provinciale autoriteit.
Schoolfondsen De raad neemt de zaak ter hand van de schoolonderwijzer contra de kerkenraad inzake
de contractuele verplichting voor de levering van 80 tonnen turf en een bijdrage in geld.
201

Vervolg van: 17 augustus 1830
Vervolg:Schoolfondsen Zij is het in het geheel niet eens met de houding van de kerkenraad en stelt voor een
commissie van drie uit de raad aan te wijzen, die dan met een gelijk aantal leden van de
kerkenraad gaat confereren over dit onderwerp. Op die manier hoopt de raad tot een
minnelijke schikking te komen en geen gerechtelijke procedure te hoeven volgen.
Veldwachter De Gouverneur houdt de aangeklaagde veldwachter nog enigszins de hand boven het
hoofd en schorst hem gedurende zes weken. In die tussentijd gaat zijn salaris naar zijn
tijdelijke waarnemer. Het college krijgt voorts de volmacht om de veldwachter bij de
minste overtreding te kunnen ontslaan. De voorzitter leest de brief van de gouverneur
voor in het bijzijn van de veldwachter persoonlijk.
Verlichting De winkelier H.M. Cornet vraagt om verlenging van zijn contract tot 1 november 1833
voor de openbare verlichting met réverbères en lantaarns. De heer Cornet heeft de
afgelopen jaren zijn plichten om de verlichting in stand te houden keurig nageleefd en op
zijn mondeling verzoek wordt dan ook gunstig beschikt.
Belastingen Van overheidswege worden er stukken geproduceerd om de opcenten op buitenlandse
wijn en sterke drank te verminderen dan wel af te schaffen. De raad overweegt dat de
heffing van de opcenten op wijn en sterke drank per 1 januari 1831 door de verhoging
van de rijksopcenten al zodanig is verminderd dat er bijna geen gemeentelijke opbrengst
meer over blijft. De zeven opcenten boven de opbrengst van de personele belasting zijn
per 1 januari 1831 ook al geheel afgeroomd. De koning heeft inmiddels bekend gemaakt
dat hij de heffing van de gemeentelijke opcenten op wijn en sterke drank zoveel mogelijk
afgeschaft wil zien. Ook wil de koning de hoogte van de personele omslag binnen de
gemeente niet te hoog laten worden. De raad overweegt voorts dat dan eigenlijk alleen
nog een heffing op de producten van het gemaal over blijft, echter met dien verstande
dat er nog wel een heffing op tarwe kan worden gepleegd, maar niet op rogge. Rogge is
immers een product dat vooral bestemd is voor de laagste arbeidersklasse. Maar bij
deze heffing wordt weer vermeld dat die zeer ondoelmatig is. De raad stelt nu de
volgende maatregelen voor:
202

Vervolg van: 17 augustus 1830
Vervolg: Belastingen
1. Afschaffing van de thans geheven belasting op buitenlandse wijn en gedistilleerd;
203
2. Behoud van de plaatselijke belasting op binnenlandse gedistilleerd tot 50 opcenten
boven de rijksaccijns, oftewel 6 centen per ‘Nederlandsche Kan’;
3. De plaatselijke belasting op het geslachte vlees ad van 50 opcenten boven de
rijksaccijns blijft behouden, oftewel 2 centen per Nederlands pond vlees of spek;
4. Invoeren van en plaatselijke belasting op het gemaal, met dien verstande dat alleen
de tarwe wordt belast en niet de rogge;
5. Alsnog een hoofdelijke omslag in te gaan voeren.
Van al deze voorstellen wordt een proces-verbaal opgemaakt en toegestuurd naar
provinciale staten.

28 september 1830
Kwekerijen Op last van Zijne Majesteit de Koning schrijft de minister van waterstaat een brief over
proeven met het kweken van de witte moerbeiboom (moerbeziënboom), waarbij het
uiteraard niet direct gaat om de boom zelf maar om de winning van zijde via de zijderups.
De bedoeling van Zijne Majesteit zit hierbij voor om weer een bepaalde nijverheid in
Nederland te introduceren en werkgelegenheid te creëren. De minister wil nu weten om
daarvoor liefhebbers en eigenaren van gronden zijn te vinden binnen de gemeente. De
raad doet met deze brief voorshands niets en neemt het voor kennisgeving aan.
Veldwachter Veldwachter W.Werth vraagt om –gezien de beschikking van de gouverneur- om een
jaarlijks pensioen. De veldwachter kan na zijn proeftijd tot en met 7 oktober weer gewoon
aan het werk gaan tegen zijn normale salaris, maar aan de toekenning van een pensioen
kan zelfs niet worden gedacht.*
Schoolfondsen De kerkenraad van de hervormde gemeente heeft een tweetal heren benoemd om met
een zelfde aantal heren uit de raad om de tafel te gaan zitten om te confereren over de
door de koster, tevens schoolonderwijzer A. van der Lee opgeworpen kwestie van de turf
op de openbare lagere school. Ze hebben de oudste ouderling uitgenodigd, de heer P.
Brouwer en de administrerend diaken, de heer M. Koning. De vergadering wordt
gehouden op Dingsdag den 5 e Oktober des Middags ten 12 Ure.
Dempen sloten Gedeputeerde staten hebben omtrent het gedeeltelijk dempen van de
Pastoriehavensloot bij de Dorpsschool bepaald dat indien de sloot behoorlijk
uitgebaggerd wordt en er geen vuilnis meer in wordt gegooid dat dan de sloot niet
behoeft te worden gedempt. Dit was het antwoord van gedeputeerde staten op een brief
van de schoolopziener de heer B. Verwey. Gedeputeerde staten eisen nu dat de
beschoeiing van de sloot zo spoedig mogelijk wordt hersteld. De raad legt zich hier niet
bij neer en vraagt en gedeputeerde staten om hun standpunt in deze te willen herzien.
De raad weerlegt daarin zo goed mogelijk de argumenten tegen de demping van het
Dijkscollege van Delfland.
Verlichting Gedeputeerde staten hebben het verzoek tot verlenging van het contract over de
straatverlichting goedgekeurd en wel tegen een bedrag van ƒ 245,-. Het
gemeentebestuur mag het contract nu ondershands verlengen. De heer Cornet krijgt
hiervan bericht.
* Veldwachter Wilhelmus Werth is nu al 76 jaar oud !
204

5 november 1830
Schoolfonds De heren van de kerkenraad en uit de gemeenteraad zijn niet tot overeenstemming
kunnen komen over de kwestie dat vanouds aan de schoolonderwijzer, tevens koster van
de Hervormde Kerk, een 80 ton turf plus een bedrag van ƒ 28,25 ten behoeve van de
minvermogende kinderen van de school kon worden verstrekt. In omslachtige
bewoordingen worden de heer A. van der Lee nu naar de gewone rechter verwezen om
uit de impasse te komen.
Lantaarn Een aantal notabelen, wonende in de nabijheid van de Geestbrug, willen dat de raad de
nodige fondsen ter beschikking stelt om nabij die Geestbrug ten gerieve van de
commissaris van de nachtwacht, de heer D. Halz, een lantaarn met vier pitten ter
beschikking te stellen. De raad besluit dit verzoek in te willigen en daarvoor ƒ 30,- per
jaar beschikbaar te stellen.
Brandweer Dezelfde groep notabelen vragen aan de gemeenteraad om ook in de buurt van de
Geestbrug een brandspuit ter beschikking te stellen. Hier gaat de raad echter niet op in.
Zij vinden dat de afstand tot de bebouwde kom en Rijswijk zodanig kort is dat zij het niet
nodig vindt om hiervoor kosten te maken.
Dempen sloot Gedeputeerde staten geven de gemeente geen toestemming om een gedeelte van de
Pastoriehavensloot te dempen. Er blijft de raad niets anders over dan hieraan te
gehoorzamen en zij geeft aan de heer J. Sigmond opdracht om voor het herstel van de
beschoeiing zorg te dragen.
Toezicht lager onderwijs Door het vertrek van de predikant, de weleerwaarde heer Johannes van Hoorn is er een
vacature ontstaan in de commissie van toeverzigt op het onderwijs in deze gemeente. De
heer Van Hoorn is beroepen in Amersfoort. In zijn plaats wordt nu voorgedragen de
weleerwaarde heer doctor theologiae L.G. Pareau en huidige predikant van de
Gereformeerde Gemeente.
Veldwachter De veldwachter Willem Werth heeft in arren moede zijn verzoek om pensioen nu
ingediend bij de gouverneur. De gemeenteraad blijft echter onvermurwbaar en kent
Willem Werth geen pensioen toe. Wel wordt staande vergadering in plaats van de oude
veldwachter de heer Pieter van der Beek, gewezen militair en thans nachtwacht van
politie te ’s-Gravenhage, benoemd tegen een jaarwedde van ƒ 200,-.
205

Vervolg van: 5 november 1830
Begroting De begroting voor het jaar 1831 laat aan gewone en buitengewone inkomsten een
bedrag zien van ƒ 5956,07 5 en aan uitgaven ƒ 5914.27 5 Een batig saldo dus van
ƒ 41,80. De dekking van de uitgaven zal geschieden aan de hand van de staat van
middelen zoals die in de vergadering van 17 augustus 1830 is voorgesteld.
206

25 januari 1831
Belastingen Er is een Koninklijk Besluit tot machtiging om een aantal op 17 augustus 1830
voorgestelde belastingheffingen in te voeren. Met name is goedkeuring gegeven tot het
invoeren van een belasting op het binnenlands gedistilleerd, een belasting op het
‘geslagt’ en het gemaal. De belastingen mogen met terugwerkende kracht worden
ingevoerd op 1 januari 1831. De raad laat er geen gras over groeien en besluit de
genoemde belastingen te gaan heffen op 31 januari 1831 des nachts om 12 uur. De
inwoners worden via aanplakken op een mededelingenbord op de hoogte gebracht. De
secretaris krijgt de opdracht de nodige verordeningen te doen drukken en die aan de
betreffende neringdoenden ter hand te stellen. Voor wat de broodzetting besluit de raad
om de zetting op het gebuilde en ongebuilde tarwebrood met één cent te verhogen.
Nachtwaker De commissarissen van de klapwakers, de heren H.J. Caan en D. Halz, krijgen nul op
hun rekest voor het instellen van een extra nachtwacht in de buurtschap nabij de
Geestbrug, waar de grenzen van Voorburg, Rijswijk en Stompwijk elkaar raken. Naar de
mening van gedeputeerde staten zijn er voldoende veiligheidsmaatregelen voorhanden
en is de aanstelling van een extra nachtwacht overbodig.
Toezicht lager onderwijs Predikant dr. L.G. Pareau laat weten dat hij zijn benoeming tot lid van de commissie van
toezicht op het lager onderwijs naar beste kunnen zal uitoefenen. De raad neemt deze
mededeling voor kennisgeving aan. Inmiddels is ook een ander lid van deze commissie,
de heer mr. P.H. Hoog, gaan hemelen en is er dus weer een vacature ontstaan. In zijn
plaats wordt de plaatselijke dokter de heer Petrus Brouwer, medicinae doctor,
aangewezen, die echter zijn benoeming nog moet aanvaarden.
207

12 maart 1831
Belastingen De hoofdelijke omslag voor het jaar 1831 moet een bedrag opbrengen ƒ 2407,43. Het
kohier wordt gedurende veertien dagen ter visie gelegd.
Nachtwaker De heer H.J. Caan cum suis maken wederom bezwaar tegen het besluit van
gedeputeerde staten om geen nadere voorzieningen te treffen voor de veiligheid in de
buurtschap in de omgeving van de Geestbrug. De rekwestranten beweren nu dat zij van
gedeputeerde staten toestemming hebben gekregen om voor eigen rekening
nachtwakers aan te stellen, maar dat dit in overleg met de gemeenteraad moet
geschieden. Ze stellen daarbij echter wel als voorwaarde dat zij om die nachtwakers te
kunnen betalen vermindering van de hoofdelijke omslag mogen verwachten. De raad
gaat op dit ongebruikelijke voorstel niet in, maar meldt slechts: ‘aangenomen voor
notificatie’
208
Aansluitend komt nog een brief van Jhr. Mr. H.J. Caan ter tafel waarin hij ingaat op de
afwijzing van gedeputeerde staten op zijn (hun) verzoek tot het aanstellen van extra
nachtwakers. Zijn argument daarbij was dat er vooral beter toezicht nodig was op de
wegen die naar de ‘Residentie’ leiden. Maar ook deze brief wordt voor notificatie
aangenomen
Toezicht lager onderwijs De heer Petrus Brouwer, medicinae doctor, neem zijn benoeming in de commissie van
toezicht op het lager onderwijs binnen de gemeente aan.
Cie van Weldadigheid De Subcommissie van Weldadigheid is weer voltallig. De commissie bestaat nu uit de
heren: de Burgemeester, de weleerwaarde heer dr. L.G. Pareau, F. G. Seegers en
dokter P. Brouwer

24 mei 1831
Vergunningen Mevrouw Maria van Tongeren, weduwe van Arnoldus Geene was in de veronderstelling
dat zij voor het hebben van een bakkerij met over in het haar in eigendom toebehorende
pand aan de Kerklaan, genaamd ‘Het Watertje’ geen vergunning nodig had. Inmiddels
vraagt zij alsnog vergunning aan. De brandweer blijkt geen bezwaar te hebben en ook de
omwonenden maken geen bezwaar. In een uitgebreid proces-verbaal krijgt de weduwe
de door haar begeerde vergunning om een bakkerij te mogen exploiteren.
Belastingen De hoofdelijke omslag voor het jaar 1831 is vastgesteld op een bedrag van ƒ 2407,43.
De ontvanger moet nu zien dit bedrag in totaal binnen te krijgen.
Veldwachter De gewezen veldwachter heeft nog een potje op het vuur. Gedurende de afgelopen
zeven jaren heeft hij naar zijn zeggen zogenoemde brandbijten opgehouden in het ijs
gedurende de winters. De raad komt echter ook hier tot de conclusie dat de heer Werth
het door hem gevraagde bedrag van ƒ 98,- niet kan vorderen en vindt zijn reclame ‘ten
eenemale is ongepast en ongefundeert’ Hij kon tijdens zijn ambtsuitoefening aanspraak
maken op een nieuw uniform elke twee jaar en een jaarwedde van ƒ 200,-. Het maken
van brandbijten behoorde gewoon tot de zijn opgedragen taken.
Belastingen De heer J. Vinju gedurende de zomermaanden doorgaans verblijvend op de buitenplaats
Fonteinenburg, maakt bezwaar tegen de aanslag hoofdelijke omslag over het jaar 1831.
Nu echter blijkt dat de her Vinju ook geen bezwaar heeft gemaakt tegen zijn aanslag over
het jaar 1830 en hij bovendien de mogelijkheid om bezwaar te maken tegen de
voorgenomen aanslag over 1831 voorbij heeft laten gaan, kan hij rechtens zijn aanslag
niet meer bestrijden. Weliswaar heeft er op Fonteinenburg een zaakwaarnemer
gewoond, de gepensioneerde luitenant Daams, maar die is slechts aangeslagen voor dat
gedeelte dat door hem is bewoond geweest. Hij heeft ook nooit te kennen gegeven dat
hij niet meer metterwoon in Voorburg woonde of gedurende de zomermaanden hier
verbleef. Het bezwaar wordt dus van de hand gewezen.
Broodzetting Een beschuitbakker, ene Teunis van Abshoven meent te zijn vrijgesteld van de heffing
op het gemaal en met name van de heffing op tarwebloem. L Hij krijgt na enige
ingewikkelde overwegingen niet zijn zin, maar mag wel op enige tegemoetkoming
rekenen als de uitvoer niet meer bedraagt van één Nederlandse mud. Maar dat moet hij
dan wel op een behoorlijke en acceptabele manier kunnen aantonen.
209

Vervolg van: 24 mei 1831
Toezicht op lager onderwijs De commissie van toezicht op het lager onderwijs zal binnenkort op de dorpsschool een
examen en een prijsuitreiking organiseren. Het gemeentebestuur krijgt een uitnodiging bij
deze plechtigheid aanwezig te willen zijn.
Schutterij De commissie voor de schutterijen bestaat thans uit de leden Leonard Adriaan van den
Heuvell en Johannes Peter Krabbe.
210

22 juni 1831
Nut Het Departement Voorburg van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen heeft de
afgelopen wintermaanden geen vergaderingen gehouden. De maatschappij is gewoon
om bij tijd en wijle aan personen die zich onderscheiden hebben met ‘Menschlievende en
edelmoedige daden’ een medaille en vereerende Getuigschrift uit te –doen- reiken.
Thans is een zekere Michiel de Zwart aan de beurt, die nu niet hoeft te wachten tot de
volgende wintermaanden. Hij krijgt namens de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen
staande een raadsvergadering uit handen van de burgemeester een bronzen medaille
met getuigschrift overhandigd. De burgemeester spreekt hem kort met lovende woorden
toe en Michiel weet deze op eene even zoo korte wijze in gepaste termen met
dankerkentenis te beantwoorden.
211

19 juli 1831
Begroting Gedeputeerde staten hebben het goedgevonden dat de raad een bedrag van ƒ 537,55 5
212
onttrekt aan de gelden voor het lopende jaar 1831 om onderscheidene onvoldoende
gebleven pretentien over de dienst van den Jare 1830 te kunnen financieren.
Belastingen De heer J. Vinju maakt alsnog bezwaar tegen het besluit van de raad om hem geen
ontheffing toe te staan van de hem opgelegde aanslag hoofdelijke personele omslag
over het jaar 1831. Hij hoopt alsnog op nadere gronden en in beleefde termen ontheffing
te krijgen van een aanslag van ƒ 13,70 waarvoor hij is gedifficulteerd geworden. De raad
besluit vorengemelde Missive aan te nemen voor Notificatie, en aan de vorenbedoelde
Zaak in Questie geen verder gevolg te geven.*
Onderwijzer Ter vervulling van een vacature, ontstaan door het vertrek van de heer B.L. van Es,
beveelt zich beleefd aan de heer Teunis de Leng, thans ondermeester te Voorschoten.
Hij beschikt over alle nodige getuigschriften van bekwaamheid en goed zedelijk gedrag.
De raad legt de sollicitatie voor aan de commissie van plaatselijke toezicht op het
schoolonderwijs en wacht voorts de overwegingen af van de districtsschoolopziener.
Rekening De rekening over het jaar 1830 is gereed en goed bevonden. Op de gebruikelijke manier
zal de rekening worden ‘opgenomen en gesloten’ door een commissie van notabelen,
bestaande uit de bekende heren jhr.mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong, C.J.J.
Meijlink, H. Swaan, D. Pino, H. van den Bosch en P.Brouwer.
Geldlening Blijkens artikel 19 van de Wet van 28 Juny 1831 dient er namens de gemeente iemand
aangewezen te worden als vertegenwoordiger bij het aangaan van vrijwillige en
verplichte geldleningen. In dit geval wordt daartoe aangewezen de plaatselijke notaris
(en later burgemeester BD) Hermanus van Zegwaard.
* Of de heer Vinju nu alsnog zijn zin krijgt is niet echt duidelijk. Letterlijk staat er immers: ‘Is ter wegneming van alle verdere
geschillen in dezen, is goedgevonden en besloten, den inhoud der vorengemelde Missive aan te nemen voor Notificatie, en aan de
vorenbedoelde Zaak in Questie geen verder gevolg te geven’ Dit kan immers ook betekenen dat men niet van plan was om de heer
Vinju verder te vervolgen voor het betalen van de aanslag met aanmaningen en dwangbevelen. Als hij daarentegen wel zou moeten
betalen kan er immers weer geen sprake zijn van ‘het wegnemen van alle verdere geschillen’!. Noot BD/(oud-belastingambtenaar)

26 juli 1831
Onderwijzer De districtsschoolopziener de heer B. Verwey heeft een gunstig advies uitgebracht over
de heer Teunis de Leng tot schoolonderwijzer. De heer De Leng kan blijkens de integraal
opgenomen benoemingsbrief in dienst treden per 1 augustus 1831. Zijn jaarwedde wordt
bepaald door het Reglement op het openbaar onderwijs in deze gemeente.
Veldwachter Oud-veldwachter W. Werth had –zoals bekend- de tussenkomst van de gouverneur
gevraagd in de kwestie van zijn aanvraag om pensioen en nog enige declaraties. De
gouverneur verklaart nu niet verder tussenbeide te willen komen en de zaak verder aan
de gemeenteraad over te laten. De raad is echter niet van zins om nog enige aanspraak
van de heer Werth te zullen honoreren.
213

2 augustus 1831
Onderstand De kas van waaruit de vrouwen, kinderen en nabestaanden een bedrag krijgen, zolang
hun mannen c.q. vaders in militaire dienst zijn, dreigt uitgeput te raken. De kas werd
gevuld uit vrijwillige bijdragen. Toch acht de gemeente het hun plicht om blijvend voor
deze mensen te zorgen. Krachtens een Koninklijk Besluit dienen deze gelden gevonden
te worden door hoofdelijke omslag in de vorm van belastingen. De raad verwacht voor de
periode 1 november 1830 tot 31 december 1831 een bedrag nodig te hebben van ±
ƒ 1100,- tot ƒ 1200,-. Dit bedrag moet worden gevonden in het heffen van een
hoofdelijke personele omslag bestaande uit 4 procent van de vastgestelde huurwaarde.
Probleem zijn dan nog de eigenaren van buitenhuizen die een zogenoemd Fixum
Domicilium in de gemeente hebben. Zij verblijven er doorgaans slechts gedurende
zomermaanden. De raad besluit nu ook voor hen de hoofdelijke omslag op te leggen,
maar met aftrek van het bedrag dat zij al gewoon zijn bij te dragen. Als zij vrijwillig minder
bijdragen dan wordt het meerdere in rekening gebracht. Direct na goedkeuring door
gedeputeerde staten zal dit extra kohier met de daarin vermelde bedragen per kwitantie
worden geïnd. Onwilligen of nalatigen wachten een ‘Parate Executie’
Schoolfonds De gouverneur laat weten dat het geschil tussen de heer Adrianus van der Lee en de
Kerkenraad over de levering van turf en een bepaald geldbedrag een aangelegenheid is
tussen deze beide partijen en dat hij als gouverneur daarin niet kan bemiddelen. Er blijft
de heer Van der Lee dan niets anders over om zich tot de rechter te wenden.
214

12 augustus 1831
Belastingen Gedeputeerde staten stemmen in met het voornemen een bijzondere hoofdelijke omslag
te gaan heffen voor de financiering van onderstand aan gezinnen, waarvan de
kostwinner in militaire dienst verblijft. Gedeputeerden maken echter het voorbehoud dat
de heffing zoals voorgesteld voor de bewoners van de buitenplaatsen niet door zal gaan.
215

19 augustus 1831
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het heffen van een hoofdelijke personele omslag
goedgekeurd nadat de raad het artikel over de bewoners van de buitenplaatsen heeft
geschrapt. Het kohier wordt nu opgesteld met de door de raad geformeerde classificatie
van de huurwaarden en gedurende veertien dagen ter inzage gelegd.
216

27 augustus 1831
Rekening Deze vergadering is geheel gewijd aan het opnemen en helpen sluiten van de
gemeenterekening over het jaar 1830. Al de opgeroepen notabelen zijn daarbij
aanwezig, behalve de heer jhr. mr. H.J. Caan, die zich laat verontschuldigen. De
rekening sluit met een batig saldo van… ƒ 3,91 5 .
217

10 september 1831
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele belasting
goedgekeurd tot een totaalbedrag van ƒ 1221,- De ingezetenen krijgen kennis van het
feit dat de bedragen per kwitantie aan huis zullen worden geïnd. De nalatigen en
onwilligen wacht de zogenoemde ‘parate executie’ oftewel aanmaningen en
dwangbevelen.
218

24 september 1831
Rekening Ook gedeputeerde staten stemmen in met de vaststelling van de gemeenterekening over
het jaar 1830 met een batig saldo van ƒ 3,91 5 .
Spaarbank De gouverneur informeert naar de maatregelen die de plaatselijke spaarbanken hebben
genomen om het in hen gestelde vertrouwen te handhaven en dit zowel ten opzichte van
de spaarbanken zelf als ten behoeve van de inleggers. De raad stuurt een kopie van de
brief van de gouverneur door naar de plaatselijke spaarbank, met het verzoek binnen
veertien dagen antwoord te geven.
Begroting De begroting voor het jaar 1831 komt qua inkomsten uit op een bedrag van ƒ 5498,92 en
qua uitgaven op ƒ 5417,20. De noodzakelijke middelen worden wederom gevonden in
het heffen van een hoofdelijke omslag, die voor het grootste deel gelijk zal zijn aan die
van het vorig jaar.
219

25 oktober 1831
Haardas De termijn van de verpachting van de haardas komt per 31 december van dit jaar te
vervallen. Gezien de slechte omstandigheden wil de huidige pachter de heer Jacobus
Berlijn, wonend te Delft, de pacht graag continueren maar dan tegen een bedrag van
ƒ 135,- in plaats van ƒ 235,-. Onder het voorbehoud van de goedkeuring door
gedeputeerde staten mag de heer Berlijn doorgaan met het pachten van de haardassen.
Raadsleden Volgens de geldende regels moeten weer een aantal raadsleden aftreden. De
betreffende raadsleden gehoord blijven zij echter op hun post voor het komende jaar.
Belasting De beschuitbakker Teunis van Abshoven vraagt om vrijstelling van 2 /3 deel van zijn
aanslag voor het gemaal. Aangezien hij blijkbaar minder dan één Nederlandse mud
tarwe in zijn producten uitvoert wordt hem dit toegestaan. De beschuitbakker zal ook
voortaan voor een minder bedrag worden aangeslagen.
220

27 januari 1832
Haardas Gedeputeerde staten hebben de verpachting van de haardas voor een bedrag van
ƒ 135,- aan de heer Jacobus Berlijn goedgekeurd.
Benoemingen De gouverneur maakt bekend dat het Zijne Majesteit heeft behaagd om de heer C.C.
Uhlenbeck bij continuatie te benoemen tot burgemeester van deze gemeente. Hetzelfde
geldt ook voor de gemeentesecretaris.
Assessoren De gouverneur heeft ook de assessoren herbenoemd, die reglementair per 1 januari
1832 hadden moeten aftreden. Dat geldt evenzeer de aftredende raadsleden de heren
Jasper van Santen als Wilhelmus Johannes ter Laak. Al de leden worden opnieuw
geïnstalleerd en blijven in hun functie.
Belastingen Gedeputeerde staten laten de gemeenteraden weten om alle wettelijke middelen in de
vorm van opcenten op de diverse belastingen, zowel de grondbelasting als de personele
belastingen, te benutten. Voor wat Voorburg betreft zijn alle middelen al aangewend
middels de inzending van de begroting over het jaar 1832.
221
De hoofdelijke personele omslag ten behoeve van de gezinnen van de mannen die in
militaire dienst verblijven mag ook voor het volgende jaar gecontinueerd worden en wel
voorshands tot ultimo juni 1832.

7 maart 1832
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het jaar 1832 goedgekeurd. De
inkomsten komen dan uit op een bedrag van ƒ 5498,92 en de uitgaven op ƒ 5481,20.
Ook de middelen mogen weer gevonden worden in een hoofdelijke personele omslag en
wel tegen een percentage van 5 op de vastgestelde huurwaarde van al het gebouwde.
222

28 maart 1832
Belastingen De secretaris brengt het kohier van de hoofdelijke personele omslag over het 1832 ter
tafel. Het kohier komt uit op een bedrag van ƒ 1845,25. Het kohier wordt gedurende
veertien dagen ter inzage neergelegd.
Cie toez. lager onderwijs Door het vertrek van de weleerwaarde heer dr. L.G. Pareau is er in de commissie van
toezicht op het lager onderwijs een vacature ontstaan. Na advies van de
schooldistrictopziener wordt nu voorgedragen de weleerwaarde heer A.C. de Meyier,
doctor theologiae en predikant van de Nederduitse Hervormde Gemeente. Ds. De Meyier
zal hiervan in kennis worden gesteld.
223

7 april 1832
Raadsleden De plaats van het overleden raadslid Jasper van Santen moet worden opgevuld met een
nieuwe benoeming. Na stemming blijken de meeste stemmen te zijn uitgebracht op de
heer Petrus Brouwer, medicinae doctor in deze gemeente. De persoon van Dirk van
Schagen blijkt de tweede aangewezen kandidaat voor het raadslidmaatschap te zijn. In
een speciale raadszitting zullen ook de bekende notabelen van Voorburg uitgenodigd
worden om over deze kandidaten te stemmen.
224

13 april 1832
Raadsleden De groep notabelen volgen geheel het gevoelen van de raad en blijven bij de aanwijzing
van de twee kandidaten ter vervulling van de vacature ontstaan door het overlijden van
de heer Jasper van Santen. Het blijven dus de dokter Petrus brouwer als eerste en de
hoefsmid Dirk van Schagen als tweede kandidaat.
225

9 mei 1832
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele omslag over het
jaar 1832 goedgekeurd tot een totaalbedrag van ƒ 1845,25.
Cie toez. Lager onderwijs Door het overlijden van de weledele heer Christophorus Johannes Josephus Meylink is
er een vacature ontstaan in de commissie van toezicht op het lager onderwijs. In zijn
plaats wordt nu de weledele heer mr. Alexius Anthony Josephus Meylink, advocaat,
aangewezen als diens opvolger.
Schutterij In de commissie vereist volgens de Wet op de Schutterijen worden de heren Leonard
Adriaan van den Heuvell en Johannes Peter Krabbe benoemd.
Raadsleden Gedeputeerde staten hebben de benoeming van dokter P. Brouwer als lid van de raad
goedgekeurd. Tegelijkertijd wordt een brief voorgelezen waarin de heer Brouwer instemt
met zijn benoeming. De heer Brouwer legt in handen van de burgemeester de vereiste
eed af en is na installatie gemachtigd in de eerstvolgende raadsvergadering zitting te
nemen.
226

12 juni 1832
Belastingen Door onvoldoende toezicht en middelen zijn de opbrengsten van de belastingen over het
jaar 1831 op het binnenlands gedistilleerd en op het gemaal ver beneden de maat
gebleven. Daarentegen zijn sommige uitgaven weer ver de maat te boven gegaan. Met
name wordt hier vermeld de kosten van het schoolfonds. Tot op heden kan een bedrag
tussen de ƒ 730,- en ƒ 740,- niet worden uitbetaald, omdat daar nog geen autorisatie op
is verkregen. De raad vraagt nu aan gedeputeerde staten toestemming om een bedrag
van ± ƒ 740,- te mogen onttrekken aan de begroting over 1832 om alsnog de
openstaande rekeningen te kunnen voldoen.
227
Gedeputeerde staten hebben inmiddels ook hun goedkeuring gehecht aan het kohier van
de hoofdelijke personele omslag om de onderstand te betalen van de gezinnen van de
onder de wapenen geroepen militairen. Voorshands blijft de goedkeuring van kracht tot
ultimo juni. Als de oorlogstoestand blijft zoals die is zal voor het volgende halve jaar
wederom op dezelfde manier toestemming aan gedeputeerde staten worden gevraagd.
Cie van weldadigheid Door het vertrek van ds. Pareau zal ook zo spoedig mogelijk invulling moeten
geschieden in de subcommissie van weldadigheid. De raad besluit hiervoor de
weleerwaarde zeergeleerde heer dr. A.C. de Meyier aan te wijzen.
Cholera De vrees voor de cholera morbus* oftewel de Aziatische Braakloop steekt de kop weer
op. Men moet maatregelen nemen. Een tweetal leden van de raad, te weten de heren
Ter Laak en uiteraard dokter Brouwer moeten de raad gaan voorlichten welke de beste
te nemen maatregelen zijn.
* Bij de stranding van schepen en goederen moest er op gelet worden of ze niet uit havens kwamen waar een besmettelijke ziekte
heerste. Regelmatig werd daarover bericht aan de strandvonder, zoals in augustus 1831, toen de strandvonder van 's Gravenzande
bericht ontving van de opperstrandvonder dat er in Koningsbergen (Oost-Pruisen) Cholera Morbus heerste en dat deze stad besmet
verklaard was. Schepen die daar vandaan kwamen moesten 40 dagen in quarantaine. Ook als de epidemie voorbij was kreeg de
strandvonder bericht. Bij strandingen moest er dus op gelet worden waar het schip vandaan kwam. (Dit toelichtende stuk tekst over
de cholera morbus heb ik op het internet gevonden. BD)

9 juli 1832
Begroting Het tekort op de begroting van het jaar 1831 mag volgens gedeputeerde staten worden
verhaald op de begroting van het lopende jaar 1832.
Belastingen De hoofdelijke personele omslag ter bestrijding van de kosten van het levensonderhoud
van de gezinnen waarvan de vaders in militaire dienst zijn, mag voor het komende
halfjaar worden gecontinueerd.
Cholera De heren Ter Laak en Brouwer hebben voorstellen gedaan van maatregelen ter
bestrijding van onverhoopte uitbraak van cholera morbus. Welke die maatregelen zijn
wordt niet vermeld in de notulen. Slechts fiat insertio* wordt vermeld. Wel worden de
volgende heren uitgenodigd de voorgestelde maatregelen uit te gaan voeren voor zover
de omstandigheden dat toelaten: de heren C.C. Uhlenbeck, J. Sigmond, W.J. Terlaak, P.
Brouwer en J. Mulder. Zij moeten onder meer zorgen voor de inrichting van een
cholerahospitaal, de benodigdheden daarvan en de ziekenoppassers. Uiteraard moet dit
alles wel geschieden binnen het kader van de financiële middelen van de gemeente. Zij
zullen hun taken wel mogen uitvoeren zonder last of ruggespraak met de andere leden
van de gemeenteraad.
* fiat insertio oftewel in het ingevoegde is bewilligd
228

9 augustus 1832
Graven Jonkheer mr. H.J. Caan, eigenaar van buitenplaats Hoekenburg, wil de voorwaarden
weten om voor hem en zijn nakomelingen een graf te reserveren op de Algemene
Begraafplaats te Voorburg. De grafkelders moeten tussen de 3 en 2½ Nederlandse ellen
groot zijn. In zeer lange beschouwingen wordt dit aan de heer Caan toegestaan en
vinden zowel de kerkelijke als de burgerlijke autoriteiten elkaar. Hij krijgt nu grafruimtes
ter beschikking op de derde afdeling voor zes aan en naast elkaar gelegen graven. Hij
moet daarvoor betalen 6 x ƒ 40,- oftewel ƒ 240,-. Voor het begraven van elk stoffelijk
overschot moet daarenboven ƒ 4,- grafrechten betaald worden, behoudens de eventuele
verhogingen in de desbetreffende verordeningen. Voorts moet hij uiteraard de kosten van
het openen en sluiten van de grafruimtes elke keer afzonderlijk betalen.
229

14 september 1832
Cholera De commissie ad hoc belast met het nemen van maatregelen tegen het ontstaan en
uitbreiden van de cholera morbus in de gemeente maakt haar tot nu toe genomen
maatregelen bekend:
230
1. Burgemeester en assessoren publiceren het feit dat er een commissie bestaat ter
bestrijding van de cholera met daarbij de vermaning dat elke burger verplicht is,
zodra zich een geval van cholera voordoet, men gehouden is dit te melden, met
opgave van namen, ouderdom en de woonplaats en het uur waarop de ziekte is
geconstateerd;
2. Burgemeester en assessoren geven tevens het bevel om vanaf de dag van deze
publicatie al de straten en riolen binnen de bebouwde kom dagelijks vóór tien uur te
behoorlijk te vegen en door te spoelen en van alle onreinheden te ontdoen. Dit dient
net zo lang te geschieden als dit bevel van kracht blijft. Een ieder die daarin nalatig
blijft riskeert een boete van 60 cent per overtreding;
3. De administratie van de Hervormde Gemeente krijgt de opdracht om dagelijks de
deuren en ramen van het kerkgebouw open te zetten ter verkrijging van frisse lucht;
4. Dezelfde opdracht krijgt de plaatselijke schoolcommissie om er zorg voor te dragen
dat het schoolgebouw dagelijks behoorlijk wordt gelucht;
5. De tot deze gemeente behorende geneeskundebeoefenaar, de heer M. Koning,
krijgt de opdracht om elk geval van cholera onverwijld te melden bij het college van
burgemeester en assessoren;
6. De armbesturen krijgen de opdracht er op toe te zien dat de aan hen toevertrouwde
armen en behoeftigen dagelijks van de nodige gezonde spijzen en voedsel worden
voorzien;
7. Er is een overeenkomst aangegaan tussen de commissie en de heer Cornelis van
Schagen, dat laatstgenoemde tegen vergoeding van kosten een gedeelte van zijn
woning af zal staan om te gaan dienen als cholerahospitaal. Met de inrichting
daarvan zijn al goede vorderingen gemaakt.
In de raad wordt de commissie uitdrukkelijk bedankt voor de door haar aan de dag
gelegde ijver en vlijt.

Vervolg van: 14 september 1832
Kermis Vanwege de treurige omstandigheden, dreiging van ziekten en oorlogshandelingen,
hebben burgemeester en assessoren, in overeenstemming met aanbevelingen van de
gouverneur, besloten om de kermis en andere openbare vermakelijkheden af te gelasten
en te verbieden. Het college van burgemeester en assessoren hebben daartoe
uitdrukkelijk volmacht gekregen. De raad stemt hiermede uiteraard volledig in.
Begraafplaats Zijne Majesteit heeft een algemeen reglement op de begraafplaats en het begraven
uitgevaardigd en goedgekeurd. Een commissie uit de raad, bestaande uit de heren
Uhlenbeck, Sigmond, Terlaak en de secretaris moeten gaan bestuderen in hoeverre de
bepalingen in dit reglement van toepassing zijn op de Voorburgse situatie.
Begraafplaats Vrouwe Johanna Constantia Pauw, Douairière van de Hoogedelgestrenge heer Kolonel
Henricus Stephanus van Meurs, heeft middels de secretaris gevraagd om haar een
grafkelder ter beschikking te stellen op de algemene begraafplaats. Op dezelfde
omslachtige wijze als bij het onlangs gedane verzoek van jhr. mr. H.J. Caan, krijgt de
douairière toestemming om een grafkelder te laten metselen op de algemene
begraafplaats bij de Oude Kerk. De douairière vraagt om vier aan en naast elkaar
gelegen graven op de zogenoemde derde afdeling, waarvoor zij een bedrag van ƒ 160,-
zal moeten voldoen. Daar komen verder de kosten van het openen en sluiten van de
graven bij en de dan geldende begrafenisrechten.
231

14 november 1832
Rekening De rekening over het jaar 1831 sluit met een nadelig saldo van ƒ 375,53. Op de
gebruikelijke manier wordt weer een commissie van notabelen gevormd voor het
zogenoemde opnemen en sluiten van die rekening. Dit zal geschieden op zaterdag 17
november ’s middags om 12 uur.
Haardas De pachter van de haardas, Jacobus Berlijn, vraagt of hij ook voor het jaar 1831 een
bedrag van ƒ 135,- mag betalen (i.p.v. de overeengekomen ƒ 235,-). Voor het jaar 1832
was hem dit reeds toegestaan. Hij vraagt zelfs of hij dit mindere bedrag gedurende de
eerste zes maanden van 1833 hoeft te betalen. De man lijdt ernstig verlies door de
onlusten in België. Hij hoopt in de tweede helft van 1833 weer haardas naar België te
kunnen vervoeren en daar weer afzet te kunnen vinden. Tot op heden moet hij al de
opgehaalde haardas opslaan in zijn loods. De raad ziet de billijkheid van zijn geopperde
argumenten in en doet aan gedeputeerde staten een voor hem gunstige voordracht.
Belastingen & Onderstand De per augustus 1831 ingevoerde hoofdelijke personele omslag ter financiering van de
onderstand aan gezinnen waarvan de vader of kostwinner in militaire dienst is, dient
voortgezet te worden. De situatie van de oorlogsvoering (de Belgische Opstand en de
Tiendaagse Veldtocht van 1830) is nog onveranderd ernstig. De raad doet het voorstel
om in ieder geval nog gedurende de eerste zes maanden van 1833 deze heffing op
dezelfde voet te continueren.
232

17 november 1832
Rekening De commissie van notabelen hebben de rekening van het jaar 12831 opgenomen en
gesloten op de gebruikelijke manier. De rekening sluitend met een nadelig saldo van
ƒ 375,53 zal aan gedeputeerde staten worden toegezonden.
233

21 december 1832
Haardas Gedeputeerde staten stemmen in met het voorstel tot mindere betaling voor het ophalen
van de haardas door Jacobus Berlijn.
Marktschipper De marktschipper Jacobus van Veen vraagt aan de raad om hem uit zijn dienst te willen
ontslaan ten behoeve van zijn zoon Lambertus van Veen. De marktschipper onderhoudt
vrachten tussen ’s-Gravenhage, Rotterdam en Delft. De raad is van mening dat er niets
op de zoon van de gemeentelijke marktschipper valt aan te merken en stemt in met diens
benoeming met ingang van 1 januari 1833. Zoon Lambertus moet zich echter geheel
schikken in alle gouvernementele en gemeentelijke reglementen en de tarieven van de
wachtlonen welke de schippers mogen vorderen.
Belastingen & Onderstand Gedeputeerde staten hebben voor de eerste helft van het jaar 1833 het kohier van de
hoofdelijke personele omslag ten behoeve van de onderstand van de gezinnen van
opgeroepen militairen goedgekeurd.
Begroting De begroting voor het jaar 1833 komt ter tafel met aan de inkomstenkant een bedrag van
ƒ 6347,23 en aan de uitgavenkant ƒ 6340,05. Een batig saldo dus van ƒ 7,18.
Financiering van de uitgaven vindt weer plaats door het heffen van een hoofdelijke
personele omslag, die in grote lijnen gelijk is aan die van vorige jaren.
234

19 maart 1833
Raadsleden Het raadslid Pieter van der Geer is overleden en daarom moeten er kandidaten gezocht
worden om in deze vacature te voorzien.Na één stemming (vijf van de zes stemmen)
wordt daartoe een zekere Gerrit Huybers aangewezen. Gerrit is bouwman. Voor de
keuze van een tweede kandidaat zijn niet minder dan drie stemmingen nodig om een
meerderheid te behalen. De keuze valt op de koopman, Hendrik van den Bosch. De
beide kandidaten worden nu nog geëxamineerd door een groep notabelen, te weten de
heren jhr. mr. H.J. Caan, C.J. Bloys van Treslong, H. Swaan, mr. A.A.J. Meylink, J.A. van
Waenen en J. van den Braak. Zij zullen op 23 maart des middags om twaalf uur over de
keuze hun licht laten schijnen.
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting over het jaar 1833 goedgekeurd op een
bedrag aan gewone en buitengewone inkomsten van ƒ 6347,23 en aan uitgaven
ƒ 6340,05. De financiering zal weer worden gevonden in het heffen van een hoofdelijke
personele omslag waarbij de methode van classificatie van de huurwaarden dezelfde zal
zijn als bij het voorgaande kohier.
235

23 maart 1833
Raadslid De groep notabelen hebben de antecedenten van de beide kandidaten voor het
raadslidmaatschap onderzocht. Zij leggen zich na uitvoerige beraadslagingen neer bij de
keuze van de beide kandidaten en leggen die voor aan gedeputeerde staten.
236

12 april 1833
Belastingen Het kohier van de hoofdelijke personele omslag wordt voor de gewone omslag
vastgesteld op een te innen bedrag van ƒ 1400,- en voor wat de buitengewone omslag
betreft op ƒ 2082,53. Aldus vastgesteld door gedeputeerde staten van Zuid-Holland.
Raadslid Gedeputeerde staten hebben de kandidaatstelling voor een nieuw raadslid ontvangen en
hun keus laten vallen op de heer Gerrit Huybers. Gerrit Huybers wordt vervolgens de
vergadering binnen geleid, beëdigd en geïnstalleerd. Hij mag bij de eerstvolgende
vergadering zijn zetel innemen.
237

30 april 1833
Belastingen De minister van binnenlandse zaken, door toedoen van gedeputeerde staten brengen de
bepalingen aan de orde voor de invoer van een rijksaccijns op het middel van het
gemaal. De gemeenten die voorheen ook een locale heffing op het gemaal inden mogen
dit blijven doen maar dan door middel van het heffen van opcenten. Na uitvoerige
overwegingen en ook in het besef dat bij afschaffing nog weer een hogere personele
omslag zal moeten geschieden, besluit de raad om 50 opcenten op het tarwegraan te
gaan heffen en tevens 50 opcenten op de uitvoer van meel en gebak, mits die niet
beneden de 100 Nederlandse ponden blijft.
238

23 mei 1833
Onderwijzer De heer Teunis de Leng biedt zijn ontslag in als ondermeester op de dorpsschool. In zijn
plaats biedt zich een zekere heer H.Horstmanshoff aan, thans ondermeester op een
school voor minvermogenden te ’s-Gravenhage. De schoolopziener zal hier eerst zijn
licht over moeten laten schijnen alvorens tot benoeming kan worden overgegaan.
Marktschipper Marktschipper mevrouw Cornelia Wilhelmina de Gruyter, weduwe van Jacob de Vlaming
biedt haar ontslag in ten behoeve van haar zoon Hendrik de Vlaming. Vanwege zijn
onberispelijk gedrag stemt de raad in met zijn benoeming en wel met ingang van 1 juli
aanstaande. Hij mag dan als gemeentelijke marktschipper gaan varen tussen ’s-
Gravenhage, Rotterdam en Delft vice versa. Wel wordt hem op het hart gebonden zich
stipt aan de regels te houden en slechts de toegestane vrachtlonen te vragen en niet
meer.
Broodbakkers De broodbakkers P. Geurtsz en F. Rating vragen om restitutie van de plaatselijke
belasting op het gemaal. De materie is thans aanhangig bij het gouvernement en
daarom neemt de raad voorshands geen beslissing over het wel dan niet verlenen van
restitutie.
Belastingen De oorlogshandelingen duren nog steeds voort en dus is er ook nog steeds een
noodzaak om te voorzien in bijstand voor de gezinnen die hun vader als kostwinner
moeten missen. De raad vraagt dan ook aan gedeputeerde staten om de heffing van een
extra hoofdelijke omslag te mogen continueren voor de eerste helft van het jaar 1833.
Het kohier wordt op voorhand vastgesteld en gedurende veertien dagen ter inzage
gelegd.
Schutterij Tot lid van de commissie op de schutterijen worden benoemd de heren L.A. van den
Heuvell en J.P. Krabbe.
239

28 mei 1833
Onderwijzer De heer Teunis de Leng wordt volgens zijn verzoek met ingang van 1 juni aanstaande
ontslagen. In zijn plaats zijn er twee kandidaten naar voren gekomen: de heer H.
Horstmanshoff, die ondermeester is op een school voor onvermogenden te ’s-
Gravenhage en de heer W.J. van Duisberg, die eveneens ondermeester is op een school
te ’s-Gravenhage. Nadat de schoolopziener de heren heeft ondervraagd wordt de
commissie van schooltoezicht ingeschakeld, die weer in overleg met de schoolopziener
een definitieve voordracht moet doen, waarover binnen de gemeenteraad kan worden
overlegd.
240

7 juni 1833
Molenaar Korenmolenaar Jacob Noordijk vraagt toestemming om ook onbelaste granen te mogen
malen en wel van die bakkers die daartoe de nodige vergunningen hebben verkregen.
Blijkens de in de raadsnotulen integraal opgenomen proces-verbaal stemt de raad
hiermede in. In verband met de bepalingen van de op het verwerken van graan rustende
accijns, wordt hiervan mededeling gedaan aan de ontvanger der directe belastingen.
Belastingen Broodbakker Arie de Groot vraagt toestemming om onbelast graan te mogen laten
vermalen ten gerieve van voer- en bouwlieden. Ook hij krijgt toestemming nadat hierover
weer een integraal opgenomen proces-verbaal is opgemaakt, waarin hij wordt gehouden
aan de bepalingen van de rijksaccijnswetgeving op het gemaal.
Onderwijzer De commissie van schooltoezicht, in samenspraak met de schoolopziener heeft
uiteindelijk de heer H. Horstmanshoff voorgedragen als ondermeester op de dorpsschool
van Voorburg. De raad accordeert deze aanstelling. Ook hiervan wordt een procesverbaal
opgemaakt met onder meer de bepaling dat de heer Hermanus Horstmanshoff
op maandag 10 juni 1833 met zijn werkzaamheden zal beginnen en dat hij een
opzegtermijn in acht dient te nemen van twee maanden.
241

9 juli 1833
Belastingen De buitengewone hoofdelijke personele omslag die wordt geheven ter financiering van
de te verstrekken bijstand aan gezinnen waarvan de kostwinner onder de wapenen is,
mag ook voor de komende tweede helft van 1833 worden gecontinueerd. De secretaris
meldt hierover dat bij de inning van deze omslag veel moeilijkheden worden
ondervonden omdat veel mannen inmiddels met onbepaald verlof waren teruggekeerd
en zij weer voor hun gezinnen de kost kunnen verdienen. De raad wijdt hieraan
uitvoerige beschouwingen.
242
1. Niet iedere teruggekeerde kostwinner zal direct weer werk vinden waarmee hij
zijn gezin op een behoorlijke wijze kan onderhouden;
2. Lang niet alle kostwinners zijn naar hun ‘haardsteden’ teruggekeerd;
3. Het is nog lang niet zeker dat zij niet binnenkort wederom onder de wapenen
zullen worden opgeroepen;
4. Het zou niet billijk zijn om van de ene ingezetene wel de buitengewone
hoofdelijke omslag te innen en van de andere niet;
Verreweg de meeste ingezetenen hebben goedwillig bijgedragen in de opgelegde
buitengewone heffing van deze belasting. De nalatigen en onwilligen moeten dan ook
aangezet worden om ook hun –verplichte- bijdrage te blijven leveren. De raad bepaalt nu
hieromtrent het volgende:
1. De gezinnen waarvan de kostwinners zijn teruggekeerd krijgen nog tot de 17 e
van de maand hun uitkering en mochten de kostwinners weer onder de
wapenen geroepen worden dan wordt de uitkering weer voortgezet;
2. De onwilligen en nalatigen wacht de zogenoemde parate executie;
3. Als eenmaal de schutters definitief uit de dienst zijn ontslagen moeten zij
behoorlijk rekening en verantwoording afleggen van de ontvangen gelden en
dienen zij een eventueel batig saldo terug te storten in de gemeentekas.
Grenswijziging Er staat een grenswijziging op stapel tussen diverse gemeenten. Die grenswijziging moet
ingaan op 1 januari 1834.

Vervolg van: 9 juli 1833
Vervolg: Grenswijziging De burgemeesters van de betrokken gemeenten dienen tevoren overleg te hebben
gepleegd en wel uiterlijk vóór 1 december van dit jaar (1833).Tevens moeten zij over hun
beraadslagingen verslag door aan gedeputeerde staten van de provincie Zuid-Holland.
De raad wacht voorshands af wat er gaat gebeuren en met name of de gemeente
Rijswijk hierover met Voorburg zal gaan corresponderen.
Cholera De gouverneur maakt bekend dat alle commissies die betrokken waren bij de bestrijding
van de cholera morbus oftewel de Aziatische Braakloop moeten worden opgeheven.
Tevens wordt daarbij gemeld dat Zijne Majesteit hogelijk tevreden is met de aan de dag
gelegde ijver en verleende medewerking. De plaatselijke commissie bestaande uit de
heren Uhlenbeck, Sigmond, Terlaak, Brouwer en Mulder is uit zijn taak ontheven. De
aangekochte materialen moeten provisioneel opgeslagen worden in het rechthuis.
Onderstand Ene heer G.J. Thierry van beroep kleermaker, maar thans nog onder wapenen als foerier
bij de Mobiele Zuid Hollandsche Schutterij vraagt aan de raad om alles in het werk te
stellen om bij terugkeer de medewerking van het gemeentebestuur te krijgen om weer op
de beste wijze aan het werk te kunnen gaan en in zijn levensonderhoud te kunnen
voorzien. De raad neemt de brief voor kennisgeving aan en bergt het op in het archief
teneinde te gelegenertijd daarop terug te kunnen komen.
243

8 oktober 1833
Onderstand De teruggekeerde militairen, Anthony Leendert Schmal, Frederik Leeman en Maarten
Parlevliet, vragen om een tegemoetkoming in de aanschaf van burgerlijke kleding. De
raad overweegt echter dat hun kleding tijdens de diensttijd niets te lijden kan hebben
gehad en zij in die tijd dienstkleding hebben kunnen dragen. Hun verzoek wordt dan ook
afgewezen.
Belastingen Gedeputeerde staten hebben de opcenten op de rijksaccijns op het gemaal goedgekeurd
en tevens de lokale heffing op het gemaal. Daarenboven is ook de heffing op het bestiair
goedgekeurd. De koninklijke besluiten en de tarieflijsten worden in handen van de
gemeenteontvanger gesteld. De broodbakkers aan de Geestbrug moeten voortaan hun
accijnzen komen voldoen bij de rijksontvanger te Rijswijk en zij moeten aan de
gemeenteontvanger van Voorburg opgave komen doen van de omzet tarwemeel en
brood over de periode van 1 mei tot 30 september van dit jaar. Zij moeten prompt na elke
maand de accijnzen voldoen aan de rijksontvanger van Rijswijk en wel zolang de kwestie
van de grenswijziging nog loopt.
Belastingen De heer D. Hatz cum suis, allen wonend aan de zuidzijde van de Geestbrug willen weten
of zij nu belastingplichtig zijn in Rijswijk of in Voorburg. Zolang echter de
grenswijzigingsvoorstellen nog niet definitief zijn geworden blijven zij alle belastingen nog
gewoon verschuldigd, alleen de grondbelasting en de rijksaccijns op het gemaal moeten
in Rijswijk worden voldaan. Ook wordt het verzoek om voor de rest van het jaar niet meer
in Voorburg belastingplichtig te zijn afgewezen.
Rekening De rekening over het jaar 1832 is opgemaakt en zal op de gebruikelijke manier worden
gecontroleerd door een commissie van de hoogstbelaste ingezetenen en wel op
zaterdag de 12 e oktober 1833 om 12 uur ’s middags in het rechthuis te Voorburg.
Wijkmeesters De wijkmeester Hendrik de Vos is overleden en dus is er binnen het College van
Wijkmeesters een vacature ontstaan. In zijn plaats wordt nu Willem de Man,
scheepmaker van beroep, aangesteld ter voorziening in deze vacature. De heer de Man
krijgt hiervan bij brief bericht.
244

12 oktober 1833
Rekening De commissie van notabelen hebben de rekening over het jaar 1832 geëxamineerd en
vastgesteld op een batig saldo van ƒ 26,91. Na deze handeling wordt de rekening naar
gedeputeerde staten opgestuurd.
245

16 november 1833
Raadsleden Een derde gedeelte van de raad dient vóór 1 januari volgens de wettelijke bepalingen af
te treden. Een tweetal raadsleden woont in dat gedeelte van de gemeente dat na de
grenswijziging naar Rijswijk over zal gaan. Aldus vallen de heren Leonard Adriaan van
den Heuvell en Johannes Petrus Krabbe af. In hun plaats moeten vier nieuwe kandidaten
worden gekozen op de twee vacatures op te gaan vullen. Als eerste kandidaat wordt de
heer Johannes Renaud aangewezen met een volstrekte meerderheid van stemmen.
Datzelfde vindt plaats ten opzichte van de tweede en de derde kandidaat. Dat worden
respectievelijk de heren Johannes Cool en Dirk van Schagen. Voor de vierde kandidaat
zijn echter twee stemmen nodig om de volstrekte meerderheid te behalen. De keus voor
de vierde kandidaat valt uiteindelijk op de heer Hendrik Swaan. De vier kandidaten zullen
eerst nog een zeker getal van grondeigenaren moeten passeren alvorens hun
kandidatuur wordt voorgelegd aan gedeputeerde staten.
Assessor De heer Leonard Adriaan van den Heuvell was ook nog eens tweede assessor en dus
moet ook in deze vacature worden voorzien. Voor die functie valt de eer toe aan de heer
Wilhelmus Johannes Terlaak.
Haardas De heer Jacobus Berlijn, belast met het ophalen van haardas en vuilnis binnen de
gemeente, wil deze werkzaamheid continueren voor 1834, maar onder dezelfde
voorwaarden als die welke golden voor het jaar 1833. Het vraagt om dit in ieder geval tot
1 mei op die voorwaarden te mogen doen. Als per 1 mei 1834 de vrije vaart op België
weer zal zijn hersteld, wil hij weer het oude bedrag van ƒ 235,- gaan betalen. De raad
had reeds eerder toestemming van gedeputeerde staten gekregen om naar bevind van
zaken te mogen handelen. Het verzoek van Jacobus Berlijn wordt gehonoreerd.
Graven Een zekere heer J.P. Bertram uit Rotterdam vraagt om een grafruimte te mogen
aankopen op de algemene begraafplaats van Voorburg. In het 1 e graf, 1 e vak van het 3 e
246
plein ligt namelijk zijn echtgenote reeds begraven. De raad wijst dit verzoek echter af
omdat er zeer omzichtig met de beschikbare ruimtes moet worden omgesprongen.

19 november 1833
Raadsleden De aangewezen leden van de commissie van notabelen hebben de voordracht
bestudeerd voor de voordracht van twee nieuwe raadsleden ter vervanging van de heren
Van den Heuvell en Krabbe. De heren hebben hoegenaamd geen bedenkingen tegen de
vier voorgestelde kandidaten, te weten: de heren 1. Johannes Renaud, 2. Johannes
Cool, 3. Dirk van Schagen en 4. Hendrik Swaan.
247

3 januari 1834
Begroting De begroting voor het jaar 1834 komt ter tafel. De gewone en buitengewone inkomsten
komen uit op een bedrag van ƒ 7696,37 en die der uitgaven op ƒ 7640,-. Een batig saldo
dus van ƒ 56,37. De uitgaven zullen weer worden gedekt uit de heffing van een hoofdelijk
personele omslag, waarvoor reeds tevoren autorisatie is verkregen.
248

17 januari 1834
Raadsleden Gedeputeerde staten hebben uit de voorgedragen kandidaten voor het
raadslidmaatschap de heren Johannes Renaud en Hendrik Swaan aangewezen. De
heer Renaud stond als eerste op de kandidatenlijst en de heer Swaan als vierde. De
heer Renaud wordt staande de vergadering beëdigd en neemt direct zijn zetel in. De
heer Swaan echter bedankt voor de eer. Hij vindt zichzelf niet geschikt om de benoeming
te aanvaarden. De raad vraagt aan gedeputeerde staten om in plaats van de heer Swaan
een van de andere kandidaten aan te wijzen. De burgemeester bedankt de vertrekkende
raadsleden Van den Heuvell en Krabbe voor hun inzet en ijver tijdens hun ambtsperiode.
Na dit dankwoord verlaten zij de vergadering.
Assessor De gouverneur heeft ingestemd met de benoeming van de heer Wilhelmus Johannes
Terlaak tot 2 e assessor. Hij neemt zijn benoeming aan en neemt in de hoedanigheid van
assessor zitting in de vergadering van de raad.
249

19 maart 1834
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het jaar 1,,834 met een kleine wijziging
goedgekeurd. Het bedrag aan inkomsten blijft gelijk. Die der uitgaven wordt gebracht op
ƒ 7688,32, zodat het batig saldo nu een bedrag van ƒ 8,05 aangeeft. De secretaris moet
een kopie van de begroting aan de gemeenteontvanger ter hand stellen om te zorgen
voor de uitvoering ervan.
Schenking De heer jhr. mr. H.J. Caan schenkt de gemeente een bedrag van ƒ 100,- uit
dankbaarheid bij het huwelijk van zijn beide oudste dochters. De ene helft dient ten
goede te komen aan de Rooms-katholieke armen en de andere helft aan die der
Gereformeerde armen. De raad laat dit de respectievelijke armbesturen middels een brief
weten onder dankzegging aan de ‘Edele Gever’
Raadsleden Omdat de heer Swaan bedankt heeft voor het raadslidmaatschap moeten er weer twee
nieuwe kandidaten aangewezen worden. Voor de aanwijzing van de 1 e kandidaat zijn
twee stemmingen nodig. De keus valt uiteindelijk met vier tegen zes stemmen op de heer
Hermanus van Zegwaard. De keus van de 2 e kandidaat wordt met één stemming
beklonken. Alle zes de stemmen worden uitgebracht op de heer Dirk van Schagen. Weer
moet er een college van notabelen opdraven om te oordelen over deze beide
voorgedragen kandidaten.
250

25 maart 1834
Raadsleden De heren jhr. mr. H.J,. Caan en J.A. van Maenen hebben hoegenaamd geen bezwaar
tegen de beide voorgedragen kandidaten, maar de heren Meylink en Van den Braak
betreuren het dat er nu weer geen rooms-katholieke kandidaten zijn voorgedragen, terwijl
toch de bevolking van Voorburg voor de ene helft uit rooms-katholieke burgers bestaat
en de andere helft uit gereformeerde. Zij stemming om die reden dan ook tegen de
gedane voordracht.
251

4 april 1834
Raadsleden Het proces-verbaal van het verhandelde in de vorige vergadering wordt weer besproken
en wel in het bijzonder de bezwaren die geuit zijn door de heren Meylink en Van den
Braak. De raad overweegt echter dat een vrije manier van stemmen niet wordt
belemmerd door enige wetgeving ter zake. Met andere woorden: de stemmen behoeven
geen afspiegeling te zijn van de kerkelijke gezindten van de burgerij. Zij blijft dus bij de
voordracht van de twee gekozen kandidaten: Hermanus van Zegwaard en Dirk van
Schagen.
252

17 april 1834
Raadsleden De kwestie van de voordracht van kandidaten voor de zetel van een raadslid doet stof
opwaaien. Met name de heren H.G.A.de Vogel van Aalst en mr. A.A.J. Meylink hebben
bij gedeputeerde staten hierover hun ongenoegen geuit. In uitputtende bewoordingen
wordt uiteengezet dat er van bevoorrechting geen sprake is. Allerhande voorbeelden
worden erbij gehaald, zoals het feit dat er van de marktschippers, klapwakers en
turftonsters steeds één rooms-katholiek is en de ander protestant. Bij de spijsuitdeling
komt een vierde van het geheel ten goede aan de rooms-katholieke armen en de
overgrote meerderheid aan de protestantse armen. Toch maken de protestanten
hiertegen geen bezwaar. Al bij al is de raad van mening dat er geheel zonder last of
ruggespraak is gestemd en dat de keus geheel volgens de geest van de wetgeving is
geschied en er derhalve geen sprake is van bevoorrechting of bevoordeling van de een
boven de ander. De geuite klachten worden dan ook als volkomen ongegrond geacht.
Grenswijziging De opnieuw vastgestelde grens tussen de gemeente Rijswijk en Voorburg in de nabijheid
van de Geestbrug is thans definitief, zodat deze kwestie thans als beëindigd kan worden
beschouwd. Wel moeten de gemeenten Rijswijk en ’s-Gravenhage aan Voorburg nog
een schadevergoeding voldoen ten bedrage van ƒ 3000,- en wel tegen een rente van
5%. De rente dient te worden voldaan vanaf 1 januari, de datum waarop de
grenswijziging van kracht werd, tot aan de datum waarop het kapitaal in de kas van de
gemeente zal zijn gestort. De raad vraagt eveneens van gedeputeerde staten dat de
geldschieters eenzelfde percentage van 5 vergoed krijgen zolang de gemeente ’s-
Gravenhage en Rijswijk hen nog kapitaal verschuldigd zal zijn.
253

20 mei 1834
Raadslid Gedeputeerde staten stemmen in met de benoeming van de heer Hermanus van
Zegwaard tot lid van de raad in plaats van de heer Hendrik Swaan, die bedankt heeft. De
heer Van Zegwaard wordt dan de vergadering binnengeleid, beëdigd en geïnstalleerd.
Hij mag nu de eerstvolgende vergadering zijn zetel innemen. Ook wordt nog een brief
van gedeputeerde staten voorgelezen met een antwoord op een aan dit college gerichte
klacht over de vermeende bevoorrechting van de protestante raadsleden ten opzichte
van de rooms-katholieke. Gedeputeerden wijzen op dezelfde gronden als de raad reeds
eerder deed de klacht van de hand.
Grenswijziging De vertraging van het besluit tot grenswijziging is volgens gedeputeerde staten te wijten
niet alleen aan de besturen van de gemeente ’s-Gravenhage en Rijswijk, maar ook aan
dat van Voorburg. Dat zij desondanks redenen hebben om een rentevergoeding los te
krijgen lijkt hen billijk. De burgemeester heeft deze kwestie inmiddels reeds mondeling
met de gouverneur besproken en daarbij is afgesproken dat de raad dit nogmaals bij
gedeputeerde staten aan de orde zal stellen.
Raadslid Nogmaals de kwestie van de vermeende bevoorrechting van een protestante kandidaat
voor het raadslidmaatschap boven die van een katholieke. De ondertekenaars van een
op zegel gestelde brief stellen dat zij wel degelijk bezwaren hadden geuit tegen de door
de raad voorgestelde kandidaat. Zij blijven vinden dat zij hebben geprotesteerd en dat de
kandidaatstelling wel degelijk tegen de bestaande reglementen in was geweest. Zij
brengen de raad eveneens ter kennis dat zij een soortgelijk protest ook hebben
ingediend bij Zijne Majesteit de Koning en dat zij de tussenkomst van Zijne Majesteit
afwachten. De raad neemt echter ook deze op zegel gestelde brief voor kennisgeving
aan.
Schutterij Tot lid van de commissie van onderzoek op de schutterijen worden benoemd de heren
W.J. Terlaak en J. Renaud.
Raadslid Het nieuw benoemde raadslid Hermanus van Zegwaard mag zijn raadszetel innemen.
254

27 juni 1834
Notulen van de vergadering van het college van Burgemeester en Assessoren
Brandmeester Er zijn diverse defecten aan de nieuwe brandspuit, die dan ook zo spoedig mogelijk
hersteld en gerepareerd moeten worden. De brandmeesters Johannes Renaud en Dirk
van Schagen moeten hierover op korte termijn verslag doen aan de raad. Tot
brandmeester ‘aan de Zijldoeksche Slang’ wordt benoemd de heer Willem de Man,
meester scheepmaker, in plaats van Johannes Renaud, die nu is overgeplaatst naar de
achterste pomp of perspomp. Johannes Renaud treedt dan weer in de plaats van Wouter
van Ettinger, die wegens vergevorderde ouderdom eervol ontslag heeft gekregen.
255

9 juli 1834
Notulen van de vergadering van het college van Burgemeester en Assessoren
Brandmeester De brandmeesters Johannes Renaud en Dirk van Schagen hebben de defecten aan de
oude brandspuit onderzocht en brengen daarover rapport uit. Het blijkt dat er op die
brandspuit een reserve brandslang ontbrak, die onverwijld weer moest worden
aangebracht. De defecten aan de zuigers waren van minder belang en zijn inmiddels
weer hersteld. De brandweerwagen moet dus aangevuld worden met een nieuwe
‘zijldoekse’ brandslang van 100 ellen lang en dit moet bijna ƒ 200,- gaan kosten. De
defecten aan de nieuwe brandspuit zijn inmiddels ook hersteld en de plaatsing van de
brandslangen is zodanig gewijzigd dat er bij controle geen opmerkingen meer zijn te
verwachten. De onderzoekscommissie geeft nog wel als aanbeveling om bij vervanging
van de brandslangen, slangen van dezelfde soort en afmetingen te gebruiken. Over de te
maken onkosten gaat de raad nog beraadslagen in de eerstvolgende vergadering. De
nieuwe brandspuit moet nu op dinsdag de 15 e juli ’s avonds om zes worden getoond,
compleet met de nodige bemanning. De bemanning krijgt hiervoor en kleine
renumeratie.*
* renumeratie = terugbetaling, wederuitbetaling
256

25 juli 1834
Brandmeesters De raad besluit aan Wouter van Ettinger eervol ontslag te geven als brandmeester. Tot
brandmeester aan de zijldoekse slang wordt benoemd de heer Willem de Man en
Johannes Renaud moet dienst gaan doen aan de achterste of perspomp van de
brandspuit. Voorts krijgen burgemeester en assessoren volmacht om alles in het werk te
stellen om de beide bandspuiten in een optimale conditie te doen brengen en daarvoor
de nodige uitgaven te doen. De heren Renaud en Van Schagen moeten er op blijven
toezien dat de nodige verbeteringen worden aangebracht.
257

19 augustus 1834
Notulen van de vergadering van het college van Burgemeester en Assessoren
School Een zekere mevrouw Cornelia Maria van der Rijk, thans gouvernante bij de heer Van
Alphen te Leiden wil binnen de gemeente een Instituut voor Meisjes gaan leiden. Zij
beschikt over alle daartoe benodigde papieren. Het verzoek wordt ondersteund door een
aanbeveling van de heer Van Alphen uit Leiden alsmede door het afgeven van een
bewijs van goed zedelijk gedrag door de burgemeester van Leiden. Het college stemt
met dit verzoek in en benoemt Mevrouw van der Rijk tot ‘schoolhouderesse’. Zij mag nu
les gaan geven in de Nederduitse, franse en engelse taal, alsmede in alle andere
vakken, zoals die vermeld staan in de algemene en bijzonder schoolverordeningen
binnen de provincie Zuid-Holland.
258

23 augustus 1834
School De raad stemt ermede in dat Mejuffrouw Maria Cornelia van der Rijk (hiervoor genoemd
Cornelia Maria) wordt toegelaten als schoolhouderesse voor een Instituut voor Meisjes
binnen Voorburg. Wel dient de districtsschoolopziener hiervan behoorlijk in kennis te
worden gesteld.
Brand Op verscheidene plaatsen worden de laatste tijd vuurwerken ontstoken, waarbij niet de
vereiste voorzichtigheid in acht wordt genomen. Zo heeft enige weken geleden een rieten
dak van een bouwmanswoning brand gevat. Dat was op de plaats van de Heer J.F.
LeRoy. De raad verordonneert dat het voortaan verboden zal zijn om zonder
toestemming vuurwerken af te steken. De nalatigen zullen moeten opdraaien voor de
gevolgen en bovendien wordt gewezen op een desbetreffend artikel in het Wetboek van
Strafrecht.
Verlichting De heer Henry Matthieu Cornet vraagt toestemming aan de raad om gedurende de
wintermaanden van de jaren 1835 en 1835 aannemer van de lantaarns en reverbères te
mogen blijven. Hij wil dit blijven doen tegen dezelfde prijs als de voorgaande jaren en wel
tegen een bedrag van ƒ 245,-. De raad stemt hiermede in en vraagt aan de provinciale
autoriteit om de vereiste machtigingen.
Cie. Weldadigheid De commissie van Weldadigheid is weer compleet en bestaat behalve uit de
burgemeester, uit de weleerwaarde heer A.C. de Meyier en de heren F.G. Seegers en dr.
Petrus Brouwer. Med. Doctor.
259

8 oktober 1834
School Aan de toelating van mejuffrouw Van der Rijk had eigenlijk eerst een vergelijkend
examen vooraf moeten gaan door de districtsschoolopziener. De schoolopziener mag
echter met toestemming van de gouverneur dit examen alsnog afnemen. Dit examen
wordt dan staande de vergadering afgenomen. Het resultaat is positief en dus mag
Mejufvrouw Van der Rijk het door haar gewenste ‘JongeJufvrouwen Institut’ gaan leiden.
In zeer omslachtige bewoordingen wordt uiteengezet dat de wens tot heropening van
een dergelijk instiuut al lange tijd een wens van het gemeentebestuur was. Dat er geen
geschikte kandidaten naar voren kwamen. Dat men verheugd is dat in de persoon van
mejuffrouw Van der Rijk nu eindelijk een geschikte persoon gevonden is, die de nodige
capaciteiten heeft om zo’n school te runnen. En dat ook nog eens nu het
gemeentebestuur haar geen bijzondere faciliteiten kan bieden. Dat zij beschikt over
klinkende aanbevelingen zoals van de Waalse predikant Mounier te Rotterdam en van
wijlen de schoolopziener Messchaert en van haar geletterde werkgever Van Alphen,
wiens kinderen zij op voorbeeldige wijze heeft onderwezen en opgevoed gedurende
twaalf achtereenvolgende jaren. En ook nog eens vanwege het feit dat mejuffrouw Van
der Rijk ‘slechts’ gouvernante was en geen ‘secondant’. En tot slot wordt de loftrompet
opgestoken over het feit dat zij de examinaties meer dan voorbeeldig heeft afgelegd. Dit
alles wordt bevestigd door de voltallige raad inclusief de schoolopziener. Het wachten is
nu nog op het fiat van de gouverneur.
260

21 oktober 1834
Verlichting Gedeputeerde staten hebben de verlenging van het straatverlichtingcontract van Henry
Matthieu Cornet goedgekeurd. Het contract geldt voor drie jaar en de pachtsom is
ingaande de winter van 1834 een bedrag van ƒ 245,- per jaar. De secretaris moet dit aan
de heer Cornet bekend maken, die zich op zijn beurt stiptelijk aan alle bepalingen moet
houden.
Grenswijziging De gemeente ‘s-Gravenhage moet aan Voorburg een kapitaal van ƒ 3000,- overmaken
voor de afstand van gronden die bij de grenswijziging van Voorburg naar ’s-
Gravenhage gaan. Gedeputeerde staten zijn niet van plan om aan de gemeente enige
rentevergoeding toe te staan voor de tijd dat de gemeente ’s-Gravenhage nalatig zou zijn
dit verschuldigde kapitaal te storten. Zij zullen er bij de gemeente ’s-Gravenhage op
aandringen dat het verschuldigde kapitaal binnen veertien dagen zal worden
overgemaakt. De raad is hier niet tevreden mee en stuurt alsnog een ‘gemotiveerd adres’
naar Zijne Majesteit om de rentevergoeding alsnog los te peuteren.
Verloting De heer Paulus van der Kley, tapper van beroep, vraagt toestemming om een vet varken
te mogen verloten ‘te zijnen huize op Donderdag den 6 e November 1834’ Normaal
gesproken behoren de toestemming voor het houden van verlotingen tot de competentie
van burgemeester en assessoren, maar er is een reden om dit nu aan de raad voor te
leggen. In het verleden heeft het houden van verlotingen nogal eens aanleiding gegeven
tot ongeregeldheden en bovendien duren ze niet zelden tot diep in de nacht. De raad
besluit nu om voortaan in de daartoe strekkende verzoeken te difficulteeren en dezelven
te wijzen van de hand’.
Rekening De raad stelt een tijdstip vast waarop wederom een college van notabelen de rekening
over het jaar 1833 moet onderzoeken en vaststellen.
261

29 oktober 1834
Rekening De commissie van notabelen, bestaande uit de heren C.C.J. Bloys van Treslong, J. Cool,
B. Schreuders en H. van den Bosch hebben de rekening gecontroleerd .(De heren Jhr.
mr. H.J. Caan, H.G.A. de Vogel van Aalst en A. van Swieten zijn afwezig of verhinderd.)
De rekening sluit met een batig saldo van ƒ 32,72.
262

8 december 1834
Begroting De begroting voor het jaar 1835 komt ter tafel met een bedrag aan inkomsten ad
ƒ 5454,40 en aan uitgaven ad ƒ 5424,-; een batig saldo dus van ƒ 30,40. De financiering
van de uitgaven zal weer voornamelijk bestaan uit het heffen van een hoofdelijke
personele omslag, die nagenoeg hetzelfde zal zijn als die van het vorig jaar.
Haardas De heer Jacobus Berlijn, de asophaler binnen de gemeente, verkeert kennelijk in zeer
moeilijke financiële omstandigheden. Hij was over de jaren 1832 en 1833 nog een
bedrag van ƒ 270,- aan aspacht verschuldigd. Hij moet nu afstand doen van de
asschuur, inclusief de daarbij behorende gereedschappen, alsmede de zich in de schuur
bevindende haardas. Hij krijgt daarvoor een bedrag vergoed van ƒ 112,50. Een opvolger
is gevonden in de persoon van de heer J. Canters. Deze heer Canters moet nu jaarlijks
aan pacht voor de eerstvolgende drie jaren ƒ 50,- betalen aan de gemeente. De
gemeente zal dan de asschuur, met toebehoren, alsmede al het nog aanwezige as, weer
aan hem afstaan. Canters moet hiervoor een bedrag van ƒ 395,- betalen. Uit dit bedrag
zal dan de vergoeding voor de asschuur van ƒ 112,50 aan Jacobus Berlijn voldaan
worden, alsmede het achterstallige pachtbedrag van ƒ 270,-, eveneens van de heer
Berlijn. Bovendien moet de asophaler A. Tewis nog zijn achterstallig loon betaald krijgen.
De raad stemt met deze door het college voorgestelde handelwijze volkomen in, temeer
daar er vanwege het ‘notoire onvermogen’ van de heer Berlijn toch verder niets meer valt
te halen
263

26 december 1834
(Tweede Kerstdag)
Grenswijziging Gedeputeerde staten hebben het getekende proces-verbaal over de grenswijziging
tussen de gemeente ’s-Gravenhage enerzijds en de gemeente Voorburg en Rijswijk
anderzijds, goedgekeurd. Er is echter een kwestie ontstaan over het verschuldigde
zegelrecht. Er is sprake van een vast recht van 80 cents aan zegel- en registratierecht.
Volgens de ontvanger moet dit echter aanzienlijk meer zijn, namelijk ƒ 165,60.
Voorshands heeft de ontvanger slechts een bedrag van ƒ 1,10 5 ontvangen. De raad laat
deze kwestie graag aan de gemeente ‘s-Gravenhage over, temeer daar Voorburg
geenszins vrijwillig met deze grenswijziging heeft ingestemd; integendeel, het is immers
allemaal een gevolg van een besluit van Zijne Majesteit.
P.S. Tussen deze op Tweede Kerstdag 1834 gehouden raadsvergadering en die van 15 juni 1835, een half jaar later, zijn geen
notulen vastgelegd! Noot BD
264

15 juni 1835
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1833 met een batig saldo van
ƒ 32,72 goedgekeurd.
Begroting Gedeputeerde staten hebben ook de begroting voor het lopende jaar 1935 goedgekeurd
met een batig saldo van ƒ 94,29. De inkomsten komen uit op ƒ 5379,29 en de uitgaven
op ƒ 5375,-.
Belastingen De gemeente heeft toestemming om in totaal aan hoofdelijke personele omslag een
bedrag te heffen van ƒ 2100,-. Het blijkt nu dat de opbrengst over het jaar 1834 de helft
hoger is dan eigenlijk toegestaan was. De raad wil nu het kohier van 1834 met de helft
aan opbrengst verhogen en wil datzelfde ook doen met de opbrengst voor het jaar 1835.
Het kohier over 1835 wordt nu op de gebruikelijke procedure tervisie gelegd.
School Mejufvrouw Cornelia Maria van der Rijk heeft nu alle benodigde toestemmingen om zich
in deze gemeente te vestigen als houderes van een meisjesschool. Wel staat er het
voorbehoud bij dat ‘de noodige Autorisatie voor ditmaal’ is verstrekt ‘zonder
gevolgtrekking voor het toekomende’.
Grenswijziging Burgemeester en wethouders van ’s-Gravenhage sturen de raad een kopie toe van het
bericht van de minister van financiën en het besluit van Zijne Majesteit dat vrijstelling is
verleend van het betalen van zegel- en registratierecht tot het gewraakte bedrag van
ƒ 165,60.
Onderwijzer Een zekere heer J.B. Gouay dit Marin, wonende aan de Geestbrug dient bij het
gemeentebestuur een verzoek in om private lessen te mogen geven in de Franse en
Engelse taal. De raad gaat hier voorshands niet op in. Eerst moet het gevoelen van de
districtsschoolopziener worden gevraagd.
School Er is een vacature ontstaan in de commissie van toezicht op het schoolonderwijs. Dat
komt door het vertrek naar Arnhem van de Weleerwaarde Zeergeleerde Heer A.C. de
Meyier. Ter vervulling van de vacature wordt aan de districtsschoolopziener de persoon
van de Weleerwaarde Zeer Geleerde Heer D. Pijzel voorgesteld. De heer Pijzel is thans
predikant bij de Nederduitsche Gereformeerde Gemeente, alhier.
Schutterij In de commissie van onderzoek op de schutterij zijn benoemd, de heren W.J. Terlaak en
J. Renaud.
265

3 september 1835
Onderwijzer De heer J.C. de Jonge, zwager van de districtsschoolopziener B. Verweij, deelt namens
laatstgenoemde mede dat er vanuit het schooltoezicht geen bezwaren bestaan om de
heer J.B. Gouay dit Marin toe te laten als private leraar in de Franse en Engelse taal. De
raad wil de heer Gouay dit Marin de gevraagde toestemming verlenen op voorbehoud
dat hij eerst aan de raad de nodige bewijsstukken van zijn bekwaamheid laat zien.
School Met instemming van de schoolopziener wordt de Weleerwaarde Zeergeleerde Heer
Daniël Pijzel benoemd tot lid van de commissie van schooltoezicht op het lager onderwijs
in de gemeente.
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele omslag over het
jaar 1835 goedgekeurd. De gemeenteontvanger is reeds met de inning van het kohier
bezig.
Vroedvrouw De heer P. Wiltenburg, weduwnaar van de vroedvrouw Anna Margaretha Broeksmit
vraagt bij wijze van gratificatie om doorbetaling van nog één kwartaal van het door haar
genoten traktement. Het verzoek van Pieter Wiltenburg wordt echter zonder meer
afgewezen.
266
De raad buigt zich nu over de ontstane vacature door het overlijden van mevrouw
Broeksmit. De raad is niet van zins om een nieuwe vroedvrouw aan te trekken. De beide
in de gemeente werkzame verloskundigen, de heren W.J. Terlaak en M. Koning moeten
dit nu bij toerbeurt jaarlijks op zich nemen. W.J. Terlaak moet daarmee op 1 januari 1836
beginnen. Zij moeten dit doen tegen een honorarium van ƒ 125,- elk jaar, terwijl de
vroedvrouw hiervoor ƒ 175,- per jaar ontving. W.J. Terlaak krijgt dan bovendien nog een
bedrag van ƒ 41,67 voor het resterende deel van 1835. De secretaris moet de heren
polsen of zij deze taak tegen de gestelde voorwaarden willen gaan uitoefenen. De
redactie van de aanstellingsbrief wordt opgedragen aan de heren P. Brouwer en W.J.
Terlaak (zelf belanghebbende!) De heer Sigmond vraagt uitdrukkelijk vermelding van het
feit dat hij zich niet kan verenigingen met het besluit de vacature van vroedvrouw niet op
te vullen.
Verlichting Enige heren, wonende in de omgeving van de Geestbrug en het Westeinde, hebben op
of bij de brug destijds voor eigen rekening lantaarns en reverbères geplaatst. Nu een
gedeelte, dat blijkens de notulen steeds als een gehucht behorende bij Voorburg werd
beschouwd, is overgegaan naar de gemeente Rijswijk, willen zij vergoeding van ƒ 175,-
voor de geplaatste lantaarns met toebehoren.

Vervolg van: 3 september 1835
Vervolg van: Verlichting De lantaarns zijn nu bijna afgeschreven en daarom willen zij ook nog eens een
vergoeding van ƒ 20,- ’s jaars voor het brandend houden van de lantaarns. De raad
distantieert zich in omslachtige bewoordingen van dit verzoek en wijst het uiteindelijk in
zijn geheel af.
Weldadigheid De commissie van Weldadigheid is thans weer voltallig en bestaat behalve uit de
burgemeester, uit de heren ds. D. Pijzel, F.G. Seegers en P. Brouwer med. dr.
Belastingen De heer J.Renaud vraagt aandacht voor het feit dat er nog geen verantwoording is
afgelegd van de achterstallige heffingen aan personele omslag uit 1830. Dat was een
heffing tot ondersteuning van de gezinnen, waarvan de kostwinner onder de wapenen
was vanwege de oorlogshandelingen met België. De secretaris krijgt de opdracht daar
achterheen te zitten.
267

29 september 1835
Onderwijs Ds. Pijzel heeft zijn benoeming tot lid van de commissie van toezicht op het lager
onderwijs in de gemeente aanvaard.
Verloskundigen De heren Terlaak en Koning zullen volgaarne hun taken als verloskundigen binnen deze
gemeente op zich nemen. Zij aanvaarden daarbij tevens de in de vorige vergadering
genoemde voorwaarden voor hun aanstelling.
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1835 ingeleverd. Op de
gebruikelijke wijze wordt weer een commissie van notabelen aangesteld om die rekening
te ‘examineren’
268

3 oktober 1835
Rekening De commissie van notabelen hebben de rekening over het jaar 1834 bekeken en een
batig saldo vastgesteld van ƒ 342,92. De rekening wordt dan opgestuurd naar
gedeputeerde staten.
269

7 november 1835
Raadsleden De heren Johannes Sigmond, 1 e assessor, en het raadslid Gerrit Huybers zijn aan de
beurt om af te treden. Zij zijn echter bereid om in hun respectievelijke functies te blijven
en aldus wordt bericht aan gedeputeerde staten.
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1834 goedgekeurd met een batig
saldo van ƒ 342,92. Het batige saldo moet nu aan de rekening over 1835 worden
toegevoegd als buitengewone ontvangst.
Verlichting Een aantal met name genoemde bewoners van het Westeinde, onder aanvoering van
jhr. mr. H.J. Caan, spreekt hun verwondering uit over het feit dat de raad geen termen
heeft kunnen vinden om enige vergoeding tegenover het brandend houden van de door
hen geplaatste lantaarns te willen overwegen. Zij vragen de raad om op hun beslissing
terug te willen komen. De raad is echter onvermurwbaar en blijft bij haar besluit.
Begroting De begroting voor 1836 laat aan de inkomstenkant een bedrag zien van ƒ 5223,77 5 en
aan de uitgavenkant ƒ 5202,-; een batig saldo van ƒ 21,77 5.. De financiering van de
uitgaven wordt weer gevonden in het heffen van een hoofdelijke personele omslag,
waarvan de bedragen in grote lijnen zullen overeenkomen met die van de voorgaande
jaren. Enig voorbehoud wordt er gemaakt ten aanzien van het schoolfonds en de
uitdeling van prijzen aan de schooljeugd. Hiervoor zijn respectievelijk ƒ 925,- en ƒ 60,-
uitgetrokken. De raad overweegt echter het schoolfonds af te gaan schaffen. Een verslag
van de beraadslagingen daarover zal nog aan de autoriteiten worden voorgelegd.
270

9 november 1835
Schoolfonds De raad besluit om het in 1830 opgerichte schoolfonds weer af te schaffen. Men vindt dat
het fonds niet voldeed aan de destijds voor ogen staande doelstellingen. Een bezuiniging
van ƒ 1000,- op de jaarlijkse begroting vindt men alleszins verantwoord. De raad wil wel
de onvermogenden van gratis onderwijs blijven voorzien, maar dan op voet van de
handelwijze zoals die vóór 1830 was.
271

NOTULEN VAN DE VERGADERINGEN
VAN DE VOORBURGSE GEMEENTERAAD
OVER DE JAREN
1835 TOT EN MET 1850
De bladzijden van het originele notulenboek (nummer V) zijn genummerd.
De verklaring van de diverse vreemde woorden, dan wel woorden die nu in onbruik zijn geraakt,
zijn - voor zover niet anders vermeld - genomen uit een ooit bijna weggegooid
19 e eeuws zakwoordenboekje van of omstreeks 1861,
dat in dit kader uitstekende diensten heeft bewezen.
Voor het overige is het Woordenboek Nederlandsche Taal op cd-rom
een bron waaruit men zelden tevergeefs put.
Als zelfs deze bronnen het lieten afweten,
was er altijd nog de zoekfunctie op het internetprogramma Google.
Het voor deze gecomprimeerde raadsnotulen gebruikte lettertype is:
Arial 9 punts voor wat de teksten en 8 punts cursief voor wat de noten betreft..
Letterlijk aangehaalde zinsneden zijn cursief vermeld.
Bernard Dijkman,
medewerker gemeentearchief Leidschendam-Voorburg
augustus 2003
272

Folio 1-3 14 december 1835
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor 1836 goedgekeurd op een
bedrag aan inkomsten van ƒ 5223,77 5 en aan uitgaven ƒ 5202,-. De secretaris
krijgt de opdracht om de begroting in handen te stellen van de
gemeenteontvanger.
Vroedmeesters De heren Terlaak en Brouwer hebben hun huiswerk gedaan en hebben een
conceptinstructie klaar voor de handelingen van de vroedmeesters.
Verlichting Jonkheer mr. H.J. Caan cum suis hebben hun rekest betreffende de
straatlantaarns nabij de Geestbrug nu voorgelegd aan de Gouverneur, die het
op zijn beurt wederom aan de raad voorlegt. De raad is echter niet te
vermurwen en wijst wederom de verzoeken van de heren af.
Schutterij In de commissie voor de werkzaamheden der lichting van de Nationale Militie
zijn benoemd de heren Terlaak en Renaud.
273

Folio 4-6 8 januari 1836
Raadsleden Gedeputeerde staten hebben het goedgevonden dat de raadsleden die aan
de beurt zijn voor aftreden in hun functie mogen blijven.
Assessor Ook de eerste assessor de heer Johannes Sigmond mag in zijn functie
blijven.
Schoolopziener Krachtens een besluit van de gouverneur is tot nieuwe schoolopziener in deze
gemeente benoemd de Weleerwaarde Heer Jacobus Johannes Roozeboom,
predikant bij de Nederduitsche Gereformeerde Gemeente te ’s-Gravenhage.
Hij treedt in de plaats van de overleden schoolopziener de heer B. Verweij.
Ingekomen De heer jhr. mr. H.J. Caan geeft te kennen dat hij ‘provisioneel* deszelfs
regtsdomicilie niet langer binnen deze Gemeente gevestigd te houden’
Lantaarns Mede naar aanleiding van het voorgaande bericht de secretaris dat hij met
goedkeuring van de raad een brief heeft ontworpen als antwoord op de
verzoeken van Jhr. mr. H.J. Caan cum suis over de kwestie van de gevraagde
vergoeding voor de lantaarns en reverbères in de omgeving van de
Geestbrug. Het stuk wordt gearchiveerd onder nummer 3018 van de
uitgaande stukken van 1835.
Schutterij De gemeente moet een aandeel van ƒ 32,70 voldoen in de kosten van het
Bataljon Rustende Schutterij in het 4 e Ressort. Dit bedrag moet verantwoord
worden op de begroting van het jaar 1836.
Schoolopziener De plaatsvervangende schoolopziener de heer A. Blussé de Jonge te Leiden
doet verslag van het ‘schoolwezen’ binnen de gemeente Voorburg, alsmede
van de te nemen maatregelen ter verbetering daarvan. Het rapport wordt in
handen gesteld van een commissie bestaande uit de raadsleden Terlaak,
Renaud en Van Zegwaard. Voorts worden aan de commissie toegevoegd de
heer Brouwer als adviserend lid en de secretaris als ‘amanuensis’.**
* provisioneel: voorlopig, tot nader order, voorshands >19 e eeuws Dictionaire portatif
** De titel ‘amanensis’ dien hier te worden verstaan in zijn oorspronkelijke betekenis van registrerend secretaris.
274

Folio 7-10 18 februari 1836
Schoolopzieners De in de vorige vergadering genoemde commissie ad hoc voor het
schooltoezicht komt met haar bevindingen. Het bestaande gebrek in het
‘schoolwezen’ wordt in belangrijke mate veroorzaakt door de ongeschiktheid
van de schoolonderwijzer, de heer A. van der Lee. Zolang hij aanblijft als
onderwijzer zullen er geen noemenswaardige verbeteringen te constateren
zijn. De districtschoolopziener is van mening dat er thans geen voldoende
wettelijke middelen bestaan om de heer Van der Lee ontslag aan te zeggen.
De commissie is het daar echter niet mee eens en is van mening dat de heer
Van der Lee zich wel degelijk aan plichtsverzuim heeft schuldig gemaakt. Dat
moge ook blijken uit de verslagleggingen van eerdere commissie ad hoc
daterend uit het jaar 1827. De commissie komt nu met niet minder dan zes
punten ter overweging en beraadslaging:
1. De heer Van der Lee zal moeten worden ‘gedemitteerd’ oftewel
weggestuurd van de school waar hij nu werkzaam is, zonder uitzicht op
enige uitkering of pensioen. De functie van hoofdonderwijzer komt
daarmede vacant;
2. Er kunnen dan sollicitanten worden opgeroepen, die over de vereiste
papieren beschikken;
3. De nieuw aan te trekken onderwijzer zal een jaarwedde ontvangen van
ƒ 1000,-. Daarvan zal hij een eigen woonhuis in Voorburg moeten
bekostigen en het salaris van twee ‘ondermeesters’ moeten betalen;
4. Het plaatselijk bestuur moet de beide ondermeesters zelf kiezen in
overleg met de districtsschoolopziener;
5. Het bestaande reglement op de school moet worden verbeterd en
aangepast, rekening houdend met de opgedane ervaringen van de
afgelopen jaren;
6. De voordrachten voor de te vervullen vacatures moeten aan het
bevoegde gezag worden gedaan.
De raad besluit om over de bovenstaande punten in een aparte
raadsvergadering te debatteren.
275

Folio 11-15 26 februari 1836
Schoolopzieners De kwestie van het verbeteren van het ‘schoolwezen’ is uitgebreid onderwerp
van de beraadslagingen.
Als eerste maakt de burgemeester bezwaar. Hij is van mening dat het eerste
punt, het ontslag van de hoofdonderwijzer zonder uitzicht op enige uitkering of
pensioen, toch wel erg hard is. De man heeft een twintigjarige staat van
dienst. De burgemeester wil de hoofdonderwijzer handhaven, echter onder de
voorwaarde dat er drie nieuwe onderwijzers moeten worden aangetrokken. De
hoofdonderwijzer mag zich dan op generlei wijze meer met het onderwijs op
de school bemoeien. Hij zou dan een salaris van ƒ 1000,- uit de gemeentekas
moeten krijgen, waaruit hij het salaris en de kost en inwoning van de drie
onderwijzers moet bekostigen. Van wat er dan overblijft, aangevuld met de
inkomsten uit zijn kerkelijke bediening, moet hij voor zichzelf en zijn
huisgenoten een redelijk bestaan hebben.
Vervolgens maakt ook de heer Sigmond bezwaar. Hij is van mening dat als de
heer Van der Lee wordt ontslagen, de sinds mensenheugenis bestaande
verbinding met de bediening van koster, voorlezer en voorzanger in de
Nederlandse Hervormde Gemeente, op de toch komt te staan. Dat zou
volgens de heer Sigmond tot nog meer onaangenaamheden aanleiding
geven. De gemeente is ook geen eigenaar van de woning van Van der Lee,
daar dit ook altijd al verbonden is geweest met de jarenlange kerkelijke
bedieningen. De gemeente kan een nieuwe hoofdonderwijzer dan geen
woning bieden. Bovendien, vindt de heer Sigmond, is dit in strijd met het
Reglement ter bevestiging van de schoolverbetering, de Algemeenmaking van
het onderwijs en ter verzekering van eene genoegzame belooning der
Onderwijzers, die gedeputeerde staten in 1824 hebben opgesteld en andere
van kracht zijnde bepalingen terzake.
De heren Terlaak, Brouwer, Huijbers, Renaud en Van Zegwaard hebben geen
overwegende bezwaren maar maken wel een voorbehoud met betrekking tot
de uit te keren jaarwedde van ƒ 1000,-. Zij denken dat dit te weinig is voor drie
fulltime onderwijzers en voor het restant aan de hoofdonderwijzer. Maar
aangezien de gemeentekas niet een nog zwaardere last kan dragen stellen zij
voor om de salariëring aan te vullen met een bedrag uit de provinciale kas.
De raad komt ten slotte tot de volgende aanbevelingen:
1. De heer A. van der Lee zal worden geschorst uit zijn bediening zonder
enig uitzicht op een uitkering of pensioen en ‘dat ten gevolge daar van de
School als vacant zal worden verklaard;
2. Er zullen sollicitanten worden opgeroepen ter vervulling van de ontstane
vacature;
3. De nieuwe schoolmeester ontvangt een salaris van ƒ 1000,- per jaar,
waaruit hij voor zichzelf een geschikte woonruimte moet bekostigen,
alsmede het salaris van twee onderwijzers;
4. De nieuwe onderwijzers zullen na een behoorlijk afgelegd examen en in
overleg met de districtsschoolopziener worden aangesteld en de raad
behoudt de keuze van de geschiktste kandidaat aan zich;
5. De bestaande Reglement op de school zal worden verbeterd en
aangepast aan de opgedane ondervindingen.
276

Folio 16-17 18 juni 1836
Belastingen Het kohier van de hoofdelijke personele omslag over het jaar 1836 wordt, voor
wat betreft de bestrijding van de gewone uitgaven, opgemaakt tot een bedrag
van ƒ 870,- en voor wat betreft de buitengewone uitgaven tot ƒ 630,-. Totaal
dus ƒ 1.500,-. Dit bedrag is nu een derde lager dan dat van het vorig jaar.
Schutterij De commissie van onderzoek op de schutterij bestaat nu uit de leden W.J.
Terlaak en J. Renaud.
277

Folio 18-21 18 oktober 1836
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele omslag
goedgekeurd.
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1835 ingeleverd. De
commissie van notabelen, nu zonder de heer jhr. mr. H. J. Caan moet de
rekening weer ‘opnemen en sluiten’.
Lantaarns De heer jhr. mr. H.J. Caan heeft wederom een brief geschreven over een
bijdrage in de kosten van de verlichting met lantaarns en reverbères. Nu zijn
èn gedeputeerde staten èn de gemeenteraden van Voorburg en Rijswijk door
hem aangeschreven. Het gaat nu met name om een lantaarn boven de
Geestbrug. Verwijzend naar de eerder gevoerde correspondentie over de
verlichtingskwestie van en met de heer Caan c.s. overweegt de raad;
1. dat het volkomen nutteloos is om een brug met een lantaarn te verlichten;
2. dat hierdoor eerder ongelukken ontstaan dan worden voorkomen (sic!);
3. dat dan ook andere ingezetenen op de gedachte zouden kunnen komen
om bruggen met lantaarns uit te rusten.
De raad wenst dat gedeputeerde staten de verzoeken van de heer Caan en
consorten nog eens in ernstige overweging willen nemen. De heer Renaud wil
echter dat in afwachting van het verdere verloop van deze zaak aan de
opdracht van de gouverneur gevolg wordt gegeven
Bliksem De gouverneur maakt de gemeentebesturen attent op het bestaan van een
boekje, geschreven door Luitenant Generaal Baron Krayenhoff onder de titel
‘Handleiding tot het stellen van Bliksem Afleiders’. De gouverneur wil nu
weten welke maatregelen het gemeentebestuur heeft getroffen om
blikseminslag in de gemeente te voorkomen, dan wel te reguleren. De
circulaire van de gouverneur wordt in kopie toegezonden naar de
administraties van de kerkgebouwen en aan de eigenaren van de hofsteden
De Binckhorst en De Werve.
278

Folio 22 25 oktober 1836
Rekening De commissie van notabelen hebben hun werk met betrekking tot de
gemeenterekening van het jaar 1835 verricht en sluiten de rekening met een
batig saldo van ƒ 672,48.
279

Folio 23-26 29 oktober 1836
Schooltoezicht De commissie van schooltoezicht heeft kennis genomen van een brief van de
onderwijzer A. van der Lee over al hetgeen te zijnen laste in de afgelopen
raadsvergaderingen naar voren is gekomen. In grote lijnen worden alle eerder
naar voren gebrachte argumenten weer in de notulen opgenomen. Uiteindelijk
besluit de raad toch om bij de gouverneur om het ontslag van de onderwijzer
A. van der Lee te adviseren.
Verlichting Gedeputeerde staten schrijven de gemeentebesturen van Rijswijk èn van
Voorburg aan met de mededeling dat zij onverwijld werk moeten gaan maken
om op de Geestbrug een lantaarn te laten branden. Natuurlijk wordt er weer
een commissie benoemd die tezamen met mensen uit Rijswijk om de tafel
moeten gaan zitten om te beraadslagen over de prijs van de nieuwe lantaarn
en de plaats waar deze moeten komen te hangen. De burgemeester zal
tezamen met de secretaris zich hiermede belasten.
280

Folio 27-29 4 november 1836
Verlichting De commissie bestaande uit Rijswijkse en Voorburgse raadsleden hebben de
zaak van de verlichting van de Geestbrug onderzocht en zelfs ‘oculaire
inspectie’ gedaan. Zij zijn tot de bevinding gekomen dat de gemeente Rijswijk
aan de Herberg Petersburg, vlakbij de Geestbrug reeds een lantaarn heeft
doen plaatsen en dat die lantaarn de brug op een voldoende wijze weet te
verlichten, Voorts blijkt er op korte afstand nog een lantaarn te staan die in
voldoende mate de in- en uitstappende passagiers van de volkstrekschuiten
verlicht. Desalniettemin is men tot overeenstemming gekomen om de kosten
voor de lantaarn bij Herberg Petersburg gezamenlijk te gaan dragen. De
onderhoudskosten bedragen volgens de burgemeester van Rijswijk om en
nabij de ƒ 16,-. De raad laat èn aan gedeputeerde staten èn aan de
burgemeester van Rijswijk weten dat het een en ander nu geregeld is volgens
de wensen van gedeputeerde staten.
281

Folio 30-33 18 november 1836
Rekening De gemeenterekening over het jaar 1835 is door gedeputeerde staten
goedgekeurd met een batig saldo van ƒ 672,48
Verlichting De kwestie van de door de heer Caan vermeende onvoldoende verlichting
van de Geestbrug komt weer aan de orde. De raad blijft van mening dat zij er
nu alles aan gedaan hebben om aan de wensen van de heer Caan c.s.
tegemoet te komen, maar is niet van zins om ook nog eens een lantaarn aan
de brug te laten bevestigen. Dat vindt men volkomen onnuttig. Voorts vragen
zij met alle verschuldigde eerbied om voortaan van dergelijke onnozele
vorderingen van gedeputeerde staten, al dan niet ingefluisterd door de heer
Caan, verlost te mogen blijven. Men refereert zelfs aan de ambtseed van de
raadsleden. Zij vinden het beslist niet in overeenstemming met hun eenmaal
gedane belofte om alles voor het welzijn van de gemeente te zullen
verrichten.
Verlichting Nogmaals een kwestie over de verlichting. Een zekere heer Daniël Hatz
vraagt om een tegemoetkoming voor een lantaarn eveneens nabij de
Geestbrug ten bedrage van ƒ 15,-. De heer Hatz woont echter sedert 1 januari
1834 op het grondgebied van Rijswijk en de raad is nu niet meer van zins om
hierin enige tegemoetkoming te geven.
282

Folio 34-37 6 december 1836
Belastingen De heer Hendrik Klaverkamp, slijter in gedistilleerd, wil ontheffing van het
betalen van de belasting op gedistilleerd met ingang van 1 januari 1837. Het
verzoek wordt voorshands van de hand gewezen met dien verstande dat er bij
de samenstelling van de begroting over het jaar 1837 op terug zal worden
gekomen. (Zie volgend item)
Begroting De begroting voor het jaar 1837 geeft een inkomsten een bedrag te zien van
ƒ 5252,44 5 en aan uitgaven ƒ 5250,-. Een batig saldo dus van ƒ 2,44 5 . De
financieringsmiddelen zullen weer worden gevonden in het heffen van een
hoofdelijke personele omslag, die in grote lijnen gelijk is aan die van het
afgelopen jaar. De raad neemt bij de beschouwingen omtrent de te heffen
belastingen ook de klachten van de slijter van gedistilleerd, de heer
Klaverkamp, in overweging. De raad is van mening dat het heffen van de
belasting op gedistilleerd een zodanige controle vergt dat de opbrengsten
gewoon te gering zijn. De raad besluit dan ook de heffing op het gedistilleerd
af te schaffen en de opbrengst te vinden in een –geringe- verhoging van de
hoofdelijke personele omslag. De belastingen op het gemaal en geslacht
voorshands te handhaven. De raad zal een verzoek hiertoe indienen bij Zijne
Majesteit de Koning.
Schoolfonds In de begroting is ook een bedrag uitgetrokken van ƒ 950,- voor het
zogenoemde schoolfonds. In dat bedrag zit weer een bedrag van ƒ 750
verdisconteerd voor het salaris van de schoolonderwijzer A.van der Lee. De
raad merkt daarbij op dat het geenszins de bedoeling is om dit bedrag ten
goede te laten komen aan A. van der Lee, aan wie immers ontslag is
aangezegd. Mocht de ontslagaanvraag van Van der Lee niet worden
goedgekeurd, dan zal met ingang van 1837 het Reglement op het openbaar
onderwijs in die zin worden aangepast en de daartoe de nodige voordrachten
worden gedaan.
283

Folio 38-40 23 februari 1837
Verlichting De heer Daniel Hatz, thans wonende in Rijswijk, maakt melding van het feit
dat de gemeente Voorburg telkenjare een bedrag van ƒ 15,- uittrok als
tegemoetkoming in de kosten van het brandend houden van een lantaarn
nabij de Geestbrug. De raad vindt echter wederom geen termen om aan zijn
verzoek te voldoen, zelfs niet als tegemoetkoming in de kosten van 1835.
Predikant De Kerkenraad van de Nederduitsche Hervormde Gemeente maakt bekend
dat in plaats van de predikant Dr. Pijzel, de Weleerwaarde Heer F.H.G. van
Herson is beroepen. Ds. Pijzel is beroepen in Dordrecht en ds. Van Herson
komt uit Thamen aan den Amstel*. De raad is ingenomen met de komst van
de nieuwe dominee en zal alles doen om zijn verblijf alhier te veraangenamen.
Burgemeester Burgemeester C.C. Uhlenbeck heeft om ‘daarbij aangevoerde redenen’ bij
Zijne Majesteit zijn ontslag ingediend als burgemeester van Voorburg. De
raad ziet geen termen om de ontslagaanvrage van de burgemeester te
bemoeilijken.
* Thans gemeente Uithoorn
284

Folio 41-43 1 april 1837
Burgemeester De gouverneur stemt in met het eervolle ontslag aan burgemeester C.C.
Uhlenbeck en verzoekt hem alle op de gemeente betrekking hebbende
papieren en registers middels een proces-verbaal ter beschikking van de
eerste assessor te stellen. Tot de tijd dat Zijne Majesteit in de vacature zal
hebben voorzien, zal de eerste assessor de heer J. Sigmond hem volledig
vervangen. De raad dient onder het voorzitterschap van de heer Sigmond, als
waarnemend burgemeester, een voordracht aan Zijne Majesteit te doen voor
een nieuwe burgemeester. Nadat de heer Sigmond al de stukken in ontvangst
heeft genomen, dank hij de scheidende burgemeester voor de door hem aan
de gemeente bewezen diensten.
285

Folio 44-48 12 april 1837
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting over het jaar 1837 met een te
verwaarlozen verschil in bedragen goedgekeurd met een batig saldo van
ƒ 1,42 5 .
Belastingen De raad is van mening dat de classificaties van de huurwaarden van de
gebouwde eigendommen herziening behoeven. Veel gebouwde
eigendommen zijn immers herbouwd, verbeterd en geamelioreerd* Een
commissie uit de raad bestaande uit de heren Renaud en Van Zegwaard,
onder aanvoering van de secretaris, zullen zich hiermede moeten belasten.
Ook de gemeenteontvanger krijgt een rol toebedeeld: hij moet de 1 e grondslag
van ’s Rijks Personele Belasting aan de commissieleden mededelen.
Graf De heer Bernard Joost Verstege, inwoner van deze gemeente, vraagt
vergunning een grafruimte te mogen –laten- metselen op de Algemene
Begraafplaats van Voorburg. De notulist heeft meer dan twee folio’s nodig om
te omschrijven aan welke voorwaarden moet worden voldaan en wat hij
hiervoor verschuldigd is. Uiteindelijk krijgt de heer Verstege een grafruimte
toebedeeld tegen de buitenmuur van de kerk aan de oosthoek van de
noordkapel, letter A. Hij moet hiervoor een bedrag van ƒ 40,- betalen aan de
kerkelijke administratie en aan de burgerlijke administratie de gewone
begrafenisrechten.
Onderwijzer De heer A. van der Lee en de ondermeester H. Horstmanshoff hebben hun
declaraties ingediend over het eerste kwartaal van het jaar 1837. De raad
besluit om de declaraties van respectievelijk ƒ 162,50 en ƒ 25,- goed te
keuren en uit te keren. De raad verbindt daaraan de opmerking alles in het
werk te stellen om op korte termijn bij de gouverneur een uitspraak te
ontlokken over het al dan niet instemmen met het aan A. van der Lee
aangezegde ontslag.
Burgemeester De raad heeft een speciale vergadering uitgeschreven voor het opstellen van
kandidaten voor het burgemeesterschap. Deze vergadering zal worden
gehouden op woensdag de 19 e april 1837 ’s avonds om zes uur.
* amelioratie = verbetering, verfraaiing
286

Folio 49-50 19 april 1837
Burgemeester Allereerst mogen een groep van de voornaamste grondeigenaren een
commissie vormen om mede de kandidaatstelling te helpen ondersteunen.
Het zijn de heren: G. Bakhuizen, Joh. Cool, A. van Swieten, H. Swaan, F.C.
Zechner en L. Oosterlaan. Na deze benoeming verlaat de heer H. van
Zegwaard de vergadering (!) Nu zijn er nog vijf van de zes raadsleden
present, te weten de heren Sigmond, Terlaak, Brouwer, Huybers en Renaud.
Bij de eerste stemming blijken vier van de vijf stemmen te zijn uitgebracht
op… de heer Hermanus van Zegwaard. Op de 26 e april, een week na deze
vergadering, komt de groep grondeigenaren bijeen om hun gevoelen te peilen
over deze gedane voordracht.
287

Folio 51-53 26 april 1837
Burgemeester Uhlenbeck heeft officieel op 19 april 1837 eervol ontslag
gekregen. De groep notabelen moet nu hun mening gaan uiten over de door
de raad gedane voordracht ter vervulling van de burgemeestersvacature. De
heren Bakhuizen, Cool, Swaan en Zechner hebben in het geheel geen
bedenkingen tegen de heer Hermanus van Zegwaard. De heer Leendert
Oosterlaan daarentegen, vindt de huidige gemeentesecretaris –alhoewel hij
maar één stem had verkregen- de voorgedragen burgemeester had moeten
zijn. Hij is al meer dan dertig jaar in het belang van de gemeente bezig. Hierna
wordt de gecombineerde vergadering van de raad en de groep natabelen
gesloten.
288

Folio 56-59 2 mei 1837
Provincie De gouverneur laat middels een circulaire weten wie er als stemgerechtigden
zijn aan te wijzen voor het kiezen van de leden van provinciale staten. De
volgens de reglementen opgemaakte strembiljetten zullen dan worden
geopend op zaterdag de 13 e mei ’s middags om 12 uur. Ook hierbij worden
weer een aantal hoogstbelaste grondeigenaren uitgenodigd. In dit geval de
heren B. Schreuders, H. van den Bosch en N. Perquin. De secretaris de heer
J. Mulder verlaat nu de vergadering, waarna het raadslid Brouwer deze taak
van hem overneemt. Er blijken nu uiteindelijk drie kandidaten over te blijven.
1. De heer Van Zegwaard, de gemeentesecretaris Mulder en de gouverneur
hebben de heer C.I. van Assendelft voorgedragen. Van Assendelft is
gepensioneerd kapitein kwartiermeester bij het Oost-Indisch leger en
heeft nimmer iets van doen gehad met het ambtelijke bestuur en weet
niet van Voorburg af.
2. De tweede kandidaat is de heer Jan Mulder, gemeentesecretaris van
Voorburg. Hij is echter behalve gemeentesecretaris ook griffier van het
vredesgerecht, waarbij Voorburg als hoofdplaats van het kanton is
aangewezen. Bij keuze op de heer Mulder zou de kandidaat èn openbare
aanklager en griffier tegelijk moeten zijn van het vredesgerecht.
Bovendien is het nu juist het streven om de ambten van burgemeester en
secretaris gescheiden te houden in een gemeente van deze omvang.
3. De derde kandidaat is dan de heer Hermanus van Zegwaard, thans
notaris te Voorburg.
Aan Zijne Majesteit wordt dan uiteindelijk de persoon van Hermanus van
Zegwaard voorgedragen als kandidaat voor de opengevallen
burgemeestersplaats.
289

Folio 60-62 20 mei 1837
Predikant De gouverneur maakt bekend dat tot predikant der Nederlandse Hervormde
Gemeente is benoemd de weleerwaarde heer Daniël Theodorus François
Patijn, afkomstig uit Wadenoyen in Gelderland. Dit wordt voor kennisgeving
aangenomen.
Burgemeester In een voluit in de notulen geschreven proces-verbaal wordt aan Zijne
Majesteit medegedeeld, dat nadat aan alle voorschriften ter zake zijn voldaan,
de raad de persoon van Hermanus van Zegwaard heeft aangewezen tot
voorgedragen kandidaat voor de vervulling van de burgemeestervacature. Het
proces-verbaal wordt staande de vergadering door de loco-burgemeester
ondertekend, alsmede de gemeentesecretaris en aan de gouverneur
toegezonden.
290

Folio 63-64 13 juni 1837
Belastingen De speciale commissie, bestaande uit de heren Renaud en Van Zegwaard,
daarbij geassisteerd door de gemeentesecretaris en de gemeenteontvanger,
doen verslag van hun bevindingen over de vernieuwde vaststelling van de
huurwaarden van de gebouwde eigendommen. Op enige kleine en
ondergeschikte wijzigingen na, wordt het kohier vastgesteld en de opcenten
bepaald op vijf respectievelijk twee-en-een half.
291

Folio 65-66 4 juli 1837
Burgemeester Hermanus van Zegwaard mag zich na het afleggen van de vereiste eden en
de nodige formaliteiten de nieuwe burgemeester van Voorburg noemen. Na
de nodige gloedvolle toespraken en bedankjes voor de waarneming tijdens de
sede vacante neemt de heer Van Zegwaard zijn burgemeesterszetel in.
292

Folio 67-70 19 juli 1837
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele omslag
goedgekeurd.
Raadslid Omdat de heer Van Zegwaard nu burgemeester is geworden, is er een
vacature voor een raadszetel ontstaan. Bij het stemmen voor twee geschikte
kandidaten wordt bij de eerste stemming vijf van de zes stemmen uitgebracht
op de heer Everhard Wilhelm Bauer en één op Johannes Hooijmans. De heer
Bauer is aldus aangewezen als eerste kandidaat. Bij de tweede stemming
worden vier van de zes stemmen uitgebracht op Dirk van Schagen, één op
Teunis van Abshoven en één op Hendrik Swaan. De heer Van Schagen is
aldus de tweede voorgedragen kandidaat. Op de gebruikelijk manier wordt er
echter eerst weer een commissie van notabelen geformeerd om over deze
kandidaatstelling te beraadslagen. Het zijn de heren Gerrit Bakhuijzen, Jacob
Noordijk en Hendrik Swaan, die daarover zullen vergaderen op maandag de
24 e juli ’s avonds om zes uur.
Schooltoezicht Door het vertrek van de predikant Pijzel naar Dordrecht is er een vacature
ontstaan in de commissie voor het schooltoezicht op het openbaar onderwijs.
In zijn plats wordt nu de nieuwe predikant ds. Patijn aangewezen.
Onderwijzer De heer A. van der Lee (nog steeds in deinst als dorpsschoolonderwijzer) en
de ondermeester hebben hun declaraties ingediend voor het tweede kwartaal
van het jaar 1837. Het gaat om een bedrag van ƒ 187,50. Ook ditmaal keurt
de raad de declaraties goed.
Archief De burgemeester krijgt de bevoegdheid om schalen, balansen en gewichten
op kosten van de gemeente aan te schaffen voor de broodwegingen. Deze
spullen moeten, alsmede de kadastrale kaarten, leggers en plans en de
bewijzen van eigendom van de ambachtsheerlijkheid, keurig worden
opgeborgen in het rechthuis van de gemeente. Dit alles moet betaald worden
uit de post onvoorzien op de begroting.
293

Folio 71-72 24 juli 1837
Raadslid De commissie van notabelen, daartoe aangewezen in de vorige vergadering,
stemt volledig in met de voordracht van de door de raad aangewezen
kandidaten voor het raadslidmaatschap. De voordracht aan gedeputeerde
staten is dus: 1. Everhard Wilhelm Bauer en 2. Dirk van Schagen.
294

Folio 73-75 2 augustus 1837
Schooltoezicht Tot nieuw lid in de commissie van schooltoezicht op het openbaar onderwijs
wordt aangewezen de Weleerwaarde Heer ds. Patijn.
Kermis De burgemeester wil de kermis nieuw leven inblazen en de kraamhouders en
kooplieden bepaalde vrijstellingen van onder meer stageld verlenen. In plaats
van voorstellen tot afschaffing komen er nu alleen adhesiebetuigingen van de
raadsleden. De kermis die op de 27 e augustus ingaat zal –voor wat de
gemeente betreft- geen last hebben van retributies of stageld. Voor de
eventueel te maken onkosten voor deze kermis zal toestemming gevraagd
worden aan gedeputeerde staten, om die te verhalen uit de post onvoorzien.
295

Folio 76-80 12 september 1837
Raadslid De heer Everhard Wilhelm Bauer is door gedeputeerde staten toegelaten als
nieuw raadslid ter vervanging van de heer Van Zegwaard.
Schooltoezicht Ds. Patijn laat zich de benoeming als lid van de commissie van schooltoezicht
op het openbaar onderwijs gaarne welgevallen.
Schutterij De gemeente moet een bedrag van ƒ 24,30 bijdragen in de kosten van het
Bataljon Rustende Schutterij voor het jaar 1837. Dit bedrag moet worden
voldaan uit de post onvoorzien van de begroting 1937.
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1836 ingeleverd. De
rekening moet weer op de gebruikelijke manier worden goedgekeurd door een
commissie van notabelen. De commissie bestaat nu uit de heren: J. Noordijk,
D. van Haastert, J. Hooimans, J.Th. Le Roy, F. van Abshoven en J.J. van der
Sanden. Zij moeten de rekening ‘opnemen’ op woensdag de 20 e september
om half twaalf.
Verlichting De verpachting van de verlichting met lantaarns en reverbères zal eind
september vervallen. De burgemeester stelt voor de pacht weer te gaan
gunnen aan de minstbiedende. Omdat de termijn nog maar kort is, krijgt de
burgemeester, daarbij geassisteerd door de secretaris, de opdracht dit zo snel
mogelijk te regelen.
Onderwijzer Gedeputeerde staten hebben zich gebogen over de voordracht van de raad
om de heer A. van der Lee wegens ongeschiktheid te ontslaan. De
statenleden vinden deze voordracht, gepaard gaand aan een weigering van
enig pensioen, onregelmatig en onaanneembaar. Zij willen nu dat de raad
weer in vergadering treedt met de commissie van schooltoezicht en met de
kerkenraad voor wat betreft de verbinding met de bediening van koster,
voorzanger enzovoorts. Een commissie ad hoc bestaande uit de heren
Terlaak, Brouwer en Renaud mag de kastanjes uit het vuur halen.
Raadslid De heer Bauer legt in handen van de burgemeester de vereiste eden af en is
daarmede geïnstalleerd als nieuw raadslid. Hij mag in de eerstvolgende
vergadering zitting nemen.
296

Folio 81-82 20 september 1837
Verlichting De burgemeester moet zijn ontwerpbestek van aanbesteding van de pacht
voor de verlichting voor goedkeuring inleveren bij gedeputeerde staten. De
aanbesteding is gepland op vrijdag de 29 e september ’s middags om twaalf
uur. Het moet verder alom bekend gemaakt worden en er moet een
advertentie geplaatst worden de Nederlandsche Staatscourant.
Rekening De commissie van notabelen die de rekening over 1836 moesten nazien heeft
alleen de heer Jacob Noordijk acte de présence gegeven. Alle andere heren
hebben het laten afweten. Alleen de heer Van Abshoven heeft zich netjes
laten verontschuldigen. Desalniettemin wordt de rekening gesloten met een
batig saldo van ƒ 335,29 5 . De rekening wordt verder op de gebruikelijke
manier toegezonden naar gedeputeerde staten.
297

Folio 83-84 29 september 1837
Verlichting Het goedgekeurde bestek voor de aanbesteding van de verlichting staat op de
rol. De aanbesteding zal gelden voor drie jaren, te weten vanaf eind
september 1837 tot eind september 1840. De laagste inschrijver krijgt een
premie van ƒ 2,- op het bestek en ƒ 1,- voor het onderhoud van de lantaarns.
De laagste inschrijver blijkt te zijn de heer Antonie Tewis, die heeft
ingeschreven op het bestek voor ƒ 175,- en voor ƒ 25,- voor het onderhoud
van de lantaarns. Hij is dus totaal verschuldigd 3 x ƒ 200,- oftewel ƒ 600,-.
Wel zal de heer Tewis zich nog moeten voorzien van een degelijke
borgstelling. Van dit alles is proces-verbaal opgemaakt en toegezonden naar
gedeputeerde staten.
298

Folio 85-90 31 oktober 1837
Rekening Gedeputeerde staten hebben de administratieve rekening over het jaar 1836
goedgekeurd met een batig saldo van ƒ 335,29 5 .
Verlichting Ook hebben gedeputeerde staten het proces-verbaal van de aanbesteding
van de openbare verlichting goedgekeurd.
Haardas De burgemeester heeft de voorwaarden op schrift gesteld voor de openbare
verpachting van de haardas. De aanbesteding geschiedt ook weer voor drie
jaar en begint op 1 januari 1838. De openbare aanbesteding zal plaatsvinden
op ‘Dingsdag de 21 e November des middags ten 12 ure’
Nachtwaker De gouverneur wil dat de gemeente op dezelfde voet als dit plaats vond in de
winterseizoenen van 1835 en 1836 de gemeente laat bewaken door
bezoldigde nachtwakers, die daarbij geassisteerd dienen te worden door de
veldwachter. De kosten moeten worden gevonden in de jaarlijkse begroting.
Burgemeester en assessoren krijgen volmacht om het een en ander handen
en voeten te geven.
Raadsleden Er zijn weer raadsleden aan de beurt om volgens de reglementen af te treden.
Het zijn achtereenvolgens de heer W.J. Terlaak, de 2 e assessor, de heer P.
B r o u we r, raadslid en de heer H. van Zegwaard, burgemeester. Zij willen
echter alledrie gewoon aanblijven in hun functies. Aldus wordt aan
gedeputeerde staten medegedeeld.
Onderwijzer Het hete hangijzer van het aangezegde ontslag van de onderwijzer A. van der
Lee komt weer aan de orde. De gecommitteerden hebben zich over de
kwestie gebogen en zijn in zoverre overstag gegaan, dat wel de onderwijzer
ontslag krijgt maar nu met het uitzicht op een ‘voegzaam pensioen. Maar eerst
moet daar nog een keer over vergaderd worden in een gecombineerde
vergadering van de daartoe gecommitteerden, de schoolopziener en de leden
van de plaatselijke schoolcommissie. Deze bijeenkomst vindt plaats op
donderdag ‘den 9 e dezer maand des middags ten 12 ure’ *
Verlichting De weg lopend vanaf de kom van het dorp naar de rooms-katholieke kerk, het
huidige Oosteinde dus, is ’s avonds bij donkere maan slecht verlicht. Toch
vinden er ook ‘s avonds in die kerk diensten plaats, waarbij kerkbezoekers
genoodzaakt zijn zich over een donkere weg naar die kerk te begeven. Met
veel omhaal van woorden wordt melding gemaakt van het feit dat ongeveer de
helft van de bevolking rooms-katholiek is en dat veel van de kerkbezoekers in
de kom van het dorp wonen. De raad wil dan ook geen precedenten scheppen
om met de voorziening in de verlichting van het Oosteinde ook andere straten
buiten de bebouwde kom te gaan verlichten. Men denkt aan vijf
straatlantaarns voldoende te hebben. Het besluit, dat het algemene stemmen
wordt aangenomen, staat dus helemaal op zich.
* Aangezien deze vergadering plaats vindt op de 31 e oktober 1837 zal hier wel bedoeld zijn: niet ‘den 9 e
dezer maand’, maar 9 november. Noot BD
299

Folio 91-92 9 november 1837
Onderwijzer De kwestie van het ontslag van de onderwijzer, al dan niet met uitzicht op
pensioen, is wederom gewogen en blijkbaar toch te licht bevonden. De
gecommitteerden, in samenspraak met de schoolopziener en de
schoolcommissie hebben nog veel tegengestelde meningen en de
beraadslagingen hebben nog niet tot een eenduidig standpunt geleid. De
kwestie wordt daarom weer verdaagd naar een volgende gelegenheid oftewel
Is besloten deze gecombineerde vergadering over het zelve tot eene nadere
geschikte gelegenheid te adjourneren’.
300

Folio 93-94 23 november 1837
Gecombineerde vergadering van de gemeenteraad, de schoolopziener en de
leden van de commissie van het schooltoezicht.
Onderwijzer Na veel bedenkingen, onder meer van de heer Sigmond, die bij het eerder
ingenomen standpunt van de gemeenteraad wil blijven van een oneervol
ontslag en geen pensioen, komt men uiteindelijk toch tot een besluit. De
onderwijzer krijgt alsnog ontslag, maar mede door toedoen van de
schoolopziener, wordt het jaarlijks in het vooruitzicht gestelde pensioen niet
ƒ 250,- maar ƒ 400,-. Dat pensioen moet ofwel uit de gemeentekas ofwel –
gedeeltelijk- uit de provinciale kas worden voldaan. In die zin wordt een
proces-verbaal opgesteld, ondertekend door de schoolopziener en de
secretaris, en toegezonden aan gedeputeerde staten.
301

Folio 95-96 21 november 1837
( In het notulenboek wordt het verslag van de vergadering van de 21 e
november 1837 vermeld na die van 23 november 1837 ) BD
Haardas De verpachting van het contract voor het ophalen van de haardas heeft op 31
oktober plaatsgevonden. De hoogste inschrijver was een zekere heer J.
Canters voor het uiteindelijke bedrag van ƒ 95,-. De raad vindt dit bedrag te
laag en verdaagt de inschrijving. De heer Canters krijgt wel de toegezegde
premie van ƒ 5,-.
302

Folio 97-101 12 december 1837
Haardas Gedeputeerde staten hebben kennis genomen van het mislukken van de
openbare aanbesteding voor het ophalen van haardas en vuilnis binnen de
gemeente. De gemeente mag nu nadere voorwaarden stellen en opnieuw een
openbare aanbesteding organiseren. De burgemeester en de assessoren
krijgen de volmacht om naar bevind van zaken te handelen, hetgeen zij
blijkbaar al gedaan hebben. De heer Antonie Tewis heeft nu een bedrag
geboden van ƒ 215,- en daarmee kan de raad wel instemmen.
Begroting De begroting voor het jaar 1838 laat een totaalbedrag aan inkomsten zien van
ƒ 5408,30 5 , aan uitgaven ƒ 5404,30 5 en dus een batig saldo van ƒ 4,-.
Aangezien de posten in deze begroting in grote lijnen overeenstemmen met
die van het afgelopen jaar, overweegt de raad ook de financieringsmiddelen
gelijk te laten zijn.
Onderwijzer Gedeputeerde staten stemmen in met het voorstel van de raad, de
schoolopziener en de leden van de commissie van schooltoezicht om aan de
heer A. van der Lee ontslag aan te zeggen, maar met uitzicht op een jaarlijks
pensioen van ƒ 250,-. Op de voorgestelde ƒ 400,- gaat men dus niet in. De
heer A. van der Lee krijgt nu de keus om met ingang van het nieuwe jaar met
pensioen te gaan, oftewel zo lang aan te blijven, tegen de thans geldende
vergoeding, totdat er een plaatsvervanger kan worden gevonden. Het
gemeentebestuur stelt dan verder nog dat hij –de onderwijzer- minstens een
maand tevoren van de aanstelling van een nieuwe onderwijzer in kennis zal
worden gesteld.
De ondermeester krijgt voorts de garantie dat hij voorshands een jaarlijks
traktement van ƒ 100,- gaat krijgen. Het is immers niet zeker of de nieuwe
hoofdonderwijzer zelf een nieuwe ondermeester gaat kiezen en of hij dan in
zijn functie kan blijven. Hij heeft dan nog de tijd òf om zelf een nieuwe
betrekking te kiezen òf om met de nieuwe hoofdonderwijzer overeen te komen
dat hij kan blijven als ondermeester.
Zowel onderwijzer Van der Lee, alswel ondermeester Horstmanshoff krijgen
van het een en ander schriftelijk bericht. Afschriften gaan zoals gebruikelijk
naar gedeputeerde staten, de schoolopziener en naar de commissie van
schooltoezicht.
Wegen De provincie heeft in 1836 een reglement ontworpen over het beheer en het
onderhoud van de buurtwegen in de gemeenten. De statenleden vragen u aan
de raad om daarover hun gedachten te laten gaan en daarover te rapporteren.
Eventuele bedenkingen kunnen aan de burgemeester medegedeeld worden,
die deze dan in eerstvolgende vergadering aan de orde kan stellen.
Gemeentewerken De burgemeester maakt bekend dat met ingang van 1 januari 1838 de diverse
gemeentelijke werkzaamheden door ambachtslieden bij toerbeurt zullen
worden verricht. Voor het jaar 1838 zijn daarvoor aangewezen:
• J.Sigmond: voor het timmerwerk;
• L. Donker: voor het metselwerk;
• J. Renaud: voor het verfwerk
• D. van Schagen: voor het smidswerk.
Verv. Folio 97-101 Vervolg van: 12 december 1837
Schutterij Als gecommitteerden in de werkzaamheden verbonden aan de lichtingen voor
de Nationale Militie zijn de heren W.J. Terlaak en J. Renaud voorgesteld.
303

Folio 102-108 30 januari 1838
Raadsleden De raadsleden Terlaak en Brouwer, die op 2 januari hadden moeten aftreden,
mogen van gedeputeerde staten in hun functies blijven.
Assessor Hetzelfde geldt ook voor de assessor W.J. Terlaak. Hij mag als 2 e assessor
aanblijven.
Burgemeester Ook de burgemeester krijgt een herbenoeming en daaraan gekoppeld ook de
gemeentesecretaris. Zij nemen hun functies dadelijk weer op.
Haardas Gedeputeerde staten hebben het onderhandse contract voor het ophalen van
haardas en vuilnis ten gunste van Antonie Tewis goedgekeurd.
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting 1838 goedgekeurd met de
respectievelijke bedragen aan inkomsten, uitgaven en batig saldo van
ƒ 5408,30 5, ƒ 5406,- en ƒ 2,30 5 .
Onderwijzer Gedeputeerde staten maken bekend dat zij instemmen met het besluit om de
hoofdonderwijzer A. van der Lee te ontslaan met een pensioen van ƒ 250,- uit
de gemeentekas. Tevens heeft Van der Lee, middels een brief aan
gedeputeerde staten, laten weten dat hij wil aanblijven totdat er voor hem een
vervanger zal zijn gevonden.
De kerkmeesters van de Nederduitsch Hervormde Gemeente laten voorts
weten dat A. van der Lee per dezelfde datum ook uit zijn kerkelijke
bedieningen zal zijn ontslagen, zodra de nieuwe onderwijzer die functies op
zich zal nemen. *
* Van oudsher waren de lagere scholen en dorpsscholen in ons land bijna altijd door de kerken opgericht en dus
kerkelijk eigendom. Maar ondanks de veranderingen in ons staatsbestel en de invoering –in 1806- van een nationale
onderwijswet, behield de Hervormde Kerk ook na 1806 veel invloed op de –openbare- school en dan met name die op
het platteland. Van de later veel strikter doorgevoerde scheiding tussen kerk en staat was nog weinig te merken. In veel
plattelandscholen was de onderwijzer dan ook tevens koster, voorzanger, doodgraver, organist, kerkeknecht
enzovoorts. In Voorburg was dat niet veel anders. Ook hier had de onderwijzer van de dorpsschool in de eerste helft
van de 19 e eeuw inkomsten uit kerkelijke nevenfuncties. Dat was ook wel noodzakelijk omdat een onderwijzer vaak van
zijn niet al te royale traktement ook nog eens de opleiding van ondermeesters moet bekostigen en soms zelfs in de kost
moest nemen. (Noot: Bernard Dijkman 8-7-2003)
304

Vervolg van folio 105 Vervolg van 30 januari 1838
Verkeer De raad stemt in grote lijnen in met het door de provincie opgestelde
reglement voor het beheer en onderhoud van de buurtwegen in de gemeente.
Met name de heer Brouwer heeft hierbij echter niet minder dan acht
opmerkingen:
1. Houders van hondenwagens zouden zich op de dezelfde manier
moeten gedragen als met paarden bespannen rijtuigen;
2. Geleiders van een paard, paarden of rijtuigen bespannen met
paarden, ezels, meelezels en honden dienen -zodra zij zich
verwijderen- hun dieren behoorlijk vast te zetten;
3. Het moet verboden worden om meer dan drie paarden aan de staart
achter elkaar gebonden te vervoeren. Dat geldt voor het brengen van
de dieren naar of van het land of om ze naar een markt te brengen.
Ook mogen de dieren niet los blijven lopen, ook niet als vermoed
wordt dat ze zelf de weg wel weten;
4. De jaaglijnen van alle niet door paarden, maar door mensen
voortgetrokken schepen en schuiten bij elke brug moeten worden
‘opgeschoten’ om de vrije doorgang of doorvaart niet te belemmeren;
5. Het moet verboden worden om binnen een bepaalde afstand van de
wegen dode dieren de huid af te stropen;
6. Stieren mogen niet anders langs de wegen vervoerd worden dan
‘geknieband’ oftewel met een touw dat de kop verbindt met de
voorpoten. Ook moeten de drijvers van stieren met een hoorn een
sein geven aan tegemoetkomende rijtuigen;
7. De drijvers van veekudden moeten zodanige maatregelen nemen dat
voetgangers de ruimte krijgen om zonder hinder de kudden te
kunnen passeren;
8. De bomen langs de weg moeten zodanig gesnoeid zijn en er moeten
zodanige ruimtes overblijven tussen de geplante bomen dat er
voldoende zicht blijft tussen de bomen en de weg. Dit geldt dan
vooral voor de eigenaren van landhuizen.
Omdat er doorgaans in de plattelandsgemeenten maar één veldwachter is en
zijn aanwezigheid doorgaans in de kom van het dorp is vereist, zullen er
maatregelen genomen moeten worden om de veiligheid op de wegen te
garanderen. Daarom wordt gepleit voor een korps van provinciale
veldwachters of marechaussees. De organisatie en de bezoldiging van een
dergelijk korps ter handhaving van de veiligheid op de buitenwegen wordt met
vertrouwen overgelaten aan de wijsheid en het verlichte oordeel van Hunne
Edelgroot Achtbaren.
Onderwijzer Een commissie uit de raad, bestaande uit de heren Terlaak, Brouwer en
Renaud moet rapport uitbrengen over de hoogte van het jaartraktement van
de nieuwe onderwijzer op de dorpsschool.
305

Folio 109-110 12 maart 1838
Schoolreglement De heren Terlaak, Brouwer en Renaud hebben de nodige aanpassingen
aangebracht in het thans geldende schoolreglement, met name de hoogte van
het traktement van de onderwijzer op de dorpsschool. De raad bediscussieert
het reglement artikelsgewijs en heeft geen aanmerkingen op het ‘huiswerk’
van de heren. Het concept moet nu nog de goedkeuring krijgen van de
schoolopziener en gedeputeerde staten.
Belastingen Het kohier van de hoofdelijke personele omslag wordt nagenoeg geheel in
overeenstemming met de in het vorig belastingjaar vastgestelde wijzigingen
vastgesteld en aan de provinciale autoriteit toegezonden.
306

Folio 111-112 14 juni 1838
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijk personele omslag
over het jaar 1838 goedgekeurd. Het kohier is inmiddels in handen gegeven
aan de gemeenteontvanger.
Schoolreglement Gedeputeerde staten hebben het gewijzigde schoolreglement goedgekeurd.
Wegen en waterlopen De burgemeester heeft in concept een bestek opgemaakt voor het openbaar
aanbesteden van het uitdiepen en ’reinhouden’ van met name de Kerklaan, de
Kleine Laan en de Pastorij Havenslooten. Deze werkzaamheden zullen qua
tijd gelden voor vijf jaar, te beginnen begin augustus dit jaar en eindigend eind
juli 1843. Het raadslid Huijbers krijgt de specifieke opdracht om de kosten van
het uitdiepen van de Havensloten te berekenen en op papier te zetten. De
aanbesteding zelf zal in handen zijn van burgemeester en assessoren.
307

Folio 113-116 30 augustus 1838
Wegen en waterlopen De aanbesteding van het uitdiepen en schoonmaken van de Havensloten
heeft plaats gevonden. Jan de Boer en Maarten Parlevliet hebben ingetekend
voor een bedrag van ƒ 700,- en Dirk de Koning voor ƒ 696,-. Het raadslid
Huijbers heeft echter berekend dat het hele werk moest kunnen worden
uitgevoerd voor ƒ 340,-. De intekenaren zitten dus veel te hoog en dat kan het
gemeentelijke bruintje niet trekken. Burgemeester en assessoren hebben
besloten om de aanbesteding op te houden en eerst aan gedeputeerde staten
om goedkeuring te gaan vragen.
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1837 opgemaakt. Op
de gebruikelijke manier zal een groep van de hoogstaangeslagenen weer
worden belast met het opnemen en sluiten van de rekening. De zitting zal
plaatsvinden op zaterdag 8 september om halféén op het raadhuis.
Inventaris De burgemeester heeft een inventaris opgemaakt van diverse voor de
gemeente belangrijke stukken. Het zijn de originelen van de effecten en de
eigendomsbewijzen betreffende de aankoop van de ambachtsheerlijkheid, het
proces-verbaal van de grensscheidingen tussen de gemeenten ’s-
Gravenhage, Rijswijk, Stompwijk; Veur en deze gemeente en het reglement
op het bestuur ten plattelande in de provincie Holland. Alle stukken worden
zorgvuldig nagezien op echtheid en in een gesloten kist gedeponeerd, die in
een kast van de secretarie zal worden bewaard. Kopieën van de inventaris
worden netjes opgeborgen in het archief. Aan de inventaris wordt nog
toegevoegd een afschrift van de overeenkomst tussen het gemeentebestuur
en de kerkelijke administratie van de Hervormde Gemeente over het
aanleggen van de Burgerlijke Begraafplaats. Voorts wordt de zogenoemde
adelsbrief toegevoegd, zijnde de officiële omschrijving van het
gemeentewapen, zoals vastgesteld door de Hoge Raad van Adel.
308

Folio 117-118 8 september 1838
Al de leden present dempto (behalve) de heer Bauer
Rekening De rekening over het jaar 1837 is door de raad en de daartoe verschenen
notabelen opgenomen en gesloten met een batig saldo van ƒ 384,03 5 . Daarna
wordt de rekening in duplo naar gedeputeerde staten toegestuurd.
309

Folio 119-122 3 oktober 1838
Onderwijzer Bij Zijne Majesteit is nog een rijkspensioen aangevraagd voor de ontslagen
onderwijzer A. van der Lee. Majesteit heeft echter nog niet geantwoord en
beschikt. Er moet dus afgewacht worden.
Ambtenaar Burg. Stand Volgens het Burgerlijk Wetboek moet er binnen elke gemeente een
ambtenaar van de burgerlijke stand worden aangesteld. Aangezien deze
functie al jaren door de burgemeester wordt uitgeoefend besluit de raad ook in
dit geval de heer Hermanus van Zegwaard, burgemeester, aan te wijzen.
Certificaat Een kleermakersknecht, Theodorus Jacob van Nispen, heeft enige jaren bij
meester-kleermaker J. Spilmes ingewoond en heeft aan de burgemeester
gevraagd om een certificaat van goed gedrag. Dat certificaat denkt hij nodig te
hebben bij een ‘Rekwest om Rehabilitatie’. Er zijn geen aanmerkingen op zijn
gedrag, zodat hem het gevraagde certificaat kan worden uitgereikt.
Wegen en waterlopen De heren Antonie Tewis en Dirk van der Lee jr. hebben zich bij de
burgemeester vervoegd en hem aangeboden om voor een bedrag van ƒ 400,-
vijf jaren lang de Havensloten uit te diepen en schoon te houden. De raad
stemt hiermede in mits er gezorgd wordt voor een behoorlijke borgtocht.
Nachtwakers In het komende winterseizoen moeten er onder aanvoering van de
veldwachter weer nachtrondes worden gelopen. De burgemeester moet de
kosten daarvan berekenen. Tezamen met de assessoren moet hij de
uitvoering door bezoldigde nachtwakers ‘menageeren’.
Ziekenzorg Er komt een ‘reglement’ ter tafel dat kennelijk een begin maakt met een vorm
van volksverzekering op geneeskundige hulp en op het begraven. De raad
vindt dit wel belangrijk, maar neemt voorshands een afwachtende houding
aan totdat dit onderwerp wat meer gemeengoed is geworden.
310

Folio 123-125 18 oktober 1838
Onderwijzer Het heeft Zijne Majesteit behaagd… om aan de onderwijzer Adrianus van der
Lee een rijkspensioen toe te kennen van ƒ 200,- ’s jaars. Behalve de ƒ 250,-
die hem reeds was toegekend uit de gemeentekas, mag de ontslagen
onderwijzer totaal ƒ 450,- aan pensioen ontvangen. Het rijkspensioen gaat in
per 1 januari 1839. Van der Lee is nu per die datum officieel ontslagen. In
overleg met de districtsschoolopziener wordt nu de procedure in gang gezet
om in de vacature Van der Lee te gaan voorzien. Afschrift van deze
beschikking gaat niet alleen naar de heer Van der Lee, maar ook naar zijn
‘ondermeester’ H. Horstmanshoff.
Wegen en waterlopen Er is intussen een ondershands contract tot stand gekomen tussen Antonie
Tewis en Dirk van der Lee jr. voor het uitdiepen en schoonhouden van de
Havensloten. Zij zullen dit werk gedurende vijf jaar gaan uitvoeren voor het
totaalbedrag van ƒ 375,- oftewel ƒ 75,- per jaar. De burgemeester ontvangt
een bedankje voor de correcte wijze waarop hij deze kwestie heeft opgelost.
311

Folio126-129 3 december 1838
Wegen en waterlopen Gedeputeerde staten hebben het onderhandse contract over het uitdiepen en
schoonhouden van de Havensloten goedgekeurd.
Presentiegelden c.a. De burgemeester heeft aan gedeputeerde staten gevraagd een post van
ƒ 75,- op de begroting te mogen brengen voor wat genoemd wordt:
‘stalgelden’. De bedoeling is om daaruit bepaalde onkosten van raadsleden of
van assessoren te kunnen voldoen, waar het presentiegeld of de toelagen niet
in voorzien. Hij wil daar dan zonder voorafgaande toestemming in
voorkomende gevallen gelden uit ontrekken om die onkosten te vergoeden of
de toelagen enigszins mee te verhogen.
Onderwijzer Kandidaten voor de vacante onderwijzerspost zullen op donderdag en vrijdag
20 en 21 december des morgens om negen uur worden ontvangen. Met
goedkeuring van de schoolopziener worden daarbij uitgenodigd: de leden van
de commissie van schooltoezicht, de eerwaarde kerkenraad en kerkmeesters
van de Nederduitsche Hervormde Gemeente, alsmede de beide ‘Leeraren
van den Godsdienst’. Uiteraard krijgen de diverse sollicitanten daarvan
bericht.
Begroting 1839 De begroting over het jaar 1839 laat aan inkomsten, uitgaven en batig saldo
respectievelijk de volgende bedragen zien: ƒ 6071,32 5 , ƒ 6066,- en ƒ 5,32 5 .
De financiering van de uitgaven zal weer zoveel mogelijk in overstemming met
de handelwijze van het vorig jaar worden gedaan.
Mededelingen:
Verlichting De burgemeester heeft het nodige gedaan om de reverbères en
hanglantaarns binnen de bebouwde kom van nieuwe bolglazen en prisma’s te
voorzien.
Onderstand De ‘zoo alleszins beruchtte inwooner dezer gemeente Jacob Ernst Zieck’ is
voor rekening en ten laste van de gemeente geplaatst in een inrichting van de
Maatschappij van Weldadigheid , de Ommerschans’ *
Schutterij In de commissie tot de werkzaamheden van de Nationale Militie hebben weer
zitting de heren W.J. Terlaak en P. Brouwer.
* In de negentiende eeuw kreeg de Ommerschans, die vóór die tijd een fortificatie ter bescherming van de zuidgrens van Groningen,
Friesland en Drenthe was geweest, een nieuwe bestemming. In 1818 was door generaal Johannes van den Bosch het initiatief
genomen voor een Maatschappij van Weldadigheid die tot doel had om het groeiend aantal paupers, bedelaars, landlopers,
vondelingen en wezen op te voeden tot zedelijkheid en een eerlijk zelfbestaan, door hen onder te brengen in landbouwkolonies. Cfr.
www.kun.nl/ahc/vg/htm: Een site over de Vaderlandse geschiedenis van de Katholieke Universiteit Nijmegen.
312

Folio 130-132 20 december 1838
Gecombineerde vergadering geheel gewijd aan de vervulling van de
onderwijzersvacature.
Onderwijzer Niet minder dan 28 van de 39 sollicitanten is opgekomen om door de
districtsschoolopziener, de commissie van toezicht op het lager onderwijs te
Voorburg, de burgemeester en assessoren en raadsleden aan een
vergelijkend examen te worden onderworpen. De namen van de 28
kandidaten zijn integraal in de notulen vermeld (folio 131) De schoolopziener,
liet zich assisteren door de heer A.D.I. Mioulet, eerste onderwijzer in de
Franse taal en letterkunde bij het stedelijk gymnasium te ’s-Gravenhage. Zij
zijn getest op het lezen en schrijven, rekenen en maken van opstellen. Daarbij
onderscheidden zich acht personen boven de andere. Dat waren
respectievelijk de heren J.G. Ledegang uit Numansdorp (4), J. Janszoon
Alberda uit Amsterdam (6), C. Hazemeijer uit Rotterdam (7), J.G. Kuijper uit
Rotterdam (8), J. Laan Cz uit Amersfoort (14), G. Jolcer uit Sijbekarspel (17),
M. Reus uit Dordrecht (18) en J. Hage van den Heuvel uit ’s-Gravenhage (26).
De afgevallen kandidaten worden onder dankzegging heengezonden en de
overgeblevenen worden de volgende dag op dezelfde plaats en uur wederom
uitgenodigd.
313

Folio 133-134 21 december 1838
Gecombineerde vergadering geheel gewijd aan de vervulling van de
onderwijzersvacature.
Onderwijzer Weer wordt er een examen afgenomen, maar nu komt de heer Jacob
Janszoon Alberda er als beste uit. De afgevallen kandidaten komen naar
rangorde van geschiktheid in de volgende volgorde: 14, 7, 26, 18, 17, 8 en 4.
Van alles wordt door de schoolopziener een proces-verbaal opgemaakt en
toegezonden aan het ministerie van onderwijs.
314

Folio 135-136 28 december 1838
Onderwijzer Ook deze vergadering is weer geheel gewijd aan het opvullen van de
onderwijzersvacature. Alle op het examen betrekking hebbende stukken
worden voorgelezen:
1. het proces-verbaal opgemaakt door de schoolopziener de heer I.I.
Roozeboom;
2. een opsomming in de vorm van een tabel van de kundigheden van
elke geëxamineerde kandidaat;
3. een nota van aanmerkingen op de notulen van de raadsvergadering
van de 21 e december 1838.
De stukken worden ondertekend en opgezonden naar de heer
schoolopziener, die ze op zijn beurt weer moet doorsturen naar de
gouverneur.
315

Folio 137-139 11 januari 1839
Onderwijzer De gouverneur heeft goedkeuring gehecht aan het raadsbesluit om de heer
Jacob J z Alberda aan te stellen tot onderwijzer op de dorpsschool. De nieuwe
onderwijzer krijgt daarbij mededeling van zijn traktement en al de rechten en
verplichtingen die aan deze functie zijn verbonden. Hij wordt geacht op 1
februari in dienst te treden. Hij krijgt zijn acte van aanstelling uitgereikt en de
commissie van schooltoezicht en de heren van de kerkelijke administratie
krijgen bericht. Behalve de hier niet vermelde kerkelijke bedieningen krijgt de
nieuwe onderwijzer ook nog een aantal baantjes toegeschoven, te weten die
van aanspreker of ‘noodiger ter begravenissen’, alsmede van administrateur
van de Burgerlijke begraafplaats.
Tot slot komt er dan nog een verzoek binnen van de ontslagen onderwijzer A.
van der Lee. Hij wil binnen de gemeente toegelaten worden als
huisonderwijzer. Zonder tegenwerpingen wordt dit goedgevonden.
Gemeentewerken De bij toerbeurt aangewezen ambachtslieden die zorg moeten dragen voor
het onderhoud van de diverse gemeentewerken zijn:
• J.B. van der Heijden, voor het timmerwerk
• N. Perquin, voor het metselwerk
• J. van den Braak, voor het verfwerk
• H. Niesert, voor het smidswerk
• H.D. van Ettinger, voor het loodgieterswerk
316

Folio 140 18 januari 1839
Onderwijzer De gouverneur laat weten dat de nieuw aangestelde onderwijzer, de heer
Jacob J z Alberda te Amsterdam voor de eer aangesteld te worden tot
dorpsonderwijzer heeft bedankt. De burgemeester krijgt nu de opdracht om de
heer J. Laan C z , thans onderwijzer aan de Hervormde Diaconieschool te
Amersfoort te benaderen. De daarbij betrokken autoriteiten worden van deze
gang van zaken op de hoogte gesteld.
317

Folio141-142 26 januari 1839
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting over het jaar 1839 zonder
wijzigingen goedgekeurd.
Onderwijzer De schoolopziener wordt uitgenodigd om een der kandidaten uit te zoeken,
die ook hebben deelgenomen aan de afgelegde vergelijkende examens,
zonder één der sollicitanten te willen despiciëren*
* despiciëren = afkeuren
318

Folio 143-147 6 maart 1839
Onderwijzer De heer schoolopziener laat weten dat inmiddels de vacante functie van
onderwijzer op de dorpsschool tijdelijk wordt waargenomen door de heer W.
van Arkel, huisonderwijzer te ’s-Gravenhage. Nu er al minstens vier weken
zijn verstreken sinds de heer Alberda heeft bedankt, wil hij dat de raad zo
spoedig mogelijk overgaat tot het doen van een voordracht van nieuwe
kandidaten. Daarbij gaat zijn voorkeur uit naar de nummers 7, 14 en 26 van
de lijst van sollicitanten: C. Hazemeijer uit Rotterdam (7), J. Laan Cz uit
Amersfoort (14) en J. Hage van den Heuvel uit ’s-Gravenhage (26).
Ook de gouverneur begint aan te dringen op het nemen van de nodige
maatregelen om in de vacature te voorzien. De burgemeester antwoordt
hierop dat hij reeds met de heer J. Laan Cz uit Amersfoort in onderhandeling
was en dat hij dit nu ook wil doen met de heer C. Hazemeijer uit Rotterdam.
De burgemeester vraagt echter aan de gouverneur om tot 15 maart a.s.
geduld te willen hebben. Intussen wordt de commissie van toezicht op het
openbaar onderwijs uitgenodigd om over deze kandidaten hun advies uit te
brengen en wel binnen acht dagen na deze vergadering.
Graf De heer Johannes Renaud, meester schilder en glazenmaker dient een
verzoek in hem een graf toe te willen wijzen tegen de noodwestzijde van de
kerk, naast de grafkelder die toebehoort aan mevrouw de weduwe Van Meurs,
geboren Pauw. Na overleg met de kerkelijke administratie wordt hem dit
toegestaan, maar niet dan na daaraan in de notulen drie volgeschreven
foliobladen zijn gewijd. Hij mag nu een grafkelder –laten- metselen, dat ruimte
biedt voor het bijzetten van drie stoffelijke overschotten.
Gemeentesecretaris De gouverneur maakt melding van het feit dat, volgens een besluit van Zijne
Majesteit, de functie van gemeentesecretaris en lid van de rechterlijke macht
als onverenigbaar moet worden beschouwd. De secretaris laat echter weten
dat hij bij Zijne Majesteit daarvoor als dispensatie heeft gevraagd en hij de te
nemen maatregelen laat afhangen van Zijne Majesteits beslissing.
319

Folio 148-149 13 maart 1839
De heren Renaud en de gemeentesecretaris Jan Mulder zijn wegens
ongesteldheid afwezig.
Onderwijzer De gouverneur heeft aan de burgemeester tot 15 maart uitstel verleend van
het doen van een meer definitieve voordracht van kandidaten voor het
vervullen van de onderwijzersvacature. Inmiddels heeft men niet stil gezeten
en zijn er over de sollicitant C. Hazemeijer uit Rotterdam inlichtingen
ingewonnen. C. Hazemeijer krijgt mogelijke gunstige aanbevelingen mee, uit
vanuit Rotteradam, waar hij nu nog werkzaam is. Bij de beraadslagingen
blijken alle raadsleden zich hiermede te kunnen verenigen, behalve het
raadslid Huijbers, die vast blijft houden aan de sollicitatie van de heer Laan.
De heer Hazemeijer wordt nu voorgedragen aan de gouverneur.
De notulen worden nu ondertekend door de heer P. Brouwer, loco-secretaris
320

Folio 150-151 30 maart 1839
Onderwijzer De raad krijgt van de gouverneur het groene licht om de heer C. Hazemeijer
uit Rotterdam te benoemen als de nieuwe onderwijzer aan de dorpsschool.
Ook hij krijgt, evenals zijn voorganger, alle rechten en plichten op zich om zich
als een goed onderwijzer te gaan gedragen. Uiteraard wordt de commissie
van schooltoezicht hiervan op de hoogte gebracht, alsmede de gouverneur.
Ook de kerkelijke administratie krijgt hiervan bericht. Over de aan de
betrekking verbonden bijbanen, worden in dit kader nu verder geen meldingen
gedaan.
321

Folio 152-159 10 mei 1839
Verkeer Het door de heer Brouwer ontworpen reglement op het vervoer over de
buitenwegen komt uitgebreid en artikelsgewijs aan de orde. De keur bevat in
10 artikelen uitgebreide voorschriften voor het besturen van de diverse
voertuigen, hoe er met de diverse trekdieren omgegaan moet worden en hoe
men zich bij het verkeer op de wegen dient te gedragen zonder schade of
hinder toe te brengen aan andere weggebruikers. Voorts zijn er ook enige
bepalingen in opgenomen over de handhaving van deze ge- en verboden.
Voor de integrale teksten verwijs ik kortheidshalve naar de folio’s 153 tot en met155 van het notulenboek 1835 – 1851 (Boek V) BD
Begroting Er moeten nog enige rekeningen betaald worden, waarvoor op de begroting
van 1838 geen posten waren uitgetrokken. Totaal moet nog een bedrag van
ƒ 397,28 5 voldaan worden. De raad vraagt nu aan gedeputeerde staten om
voor ditzelfde bedrag nog posten aan te mogen wijzen op de begroting van
1838. De burgemeester mag het een en ander aanvragen en krijgt daartoe
machtiging van de raad.
Belastingen De hoofdelijke personele omslag voor 1839 wordt weer geheven naar
analogie van de heffing van voorgaande jaren.
Onderwijzer De kerkenraad heeft de heer Hazemeijer, de nieuwe schoolonderwijzer, ook
een aantal kerkelijke bedieningen toegewezen. Hij is nu behalve tot koster en
voorlezer, ook tot stovenzetter gepromoveerd. De raad doet er nog een
schepje bovenop en benoemt de onderwijzer ook tot aanspreker, of nodiger
ter begrafenis en administrateur van de burgerlijke begraafplaats. De
burgemeester zal over de beloning voor het administrateurschap nog nadere
voorstellen doen.
De scheidende waarnemend onderwijzer W. van Arkel heeft intussen drie
maanden op een uitstekende manier zijn diensten verricht en vraagt behalve
om zijn loon van ƒ 186,- ook om een gratificatie. Ruim van hart voldoet de
raad aan dit verzoek en kent de heer Van Arkel behalve zijn loon ook een
gratificatie toe van ƒ 26,-.
De nieuwe dorpsonderwijzer zal officieel op maandag 27 mei in dienst treden,
maar niet dan nadat hij op zaterdag de 25 e is uitgenodigd om behoorlijk
geïnstalleerd te worden. Alle betrokken autoriteiten worden hierbij
uitgenodigd.
Schutterij Tot leden van de commissie van de schutterij zijn benoemd de heren J.
Sigmond en W.J,. ter Laak.
322

Folio 160-163 25 mei 1839
Onderwijzer Onderwijzer C. Hazemeijer kan tot zijn spijt wegens ziekte (in die tijd werd
daar nog de term ‘ongesteldheid’ voor gebruikt) niet bij de plechtigheid van de
installatie aanwezig zijn. Desalniettemin heeft de burgemeester de commissie
van toezicht op het openbaar onderwijs uitgenodigd. Hij maakt van de
gelegenheid gebruik om de twee aangestelde ondermeesters voor te dragen
en hen aanstaande maandag de 27 e mei de school te doen openen. Voorts is
besproken welke maatregelen er moeten worden genomen tijdens de
‘ongesteldheid’ van de heer Hazemeijer.
Begroting De niet door begrotingsposten gedekte uitgaven ten laste van de begroting
1838 ad ƒ 397,28 5 krijgen de goedkeuring van gedeputeerde staten en mogen
worden ‘geliquideerd’ * Gedeputeerde staten. maken daarbij wel de
opmerking dat de kosten voor de kantongerechten overal ten laste komen van
de respectieve hoofdplaatsen, die daarvan ook het genot hebben.
Belastingen De termijn waarbinnen het kohier van de hoofdelijke personele omslag ter
visie heeft gelegen, is verstreken. Het kohier wordt nu als bindend verklaard
en door de secretaris naar gedeputeerde staten gezonden.
Wijkmeesters De heer Coenraad Sander, wijkmeester, is overleden en daarom moet er een
nieuwe wijkmeester aangetrokken worden. Die wordt gevonden in de persoon
van de zoon van de overleden wijkmeester, Frederik Philip Sander,
kleermaker en wonend te Voorburg.
Onderwijzer De heer Hazemeijer heeft de raad een brief geschreven met als inhoud de
voordracht van een tweetal door hem uitgekozen ondermeesters. Het zijn de
heer Jacobus Mackenzie, 20 jaar oud, tot nu toe ondermeester aan de
Hervormde Diaconieschool van de heer Smits te Rotterdam en Jacob
Verboon, 21 jaar oud, en thans ondermeester aan de Hervormde
Diaconieschool van de heer Schoon, eveneens te Rotterdam. De beide heren
worden na examinatie van de op hen betrekking hebbende stukken
toegelaten. In die stukken wordt onder meer aangegeven dat zij werkelijk
onderwijzer zijn in de derde rang. Voorts zijn er de getuigschriften van hun
huidige hoofdonderwijzer te Rotterdam, een attest van de plaatselijk
schoolopziener en een getuigschrift van de secretaris van de Rotterdamse
commissie van schooltoezicht.
* liquideren: klaar maken, bewijzen; In orde breng; afbetalen, vereffenen
323

Folio 164 7 juni 1839
Onderwijzer Zonder nadere verklaring maakt de burgemeester melding van alweer een
vacature van de post van de hoofdonderwijzer van de openbare lagere
school. * De burgemeester is reeds in onderhandeling met de
districtsschoolopziener over het oproepen van sollicitanten. Met goedkeuring
van de schoolopziener worden er advertenties geplaatst. Intussen heeft de
burgemeester volledige goedkeuring ontvangen om de heren Verboon en
Mackenzie te belasten met de waarneming van de school.
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele omslag
over het jaar 1839 goedgekeurd.
* De ziekte van de heer Hazemeijer blijkt ernstiger te zijn dan uit de notulen blijkt, want in de notulen van juli 1839 wordt melding
gemaakt van het overlijden van de heer Caspar Hazemeijer. Maar als er op 7 juni 1839 melding wordt gemaakt van een vacature,
dan mag verondersteld worden dat de heer Hazemeijer enige tijd voor gemelde datum reeds moet zijn overleden. Noot: BD
324

Folio 165-168 24 juni 1839
Kostschool ‘Mejufvrouw’ Françoise Louise Helène Meylan, eerste secondante in de
kostschool voor jonge jufvrouwen te IJsselstein wil in deze gemeente
toegelaten worden als houdster van een kostschool voor meisjes. Er bestaat
weliswaar binnen de gemeente reeds een kostschool voor meisjes van
Mejufvrouw M.C. de Rijk, maar die vraagt nogal bovenmatig hoge prijzen. De
burgemeester zwaait daarbij met een gunstig getuigschrift van ‘haar
tegenwoordige Patrone de met lof bekende Institutrice Swaan te IJselsteijn’
De raad besluit Juffrouw Meylan onder bepaalde voorwaarden toe te laten.
Deze zijn onder meer: dat alles in overleg met de districtsschoolopziener zal
geschieden en dat het regelen van de schoolgelden wordt opgeschort, totdat
het gemeentebestuur de nodige goedkeuringen zal hebben verkregen
School Een aantal inwoners van Voorburg en personen die niet in Voorburg wonen,
maar wel tot de kerkelijke gemeente van Voorburg behoren, vragen verlof om
hun kinderen geplaatst te krijgen op de openbare dorpsschool. Het zijn met
name de tuinman van de heer M. Viruly op Leeuwenberg, de heer P.van der
Brugge, die woont aan de Oude Tol onder Stompwijk, voor twee van zijn
kinderen. Voorts doet dokter Brouwer, raadslid, een soortgelijk verzoek voor
de kinderen van de watermolenaar op de ‘Pijlmolen’ in de
Tedingerbroekpolder, Leendert Berkel. Leendert wil graag twee kinderen
geplaatst zien: Abraham van tien jaar en Christiaan van acht jaar. Dan voegt
de burgemeester er nog het verzoek aan toe van de heer De Roode op
Woelwijk, ten behoeve van zijn bij hem inwonende kleinzoon en van Huibert
Boezer, tijdelijk inwonend bij zijn schoonmoeder de weduwe De Vlaming, ten
behoeve van zijn zoon Wouter Boezer. De ouders van deze kinderen moeten
allemaal wel ƒ 10,- betalen voor elk toegelaten kind, behalve voor de zoon
van Huibert Boezer, Wouter.
325

Folio 168-170 6 augustus 1839
Kostschool Gedeputeerde staten stemmen in met het voornemen om in Voorburg een
tweede kostschool voor meisjes op te richten onder de leiding van Juffrouw
Meylan. Er moeten wel –zoals men al voornemens was- kinderen geplaatst
kunnen als zogenoemde dagscholieren.
School De burgemeester komt nu met een exemplaar van de nieuwe bijdragen ter
bevordering van het onderwijs en de opvoeding in het lager onderwijs en met
name de in de afgelopen maand juli genomen maatregelen tot het aantrekken
van sollicitanten voor de vacature op de dorpsschool. Er moeten volgens de
gedeputeerden minstens twee kandidaten bijzitten die de akten van
bekwaamheid bezitten in de Nederduitse, de Franse en de Engelse taal. De
kandidaten moeten zich uiterlijk 15 augustus in persoon, dan wel bij
machtiging, aanmelden.
De burgemeester deelt nu mede dat zich, na de geplaatste advertentie, niet
minder dan 39 kandidaten hebben aangemeld voor de post van de
dorpsschool, die nu hier de ‘openbare Nederduitsche School’ wordt genoemd.
Alle sollicitaties worden naar de districtsschoolopziener gezonden. Daarna zal
zo spoedig moegelijk een datum voor de vergelijkende examens worden
gekozen en moeten er uitnodigingen verzonden worden aan de leden van de
commissie van schooltoezicht op de openbare lagere scholen, de heren van
de Kerkenraad en de beide godsdienstleraren.
Schoollokalen De burgemeester maakt melding van het feit dat de toeloop van kinderen die
schoolonderwijs genieten zodanig is dat er onvoldoende ruimte is om op een
verantwoorde wijze lessen te geven. Er moet zo snel mogelijk in worden
voorzien, maar de geëigende fondsen daartoe ontbreken voorshands. Maar
aangezien de lening voor de afkoop van de Heerlijkheidsrechten binnenkort
afloopt, zal aan het eind van het jaar moeten worden bezien of er voor de
bouw dan wel nieuwbouw van klaslokalen een nieuwe lening kan worden
afgesloten. De raad is het met de stellingname volkomen eens en de
burgemeester krijgt alvast de opdracht om een bekwame en geschikte
architect voor de bouw te gaan zoeken. Deze moet een raming gaan maken
van de kosten en de nodige tekeningen vervaardigen. Dit alles moet
onderworpen worden aan het oordeel van architect Rodenburg te ’s-
Gravenhage.
326

Folio 171-175 23 augustus 1839
Gecombineerde vergadering van de raad met de districtsschoolopziener
Kostschool Mejufvrouw Françoise Louise Helène Meijlan treedt voor het forum van de
raad en de districtsschoolopziener. Op de gebruikelijke omslachtige wijze
wordt Juffrouw Meijlan door de schoolopziener aan de tand gevoeld en wel
met name in het beheersen van de Nederlandse, Duitse en Engelse taal en
andere van belang zijnde vakken. Zij doorstaat alles glansrijk en er wordt een
proces-verbaal van opgemaakt, dat wordt ondertekend door de
schoolopziener, de leden van de raad en de secretaris. Zij mag zich nu nog
meer processen-verbaal, met recht reden kostschoolhouderesse nomen van
een (tweede) kostschool tweede klasse,
327

Folio 176-179 13 september 1839
Kostschool De gouverneur geeft het groene licht aan de raad om daadwerkelijk Juffrouw
Meijlan aan te mogen stellen als kostschoolhouderesse. Zo moet overigens
wel ook meisjes van binnen en buiten de gemeente accepteren en toestaan
op haar school. De ouders en verzorgers van de kostschoolkinderen moeten
ƒ 200,- per jaar betalen en die van de dagschoolkinderen ƒ 60,-. Die bedragen
zijn inclusief de kleine schoolbehoeften als schriften. leien, griffels, sponzen
etc. Wel moeten de ouders de boeken, kaarten en andere schoolbehoeften
zelf betalen. De onderwijzeres bepaalt wel zelf de prijs en de voorwaarden
van die schoolbenodigdheden. Ze moet verder schooltijden bepalen in overleg
met de burgemeester.
Verkeer Gedeputeerde staten hebben de keur op het vervoer van voertuigen in
ontvangst genomen, maar hebben nog enige aanmerkingen. Voor wat betreft
artikel 1 over het blijven zitten op het voertuig: daarin moeten de woorden
‘binnen het bebouwde gedeelte dier gemeente’ weggelaten worden. Aan
artikel 7 moet bij de vermelding van het tarief van twaalf gulden toegevoegd
worden: ‘bij onvermogen’. Tenslotte moet aan het eind van de keur een artikel
toegevoegd worden met de bepaling dat de in deze keur vermelde boetes in
de kas van de gemeente moeten worden gestort. Voor het overige gaat de
raad akkoord met de voorgestelde wijzigingen.
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening over het jaar 1838 afgegeven. Op
de traditionele wijze wordt er weer een commissie van hoogstaangeslagenen
benoemd om de rekening te onderzoeken. Het tijdstip waarop dit moet
gebeuren is zaterdag de 28 e september 1839.
328

Folio 180-182 19 september 1839
Onderwijzer Er zijn niet minder dan 26 sollicitanten op de vacante plaats van de
hoofdonderwijzer Hazemeijer opgekomen. (Nu pas wordt melding gemaakt
van het overlijden van de heer Caspar Hazemeijer.) Op dezelfde wijze als
destijds bij de sollicitatie van de heer Hazemeijer worden alle kandidaten aan
de tand gevoeld door de schoolopziener en de heer A.D.I. Mioulet, leraar
Franse taal en letterkunde aan het stedelijk gymnasium te ’s-Gravenhage.
Weer komen er acht kandidaten uit die zich bij het vergelijkend examen
hebben onderscheiden.
329

Folio 183-184 20 september 1839
Wederom een gecombineerde vergadering van de raad met de
schooldistrictopziener de heer I.I. Roozeboom en de commissie van
schooltoezicht
Onderwijzer Uit de acht overgebleven kandidaten wordt de heer Hemke Henkes uit Smilde
(Drenthe) aangewezen als de meest geschikte kandidaat. Hij was weliswaar
de nummer 26 op de lijst maar heeft bovendien het voordeel van zijn al
enigszins gevorderde leeftijd. Hemke Henkes wordt nu voorgedragen. Van
alles worden weer de gebruikelijke processen-verbaal opgemaakt.
330

Folio 185-186 28 september 1839
Rekening De rekening over 1838 is opgemaakt met een batig saldo van ƒ 748,14 5 . Bij
het zogenoemde opnemen van de rekening doet zich echter een complicatie
voor. Een lid van de opgeroepen commissie, de heer Johannes Cool, is
daadwerkelijk verschenen; van de andere leden hebben zich er twee netjes
verontschuldigd (waaronder weer Jkh. Mr. Caan) en drie leden zijn zonder
opgaan van redenen weggebleven. Johannes Cool wil nu als enige
overgebleven grondeigenaar de lezing van de rekening niet afwachten en
verlaat ook de gecombineerde vergadering. Daarna stemt de raad voltallig in
met de opgestelde rekening inclusief de daarbij behorende bescheiden.
331

Folio 187-190 2 oktober 1839
Onderwijzer Krachtens een besluit van de gouverneur is de heer Hemke Hemkes, thans
hoofdonderwijzer te Smilde in Drenthe benoemd tot hoofdonderwijzer aan de
openbare lagere school te Voorburg. Uitvoerig worden alle rechten en
verplichtingen waaraan de nieuwe hoofdonderwijzer zich zal hebben te
houden in de notulen vermeld. Hij wordt tevens aangesteld tot aanspreker of
‘noodiger ter begrafenis’ en hij krijgt de administratie van de burgerlijke
begraafplaats onder zijn beheer.
Raadsleden De raadsleden Johannes Renaud en Everhard Wilhelm Bauer zijn aan de
beurt om af te treden. Zij worden echter voorgedragen om in hun functies te
blijven.
Verkeer Gedeputeerde staten reageren nogmaals op de ingezonden keur betreffende
het verkeer met al dan niet aangespannen voertuigen op de openbare wegen.
Zij hebben met name bezwaar tegen de bepaling tegen het blaffen van
honden en het balken van ezels. Zij vinden dat daar met geëigende middelen
niet tegen is op te treden. Zij zijn in het algemeen gekant tegen te
gedetailleerde maatregelen van openbare orde. Voorts maken zij een kleine
verzachting van het opgenomen strafartikel, dat bij overtreding een boete
voorschrijft van twaalf gulden. Zij wensen daar aan toegevoegd te zien ‘naar
gelang de omstandigheden’. De statenleden maken de raad er ook op attent,
dat de raad niet alleen gemachtigd is boetes op te leggen en die te storten in
de gemeentekas, maar dat zij ook aan de bekeurders gratificaties mogen
toekennen. De voorgestelde wijzigingen moeten door een commissie
beoordeeld worden. Die commissie bestaat weer uit de heren burgemeester
en de heer Brouwer, ontwerper van deze keur.
332

Folio 191-192 2 november 1839
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1838 goedgekeurd
met een batig saldo van ƒ 748,14 5 . Dit batige saldo moet als buitengewone
ontvangst worden toegevoegd aan de begroting voor het jaar 1839.
Onderwijzer De kerkenraad van de Nederduitsch Hervormde Gemeente maakt bekend dat
de nieuwe hoofdonderwijzer Hemke Hemkes tevens is benoemd tot koster,
stovenzetter, en voorzanger. Na voorlezing van dit bericht wordt de heer
Hemkes in een gecombineerde vergadering van de raad en de commissie van
schooltoezicht, bestaande uit de heren P. Brouwer, D.F.F. Patijn en mr. A.A.J.
Meylink, plechtig geïnstalleerd. Hij moet zijn functie gaan effectueren op
maandag de 4 e november van het jaar 1839. Van dit alles wordt er weer een
proces-verbaal opgemaakt en naar de betrokken instanties toegezonden.
333

Folio 193-202 22 november 1839
Begroting De begroting voor 1840 is opgemaakt met aan inkomsten, uitgaven en batig
saldo de volgende bedragen: ƒ 6200,22, ƒ 6194,- en ƒ 6,22. In de financiering
van de vermelde uitgaven wordt weer voorzien door het heffen van een
hoofdelijke personele omslag op nagenoeg dezelfde voet als die van de
voorgaande jaren.
Schoollokalen De burgemeester legt de raad de vraag voor of er ter verkrijging van een
geldlening om de nieuwe te bouwen schoollokalen te financieren, al dan niet
de hoogst aangeslagen grondeigenaren moeten worden opgeroepen. De raad
overweegt dat dit ook niet is gebeurd bij de laatste verbouwing van de school
en ook niet bij de aankoop van de heerlijkheidsrechten. De raad wil de
grondeigenaren er nu dus ook niet bij betrekken. De burgemeester herinnert
de raad eraan dat reeds in de vergadering van 6 augustus van dit jaar een
principe besluit is gevallen dat een verbouwing van de school en uitbreiding
met schoollokalen alleszins noodzakelijk is geworden. De burgemeester heeft
inmiddels zijn huiswerk gedaan en legt een tekening of plan van architect
Roodenburg uit ’s-Gravenhage aan de raad voor. Het plan wordt met
algemene stemmen goedgekeurd. Voor de verwezenlijken is een bedrag
nodige van ƒ 5.600,-. In zes artikelen wordt nu een financieringsplan in de
notulen opgenomen. Het komt er in grote lijnen op neer dat het benodigde
kapitaal van ƒ 5.600,- zal worden verdeeld in 28 aandelen van elk ƒ 200,-
groot. De aflossing geschiedt zodra de geldmiddelen uit de kas der gemeente
dit mogelijk maken. De interest zal zijn ‘vijf Guldens van iedere Honderd
Guldens in het jaar’ In de begroting zal jaarlijks een bedrag in ‘buitengewone
Uitgaaf’ worden gebracht om de aandelen af te kunnen lossen en de interest
te betalen. Van dit financieringsplan of zoals het hier ook wel genoemd wordt
‘Plan van Negotiatie’ wo r d t in duplo een proces-verbaal opgemaakt en
voorgelegd aan gedeputeerde staten.
Verkeer In niet minder dan tien uitgeschreven artikelen wordt de redactie van de door
de heer Brouwer voorgestelde keur ´op het rijden van karren en voertuigen
met honden en ezels bespannen´ aan de orde gesteld. * De keur wordt nu
aan het college van gedeputeerde staten voorgelegd.
Onderwijs Assessor J. Sigmond vraagt aan de raad of het niet wenselijk zou zijn om de
school voortaan niet om half twee ´s middags te laten beginnen, maar om
twee uur en dienovereenkomstig het schoolreglement te wijzigen. De raad
spreekt zich hier nog niet over uit, maar bewaart de discussie hierover tot de
eerstvolgende vergadering.
Nationale Militie In de commissie voor de Nationale Militie zijn benoemd de heren W.J. ter
Laak** en P. Brouwer.
* (Voor de letterlijke tekst hiervan wordt verwezen naar de folio’s 198 tot en met 201 van het betrekkelijke notulenboek.)
** De naam van dit raadslid wordt dan weer geschreven als Terlaak , dan weer als Ter Laak. In deze weergave wordt de
schrijfwijze gevolgd zoals die in de notulen zijn vermeld.
334

Folio 203-205 13 december 1839
Onderwijs Het voorstel van de Sigmond om de begintijd van de middagschooltijd te
wijzigen is aan de commissie van schooltoezicht voorgelegd, maar die
commissie heeft hierop nog niet geantwoord. De vraag blijft dus nog even
liggen.
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het jaar 1840 goedgekeurd
conform de bedragen zoals die door de raad is vastgesteld in de vergadering
van 22 november 1839.
Verordeningen De burgemeester stelt een keur of verordening aan de orde om het afsteken
van divers vuurwerk aan banden te leggen. Officieel wordt het genoemd een
´Keur tegen het afsteken van Vuurwerken, het Schieten met geweezen
Pistolen, of andere vuurwapenen, mitsgader het Werpen met zoogenaamde
zwermen Voetzoekers en diergelijken binnen de Gemeente en het bebouwde
gedeelte van dezelve´. De raad stemt met dit voorstel in en stuurt het concept
in naar gedeputeerde staten, met het verzoek dit zo snel mogelijk af te willen
handelen om het bij de komende jaarwisseling van kracht te kunnen doen zijn.
Gemeentewerklieden Voor het jaar 1840 worden de volgende werklieden aangewezen voor het
doen van de diverse gemeentelijke werken.
• H.S. Schuuring voor het timmerwerk;
• H. Ligthelm voor het metselwerk;
• J. Goemans voor het smidswerk;
• J. Leeman voor het verfwerk
• Weduwe A. Mens voor het loodgieterwerk.
335

Folio 206-208 27 december 1839
Onderwijs De commissie van toezicht op het onderwijs heeft nog steeds geen antwoord
gegeven op de vraag over de middagschooltijd. De heer Brouwer, die ook
zitting heeft in deze commissie, wordt aangemaand hier ten spoedigste werk
van te maken.
Verordeningen Gedeputeerde staten hebben geen bedenkingen tegen de keur tot wering van
misbruiken tegen het afsteken van vuurwerk, mits daaraan ook een
strafbepaling wordt toegevoegd. De op te leggen boetes moeten in de
gemeentekas worden gestort en tevens moeten daaruit de bekeurders een
beloning of gratificatie kunnen ontvangen. De keur wordt met deze toevoeging
nu spoedig gedrukt en ter kennis gebracht aan de inwoners van de gemeente.
Proces voeren Een zekere heer J.W. van der Schooren heeft bij de verplichte inkwartiering
van drie cavaleristen met hun paarden, geweigerd de militairen kost en
inwoning te verschaffen en moet hiervoor nog een bedrag van ƒ 25,80
voldoen. De raad vraagt nu aan gedeputeerde staten toestemming om tegen
de man een proces te beginnen. Als rechtsmiddel stelt de raad voor om
daarbij een rijksadvocaat in te schakelen en ook om het proces voor kosten
van het rijk te mogen voeren. De verdere afhandeling ligt in handen van de
burgemeester.
336

Folio 209-212 5 februari 1840
Raadsleden De heren Renaud en Bauer mogen in hun respectieve functies blijven. De
heer Renaud is echter niet aanwezig zodat zijn beslissing nog aangehouden
blijft.
Onderwijs De wijziging van de middagschooltijd wordt nog aangehouden totdat de
ondervinding de noodzakelijkheid hiervan urgent maakt.
Schoollokalen Gedeputeerde staten hebben het aangaan van een geldlening ter grootte van
ƒ 5.600,- voor de financiering van het bouwplan voor het aanbouwen van
schoollokalen goedgekeurd. De burgemeester krijgt de opdracht om zich met
de zaak van de negotiatie bezig te houden. Om de schoollokalen te kunnen
wijzigen is het tevens nodig dat een gedeelte van de zogenoemde
Pastorijhavensloot ter lengte van één roede en zes ellen te mogen doen
dempen.
De burgemeester legt nu het bestek en de condities van aanbesteding aan de
raad voor. Met algemene stemmen keurt de raad dit plan goed. De openbare
aanbesteding zal plaats vinden op dinsdag de 25 e februari 1840. De
aanbesteding zelf ligt in handen van de burgemeester en assessoren. De raad
wil tevens dat tijdens de verbouwing een gedeelte van het kerkgebouw als
noodlokaal mag fungeren. Maar daartoe moet uiteraard eerst toestemming
gevraagd worden aan de Kerkenraad.
Onderwijzer De heer Hemkes bericht aan de raad dat het noodzakelijk is geworden om
nog een derde ondermeester aan te stellen. Hij stelt daartoe een zekere heer
De Jong voor, thans ondermeester in de vierde rang te Leiden. De raad stemt
hiermede in. Tegelijk wil de raad aan de heren Mackenzie en Verboon, de
beide fungerende ondermeesters, een gratificatie toekennen van ƒ 25,- als
blijk van erkenning voor de tijd dat zij in het onderwijzerloze tijdperk de school
hebben gaande gehouden.
Begroting Er moeten nog een aantal rekeningen voldaan worden uit de begroting over
1839. Het gaat om bedragen van respectievelijk ƒ 100,72 5 , ƒ 28,99 en
ƒ 13,32 5 . Daarvoor wordt weer toestemming gevraagd aan gedeputeerde
staten.
337

Folio 213-216 22 februari 1840
Gemeentesecretaris Wegens afwezigheid van de gemeentesecretaris wordt de heer Brouwer
aangewezen voor hem waar te nemen.
Schutterij De burgemeester brengt de zaak van het fonds van de Vrijwillige Schutterij ter
tafel, dat al jaren door de secretaris wordt geadministreerd. Dat is ook de
reden waarom de secretaris nu niet op deze vergadering aanwezig is. De
burgemeester belooft daarbij dat in de eerstvolgende vergadering, waar de
secretaris wel bij aanwezig is, de notulen van de vorige vergadering zullen
worden vastgesteld.
Drie inwoners van Voorburg, Frederik Leeman, Antony Leendert Schmal en
Maarten Parlevliet hebben zich als vrijwillig gemeld als militair tijdens de
Belgische Opstand van 1830. Zij vragen nu voor het onderhoud van hun
gezinnen een uitkering uit het fonds van de Vrijwillige Schutterij.
Secretaris Jan Mulder heeft keurig de administratie bijgehouden over de jaren
1830, 1831, 1832 en 1833 hetgeen erin resulteerde dat de rekening van het
fonds werd afgesloten met een totaalbedrag aan inkomsten van ƒ 3.567,- en
van uitgaven ad ƒ 2.580,65. Het batig saldo bedraagt dus een bedrag van
ƒ 986,35, waarbij opgemerkt moet worden dat in de uitgaven geen
administratielonen waren berekend. Dat loon heeft de secretaris in alle
discretie overgelaten aan het bestuur. De burgemeester is van mening dat de
secretaris hiervoor jaarlijks een loon dient te ontvangen van ƒ 100,-, dus totaal
over vier jaren ƒ 400,-. Van het batige saldo zou dan dus nog maar ƒ 586,35
over blijven. Daarvan wil de burgemeester weer een bedrag van 3 x ƒ 21,-
aftrekken om die bij wijze van gratificatie uit te keren aan de vrijwillige
militairen. Er resteert dan nog ƒ 523,35. Het voorstel van de burgemeester
komt hierop neer dat hij de secretaris bij wijze van gratificatie het
overgebleven saldo wil doen uitkeren, alsmede het administratieloon van
totaal ƒ 400,-. Hij vindt dat de secretaris dit dubbel en dwars verdient. Hij doet
immers al dertig jaar dienst tegen een karig traktement van slechts ƒ 375,- per
jaar, zonder ooit iets extra’s gekregen te hebben. Men moet echter wel een
voorbehoud maken. Mocht ooit de een of andere hogere macht hierop
terugkomen en dit gebaar afkeuren, dan moet de secretaris totaal ƒ 923,35
terugstorten in de kas van de gemeente. Er wordt nu een commissie uit de
raad benoemd die ook de nu afwezige leden moet zien over te halen met dit
voorstel in te stemmen. De commissie bestaat uit de heren burgemeester,
Terlaak en Brouwer. De vergadering wordt nu verdaagd tot de 24 februari
1840.
338

Folio 217-218 24 februari 1840
Schutterij De commissie van drie brengt verslag uit van hun bevindingen. De afwezige
raadsleden Huybers en Renaud stemmen met het voorstel in. Nu ook alle wel
aanwezige raadsleden hier volmondig mee instemmen, is het voortel de
secretaris de hem toegekende gratificatie toe te kennen, aangenomen.
339

Folio 219222 28 februari 1840
Proces voeren De vordering tegen de weigerachtige heer J.W. van der Schooren op Hofwijck
kan niet in een proces uitmonden dat voor rekening van de provincie of het rijk
kan worden gevoerd. (Cfr. Raadsvergadering van 27 december 1839) Het te
voeren rechtsgeding voor de vordering van ƒ 25,80 zal ten koste van de
gemeente worden gevoerd. In de eerstvolgende vergadering zal nu een
rechtsgeleerde aangetrokken worden.
Schoollokalen Het bestek voor de bouw van nieuwe schoollokalen is uitgekomen op de
laagste inschrijver de heer H. Kramer en wel tegen een bedrag van ƒ 6247,-.
Behoudens toestemming van gedeputeerden krijgt de heer Kramer dus dit
werk ter uitvoering opgedragen.
De lening ter financiering van de nieuw te bouwen schoollokalen was
opgedragen aan de burgemeester. Deze heeft de heer M.A.F.H. Hoffman,
koopman te Rotterdam bereid gevonden deze lening te verschaffen tegen een
rente van 4 %.
Zoals gemeld was de lening ter financiering van de te bouwen schoollokalen
ƒ 5.600,- groot, maar de –laagste- aanneemsom ƒ 6.247,-. Er is dus een
tekort aan financiering van ƒ 647,-. Daarbij komt nog het salaris van de
architect van 5% van de aanneemsom ofwel ƒ 312,35, alsmede de
vergoeding voor de opzichter, die belast wordt met ‘het Metselwerk en de
Mêlange der Specie’ ad ƒ 100,-. Totaal moet er dus nog ƒ 1.059,35
bijgefinancierd worden. De raad besluit om aan gedeputeerde staten
toestemming te vragen het bedrag van de lening ad ƒ 5.600,- te mogen
verhogen tot ƒ 6.600,-.
Onderwijzer De hoofdonderwijzer deelt de raad mee dat hij voor zijn nevenfunctie van
aanspreker een plaatsvervanger heeft gevonden in de persoon van de heer
Johannes Martinus Thierry. De raad heeft hier geen bezwaar tegen.
340

Folio 223-226 7 maart 1840
Proces voeren In het gerechtelijk proces tegen de heer J.W. van der Schooren, gehuwd met
mevrouw H.C. van Pelt, eerder weduwe van J. Viruly, zal de gemeente
worden bijgestaan door de rechtsgeleerde mr. A.A.J. Meylink, advocaat bij de
Hoge Raad der Nederlanden. Hij krijgt alle benodigde stukken in handen.
Verkeer De keur of verordening tot het regelen van het verkeer met bespannen en
onbespannen voertuigen is –behoudens enige kleine wijzigingen- door
gedeputeerde staten goedgekeurd. De keur kan nu van kracht worden.
Schoollokalen Gedeputeerde staten eisen van de gemeente dat zij alsnog de koninklijke weg
bewandelen voor het aanvragen van het surplus van ƒ 1.000,- op de reeds
goedgekeurde lening van ƒ 5.600,-. Uitvoerig wordt het hele verhaal over de
overschrijding van het bedrag van de lening uit de doeken gedaan in een
proces-verbaal. In dit proces-verbaal komen alle bedragen weer voor die in
het voorgaande aan de orde zijn geweest en die uiteindelijk tot de
overschrijding van ƒ 1.000,- hebben geleid.
341

Folio 227-231 4 april 1840
Wijkmeesters De wijkmeesters dienen een klacht in tegen het gedrag van de ‘knecht der
Buurten of Wijken’ Wilhelmus Werth. Zij willen dat de raad hem ontslaat en
dat in zijn plaats de heer Jan Frijlink wordt benoemd. De wijkmeester krijgen
toestemming om Wilhelmus Werth te ontslaan en Jan Frijlink in die functie aan
te stellen.
Een andere wijkmeester, Cornelis van Veen, wijkmeester in het Oosteinde,
vraagt om vanwege zijn gevorderde leeftijd uit de functie van wijkmeester te
mogen worden ontslagen. Onder dankzegging voor de bewezen diensten
krijgt hij het gevraagde ontslag en in zijn plaats wordt de heer Cornelis van der
Post, ‘bouwman in het Oosten dezer Gemeente woonachtig´. Het college van
wijkmeesters krijgen hiervan een mededeling.
Schoollokalen De aannemer die de bouw van de schoollokalen ter hand wil nemen heeft aan
de burgemeester gevraagd een andere steensoort te mogen gebruiken, als
d i e welke in het bestek was vermeld. Omdat de bouw geen vertraging kan
leiden, heeft de burgemeester op voorhand reeds de toestemming gegeven,
mits de steensoort ook van eerste kwaliteit is en er tenminste een monster
van de steen zal worden getoond.
Verbouw De heer mr. A. van Gennep is eigenaar van de buitenplaats Lusthof, dat thans
bewoond wordt door vrouwe Johanna Constantia Pauw douairière Van Meurs.
De buitenplaats grenst aan de noord-oostmuur van de te bouwen
schoollokalen. De heer Van Gennep verleent onder bepaalde voorwaarden
concessie tot het aanbrengen van ramen in de muur van het te bouwen
schoollokaal. De raad betuigt hierover haar dankbaarheid. Burgemeester en
assessoren mogen de daarop betrekking hebbende akte tekenen.
Belastingen De maatstaf voor de berekening van de hoofdelijke personele omslag voor het
jaar 1840 blijft de vroeger (in 1837) door de raad goedgekeurde en naar
evenredigheid toegepaste huurwaarden van de gebouwde eigendommen. Het
kohier wordt op de gebruikelijke manier ter inzage gelegd om na verloop van
veertien dagen als definitief te worden beschouwd.
Leerlooierij De burgemeester brengt een bezwaar ter tafel dat is ingediend door een
zekere heer F.C. Lechner, eigenaar van ‘Welgelegen’ te Voorburg. Maar
alvorens deze zaak te behandelen moet de heer Brouwer, belanghebbende in
deze, de vergadering verlaten. De heer Lechner wil een stuk grond op zijn
terrein tot leerlooierij bestemmen. Burgemeester en assessoren hebben hem
dit geweigerd. Gedeputeerde staten willen nu dat de raad zich over deze
kwestie buigt. De raad geven gedeputeerde staten gelijk en geven de heer
Lechner gelijk.
342

Folio 232-233 7 april 1840
Schoollokalen De burgemeester legt aan de raad zijn plan voor om in de zuidwestmuur van
het schoollokaal een gedenkteken aan te brengen ter herinnering aan de
verbouwing van de school. Voor rekening van de gemeente zal er een blauwe
steen worden geplaatst waarin het wapen van Voorburg met het jaartal 1840
wordt gebeiteld.* Bij die gelegenheid zal aan de werklieden tezamen een
gratificatie worden toegekend van ƒ 25,-.
* Deze (of soortgelijke) steen is nog steeds te zien en bevindt zich thans aan de gevel van het pand Herenstraat 45/47,
maar nu met het onderschrift ‘Foreburg’. De steen is afkomstig uit de gevel van de voormalige zogeheten Vlietschool aan
wat vroeger de Vlietstraat heette en thans Raadhuisstraat. De school werd in de jaren negentig van de vorige eeuw
afgebroken om plaats te maken voor luxe nieuwbouw aan de Oude Haven. Noot: BD
343

Folio 234-235 22 april 1840
Belastingen Er zijn geen bezwaren ingebracht tegen het kohier van de hoofdelijke
personele omslag. Het kohier wordt nu ‘executoir’ verklaard.
Schoollokalen Zijne Excellentie de Minister van Staat ad interim, belast met ’s Rijks
Financiën, mr. A. van Gennep, heeft een getekende onderhandse verklaring
afgegeven betreffende het mogen plaatsen van ramen in de noordoostmuur
van de te bouwen schoollokalen. De secretaris moet dit officiële stuk
opbrengen in de daartoe bestemde kist ‘ten Regthuize’.
Grafkelder Mevrouw Maria Magdalena Johanna Forsten wil een grafkelder laten bouwen
op de plek waar in de maand november van het vorig jaar haar zuster
Anthonia Rudolphina Forsten is begraven. Het verzoek wordt echter eerst
naar de kerkelijke autoriteiten gestuurd alvorens daar een beschikking op te
geven.
344

Folio 236-239 29 april 1840
Gemeentebode Er is bij de burgemeester een klacht binnengekomen van het ‘verregaand
onbetamelijk gehouden gedrag’ van de gemeentebode F.L. van Ruyven. Met
name wordt het gedrag gehekeld dat de gemeentebode tentoon spreidde op
afgelopen dinsdag de 28 e april 1840. Bij de ‘oculaire inspectie’ op het buiten
‘Welgelegen’ voor het oprichten van een leerlooierij ter plaatse, was de heer
Van Ruyven in beschonken toestand aanwezig. Dat is niet aan de aandacht
van de bezoekende heren gedeputeerden ontsnapt, die daarover dan ook hun
verontwaardiging hadden geuit. Dit voorval is niet het eerste, want de bode
was ook op de vergadering van burgemeester en assessoren van 30 maart in
zwaar beschonken toestand aangetroffen. De burgemeester heeft hem
hierover ernstig gekapitteld en hem gezegd dat dit bij een volgende
gelegenheid niet ongestraft zal worden gelaten. De burgemeester wil de bode
nu voor zes weken schorsen om hem de tijd te gunnen zijn leven te beteren.
Bovendien zal zijn traktement gedurende die tijd verbeurd worden verklaard.
In de tussentijd zal de heer Pieter van Beek zijn bediening waarnemen tegen
hetzelfde traktement als dat van de geschorste bode. Zowel gedeputeerde
staten als de geschorste bode krijgen hiervan schriftelijk bericht.
Proces voeren In het proces tegen de heer Johan Willem van der Schooren, gehuwd met
mevrouw H.C. van Pelt, eerder weduwe van Jan Viruly, schijnt een vormfout
geslopen te zijn. Het gaat blijkbaar om een aanslag in de hoofdelijke
personele omslag van ƒ 20,- over 1839 ten name van genoemde mevrouw
Van Pelt. Mevrouw Van Pelt heeft volgens de lezing gedurende acht
maanden, tot 1 mei 1839, op Hofwijck gewoond ‘welke gemeente zij vóór
primo Mei deszelven Jaars had verlaten’. Men gaat nu twijfelen aan de
haalbaarheid van een proces en daarom gaat de burgemeester eerst met de
gouverneur praten.
School Er zijn binnen de commissie van toezicht op het openbaar onderwijs
bedenkingen gerezen over de bepalingen betreffende de schoolplichtige
leeftijd van kinderen. De heer Brouwer, voorzitter van de genoemde
commissie, vraagt naar de juiste interpretatie. Volgens de raad moet de
interpretatie als volgt zijn: kinderen die vóór of op de 30 e april van ieder jaar
hun twaalfde jaar ten volle hebben bereikt, moeten per de 1 e mei de school
verlaten.
345

Folio 240-242 27 mei 1840
Leerlooierij De gecommitteerde gedeputeerden, de heren jhr. J. Quarles van Ufford en
mr. P.F. Hubrecht, hebben de kwestie van de voorgenomen leerlooierij op
‘Welgelegen’ bestudeerd en brengen verslag uit aan de raad.
1. De aanvrager (F.C. Lechner) zal zonder een nieuw consent niet
meer dan vier looikuipen en een kalkkuip mogen hebben;
2. De huiden moeten dadelijk worden gezout en gekalkt;
3. Hij mag alleen een leerlooierij exploiteren en geen lijmkokerij;
4. Hij mag zonder voorkennis aan de eigenaren van Bijdorp en Hofwijck
geen kuipen openen als de wind in een van beide richtingen blaast;
5. Hij moet de huiden -na afgewassen en gedroogd te zijn- opslaan in
een afgesloten loods voor verdere bewerking;
6. Hij moet de kuipen zo vroeg in de morgen openen dat de
werkzaamheden voor zes uur ’s morgens zullen zijn beëindigd;
7. Hij moet zorgdragen dat de sloot waarin de spoelkuip zal worden
geplaatst, ten zuidoosten zal worden doorgegraven en dat die dan
uitmondt in de vaart en tevens dat die sloot op een behoorlijke diepte
zal worden gehouden;
8. Het in de open lucht drogen van de huiden buiten de loods, moet
steeds dichtbij die loods plaats vinden;
9. De burgemeester krijgt het toezicht op het naleven van deze regels
en bepalingen.
Ten slotte volgt nog de bepaling dat indien de heer Lechner niet aan deze
voorwaarden voldoet, de ‘Trafiek’* direct zal worden gesloten.
Burgemeester en assessoren hebben in hun vergadering van de 25 e mei
reeds laten weten in de voorstellen van de gedeputeerden niet te zullen
berusten en willen een verzoekschrift hierover schrijven gericht aan Zijne
Majesteit de Koning. De raad is het volkomen met het college eens en daarom
blijft voorshands de afwijzing tot het oprichten van een leerlooierij in stand.
* Trafiek = handel, inz. met zelfvervaardigde fabrikaten; koopmansbedrijf, nering.
346

Folio 243-252 11 juni 1840
Leerlooierij De heer Brouwer is, als buur van de kastelein Lechner, niet bij deze
vergadering aanwezig, omdat hij belanghebbende is bij de zaak die de
burgemeester thans ter tafel brengt. De burgemeester brengt na het
vaststellen van de notulen van de vorige vergadering direct het verzoekschrift
op tafel gericht aan Zijne Majesteit de Koning. In dat verzoekschrift blijft de
raad in afwijking van hetgeen gedeputeerde staten hiervan vinden, bij het
eerder genomen besluit om het oprichten van een leerlooierij op het buiten
Welgelegen af te wijzen. De beide buren van de heer Lechner, de heren
Brouwer en Slotboom willen zelfs aan de zeven artikelen van het
provinciebesluit nog twee artikelen toevoegen. De burgemeester legt nu aan
de raad het concept voor van het verzoekschrift aan de koning en krijgt
hiervoor de instemming van de voltallige raad, uitgezonderd uiteraard de heer
Brouwer.
Raadsleden De heer Brouwer mag bij de volgende te behandelen punten weer aanwezig
zijn. Er moet nu worden voorzien in de vacature van de heer Johannes
Renaud, die onlangs is overleden. De raad moet nu twee kandidaten
aanwijzen. De raad wijst bij eerste stemming de heer Abraham Wijnand
Renaud, schilder en glazenmaker, aan met drie stemmen; twee stemmen voor
de heer Nicolaas Cornelis Mulder, adjunct-commies bij het departement van
Koloniën en één stem voor mr. Bartholomeus van Dorp, kantonrechter in het
arrondissement ’s-Gravenhage. Aangezien er zes stemmen zijn uit te
brengen moet er een tweede stemming plaatsvinden. Bij de tweede stemming
worden er drie stemmen op de heer Renaud uitgebracht en drie op de heer
Mulder. In dat geval moet loting uitmaken wie de eerste kandidaat wordt. De
loting valt uit ten gunste van de heer Nicolaas Cornelis Mulder. Dan volgt de
stemming voor de tweede kandidaat. Hiervoor is slechts één stemming nodig.
Vier van de zes stemmen worden uitgebracht op de heer Abraham Wijnand
Renaud, twee op de heer mr. Bartholomeus van Dorp en twee op naam van
de heer Dirk van Schagen, hoefsmid in dit dorp. De heer Renaud is dus
gekozen als tweede kandidaat. Vervolgens wordt er een vervolgvergadering
belegd waarbij dan weer de nodige hoogstaangeslagen grondeigenaren
worden benaderd. Dat zijn achtereenvolgens de heren Nicolaas Perquin,
Frederik Caspar Lechner, Leendert Oosterlaan, Jan Jacob van den Sande,
Johannes Franciscus Roy en Teunis van Abshoven. De vervolgvergadering
over de kandidaatstelling zal worden gehouden op vrijdag de 19 e van deze
maand.
Schoollokalen De uit te schrijven lening ter grootte van ƒ 5.600,- voor de financiering van de
uitbreiding van de dorpsschool met een aantal lokalen, mag verhoogd worden
tot de benodigde ƒ 6.600,-. De burgemeester krijgt de opdracht het een en
ander uit te voeren.
347

Verv. Folio 243-252 Vervolg van: 11 juni 1840
Leerplicht De leerplichtige leeftijd van de kinderen wordt enigszins verruimd. Niet alleen
de kinderen die op 1 januari van enig jaar zes jaar zijn geworden, maar ook de
kinderen die vóór of op de 30 e april zes jaar worden zijn nu leerplichtig
verklaard. Voorts mogen de kinderen die op 1 mei niet meer de leerplichtige
leeftijd bezitten, desverlangd op de school blijven tot 1 mei 1841. De ouders
moeten daar dan wel het normale schoolgeld van ƒ 10,- per jaar voor betalen.
De raad stemt wel met het eerste punt in, maar wil dit voorshands in beraad
houden en er in maart of april van het volgende jaar op terug komen, om te
bekijken of dit alles zich wel verstaat met de financiën van de gemeente. Voor
wat het tweede punt betreft zijn er geen bezwaren. Uiteraard moet ook de
commissie van toezicht op het lagere onderwijs hierover geïnformeerd
worden.
Inventaris De burgemeester brengt de inventaris ter tafel, waarin een aantal belangrijke
stukken van de gemeente is vermeld en die op de secretarie moeten worden
opgeslagen. Dat bevat onder meer: de akte van ‘confirmatie’ oftewel
bevestiging in het bezit te zijn van een officieel geregistreerd gemeentewapen;
de overeenkomst met de kerkelijke administratie over het beheer van de
burgerlijke begraafplaats; het consent afgegeven door mr. A. van Gennep met
toestemming om in een muur van de schoollokalen zijramen te hebben die
uitzicht bieden op het er naast gelegen Lusthof. Al deze stukken gaan met
een dubbel van de inventarislijst in de daartoe bestemde kist ter secretarie.
School De heer Hemkes, de dorpsonderwijzer, heeft aan de burgemeester een lijst
overhandigd met daarop de namen van tien kinderen, die buiten de gemeente
wonen en vijf die –gezien hun leeftijd- niet meer leerplichtig zijn. De ouders
van die vijf kinderen hebben te kennen gegeven dat zij hun kinderen nog op
school willen laten. In juni 1839 heeft de raad reeds ingestemd met het verblijf
op school van de twee kinderen van Jan van der Brugge en de drie van
Leendert Berkel. Insgelijks wil de raad nu toestemming verlenen aan de twee
kinderen van P. Dolleman, aan de zoon Hendrik van Jan Schippers, aan Jan
van Dijk voor zijn nichtje Johanna Hoek en aan L.J. van der Meijer voor zijn
neefje Willem Kasteel. Blijft staan dat de ouders of verzorgers daarvoor het
verschuldigde schoolgeld van ƒ 10,- per kind verschuldigd zijn. Ook voor een
aantal kinderen die inmiddels dertien jaar oud zijn, maakt de raad
uitzonderingen. Het zijn onder meer: voor Cornelis de Koning voor zijn zoon
Gerrit; aan de Administratie van de Nederduitsch Hervormde Gemeente voor
de zoon Franciscus Bender van de weduwe Bender-Broekman; aan Johannes
Onderwater voor zijn zoon Arend en aan A.W. Renaud voor zijn zoon
Adrianus. De ouders en voogden krijgen hiervan schriftelijk bericht onder de
uitdrukkelijke aanmaning binnen de acht dagen het verschuldigde schoolgeld
ad ƒ 10,- in de gemeentekas te storten.
Verlichting De pachttermijn van drie jaar voor het onderhouden van de verlichting met
lantaarns en reverbères is verstreken. De burgemeester mag nu met de
pachter Antonie Tewis onderhandelen over verlenging tegen dezelfde
condities en voorwaarden als van de afgelopen drie jaar.
348

Verv. Folio 243-252 V e r vo l g van: 11 juni 1840
Straten en pleinen De rekeningen voor het onderhoud van straten en arbeidslonen zijn de laatste
tijd behoorlijk gestegen. De burgemeester krijgt volmacht om te bekijken of het
voor de gemeentekas voordeliger is om de bestrekken en aanbestedingen tot
vijf jaar te verlengen, of tot zoveel korter of langer gewenst is.
Schoollokalen Het metselwerk aan de schoollokalen is reeds behoorlijk gevorderd. De raad
vraagt zich af of het dan nu niet in het belang van de gemeente(kas) is om de
opzichter op het metselwerk van zijn taak te ontslaan, zodat er voor hem geen
lonen meer hoeven te worden betaald. De burgemeester mag ook dit
afhandelen, maar niet dan nadat hij daarover contact heeft gehad met de
architect. Hij mag dan naar bevind van zaken handelen.
Brandmeester Door het overlijden van de heer Johannes Renaud is ook de functie van
brandmeester vacant geworden. De zoon van de overledene: Abraham
Wijnand Renaud valt die eer te beurt. Tot commissaris van de
brandmeesteren wordt de heer Dirk van Schagen benoemd. De burgemeester
mag dit afhandelen en tevens mag hij aan de mensen die de nieuwe
brandspuit moeten uitproberen, behalve brood, kaas en bier een bedrag van
ƒ 0,50 overhandigen. De raad verbindt er wel de voorwaarde aan dat
brandweerlieden die verzuimen niet alleen geen aanspraak mogen hebben op
de 50 cent, maar tevens kans lopen op boetes en strafmaatregelen volgens
het geldende reglement.
Schutterij De commissie voor de schutterij zal dit jaar weer bestaan uit de heren
Sigmond en Ter Laak.
349

Folio 253-255 19 juni 1840
Raadslid Alhoewel niet alle opgeroepen grondeigenaren en raadsleden present zijn,
wordt toch volledig ingestemd met de voordracht van de heren Mulder en
Renaud ter vervulling van de vacature van de overleden heer Johannes
Renaud.
350

Folio 256 16 juli 1840
Raadslid Tegen de volgorde in hebben gedeputeerde staten toch de benoeming van de
heer Abraham Wijnand Renaud voorgestaan, boven die van de eerstvermelde
N.C. Mulder. De heer Renaud mag nu in de voetsporen van zijn vader treden
en wordt als raadslid toegelaten en mag in de eerstvolgende vergadering zijn
zetel gaan bezetten.
351

Folio 257-259 22 juli 1840
Pacht De pachter van de verlichting en tevens van de schuur voor het opbergen van
de haardas de heer Antonie Tewis krijgt de verlangde verlenging van zijn
contract. Met veel omhaal van woorden weet de raad te melden dat de olie
steeds duurder wordt en dat het telkens openbaar aanbesteden ook veel geld
kost. Eigenlijk zou de heer Tewis minder moeten gaan betalen aan pacht dan
meer. Desalniettemin besluit de raad toch tegen dezelfde bedragen de zaken
te blijven verpachten, te weten ƒ 215,- per jaar voor de verlichting en ƒ 40,-
per jaar voor de haardasschuur (of haardaschschuur).
Begroting Er staan weer een aantal rekeningen open waarvoor geen dekkende
begrotingspost is aangewezen in de begroting 1839. Totaal moet nog
ƒ 154,89 5 betaald worden. De raad vraagt aan gedeputeerde staten
toestemming om deze bedragen uit de nog disponibele gelden van de
begroting te mogen voldoen. De burgemeester moet de aanvraag indienen bij
gedeputeerde staten.
Kermis De burgemeester maakt bekend dat de kermis dit jaar begint op zondag de
23 e dezer maand (zal bedoeld zijn: augustus; immers de 22 e juli viel volgens
opgave op een woensdag. BD)
352

Folio 260-264 29 augustus 1840
Belastingen De kwestie van de heer Van der Schooren komt weer ter sprake en wel in het
bijzonder de aanslag hoofdelijke personele omslag van het jaar 1839, die ten
name van zijn huidige echtgenote was gesteld: mevrouw de weduwe H.C. van
Pelt, eerder weduwe van J. Viruly. Met veel omhaal van woorden wordt
melding gemaakt van het feit dat er nog geruime tijd gebruik gemaakt was van
de buitenplaats Hofwijck, waarop de aanslag betrekking had. Dat ook de
tuinman nog de tuinmanswoning bewoonde en dat zij zowel voor als na hun
huwelijk op 24 april 1839 de woning met bijbehorende gebouwen diverse
malen hebben gebruikt. Dat de paarden er nog waren en gevoederd werden.
Dat de rijtuigen werden gebruikt en gestald. Dat de meubels er nog stonden
en niet mede waren verhuisd naar het nieuwe echtelijke pand in de gemeente
Veur. Hij krijgt dan ook niet de gevraagde 2/3 vermindering van de aanslag.
Hij krijgt nu uiteindelijk toch teruggaaf van de helft van de aanslag geldend
voor de tweede helft van het jaar 1839.
Pacht De verpachting mag niet ondershands geschieden volgens gedeputeerde
staten: dat moet in het openbaar. Er moet immers vrije concurrentie blijven.
De raad kan niet anders dan de bevelen van de gedeputeerden opvolgen en
stellen als datum van de openbare verpachting voor: donderdag 24 september
om elf uur ’s morgens. De verpachting dan nu wel voor vijf jaren achtereen
gelden. Burgemeester en assessoren moeten dit alles uitvoeren en de
raadsleden mógen erbij tegenwoordig zijn.
Schoollokalen Meester-metselaar H. Kramer die de werkzaamheden aan de schoollokalen
uitvoert wil van de gemeente toestemming om ook enige buiten het bestek
vallende werkzaamheden uit te mogen voeren. De burgemeester moet eerst
weten om welke werkzaamheden dat dan gaat om het vervolgens weer aan
de raad voor te kunnen gaan leggen. Intussen wordt van de
aannemermetselaar wel geëist dat hij onverminderd met zijn werkzaamheden
door zal gaan.
Verzekering Het schoolgebouw moet degelijk worden verzekerd tegen brand en schade.
Het te verzekeren bedrag zal ƒ 8.000,-. moeten zijn. In handen van de
burgemeester gelegd.
Belastingen De burgemeester heeft een supplementair kohier opgesteld van ƒ 19,17
bestaande uit twee aanslagen voor belastingplichtigen welke zich, na de
vaststelling van het kohier over 1840, hier hadden gevestigd. Ook dit kleine
kohiertje wordt gedurende veertien dagen ter visie gelegd.
353

Folio 265-270 3 oktober 1840
Grafkelder Het verzoek van Mevrouw Maria Magdalena Johanna Forsten om over een
grafkelder te mogen beschikken wordt ingewilligd. Evenals bij de voorgaande
toestemmingen tot het ingebruik geven van grafruimten wordt in
drieëneenhalve folio’s melding gemaakt van deze toestemming tot het laten
bouwen van een grafkelder, met alle daaraan verbonden rechten en
verplichtingen.
Rekening De gemeenteontvanger heeft de rekening voor het jaar 1839 ingediend. Op de
gebruikelijke manier worden weer de notabele en meestbetalende
grondeigenaren uitgenodigd om de rekening op te nemen en te sluiten.
Verpachting De openbare aanbestedingen hebben plaatsgevonden. De burgemeester had
hiervoor van de raad reeds de nodige volmachten ontvangen. Wel maakt hij
nog melding van het feit dat de pachter van de haardas ook nog eens ƒ 40,-
bij wijze van recognitie moest betalen voor het hebben van de haardasschuur
op grond dat particulier eigendom is. Hij wil daarvoor wel schadeloos gesteld
worden. De raad neemt hier nog geen beslissing over, maar stelt dit uit tot de
eerstvolgende begrotingsvergadering.
Verzekering De burgemeester laat weten dat het schoolgebouw nu voor ƒ 8.000,- is
verzekerd bij de Haagsche Assurantie Compagnie voor Brand enzovoorts. De
polis wordt ‘bijgezet’ in de kist bestemd voor belangrijke stukken.
354

Folio 271-272 10 oktober 1840
Rekening De rekening over het jaar 1839 wordt finaal vastgesteld op een batig saldo
van ƒ 180,62. Alles wordt keurig vastgelegd in proces-verbaalvorm.
355

Folio 273-276 14 november 1840
Belastingen Het bezwaar van de heer Jan Willem van der Schooren, eerste assessor van
de gemeente Veur, tegen de aan zijn echtgenote opgelegde aanslag in de
hoofdelijke omslag krijgt een grimmiger en vooral persoonlijk karakter. Om
zelfs maar de schijn van partijdigheid in deze zaak te mijden, geeft de
burgemeester de voorzittershamer over aan zijn eerste assessor en verlaat de
vergadering. In een zeer uitgebreide discussie worden alle bezwaren
behandeld in de volgende vijf punten.
1. De gemeente Voorburg heeft zich volkomen geconformeerd aan de
richtlijnen van gedeputeerde staten en gaat er vanuit dat pas
ontheffing kan worden verleend vanaf het moment dat een pand
daadwerkelijk en geheel is ontruimd;
2. Het feit doet zich voor dat het pand Hofwijck pas echt ontruimd is per
24 juni 1839 en dat dit feit ook door de heer Van der Schooren wordt
onderschreven;
3. De gemeente is autonoom op het punt van de belastingoplegging in
de eigen gemeente en hoeft niet het oor te laten hangen naar
regelingen in andere gemeenten;
4. Dat de gemeente volkomen terecht de aanslag reeds met de helft
heeft verminderd, ofwel voor de duur van zes maanden. En dat de
eis van rekwestrant om de aanslag met 2/3 te verminderen niet
strookt met het feit dat er minstens zes maanden van Hofwijck
gebruik is gemaakt in plaats van vier maanden;
5. Voorts distantieert de raad zich volledig van de aantijgingen van de
bezwaarde tegen de handelwijze van de burgemeester in deze
kwestie. De aantijgingen tegen de burgemeester hebben zelfs geen
schijn van waarheid, integendeel, ‘Zijne handelingen’ worden ‘steeds
door de striktste onpartijdigheid gekenmerkt, en ZEd. Achtbare
daarvoor in de Achting en het vertrouwen bij dezen Raad te hoog
staat aangeschreven, dan dat hij niet alle deswegens tegen hem
aangevoerde Klagten met de meeste vrijmoedigheid van zich zoude
kunnen afwerpen, en zich boven alle aanvallen van Hoon en Laster
door wie zulks ook zoude mogen geschieden, zoude kunnen en
mogen verheven achten’
Met deze overwegingen gaat het bezwaarschrift weer terug naar de
gouverneur die het met een apostille naar de gemeente had gestuurd.
356

Folio 277-283 8 december 1840
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1839 met een batig
saldo van ƒ 180,62 goedgekeurd.
Begroting Ook de begroting voor 1841 wordt ter sprake gebracht, zonder dan daar de
bedragen bij worden vermeld in de bijgehouden notulen. De financiering van
de uitgaven zal weer op dezelfde voet worden verricht als die van 1840.
Daarbij wordt wel opgemerkt dat de uitgaven ten gevolge van de bouw van de
schoollokalen niet uit de gewone uitgaven kunnen worden bestreden. De
bouw van de schoollokalen gaat nu overigens meer kosten en wel een bedrag
van ƒ 7.800,- Voor dat bedrag vraagt de raad permissie aan gedeputeerde
staten tot het aangaan van een zogeheten negotiatie. In een uitgebreid
proces-verbaal wordt de gehele op dit moment aan de orde zijnde financiering
van de uitgaven uit de doeken gedaan. De gemeente heeft in de afgelopen
dertien jaren twee leningen afgelost tot een bedrag van ƒ 12.000,-. Het
aangaan van een geldlening van ƒ 7.800,- gaat de draagkracht van de
gemeente dus niet te boven, stelt de raad. Op meerdere inkomsten mag men
voorshands niet rekenen, integendeel, de accijns op het geslacht zal zelfs
ƒ 300,- minder uitvallen dan voorgaande jaren. Er zal zelfs geen batig saldo
meer van overblijven. Al deze overwegingen, hier vastgelegd in een uitgebreid
proces-verbaal, moeten gedeputeerde staten er toe brengen om ‘autorisatie’
te verlenen voor het aangaan van de gevraagde geldlening van ƒ 7.800,-.
School In de notulen wordt nu melding gemaakt van de ‘plegtige inwijding’ van de
nieuwe schoollokalen. Dat feest heeft zich voorgedaan op donderdag de 5 e
november van het jaar 1840. Hierbij waren alle notabelen bijeen, zoals de
burgemeester en de raadsleden, de secretaris, de districtsschoolopziener, de
plaatselijke commissie van schooltoezicht op het openbaar onderwijs, de
godsdienstleraren van de beide godsdienstige gezindheden en de leden van
de kerkelijke administratie. Bij de opening waren de kinderen met hun
onderwijzers reeds aanwezig, die de hier vermelde autoriteiten met een
‘toepasselijk gezang’ welkom heetten. De burgemeester en de
districtsschoolopziener hebben hun hartelijke dank uitgesproken aan het
adres van de hoofdonderwijzer, de onderwijzers en de kinderen, alsook aan
de bouwmeester en de ambachtslieden. Nadat de plechtigheid werd weer
afgesloten met een toepasselijk gezang door de kinderen, kregen zij ‘eenige
ververschingen toegediend’. Hierna begaf het gezelschap zich weer naar het
raadhuis.
Schutterij Als gecommitteerden voor de werkzaamheden van de Nationale Militie lichting
1841 zijn benoemd: de heren Wilhelmus Johannes Ter Laak en Petrus
Brouwer.
357

Folio 284-291 23 december 1840
Belastingen De kwestie van de belastingaanslag van de heer J.W. van der Schooren blijft
de gemoederen bezig houden. Gedeputeerde staten blijven bij hun mening
dat niet genoegzaam gebleken is dat het pand Hofwijck pas in juni 1839
daadwerkelijk en ‘metterwoon’ is verlaten. De raad legt zich hier niet bij neer
en gaat zich in wederom zeer omslachtige bewoordingen richten tot Zijne
Majesteit Koning Willem II. Het hele verhaal wordt weer uit de doeken gedaan.
Dat mevrouw Van de Pelt in april met Van der Schooren huwde, op
huwelijksreis ging en zich na terugkomst vestigde op de echtelijke woning in
Veur, maar de meubels nog op Hofwijck bleven; de ‘domestieken’* er nog het
gehele jaar in de diverse dienstwoningen verbleven en dat zij ook na
terugkomst van hun huwelijksreis gebruik bleven maken van de koepel
behorend bij het buiten Hofwijck. De aanslag is opgelegd op het moment dat
zij nog gewoon op Hofwijck woonde en geen bestuurders zou aan mevrouw
Van Pelt hebben durven vragen wat haar plannen voor de toekomst waren.
De aanslag van ƒ 20,- intussen reeds verminderd tot de helft, is dus volkomen
legaal opgelegd en er kunnen geen redenen worden gevonden om nog een
verder gaande vermindering toe te staan.
Belastingen Vrouwe A. van Wynoxbergen, geboren Bleuland blijkt in Voorschoten over
1840 reeds een aanslag in de hoofdelijke personele belasting te hebben
voldaan ten bedrage van ƒ 12,52 5 , zijnde één derde gedeelte van de
hoofdaanslag in de gemeente Voorschoten. In de gemeente Voorburg is zij
echter ook aangeslagen als bewoonster van huize ‘Eemwijck’. Zij wil nu ook
één derde gedeelte van de aanslag van Voorburg, zijnde ƒ 9,16 5 terug
hebben. De raad staat dit toe, maar er blijft een restant te betalen van
ƒ 16,33 5. Hoe echter de berekening hiervan is, lijkt niet echt te doorgronden…
Waagmeester De burgemeester heeft mevrouw Adriana van de Ven ontvangen. Zij is de
weduwe van Tielemanus van Veen, in leven waagmeester in dit dorp. Zij
vraagt om dit ambt in plaats van haar overleden echtgenoot te mogen
uitoefenen. Gezien de omstandigheden waarin de weduwe thans leeft wordt
dit tot wederopzeggens goedgevonden. Zij moet wel alle lasten en
verplichtingen aan deze functie verbonden, strikt naleven. Bovendien moet zij
de kosten voor de aanstellingsakte en de beëdiging zelf betalen.
Gemeentewerken De werkzaamheden aan de diverse gemeentewerken worden voor 1841 aan
de volgende personen toevertrouwd:
• L. Donker voor het metselwerk;
• A.W. Renaud voor het verfwerk;
• H. van Zutphen voor het smidswerk;
• H.D. van Ettinger voor het loodgieterzwerk.
* domestieken= huispersoneel; van L. domus= huis
358

Folio 292-297 26 januari 1841
Belastingen Weerom doet een belastingplichtige het verzoek om gedeeltelijk teruggaaf van
de hem –zijns inziens ten onrechte- geheven aanslag in de hoofdelijke
personele omslag. De heer P. van der Tak, thans wonend in Rijswijk krijgt
teruggaaf van ƒ 2,50 van de hem opgelegde aanslag van ƒ 3,75. Hij moet nu
nog ƒ 1,25 aan de gemeenteontvanger betalen.
Begroting De begroting over het jaar 1841 laten de volgende cijfers zien aan inkomsten,
uitgaven en batig saldo van ƒ 13.447,21, ƒ 13.429,80 en ƒ 17,41. Het kohier
van de hoofdelijke personele omslag ter (mede)financiering van de uitgaven is
begroot op ƒ 1.650,-. Voor het overige zijn de financieringsmiddelen weer in
grote lijnen identiek aan die der volgende jaren. Ook de maatstaven zijn
onveranderd gebleven.
Marechaussee De gouverneur wil van de diverse raden binnen zijn rechtsgebied weten wat
de gemeenten er voor over hebben om bij te dragen in de oprichting van een
corps marechaussee. De gouvernementele circulaire wordt voorshands voor
kennisgeving aangenomen. De raad zal er in de eerstkomende vergadering
op terug komen.
Keurmeester De burgemeester is er achter gekomen dat op grond van een Ordonnantie uit
1818 er een keurmeester bestond voor het slachtvee. Dat ten gevolge van die
bepalingen de gemeentebode F.L. van Ruyven hiervoor jaarlijks een bedrag
aan keurloon kreeg uitbetaald van ƒ 50,-. Inmiddels is de eigen heffing op het
slachtvee veranderd in een rijksaccijns op het slachtvee en kan de gemeente
nog slechts opcenten daarop heffen. De functie kan dus gevoeglijk als
vervallen worden beschouwd. De gemeentebode moet de verdere uitbetaling
van de jaarlijkse ƒ 50,- voortaan missen.
Schoollokalen Architect A. Roodenburg te ’s-Gravenhage heeft een bewijs afgegeven van
het feit dat de schoollokalen geheel volgens het bestek en zijn aanwijzingen is
gebouwd en opgeleverd. De nog resterende betalingen voor de
werkzaamheden aan de schoollokalen kunnen nu aan de aannemer en de
ambachtslieden worden uitgekeerd. Aan de heer mr. A.F.H. Hoffman wordt nu
via een ‘acte obligatoir’ in concept toegestuurd. De heer Hoffman is immers
bereid om de gemeente een lening te verschaffen van ƒ 7.800,- tegen een
rente van 4% per jaar en een jaarlijkse aflossing van ƒ 600,-.
359

Folio 298-301 13 februari 1841
Geldlening Gedeputeerde staten keuren de geldlening goed die de gemeente is
aangegaan bij de heer Hoffman ten bedrage van ƒ 7.800,- en tegen een rente
van 4%.
Marechaussee De burgemeester brengt een uitgebreid concept ter tafel over de eventuele
invoering van het corps marechaussee binnen onze gemeente en de daaraan
verbonden jaarlijkse kosten voor het onderhoud en instandhouding daarvan.
Alles wordt inclusief de raadsoverwegingen in een proces-verbaal
samengevat onder de kop ‘Fiat insertio’*
Belastingen Gedeputeerde staten komen met een besluit van de minister van
binnenlandse zaken over de afschaffing van enige plaatselijke belastingen,
zoals die op het gemaal en de turf. Uiteraard buigen de raadsleden zich over
de eventuele financiële consequenties van deze afschaffing. De raad stelt
echter dat: 1. er geen opcenten door deze gemeente worden geheven op de
rogge, zodat de minder gegoeden daar niet onder zullen lijden; 2. aangezien
er in deze gemeente over het algemeen meer gegoeden wonen worden er wel
50 opcenten geheven op de rijksaccijns voor het tarwegraan (een
vermindering van 10 opcenten wordt niet als een noodzakelijke ontlasting
beschouwd) en dat de weinige passanten die hier in de gemeente voor
kortere of langere tijd verblijven doorgaans tarwebrood consumeren en zo
ongemerkt bijdragen in de opbrengst van deze belasting. Voorts bedenkt de
raad dat een vermindering van 10 opcenten tot eenzelfde opslag van 10
opcenten zou moeten leiden op de hoofdelijke omslag van de personele
belasting. Bovendien vindt de raad dat het beslist niet in het belang van deze
gemeente is om een dergelijke verhoging van de omslagbelasting voor te
staan. Deze gemeente wordt immers voor een groot deel bewoond door
renteniers, die genieten van hun fortuin, maar die weg zouden blijven als er
hier een hoge omslag personele belasting zou worden geheven. De
ondervinding heeft geleerd dat men dan toch de opcenten op de accijns voor
het meel verkiest boven een meer algemene verhoging van de personele
omslag. De heffing van de opcenten op het meel en de meelproducten geeft
in het algemeen minder bezwaar en tegenspraak. De gegoede klasse maakt
hiertgen minder bezwaar dan tegen een verhoging van de personele omslag.
Met andere woorden: laat de opcenten op de rijksaccijns op meel en
meelproducten onverlet.
360

Folio 302-305 2 maart 1841
Gemeentebode Er zijn bij de burgemeester weer klachten binnengekomen over het
verregaande onbetamelijke gedrag van de gemeentebode F.L. van Ruyven.
Hij was met name in Stompwijk in zeer beschonken toestand aanwezig bij de
inspectie van de miliciens die met verlof kwamen. Dit geschiedde in
aanwezigheid van de heer Militiecommissaris en de kantonrechter. Hij heeft
de verlofgangerlijsten, die de kantonrechter in zijn kwaliteit van deurwaarder
moest gebruiken in zijn dronkenschap gedeeltelijk onbruikbaar gemaakt,
zodat de kantonrechter zijn werk niet naar behoren uit kon voeren. Het
aanwezige publiek heeft hem openlijk bespot en veracht. Daarbij bedenkend
dat de bode ook vorig jaar al eens voor hetzelfde vergrijp voor zes weken was
geschorst, maar dat de burgemeester in dit geval zijn talrijke gezinsleden wil
sparen. Daarom stelt hij nogmaals voor de gemeentebode voor de tijd van zes
weken te schorsen en zijn taken wederom toe te vertrouwen aan dezelfde
waarnemer als vorig jaar, de heer Pieter van der Beek. De raad stemt hier
volledig mee in en laat de verdere uitvoering aan de burgemeester over.
Geldlening Voor het passeren van de acte van de geldlening die de heer Hoffman aan de
gemeente heeft toegestaan moest er ƒ 100,- worden gestort in ’s rijks
schatkist. De burgemeester wil nu aan Zijne Majesteit om restitutie van die
ƒ 100,- vragen. De secretaris wordt met de uitvoering hiervan belast.
Kostschool Mevrouw F.L.H. Meylan, die hier in Voorburg een 2 e klasse kostschool voor
meisjes houdt, is van plan om de gemeente per 1 mei a.s. te gaan verlaten.
De functie van kostschoolhouderesse komt dan vacant te staan. De
gouverneur en de schooldistrictopzichter worden hiervan in kennis gesteld. De
schoolopzichter krijgt het verzoek alles in het werk te stellen om de vacature
zo snel mogelijk opgevuld te krijgen. Aan de functie is geen traktement, noch
enig ander plaatselijk voordeel verbonden. De burgemeester krijgt de
opdracht alles in het werk te stellen om de zaak te bespoedigen.
Fiat insertio = het ingevoegde (stuk) wordt goedgekeurd
361

Folio 306-308 23 april 1841
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele omslag
goedgekeurd tot een te heffen bedrag van ƒ 1.652,-.
Geldlening De betaalde ƒ 100,- aan registratierechten voor het aangaan van een
geldlening van ƒ 7.800,- mag volgens gedeputeerde staten niet worden
kwijtgescholden.
Onderwijzers De hoofdonderwijzer, de heer H. Hemkes Kz. vraagt aan de raad goedkeuring
voor het benoemen van een drietal zogenoemde ‘ondermeesters’. Het zijn de
heren W. Hummel (2 e rang), P.Jansen (3 e rang) en W.E. Timmerman (4 e
rang). Zij beschikken over de vereiste bekwaamheden en ook de commissie
van het schooltoezicht is het met de voordracht eens. De heren worden dus
aangesteld.
Declaraties De burgemeester, de secretaris en de gemeenteontvanger hebben diverse
declaraties ontvangen en voorschotten uitbetaald tot een totaalbedrag van
ƒ 120,65. Het gaat om gedeclareerde bedragen voor onder meer het visiteren
en keuren van schutters en voor het schouwen van een lijk. Voor deze
bedragen zijn geen specifieke fondsen aangewezen op de begroting. De raad
stemt ermee in dat aan gedeputeerde staten toestemming wordt gevraagd om
die bedragen te mogen voldoen uit het batige saldo van 1840. De
burgemeester krijgt volmacht om de zaak ten uitvoer te brengen.
Staatsloterij Op voordracht van de Gebroeders Polak Danielszoon, ‘gekwalificeerde
Collecteurs voor de Koninklijke Nederlandse Loterij’ wordt de horlogemaker
Petrus Abraham Weymar toestemming verleend om zich als gedelegeerde 2 e
klasse op de stellen bij de 183 e en 184 e staatsloterij.
362

Folio 309-315 27 mei 1841
Grafkelder De heer E.B. Fremery Kallf wil tegen betaling van de kosten grafkelders laten
metselen op de algemene begraafplaats. Het liefst wil hij de ruimtes
gesitueerd zien naast de grafkelder van mevrouw de douairière Van Meurs,
de hoogwelgeboren heer Jonkheer Mr. H.J. Caan. In ruim drie foliobladen
wordt hem daartoe toestemming verleend tegen betaling van ƒ 80,- aan de
kerkelijke administratie en voorts voor elke afzonderlijke teraardebestelling
ƒ 4,- aan de burgerlijke administratie.
Belastingen De majoor der infanterie B.J. Verstege is voor een bedrag van ƒ 20,-
aangeslagen in de hoofdelijke personele omslag. De majoor is echter in de
loop van 1841 naar ’s-Gravenhage verhuisd en heeft maar vier maanden in
Voorburg gewoond. Hij wil nu zijn aanslag teruggebracht zien tot 1/ 3 deel van
ƒ 20,- ofwel 6 gulden en 6 2/ 3 cent. De gemeenteontvanger moet dit besluit
verder uitvoeren.
Begroting Post 34 van de begroting, inhoudend de betaling van de salarissen van de
onderwijzers, is met een bedrag van ƒ 21,43 overschreden. De raad vraagt
aan gedeputeerde staten toestemming om dit bedrag ook uit het batige saldo
van het dienstjaar 1840 te mogen voldoen.
Brandmeester Op 17 april 1841 is brandmeester Johannes van den Braak overleden. Hij
vervulde de functie van brandmeester aan de achterste of perspomp van de
brandspuit. In zijn plaats wordt nu zijn zoon, Henricus Antonius van den Braak
aangewezen.
Inventaris De inventaris van de gemeente wordt met een aantal stukken uitgebreid.
a. De brandassurantiepolis voor de schoolopstallen en het daarin
verblijvende meubilair;
b. De verklaring van Maria van de Ven, weduwe van Tielemanus van Veen,
provisioneel waarneemster in de functie van waagmeester met een lijst
van de goederen en gewichten die aan de gemeente toebehoren;
c. Een kopie van de obligatieakte ten behoeve van de Edelgrootachtbare
Heer Hoffman ten bedrage van ƒ 7.800,-
Al deze stukken worden weer in de daartoe bestemde kist bewaard. Een
dubbel van de opsomming van inventarisstukken wordt in het gewone archief
opgeborgen.
Schutterij Tot leden van de commissie van onderzoek op de schutterijen worden de
burgemeester en de 2 e assessor W.-J. ter Laak voorgedragen.
363

Folio 316-319 27 mei 1841
Gecombineerde vergadering van de gemeenteraad en de districtsschoolopziener, de heer J.J. Roozeboom.
Kostschool Zoals hiervoor vermeld dient er op korte termijn voorzien worden in de
ontstane vacature van kostschoolhouderesse ten gevolge van het vertrek van
mevrouw Meylan naar elders. Twee kandidaten hebben zich aangemeld, te
weten: Mejufvrouw Albarta Sara Ogterop, institutrice te Winschoten en
Mejufvrouw Petronella Maria Goudappel, secondante te Rotterdam. Na de
diverse plichtplegingen en het vergelijkend examen blijkt de voorkeur uit te
gaan naar Mejufvrouw Goudappel. Van dit alles wordt uitgebreid verslag en
proces-verbaal gedaan in de betreffende raadsnotulen.
364

Folio 320-321 26 juni 1841
Kostschool Mejufvrouw Petronella Maria Goudappel wordt officieel benoemd en
toegelaten als kostschoolhouderesse van de tweede bijzondere school voor
meisjes 2 e klasse. Voor kinderen die in de halve kost zijn moet ƒ 200,- per jaar
worden neergeteld en voor de kinderen van e dagschool ƒ 100,-. Dat is
inclusief het schoolmateriaal maar exclusief de boeken, kaarten en ander
lesmateriaal. De kostschoolhouderesse bepaalt zelf welke boeken er moeten
worden aangeschaft en hoeveel die moeten kosten.
365

Folio 322-326 13 augustus 1841
Huis van Bewaring De gouverneur brengt ter kennis van de gemeenteraad dat er op grond van
een besluit van Zijne Majesteit een Reglement op de Huizen van Bewaring in
onze gemeente moet worden ingevoerd. De raad antwoordt hierin in vijf
punten ter overweging:
Primo. Deze gemeente is weliswaar hoofdplaats van het kanton, maar
gevangen genomen personen overnachten slechts hoogstzelden hier. Zij
worden doorgaans overgebracht naar ’s-Gravenhage of naar Delft. Men vindt
de artikelen in het reglement over de voeding en verpleging dan ook hier niet
van toepassing. Dat kan beter overgelaten worden aan de in hetzelfde
reglement genoemde commissie. Men heeft ook geen behoefte aan een
afzonderlijke cipier, dat kan gevoeglijk overgelaten worden aan de
tegenwoordige agent van politie de heer Pieter van der Beek. Hij zou hiervoor
beloond kunnen worden bij wijze van gratificatie, naar gelang de door hem
geleverde prestaties.
Secundo. De raad stelt voorts voor om de kosten voor een huis van bewaring
te relateren aan het aantal inwoners van de gemeente.
Tertio. De kosten voor de werkzaamheden van de architect Rodenburg
moeten in de overwegingen meegenomen worden en voorgedragen aan
gedeputeerde staten.
Quarto. Ook de gemeenten die tot het gerechtskanton behoren moeten delen
in de kosten van de huur van het zittingslokaal van het kantongerecht. Het
gaat dan niet aan om al de kosten op de hoofdplaats van het kanton:
Voorburg, af te wentelen.
Quinto. Als lid van het college van toezicht, zoals vermeld in het reglement,
draagt de raad de rustende predikant, de weleerwaarde heer Jacobus
Albertus van Waenen, voor.
Belasting De belastingkwestie uit 1839 met de weduwe Viruly thans echtgenote van
J.W. van der Schooren komt weer naar voren. Nu heeft de minister van
Binnenlandse Zaken er zich mee bemoeid. De raad krijgt uiteindelijk toch
gelijk met de stelling dat zij geen recht heeft op teruggaaf van 2/3 van de
aanslag, maar slechts van de helft. De weduwe zal alsnog ƒ 6,66 2 /3 aan de
gemeenteontvanger moeten betalen.
Proces voeren De advocaat bij de Hoge Raad der Nederlanden, de heer mr. A.A.J. Meylink
heeft zich –op verzoek van de raad- intensief bezig gehouden met de zaak
van de inkwartiering van soldaten op Hofwijck en de weigering van de heer
J.W. van der Schooren ‘nomine uxoris’, uit naam van zijn echtgenote, om de
soldaten toegang te verschaffen. Het is een oude zaak daterend uit 1839. De
advocaat heeft zich met een aantal confrères verstaan en is tot de conclusie
gekomen, dat de raad weinig kans heeft om dit proces te winnen, vanwege te
weinig harde bewijzen. De burgemeester licht de zaak nog verder toe met de
volgende opmerkingen. Ten eerste waren er bij hem twee processen-verbaal
binnengekomen van de commandant van de in te kwartieren kurassiers.
Voorts heeft de confrère van advocaat , advocaat Noiret de Bruyn, geopperd
dat het twijfelachtig is dat men –met de Grondwet in de hand- inkwartiering
moet toestaan in vredestijd en dat bovendien Hofwijck zodanig vol met
meubelen stond dat men daar eenvoudigweg geen soldaten kon huisvesten.
366

Vervolg Folio 322-326 Vervolg van: 13 augustus 1841
Proces voeren Gezien de wankele gronden voor een te voeren proces en bovendien de
zwakke financiële toestand van de gemeente besluit de raad nu in arren
moede maar geen proces te gaan voeren. Daarbij komt ook nog eens de
mededeling van de advocaat dat hij de gemeente voor zijn bemiddeling niet
financieel zal belasten.
Belastingen E r wo r dt een supplementoir kohier van de hoofdelijke personele omslag
vastgesteld tot een totaalbedrag van ƒ 128,-. Het kohier bevat posten voor
zeventien ingezetenen die zich na het vaststellen van het primitieve kohier
over 1841 in de gemeente hebben gevestigd.
367

Folio 327 23 augustus 1841
Rekening De rekening over het jaar 1840 wordt weer op de gebruikelijke manier aan de
orde gesteld. Als datum van de examinatie wordt vrijdag de 27 augustus
aangehouden. De groep van grondeigenaren die rekening moeten gaan
onderzoeken bestaat uit de heren: J. Cool, L. Oosterlaan, D. van Schagen, F.
van Abshoven, F. Le Roy en N. Perquin.
368

Folio 328-330 27 augustus 1841
Rekening De rekening over het jaar 1840 is in orde bevonden en sluit met een batig
saldo van ƒ 126,55. Daarbij is nog wel opgemerkt dat van de zes opgeroepen
gecommitteerden er vier op de zitting waren verschenen, waarbij de heer Le
Roy zonder kennisgeving was weggebleven en de heer Van Abshoven een
behoorlijk bericht van verhindering had ingediend. De wel aanwezige heer
Cool merkt nog op dat het zijns inziens niet nodig was om de rekening en
bijbehorende stukken door alle opgeroepen gecommitteerden te doen
tekenen. Hierna krijgt de secretaris de stukken in handen om ze op de
gebruikelijke wijze door te sturen naar de provinciale autoriteit.
369

Folio 331-335 29 oktober 1841
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1840 goedgekeurd tot
een bedrag aan inkomsten van ƒ 5.774,60, aan uitgaven tot ƒ 5.648,05 en dus
een batig saldo van ƒ 126,55.
Begroting De burgemeester brengt de tweeledige staat van de begroting over 1842 ter
tafel. Nieuw daarbij is dat er een bedrag als buitengewone uitgave voorkomt
van ƒ 600,- zijnde de eerste termijn van de geldlening bij de heer Hoffman van
ƒ 7.800,--. Om deze extra uitgaaf te kunnen bekostigen is een verhoging van
de hoofdelijke personele omslag nodig van 50 opcenten. Als de geldschieter
er genoegen mee zou nemen om met ƒ 300,- te volstaan, kan het aantal op te
brengen opcenten worden teruggebracht tot de helft. De raad blijft echter
zoveel mogelijk bij de met de heer Hoffman aangegane overeenkomst en
spreekt haar voorkeur uit voor een aflossing van ƒ 600,-. De 50 opcenten
hebben ook in het verleden geen noemenswaardige bezwaren opgeleverd,
stelt de raad. De totale inkomsten zijn nu begroot op een bedrag van
ƒ 6.413,89, de uitgaven op ƒ 6.411,66 en een batig saldo van ƒ 2,23. Aldus
gaat de begroting naar de provinciale autoriteit.
Raadsleden De heren Johannes Sigmond en Gerrit Huybers zijn per 2 januari 1842 aan de
beurt om als raadslid af te treden. De heer Sigmond, aanwezig zijnde, wil
echter wel aanblijven, maar de heer Huybers heeft via de secretaris schriftelijk
laten weten geen prijs te stellen op continuatie van zijn raadslidmaatschap. Er
is dus een vacature ontstaan door het aanstaand aftreden van de heer
Huybers. De raad gaat terstond over tot het formeren van een tweetal
kandidaten. Bij de eerste stemming worden vijf van de zes stemmen
uitgebracht op de bouwman Johannes Hooijmans en één op de heer Cornelis
van der Post, eveneens bouwman. De heer Hooijmans is dus de als eerste
gekozen kandidaat. Bij de stemming voor een tweede kandidaat verkrijgt de
heer Cornelis van der Post, vier van de zes stemmen en de heer Arie
Hogendoorn twee. De heer Van der Post is aldus de aangewezen tweede
kandidaat. Alvorens echter deze kandidaten worden voorgedragen aan
gedeputeerde staten wordt er weer een aantal grondeigenaren aangewezen,
om daarover hun licht te laten schijnen. De gecommitteerden zijn: Johannes
Cool, Adriaan van Swieten, Gerrit Bakhuizen, Cornelis Jacob van Assendelft,
Jacobus Marcus van der Pijl en Dirk van Schagen. De secretaris moet het een
en ander afhandelen en de opgeroepenen convoceren voor de vergadering
van vrijdag de 5 e november 1841.
370

Folio 336-338 5 november 1841
Raadsleden De kandidaten worden door vijf van de zes raadsleden en drie van de zes
grondeigenaren gewogen. De stemmingen blijven onveranderd neerkomen op
de voorgedragen heren Hooijmans en Van der Post. De kandidatuur van de
beide heren zal aldus aan gedeputeerde staten worden voorgelegd.
371

Folio 339-341 5 november 1841
Molenaar De molenaar Jan Baas vraagt aan de raad om –evenals vroeger zijn
voorganger Jacob Noordijk- zogenoemde onbelaste granen te mogen malen.
Uiteraard wel van die broodbakkers die daartoe de vereiste vergunning
hebben. Jan Baas krijgt keurig in de vorm van een officieel besluit daartoe de
gevraagde toestemming.
Staatsloterij De gebroeders Polka Daniels, ‘gekwalificeerde kollekteurs in de Koninklijke
Nederlandsche Loterij’ vragen aan de raad om de heer Petrus Abram
Weijmar, horlogemaker, aan te mogen wijzen als gedelegeerde van de
tweede klasseen wel voor de loterijen met de nummers 185, 186 en 187. Op
dezelfde manier als bij de molenaar wordt de toestemming in besluitvorm op
schrift gesteld.
Schutterij Tot gecommitteerden uit de raad voor de werkzaamheden van de Nationale
Militie, lichting 1842, worden de heren W.J. ter Laak en P. Brouwer
aangewezen.
372

Folio 342-346 7 januari 1842
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting voor het jaar 1842 goedgekeurd
met een batig saldo van ƒ 2,23. Daarbij wordt opgemerkt dat nu het kohier
van de hoofdelijke personele omslag (met de voorgestelde verhoging van 50
opcenten) zo snel mogelijk naar de provincie moet worden opgestuurd.
Belastingen Een zekere heer N.A. Soek uit Dordrecht vraagt voor zijn moeder om
gedeeltelijke teruggaaf van de haar opgelegde aanslag in de hoofdelijke
personele omslag. Na enige overwegingen krijgt de ontvanger de opdracht om
aan de weduwe Soek een vermindering toe te staan van 2/3 van de
opgelegde aanslag omdat zij per 1 mei de gemeente ‘metterwoon’ heeft
verlaten.
Schulden De gemeente heeft een uitgestelde schuld uitstaan van ƒ 400,-. Krachtens
een wettelijk voorschrift moet nu een gedeelte van die –uitgestelde- schuld
omgezet worden in rentegevend kapitaal met daarbij behorende
‘kansbiljetten’. Om dit te bewerkstelligen zal de gemeente een bedrag van
ƒ 36,- a ƒ 37,- moeten uittrekken om een uitgesteld bedrag te verkrijgen van
ƒ 100,-. De burgemeester moet er voor zorgen dat de gouverneur de bewijzen
van de uitgestelde schuld en kansbiljetten ter hand krijgt gesteld.
Huis van bewaring De gouverneur reageert op de ingediende overwegingen en bezwaren tegen
het voorgestelde kantonnale huis van bewaring. Hij heeft geen bezwaar tegen
het feit dat de plaatselijke dienaar van politie tevens wordt aangesteld als
cipier. Die moet daar uiteraard wel geschikt voor zijn en bovendien moet hem
een jaarlijks traktement worden toegezegd. De huur van ƒ 100,- voor het
lokaal waar de zittingen van het kantongerecht plaats vinden , kan niet worden
gedeclareerd. Men moet daar maar een van de lokalen van het raadhuis voor
gebruiken. En of de kosten van de inrichting en het onderhoud van een
kantonnaal huis van bewaring naar de omvang van de bevolking van de
andere deelnemende gemeenten omgeslagen kunnen worden, moet eerst
onderzocht worden. Zodra de uitslag daarvan bekend is zal de gouverneur
verder antwoorden. Inmiddels heeft er reeds een onderzoek plaatsgevonden
naar de bereidheid van de deelnemende gemeenten om bij te dragen in de
kosten. De brieven van die gemeenten zullen met het antwoord van de
gemeente naar de gouverneur worden gezonden, teneinde het antwoord van
gedeputeerde staten af te wachten.
Uitnodiging Het bestuur van de gemeente ontvangt een uitnodiging van de heer L. de
Graaff & Compagnons om zijn ‘fabriek’ op Hofwijck te komen bezichtigen op
dinsdag de 11 januari des voormiddags ten elf ure. Aan de uitnodiging wordt
gevolg gegeven.
Gemeentewerken Als ambachtslieden voor de uit te voeren gemeentelijke werken worden
aangewezen:
• Cornelis de Hey voor het timmerwerk;
• Nicolaas Perquin voor het metselwerk;
• H.A. van den Braak voor het verfwerk;
• Dirk van Schagen voor het smidswerk;
• De weduwe A. Mens voor het loodgieterswerk.
373

Folio 347-348 14 januari 1842
Uitnodiging De burgemeester, gesecondeerd door het raadslid Brouwer, heeft de fabriek
van Leendert de Graaff* op Hofwijck bezocht. Zij zijn op uiterst vriendelijke
wijze door de heer De Graaff rondgeleid en hebben hun ‘erkentenis en
tevredenheid aan denzelve… te kennen gegeven’. De raad dankt de
commissie voor deze activiteit.
Raadslid De heer Johannes Hooijmans wordt nu de vergadering binnengeleid en legt in
handen van de burgemeester de vereiste eden af als raadslid. Hij is hiermede
geïnstalleerd en mag in de eerstvolgende vergadering zitting nemen.
* Blijkens ‘Dorp aan de Vliet’ pagina 127 werd er door de heren Constantijn Dominique de Quertemont en Leendert de
Graaf (sic) een kaarsenfabriek op Hofwijck gesticht en bereikte het aloude Hofwijck een dieptepunt van vernedering en
verwaarlozing. Dat duurde tot in 1845 Jhr. E. Tjarda van Starkenborgh, eveneens fabrikant, Hofwijck kocht. Maar onder
de koopvoorwaarden werd toen bedongen, dat op het verkochte geen ‘fabryk van smelting van vet, oly en zoo voorts,
noch tot het fabriceeren van gaz, kaarsen en andere lichtgevende voorwerpen hoegenaamd’ gesticht mocht worden.
Noot BD
374

Folio 349-353 17 februari 1842
Klapwaker Jacobus Koster, de klapwaker, Gedeputeerde staten laten weten dat is
overleden en dus is er een vacature ontstaan voor die functie. Er dienen zich
zes nieuwe kandidaten aan, te weten: de heren Teunis Hoogendorp, Maarten
Parlevliet, Frederik Leeman, Jacobus Langelaan, Joris van den Heuvel en
Paulus Geene. Bij stemming blijken vijf van de zes stemmen gevallen te zijn
op de persoon van Joris van den Heuvel en één op Jacobus Langelaan. Joris
van den Heuvel ontvangt nu een behoorlijk gezegeld en geregistreerde akte
van aanstelling als nachtwaker of klapwaker in dienst van de gemeente. Hij
moet niet alleen nauwgezet de instructies van het gemeentebestuur opvolgen
maar dient zich ook geheel te voegen in de instructies van de plaatselijke
agent van politie.
Huis van bewaring Gedeputeerde staten laten weten dat de kosten van de inrichting en het
onderhoud van een huis van bewaring geenszins in verband mogen worden
gebracht met de kosten van het kantongerecht. De kosten van het
kantongerecht moeten door de plaats worden gedragen waar de
hoofdvestiging van het kantongerecht is. Het gaat dus ook niet aan om de
deelnemende gemeenten naar gelang het aantal inwoners bij te laten dragen
in die kosten. De hoofdplaats van het kanton heeft immers ook de voordelen
van de vestiging van dit gerecht. Wel kan de gemeente, mits daarvoor
gegronde redenen zijn aan te voeren, een afzonderlijke voordracht doen om
de kosten te kunnen dragen. De burgemeesters van de omringende
gemeenten hebben echter geen bezwaren ingebracht tegen het meedragen
van de kosten van het kantonnale huis van bewaring. Dat blijkt facultatief te
zijn. De provincie heeft inmiddels een regeling in de maak om die kosten te
verdelen. De raad maakt nu van de gelegenheid gebruik om een kostenplaatje
te ontwikkelen voor het kantongerecht zelf, die worden onderverdeeld aldus:
1. Voor de zittingen van het kantongerecht en de zaken van politie:
ƒ 50,-;
2. Voor de vergaderingen van de commissie van toezicht op het huis
van bewaring: ƒ 12,-;
3. De onkosten van het bureau van de ambtenaar van het openbaar
ministerie: ƒ 38,-.
Totaal komen de kosten dus uit op: ƒ 100,-.
Belastingen De maatstaf voor het opleggen van de aanslagen in de hoofdelijke personele
omslag is sinds 1837 onveranderd gebleven. Maar door het vele her- en
bijbouwen, verbeteren en slopen van woningen en gebouwen moet de
maatstaf herzien worden. De secretaris heeft nu een nieuw verbeterd kohier
opgesteld, dat alle nummers van de gebouwde eigendommen bevat, met de
daarbij behorende eigenaren en gebruikers, alsmede het bedrag van de
berekende huurwaarde van elk pand afzonderlijk. De quota, oftewel het door
een ieder naar verhouding bij te dragen aandeel van de aanslagen zijn
bepaald op zeven driekwart voor de ingezetenen* en drie zevenachtste
procent voor de opgezetenen. *
* Het is niet duidelijk of onder ‘ingezetenen’ nu de eigenaren worden verstaan, of alleen de eigenaren die tevens in de
gemeente wonen; onder ‘opgezetenen’ zouden dan de gebruikers moeten worden verstaan. In de latere
belastingwetgeving, zoals grondbelasting en straatbelasting, wordt immers uitsluitend gesproken over eigenaren,
ongeacht waar zij wonen, en gebruikers. Noot: BD
375

Folio 354-356 23 maart 1842
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier over 1842 van de hoofdelijke
personele omslag goedgekeurd. De gemeenteontvanger kan nu aan de slag.
Kantongerecht Gedeputeerde staten maken korte metten met de voor het kantongerecht
opgevoerde kosten. Een griffier van een kantongerecht mag slecht jaarlijks
een bedrag van ƒ 30,- in rekening brengen voor kleine onkosten. Afzonderlijke
lokalen voor kantongerechten bestaan nergens en daarom gaat het ook niet
aan om daar kosten voor op te voeren. Men moet maar gewoon gebruik
maken van de thans beschikbare lokalen. Als de commissie van toezicht op
de huizen van bewaring kosten maakt, dan moeten die afgewenteld worden
op de kosten van het huis van bewaring zelf. De functie van ambtenaar van
het openbaar ministerie is overal opgedragen aan de plaatselijke
burgemeester. Kosten daarvoor kunnen dus ook niet opgevoerd worden.
Kortom: zij wijzen alles af. Er wordt wel inmiddels gewerkt aan meer
regelgeving voor de kosten van politie en de handhaving ervan. Maar daar
kunnen de gedeputeerden verder nog niet op vooruit lopen.
Kostschool De heer Johan Christiaan de Roode vraagt om –zonder vergelijkend examen-
toegelaten te mogen worden als kostschoolhouder voor een jongensinternaat
van rooms-katholieke huize. Er valt op de heer De Roode niets aan te merken
voor wat betreft zijn zedelijk gedrag en hij beschikt over alle vereiste akten
van bekwaamheid in de Franse, Engelse en Hoogduitse talen. Wel wordt nog
even de mogelijk concurrentie ter sprake gebracht met de reeds bestaande
kostschool van de heer B. Schreuders. Maar deze bezwaren weet de heer De
Roode weg te nemen met de verzekering dat hij slechts internen wil opnemen
en geen dagschoolleerlingen en dat de kwekelingen alleen worden toegelaten
als zij de rooms-katholieke godsdienst aanhangen. De raad besluit om voor
de heer De Roode een ‘speciale admissie’ te vragen bij gedeputeerde staten
en ontheffing van het vergelijkend examen.
376

Folio 357-364 21 mei 1842
Kostschool Gedeputeerde staten geven de gevraagde toestemming aan de voormalige
huisonderwijzer en thans schoolonderwijzer de heer Johan Christiaan de
Roode voor het oprichten van een jongenskostschool. Wel wordt er bij
vermeld dat dit ‘voor dit maal, doch zonder gevolgtrekking voor het
toekomende’ is. Ook willen de gedeputeerden graag weten wanneer de heer
De Roode zijn nieuwe school gaat openen. De toestemming van de
gedeputeerden gaat vergezeld van een opdracht aan het gemeentebestuur
om de heer De Roode een officiële akte van speciale admissie uit te reiken. In
de voluit vermelde akte wordt dan voorts nog eens melding gemaakt van het
feit dat de heer De Roode slechts internen mag toelaten, dat het alleen
kinderen van rooms-katholieke huize mogen zijn en dat hij zich uiteraard aan
de wetten en regels dient te houden.
Onderwijs De hoofdonderwijzer van de openbare lagere dorpsschool legt een lijst voor
met de namen van de kinderen, die buiten de gemeente wonen en niet meer
leerplichtig zijn. De ouders van deze leerlingen hebben allen verklaard dat zij
voor hun kinderen –tegen betaling- voortgezet onderwijs willen. De namen
van de twaalf ouders, die tezamen de zorg hebben voor zeventien kinderen
worden integraal vermeld. (Cfr. folio 359). De hier genoemde ouders worden
aangeschreven en aangemaand om binnen acht dagen het verschuldigde
schoolgeld van ƒ 10,- aan de gemeenteontvanger te komen betalen.
Brand De brandmeestergeneraal van de stad ’s-Gravenhage, de heer Verhulst, heeft
aan de burgemeester gemeld dat hij en zijn corps assistentie hebben verleend
bij de bestrijding van de brand aan de bouwmanswoning in de Binckhorst. *
De brandweercommandant heeft voor hem en zijn corps bij de burgemeester
op een gratificatie aangedrongen voor betoonde ijver en bereidwilligheid. De
raad is het hier helemaal mee eens en looft een gratificatie uit van ƒ 14,-, die
het gemeentebestuur van ’s-Gravenhage aan de brandspuitlieden moet zien
te verdelen.
Wijkmeester Aangezien de wijkmeester Jan Frijlink is overleden moet er voorzien worden
in de ontstane vacature van wijkmeester. Hiertoe wordt de persoon van de
heer Klaas Zerk van der Veer voorgedragen. De wijkmeesters krijgen de
volmacht om hierin te voorzien. Zij mogen de heer Van der Veer kiezen of een
andere geschikte persoon.
Klapwaker De klapwaker Baltus Arnoldus van Everdingen heeft zijn ontslag aangeboden
bij de burgemeester.Verschillende kandidaten voor de vervulling van de
vacature hebben zich reeds aangediend, te weten: Leender Pieter van
Everdingen, Karel Alexander Schmal, Johannes Pieter Schmal Kz., Dirk
Mooy, Jan Onderwater, Leendert van Puffelen en Huibregt Swanenburg. Na
twee stemmingen blijken de heren Jan Onderwater en Leendert Pieter van
Everdingen evenveel stemmen te hebben gekregen. Het lot wijst nu de heer
Jan Onderwater aan. Jan krijgt op zijn kosten een op zegel gestelde en
geregistreerde akte van aanstelling.
Raadslid Het raadslid Johannes Sigmond is overleden. Aangezien hij pas in 1848 had
moeten aftreden moet er in de ontstane vacature ten spoedigste worden
voorzien.
* De Binckhorst behoorde tot 16 juli 1907 nog tot Voorburg; daarna kwam dit gebied aan de gemeente ’s-Gravenhage.
( Cfr. pag. 274 van Dorp aan de Vliet) Noot: BD
377

Vervolg folio 362 21 mei 1842
Vervolg van: Raadslid Bij de stemming voor de eerste kandidaat krijgt Dirk van Schagen, meester
hoefsmid, vier van de zes stemmen en worden twee stemmen uitgebracht op
naam de van heer mr. Antonius Alexius Josephus Meylink, advocaat voor de
Hoge Raad. De heer Meylink moet derhalve wijken voor de heer Van Schagen
als eerste kandidaat. Bij de eerste stemming voor de tweede kandidaat blijken
er drie stemmen uitgebracht te zijn op naam van de hiervoor vermelde heer
en drie op naam van de heer Matthijs Koning, heel- en vroedmeester binnen
deze gemeente. Bij de tweede stemming blijkt de heer Koning vier stemmen
te hebben vergaard en de heer twee. De tweede kandidaat is dus de heer
Matthijs Koning. Op de voorgeschreven wijze wordt nu weer een commissie
van grondeigenaren geformeerd bestaande uit de heren: mr. A.A.J. Meylink,
C.J. van Assendelft, N. Perquin, T. van Abshoven, J. Klink en G. van Santen.
Zij moeten zaterdag 28 mei om één uur bijeenkomen om over de beide
kandidaten te stemmen.
Begroting Op de begroting zijn diverse posten ten laste van de gemeente onbetaald
gebleven omdat er geen of onvoldoende fondsen voor waren aangewezen.
Het gaat om een totaalbedrag van ƒ 459,05. Aan gedeputeerde staten vraagt
de raad toestemming om alsnog tot betaling over te mogen gaan. De
burgemeester mag deze klus klaren.
Schutterij In de commissie voor de schutterij wordt voor de lichting 1842 de
burgemeester en de tweede assessor de heer W.J. ter Laak aangewezen.
378

Folio 365-367 28 mei 1842
Brand De gouverneur laat middels een circulaire weten dat er in de gehele gemeente
vóór 10 juni een schaalcollecte gehouden moeten worden voor de slachtoffers
van de door brand verwoeste stad Hamburg. De raad besluit deze opdracht
uit te gaan voeren op vrijdag de 3 e juni aanstaande. In de wijken A en B,
binnen de bebouwde kom wordt de collecte opgedragen aan de heer
burgemeester en de 2 e assessor de heer W.J. ter Laak; in wijk C worden de
heren Brouwer en Renaud aangewezen; in wijk D de heren Bauer en de
secretaris Mulder en in wijk C langs de Broeksloot krijgt de gemeentebode
Van Ruyven daartoe de opdracht. Bij de bode wordt er nog vermeld dat dit in
een behoorlijk gesloten bus dient te geschieden. (Of dit ook geldt voor de
andere heren wordt er niet bij vermeld BD). De aansporing om aan deze
collecte mee te doen geschiedt op de aangekondigde dag en uur op 3 juni,
terwijl aan de godsdienstleraren van de onderscheidene godsdiensten zal
worden gevraagd dit morgen op zondag te doen tijdens de
godsdienstoefeningen in hun kerken. De aanbeveling tot deelname aan de
collecte luidt letterlijk alsvolgt: ´dat het ook in deze gemeente moge blijken,
dat één der schoonste cieraden onzer voorvaderen( de Christelijke
Liefdadigheid) bij het tegenwoordige geslacht op hoogen prijs wordt gesteld,
en ongeschreven als een erfgoed aan derzelver kinderen is nagelaten’.
Brand De stad Hamburg is niet de enige die het slachtoffer van rampspoed is
geweest, ook binnen onze gemeente zijn de bewoners in of bij de boerderij
van de heer Gerrit Huybers ernstig gedupeerd door de aldaar op de 12 e mei
gewoed hebbende brand. Het zijn dan met name: Elisabeth Arkestein,
Elisabeth Evertsen, Cornelia van Daalen, Antonie van der Geest en Arie van
Wissen, die allen in dienst waren als dienstbode of anderszins bij de
bouwman Gerrit van Ruyven. Totaal zou er in geld uitgedrukt een schade zijn
van ƒ 475,-. Ook hiervoor vragen zij toestemming tot het houden van een
collecte. Dat wordt hen toegestaan op dinsdag en woensdag de 7 e en de 8 e
juni aanstaande. Aan het houden van de collecte worden de volgende
voorwaarden verbonden: alleen ‘manspersonen’ mogen collecteren in een
behoorlijk gesloten bus, waarvan de sleutels daags tevoren bij de
burgemeester moeten worden ingeleverd. Dadelijk na de collecte moeten de
collectebussen worden ingeleverd bij de burgemeester om daar de volgende
dag te worden geleegd. Als de opbrengst de geleden schade niet mocht
dekken, dan wordt de opbrengst in gelijke delen onder de gedupeerden
verdeeld. Als de opbrengst de geleden schade overstijgt dan zal de hogere
overheid over het meerdere moeten beschikken.
379

Folio 368-369 28 mei 1842
Raadslid Bij de stemming over de vacature van het overleden raadslid Van Sigmond
blijken drie van de vijf raadsleden aanwezig te zijn en vier van de zes
grondeigenaren. De stemming blijft echter onveranderd uitwijzen dat de eerste
kandidaat Dirk van Schagen is en de tweede Matthijs de Koning.
380

Folio 370-373 17 juni 1842
Raadslid Gedeputeerde staten hebben de plaatselijke meester hoefsmid Dirk van
Schagen aangewezen als opvolger van het overleden raadslid Johannes
Sigmond. Dirk legt de vereiste eed af in handen van de burgemeester en
neemt terstond zijn (raads)zetel in.
Assessoren Aangezien de heer Sigmond ook assessor was, is hierin in overleg met de
gouverneur voorzien. Als eerste assessor wordt de heer W.J. ter Laak
aangewezen, tot dan toe de tweede assessor. Als tweede assessor wordt
benoemd de heer E.W. Bauer. Aangezien de heer Bauer nu niet aanwezig is
omdat hij op reis is, zal de installatie in de eerstvolgende vergadering plaats
vinden.
Huis van bewaring Gedeputeerde staten laten weten dat alsnu mag worden overgegaan tot het
aanbrengen van de nodige verbeteringen aan het Huis van Bewaring, mits dat
een bedrag van ƒ 360,- niet te boven gaat. Burgemeester en assessoren
krijgen machtiging om een cipier aan te stellen die voor zijn werkzaamheden
een jaarlijks traktement krijgt toebedeeld van ten hoogste ƒ 50,- per jaar en
een bedrag van ƒ 25,- voor het onderhoud. De door het gemeentebestuur
opgevoerde kosten voor het kantongerecht mogen in geen geval in rekening
worden gebracht en ook niet omgeslagen over de omliggende gemeenten
aangezien dat nergens gebruikelijk is. De raad merkt bij de behandeling van
dit punt nog op dat gedeputeerde staten de posten van ƒ 50,- en ƒ 25,- voor
respectievelijk het traktement van de cipier en voor het onderhoud, hebben
verwisseld. Met een traktement van ƒ 25,- voor de cipier moet kunnen worden
volstaan, vindt men. In die zin zal nog aan gedeputeerde staten worden
voorgesteld deze verwisseling ongedaan te willen maken. Dit ter voorkoming
van latere opmerkingen van gedeputeerden. Ook komt de raad nog even
terug op het vermelde bedrag van ƒ 38,-, zijnde de onkosten voor het bureau
van de ambtenaar van het openbaar ministerie. Zij merken op dat het
geenszins de bedoeling was om dit bedrag ten goede te laten komen aan de
bedoelde ambtenaar. Het bedrag zou moeten vloeien in de post algemene
kosten voor het huishoudelijke plaatselijke bestuur. Op dit punt wacht de raad
echter lijdzaam de voorstellen af die het hogere bestuur in dit kader zal weten
te doen.
381

Folio 374-379 3 augustus 1842
Huis van bewaring Gedeputeerde staten gaan akkoord met de verwisseling van de bedragen
van ƒ 50,- en ƒ 25,- voor respectievelijk onderhoud en traktement van de
cipier. In geen geval zal echter het bedrag van de ƒ 75,- totaal overschreden
mogen worden.
Huis van bewaring De architect Rodenburg heeft berekend dat er van het bedrag van ƒ 364,-
voor de aanpassingen van het huis van bewaring door de werklieden slechts
ƒ 340,-nodig zal zijn. Een openbare aanbesteding vindt de raad onnodig
omslachtig en bureaucratisch. De raad besluit de burgemeester te machtigen
om maatregelen te nemen de gemeentelijke werklieden de klus voor het
opgegeven bedrag van ƒ 340,- te laten verrichten.
Gemeentewerken In buitengewoon omslachtige bewoordingen wordt een verzoekschrift
voorgelezen van twee metselaars binnen de gemeente die zich verbonden
hebben om werkzaamheden aan de keistraten te verrichten. Het gaat om
Leendert Donker en Nicolaas Perquin. Uit het verhaal blijkt onder meer dat
Leendert Donkert al reeds op jaren is en eigenlijk niet goed meer uit de voeten
kan om de werkzaamheden waartoe hij zich had verbonden uit te voeren. Hij
had echter zijn zoon Jan Govert Donkers ingeschakeld, maar nu heeft deze
zich voor de komende vijf jaren onverplicht verbonden aan de militaire dienst.
De gemeenteraad blijft hen echter aan hun verplichtingen houden en laat het
aan de compagnons over hoe de werkzaamheden moeten worden verricht en
wie er met de uitvoering moet worden belast. Zoon Jan Govert krijgt overigens
nog wel een veeg uit de pan met de opmerking, dat hij toch helemaal niet
verplicht was zich voor vijf te binden aan de militaire dienst. De raad komt de
oude heer Donker toch enigszins tegemoet door de uitvoering van de
werkzaamheden aan de heer Perquin over te laten en de zoon Jan Govert te
belasten met de tijdige betalingen voortvloeiende uit de aangegane
overeenkomst.
Graf Jonkheer mr. Hendrik Johan Caan dient een verzoek in om het stoffelijk
overschot van Mejufvrouw L.M. Peytrignet, die op 27 april 1842 op de
algemene begraafplaats is ter aarde besteld, te mogen –laten- verplaatsen
naar zijn familiegraf en aldaar een grafsteen of zerk ter nagedachtenis aan
haar te mogen plaatsen. Aangezien er naast de grafkelder van jhr. Caan nog
ruimte over is en de jonkheer prompt aan zijn betalingsverplichtingen heeft
voldaan, maakt de raad hiertegen geen bezwaar.
382

Folio 380-382 9 september 1842
Rekening De rekening over het jaar 1841 is gereed en kan beoordeeld worden door de
door de wet vereiste commissie van grondeigenaren. De zitting ter examinatie
van de rekening zal worden gehouden op vrijdag 16 september om halftwee in
het raadhuis. In de commissie hebben zitting: mr. A.A.J. Meylink, C.J. van
Assendelft, M. Koning, J.M. van der Pijl, J. Hendriks en B. van Buuren.
Belastingen Het aangekondigde supplementoire kohier van de hoofdelijke personele
omslag, bestaande uit 17 posten, met een totaalbedrag aan te verwachten
opbrengst is vastgesteld op een bedrag van ƒ 128,44. Na de gebruikelijke ter
visielegging van veertien dagen zal het kohier aan de provincie worden
voorgelegd en executoriaal worden verklaard.
Veeziekte De gouverneur brengt aan de raad ter kennis dat er een nadere regelgeving
tot stand is gekomen die in voorkomende gevallen de instelling van een
commissie vereist, die periodiek het vee onderzoekt. De gouverneur vraagt
het gevoelen van de raad om tot de instelling van een dergelijke commissie
over te gaan. De raad vindt dat echter onraadzaam en onnodig. Onraadzaam
omdat er eerstens in onze gemeente weinig veeboeren zijn en ten tweede
omdat er uit de paar veeboeren dan een aantal aangewezen moet worden om
hun collega’s te controleren. Vanwege allerhande strafbepalingen daaraan
verbonden wordt dit als zeer onraadzaam afgedaan. Onnodig ook, omdat er
binnen de gemeente al meer dan voldoende controle wordt uitgeoefend door
de gemeentebode en de veldwachter. Veel gemeenten zouden hier een
voorbeeld kunnen nemen. Veeziekten komen hier dan ook niet of zelden voor.
383

Folio 383-385 16 september 1842
Rekening De commissie van onderzoek heeft de rekening over het jaar 1841 onderzocht
en in orde bevonden. De rekening sluit met een batig saldo van ƒ 345,30. De
rekening en de bijbehorende stukken worden nu doorgezonden naar de
provinciale autoriteit.
384

Folio 386-390 2 november 1842
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het supplementoire kohier van de hoofdelijke
personele omslag over het jaar 1842 goedgekeurd.
Rekening Ook heeft de provinciale autoriteit de ingezonden rekening over het jaar 1841
goedgekeurd met een bedrag aan inkomsten ad ƒ 13.760,80½, uitgaven ad
ƒ 13.415,50½ en derhalve een batig saldo van ƒ 345,30. Gedeputeerden
maken nog een paar opmerkingen terzake: de staten van de oninbare posten
bij het kohier van de hoofdelijke personele omslag dienen door de
burgemeester en de gemeenteraad te worden ‘gecertificeerd’; achterstallige
uitgaven van voorgaande jaren mogen slechts vermeld worden in het
desbetreffende dienstjaar. De secretaris krijgt de opdracht om de goede
ontvangst van de rekening 1841 bij de provincie te bevestigen en vooral
melding te doen van het feit dat de correcties voortaan zullen worden
verwerkt.
Begroting De begroting voor het jaar 1843 komt aan de orde. Deze sluit met een batig
saldo van slechts ƒ 6,53. De raad heeft hoegenaamd geen op- of
aanmerkingen op de stukken.
Raadslid De heer Brouwer gaat binnenkort zijn woonplaats Voorburg verruilen voor die
van Dordrecht. Dientengevolge gaat er een vacature ontstaan die zo snel
mogelijk moet worden opgevolgd. Volgens de gebruikelijk methode moet de
raad twee kandidaten aanwijzen. Bij de eerste stemming vergaart mr.
Antonius Alexius Josephus Meylink, advocaat bij de Hoge Raad der
Nederlanden drie van de vijf stemmen op en zich en de heer Matthijs Koning,
heel- en vroedmeester, twee. Bij de stemming voor de tweede kandidaat
wordt het wat moeilijker. Matthijs Koning krijgt twee stemmen en de drie
andere kandidaten elk één stem. Uit de drie kandidaten met elk één stem
wordt nu gekozen voor Teunis van Abshoven, beschuitbakker, de twee
overige kandidaten, de heren Dirk Welsink en Pieter Johannes Veeneka,
particulier, krijgen ieder één stem. Dan moet er nog gestemd worden tussen
Matthijs Koning en Teunis van Abshoven. Hierbij ontvangt Teunis van
Abshoven drie van de vijf stemmen en Matthijs Koning twee. Teunis van
Abshoven is dus de tweede voorgedragen kandidaat. Vervolgens wordt er
weer een commissie van grondeigenaren geformeerd, die moet stemmen over
de beide hier vermelde kandidaten. Dat zijn de heren N. Perquin, N. Koning,
J.F. Le Roy, L. Oosterlaan, G. van Santen en J. van der Geer.
Onderwijs Jonkheer E.T. von Starkenborgh Stachauwer tot Wehe (sic) *, die op de
Hofstede ´den Honaard´ woont, onder Stompwijk wil zijn drie zoons graag
geplaatst zien op de openbare lagere school. Het gaat om Aleidius
Warmoldus Lambertus, oud 12 jaar, Cornelis Pieter Herman, van 10 en
Hendricus Sebastiaan van 9 jaar. De commissie van toezicht heeft
hoegenaamd geen bezwaar, maar de hoofdonderwijzer moet bepalen in
welke klas de kinderen het best thuis horen. Mocht dit tot enige stoornis in het
onderwijs aanleiding geven, dan moet de jonkheer zijn zoons zelf
privaatlessen geven. De raad besluit conform het advies van de commissie
van toezicht en deelt dit netjes aan Jonkheer Von Starkenborgh mee.
* Blijkens teruggevonden genealogische gegevens wordt de naam van deze adellijke Groningse regententelg gespeld
aldus: Edzardt Tjarda van Starkenborch Stachouwer tot Wehe. De op dat moment 12 jarige zoon heette: Alidius
Warmoldus Lambertus Tjarda van Starkenborch Stachouwer. Hij werd op 1 februari 1830 te Wehe geboren. Zijn
voornamen zijn ontleend aan die van zijn moeder: Aleida Warmoldina Lamberta Talma, die 6 dagen na zijn geboorte op 7
februari 1830 te Wehe overleed. De beide andere hier genoemde zonen moeten dus uit een volgend huwelijk van de
jonkheer zijn.
385

Folio 391-392 11 november 1842
Raadslid De commissie van grondeigenaren, waarvan alleen de heren Koning en
Oosterlaan zijn opgekomen, stemmen over de door de raad voorgedragen
kandidaten van het raadslidmaatschap ter vervanging van de heer P.
Brouwer, die metterwoon verhuisd is naar een adres buiten de gemeente. Ook
de commissie stemt op de beide reeds eerder vermelde kandidaten: mr.
Antonius Alexius Josephus Meylink, advocaat bij de Hoge Raad en Teunis
van Abshoven, beschuitbakker.
386

Folio 393-395 17 december 1842
Raadslid Gedeputeerde staten benoemen de heer mr. A.A.J. Meylink* tot nieuw lid van
de raad in plaats van de vertrokken dokter P. Brouwer.
De heer heeft de burgemeester schriftelijk laten weten dat hij zijn benoeming
wil aanvaarden. Na voorlezing hiervan wordt de heer de vergadering binnen
geleid, legt de vereiste eden af in handen van de burgemeester en neemt
terstond zijn zetel in.
Schoolopzieners Door het vertrek van de heer P.Brouwer is er ook een vacature ontstaan in de
functie van schoolopziener. Op voordracht van de commissie van
schooltoezicht wordt in zijn plaats de heer J.Jabot, ambtenaar op wachtgeld
bij het Ministerie van Koloniën, voorgesteld. De raad stemt met deze
benoeming in.
Cie toezicht op onderwijs De heer schoolopziener stuurt een door de provinciale commissie van
onderwijs opgemaakte nota en instructie in, waarnaar de commissieleden zich
voortaan te richten hebben. Zonder verdere discussie gaat de nota richting de
commissie.
Onderwijzer De hoofdonderwijzer, de heer H. Hemkes Kz. Vraag toestemming om een
nieuwe ondermeester aan te mogen stellen. Het gaat om de heer Daniel
Johannes Swaters, bezittende de 3 e rang. De heer Swaters, die in het bezit is
van de nodige bekwaamheden en op wiens gedrag niets is aan te merken,
wordt daarop toegelaten.
Spoorwegen Het nieuwe raadslid de heer mr. wil een verzoek in laten dienen bij de
Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij om op de spoorlijn naar ’s-
Gravenhage een halte of arrêt in te lassen bij de Laan van Werve of Laan van
Nieuw Oosteinde. De burgemeester krijgt de opdracht om dit te
bewerkstelligen.
Schutterij Tot leden van de commissie der Nationale Militie voor de lichting 1843 zijn
aangewezen de heren W.J. ter Laak en A.W. Renaud.
Gemeentewerken Voor de diverse gemeentewerken worden aangewezen:
• Quirinus Wennekers voor het timmerwerk;
• Hermanus Ligthelm voor het metselwerk;
• A.W. Renaud voor het verfwerk;
• Johannes Goemans voor het smidswerk;
• H.D. van Ettinger voor het loodgieterswerk.
* Confertur de scriptie van de heer W.M. Seuren, uitgegeven te ’s-Gravenhage in december 1979, met als onderwerp:”
Mr. A.A.J. Meylink, Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal van 1854 – 1863”. In hoofdstuk 3 van deze scriptie
over de levensloop van mr. Antonius Alexius Josephus Meylink wordt op verschillende punten verwezen naar de
raadsnotulen van Voorburg vanaf het jaar 1842 e.v. Meylink wordt beschouwd als een der eerste naar voren tredende
staatslieden, die krachtig heeft bijgedragen tot de emancipatie en bewustwording van het rooms-katholieke volksdeel in
Nederland. Scriptie aanwezig in historische bibliotheek van Voorburg. Noot BD
387

Folio 396-400 14 maart 1843
Spoorwegen Wederom in buitengewoon omslachtige bewoordingen delen gedeputeerde
staten mee –na overleg met de Hollandsche Ijzeren Spoorweg Maatschappij-
dat voorshands nog niet kan worden beslist of er een spoorweghalte komt aan
de Laan van Nieuw Oosteinde. (Toen nog Voorburg grondgebied). De
spoorwegadministratie stelt het afhankelijk van de exploitatie van ‘sectie III’
van de spoorlijn of het in het belang van de spoorwegen, alsmede in het
belang van de gemeente Voorburg zal zijn om een dergelijke station aldaar te
bouwen. De raad neemt deze mededeling voor kennisgeving aan.
Begroting Gedeputeerde staten keuren de begroting v oor het jaar 1843 goed met een
batig saldo van ƒ 1,-. De inkomsten zijn vastgesteld op ƒ 6.805,77, de
uitgaven op een hele gulden minder.
Cie toezicht op onderwijs De heer J. Jabot deelt mee dat hij zijn benoeming als lid van de commissie
van toezicht op het onderwijs laat welgevallen.
Provincie Na opsomming van een hele reeks wetsartikelen en diverse koninklijke
besluiten brengt de gouverneur ter kennis dat ten gevolge van de splitsing van
Holland in de provincies Noord- en Zuid-Holland en Zeeland, het getal van de
gedeputeerden is gewijzigd. Er komen nu nieuwe voorschriften voor de
kiesdistricten ‘van den Landelijken Stand’ waarin staat omschreven hoe de
lijsten met de kiesgerechtigden moeten worden ingericht en wie er als
kiesgerechtigde mag worden aangewezen. De lijst moet acht dagen ter visie
worden gelegd op de secretarie en een dubbel moet –na vaststelling door de
raad- worden doorgestuurd naar de gouverneur. De secretaris krijgt de
opdracht dit alles uit voeren.
Kerktoren Het College van Kerkmeesters van de Nederduitsche Hervormde Gemeente
vraagt aan de gemeente een gratificatie van ƒ 400,- voor het noodzakelijke
herstel van de klokken van het uurwerk in de toren van de Oude Kerk.
Bovendien is het torenlichaam aan de zuid-westzijde ernstig in verval door het
veelvuldig luiden van de kerkklokken. De Haagse architect Roodenburg heeft
de kerkelijke gemeente voorgerekend dat voor het algehele herstel een
bedrag van ƒ 700,- nodig zal zijn, inclusief het plaatsen van steigers. De
burgemeester wil nog even wachten met een eventuele instemming op dit
verzoek totdat er wat meer zicht is op de financiële omstandigheden van de
gemeente na afloop van dit dienstjaar. De heren Renaud, van Schagen en
Hooijmans gaan met het voorstel van de burgemeester mee, terwijl de heren
Ter Laak en Bauer het verzoek willen afwijzen. Alleen de heer is vóór
toekenning van de gevraagde subsidie, hier ‘gratificatie’ genoemd.
Belastingen Het kohier van de hoofdelijke personele omslag voor het jaar 1843 wordt
volgens de huurwaarden, ontleend aan die van het kohier van vorig jaar,
ingericht en de quota’s van de aan elk der belastingplichtigen opgelegde
bedragen vastgesteld. De belastingplichtige ingezetenen moeten nu ƒ 7,65
per ƒ 100,- aan vastgestelde huurwaarde opbrengen en de ‘opgezetenen voor
het zomersaizoen’ de helft, zijnde ƒ 3,82 5 per ƒ 100,- huurwaarde.. De
secretaris moet het kohier gaan opmaken en gedurende veertien dagen ter
inzage leggen.
388

Folio 401-402 26 april 1843
Haven De heer C.J. Schiefbaan, notaris te ’s-Gravenhage en eigenaar van de
buitenplaats Sionslust, heeft al enige jaren een houten hek laten plaatsen
langs de zogeheten Pastoriehavensloot, dat langs zijn landgoed loopt. De
gemeente is hierdoor verstoken van een veilige losplaats van levensmiddelen
(provisien), meubels e.d. Hij moet terstond dit houten hekwerk –laten-
verwijderen. De raad besluit de burgemeester en de heer aan te wijzen om
een commissie te vormen, die met de heer Schiefbaan moet gaan praten.
Mocht Schiefbaan niet genegen zijn om hier welwillend in te voorzien dan
moet aan gedeputeerde staten toestemming worden gevraagd om het
verwijderen van het hekwerk met gerechtelijke dwang te doen geschieden.
School De burgemeester heeft een verzoek binnengekregen van de heer Pieter Kaas
om een kind dat bij hem thuis woont, maar niet in deze gemeente staat
ingeschreven, toe te laten op de dorpsschool. De commissie van toezicht
heeft geen bezwaar hiertegen. De raad stemt er nu ook mee in met de
opmerking dat in voorkomende gevallen en mits de commissie van toezicht er
geen bezwaar tegen maakt, de burgemeester dit voortaan zelf mag beslissen
zonder de raad daarin te kennen.
Los aangetroffen: Ter hoogte van folio 401 is op een afzonderlijk velletje papier, metend
190 x 83 mm het volgende vermeld:
“Op …plaats Schoolslop”
“Notulen 26 april 1843.”
“De stukken zijn geborgen in”
“een zak in de kist (art.”
“73 Reglm t best. Ten pl. Lande”
“volgens den Inventaris Gem t”
“met Litt o .G.G.
“
De inhoud van bijgaand kattebelletje kan niet in verband gebracht worden met het
behandelde in de raadvergadering van 26 april 1843, tenzij het iets van doen heeft met
de Pastoriehavensloot en de kwestie met de heer Schiefbaan. Noot BD
389

Folio 403 2 mei 1843
Verkiezingen De gouverneur stuurt voor de aanstaande verkiezing van de nieuwe
statenleden het aangevraagde aantal stembiljetten en de algemene lijst van
kiezers. Alle aangewezen kiezers krijgen op de 3 e mei hun stembiljet thuis
bezorgd, die dan weer binnen drie dagen weer opgehaald moeten worden. Op
de 8 e mei moeten dan de stembiljetten van de statenverkiezingen van 1837
worden verbrand en moet een commissie bestaande uit de heren Johannes
Cool, Bart Schreuders en Nicolaas Perquin in samenwerking met de leden
van de raad, de stembiljetten openen en tellen. Het proces-verbaal daarvan
moet dan uiteraard terug naar de provincie.
Haven Gedeputeerde staten stemmen in met het voeren van een rechtsgeding tegen
de heer C.J. Schiefbaan over de kwestie van de door Schiefbaan gemaakte
afsluiting van de Pastoriehavensloot. Het voeren van het rechtsgeding zal
namens de raad worden opdragen aan de heer mr. Noiret de Bruin, advocaat
te ’s-Gravenhage.
Rekening Van de rekening over het jaar 1842 blijft weliswaar een batig saldo over van
plusminus ƒ 400,-, maar er moeten nog posten betaald worden tot een bedrag
van ƒ 531,40. Daarvoor moet nog toestemming gevraagd worden aan
gedeputeerde staten. De burgemeester krijgt volmacht dit aan de provincie te
gaan vragen. m
Kerktoren De burgemeester maakt verder nog melding van het feit dat het College van
Kerkmeesters van de Hervormde Gemeente haar verzoek tot subsidiëring tot
ƒ 400,- heeft ingetrokken. Dat verzoek was gedaan in verband met schade
aan het torenlichaam en de slechte toestand van de uurwerken in de toren.
390

Folio 404-405 8 mei 1843
Verkiezingen De drie daartoe in de vorige vergadering aangewezen commissieleden
inclusief de raad hebben de stembiljetten geopend en van alles procesverbaal
opgemaakt. De secretaris moet het proces-verbaal met een
begeleidende brief ten spoedigste opsturen naar de gouverneur van de
provincie Zuid-Holland.
391

Folio 406-408 22 juni 1843
Haven De gehele vergadering is gewijd aan de kwestie van de gewraakte afsluiting
van de Pastoriehavensloot met een door de heer Schiefbaan daar neergezet
hekwerk. De heer Schiefbaan stelt een schikking voor in die zin dat hij het
hekwerk meer op het terrein van Sionslust wil verplaatsen, grenzend aan een
wit hek dat weer eigendom is van de buurman de heer Renaud. Over dat hek
bestaat geen kwestie. Dat bewuste witte hek moet met een klink te allen tijde
geopend kunnen worden. De gemeente moet dan zorgen voor het onderhoud
van dit witte hek en voor het onderhoud van de beschoeiing. De gemeente
zou ook een recognitie aan de eigenaar van Sionslust moeten betalen ad ƒ 5,-
. Voorts wil de heer Schiefbaan dat beide partijen hun eigen kosten van het
proces betalen. De raad is het daarmee geheel oneens en stelt –onder
aanvoering van de burgemeester- een uitvoerig verhaal op hoe het dan wel
moet kunnen. De heer Schiefbaan moet dadelijk na het sluiten van de
overeenkomst het gewraakte hek aan de westkant van de sloot verwijderen,
maar mag dit verderop ook weer westwaarts verplaatsen. Het hek moet dan
wel in een rechte lijn lopen naar het huis van de heer Renaud en mag niet de
zogeheten Achtvoetslop afsluiten tussen de buitenplaats Sionslust en een
stukje tuin van de heer Schiefbaan. Het zogenoemde witte hek mag behouden
blijven, maar moet een aantal veranderingen krijgen. De deur van het hek bij
de losplaats noordwaarts open moet kunnen en de deur aan de westkant
open kan naar de richting Sionslust. Alles zodanig dat de losplaats
onbelemmerd betreden kan worden. Ook moeten de deuren vastgezet kunnen
worden. Als men vanuit de Herenstraat de losplaats wil bereiken met de deur
eenvoudig met een klink open gemaakt kunnen worden. Het onderhoud van
het hekwerk westwaarts van de sloot blijft voor rekening van de heer
Schiefbaan. De gemeente zal zorg blijven dragen voor het onderhoud van de
beschoeiing. De heer Schiefbaan moet hoe dan ook de kosten van de
procedure betalen. Dit alles wordt aan de advocaat de heer mr. Noiret de
Bruijn meegedeeld.
Schutterij In de commissie van onderzoek van de Nationale Militie, lichting 1843, Zijn
benoemd, de burgemeester en de heer Ter Laak, 1 e assessor.
392

Folio 409-410 1 juli 1843
Broodzetting Er zijn nieuwe regels gesteld op het punt van de verkoop van het brood en de
zogenoemde broodzetting. De nieuwe regels die weer nieuwe plaatselijke
verordeningen nodig maken, zijn reeds in de vergadering van burgemeester
en assessoren aan de orde geweest. De raad neemt de nieuwe
verordeningen zonder wijzigingen aan en de secretaris vermeldt in de notulen
‘fiat insertio’.
Rekening De gemeenteontvanger heeft de stukken ingeleverd betreffende de rekening
over het jaar 1842. Deze rekening sluit met een batig saldo van ƒ 465,27. De
raad bestudeert de stukken, terwijl mr. Meylink zich –staande de vergadering-
laat verontschuldigen. Op de gebruikelijke manier wordt er weer een datum
vastgesteld waarin een college van hoogstaangeslagen grondeigenaren de
rekening nog eens onder de loep moet nemen. Dat zijn in dit geval de heren J.
Cool, N. Perquin, L. Oosterlaan, T. van Abshoven, F.C. Zechner en J. Klink.
393

Folio 411-413 5 juli 1843
Rekening De rekening wordt ‘geëxamineerd’ door de raad en het aangewezen college
van grondeigenaren. Van de aangewezen heren zijn de heren L. Oosterlaan
en T. van Abshoven ‘beiden ter oorzake van inconveniëntie, niet ter
vergadering gecompareerd’. Op de rekening met het batige saldo van
ƒ 465,27 wordt niets vermeldenswaards aangemerkt.
394

Folio 413-415 25 augustus 1843
Huis van bewaring Gedeputeerde staten hebben een besluit genomen op een door het college
van burgemeester en assessoren ingediende opgave van kosten voor het huis
van bewaring in deze gemeente.
1. De kosten ad ƒ 372,08 5 zullen worden gedragen door alle in dit
kanton vallende gemeenten. Dat zal geschieden naar rato van het
aantal inwoners van elke deelnemende gemeente per 1 januari 1843;
2. De jaarwedde van de cipier zal eveneens op de 1 e januari 1843
ingaan. Zowel voor de hoogte van deze jaarwedde alswel voor het
onderhoud van het huis van bewaring wordt een kostenberekening
aan de provincie voorgelegd.
De gemeenteontvanger krijgt de opdracht om de bijdragen van de
deelnemende gemeenten als buitengewone ontvangst in de rekening te
verantwoorden.
Sloten Er is een concept gemaakt van de voorwaarden met betrekking tot het
uitbaggeren en schoonhouden van de sloten in onder meer de Kerklaan en de
Kleine Laan en de Pastorie Havensloot en wel voor een periode van vijf jaren.
De hieraan verbonden werkzaamheden moeten opnieuw in het openbaar
worden aanbesteed. Na een kleine wijziging in het concept krijgen
burgemeester en wethouders de volmacht, behoudens goedkeuring door
gedeputeerde staten, om de aanbesteding uit te voeren.
Belastingen De burgemeester legt een tweede, supplementoir, kohier voor van zeven
aanslagen in de hoofdelijke personele omslag. Dit kohier moet ƒ 56,74
opbrengen en blijft volgens de regels eerst veertien dagen ter inzage liggen
op de gemeentesecretarie.
Notaris De Haagse regering maakt bezwaren tegen het feit dat sommige
burgemeesters tevens het notarisambt uitoefenen. In dat kader zijn er
inmiddels wetten tot stand gekomen die zulks in de toekomst als
onverenigbare betrekking bestempelen. Burgemeester Van Zegwaard geeft
nu al te kennen, dat als deze regelgeving dwingend is, hij dan per 2 januari
1844 ophoudt burgemeester van Voorburg te zijn en kiest voor het verder
uitoefenen van het notarisambt. In diverse gemeenten waar ook een
burgemeester tevens notaris aan het hoofd staat, zijn reeds - in
samenwerking met de grondbezitters - petities aan Zijne Majesteit
aangeboden om deze twee functies te mogen blijven combineren. De
burgemeester verlaat nu de vergadering en geeft de voorzittershamer in
handen van de eerste assessor teneinde hierover onbelemmerd verder te
kunnen discussiëren. Zoals viel te verwachten, besluit de raad in
samenspraak met een groep grondbezitters, ook hier een adres aan Zijne
Majesteit te richten om de burgemeester tevens notaris te mogen laten zijn.
395

Folio 416 30 augustus1843
Notaris Onder het voorzitterschap van de eerste assessor komt de raad weer bijeen
om te beraadslagen over een door de secretaris geredigeerde brief aan Zijne
Majesteit om ontheffing te vragen van de combinatie burgemeester en notaris.
Na een paar kleine wijzigingen wordt de brief goedgekeurd en krijgt de
secretaris de opdracht op die zo snel mogelijk naar Zijne Majesteit te sturen
en een afschrift ervan in het archief op te bergen.
396

Folio 417-419 23 oktober 1843
Raadsleden De gouverneur maakt bekend dat per 2 januari 1844 een drietal leden van de
raad aan de beurt is om af te treden. Dat betreft de 1 e assessor de heer
Wilhelmus Johannes ter Laak en mr. Antonius Alexius Josephus Meylink, die
de heer Petrus Brouwer verving, die op zijn beurt in 1844 moest aftreden.
Voorts is burgemeester Hermanus van Zegwaard aan de beurt om af te
treden. Alle drie willen zij in functie blijven, ‘als daartegen geene
hoegenaamde redenen hinderlijk zijnde’
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1842 met een batig
saldo van ƒ 465,27 goedgekeurd. De statenleden hebben echter wel nog
enige noten op hun zang. Er moeten nog diverse stukken bij de rekening
gevoegd worden, zoals het origineel of een kopie van de voorwaarden tot
verpachting van de haardas, de huurcontracten van de lokalen en gronden die
de gemeente in gebruik heeft, de akten van de verpachting van de diverse
gemeentewerken en wel met name die betreffende het onderhoud en het
schoonhouden van de straten, de havensloten, de verlichting met lantaarns en
de begraafplaats. Voorts moeten alle declaraties van de lotelingen bijgevoegd
worden, alsmede de betaalde portokosten. Ten slotte moet de raad per
omgaande de provincie laten weten de stukken van de provincie ontvangen te
hebben.
Begroting De burgemeester brengt de staat van de begroting over het jaar 1844 ter tafel.
Deze begroting laat een bedrag aan inkomsten zien van ƒ 6.558,77, aan
uitgaven ƒ 6.550,77 en dus een batig saldo van ƒ 8,.-.
Belastingen Gedeputeerde staten keuren tevens het twee kohier van de hoofdelijke
personele omslag over het jaar 1843 goed.
Kerken De weleerwaarde heer Pastoor J. Mesker nodigt een afvaardiging van de raad
uit op woensdag de 25 e oktober tot bijwoning van de plechtige
inwijdingsdienst van het thans vergrote en gerestaureerde kerkgebouw.
Zonder ‘eventuele dispositie’ zullen hierbij aanwezig zijn: de burgemeester, de
1 e assessor de heer Ter Laak en mr. Meylink *. Mocht de burgemeester
verhinderd zijn dan moet de 1 e assessor hem vervangen en mag ook de 2 e
assessor mee.
* Onder de schenkers die bijdroegen om de verbouwing van de rooms-katholieke St. Martinuskerk aan het Oosteinde
mogelijk te maken treffen we –onder andere- ook de naam aan van het raadslid mr. Meylink. De kerk werd plechtig
ingewijd door Mgr. Cornelis Baron van Wijckerslooth van Schalkwijk, titulair-bisschop van Curium. Deze zogenoemde
‘Waterstaatkerk’ was de voorganger van de huidige neogotische kerk uit 1893. (Cfr. pag. 30 e.v. van: “Ik ben niet iemand
die wijkt voor de Ouderdom”. Uitgave van de Martinusparochie in 1993 en geschreven door Martin Harms) Een
reconstructietekening van dit kerkgebouwtje is weergegeven op pagina 32 van genoemd boekwerkje. Noot BD
397

Folio 420-423 21 november 1843
Ambtenaar burg.stand Op 20 november 1843 is op dertienjarige leeftijd het dochtertje van
burgemeester van Zegwaard overleden: Adriana Cornelia van Zegwaard.*
Men ziet zich nu voor de noodzaak gesteld om een tweede ambtenaar van de
burgerlijke stand aan te stellen om in dit geval en eventueel verder
voorkomende gevallen de burgemeester te vervangen. De eerste assessor,
de heer Wilhelmus Johannes ter Laak, wordt nu als zodanig aangewezen.
Graven Burgemeester van Zegwaard –zelf nu niet aanwezig op deze vergadering-
vraagt om een stuk grond op de algemene begraafplaats dat plaats moet
bieden aan het bijzetten van zes stoffelijke overschotten. Hij wil dat bij
voorkeur zien naast de grafkelder van E.B. Fremery Kalff. Met veel omslag
van woorden krijgt burgemeester van Zegwaard toestemming voor een ruimte
met twee grafruimten, voldoende voor het bijzetten van zes stoffelijke
overschotten, waarvoor hij ƒ 80,- moet betalen. Per begrafenis moet hij
volgens de nu geldende tarieven ƒ 4,- betalen.
Uit de vergadering wordt tenslotte nog een commissie geformeerd die namens
de raad hun deelneming moeten gaan betuigen aan de burgemeester en zijn
gezin met het ‘treurig overlijden van zijn oudste dochter Adriana Cornelia in
den jeugdigen leeftijd van 13 Jaren’
* Bij akte van 22 november 1843 nummer 45 wordt melding gemaakt van het overlijden van het dochtertje van Hermanus
van Zegwaard en vrouwe Machtelina Henrietta Maria Anna van Doorn. De akte wordt ondertekend door W.J. Terlaak en
als getuigen de heer Jan Lage, medicinae doctor, oud 31 jaar en Jan Mulder, gemeentesecretaris, oud 67 jaar.
Burgemeester Van Zegwaard woonde met zijn gezin blijkens deze akte in wijk B nummer 7.
398

Folio 424-426 10 januari 1844
Burgemeester De burgemeester deelt een koninklijk besluit mee, waarin vermeldt wordt dat
hij ook na 2 januari 1844 als burgemeester in functie mag blijven ‘en zulks met
ontheffing van de bepalingen van Artikel 8, 2 e Alinea van de Wet van den 9
July 1842 op het Notarisambt (Staatsblad N o 20) Met andere woorden:
burgemeester Van Zegwaard mag voorlopig nog èn burgemeester èn
tegelijketijd notaris blijven.
Raadsleden Ook de raadsleden Ter Laak en Meylink mogen aanblijven en hoeven niet
volgens voorschrift per 2 januari 1844 af te treden.
Assessoren Raadslid Ter Laak mag ook aanblijven als 1 e assessor.
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting over het jaar 1844 goedgekeurd
met een batig saldo van ƒ 8,-.
Cie toezicht l.o. De heer J. Jabot moet vanwege verhuizing en veranderde omstandigheden
bedanken als lid van de commissie van toezicht op het lager onderwijs in deze
gemeente. De burgemeester krijgt de opdracht het op te nemen met de
districtschoolopziener teneinde tot een voordracht van een nieuwe kandidaat
te komen.
Straten en pleinen De zogenoemde keistraten in de kom van de gemeente verkeren in een
erbarmelijke staat. Er is gewoon onvoldoende onderhoud. Zodra de financiële
situatie van de gemeente weer enigszins is verbeterd zal er aandacht aan
worden besteed. Provisioneel zullen de keistraten lopend vanaf het Logement
de Gouden Leeuw* tot aan het dwarsriool bij de Kleine Laan en lopend tot aan
het Fransche Slop onder handen genomen moeten worden.
Schutterij De heren Ter Laak en Renaud worden als lid toegevoegd aan de commissie
voor de werkzaamheden van de nationale Militie, lichting 1844.
Gemeentewerken Als ambachtslieden voor de gemeentelijke werken worden ingehuurd:
• IJ. J. Cool voor het timmerwerk;
• L. Donker voor het metselwerk;
• H. van den Braak voor het verfwerk;
• H. van Zutphen voor het smidswerk;
• C.L. Wilmot voor het loodgieterwerk.
Burgemeester Aan het slot van de vergadering dankt de burgemeester de leden voor hun
deelneming bij het ‘treurig afsterven zijner geliefden Dochter en den
ouderdom van 13 Jaren’.
* Het is mij niet bekend waar ‘Logement De Gouden Leeuw’ zich in Voorburg bevond; er zijn immers in Nederland vele
hotels en logementen met die naam. Noot: BD
399

Folio 427-428 16 maart 1844
Geldlening De burgemeester maakt bekend dat vanwege de nijpende financiële
omstandigheden er een wet tot stand is gekomen waarin een buitengewone
belasting op de bezittingen wordt aangekondigd en het aangaan van
vrijwillige geldleningen. De burgemeester doet een klemmend beroep op de
raad en de inwoners van Voorburg zoveel als mogelijk deel te nemen in die
vrijwillige leningen ‘ en langs dien weg krachtdadig te helpen medewerken,
dat anders te duchten rampen en onheilen van het Vaderland geweerd
blijven.’
Cie toezicht l.o. In plaats van de vertrokken heer J. Jabot wordt als lid van de commissie van
toezicht op het lager onderwijs de heer dokter Jan Lage voorgedragen. Zijn
beroep wordt omschreven als ‘Medicinæ et Artis Obstetriciæ Doctor’ oftewel
dokter in de heel- en verloskunde.
Wijkmeesters In plaats van de ontslagen wijkmeester F.S. Sander wordt de heer H.N. van
den Braak, schilder en glazenmaker van beroep, voorgedragen. De gaande
en komen wijkmeester krijgen hiervan keurig bericht.
400

Folio 429-430 9 april 1844
Cie toezicht l.o. Dokter Jan Lage neemt met veel dankbaar zijn functie aan als lid van de
commissie van toezicht op het lager onderwijs binnen deze gemeente.
Belastingen De raad wordt door de burgemeester uitgenodigd de quota vast te stellen
van het nieuw opgestelde kohier van de hoofdelijke personele omslag. De
ingezetenen moeten ƒ 7,10 5 per bedrag aan vastgestelde huurwaarde van
ƒ 100,- betalen en de opgezetenen voor het zomerseizoen de helft oftewel
ƒ 3,55 5. Wederom moet het kohier eerst veertien dagen ter inzage worden
gelegd alvorens het –na goedkeuring van gedeputeerde staten- executoir
wordt, oftewel kan worden opgelegd en geïnd.
401

Folio 431-433 30april 1844
Belastingen Het kohier van de hoofdelijk omslag personele belasting heeft veertien
dagen ter inzage gelegen en wordt nu vastgesteld en ter goedkeuring
voorgedragen aan gedeputeerde staten.
Straten en pleinen De burgemeester heeft een financieel overzicht gemaakt voor de raad,
waaruit zou moeten blijken of er voor het onderhoud van straten en pleinen
gelden kunnen worden uitgetrokken.Met veel gecijfer wordt aangetoond dat
er hier en daar zelfs overschrijdingen van de gemaakte uitgavenposten zijn,
waarvoor gedeputeerde staten nog toestemming moeten geven. Dat
daarentegen de inkomsten een meeropbrengst te zien geven van ƒ 500,-.
Met deze meeropbrengst zal wel een deel van de geraamde kosten ad
ƒ 700,- betaald kunnen worden en nog eens ƒ 200,- elders in de begroting
gevonden moeten worden. De raad laat zich door de voorgelegde cijfers van
de burgemeester overtuigen en geven de assessoren opdracht om de zaak
uit te –laten- voeren.
Schutterij In de commissie van –kortweg- de schutterij zijn benoemd, de burgemeester
en de 1 e assessor Ter Laak.
402

Folio 434-436 21 mei 1841
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele
omslag over het jaar 1844 goedgekeurd. Het kohier moet een bedrag
opbrengen van ƒ 2.604,01. De burgemeester heeft er geen gras over laten
groeien en heeft het kohier al ter invordering in handen gesteld van de
gemeenteontvanger.
School De burgemeester heeft een brief ontvangen van pastoor Mesker. Pastoor
Mesker meent dat de gemeenteraad alles in het werk moet stellen om niet
alleen de boeken met afbeeldingen en illustraties van de Bijbelse
Geschiedenis van de openbare school te weren, maar zelfs het onderwijs in
dat vak te verbieden. De pastoor wil hierbij zelfs de bemiddeling van
gedeputeerde staten inroepen. De gouverneur heeft echter inmiddels al
laten weten dat het niet de bevoegdheid van de commissie van toezicht,
noch die van de raad is om over het geven van onderwijs in de Bijbelse
geschiedenis te oordelen en zeker niet het te weren of verbieden. Volgens
de bestaande verordeningen behoort zo’n oordeel tot de competentie van de
districtsschoolziener. De gouverneur wil nu volledig op de hoogte worden
gehouden welke maatregelen er op dit punt reeds zijn ondernomen of nog
zullen worden ondernomen. De burgemeester heeft het adviesverzoek aan
de commissie van toezicht inmiddels teruggevraagd. Het onderwerp zal dus
–op last van de gouverneur- geen onderdeel van de beraadslagingen van de
raad uitmaken.
Brand De gouverneur wil weer meewerken aan een algemene collecte en nu voor
de slachtoffers van een op 13 april plaats gehad hebbende brand te
Aalsmeer. De gemeente zal aan deze oproep gehoor geven en op 29 april
een openbare schaalcollecte houden. Al de reden van de raad worden
ingeschakeld, inclusief de secretaris en de gemeentebode Van Ruyven voor
de buitenwijken. De diverse godsdienstleraren worden eveneens
uitgenodigd hier ruchtbaarheid aan te geven in de eerstvolgende diensten in
hun kerken.
403

Folio.437 10 juni 1844
Gouverneur Zijne Excellentie, de Gouverneur des Konings dezer provincie, Jonkheer mr.
Ridder van der Heim van Duyvendijke vestigt zich gedurende de
zomermaanden op de hofstede Essesteyn. De burgemeester wil nu met een
delegatie uit de raad bij de gouverneur belet vragen om hem van harte
welkom te heten. Als datum wordt vastgesteld: donderdag 11 juni ‘s avonds
om zeven uur. De commissie onder aanvoering van de burgemeester
bestaat verder uit de leden Terlaak, Meylink en de secretaris Jan Mulder.
Archief De burgemeester vraag toestemming om ten behoeve van het archief een
kast aan te mogen schaffen. Hij wil een geschikte zwart geverfde kast
aankopen bij de openbare verkoping op de buitenplaats Vlietwijck, alwaar op
11 juni een veiling is.
404

Folio 438-439 27 juli 1844
Gemeentesecretaris De gemeentesecretaris Jan Mulder is na een lange staat van dienst op de
leeftijd van 68½ jaar op 26 juli 1844 overleden. (Akte nr. 32 d.d. 27 juli 1844
BD). Nuchter wordt dan vastgesteld dat, nu de functie van
gemeentesecretaris vacant is, er althans voorlopig, een plaatsvervanger
moet worden aangewezen. De burgemeester vraagt dit aan het raadslid, de
heer Renaud, die deze taak op zich neemt en de notulen ondertekent met
‘loco secretaris’. Uit de raad wordt op initiatief van de burgemeester een
commissie benoemd om te assisteren bij de begrafenis van de heer Jan
Mulder. Met hem, de burgemeester, wordt nu de ‘treurige plegtigheid’
bijgewoond door de raadsleden Renaud en Terlaak.
Gouverneur De commissie onder aanvoering van de burgemeester is op de residentie
van de gouverneur ‘op’ Essesteijn geweest en is ‘zoodoor welgemelde zijne
Excellentie als deszelfs famielle op de aangenaamste en
vriendschappelijkste wijze … ontvangen’
Archief De burgemeester heeft bij de openbare verkoping op Vlietwijck de begeerde
archiefkast aan kunnen kopen voor het bedrag van ƒ 34,11 5 . Hij mag dit
bedrag verantwoorden op de gemeentelijke rekening over het jaar 1844.
Verkiezingen De burgemeester nog ten slotte nog bekend dat conform de wettelijke
regelingen het verzegelde pakket, bevattende de stukken van de
verkiezingen in 1843, zijn verbrand.
Hierna wordt de vergadering gesloten: de burgemeester heeft de notulen
geschreven en loco-secretaris Renaud ondertekent.
405

Folio 440-444 14 augustus 1844
Gemeentesecretaris Ter opvolging van de overleden gemeentesecretaris, de heer Jan Mulder, zijn
diverse sollicitanten opgekomen, die aan al de gestelde eisen voldoen, te
weten: Nederlander zijn, de leeftijd van 23 jaar hebben bereikt en van
onbesproken gedrag. Bij de stemming worden de regels van de van
toepassing zijnde wetten en reglementen nageleefd. Twee in rang daartoe
aangewezen raadsleden krijgen een lijst met daarop de zeven namen van de
sollicitanten. Achter die namen komen dan de stemmen van de aanwezige
raadsleden. De uitslag blijkt unaniem uit te pakken ten gunste van de heer
Anthony Willem Mulder, de tweede zoon van de overleden
gemeentesecretaris Jan Mulder. Anthony Mulder zal dus behoudens de
stemming door het college van grondeigenaren, worden voorgedragen aan
Zijne Majesteit de Koning. Op 17 augustus ’s middags om halftwee zal de
commissie van grondeigenaren zich over zijn uitverkiezing buigen. De
commissie zal bestaan uit de heren Jhr. mr. H.J. Caan, J. Cool, N. Perquin, D.
Welsink, B. van Buuren en J. Baas.
Onderwijzer Hoofdonderwijzer Hemkes draagt voor de openbare dorpsschool een nieuwe
ondermeester voor, de heer G. Pelger, kwekeling van de rijkskweekschool en
thans ondermeester in Helder (sic!). Deze moet de heer P.Jansen gaan
vervangen, omdat die een onderwijsfunctie heeft aanvaard ‘in onze
overzeesche bezittingen’ De berichten van zowel de plaatselijke
districtsschoolopziener, de commissie van toezicht op het lager onderwijs,
alsmede die van de burgemeester pakken positief uit ten gunste van de heer
Pelger. De heer Pelger kan dus benoemd worden.
Archief De burgemeester heeft een aantal met name genoemde stukken ontvangen,
die hij na overleg met de raad, deponeert in het archief. Het zijn onder meer
stukken over het inmiddels beëindigde proces tegen notaris Schiefbaan, de
assurantiepolissen van de nieuwe schoolgebouwen en een kopie van de nota
van de verkochte inschrijving Uitgestelde Schuld en het 1/5 kansbiljet van de
gemeentelijke eigendommen. Deze stukken moeten na geïnventariseerd te
zijn keurig opgeborgen worden in de daartoe bestemde kist met belangrijke
archiefstukken.
Belastingen Er is een supplementoir kohier in de hoofdelijke personele omslag opgesteld
van belastingplichtigen die na 1 mei van dit belastingjaar hier zijn komen
wonen. Dit kohier wordt weer op de gebruikelijke manier gedurende veertien
dagen ter inzage gelegd.
406

Folio 445-446 17 augustus 1844
Gecombineerde vergadering van de raad met de aangewezen
grondeigenaren over de kandidaatstelling voor een nieuwe
gemeentesecretaris
Gemeentesecretaris Op deze bijzondere vergadering zijn van de raad, de burgemeester, de locosecretaris,
en de heren Bauer, Terlaak en Van Schagen aanwezig en afwezig
de heren Hooijmans en Meylink. Van de grondeigenaren zijn aanwezig de
heren Cool, Welsink, Van Buuren en Baas en afwezig jhr. Caan en de heer
Perquin. De aanwezige grondeigenaren geven ieder voor zich hun gevoelen
te kennen over de door de raad voorgestelde voordracht van de heer Anthony
Willem Mulder als de nieuwe gemeentesecretaris van Voorburg, ter
vervanging van de overleden secretaris Jan Mulder. De stemmen gaan
onverdeeld naar de heer Anthony Willem Mulder, zodat deze aan Zijne
Majesteit kan worden voorgedragen als de nieuwe gemeentesecretaris van
Voorburg.
407

Folio 447-449 3 september 1844
Belastingen Het supplementoire kohier van de hoofdelijke personele omslag over het jaar
1844 heeft gedurende veertien dagen ter inzage gelegen en kan nu voor
‘approbatie’ worden voorgedragen aan gedeputeerde staten.
Begrafenisrechten De provincie stelt nieuwe tarieven voor voor de begrafenisrechten. De
burgemeester en de assessoren hebben deze tarieven getoetst aan de
werkelijke cijfers van de kosten voor de algemene begraafplaats en de
tarieven aanvaardbaar bevonden.
Rekening De rekening over het jaar 1843 is opgemaakt. Op de voorgeschreven manier
worden drie raadsleden aangewezen om die rekening te ‘examineren’
Daarnaast wordt er weer een commissie van grondeigenaren aangewezen,
die ook de rekening moet beoordelen. Deze commissie, die op zaterdag 7
september 1844 om halftwee bijeen moet komen, bestaat uit de heren: F.C.
Zechner, A. Kester, L. de Graaff, A. Huybers, B. Schreuders en J. van der
Geer.
Financiën De gouverneur heeft aan de gemeente een circulaire toegestuurd met
voorschriften omtrent het geldelijke beheer en het doen van onvoorziene
uitgaven. Dit wordt aan de raad ter lezing voorgelegd.
408

Folio 450 7 september 1844
Rekening De commissie van grondeigenaren, noch de raadsleden hebben
noemenswaardige bedenkingen tegen de voorgelegde rekening en de daarbij
behorende stukken over het jaar 1844.
409

Folio 451-453 16 oktober 1844
Begroting De begroting over het jaar 1845 wordt aan de raad voorgelegd. De inkomsten
komen uit op ƒ 7.771,13, de uitgaven op ƒ 7.766,26 en derhalve een batig
saldo van ƒ 4,87
Raadhuis/raadkamer De burgemeester kondigt de noodzakelijkheid aan dat er met de kastelein P.
Mooij een nieuw huurcontract wordt aangegaan voor de huur van een aantal
vertrekken van Herberg ‘De Swaen’. Het gaat om onder meer de zogeheten
‘regtkamer’, die zowel voor de zittingen van de raad als voor het
kantongerecht wordt gebruikt, de ruimte voor de secretarie en een
wachtkamertje. Het college van burgemeester en assessoren mag naar
bevind van zaken handelen en de gemelde lokalen huren tegen een bedrag
van ƒ 250,- per jaar. Het contract houdt van rechtswege op op 1 januari en de
huur zal dan nog één jaar duren alvorens te ‘cesseren’.
Vroedmeester Ene heer Pieter Crans, genees- heel en vroedmeester en tevens apotheker
wil graag aangesteld worden als vroedmeester onder de minvermogenden. Hij
wil deze functie gaan vervullen naast die van het raadslid Terlaak en de heer
Koning. De heer Terlaak vindt dat hij bij deze materie rechtstreeks betrokken
is en verlaat tijdens de beraadslaging over dit punt de vergadering. De raad
vindt echter dat er op het punt van het functioneren reeds twee vroedmeesters
aanwezig zijn, die elkaar in voorkomende gevallen kunnen vervangen en/of
aanvullen. Er is dus geen vacature. Het verzoek van de heer Crans wordt dus
afgewezen met de mededeling om zodra er zich een vacature voor zou doen,
nogmaals te reflecteren.
Gouverneur De gouverneur heeft de openbare lagere dorpsschool bezocht en
geïnspecteerd en zich vergewist van de vorderingen van de leerlingen. Voorts
heeft hij kennis genomen van de zorgvuldige wijze waarop de secretaris de
belangrijke stukken waarop autorisatie is verkregen, afhandelt. De gouverneur
heeft aan de burgemeester in de meest vleiende bewoordingen zijn ‘hooge
tevredenheid’ betuigd over de bestaande gemeentelijke inrichtingen en over
de gevoerde administratie.
410

Folio 454-455 9 november 1844
Gemeentesecretaris De gouverneur deelt mede dat het Zijne Majesteit heeft behaagd om de heer
Anthony Willem Mulder te benoemen tot secretaris van de gemeente
Voorburg. Staande de vergadering wordt de heer A.W. Mulder binnengeleid
en legt hij in handen van de burgemeester de vereiste eden af, nadat hem het
Koninklijk Besluit tot benoeming is voorgelezen. Hiermede is de plechtige
installatie een feit. De dienstdoende loco-secretaris maakt tenslotte een
proces-verbaal op van deze plechtigheid, terwijl de burgemeester hem dank
zegt voor de wijze waarop hij –zij het tijdelijk- het secretariaat van de raad
heeft weten te vervullen.
411

Folio 456-457 20 februari 1845
Rekening De rekening over het jaar 1843 is ‘geresumeerd en gearresteerd’
Gemeenteontvanger De provincie heeft een instructie opgesteld voor de gemeenteontvangers ten
platten lande. De burgemeester heeft echter een nota van bedenkingen
hiertegen opgesteld en legt deze aan de raad voor. De raad kan zich
hiermede geheel verenigingen en zo wordt deze nota doorgezonden naar de
provincie.
Post De minister van financiën heeft een besluit uit laten gaan met nieuwe regels
voor het ontvangen en verzenden van de brievenpost. Dat moet ingaan op 1
april 1845. Naar aanleiding daarvan krijgt de burgemeester de opdracht om de
voorgeschreven brievenbussen te laten vervaardigen en te laten plaatsen.
Gemeentewerken De hier zo genoemde werkbazen voor het jaar 1845 zijn:
• D. van Schagen voor het smeedwerk;
• N. Perquin voor het metselwerk;
• B. Veth voor het timmerwerk;
• H. van Ettinger voor het loodgieterwerk;
• A.W. Renaud voor het verfwerk en als glazenmaker.
412

Folio 458-459 3 maart 1845
Verkiezingen De gouverneur heeft een circulaire geschreven met daarin de voorschriften
voor de voorbereidende werkzaamheden van de aanstaande vergaderingen in
de kiesdistricten van de landelijke stand en de verkiezing van een lid voor de
Provinciale Staten van Zuid-Holland. Wie er uiteindelijk stemgerechtigd zijn
blijkt uit een aan de burgemeester toegezonden lijst van de rijksontvanger.
Daarop staan de namen van de ingezetenen die ƒ 30 en ƒ 150,- aan belasting
betalen (exclusief het patentrecht). De alfabetische namenlijst wordt morgen,
de 4 e maart 1845, ter visie gelegd.
413

Folio 460-461 13 maart 1845
Marktschipper Hendrik de Vlaming vraagt om eervol ontslag als marktschipper ‘uit hoofde
van de treurigen toestand, waarin dezelve met zijn gezigt verkeert’. Hendrik
beveelt daarbij de koetsier Ary van Santen aan om hem op te mogen volgen.
De raad stemt hiermede in onder de voorwaarde dat Ary zich stipt aan de
bestaande en in de toekomst te geven regels zal houden. De indiensttreding
zal zijn per 1 april 1845.
Straten en pleinen De gouverneur deelt aan de raad mee dat de uitgetrokken ƒ 700,- voor het
herstellen van de zogenoemde ‘keistraten’ moet worden geboekt als
buitengewone uitgaaf in de begroting. Andere middelen moeten deze uitgaaf
mogelijk maken. De burgemeester heeft berekend dat er van de dienst 1844
een batig saldo over zal blijven van ƒ 900,- en dat daaruit dus zonder bezwaar
het herstel van de straten bekostigd kan worden. De uitgaaf zal worden
begroot in de begroting voor het dienstjaar 1846.
414

Folio 462-463 20 maart 1845
Verkiezingen De alfabetische lijsten met namen van belastingplichtigen hebben vanaf 4
maart tot en met 12 maart ter visie gelegen. Nu moeten er opnieuw
alfabetische lijsten worden gemaakt met de namen van die belastingplichtigen
die ook stemgerechtigd zullen zijn. De lijsten worden tijdens deze vergadering
goedgekeurd en een dubbel van die lijst toegezonden naar de gouverneur. De
burgemeester verzorgt dan daarbij nog een begeleidend briefje.
Financiën Er zijn over het jaar 1844 nog diverse uitgaven te doen waarvoor nog geen
toestemming is verleend door gedeputeerde staten. Die uitgaven belopen een
totaalbedrag van ƒ 262,16 5 . De raad gaat met de verantwoording van de
diverse met name genoemde posten akkoord.
415

Folio 464-465 31 maart 1845
Straten en pleinen Gedeputeerde staten geven machtiging om het bedrag van ƒ 700,- voor de
verbetering van de ‘keistraten’ te mogen putten uit het batige saldo van de
dienst 1844. Burgemeester en assessoren worden te verstaan gegeven om
deze uitgaaf te boeken op de begroting voor 1846 en de begroting van 1845
aan te passen en opnieuw in te zenden ter goedkeuring. Dat laatste kennelijk
in verband met nog een aantal niet voldane uitgaven van 1845. Na
goedkeuring door de raad worden alle stukken dan weer naar gedeputeerde
staten toegezonden.
416

Folio 466-469
Begroting & Gedeputeerde staten hebben de begroting over het jaar 1845 ontvangen en
Belastingen nodigen de raad nu uit om als er voor het heffen van een hoofdelijke
personele omslag geen Koninklijk Besluit bestaat, dit dan onverwijld bij
gedeputeerde staten aan te gaan vragen. De burgemeester gaat nu met de
raad over tot beraadslaging over de grondslagen van deze te heffen belasting.
Ter bestrijding van de gewone en buitengewone uitgaven voor dit dienstjaar is
het gewenst dat er een hoofdelijke personele omslag wordt geheven tot een
totaalbedrag van ƒ 2.660,- Dat deze belasting van de ingezetenen moet
worden geheven en dat de meest geschikte grondslag van de repartitie * de
vastgestelde huurwaarde is, zoals die aan de ingezetenen of hoofden van
gezinnen voor in gebruik zijnde woningen of gebouwen door de raad is
vastgesteld. Die huurwaarde wordt jaarlijks door de raad vastgesteld.
Uitgezonderd zijn echter de woningen, die door meerdere personen of
meerdere gezinnen worden bewoond. Die mensen zullen worden belast naar
gelang hun ‘presumtieve** gegoedheid’ oftewel hun eigen middelen van
bestaan.De grondslag van de zogenoemde repartitie is dus tweeledig:
A. De huurwaarde van de gebouwen wordt door de raad geregeld en moet
betaald worden door de huurders of gebruikers;
B. Daarnaast bestaat de presumtieve gegoedheid van de ingezetenen en/of
hoofden van gezinnen en van bij hun inwonende personen, die binnen de
gemeente verblijven en eigen middelen van bestaan hebben en in één
gebouw samen wonen.
Voorts, bedenkt de raad, zal het naar alle waarschijnlijkheid ook de volgende
jaren noodzakelijk zijn om deze belasting te blijven heffen. Om die redenen
vraagt de raad aan Zijne Majesteit autorisatie om bedoelde belasting over het
jaar 1845 en volgende te mogen heffen als hoofdelijke omslag van deze
gemeente tot een maximum van ƒ 2.660,-. Dit bedrag moet dan nog
vermeerderd worden met 3 % voor oninbare posten tot ƒ 2.739,-.
Gedeputeerde staten krijgen nu een afschrift in duplo toegezonden en vraagt
de raad om tussenkomst van Zijne Majesteit de Koning ‘zonder resumtie’***.
Tot slot schrijft de burgemeester er nog een begeleidend briefje bij.
Borgtocht ontvanger De gemeenteontvanger moet bij zijn aantreden een borgtocht afgeven dat
bestaat uit een inschrijving in het grootboek Nationale Schuld. Zijn borgtocht
bestaat nu uit een schuldbrief van ƒ 500,- tegen een rente van 2½ %. Het
bedrag van de borgtocht moet gerelateerd zijn aan de gearresteerde staat van
de begroting die over 1845 al reeds een bedrag van ƒ 7.161,13 te zien geeft.
De borgtocht van de ontvanger is dus ver beneden het minimum. Volgens de
thans geldende regels moet dus de borgtocht vermeerderd worden en wel met
ƒ 900,-. De ontvanger, de heer J.H. van Teeckelenburg, moet dus nu een
schuldbrief van het grootboek Nationale Schuld hebben van ƒ 1.400,- tegen
een rente van 2½ %.
School Een aantal inwoners heeft aan de gemeenteraad gevraagd om toelating van
hun kinderen op de openbare lagere school. Als de commissie van toezicht op
het lager onderwijs hiertegen geen bezwaar heeft dan mogen de kinderen
worden toegelaten.
* repartitie = verdeling, maar hier in feite een herverdeling
** presumptief = vermoedelijk; met andere woorden: mensen met een eigen vermogen of kapitaal zullen naar een
schatting van hun kapitaal worden aangeslagen
*** resumtie = samenvatting, korte inhoud
417

Folio 470-471 28 april 1845
Verkiezingen De gouverneur zendt aan de raad de stembiljetten toe van de aanstaande
verkiezingen voor de leden van provinciale staten. De stembiljetten moeten op
2 mei worden uitgereikt en op 5 mei weer worden opgehaald. Om de
stemmen te tellen worden er drie heren uitgenodigd zitting te nemen in een
commissie tot opening van de stembiljetten. Het zijn de heren J. Cool, B.
Schreuders en A. Kester. Samen met de raad moeten zi9j op 6 mei 1845 ’s
avonds om zes uur op het raadhuis zijn voor deze gewichtige taak en om
proces-verbaal van de handelingen op te maken.
Tegenschatters Als zogenoemde tegenschatters zijn voor het heffen van de personele
belasting 1845/1846 de heren F.L. van Ruyven en B. Veth benoemd.
Schutterij In de commissie tot onderzoek op de schutterijen, lichting 1845, zijn benoemd,
de heren: dokter. J. Lage en de heelkundige M. Koning.
418

Folio 472-473 6 mei 1845
Verkiezingen De in de vorige vergadering aangewezen heren zijn bijeen om de
stembiljetten voor de verkiezing van een lid van provinciale staten in het 16 e
district, te openen. Er zijn 67 stembiljetten ingekomen, waarvan er aan één
gedeeltelijk en aan twee geen aandacht kon worden geschonken. Er wordt
een proces-verbaal opgesteld en aan de gouverneur opgezonden; de
stembiljetten worden verpakt en verzegeld en in het daartoe bestemde kistje
ter secretarie opgeborgen.
419

Folio 474-475 9 juni 1845
Rekening De ontvanger heeft de rekening over het jaar 1844 bij de burgemeester
ingeleverd. Een commissie van drie leden uit de raad wordt gevormd om de
rekening te examineren en een commissie van zes grondeigenaren te
formeren die hetzelfde moeten doen. De grondeigenaren bestaan thans uit de
heren: A.L.B.W. van Vijen, D. Welsink, J.C. de Roode, J.F- Le Roy, J. de
Raas en B. van Buuren. De gecombineerde vergadering zal worden
gehouden op zaterdag 14 juni ’s middags om één uur.
420

Folio 476-477 14 juni 1845
Rekening Op deze vergadering waarin de rekening over het jaar 1844 wordt onderzocht
is van de raadsleden alleen de heer D. van Schagen absent en zijn van de
opgeroepen grondeigenaren de heren Le Roy, Raas en Van Buuren afwezig.
De inkomsten bedragen ƒ 7.281,17 5 ; de uitgaven ƒ 6.364,98 5 . Er blijft dus een
batig saldo over van ƒ 916,19.
421

Folio 478-480 30 juni 1845
Belasting Gedeputeerde staten delen mede dat Zijne Majesteit zijn goedkeuring heeft
gehecht aan het heffen van een hoofdelijke personele omslag. De belasting
wordt geheven naar de huurwaarde van de gebouwen en de presumtieve
gegoedheid der belastingplichtigen voor zo verre het personen betreft, die
over eigen middelen beschikken en in één huis samen wonen. Het totaal te
hefwen bedrag komt uit op ƒ 2.739,-, dus inclusief 3 % oninbare posten. De
belasting wordt verdeeld in vier klassen, te weten:
a. Eerste klasse: een belasting op belastingplichtigen, die het gehele jaar
hier hebben gewoond en ingeschreven zijn en die voor het gehele jaar
worden aangeslagen;
b. Tweede klasse: een belasting op belastingplichtigen die op 1 januari 1845
nog niet in deze gemeente woonden en ingeschreven stonden en een
belasting op degenen die vanaf de datum van vestiging belastingplichtig
zijn geworden (bij die belastingplichtigen moet achter hun naam het
aantal maanden worden weergegeven welke zij in de gemeente
woonachtig waren);
c. Derde klasse: de belastingplichtigen die hier tezamen in één huis wonen
en die naar hun presumtieve gegoedheid worden aangeslagen;
d. Vierde klasse: belastingplichtigen die niet binnen deze gemeente staan
ingeschreven, maar gedurende de zomermaanden op hun buitenhuis
wonen en die voor zes maanden worden aangeslagen.
De benodigde omslag bedraagt ƒ 7,22 voor iedere honderd gulden van de
huurwaarde, zoals die in het kohier van de huurwaarde werd aangetroffen in
de derde klasse. De aanslagen zullen in vier termijnen worden geïnd en wel in
de maanden september, oktober, november en december 1845.
De gemeenteraad zal nog op 22 juli beraadslagen over de eventuele reclames
tegen de aanslagen na de afkondigingen van 6 en 13 juli.
422

Folio 481-482 22 juli 1845
Belastingen De burgemeester maakt bekend dat er tot op heden geen bezwaren zijn
ingebracht tegen de te heffen aanslagen in de hoofdelijke personele omslag
over het jaar 1845. De belasting zal dus worden geheven tot een totaalbedrag
van ƒ 2.739,-.
423

Folio 483 – 484 25 augustus 1845
Raadhuis De burgemeester legt een conceptcontract voor van de huur en verhuur van
lokalen van de heer P. Mooi, kastelein van de herberg Swaensteijn.
Verlichting De burgemeester legt tevens een concept voor van de voorwaarden voor de
openbare aanbesteding van de verlichting met lantaarns en reverbères.
Beide onderwerpen worden zonder discussie aangenomen en naar de
provincie toegestuurd ter goedkeuring.
Waagmeester In de functie van waagmeester wordt provisioneel voorzien in de aanstelling
van de heer Theodorus van Veen, schoenmaker in deze gemeente.
Begroting De begroting voor het jaar 1846 laat aan ontvangsten een bedrag zien van
ƒ 7.319,08, aan uitgaven ƒ 7.317,69 5 en dus een batig saldo van: ƒ 1,38 5 .
424

Folio 485-486 15 september 1845
Verlichting & Raadhuis Gedeputeerde staten hebben enige aanmerkingen op de condities waaronder
de openbare verlichting wordt aanbesteed en over het huurcontract met
kastelein P.Mooij. De wijzigingen komen hierop neer: de condities voor de
openbare verlichting moeten worden vastgesteld door de raad en voor het
huurcontract moet een datum worden vastgesteld en gepubliceerd via
aanplakbiljetten en een advertentie in het Haagsche Dagblad. Die datum
wordt 24 september 1845. Voorts is nog met de kastelein overleg gepleegd of
het voor niet wat minder kan. De raad deelt mee aan alle bedenkingen van de
provincie aandacht te hebben gegeven, maar dat er aan de huurprijs van
Swaensteijn kennelijk niet te tornen valt. Voort brengt de burgemeester nog
een rapport uit over het tijdstip van de betaling van de huurprijs.
Aardappelenschaarste Volgens de gouverneur moeten er maatregelen genomen worden om het
hoofd te bieden aan de aardappelschaarste. Tezamen met een commissie
van grondeigenaren wordt er een speciale vergadering over gehouden. De
commissie van grondeigenaren bestaat hier uit de heren Hoffman, Cool, Van
Razel, Caan, de Bruyn en Van Oyen.
Nachtwakers Voor de aanstaande winter moet er ter meerdere veiligheid binnen de
gemeente een burgernachtwacht opgericht worden. De burgemeester wordt
belast met het opstellen van een reglement voor die in te stellen nachtwacht.
425

Folio 487-489 18 september 1845
Gecombineerde vergadering van de raad en de grondeigenaren
Aardappelenschaarste De vergadering is belegd om middelen aan te dragen om de problemen met
onder meer de schaarste aan aardappelen voor de on- en minvermogenden
te kunnen bestrijden. Als eerste stelt de burgemeester voor om over te gaan
tot het instellen van een commissie welke zich met het inzamelen van gelden
daartoe zal belasten. Daarnaast heeft men nog de mogelijkheid de distributie
van levensmiddelen over te laten aan de diverse armenadministraties en de
commissie van spijsuitdeling. Bij de stemming om een hoofdcommissie in te
gaan stellen zijn er in totaal vijf stemmen vóór en vijf tegen. Conform het
reglement van het bestuur ten plattelande maakt de burgemeester van het
recht gebruik zijn stem hieraan toe te voegen. Hij stemt eveneens vóór en dus
kan de voorgestelde commissie gevormd worden. Omdat geen der
grondeigenaren in die commissie zitting wil nemen, wijst men de heer Meylink
aan, die èn raadslid is en grondeigenaar. Uit de raad wordt de heer Terlaak
aangewezen. Uit de administraties van de rooms-katholieke en hervormde
armenzorg en uit de commissie voor de spijsuitdeling zal nog een
commissielid aangewezen moeten worden. De heer Cool wil uitdrukkelijk
aangetekend zien dat hij tegen de benoeming van de commissie is, omdat de
commissie van spijsuitdeling al jaren op dit terrein uitstekend werk verricht. Hij
vindt dat de raad door het instellen van zo’n commissie, de
spijsuitdelingscommissie voor de voeten loopt. De grondeigenaren willen
voorts aan de gouverneur meedelen dat er meer nodig is dan de nu gevormde
plaatselijke commissie kan uitrichten ter voorkoming van een nationale ramp.
Zij willen dat de wet op het gemaal wordt geschorst voor de duur van zes
maanden en dat er een vrije doorvoer komt voor alle graansoorten. Zij
overwegen daarbij dat er veel burgers zullen zijn die het hun eer te na zullen
vinden om een beroep te doen op de bedeling, terwijl zij wel degelijk
‘wezentlijke behoeften hebben’ Door de broodprijs te liberaliseren en minder
te belasten worden zij al een stuk tegemoet gekomen. Door de vrije invoer
van granen zou ook schaarste van graanproducten voorkomen kunnen
worden en zou Holland wellicht een stapelplaats van dat product kunnen zijn.
Ten slotte wordt het aan de hoofdcommissie overgelaten om alles te doen wat
wenselijk is om aan de nood van de on- en minvermogenden tegemoet te
komen.
426

Vanaf dit moment worden er in het bestaande notulenboek der raadsvergaderingen, lopend tot en
met 3 oktober 1851, geen folionummers meer vermeld, zodat volstaan is met de vermelding van de
data der gehouden raadsvergaderingen.
25 september 1845
Verlichting De aanbesteding van de straatverlichting heet plaatsgevonden. Het werk is
gegund aan de heer Antonie Tewis, die hiervoor een bedrag moet neertellen
van ƒ 780 voor de komende drie jaar, oftewel ƒ 260,- per jaar. De raad keurt
deze gunning goed.
Nachtwakers De burgemeester heeft een reglement gemaakt voor de burgernachtwacht die
gedurende de wintermaanden dienst moet gaan doen. De heer Meylink tekent
hierbij aan dat hij hier niet voor kan stemmen, als dit reglement niet de
koninklijk goedkeuring wordt onderworpen, temeer daar er strafbepalingen
instaan, met zelfs de dreiging met gevangenisstraf.
427

1 oktober 1845
Nachtwaker De gouverneur komt met een conceptkeur betreffende de zogenoemde
nachtwachten. De burgemeester stelt voor om die keur in de plaats te stellen
van die, welke hij in de vergadering van 25 september had voorgelegd. De
raad keurt de keur goed. Voorts stelt de burgemeester dat er een bedrag van
± ƒ 300,- moet worden uitgetrokken om de nachtwachten te kunnen betalen
en daarvoor toestemming te vragen bij de provincie. Hij wil dit bedrag vinden
in het nog beschikbare kapitaal van 1845 en wil het voorts op de begroting
voor 1847 plaatsen. Ook dit keurt de raad goed.
Raadhuis Gedeputeerde staten hebben het huurcontract met kastelein P. Mooij
goedgekeurd en geven voorts machtiging om het door de gemeenteraad te
laten vaststellen.
Brand De heer Meylink stelt een paar vragen aan de burgemeester over de brand bij
de heer Cool, vergezeld van een voorstel ter zake. Deze brand vond plaats op
12 juni 1845. Na de inlichtingen van de burgemeester trekt de heer Meylink
zijn voorstel in.
428

18 november 1845
Verlichting Gedeputeerde staten hebben de aanbesteding van de openbare verlichting
goedgekeurd. Aan de raad nu nog de taak om het daarbij behorende procesverbaal
goed te keuren. Dat gebeurt nu met eenparigheid van stemmen.
Verkiezingen De stembiljetten van de onlangs gehouden verkiezingen voor de leden van de
provinciale staten worden reglementair verbrand.
Nationale militie Tot leden van de commissie voor de Nationale Militie voor de lichting 1846
worden aangesteld de heren Renaud en Hooymans.
Nachtwakers De burgemeester stelt voor om de burgernachtwacht te laten starten op 1
december tot 1 maart 1846 en wel vanaf half elf ’s avonds tot half vijf ’s
morgens. Dit voorstel van de burgemeester wordt met algemene stemmen
aangenomen en zal worden gepubliceerd op de gebruikelijke wijze.
429

16 december 1845
Haardas In het contract van de verpachting van de haardas is een fout geslopen. De
haardas had namelijk voor het eind van dit jaar (1845) plaats moeten hebben.
Daarom stelt de burgemeester alsnog voor de openbare aanbesteding van de
verpachting te doen geschieden op zaterdag 27 december 1845. Hij wil
daarbij dezelfde voorwaarden stellen als in het nu nog lopende contract.
Bovendien wil hij de termijn nu op één jaar stellen omdat thans de prijs voor
de haardas erg laag is. De voorgenomen aanbesteding wordt in de
Staatscourant en in de Haarlemsche Courant geadverteerd en via affiches
binnen de gemeente.
430

27 december 1845
Haardas De openbare aanbesteding van de verpachting van de haardas is
‘opgehangen’ op een bedrag van ƒ 600,- en is blijven steken op ƒ 300,-. De
verpachting heeft dus niet plaatsgevonden. Bovendien is er slechts één
gegadigde geweest, een zekere heer G. Kloos uit Rotterdam. De
burgemeester stelt nu voor om de haardas voorlopig voor rekening van de
gemeente te doen ophalen. Voorts om de asschuur en de vuilniswagen van
de huidige pachter over te nemen en het bedrag daarvan te korten op zijn
pachtsom.
Begroting Gedeputeerde staten hebben de begroting over 1846 zonder op- of
aanmerkingen goedgekeurd.
Belastingen Gedeputeerden hebben het bedrag van het kohier van de personele omslag,
zoals die op de begroting voor 1846 is vermeld, verhoogd met een bedrag van
ƒ 173,-. Het voorgestelde kohier van de hoofdelijke personele omslag wordt
nu aangepast op een totaalopbrengst van ƒ 2.833,-. Omdat te verwachten valt
dat deze belasting ook voor de volgende jaren geheven zal moeten worden,
besluit de raad aan Zijne Majesteit goedkeuring te vragen om voor 1846 tot
een totaalbedrag van ƒ 2.917,- deze belasting te mogen heffen, inclusief ± 3
% voor de oninbare posten.
431

23 februari 1846
Raadsleden Een derde gedeelte van de gemeenteraad is weer aan de beurt om af te
treden. Dit keer zijn de heren Bauer en Renaud aan de beurt. Zij hebben
echter te kennen gegeven aan te willen blijven en worden dan ook in hun
functie gecontinueerd.
Assessor De heer Terlaak zou reglementair als assessor af moeten treden maar mag
ook aanblijven en wel tegen een jaarlijkse toelage van ƒ 25,-. De heer Terlaak
is niet op de vergadering aanwezig, maar wel reeds in kennis gebracht van
zijn herbenoeming, die hij dan ook heeft aanvaard.
Haardas De provincie heeft kennis genomen van het proces-verbaal van de ‘ophouding
der verpachting van de haardasch’. De gemeenteraad neemt er eveneens
kennis van.
Nachtwakers De burgemeester vindt dat de omstandigheden thans zodanig zijn dat er geen
noodzaak meer is om de nachtwakers langer dan tot 1 maart 1846 aan te
houden. De heren nachtwakers –in de notulen ’bevelhebbers’ genoemd-
worden voor hun diensten bedankt. De burgerij zal door publicatie hiervan
kennis kunnen nemen.
Financiën De burgemeester geeft aan de raad een overzicht van de stand van de
financiën van de gemeente over het afgelopen jaar 1845. Hij is positief
gestemd over een ‘belangrijk goed slot’ en maakt van de gelegenheid gebruik
om nog een aantal onvoorziene uitgaven aan te kaarten ten totale van
ƒ 80,24. Daarvoor moet de raad nog aan de provincie om de noodzakelijke
autorisatie vragen.
Haardas De burgemeester geeft in overweging om de gelden voor het overnemen van
de kosten voor de reparatie van de asschuur en de wagen enz. niet op de
post onvoorzien te laten drukken, maar op de hiervoor bestemde post van de
begroting van 1847. Hij heeft hiervoor een aantal redenen. De post
onvoorzien zou hierdoor in een keer uitgeput zijn en dan is er geen plaats
meer voor andere onvoorziene uitgaven. Bovendien hoopt hij dat de
verhoudingen met België weer zodanig genormaliseerd zullen worden, dat er
weer normaal sprake kan zijn van een gewone openbare aanbesteding van
het ophalen van de haardas. De burgemeester wil dan door de kosten als
buitengewone uitgaaf te bestempelen, die verhalen op een toekomstige
pachter van het haardas. Op die manier komt het geld toch weer terug in de
gemeentekas. De kosten zijn geraamd op ƒ 138,- voor het overnemen van de
asschuur en de gereedschappen, ƒ 100,- voor de reparatie van de asschuur
en ƒ 37,- voor het aanschaffen van een askar. Burgemeester en assessoren
krijgen machtiging om hiervoor autorisatie aan de provincie te gaan vragen.
432

24 maart 1846
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het kohier van de hoofdelijke personele omslag
voor het jaar 1846 goedgekeurd tot een bedrag van ƒ 2.917,-. De
burgemeester stelt dan terstond voor om over te gaan tot het opstellen van
het kohier. Het tarief van de belasting is ƒ 7,82 per honderd gulden aan
huurwaarde. Het kohier is vastgesteld inclusief 3% voor oninbare posten tot
een bedrag van ƒ 2.916,46. Het kohier wordt onderverdeeld in 18 klassen, dit
mede in verband met de te verwachten nadere voorschriften, zoals die in het
Provinciaal Blad zijn bekend gemaakt. Ten slotte zal de invordering in vier
termijnen geschieden en wel in de maanden juni, augustus, oktober en
november. De afkondiging van het kohier is bepaald op29 maart en 5 april
1846. Op dinsdag 14 april ’s middags van 12 uur tot 14 uur zullen de
eventuele reclames behandeld worden.
Gemeentesecretaris Gedeputeerde staten hebben een nieuwe instructie gemaakt voor de
gemeentesecretarissen van de gemeenten ten plattelande. De raad maakt de
volgende bedenkingen hiertegen:
1. In die instructie dient een regel opgenomen te worden over het aflezen
van publicaties. De secretaris moet dat in persoon doen en/of via officiële
publicaties;
2. Ook moet er een regeling in voorkomen over de verplichting van de
secretaris om geregeld op de secretarie aanwezig te zijn om diverse
gemeentelijke werkzaamheden te verrichten en post in ontvangst te
nemen. De secretarie zal op door burgemeester en assessoren bepaalde
tijden geopend moeten zijn en bovendien moet duidelijk zijn wanneer de
secretaris daar dan ook is aan te treffen;
3. Het 2 e lid van artikel 15 moet weggelaten worden en zulks over te laten
aan de beschikkingen van de raad en na goedkeuring door gedeputeerde
staten (over de inhoud van deze regel wordt niet gesproken. BD). Wel
wordt er nog bij vermeld: ‘Om reden deze bepaling voorzeker wel eens
hard en onbillijk zoude kunnen werken’;
433

14 april 1846
Belasting Tegen het kohier van de hoofdelijke personele omslag over het jaar 1846
geen bedenkingen binnen gekomen, zodat dit kohier kan worden
‘gearresteerd’ tegen het vastgestelde bedrag van ƒ 2.916,46
Onderwijzer De heer C.W. Bruijnings Ingenhoes, onderwijzer van de 2 e rang, al enige tijd
belast met de vervanging van de overleden heer B. Schreuders, als houder
van de kostschool voor jongens, vraagt om toegelaten te worden als
kostschoolhouder. Alvorens dit toe te staan, wordt eerst het advies ingewacht
van de districtsschoolopzichter.
434

21 april 1846
Haardas Een zekere heer D. Wijsman, koopman te Leiden, wil de Voorburgse haardas
kopen tegen betaling van achttien centen per Nederlandse mud.
Burgemeester en assessoren worden gemachtigd om een ondershands
contract daarvoor op te stellen. Voorts stelt de burgemeester voor om aan de
haardasophaler A. Tewis een arbeidsloon te mogen betalen van acht cent per
opgehaalde Nederlandse mud. De raad stemt hiermede in, maar er moet
eerst autorisatie van de provincie voor worden gevraagd.
435

11 mei 1846
Haardas Gedeputeerde staten hebben goedkeuring gehecht aan het onderhandse
contract met de heer Wijsman uit Leiden tot aankoop van de opgehaalde
haardas tegen betaling van ƒ 0,18 per Nederlandse mud. De raad keurt nu
ook het contract goed.
Onderwijzers Hoofdonderwijzer H. Hemkes vraagt om toestemming om twee zogeheten
ondermeesters te mogen plaatsen op de openbare dorpsschool. Het gaat om
de heren W. Renaud en W. Gauw. Gezien het gunstige rapport van de
commissie van schooltoezicht bestaat bij de raad geen bezwaar tegen.
Onderwijs De burgemeester heeft verzoeken binnen gekregen om niet minder dan
veertien kinderen toe te laten op de openbare dorpsschool tegen betaling
uiteraard van het verschuldigde schoolgeld. Het voorstel van de burgemeester
om deze met name genoemde kinderen toe te laten, wordt overgenomen door
de raad. Voorts is er nog een verzoek om een kind kosteloos onderwijs te
laten ontvangen. Dat wordt echter, met een rapport van de commissie van
schooltoezicht, afgewezen, omdat het in strijd zou zijn met bepaalde artikelen
van het reglement op het schoolonderwijs.
Financiën De provincie heeft goedkeuring verleend voor het mogen doen van enige
verlate betalingen, waarvoor geen post op de begroting was ingeruimd.
Onderwijzer Gedeputeerden hechten hun goedkeuring aan de wens van de heer Bruijnings
Ingenhoes om toegelaten te worden als kostschoolhouder binnen deze
gemeente. Wel wordt er uitdrukkelijk bijvermeld: ‘zonder gevolgtrekking voor
het toekomende’ De heer Bruijnings Ingenhoes krijgt nu zijn acte van
aanstelling als kostschoolhouder 2 e klasse.
436

29 mei 1846
Rekening De rekening over het jaar 1845 ziet er uitermate gunstig uit. Het sluit namelijk
met een batig saldo van ƒ 1.424,45 5 . Wel worden er een paar aanmerkingen
bij gemaakt. De burgemeester en de secretaris hebben niets in rekening
gebracht voor de kosten van het begeleiden van de militieplichtigen. Voor de
verplaatsing van de schutting achter de school was een bedrag van ƒ 40,-
uitgetrokken, maar daar is nog niet over beschikt Ook is nog niet beschikt over
het bedrag van ƒ 40,- voor de reparatie van de schoeiing bij de Pastorie
Havensloot. Tenslotte is nog niet beschikt over een post van ƒ 18,- voor het
aanbrengen van afscheidingen tussen de diverse vakken van de burgerlijke
begraafplaats. De reden dat nog niet over deze bedragen is beschikt is, dat de
uitvoering van die werken zoveel mogelijk in het najaar zijn geschied en dat zij
de raming van die uitgaven in overeenstemming willen brengen met de
inkomsten ter zake. Toen echter de uitvoering plaats moest vinden deed zich
de ramp voor met de aardappelenschaarste. De burgemeester moest toen
ijlings overgaan tot het instellen van nachtwakers en om die te kunnen
betalen, moesten er ook gelden gevonden worden in de toen lopende
begroting. Daarom is de uitvoering van de werken zoals hiervoor vermeld,
naar een volgend dienstjaar verschoven. Uiteindelijk gaat de raad akkoord
met de voorgelegde rekening over het jaar 1845.
Tevredenheidsbetuiging De grondeigenaren de heren jhr. mr. H.J. Caan en D. Welsink betuigen hun
erkentelijkheid aan het bestuur van de gemeente, voor de wijze waarop zij het
beheer van de gemeente de afgelopen moeilijke tijd hebben behartigd.
Schutterij Als leden van de commissie van toezicht op de schutterij zijn aangesteld de
heren H. van Zegwaard en W.J. Terlaak. Voor het geneeskundig toezicht zijn
dat de heren dr.J. Lage en P. Crans.
437

20 juli 1846
Haardas De burgemeester stelt voor om de haardas te verpachten op dezelfde manier
als thans het geval is, dus een bedragje per Nederlandse mud. Voorts wil hij
dat de gemeente de asschuur en de gereedschappen aan zich houdt. De raad
stemt hiermee in. Ten slotte gaat de raad nu ook over om de heer Tewis, de
haardasophaler, een contract aan te bieden. Alles geschiedt uiteraard onder
goedkeuring van gedeputeerde staten.
Armenzorg De commissie van onderstand, die in 1845 in het leven is geroepen naar
aanleiding van de mislukte aardappeloogst legt verantwoording af van het
financiële beheer. De commissie heeft totaal aan inkomsten een bedrag van
ƒ 4.136,55 verkregen en ƒ 3.531,55 aan uitgaven verricht. Het batige saldo
van ƒ 605,- wordt in de kas gestort voor de leniging van de behoeftige armen.
Hierna wordt de commissie, onder dankzegging voor de bewezen diensten,
ontbonden
438

7 augustus 1846
Haardas De provincie maakt geen bezwaar tegen het met de heer Tewis,
haardasophaler, af te sluiten onderhandse contract. Rekening houdend met
de provinciale voorwaarden ter zake wordt het contract nu opgemaakt.
Kerken De burgemeester vraagt toestemming om uit de gemeentelijke
documentenkist de stukken te mogen halen over de overeenkomst tussen de
gemeente en de kerkmeesters van de Nederduitsch Hervormde Gemeente
alhier.
Wapen van Voorburg De burgemeester vraagt tevens toestemming om uit diezelfde gemeentelijke
documentenkist de stukken te mogen halen omtrent de vaststelling van het
gemeentewapen door de Hoge Raad van Adel.
Voor de stukken van de beide hiervoor genoemde onderwerpen wordt keurig
een reçu afgegeven.
Borgtocht ontvanger In de hiervoor genoemde documentenkist wordt de grosse van de akte van
borgtocht van de ontvanger, de heer J.H., van Teekelenburgh, opgeborgen.
Maar niet dan nadat dit stuk is vermeld op de inventarislijst.
439

13 augustus 1846
Haardas De burgemeester brengt aan de raad ter kennis dat de verpachting van de
haardas is gegund aan de heer G. Kloos, koopman te Rotterdam, en wel voor
een bedrag van achttien centen per opgehaalde Nederlandse mud.
440

31 augustus 1846
Begroting Gedeputeerde staten dringen er op aan dat de begroting tijdig wordt
ingestuurd en dat er nauwkeurig rekening zal worden gehouden met de
nadere bepalingen van dit bestuursorgaan aangaande de begrotingen. De
begroting is inmiddels gereeds en sluit met een batig saldo van ƒ 5,74 5 . De
gewone en buitengewone inkomsten zijn vastgesteld op totaal ƒ 8.138,74 5 en
de uitgaven op ƒ 8.133,-.
Begrafenisrechten Gedeputeerde staten hebben de tarieven van de begrafenisrechten
goedgekeurd. De rechten mogen nu worden geheven met ingang van 1
januari 1847.
Haardas Het contract over het verpachten van de haardas is eveneens door de
provincie goedgekeurd.
Belastingen Een zogenoemd supplementoir kohier van de hoofdelijke personele omslag
over het lopende jaar 1846 wordt vastgesteld op een bedrag van ƒ 78,81.
Daarbij wordt de gebruikelijke procedure gevolgd van afkondiging,
betalingstermijnen enz.
441

16 september 1846
De notulen van deze vergadering zijn opgesteld door de loco-secretaris A.W. Renaud.
Gemeentesecretaris De secretaris A.W. Mulder heeft voor een maand verlof gevraagd. Daarom
treedt in zijn plaats de heer A.W. Renaud op als loco-secretaris. Na deze
mededeling volgt ook de reden van dit verlof. De heer Mulder heeft namelijk
via de gouverneur ontslag gevraagd uit gemeentedienst. De gemeenteraad
moet nu dus voor een vervanging op korte en op langere termijn zorg dragen.
Uit de overwegingen blijkt voorts dat de heer Mulder een betrekking heeft
aanvaard als gemeentesecretaris van Schiedam en hij daar ook meer gaat
verdienen. Inmiddels zijn er ook al een aantal kandidaten bekend, te weten de
heren J.E. Doornbos, A. Oostenrijk, C. H Roggen en A.M. Broedelet. Een
kleine kiescommissie, bestaande uit Joannes Hooijman en Dirk van Schagen
krijgt de lijst waarop de inhoud van de stembriefjes genoteerd moet worden.
Uit de zeven uitgebrachte stembriefjes blijkt dat de heer Doornbos zes van de
zeven stemmen op zich heeft verenigd en dat één stem was uitgebracht op de
heer A. Oostenrijk. Als nu ook de grondeigenaren hiermede instemmen kan
de heer Doornbos aan de slag als gemeentesecretaris van Voorburg. De
vergadering met de grondeigenaren wordt gepland op zaterdag de 19 e
september, dus na drie dagen.
Haardas Gedeputeerde staten hebben inmiddels ingestemd met het afgesloten
contract over de aankoop en het ophalen van haardas. Ook de raad keurt het
contract nu ten leste goed.
Rekening De burgemeester deelt mee dat de provincie de rekening over het jaar 1845
zonder bedenkingen heeft goedgekeurd.
442

19 september 1846
Secretaris Op de vergadering waarin de keus voor een nieuwe secretaris moet worden
gemaakt, zijn van de opgeroepen zijn van de zeven opgeroepen
grondeigenaren er vijf afwezig en van de raad drie. De grondeigenaren maken
geen bezwaar, integendeel. De heer J. Cool zegt dat zich ‘geheel’ kan
verenigen met de keus van de raad en de heer Frederik Caspar Zechner is
het zelfs ‘zeer geheel’ eens met de gemaakte keus. Hierna wordt de
vergadering gesloten.
443

10 oktober 1846
Belastingen De burgemeester brengt nu het suplementoire kohier van de hoofdelijke
personele omslag ter tafel, dat een opbrengst moet hebben van ƒ 78,81,
echter zonder de gebruikelijke 3% voor oninbare posten. Opnieuw wordt
hierbij de gebruikelijke procedure gevolgd, zoals het ter inzage leggen van het
kohier.
444

30 oktober 1846
Belastingen De raad stelt nu het supplementoire kohier van de hoofdelijke personele
omslag vast op een bedrag van ƒ 81,17.
445

15 december 1846
Instructies De burgemeester brengt twee instructies ter tafel: één voor de klapperlieden
en één voor de administrateur van de burgerlijke begraafplaats. De raad stemt
zonder bedenkingen met beide instructies in.
Gemeentesecretaris Ook de gouverneur keurt de benoeming van de heer J.E. Doornbos goed, als
nieuwe secretaris van Voorburg. Na een afschrift te hebben overhandigd van
de benoemingsbrief van Zijne Majesteit, legt de heer J.E. Doornbos de
vereiste eden af in handen van de burgemeester. Hiermede is de nieuwe
secretaris officieel geïnstalleerd. De burgemeester spreekt de nieuw
benoemde en de raad toe en dankt onder meer de heer Renaud voor het
waarnemen van de secretarisfunctie. Van dit alles wordt weer proces-verbaal
opgemaakt en naar de provincie toegezonden.
446

5 februari 1847
Eerste raadsvergadering waarvan de nieuwe secretaris J.E. Doornbos de
notulen schrijft.
Belastingen Een zevental inwoners hebben bezwaar aangetekend tegen de hen
opgelegde aanslag in de hoofdelijke personele omslag. De reden is: zij
hebben vóór of op 1 mei 1846 de gemeente verlaten, terwijl één
belastingplichtige op 25 april 1846 is overleden. Alle reclamanten moeten een
derde gedeelte van hen opgelegde aanslag betalen en krijgen twee derde
kwijtgescholden. De gemeenteontvanger krijgt de opdracht dit uit te voeren.
Twee met name genoemde belastingplichtigen hebben de gemeente reeds in
de loop van 1845 verlaten en willen dus het gehele opgelegde bedrag terug.
Ook zij krijgen hun zin. Volgens de burgemeester is nu ook de tijd rijp om het
kohier van de hoofdelijke personele omslag over het jaar 1847 vast te stellen.
Dit kohier moet in principe een opbrengst hebben van ƒ 2.913,56, maar daar
moet het suplementoire kohier van 1846 ad ƒ78,81 vanaf, zodat er ƒ 2.834,75
overblijft. De indeling in de vele klassen blijft gehandhaafd; er wordt wat
geschoven met mensen die naar een andere klasse moeten ‘verhuizen’. Het
tarief blijft onveranderd ƒ 7,82 van elke honderd gulden aan huurwaarde. En
dit alles weer inclusie de 3 % voor de oninbare posten. Totaal wordt het kohier
dus ‘gearresteerd’ tot een bedrag van ƒ 2.834,75. Na weer de termijnen te
hebben vastgelegd, wordt het kohier op de gebruikelijke manier ter visie
gelegd.
447

23 februari 1847
Belastingen Er zijn geen reclames binnen gekomen tegen het kohier van de hoofdelijke
personele omslag over het belastingjaar 1847 en dus wordt van alles procesverbaal
opgemaakt en toegezonden naar gedeputeerde staten.
448

12 maart 1847
Begrafenisrechten De tarieven van de begrafenisrechten zijn op last van de gouverneur
enigszins uitgebreid geworden. Zo moet er voortaan een tarief zijn voor de
beloning van de administrateur van de begraafplaats en een tarief voor de
doodgraver. Voorts moeten er regels worden gesteld in het geval er een
stoffelijk overschot van een Voorburgse ingezetene naar elders, buiten de
gemeente, wordt vervoerd. Als buiten de gemeente een minder bedrag dan de
vastgestelde ƒ 25,-, zoals dat hier geldt, wordt geheven, dan moet ook hier
dat mindere bedrag gelden. Al deze voorstellen worden door de raad
ondersteund.
Klapwakers De burgemeester legt aan de raad een nieuwe instructie voor de klapwakers
of nachtwakers binnen onze gemeente.In die instructie is rekening gehouden
met nadere door de gouverneur en de provincie gegeven richtlijnen. Ook
hiermee stemt de raad geheel in.
Financiën De burgemeester kan de verheugende mededeling doen dat er over het
dienstjaar 1846 een positief saldo is ontstaan van ± ƒ 1.600,-. Aan de
provincie moet nog toestemming worden gevraagd om onvoorziene uitgaven
te mogen verrichten ten bedrage van ƒ 92,62 5 .
Veerschippers De veer- of marktschipper Samuel Haybergen, wonende te Delft, vraagt aan
de raad toestemming om een veerdienst te mogen onderhouden tussen
Voorburg en Delft en Voorburg en Amsterdam. Omdat er echter al een aantal
marktschippers is die ternauwernood het hoofd boven water (van de Vliet)
kunnen houden, oordeelt de raad het wijs om het verzoek van de heer
Haybergen af te wijzen.
449

27 april 1847
Rekening Burgemeester en assessoren hebben de rekening van de gemeenteontvanger
onderzocht en hebben daar geen enkele aanmerking op hoeven te maken.
Ook de opgeroepen grondeigenaren hebben geen op- of aanmerkingen. Dat
waren met name de heren Jhr. mr. H.J. Caan, J. Cool, N. Perquin, C. de
Bruin, J.D. van der Trappen, B. van Buuren en D. Welsink. De rekening wordt
nu voorlopig gearresteerd en vervolgens naar de provincie toegezonden.
Tegenschatters Tot het werk van de zogenoemde tegenschatters * zijn benoemd de heren
Frederik Lambertus van Ruyven, bode en Bastiaan Veth, timmerman. Zij
moeten hun werkzaamheden verrichten in samenspraak met rijksschatters.
Schutterij De commissie tot onderzoekvoor de nationale militie zal bestaan uit de leden
H. van Zegwaard, burgemeester, de heer Terlaak, assessor en als
plaatsvervangers de heren Bauer en Renaud, beiden raadslid. Voorts voor de
geneeskundige kant van de zaak de heren dr. J. Lage, geneeskundige en M.
Koning, heelkundige.
Staatsloterij De collecteurs van de Koninklijke Nederlandsche Loterij, de heren J. de Vries
en Zoon, vragen om de heer Gerrit Diek, commissionair binnen onze
gemeente, toe te laten als gedelegeerde voor de aanstaande (staats)loterijen
onder de nummers 202, 203 en 204. Gerrit Diek krijgt een keurige akte van
toelating als gedelegeerde 2 e klasse (debitant**) toegezonden.
School De burgemeester verwacht diverse verzoeken van ouders om hun kinderen
op de openbare lagere school toe te laten voor het schooljaar 1847/1848. Hij
vraagt aan de raad om, in de gevallen waartegen de schoolcommissie geen
bezwaren oppert, deze kinderen toe te mogen laten. Burgemeester en
assessoren mogen in die gevallen zelf beslissen, zonder daarvoor de raad te
raadplegen.
* Tegenschatter: Schatter van de andere partij (Van Dale Woordenboek)
** Debitant: iemand die namens de collecteur loten verkoopt (Van Dale Woordenboek)
450

8 mei 1847
Rekening De grondeigenaren hebben hun licht over de rekening 1846 laten schijnen en
geen bedenkingen geuit. De rekening wordt nu met een bedrag aan
inkomsten afgesloten van ƒ 8.597,09 5 , aan uitgaven: ƒ 7.019,77 5 en dus een
batig saldo van ƒ 1.577,32. Alle uitgaven op de begroting zijn uitgevoerd
behalve één, die voor ‘het stellen van een balie aan den achterweg, over het
wielemakerslop’. Omdat er ter plaatse opgaande bomen stonden, was het
plaatsen van een hekwerk of balie niet noodzakelijk.
451

19 mei 1847
Kermis De gouverneur geeft in overweging om, gezien de tegenwoordige
tijdsomstandigheden en de algemene druk, maar geen kermis of jaarmarkt te
houden. De raad is het daar niet zonder meer mee eens. De neringdoenden
hebben het al moeilijk genoeg om het hoofd boven water te houden. Hun
omzetten zijn reeds behoorlijk geslonken, mede door de aanleg van de
spoorweg van Amsterdam op Rotterdam. Dat het aan de inwoners van
Voorburg eigenlijk niet te verkopen is dat Den Haag hierin geen voorbeeld
geeft, door de kermis daar wel te houden en niet te verbieden. Dat, ook al
komen er meer buitenstaanders dan inwoners van Voorburg op de kermis,
deze groep toch tot financieel voordeel strekt voor de gemeente. De raad wil
het oordeel over het wel dan niet houden van de kermis ophangen aan de
vraag of dit jaar de aardappeloogst wederom dreigt te mislukken en er
dientengevolge weer maatregelen moeten worden genomen vanwege
dreigende armoede en onrust onder de bevolking. En aangezien de kermis
toch pas valt op 22 augustus, wil de raad haar beslissing opschorten tot het
begin van de maand augustus. Als alsdan de kermis niet door zou kunnen
gaan, krijgen de gedeputeerden daar direct melding van.
452

15 juni 1847
Vroedmeester Op 30 mei j.l. is dokter M. Koning overleden, die bij leven de functie van
vroedmeester binnen deze gemeente vervulde. In eerste instantie verzoekt nu
de heer Jan Wittop Koning, doctor in de genees- heel- en verloskunde in zijn
plaats te mogen treden. Maar er zijn nog twee andere personen die naar deze
functie dingen, te weten de heren dr. Jan Lage en Pieter Crans. De raad
overweegt dat in feite door de bestaande regelingen ter plaatse bij
ontstentenis van een der vroedmeesters hierin direct wordt voorzien door
inschakeling van de overgebleven. De raad besluit dan ook de heer Jan
Wittop Koning een afwijzende beschikking te sturen. Nu wordt er tot stemming
overgegaan om een keus te maken tussen de beide andere kandidaten; Lage
en Crans. De heer dr. Jan Lage krijgt alle stemmen op zijn naam en wordt dus
benoemd tot tweede vroedmeester in deze gemeente. De benoeming wordt
geacht in te gaan per de 1 e augustus van het jaar 1847; hij moet zich stipt
houden aan de gegeven instructies voor de vroedmeesters en wel tegen een
traktement van ƒ 125,- per jaar. (De instructie van de dorpsvroedmeesters
dateert overigens van 14 december 1835.) De heer Jan Lage wordt in de
uitgebreide akte van aanstelling betiteld als: ‘Medicinæ chirurgiæ et artis
obstetriciæ’ Doctor’. Hij is dus behalve chirurg ook doctor in de verloskunde.
Uiteraard komen ook hier gedeputeerde staten er aan te pas om deze akte te
bekrachtigen.
Schutterij Door het overlijden van de heer Koning is er ook een vacature ontstaan in de
commissie voor de nationale militie. Die vacature wordt nu opgevuld door de
heer P. Crans. Met eenparigheid van stemmen wordt hij daartoe aangesteld.
Begrafenisrechten Gedeputeerde staten zijn het niet geheel eens met het gemeentebestuur over
de voorgedragen wijzigingen in de begrafenisrechten. De statenleden willen
dat voor het uitvoeren van lijken een gewoon recht wordt geheven en wel dat
van de laagste klasse. Het doet er ook niet toe in welke klasse de
overledenen elders zullen worden begraven. In het tarief mag ook geen
voorwaardelijk, maar alleen een vast recht worden gesteld. De raad
protesteert nog tegen deze door de provincie voorgestelde wijziging, omdat er
in de koninklijk goedgekeurde verordening alleen bij het uitvoeren van lijken
van de laagste klasse wordt gesproken. De raad meent nu geheel in de geest
van het provinciale reglement te handelen door te bepalen dat bij de uitvoer
van lijken naar elders, het tarief van de huurgraven gehanteerd zal worden.
Ook zal er een bepaling aan toegevoegd worden dat de beloning voor de
administrateur van de begraafplaats veilig stelt.
Rekening Gedeputeerde staten hebben de rekening over het jaar 1846 goedgekeurd.
Dit wordt voor kennisgeving aangenomen.
453

20 juli 1847
Vroedvrouw/vroedmeester De gouverneur geeft in overweging om bij het ontstaan van vacatures voor
vroedmeesters, niet alleen te denken aan vervangende vroedmeesters, maar
ook aan vroedvrouwen.De raad besluit de gouverneur de achtergronden
bekend te maken waarom er in het geval van de vacature M. Koning, voor de
vroedmeester Jan Lage is gekozen en niet voor een vroedvrouw. De raad
vindt dat het aanstellen van een vroedmeester in deze gemeente verreweg de
voorkeur verdient boven het aanstellen van een vroedvrouw. (Over de
werkelijke reden van die voorkeur wordt verder in de notulen niet gerept.) De
raad is ook niet van zins om op het eenmaal genomen besluit om Jan Lage
als zodanig aan te stellen terug te komen.
Schoolreglement De provincie heeft een door Zijne Majesteit goedgekeurd nieuw huishoudelijk
schoolreglement het licht doen zien en wil nu dat de gemeenten hun
verordeningen of reglementen daaraan aanpassen. Die aanpassing wordt
vereist in artikel 20 van het provinciale huishoudelijke schoolreglement. De
commissie van schooltoezicht is van mening dat het alhier geldende
reglement geen wijziging behoeft te ondergaan. In dat geval kan worden
volstaan om de gouverneur een exemplaar van het vigerende
schoolreglement toe te zenden. Aldus wordt besloten, na niet alleen de
plaatselijke commissie van schooltoezicht te hebben gehoord, maar ook de
districtsschoolopziener.
Wijkmeester De wijkmeester van het Westeinde in deze gemeente, de heer Jacob van der
Hooff, is overleden. In zijn plaats wordt nu zijn zoon Johannes van der Hooff
aangesteld. Johannes krijgt behalve zijn benoeming tevens toegestuurd de
‘Ordonnantie op de wijken en buurten’ en de ‘Instructie voor wijkmeesteren
binnen deze Gemeente’.
454

6 augustus 1847
Kermis Deze vergadering is speciaal belegd om te beraadslagen over het wel dan
niet houden van de kermis dit jaar. Daarbij komt tevens aan de orde een brief
van de heer F.C. Zechner sr en 31 medeondertekenaars, die er op
aandringen dat er dit jaar weer een kermis binnen Voorburg gehouden zal
mogen worden. Er staat ons weer een langdurige winter te wachten; de
prijzen van de levensmiddelen zijn zorgwekkend vermeerderd; vooral de
huisgezinnen die min of meer afhankelijk zijn van de opbrengsten van de
kermis dreigen gedupeerd te raken. Ook zijn er berichten dat in een aantal
omliggende gemeenten geen kermis zal worden gehouden en men vreest nu
dat dit ook in onze gemeente navolging zou krijgen. Gezien het feit dat de
‘algemeene druk’ waarvan de gouverneur destijds melding maakte, nu
grotendeels geweken is en dat ook de aardappeloogst meer belooft dan de
twee voorgaande jaren en dat ook de graanoogst beter lijkt te worden,
overweegt de raad de kermis dit jaar gewoon door te laten gaan. Wel wordt er
nog bijvermeld dat de opbrengsten van de kermis voor het merendeel
bewerkstelligd wordt door mensen van elders die de kermis komen bezoeken
en niet van de eigen ingezetenen.
Vroedmeester Gedeputeerde staten hebben de benoeming van de heer Jan Lage, tot
tweede vroedmeester binnen onze gemeente, goedgekeurd.
455

31 augustus 1847
Begroting De begroting voor het jaar 1848 komt ter tafel. De buitengewone en gewone
ontvangsten zijn geraamd op ƒ 7.826,22; de uitgaven op ƒ 7.825,10. Een
batig slot dus van ƒ 1,12. Alle op de begroting voorkomende posten worden
doorgelicht en met name stemt de raad in met een verhoging met ƒ 100,- voor
de jaarwedde van de secretaris. Alle stukken, inclusief de overwegingen
worden naar provinciale staten toegestuurd.
Begrafenisrechten Provinciale staten blijven bij hun standpunt dat het tarief van de
begrafenisrechten voor de uitvoer van lijken geheven moet worden volgens
het tarief voor de laagste klasse van huurgraven. De raad kan niet anders dan
de richtlijnen van de provincie nu exact volgen.
Staatsloterij De collecteurs van de Nederlandsche Staatsloterij te ’s-Gravenhage, de heren
J. de Vries & Zonen, vragen toelating als debitant oftewel gedelegeerde 2 e
klasse voor de heer Gerrit Diek. Hij mag als zodanig optreden bij de 203 e ,
204 e en 205 e trekking van die loterij.
456

5 oktober 1847
Financiën Aan gedeputeerde staten wordt autorisatie gevraagd voor het doen van enige
onvoorziene uitgaven, te weten: voor druk- en bindkosten ƒ 15,-, voor het
onderhoud van straten, wegen en wandelplaatsen ƒ 295,- en voor kosten van
de schutterij ƒ 6,-. Voor deze posten was/is geen plaats ingeruimd op de
begroting.
Belastingen Er moet weer een supplementoir kohier van de hoofdelijke personele omslag
worden vastgesteld voor een aantal personen, die na de vaststelling van het
eerste kohier zich hier in de gemeente hebben gevestigd. De gehele
procedure voor het vaststellen van dit kohier moet worden gevolgd, inclusief
het onderbrengen van de aangeslagen persoenen in de diverse klassen en
naar het eventuele vermogen van de contribuabelen. Ook wordt het kohier op
de gebruikelijke wijze ter visie gelegd en is er een termijn voor het indienen
van reclames.
Belastingen De gouverneur vraagt het gevoelen van al de gemeenten ten plattelande over
het heffen van een plaatselijke belasting en opcenten op gedistilleerd, wijn en
het geslacht. Burgemeester en assessoren hebben onder meer aan de
gemeenten Veur en Stompwijk gevraagd wat zij hiervan denken. Of zij de
invoering van een dergelijke belasting wenselijk en noodzakelijk achten. De
gemeente Veur wil niet dwarsliggen en wil wel een dergelijke belasting
invoeren, maar dan alleen 25 opcenten op runderen, schapen en kalveren en
1 cent per pond op de invoer van vlees. Spek wil men, als voedsel voor de
onvermogenden, geheel onbelast laten. Stompwijk daarentegen vindt de
invoering van deze belasting in strijd met het belang van de gemeente. In
onze gemeente daarentegen worden thans 50 opcenten geheven op het
rijksaccijns op het geslacht en twee centen op de invoer van ieder pond vlees
of spek. Vroeger werd er ook een belasting geheven op sterke drank en likeur,
maar die is later weer afgeschaft vanwege allerlei frauduleuze invoer van
dranken en de moeizame controle hierop. De raad besluit, waar een dergelijke
belasting in Veur en Stompwijk niet eens bestaat, die ook niet weer in
Voorburg in te gaan voeren.
457

26 oktober 1847
Belastingen Er zijn geen reclames ingekomen tegen het supplementoire kohier van de
hoofdelijke personele omslag over het jaar 1847. Het kohier wordt nu
vastgesteld en ter goedkeuring voorgedragen aan de provincie.
458

21 december 1847
Vroedmeester De dorpsvroedmeester Wilhelmus Johannes Terlaak wil ontslag uit zijn
functie. Er zijn twee kandidaten die zich voor deze functie aanmelden: de
heren Jan Wittop Koning en Pieter Crans, die allebnei verloskundige zijn. De
heer W.J. Terlaak krijgt heet door hem gevraagde eervol ontslag onder
dankzegging voor de bewezen diensten. De raad gaat nu over tot stemming
voor een opvolger tussen de beide hiervoor genoemde kandidaten. Zij doen
dit met gesloten en ongetekende briefjes. De stemcommissie, bestaande uit
de heren Renaud en Hooijmans verzamelen de briefjes en tekenen op de
bijbehorende lijsten de uitgebrachte stemmen aan. De heer Jan Wittop Koning
krijgt drie stemmen en de heer Crans twee. De heer Koning heeft dus de
volstrekte meerderheid en krijgt dus de benoeming. Zijn benoeming zal
ingaan op 1 januari 1848. Hij krijgt daarbij natuurlijk behalve zijn
benoemingsbrief de nodige instructies. Hij krijgt daarbij een jaarlijks
traktement van ƒ 125,-. De heer Crans daarentegen wordt nu benoemd tot
tweede plaatselijke vroedmeester. Ook hij krijgt de benoemingsbrief en
bijbehorende instructies en het traktement van ƒ 125,-.
Schutterij De heren Renaud en Hooijmans worden lid van de commissie tot het tekenen
en afgeven van de attesten en certificaten voor de Nationale Militie voor de
lichting 1848.
Begroting/belastingen Gedeputeerde staten hebben de begroting over het jaar 1848 goe4dgkeurd
alsmede het supplementoire kohier van de hoofdelijke personele omslag van
1847 ten bedrage van ƒ 80,94.
Belastingen De burgemeester acht de tijd rijp om weer het bedrag te bepalen van de
hoofdelijke personele omslag over het jaar 1848 dat een totale opbrengst
moet garanderen van ƒ 2.836,06. Zoals in de voorgaande jaren wordt alles uit
de kast gehaald om de grondslagen, de klasseindelingen, de namenlijsten van
de contribuabelen en het tarief vast te stellen, alsmede de betalingstermijnen.
459

22 december 1847
Beteugeling van honden De gouverneur vindt het nodig dat er onze gemeente maatregelen genomen
worden om honden te beteugelen en vast te leggen. In de gemeente Veur is
namelijk iemand met watervrees* in de hand gebeten door een kleine
onbekende hond. De raad gaat op verzoek van de gouverneur nu over tot het
instellen van een keur, waarin bepalingen zijn opgenomen voor het
vastleggen van honden.
* Wat de combinatie watervrees en hondenbeet met elkaar vandoen hebben, wordt ook uit het verloop van dit verhaal
niet duidelijk (BD).
460

30 december 1847
Beteugeling van honden De gouverneur heeft nog de nodige aanmerkingen op de keur op het
vastleggen van honden. Alleen door het plaatselijke bestuur daartoe
aangestelde personen mogen bekeuringen uitdelen tegen overtreders van de
keurbepalingen. Ook mag er niet een deel van de opbrengst van de
bekeuringen ten goede komen aan de functionarissen die de bekeuringen
moeten uitdelen. Zij mogen hooguit een speciale gratificatie daarvoor
ontvangen. De eerder ingezonden keur wordt hierop ingetrokken en
vervangen door een nieuwe waarin de opmerkingen van de gouverneur zijn
verwerkt.
461

25 januari 1848
Belastingen De burgemeester maakt bekend dat er geen reclames zijn ingebracht tegen
het voorgestelde kohier van de hoofdelijke personele omslag over het jaar
1848 en dat dus het kohier kan worden ‘gearresteerd’. Het kohier wordt in
duplo aan gedeputeerde staten toegezonden.
462

14 maart 1848
Begrafenisrechten De gouverneur ad interim laat het gemeentebestuur weten wat in de
verordeningen op de begrafenisrechten moet worden verstaan onder ‘gewone
begrafenisregten’ en dat in het bijzonder op de rechten die van toepassing zijn
op de ‘uitgevoerde lijken ’ De raad is echter van mening dat zij de bepalingen
geheel in overeenstemming met de wens en wil van de gouverneur heeft
veranderd en ingezonden. Ten overvloede merkt de raad nog op dat de
retributie voor uit te voeren lijken zal geheven worden naar de classificatie in
het tarief voor huurkelders en huurgraven en wel in overeenstemming met de
aangiften van de nabestaanden van hier overleden inwoners. Met andere
woorden: het te betalen bedrag is gelijk aan dat wat voor de overledene
betaald zou moeten worden, als het in Voorburg begraven zou worden en niet
‘uitgevoerd’. Maar wel dan steeds het laagste bedrag.
Financiën Er moet nog een post van ƒ 20,06 5 worden voldaan uit de post onvoorzien.
Dat bedragje zou geboekt moeten worden op de post ‘Onderhoud school &
schoolmeubelen’ maar die is reeds uitgeput. Voorts moet er over 1846 nog
een bedrag van ƒ 40,89 voldaan worden aan de schilder A.W. Renaud.
Omdat de post onvoorzien van 1846 uitgeput is wordt er toestemming
gevraagd om de uitgaven op de dienst 1847 te verantwoorden, aangezien
daar nog voldoende geld aanwezig is.
Broodzetting Samuel Andries van der Gaag verkoopt reeds geruime tijd meel van onbelast
graan, maar wil nu ook meel van belaste granen, zoals tarwe en rogge, gaan
verkopen. In de integraal opgenomen brief aan de heer Van der Gaag, staat
dat hij de gevraagde toestemming krijgt. Iemand die onbelast graan verkoopt,
moet toestemming vragen, maar iemand die belast graan verkoopt moet
behalve voor het belaste graan ook toestemming voor de verkoop van
onbelast graan vragen. De ontvanger van de accijnzen en de korenmolenaar
krijgen hiervan bericht.
Raadsleden De heren Johannes Hooijmans en Dirk van Schagen mogen ook na 2 januari
1848 aanblijven als raadslid.
463

27 maart 1848
Raadslid De heer Hooijmans, die bij continuatie was herbenoemd als raadslid, wordt
door de burgemeester opnieuw geïnstalleerd.
Kerkbank Het college van notabelen van de Nederduitsche Hervormde Gemeente
vraagt toestemming aan de gemeente om de zogenoemde Heerlijksheidsbank
in de Oude Kerk enigszins op te mogen schuiven, om een speciale bank te
kunnen plaatsen voor ‘Hare Koninklijke Hoogheid Mevrouw de Princes Albert
van Pruissen’, beter bekend als Prinses Marianne der Nederlanden.
Volksweerbaarheid De burgemeester stelt de ‘woelzieke geest’ aan de orde die thans over heel
Europa , maar ook in ons land rondwaart *. Hij wil maatregelen nemen om aan
‘woelzieke of kwaadwillige personen’ het hoofd te kunnen bieden. Men moet
zich bijtijds wapenen om bij ongeregeldheden op te kunnen treden. Men moet
‘zoo nodig unaniem de handen in een slaan ten einde alle onwettige
usurpatien en aanvallen te weren, en voorts, om de wijze op welk punt dit te
executeren, optedragen aan H.H. Burgemeester en Assessoren’. Als meer
algemene maatregel om onrust te voorkomen wordt aan de vermogende
ingezetenen gevraagd zoveel mogelijk de arbeidende klasse werk te
verschaffen. De burgemeester en assessoren krijgen hierin de vrije hand en
beginnen met een circulaire rond te laten gaan en die met name aan de
bieden aan de predikant van de Nederduitsche Hervormde Gemeente en de
R.C. Priester en Pastoor, om deze circulaire van de kansels voor te lezen.
* Toen in januari 1848 in Palermo een revolutie uitbrak zullen er weinig mensen zijn geweest die vermoedden wat voor
een uitwerking deze revolutie zou hebben. Binnen enkele maanden waren er in bijna alle Europese landen revoluties
uitgebroken. Regeringen werden omvergeworpen met een opvallend gemak. In Parijs werd de republiek uitgeroepen en
zelfs de Paus moest vluchten. In het Habsburgse Rijk ontstond zelfs een burgeroorlog. Even opvallend aan deze
revoluties was de snelheid waarmee ze weer verdwenen waren: na hooguit twee jaar waren alle revolutionaire
regeringen verdreven.l is
Bovenstaand citaat is uitsluitend ter illustratie van de toen bedreigende situatie in Europa en ook Nederland ontleend
aan een artikel over het revolutiejaar 1848 onder http://www.google.nl (BD)
464

22 april 1848
Assessor Assessor E.W. Bauer heeft te kennen gegeven dat hij de gemeente
metterwoon heeft verlaten en intussen reeds zijn ontslag als assessor heeft
ingediend bij gedeputeerde staten. Ter vervulling van de nu ontstane vacature
moeten er twee kandidaten aangewezen worden waarover de raadsleden
mogen stemmen. De commissie van stemopneming bestaat uit de heren
Hooijmans en Van Schagen. De stemming verloopt aldus: de heer Baas
ontvangt twee stemmen; de heer Mulder drie en de heer Welsink eén stem.
Omdat niemand een verstrekt de meerderheid heeft verkregen gaat men over
tot een tweede stemming met als resultaat: op de heer Baas: drie stemmen;
op de heer Mulder: twee stemmen en op de Welsink: één stem. Bij de derde
stemming wordt gestemd tussen de heren Mulder en Baas, waarbij N.C
Mulder vier stemmen krijgt en molenaar Jan Baas: twee. De heer Mulder
wordt dus de eerste kandidaat en Baas de tweede. Op 25 april komen dan de
leden van de commissie van hoogstbelaste grondeigenaren aan de beurt om
over deze voordracht te stemmen. Die commissie bestaat uit de heren: J.
Cool, N. Perquin, B. van Buuren, L. Oosterlaan F.C. Zechner, D. Weltink en
Q. Wennekers.
Tegenschatters Gedeputeerde staten hebben de benoeming goedgekeurd van de heren
Fredrik Lambertus van Ruyven, bode, en Bastiaan Veth, timmerman, als
tegenschatters voor het werk van de personele belastingen.
Belastingen Een tiental belastingplichtigen heeft bezwaar ingediend tegen de hen
opgelegde aanslagen in de hoofdelijke personele omslag. De namen worden
integraal vermeld alsmede de bijbehorende belastingbedragen. De genoemde
belastingplichtigen krijgen de gevraagde restitutie naar tijdgelang, dus met
één derde, de helft, zeven twaalfde of negen twaalfde.
School De burgemeester heeft weer een aantal verzoeken binnen gekregen van
ouders van kinderen die niet meer leerplichtig zijn, maar die toch de cursus
1848-1849 nog willen blijven volgen. Hij stelt voor om het aan de commissie
van schooltoezicht over te laten tegen welke kinderen er bezwaren bestaan
en tegen welke niet. Burgemeester en assessoren mogen hier dan verder
over beslissen.
465

25 april 1848
Assessor De commissie van grondeigenaren stemt over de door de raad gemaakte
voordracht van twee personen om de opvolger te worden van assessor E.W.
Bauer die de gemeente heeft verlaten. De commissie heeft geen enkele
bedenking tegen de twee voorgedragen kandidaten.
Raadslid Voorts heeft de gemeenteraad nog gestemd over een nieuw raadslid ter
vervanging van de heer Bauer. Als eerste kandidaat wordt voorgedragen, de
heer Pieter Johannes Veeneka, rentenier, en als tweede kandidaat de heer
Jan Baas, korenmolenaar. Beide heren stemmen hiermede in, terwijl er voorts
geen belemmeringen voor hen aanwezig zijn. Van als deze voordrachten en
stemmingen zijn processen-verbaal opgemaakt, die aan gedeputeerde staten
zullen worden toegezonden.
Commissie ad hoc De burgemeester geeft in overweging om Hare Koninklijke Hoogheid Prinses
Marianne, bij aankomst in deze gemeente door een commissie te laten
begroeten. De prinses heeft immers besloten om zich metterwoon op de
buitenplaats Rusthof te gaan vestigen. De uitverkorenen om de prinses te
mogen begroeten zijn: de burgemeester, de heer W.J. Terlaak en de heer
mr.A.A.J. Meylink.
466

10 mei 1848
Assessor De gouverneur heeft de heer A.W. Renaud benoemt tot assessor in plaats
van de E.W. Bauer, die de gemeente heeft verlaten.
Raadslid Voorts is de heer Pieter Johan Veeneka benoemd tot raadslid ter vervanging
van dezelfde heer Bauer. De heer Veeneka legt in handen van de
burgemeester de vereiste eden af en wordt door de burgemeester met een
gepaste toespraak geïnstalleerd.
Commissie ad hoc De commissie ad hoc heeft op de 8e mei van het jaar 1848 Hare Koninklijke
Hoogheid Mevrouw Princes Albrecht van Pruissen, geboren Princes Marianne
der Nederlanden, verwelkomd. H.K.H. was zeer ingenomen met deze attente
verwelkoming en heeft ‘zich op het minzaamst met die commissie
onderhouden’
Rekening Burgemeester en assessoren hebben reeds op voorhand de rekening van de
ontvanger over het jaar 1847 onderzocht en hebben daarover geen
bedenkingen. Op de gebruikelijke manier stelt de raad weer een commissie
samen van hoogst aangeslagenen aan, die de rekening op zaterdag de 13 e
mei 1848 zal ‘examineren’.
467

13 mei 1848
Rekening De rekening over het jaar 1847 komt ter tafel en wordt beoordeeld door een
groep van met name genoemde hoogst aangeslagen contribuabelen. De
rekening sluit met een batig saldo van ƒ 1.015,90 5 . Nagenoeg alle werken zijn
conform de ramingen van de begroting verricht, met dien verstande dat
sommige uitgaven door spaarzaamheid en overleg in de administratie tot
mindere bedragen zijn uitgevallen en omdat een aantal te herstellen defecten
aan de gemeentewerken meevielen. De stukken gaan na vaststelling weer op
de gebruikelijke manier richting gedeputeerde staten.
468

31 juli 1848
Verlichting Voor de kosten van de verlichting in de jaren 1848/1849 dient zowel voor het
herstel als voor het onderhoud een bedrag van ƒ 450,- uitgetrokken te
worden, terwijl er op de begroting van 1848 slechts ƒ 300,- beschikbaar is.
Een post van ƒ 150,- zal dus op de post onvoorzien moeten drukken,
waarvoor weer bij gedeputeerde staten toestemming moet worden gevraagd.
De aanvraag wordt echter nog aangehouden, omdat de raad eerst de
openbare aanbesteding van de verlichting wil afwachten.
Waag De raad krijgt een voorstel onder ogen voor nieuwe tarieven van de
waaglonen. Tot op heden is er echter een provisioneel aangestelde
waagmeester aanwezig, waarvan de gemeente geen enkel voordeel geniet.
De raad gaat akkoord met de voorgestelde tarieven om die zo naar
gedeputeerde staten toe te sturen.
De burgemeester brengt de volgende voorstellen op tafel:
Verlichting a. De burgemeester brengt een voorstel tot aanbesteding van de verlichting
ter tafel voor de tijd van drie jaar ingaande 1 oktober 1848.
Straten en pleinen b. Een voorstel tot het uitdiepen en schoonhouden van de havensloten voor
de tijd van vijf jaar, 2 maanden en 15 dagen, ingaande 15 oktober 1848 en
eindigend 31 december 1853.
Waag c. Een voorstel tot het verpachten van de waag voor de tijd van drie jaar
ingaande 1 januari 1849 en eindigend 31 december 1851.
Waagmeesters d. Een instructie voor de waagmeesters
Doodgravers e. Een instructie voor de administrateur van de begraafplaats en voor de
doodgravers van de burgerlijke begraafplaats.
Al deze voorstellen worden door de gemeenteraad gunstig ontvangen en op
de gebruikelijke manier doorgezonden.
469

22 augustus 1848
Provincie Gedeputeerde staten hebben alle ingezonden voorstellen tot aanbesteding,
alsmede de diverse instructies goedgekeurd. Zij hebben maar een
aanmerking: de volgorde van de verdeling van de artikelen bij de
aanbesteding van het onderhoud van de sloten moet even veranderd worden.
De nummering klopt niet helemaal.
Staatsloterij Als gedelegeerde 2 e klasse ofwel debitant voor de Nederlandse staatsloterij,
trekkingen 206 tot en met 208, is de heer Gerrit Diek aangewezen. Hij krijgt
daartoe de benodigde papieren.
470

5 september 1848
Klapwaker De heer Jan Onderwater wil ontslag als klapwaker en buitengewoon agent
van politie en wel met ingang van de 1 e september 1848. In zijn plaats hebben
zich al 12 met name genoemde kandidaten gemeld. De stemcommissie
bestaande uit de heren Hooijmans en Van Schagen verzamelen de
stembriefjes op de daarvoor bestemde lijsten. Bij de stemming blijkt dat de
vijfde vermelde persoon, de heer Jacobus Bogerd, al de stemmen op zich had
verenigd en aldus benoemd is tot klapwachter en buitengewoon agent van
politie. Hij krijgt een benoemingsbrief, een akte van aanstelling en de nodigde
instructies. Voorts krijgt hij de toezegging dat aan de functie van klapwaker
een traktement verbonden is van ƒ 120,- per jaar en dat de vergoeding als
buitengewoon agent van politie telkenmale wordt bepaald aan de hand van de
nodige optredens als zodanig.
Haardas De openbare aanbesteding van de haardas heeft plaatsgevonden. De heer
Anthony Tewis, die reeds belast was met het ophalen van de haardas, mag
die werkzaamheid voortzetten tegen een pachtsom van ƒ 720,- of ƒ 240,- per
jaar.* De periode waarvoor deze pacht geldt loopt vanaf 1 oktober 1848 tot en
met 30 september 1851.
Straten en pleinen De openbare aanbesteding voor het schoonhouden en uitdiepen van de
havensloten is gegund aan de aannemers Petrus en Joris van den Heuvel.
Het werk is aangenomen tegen een pachtsom van ƒ 349,- en wel voor de
periode vanaf 15 oktober 1848 tot en met 31 december 1853.
De stukken behorend bij deze pachtovereenkomsten worden toegezonden
naar gedeputeerde staten.
Tapperijen De keur op de tapperijen en herbergen voldoet niet meer aan de eisen van de
tijd. De burgemeester stelt daarom voor om een geheel nieuwe keur hiervoor
op te zetten. Onder aanhaling van de diverse wetsartikelen, bepalingen van
de provincie en Koninklijke Besluiten wordt de keur ter goedkeuring
toegezonden naar gedeputeerde staten.
* (Naar gelang de asschuur en gereedschappen al dan niet onder zijn beheer blijven of onder die van de gemeente. BD)
471

26 september 1848
Gedeputeerde staten Gedeputeerde staten hebben de beide pachtovereenkomsten, die voor het
ophalen van haardas en voor het uitdiepen en schoonhouden van de
havensloten, goedgekeurd.
Begroting Burgemeester en assessoren hebben de begroting voor het jaar 1849
opgesteld. Aan zowel buitengewone als gewone ontvangsten is een
totaalbedrag gesteld van ƒ 8.194,80 5 en aan de uitgavenkant ƒ 8.192,51. Een
batig saldo dus van ƒ 2,29 5 .
Belastingen Ter dekking van de uitgaven op deze begroting wordt de opbrengst van het
kohier van de hoofdelijke personele belasting gesteld op een bedrag van
ƒ 3.500,- inclusief 3% voor de zogenoemde oninbare posten. Hiervoor wordt,
door tussenkomst van gedeputeerde staten, de koninklijke goedkeuring
aangevraagd.
472

10 oktober 1848
Belastingen Een tweede of supplementoir kohier van aanslagen in de hoofdelijke
personele omslag wordt vastgesteld op een bedrag van ƒ 163,63, inclusief de
3% voor oninbare posten. Voorts wordt weer de uitvoerige procedure gevolgd
van ter visie legging en de gelegenheid geboden reclames in te dienen. Het te
heffen tarief is ƒ 8,08 van iedere honderd gulden aan huurwaarde. Het innen
van de aanslagen zal geschieden in twee termijnen.
Financiën De burgemeester vraagt autorisatie voor het doen van een extra uitgave van
ƒ 166,90. Het is een uitgave voor het onderhoud van de brandspuiten,
waarvoor onvoldoende geld was uitgetrokken op de post van de begroting. De
raad stemt hiermede in en aldus worden de stukken toegezonden naar
gedeputeerde staten.
473

31 oktober 1848
Belastingen Deze vergadering wordt alleen belegd voor het verkrijgen van de goedkeuring
van de raad op het supplementoire kohier van de hoofdelijke personele
omslag over het jaar 1848 ten bedrage van ƒ 163,63. Er zijn geen reclames
binnen gekomen en dus mogen de stukken op de gebruikelijke manier in
duplo verzonden worden naar gedeputeerde staten.
474

3 november 1848
Verkiezingen De lijst met de kiesgerechtigden heeft van 23 tot en met 31 oktober op de
secretarie ter visie gelegen en er zijn geen bezwaren tegen ingediend. Na
beoordeling of alle kiesgerechtigden met de juiste naam zijn vermeld wordt
deze door de raad gesloten. De lijst bevat de hoogst aangeslagenen in de
Directe Belasting van het rijk en dient voor de verkiezing van de senatoren
voor de Eerste Kamer, die afgevaardigd worden uit de provinciale staten. De
lijst moet nauwkeurig worden onderzocht of er onder de daarop voorkomen
personen, namen voorkomen van overledenen en of de eventuele
erfgenamen nog wel gerechtigd zijn om aan deze verkiezing deel te nemen.
Tapperijen De gouverneur maakt enige aanmerkingen op de ingezonden nieuwe keur op
de tapperijen en herbergen in deze gemeente. De burgemeester heeft in een
nota de opmerkingen van de gouverneur reeds weerlegd en de raad keurt dit
goed om als antwoord bij de gouverneur in te dienen.
Schoolgeld Een zekere heer P. Kaas meent dat hij over de jaren 1843 tot en met 1848 ten
onrechte elk jaar ƒ 10,- aan schoolgeld heeft betaald voor een kind dat te
zijnen huize wordt verpleegd: F.P. Kaas. Hij meent dat hij dit schoolgeld ‘noch
naar den letter, noch naar den geest’ van het geldende schoolreglement
verschuldigd is. Uit de verdere uiteenzetting blijkt dat het genoemde kind niet
zijn eigen kind is, maar slechts bij hem wordt ‘verpleegd’ en dus eigenlijk niet
hier woont of domicilie heeft. Als tegenargument wordt gemeld dat ‘vermits
een minderjarig kind steeds het domicilie van zijne ouders, ofwel van de
langstlevende derzelve volgt, eene daad van Christelijke liefdadigheid de
strekking van dezen in regten bestaande regel niet kan wijzigen’. Met andere
woorden, een beroep doen op gratis onderwijs, omdat het niet je eigen kind is,
gaat in dit geval niet op.
Een soortgelijk verzoek is ingediend door de meelverkoper Van der Meyer. Hij
meende omdat een kind niet binnen de gemeente woonde recht te hebben op
gratis onderwijs op de dorpsschool. Hij heeft zelfs een beroep gedaan op
gedeputeerde staten, maar daar een afwijzing op zijn verzoek gekregen.
Beide rekwestranten krijgen de mededeling dat het schoolgeld volkomen
terecht is opgelegd en dat er beslist geen vergissing is gemaakt. Van
restitutie, zelfs niet van een deel der betaalde schoolgelden, kan geen sprake
zijn.
Belastingen De gemeente moet een deel van de gegeven ontheffingen van ’s rijks directe
belastingen aan de rijksontvanger vergoeden. Voor het belastingjaar
1843/1844 gaat dat om een bedrag van ƒ 19,47 5 en over het jaar 1844/1845
om ƒ 30,52 5 . Beide bedragen zijn reeds in de kas van de rijksontvanger
gestort.
475

16 november 1848
Verkiezingen De ingewikkelde bepalingen betreffende het kiezen schrijven onder meer voor
dat de burgemeester dag, uur en plaats aanwijst, waar de kiezersvergadering
moet plaats hebben. De zogenoemde kiezersvergadering vindt nu plaats op
het raadhuis, op dinsdag de 28 e november, ‘s middags om 4 uur. Ook hier
moet weer een delegatie uit de raad een commissie van stemopneming
vormen, die de stembriefjes in ontvangst nemen en de kiezerslijsten
bijhouden. Aangezien de heer Veeneka verhinderd is, zal de heer Van
Schagen zijn plaats innemen. Samen met de burgemeester en de heer mr.
A.A.J. Meylink, vormen die dan de commissie van stemopneming.
476

12 december 1848
Schutterij Op voordracht van de gouverneur moeten er twee leden uit de raad benoemd
worden om gecommitteerd te worden tot het tekenen en afgeven van de
attesten en certificaten voor de Nationale Militie. Het gaat hier met name om
de lichting 1849. Tot leden van die commissie worden aangewezen: de heren
A.W. Renaud en J. Hooijmans sr.
Waagmeester Op 21 november 1848 is het recht tot het houden van een waag binnen de
gemeente aanbesteed en gegund aan de heer Arie van Veen, schoenmaker,
voor de prijs van ƒ 180,- of ƒ 60 per jaar. De daarbij behorende stukken, met
name het proces-verbaal, worden opgezonden naar de provincie.
Tapperijen In de vergadering van 3 november 1848 heeft de brief van de burgemeester
tegen de opmerkingen van de provincie over de keur op de tapperijen en
herbergen, onderwerp van bespreking uitgemaakt. Gedeputeerde staten zijn
nu tegemoet gekomen aan de wensen vervat in de brief van de burgemeester
en nu is er geen beletsel meer om de keur dienovereenkomstig te wijzigen.
Het ging met name om de sluitingsuren van de herbergen op zon- en
christelijke feestdagen. Uiteraard krijgt de provincie een exemplaar van de –
gewijzigde- keur toegezonden.
Belastingen De winkelier B. R. van Embden beklaagt zich bij de gemeente dat hij bij het
opleggen van de aanslag in de hoofdelijke personele omslag in een zijns
inziens te hoge klasse is ingedeeld èn dat er één maand te veel zou zijn
berekend. De raad overweegt echter dat het bezwaarschrift ongezegeld is en
dat de tijd voor reclames reeds lang verstreken is. Bovendien heeft de
adressant reeds in maart van dit jaar de nodige voorbereidingen tot bewoning
getroffen, zodat ook de maand maart in zijn geheel moet worden
meegerekend.
Begroting/ belastingen Gedeputeerde staten hebben de begroting over het jaar 1849 goedgekeurd,
alsmede het supplementoire kohier van de hoofdelijke personele omslag over
1848.
Belastingen Op de begroting voor 1849 mag een bedrag van ƒ 3.500,- worden berekend
voor de hoofdelijke personele omslag voor dat jaar. Daarvan moet worden
afgetrokken het bedrag van het supplementoire kohier van 1848 ad ƒ 163,63.
Dan blijft over om om te slaan over de belastingplichtigen van het jaar 1849
een bedrag van ƒ 3.336,37. De raad wil dit afronden op ƒ 3.400,- en vraagt
daarvoor toestemming aan gedeputeerde staten c.q. koninklijke goedkeuring.
Tevens wordt er een nauwkeurige lijst opgemaakt van alle potentiële
belastingplichtigen, waaronder ook die worden aangeslagen naar hun
‘presumptieve gegoedheid’ oftewel hun vermogendheid.
477

27 december 1848
Waag Gedeputeerde staten hebben geen bedenkingen tegen de aanbesteding van
het recht op het houden van de waag.
Tapperijen De keur op de tapperijen en herbergen is eveneens door gedeputeerde staten
goedgekeurd.
Belastingen Het tarief per ƒ 100,- huurwaarde bij de heffing van de hoofdelijke personele
omslag wordt berekend op een bedrag van ƒ 9,35 25 /100. Maar omdat Zijne
Majesteit nog geen goedkeuring aan het kohier heeft gehecht en er bovendien
nog verandering in het tarief kan komen door nog verhuurde of recent
b e wo onde buitenhuizen, wordt het kohier nog voorlopig opgemaakt. Wel
worden de klassen al vastgesteld.
478

13 januari 1849
Financiën De burgemeester wil autorisatie van gedeputeerde staten voor een nog te
betalen bedrag van ƒ 245,07 uit de post onvoorzien. Dit bedrag gaat boven de
op de begroting geplaatste en reeds vastgestelde begrotingsposten. Het gaat
om meerdere kosten voor het ophalen van haardas, voor de lantaarns, voor
de burgerwacht en voor de aanschaffing van ‘4 stuks gewigt à een once ad
ƒ 1,-‘. De gemeenteraad keurt dit alles goed en stuurt de stukken in duplo
naar de provincie.
479

17 februari 1849
Begrafenisrechten Gedeputeerde staten hebben het begrafenistarief voor stoffelijke overschotten
die naar buiten de gemeente worden vervoerd nu geheel afgeschaft. Omdat
Zijne Majesteit nog onlangs goedkeuring heeft gehecht aan de verordening op
de begrafenisrechten binnen de gemeente, wordt alleen dat artikel, waarin
sprake is van een tarief voor de uitvoer van lijken, aangepast en opgezonden
naar gedeputeerde staten.
Bestraten dorp De tegenwoordige bewoner en huurder van Sionslust (wijk A nr. 4), de heer
G.C. Zoutman, van welk pand de heer C.J. Schiefbaan nog steeds de
eigenaar is, heeft gevraagd om het stuk grond langs het hek bij de Pastorie
Havensloot te willen bestraten. De grond die veelvuldig wordt gebruikt voor
het laden en lossen is vooral bij slecht weer erg drassig, zodat bestrating
alleszins wenselijk is. De gemeente wil daaraan wel medewerking verlenen
mits de eigenaar, de heer Schiefbaan bereid is in de kosten daarvan
evenredig bij te dragen.
480

2 maart 1849
Verkiezingen Het door de gouverneur opgestelde reglement omtrent de samenstelling van
de staten van Holland is door Zijne Majesteit met een koninklijk besluit
bekrachtigd. Aan de raad nu de taak om de lijsten van de hoogst
aangeslagenen in de directe belastingen van het rijk –en die dus de namen
bevat van de aangewezen kiesgerechtigden- nauwkeurig te onderzoeken. Het
gaat dan hier om de spelling van de namen, of de aangewezen personen nog
wel binnen de gemeente wonen en of zij allemaal aan de vereisten voldoen
om te mogen stemmen. Na onderzoek worden de lijsten ter secretarie ter
inzage gelegd en afgekondigd.
481

16 maart 1849
Belastingen Zijne Majesteit heeft zijn goedkeuring gehecht aan de verhoging van het
kohier van de hoofdelijke personele omslag over het jaar 1849 met een
bedrag van ƒ 583,-. Wel wordt er bij vermeld dat dit slechts voor één jaar geldt
en niet voor de toekomende jaren. Daarbij geven gedeputeerde staten nadere
voorschriften voor het verlenen van subsidies aan armbesturen en instellingen
van weldadigheid, alsmede voor het invoeren van verhogingen van de
gemeentelijke omslagen en andere plaatselijke belastingen. Omdat er
gewacht werd op de koninklijke goedkeuring van het kohier van 1849 kan de
raad nu overgaan tot het vaststellen van het definitieve bedrag van het tarief
voor elke honderd gulden aan huurwaarde. Dat tarief wordt nu vastgesteld op
ƒ 9,17. De termijnen zullen verstrijken op de 1 e van de maanden mei, juli,
september en november van dit jaar. Tot 4 april 1849 zal het kohier weer ter
inzage liggen voor het eventueel indienen van bezwaren.
Belastingen Het gemeentelijk aandeel in de ontheffingen van de rijksbelastingen over het
jaar 1845/1846 bedraagt ƒ 30,03, welk bedrag reeds bij de rijksontvanger is
gestort.
482

23 maart 1849
Verkiezingen De alfabetische lijsten met namen van de stemgerechtigden zijn hebben van 8
tot 15 maart ter inzage gelegen en er zijn geen reclames tegen ingediend. De
lijsten worden zoals het wordt genoemd ‘finaal vastgesteld’ Daarbij moet
worden aangegeven of en welke verschillen er zijn tussen de finaal
vastgestelde lijst en die van de rijksontvanger.
483

5 april 1849
Belastingen Ook tegen het kohier van aanslagen voor de hoofdelijke personele omslag
over het jaar 1849 zijn geen bezwaren ingediend. Het kohier wordt dus nu
‘gearresteerd’ en opgestuurd naar de provincie.
484

20 april 1849
Belastingen Een twaalftal belastingplichtigen hebben om gehele of gedeeltelijke teruggaaf
gevraagd van de hen opgelegde aanslag in de hoofdelijke personele omslag.
Het zijn allemaal mensen die de gemeente ‘metterwoon’ hebben verlaten in
de loop van het belastingjaar. De eerstvermelde tien personen krijgen een
derde van de aanslag terug, de tiende krijgt vijf twaalfde en de elfde krijgt de
helft terug.
Tegenschatters Tot tegenschatters voor de personele belasting over het dienstjaar 1849/1850
worden aangesteld, de heren Fredrik Lambertus van Ruyven, bode, en
Bastiaan Veth, timmerman. Zij moeten hun werkzaamheden tezamen met de
rijksschatters verrichten.
Schoolgeld De Burgemeester verwacht weer een aantal verzoeken van ouders of
voogden die hun kinderen op de openbare school toegelaten willen zien tegen
het verschuldigde schoolgeld van ƒ 10,-. Als het advies van de commissie van
toezicht op het lager onderwijs gunstig uitpakt voor deze kinderen, vraagt de
burgemeester ze toe te mogen laten. Burgemeester en assessoren mogen
hierbij naar welbevinden handelen.
Rekening De burgemeester legt een lijstje voor van grondeigenaren, die weer belast
moeten worden met het voorgeschreven onderzoek naar de juistheid van de
jaarlijkse rekening van de gemeente. Het zijn de heren: J. Cool, L.B.W. van
der Oyen, J.D.N. van der Frappen (of Frappey) , D. Welsink, N. Perquin, F.C.
Zechner en mr. F. van Wezel.
485

30 april 1849
Verkiezingen De gouverneur zendt de nodige stembiljetten toe, en de daarmee
overeenstemmende lijst met namen van kiezers. Deze zijn nodig voor de
aanstaande verkiezing. Op 3 mei moeten de stembiljetten bezorgd worden en
op 7 mei weer opgehaald. Tot leden van de commissie voor het openen der
stembiljetten zijn benoemd: de heren Johannes Cool, mr. Guillaume Balthasar
Emants en Bernardus van Buuren. Zij moeten op dinsdag 8 mei aanwezig zijn
om tezamen met de raad de stembiljetten te openen en het proces-verbaal op
te maken.
Rekening Burgemeester en assessoren hebben de rekening van de ontvanger
gecontroleerd en in orde bevonden. Ze stellen voor het onderzoek met de
aangewezen commissie van grondeigenaren de datum 10 mei te reserveren
des middags om één uur.
Marktschipper De marktschipper Lambertus van Veen, die veerdiensten onderhoudt tussen
’s-Gravenhage, Rotterdam en Delft wil uit zijn functie ontslagen worden.Hij
kan bij het bestaan van twee beurtschippers geen voldoende bestaan vinden.
Arie van Santen, eveneens beurtschipper, wil wel in zijn plaats treden. De
raad is het met de stelling van Lambertus van Veen eens, dat er thans weinig
brood valt te verdienen voor twee beurtschippers op hetzelfde traject. De
burgemeester vraagt aan de raad om deze zaak eerst met de beurtschippers
te bespreken en dan met een meer definitief voorstel te komen.
Belasting De heer Geert Koert Dijkman, smidsknecht, beklaagt zich over de hem
opgelegde aanslag van de hoofdelijke omslag. Hij kan wegens onvermogen
de aanslag niet voldoen. De heer Dijkman heeft zijn verzoek niet gezegeld en
is bovendien buiten de termijn voor het indienen van bezwaren. Zijn verzoek
wordt dus afgewezen.
486

8 mei 1849
Verkiezingen Voor de verkiezing van een lid in de Provinciale Staten zijn 82 stemmen
uitgebracht waarvan er drie ongetekend en een van onwaarde was. Het
proces-verbaal is in duplo toegezonden naar de gouverneur. De stembiljetten
zijn keurig ingepakt oftewel ‘gecachetteerd’ en worden ter secretarie op de
voorgeschreven wijze behandeld.
487

10 mei 1849
Rekening De ontvangsten worden voorlopig vastgesteld op ƒ 8.446,71 5 en de uitgaven
op ƒ 7.539,86. Er blijft dus een batig saldo over van ƒ 906,85 5 . De meeste
werken waarvoor een post op de begroting was uitgetrokken zijn keurig
binnen de marges gebleven. Sommige uitgaven zijn ietwat verminderd,
hetgeen is toe te schrijven aan overleg en spaarzaamheid. Dat er minder
inkomsten zijn aan begrafenisrechten moet eenvoudigweg toegeschreven
worden aan het feit dat er minder sterfgevallen waren. Alle stukken gaan weer
op de gebruikelijke wijze richting provincie.
488

17 juli 1849
Marktschippers De burgemeester heeft gepraat met de beide beurtschippers Van Veen en
Van Santen. Zij zijn tot de slotsom gekomen dat het verzoek zoals dat in de
vorige vergadering aan de orde kwam, beter ingetrokken kon worden en alles
dus voorshands bij het oude blijft.
Huren De burgemeester brengt de volgende concepten op tafel:
a. De voorwaarden voor de verpachting van de haardas voor de periode 1
januari 1850 en 31 december 1854;
b. Voorwaarden tot de verpachting van het ophalen van de haardas en het
vuilnis voor dezelfde periode;
c. Voorwaarden voor de huur en verhuur van de grond waarop de asschuur
en de asstaal staan, wederom voor dezelfde periode;
d. Voorwaarden voor de huur en verhuur van de raadkamer, spreekkamer
en secretarie met vuur en licht voor de periode van 1 januari 1850 tot en
met 31 december 1854.
Al deze voorstellen worden zonder het stellen van vragen of voorwaarden
door de raad geaccepteerd en aan gedeputeerde staten toegezonden.
489

3 augustus 1849
Huren Gedeputeerde staten hebben alle concepten van voorwaarden en huren,
zoals die in de vorige vergadering aan de orde kwamen, goedgekeurd. De
ontwerpen worden nu vastgesteld en tot uitvoering gebracht.
Cholera / kermis De burgemeester vraagt het gevoelen van de raad of het wel raadzaam is om
op de 26 e augustus de kermis door te laten gaan nu er weer cholera heerst.
Er zijn een reeds van argumenten om de kermis daarom dit jaar niet plaats te
laten vinden.
1. De gemeente is tot op heden gevrijwaard gebleven tegen deze ziekte;
2. De geneeskundigen zijn het er allemaal min of meer over eens dat de
ziekte besmettelijk is;
3. De gemeente moet alle middelen te baat nemen de bevolking tegen deze
ziekte te beschermen;
4. Onmatigheid –en dat vooral tijdens de kermis- verhoogt de kans op het
krijgen van de ziekte met alle noodlottige gevolgen;
5. Tijdens de kermis komen er kramers en muzikanten van elders die
gemakkelijk de ziekte kunnen overbrengen;
6. Blijkens de kranten is al in vele gemeenten het houden van kermissen
verboden.
De raad besluit na het horen van al deze argumenten om ook hier de kermis
niet door te laten gaan.
Ook de gouverneur heeft al middels een circulaire laten weten dat de
gemeentebesturen maatregelen moeten nemen bij het begraven van
stoffelijke overschotten van mensen die aan de cholera bezweken waren. Er
moet allereerst een ruimte komen waar de lijken van die personen kunnen
worden opgebaard zonder dat zij in de bebouwde kom van de gemeente
komen. De burgemeester heeft eerst gedacht aan het Huis van Bewaring van
de gemeente, maar heeft thans een geschiktere ruimte gevonden buiten de
bebouwde kom in een schuur toebehorend aan mevrouw M.F. de Vogel van
Aalst. Maar om die schuur geschikt te maken voor het opbaren van stoffelijke
overschotten een bedrag van ƒ 100,- nodig is. Burgemeester en assessoren
krijgen alle mogelijke volmachten om terzake al de nodige maatregelen te
nemen. Gedeputeerden worden terstond in kennis gesteld van de te nemen
maatregelen en gevraagd om een bedrag van ƒ 100,- op de post onvoorzien
te mogen uitgeven.
490

17 augustus 1849
Haardas Uit het door de burgemeester ter tafel gebrachte proces-verbaal van de
verpachting van de haardas blijkt, dat de heer Cornelis Johannes Canters,
koopman te Delft, de nieuwe pachter is geworden voor 25 cent per
Nederlandse mud. De ophaler van het haardas is weer de heer Anthony
Tewis, die hiervoor acht cent per Nederlandse mud moet voldoen. Voor het
stuk grond waar de asschuur staat, dat gepacht wordt van Vrouwe De Vogel
van Aalst moet ƒ 48,- per jaar worden betaald.
Raadhuis Aan de heer Ph.Mooy, logementhouder moet jaarlijks ƒ 250,- betaald worden
voor de huur van de raadkamer, de secretarie enz. in herberg ‘De Zwaan’.
Al de hiervoor genoemde huur- en pachtcontracten gelden vanaf 1 januari
1850 tot en met 31 december 1854.
Cholera De burgemeester spreekt zijn bezorgdheid uit over de gezondheidstoestand
van de on- of minvermogenden binnen de gemeente en met name over de
gezinnen die op enigerlei wijze met de cholera of de gevolgen daarvan
geconfronteerd worden. De burgervader wil, nu hij ook over deze zaak met de
geneesheren heeft gesproken, overgaan tot een vrijwillige inzameling onder
de meer vermogenden en de zogenoemde opgezetenen. Hij stelt zich daar
een fonds bij voor met vrijwillige intekening; aan een openbare collecte wil hij
voorshands nog niet denken. De geneesheren willen zich inzetten om deze
intekenlijst tot stand te brengen. Zij weten immers beter dan wie ook, bij wie
en waaraan er behoeften bestaan binnen de gemeente.
Burgemeester De gouverneur laat weten dat de burgemeester per de 2 e januari 1850 zou
moeten aftreden. Hij wil graag weten of de burgemeester van plan is aan te
blijven en of hij zijn functie van burgemeester wil blijven combineren met die
van notaris. De gouverneur wil daarbij het gevoelen van de raad weten of het
in het belang van de gemeente is en of er dringende redenen zijn, waarom de
functie van burgemeester in deze gemeente gecombineerd moet blijven met
die van notaris. Intussen heeft de burgemeester reeds aan de gouverneur
laten weten dat als hij aan kan blijven als burgemeester, hij ook notaris wil
blijven. Als dat niet mogelijk is, dan kiest hij voor het notarisschap.
Burgemeester van Zegwaard verlaat nu de vergadering.
De vergadering wordt nu onder voorzitterschap van
de 1 e assessor W.J. Terlaak voortgezet.
De raad is het er hartgrondig mee eens dat het een ramp voor de gemeente
zou zijn, als de heer Van Zegwaard het burgemeestersambt zou moeten
neerleggen, omdat dit niet gecombineerd zou mogen blijven met dat van
notaris. Alleen de heer mr. A.A.J. Meylink is van mening dat het over het
algemeen niet wenselijk is om deze twee ambten tegelijkertijd uit te blijven
oefenen. Zijn uitgesproken mening wordt op zijn verlangen dan ook
uitdrukkelijk genotuleerd. Maar Hermanus van Zegwaard heeft al gedurende
twaalf jaren, onder de moeilijkste omstandigheden getoond over alle
geschiktheden te beschikken om een goede burgemeester van Voorburg te
zijn. Bovendien geniet hij ook het volste vertrouwen van de ingezetenen. Alles
moet in het werk gesteld worden om de heer Van Zegwaard als burgemeester
voor Voorburg te behouden. Hij moet weer –eveneens bij het vorige periodiek
aftreden- dispensatie mogen krijgen.
491

Vervolg van: 17 augustus 1849
Alles op een rijtje zettend overweegt de raad:
1. De heer Van Zegwaard was reeds vanaf 1828 notaris toen hij in 1837
werd geroepen als burgemeester van deze gemeente. De bevolking van
Voorburg heeft de combinatie van het notarisambt met dat van
burgemeester altijd als vanzelfsprekend aangenomen. Bovendien is de
burgemeester destijds als het ware door het volk gekozen in een
voordracht van de vergadering van de raad en een groep van
grondeigenaren. In de periode van zijn ambtsuitoefening en onder zijn
presidium zijn de heerlijkheidsrechten afgekocht kunnen worden.
2. De burgemeester heeft door zijn ruim twintigjarig verblijf alhier zo’n
enorme kennis opgedaan van alles wat zich binnen deze gemeente
afspeelt, dat hij daarin nauwelijks te vervangen zou zijn.
3. In die tijd heeft hij ook op alle fronten getoond dat het gemeentebelang bij
hem altijd voorop stond. Hij geniet ook alom het vertrouwen en de achting
van de bevolking. Een bewijs van dit vertrouwen is geleverd op 8 mei
1849, toen van de 78 stemgerechtigde ingezetenen er 73 op hem
stemden om toegelaten te worden als lid van de Provinciale Staten.
Voorts heeft hij er blijk van gegeven dat hij nooit iets heeft ondernomen,
waarbij er sprake kon zijn van verstrengeling van de belangen van het
burgemeestersambt met die van notaris. Integendeel, hij heeft zelfs nooit
de schijn daartoe gegeven. Ook heeft hij zich altijd onafhankelijk
opgesteld en nimmer gebruik gemaakt van de mogelijkheden, die een
ambtenaar in de directe omgeving van de zetel van het landsbestuur
wellicht zou hebben boven die van bestuurders meer buiten die
hoofdplaats.
De raad dringt er in alle toonaarden bij de gouverneur op aan om geen
voordracht te doen van andere kandidaten voor het burgemeestersambt en
hoopt en vertrouwt dat de aangevoerde argumenten voldoende zijn, om aan
de heer Van Zegwaard dispensatie te verlenen. De raad zal slechts met zeer
veel schroom het tedere punt van te moeten oordelen over personen in haar
beraadslagingen opnemen. Uiteraard zal de raad zich wel volgzaam opstellen
als er onverhoopt toch een andere burgemeester moet komen, maar blijft
hopen om van deze ramp verschoond te blijven.
De assessoren krijgen nu de opdracht om al het mogelijke te doen om de
gevoelens van de raad in deze kwestie aan de gouverneur over te brengen.
Het blijft de wens van de gehele gemeente dat door dispensatie de
burgemeester nog langer mag aanblijven. Al deze overwegingen gaan in
duplo naar de gouverneur in afwachting van een gunstige beslissing.
492

31 augustus 1849
Staatsloterij De collecteurs van de staatsloterij doen weer een voordracht om de heer
Gerrit Diek te benoemen als gedelegeerde voor de 209 e , 210 e en 211 e
trekking van de Nederlandse Staatsloterij. De benoeming wordt zonder
stemming aangenomen. Van de benoeming wordt breedvoerig in de notulen
melding gemaakt.
Marechaussee Alle gemeenten waarin een detachement van de Hulpmarechaussee is
geplaatst moeten bijdragen in de kosten van deze plaatsing. Omgeslagen
betekent dit dat voor de periode 1 januari tot en met 31 december 1849 een
bijdrage van de gemeente wordt verwacht van ƒ 48,44 5 . Deze post moet
worden betaald uit de post onvoorzien en daarvoor moet autorisatie worden
gevraagd van gedeputeerde staten.
Begroting De begroting over het jaar 1850 laat aan inkomsten een bedrag van
ƒ 8.187,74 5 zien en aan uitgaven ƒ 8.183,61 en dus een batig saldo van
ƒ 4,13 5 . Alle bij de begroting behorende stukken worden zonder verdere op-
of aanmerkingen naar de provincie gezonden.
Verkiezingen De ‘gecachetteerde’ stembiljetten die gediend hebben voor de verkiezing van
nieuwe statenleden worden onder toezicht van de heren Renaud en Van
Schagen volgens voorschrift verbrand.
493

3 oktober 1849
Financiën Er moet nog een bedrag betaald worden van ƒ 128,92 5 voor meerdere kosten
voor de brandspuiten. De raad vraagt toestemming aan gedeputeerde staten
om dat uit de post onvoorzien te mogen voldoen uit de dienst 1849.
Belastingen Op de gebruikelijke manier komt er weer een supplementoir kohier tot stand
van de hoofdelijke personele omslag over het jaar 1849. Dit kohier geldt voor
een aantal personen die in de loop van het jaar zich hier metterwoon hebben
gevestigd. Inclusief de 3% voor oninbare posten komt dit kohier uit op een
bedrag van ƒ 195,33, dat echter pas mag worden geïnd als het kohier een
tijdlang ter inzage heeft gelegen op de gemeentesecretarie.
Burgemeester
& Raadsleden Burgemeester Hermanus van Zegwaard en de raadsleden Wilhelmus
Johannes Terlaak en mr. Antonius Alexius Josephus Meylink zijn per 2 januari
1850 aan de beurt om af te treden. Aangezien deze heren nog steeds aan
alle vereisten voldoen om hun functie voort te kunnen zetten en er geen
redenen zijn om af te treden, worden zij weer voor benoeming voorgedragen.
Daarbij is aangetekend dat er over de voortzetting van de functies van
burgemeester Van Zegwaard reeds een uitvoerig rapport is uitgebracht.
494

23 oktober 1849
Belastingen Er zijn geen reclames binnengekomen tegen het voorgestelde supplementoire
kohier van de hoofdelijke personele omslag over het jaar 1849. Het kohier
wordt met inachtneming van alle formaliteiten ‘finaal gearresteerd’.
495

3 november 1849
Burgemeester De gouverneur snijdt wederom de kwestie aan van de burgemeester, die
tevens het notarisambt vervult. De namen van alle burgemeesters in dit
gewest die een dergelijke nevenfunctie vervullen, zijn door de gouverneur
voorgedragen aan de minister van binnenlandse zaken. De minister wil nu dat
de positie van elke burgemeester afzonderlijk onderwerp van overweging uit
gaat maken. De raad moet nu opnieuw de overwegingen de revue laten
passeren, die het noodzakelijk maken om de burgemeester aan te laten
blijven. Voorts moet er toch een voordracht bijgevoegd worden van twee
personen die in de plaats van de af te treden burgemeester kunnen treden.
Hierop verlaat burgemeester Van Zegwaard wederom de vergadering en geeft
het presidium over aan de 1 e assessor de heer W.J. Terlaak. De raad blijft bij
de eerdere overwegingen en voegt daar nog aan toe dat de heer Van
Zegwaard niet is te vervangen en dat het een waarachtig nadeel voor de
gemeente zal zijn als hij niet langer als burgemeester aan mag blijven. In een
gemeente als de onze is het van het grootste belang dat de burgemeester een
man is, die volledig op de hoogte is van het reilen en zeilen in zijn gemeente.
Die geacht en bemind wordt door de ingezetenen, iemand die zijn mensen
kent, zelfs hun politieke denkwijze. Iemand die zich niet autoritair opstelt en
geen onderscheid maakt tussen onvermogenden en bezitters van
buitenhuizen en zich met onverdroten ijver en met onmiskenbare
bekwaamheden, onafhankelijk van wie ook, op kan stellen. Iemand die zich
kan verstaan met hoge bestuurscolleges, maar die ook met de armbesturen
waardig om kan gaan. Al deze kwaliteiten zijn in de huidige burgemeester
verenigd en het zal moeilijk, zo niet onmogelijk zijn, om in zijn plaats een
ander te vinden. Daarbij wordt weer de nadruk gelegd op het onevenredige
nadeel dat de gemeente zal ondervinden bij zijn eventueel vertrek. De raad
voegt daar nog aan toe dat zij hier niet opkomen voor de directe belangen van
deze zittende burgemeester, maar voor het algemene gemeentelijke belang.
Ten slotte vraagt de raad nog tenminste een jaar te wachten, totdat de nieuwe
gemeentewet het onmogelijk gaat maken de combinatie burgemeesterschap
en notarisschap mogelijk te maken.
Nadat dit alles is voorgelezen mag de burgemeester weer ter vergadering
verschijnen. De raad gaat nu over tot het verplicht aanwijzen van een persoon
die wellicht in de plaats van de burgemeester zou kunnen treden. Nadat de
stemcommissie, bestaande uit de heren Hooijmans en Van Schagen, de
stembriefjes hebben opgehaald, blijkt dat de heer Terlaak vijf stemmen op
zich had verenigd. Hij heeft dus de volstrekte meerderheid om op de
voordracht geplaatst te worden.
Alles wordt nu in duplo toegezonden naar de gouverneur van het gewest.
496

9 n o ve mber 1849
Secretaris Secretaris Doornbos is afwezig en nu wordt in zijn plaats de heer P.J.
Veeneka aangewezen.
Gemeenteontvanger De heer Hermanus van Teeckelenburgh heeft vanaf 1812 tot op heden met
onkreukbare ijver en toewijding zijn functie van gemeenteontvanger vervuld
en vraagt om eervol ontslag. In alle denkbare bewoordingen wordt de
loftrompet over deze ijverige ambtenaar gestoken. Daarbij wordt ook nog eens
vermeld dat hij –alhoewel hij recht had op een veel groter traktement- hij al die
jaren genoegen heeft genomen met niet meer dan ƒ 100,- als beloning voor
zijn vele onschatbare diensten. De raad vraagt om een allergunstigst rapport
aan de gouverneur en wil de scheidende ontvanger bovendien eren met een
bedrag van ƒ 100,- om een stuk zilver aan te schaffen als bewijs van zijn
trouwe en langdurige diensten aan de gemeente bewezen. Zij vragen aan de
provincie toestemming om dit bedrag uit te mogen trekken en te
verantwoorden op de post onvoorzien.
Alvorens over te gaan tot het aanwijzen van geschikte kandidaten, wil de raad
echter eerst de beloning van de te benoemen gemeenteontvanger aan de
orde stellen en de hoegrootheid van de te stellen borgtocht. De beloning wordt
vastgesteld op een bedrag van ƒ 150,- per jaar en –mocht de secretaris
daartoe aangewezen worden- op ƒ 250,-. Van dat bedrag zou dan weer wel
het bedrag wat de secretaris nu krijgt: ƒ 100,- afgetrokken moeten worden.
Het bedrag van de borgtocht, dat gerelateerd is aan het bedrag dat de laatste
vijf jaren in januari in kas was, wordt nu gesteld op ƒ 3.000,-. Inmiddels meldt
de heer Doornbos, de huidige secretaris, zich aan om de heer Van
Teeckelenburg op te willen volgen. Zijn persoonlijke toelage van ƒ 100,- mag
dan wat hem betreft vervallen. Uit de stemming blijkt dan dat met unanieme
stemmen de heer Johannes Eliza Doornbos kan worden aangewezen als de
1 e kandidaat gemeenteontvanger en met vijf van de zes stemmen de heer
Petrus Johannes Veeneka, het jongste lid van de raad en rentmeester van de
Nederduitsche Hervormde Gemeente te Voorburg.
497

13 november 1849
Gemeenteontvanger De heer Doornbos dankt allereerst de raad voor de op hem gevallen keus,
maar vraagt tevens om nog eens terug te komen op de vastgestelde
vergoeding van ƒ 250,-, waarvan na aftrek van zijn secretarisbeloning, slechts
ƒ 150,- over blijft. De raad ziet echter geen aanleiding om hierop terug te
komen en wil deze financiële regeling onverkort handhaven.
498

7 december 1849
Gemeenteontvanger Gedeputeerde staten verlenen het gevraagde eervol ontslag aan de
gemeenteontvanger Jacobus Johannes van Teeckelenburgh per ultimo
december van dit jaar. Hij moet dan nog wel tot die datum verantwoording
afleggen van het gevoerde financiële beleid. Tevens keuren de
gedeputeerden het goed dat voor de scheidende gemeenteontvanger een
bedrag van ƒ 100,- uitgetrokken zal worden voor een blijvend aandenken. De
burgemeester heeft ter bezichtiging twee zilveren bekers en drie verschillende
zilveren inktkokers meegenomen, waaruit de raad een keus mag doen. De
raadsleden maken een keus en kiezen voor een van de zilveren bekers. Op
de beker zal een inscriptie worden gemaakt, die luidt alsvolgt:
Het Plaatselijk Bestuur van Voorburg
aan
J.H. van Teeckelenburgh
Ontvanger dezer Gemeente
bij deszelfs eervol ontslag uit die betrekking
aanvaard 20 Juny 1812 eervol ontslagen 31 December 1849
Een commissie uit de raad bestaande uit de heren Terlaak en Meylink zullen
dit geschenk aan de gemeenteontvanger overhandigen. Maar aangezien de
inscriptie nog moet worden aangebracht, wat de burgemeester op zich zal
nemen, zal nog een nader tijdstip worden vastgesteld.
Schutterij Tot leden van de commissie voor het afgeven en ondertekenen van de
attesten en certificaten voor de Nationale Militie zijn aangewezen: Johannes
Hooijmans en Dirk van Schagen. De gouverneur wordt hiervan uiteraard op
de hoogte gesteld.
499

NOTULEN VAN DE VERGADERINGEN
VAN DE VOORBURGSE GEMEENTERAAD
OVER DE JAREN 1850 TOT EN MET 1918
500

4 januari 1850
Aanwezig W.J. Terlaak, assessor fungerend als waarnemend burgemeester
A.W. Renaud, assessor
J. Hooijmans, raadslid
D. van Schagen, raadslid
mr. A.A.J. Meylink, raadslid
P.J. Veeneka, raadslid
J.E. Doornbos, secretaris
Raadsleden Krachtens een resolutie van Gedeputeerde Staten uit 1849 worden de heren W.J.
Terlaak en A.A.J. Meylink, die als raadslid aftredend zijn, herbenoemd.
Gemeente- Gedeputeerde Staten benoemen de heer J.E. Doornbos tot
ontvanger plaatselijk ontvanger in plaats van de heer J.H. van Teeckelenburgh, die op zijn verzoek
501
eervol is ontslagen. De beloning zal maximaal ƒ 250,-- bedragen. Een persoonlijke
toelage van ƒ 100,--, zoals de vorige ontvanger die genoot, vervalt. De nieuw benoemde
ontvanger dient voor zijn ambtsaanvaarding een borgsom te storten van ƒ 3.000,--.
Burgemeester De afgetreden burgemeester, de heer H. van Zegwaard, wordt in de vergadering
toegelaten.* De heer Van Zegwaard richt het woord tot de raadsleden. Hij geeft
daarbij een overzicht van de financiële toestand der gemeente, die volgens hem
kerngezond is. Verder deelt hij mee dat hij uit de Staatscourant heeft vernomen dat tot
zijn opvolger is benoemd de heer Jonkheer Meester Willem Arnoud Alting Lamoraal von
Geusau, burgemeester te Pijnacker. Ontroerd neemt hij afscheid van de raad en dankt
ieder die hem heeft geholpen zijn ambt te vervullen.
Burgemeester De heer W.J. Terlaak dankt, in zijn kwaliteit van waarnemend burgemeester, de
scheidende burgemeester in zeer lovende woorden en kan nauwelijks genoeg
superlatieven bedenken om de scheidende te danken. Ook de heer mr. A.A.J.
Meylink dankt de scheidende burgemeester kort. Daarna wordt de
vergadering gesloten.
* De heer Van Zegwaard was naast burgemeester, tevens notaris. Hij moest na de invoering van de nieuwe Gemeentewet een
keuze maken tussen het ambt van burgemeester of dat van notaris en koos uiteindelijk voor het laatste. Noot: B.I.C. Dijkman.

11 januari 1850
Aanwezig
Afwezig met P.J. Veeneka
kennisgeving
W.J. Terlaak, assessor, fungerend als burgemeester
A.W. Renaud assessor
J. Hooijmans raadslid
J. van Schagen raadslid
mr. A.A.J. Meylink raadslid
J.E. Doornbos secretaris
Burgemeester Blijkens het voorgelezen schrijven van de Gouverneur des Konings is tot burgemeester
502
benoemd de heer Jonkheer Meester Willem Arnoud Alting Lamoraal von Geusau. Zodra
de beëdiging door de Gouverneur is geschied zal hij in functie treden.
Gemeente- Aan Gedeputeerde Staten is autorisatie gevraagd voor een onvoorziene
begroting uitgave van ƒ 45,66, ter dekking van een aantal posten uit de begroting 1849.
Belastingen De opbrengst van de Hoofdelijke Omslag voor de dienst 1850 wordt vastgesteld op een
bedrag van ƒ 2.721,66. De diverse procedures voor de invordering en de reclamaties
worden vastgesteld. Tevens wordt er melding van gemaakt dat een aantal ingezetenen,
die tot nu toe verschoond zijn gebleven van een aanslag in de Hoofdelijke Omslag, hierin
zullen worden betrokken. Dit treft met name de geestelijken, de hier zelfstandig wonende
tuinlieden en de koetsiers op de buitenplaatsen.
Gemeente- Aan de heer J.H. van Teeckelenburgh werd een geschenk * aangeboden
ontvanger als dank voor zijn werk als Gemeente-ontvanger.De heer Teeckelenburg heeft dit
geschenk "zeer verrast" aanvaard en zegt daarbij tevens dank voor de "vele blijken van
welgevallen".
* Blijkens de raadsnotulen van 7 december 1849 bestond dit geschenk uit een "stuk zilver" ter waarde van ƒ 100,-- .Noot: B.I.C.
Dijkman

5 februari 1850
A f wez i g Het raadslid mr. A.A.J. Meylink.
De waarnemend voorzitter, W.J. Terlaak, opent de vergadering. Na goedkeuring van de
notulen, wordt gesproken over de borgsom die de nieuwbenoemde gemeente-ontvanger
moet storten.
Gemeente- De voorzitter leest de inhoud van diverse stukken voor, die de nieuw
ontvanger benoemde gemeente-ontvanger heeft overlegd ten behoeve van de door de raad
503
verlangde borgtocht van ƒ 3.000,--. De stukken worden in orde bevonden en de nieuwe
gemeente-ontvanger kan dus beëdigd worden.
Belastingen Er zijn geen "reclamaties" binnengekomen zodat de belastingen ongewijzigd worden
vastgesteld.

4 februari 1850
Raad volledig aanwezig
Burgemeester De loco-burgemeester, de heer W.J. Terlaak, houdt een inleiding waarin hij melding
504
maakt van het feit dat de nieuwe burgemeester, de heer W.A. Alting Lamoraal von
Geusau in handen van de Gouverneur de ambtseed heeft afgelegd en derhalve
geïnstalleerd kan worden. De heer Von Geusau wordt daarop plechtig binnengeleid door
het raadslid mr. A.A.J. Meylink. Daarna vindt de installatie plaats. Aan de nieuwe
burgemeester wordt aangeboden:
1. Inventarislijst van het archief.
2. Inventarislijst van het magazijn
3. Gegevens van de gemeente-ontvanger
4. Exemplaar van het huishoudelijk reglement op het bestuur van het Ambacht
Voorburg en de daarin gelegen polders waarvan de burgemeester als zodanig Schout is
geworden.
De nieuw benoemde burgemeester antwoordt "minzaam" en dankt voor de
gelukwensen. Hierop neemt hij zijn plaats als voorzitter en burgemeester in. De sedert 2
januari 1850 opgetreden waarnemend burgemeester, de heer W.J. Terlaak, neemt zijn
plaats in de vergadering weer in als assessor en raadslid.
Notulen De notulen van dit deel der vergadering worden hier afgesloten met de
ondertekening door de heer W.J. Terlaak en J.E. Doornbos. Het verdere deel
wordt nu ondertekend door de nieuwe burgemeester en de secretaris.
Burgerlijke De assessor Terlaak brengt ter tafel dat de burgemeester nu tevens
Stand ambtenaar van de burgerlijke stand is. Tot op heden was hij de enige en tweede
ambtenaar van de burgerlijke stand. Hij vraagt of het niet wenselijk is hem wederom als
tweede ambtenaar te benoemen ter vervanging van de eerste. De burgemeester acht dit
belangrijk genoeg om dit staande deze vergadering te regelen en zo wordt de heer
Terlaak met algemeen goedvinden wederom benoemd tot tweede ambtenaar van de
burgerlijke stand.

22 februari 1850
A f wezig De heren Hooijmans en Veeneka.
Collecte Er is een circulaire van de Gouverneur van dit gewest ontvangen tot het houden van
505
een algemene collecte tot leniging der rampen door de watersnood in onderscheidene
provincies veroorzaakt. De collecte is voor het hele rijk vastgesteld op maandag, dinsdag
en woensdag 25, 26 of 27 februari. In de gemeente Voorburg zal de collecte worden
gehouden op dinsdag 26 februari te beginnen 's morgens om 10.00 uur. Aan de
bedienaren van de openbare godsdienst zal worden verzocht op "passende wijze" deze
collecte aan te bevelen. De diverse raadsleden krijgen elk een stuk van de gemeente
aangewezen om daar de inzameling te doen plaatsvinden. De burgemeester en de
assessoren vormen tezamen het inzamelingscomité. Zij dienen het ingezamelde bedrag
aan de Gouverneur op te zenden.

9 april 1850
A f wez i g De heren Hooijmans en Veeneka.
Collecte Een overzicht wordt gegeven van de opbrengst der gehouden collecte. Er is totaal
506
ingezameld een bedrag van ƒ 456,--. De Prinses der Nederlanden heeft naar aanleiding
van het verzoek van de Burgemeester en Assessoren een bedrag van ƒ 1.000,--
bijgedragen. Dit bedrag is in handen gesteld van het bestuur van de residentie.
Belastingen Bij de aanslag 1849 geïnde gelden zijn een aantal terugvorderingen gevraagd in verband
met verhuizing uit Voorburg naar elders. Een lijst met namen en bedragen zijn in de
notulen opgenomen. Er zal restitutie plaatsvinden.
Schatters Als "tegenschatters" voor de personele belasting worden aangewezen, de heren:
F.L. van Ruyven, bode en
G. Veth, timmerman.
Onderwijs Gesproken wordt over restitutie van schoolgelden voor leerplichtige kinderen van
minvermogende ouders. Hiervoor is het een en ander geregeld.

10 mei 1850
A f wez i g De heren Renaud en Hooijmans
Gemeente- De Gemeenterekening over 1849 wordt besproken en afgesloten met
rekening een batig saldo van ƒ 1.443,10. In de notulen wordt melding gemaakt van "overleg en
507
spaarzaamheid" bij het beheer van de gelden der gemeente. De borgsom van de
voormalige gemeente-ontvanger de heer J.H. van Teecklenburgh zal worden
gerestitueerd. Hiervan zal mededeling worden gedaan aan Gedeputeerde Staten.
Eveneens zal Gedeputeerde Staten op de hoogte worden gesteld van de gestorte
borgsom der nieuw benoemde gemeente-ontvanger.
Bevolkings- De Gouverneur van Zuid-Holland zond een schrijven over een reglement
registratie betreffende de registratie van de bevolking. Bij dit schrijven horen notities die
Gedeputeerde Staten daarover hebben opgesteld. De raad besluit het reglement aan te
passen volgens de door Gedeputeerde Staten gemaakte aanmerkingen.
Belastingen De heer L.H. Verwey, medicinae doctor, reclameert tegen zijn aanslag in de Hoofdelijke
Omslag. Hij "occupeert" slechts het benedendeel van zijn woning en niet het geheel.
Hem wordt na onderzoek van de klacht restitutie verleend.
Riolering Het riool in de Herenstraat, lopend voor het schoolhuis tot in het Schoolslop, dient te
worden vernieuwd. Tevens dient het riool onder de "keistraat" te worden schoongemaakt.
Voor deze werkzaamheden is een bedrag tussen de ƒ 65,-- en ƒ 70,-- nodig, terwijl er
maar ƒ 50,-- is geraamd op de post 'onvoorzien'. Maximaal mag er ƒ 70,-- voor worden
uitgetrokken. Hiervoor wordt toestemming gevraagd aan Gedeputeerde Staten.
Askar Er is nog geen antwoord ontvangen van Gedeputeerde Staten op het verzoek een
onvoorziene uitgaaf van ƒ 100,-- te mogen gebruiken voor de aanschaf van een nieuwe
askar. De oude kar is voor reparatie niet meer vatbaar. De pachter heeft weliswaar een
noodoplossing gevonden door een vuilniskar voor het ophalen van haardas te gaan
gebruiken, maar op korte termijn dient hierin definitief te worden voorzien. Burgemeester
en assessoren worden gemachtigd in te grijpen en dit Gedeputeerde Staten mee te
delen.

10 juni 1850
A f wez ig De heren Hooijmans en Meylink
Grafkelder Mevrouw Gosewina Frederica Anne de Ville verzoekt een grafkelder te mogen kopen van
508
de kerkmeesters der Nederduitsche Hervormde Kerk, om op de burgerlijke begraafplaats
het stoffelijk overschot van haar op de 7 juni 1950 overleden echtgenoot, de heer Andries
Johan Ruitenbach, te kunnen begraven. Dit verzoek wordt ingewilligd met aanhaling der
diverse bepalingen omtrent de transactie. (Zie noot hieronder *)
Roggebrood Voorgelezen wordt een resolutie van Gedeputeerde Staten
over hoe de vervalsing van roggebrood valt te ontdekken. Voor kennisgeving
aangenomen.
Gemeente- Gedeputeerde Staten verlenen décharge aan de voormalige
ontvanger gemeente-ontvanger, de heer J.H. van Teeckelenburgh.
* Notities uit de begraafregisters:
Register van de graven op de begraafplaats te Voorburg 1829, pl. 164.
"Den 12 Juny 1850 is aan de oostzijde van het derde vak in de richting van het achtste plein in een nieuwe kelder, naast graf A. van
de heer Teeckelenburgh, bijgezet het lijk van de Hoog Edelgestrenge heer Andries Johan Ruitenbach, gepensioneerd
hoofdambtenaar uit Nederlands-Indië. Op de kaart gemerkt R."
Op 18 februari 1856 werd in hetzelfde graf bijgezet het lijk van Gerrit Anthonie Everhardis Wiggers (oud resident van Banta en
zwager van A. Ruitenbach. Op 4 november 1859 werd bijgezet: Gesewina Frederica Anne de Ville, echtgenote van A.J. Ruitenbach.

21 augustus 1850
A f wez i g W.J. Terlaak en de heren Hooijmans en Meylink
Gemeente- De gemeentebegroting over 1851 wordt besproken en geeft geen
begroting problemen op één punt na. Nadat de secretaris, die tevens gemeente-ontvanger is, wordt
509
verzocht de vergadering tijdelijk te verlaten, stelt de burgemeester voor de jaarwedde
van ƒ 250,-- te verhogen tot ƒ 300,--. De raad is het daar echter niet mee eens en
verwerpt, na stemming, het voorstel. De begroting over 1851 wordt vastgesteld. Men
hoopt op een batig saldo van ƒ 2,59.
Verkiezingen De burgemeester leest de protocollen voor van de verkiezingen voor de Tweede Kamer
der Staten-Generaal en de Provinciale Staten. Twee raadsleden worden aangewezen
om met de burgemeester deel uit te maken van het bureau van stemopneming. Dat zijn
de heren Hooijmans en Van Schagen voor de 2e Kamer-verkiezing en de heren Renaud
en Meyling voor de verkiezing van de Provinciale Staten. Daarbij wordt tevens de
plaatsvervanging geregeld.
Staatsloterij Op voordracht van de gebroeders Polak Daniels, "gequalificeerde collecteurs van de
Nederlandsche Staats-Loterij", wordt Gerrit Diek, van beroep winkelier, voorgedragen als
verkoper van staatsloten. De raad gaat hiermede akkoord.

8 oktober 1850
A f wez i g P.J. Veeneka.
Kerkbank De burgemeester geeft te kennen dat het gestoelte van de Ambachtsheerlijkheid
Ambachts- in de Nederduits Hervormde Kerk met ruim de helft der zitplaatsen is
heerlijkheid verminderd. Dit is geschied, zonder dat hiertoe een verzoek is gedaan of toestemming is
510
verleend. De rechten van de gemeente zijn hierdoor feitelijk aangerand! Protesten
hebben niet geholpen, zelfs niet die van de burgemeester persoonlijk. De raadsleden
worden opgeroepen om de ooit verleende rechten op te sporen, in geschrifte of
anderszins. In de eerstvolgende vergadering zullen dan middelen worden beraamd om
het recht hersteld te krijgen.
Marktschipper 1 Marktschipper Lambertus van Veen vraagt wegens ziekte om eervol ontslag.
2 Hendricus Hogendoorn vraagt om in plaats van Van Veen als marktschipper
aangesteld te mogen worden.
De raad willigt beide verzoeken in. *
Belastingen De gang van zaken en de uitvoering voor het vaststellen van de supplementoire kohieren
van de belastingen wordt besproken
Ten aanzien van deze en voorgaande, alsmede toekomstige benoemingen of aanstellingen, worden er blijkens de notulen
uitgebreide processen-verbaal opgemaakt. In deze processen-verbaal worden alle gronden, uit wetten, resoluties, verordeningen
e.d. in extenso beschreven en aangehaald. Deze processen-verbaal worden in het kader van deze gecomprimeerde raadsverslagen
niet weergegeven. Iemand die hier belang in stelt, wordt dus verwezen naar de woordelijke verslagen in de boeken met de
raadsnotulen. B.D.

29 oktober 1850
Belastingen Tegen het supplementoire kohier van de hoofdelijke omslag zijn binnen de daartoe
511
gestelde tijd geen bezwaren ingediend. Daarom wordt de opbrengst van dit kohier
"finaal" vastgesteld.

20 december 1850
A f wez i g P.J. Veeneka.
Nationale Twee leden uit de raad worden aan de Commissaris des Konings
militie voorgedragen voor het tekenen en afgeven van de attesten en certificaten voor de
512
Nationale Militie. Als gecommitteerden worden aangewezen: de heren J. Hooijmans en
D. van Schagen.
Bevolkings- De Commissaris des Konings heeft een circulaire gericht aan de
registratie gemeente betreffende het bijhouden van de bevolkingsregisters. De burgemeester heeft
een huis-aan-huis onderzoek ingesteld en geconstateerd dat alles in goede orde is. De
resultaten worden uitvoerig vermeld in een vijftal conclusies. Deze conclusies zullen aan
de Commissaris des Konings worden meegedeeld.

10 januari 1851
A f wez i g De heer W.A.A.J. Meylink.
Provinciale Gedeputeerde Staten delen het overlijden mee van mr. L. Asser, lid van
Staten de provinciale staten. De verkiezing van zijn opvolger zal zijn op 22 januari 1851.
Gedeputeerde Aan Gedeputeerde staten wordt autorisatie gevraagd voor een uitgave
staten uit de post onvoorzien 1850 ten bedrage van ƒ 155,04.
Timmerman De heer J. Bijleveld, timmerman van beroep, heeft een schriftelijk verzoek ingediend enig
513
dorpstimmerwerk te mogen verrichten. Daar de brief ongezegeld is, wordt het opzij
gelegd.

7 maart 1851
A f wez i g De heren Hooijmans en Veeneka.
Belastingen Er bestaan vrijstellingen van het betalen van de hoofdelijke omslag voor geestelijken in
514
actieve dienst, tuinlieden en koetsiers. De vraag is of men deze vrijstelling kan
continueren. Gesteld wordt dat voor de geestelijken in actieve dienst de belasting een
last zou kunnen worden voor de kerkelijke fondsen. Wat de tuinlieden en koetsiers
betreft, deze wonen doorgaans op buitenplaatsen, waarvoor de eigenaren reeds als
zodanig belasting betalen. Besloten wordt de vrijstelling te handhaven.
Belastingen De rest van de vergadering besteedt men aan het bepalen van de klasse waarin elke
contribuabele moet worden ingedeeld waarna de lijst met belastingplichtigen definitief
wordt vastgesteld. Voort wordt ook de te volgen procedure behandeld, volgens welke de
geopperde bezwaren zullen worden afgehandeld. Dit geschiedt uitputtend en per
persoon.
Kerkbank De notabelen der Nederlands Hervormde Kerk hebben eenbrief geschreven over "het
gestoelte" in de Oude Kerk, waarop de burgerlijke gemeente meent "heerlijke rechten" te
hebben.Dezelfde kwestie is reeds uitvoerig aan de orde geweest in de raadsvergadering
van 8 oktober 1850. De notabelen der Nederlandse Hervormde Kerk stellen voor een
commissie te benoemen die de schadeloosstelling van het "Heerlijke regt" kan regelen
en dat ze over een lijst met namen beschikken van vijf personen, die tot
wederopzeggens toe, van de bank gebruik mogen maken en dat de gemeente het
eigendomsrecht over de bank heeft. Besloten wordt om aan
Gedeputeerde Staten een nader advies te vragen.

25 maart 1851
Afwezig: J. HooijmansMr. A.A.J. Meylink, P.J. Veeneka
Belastingen Deze vergadering diende om eventueel ingediende reclames tegen de opgelegde
515
aanslagen in de hoofdelijke omslag te behandelen. Aangezien deze niet waren
ingediend, wordt het kohier 'finaal' vastgesteld.

29 april 1851
Afwezig: J. Hooijmans
Schoolgeld Enige ouders, respectievelijk voogden, van niet-leerplichtige kinderen hebben aan de
raad verzocht om hun kinderen tegen betaling van het verschuldigde schoolgeld ad
ƒ 10,-- aan het openbaar onderwijs te laten deelnemen. Het betreft hier het cursusjaar
1851/1852. De aanvragen worden goedgekeurd.
Broodbakker Broodbakker H. Schelten levert 3x per week brood af in Den Haag en verzoekt restitutie
516
van de door hem betaalde plaatselijke belasting. Aangezien de bakker echter reeds
tweemaal een andere hoeveelheid ingevoerd meel heeft opgegeven, dan hij in
werkelijkheid heeft ingevoerd, wordt hem dit verzoek geweigerd.
Kerkbank Gedeputeerde Staten heeft zich over de kwestie van het Gestoelte in de Nederlandse
Hervormde Kerk beraden.Zij stellen in een uitvoerig bericht voor om de rechten van het
gestoelte te verkopen. De raad stemt daarmee in; de opbrengst zal dan de helft zijn van
de geschatte waarde van ƒ 1.000,-- oftewel ƒ 500,--.
Tegenschatters Als tegenschatters voor de personele belasting, belastingjaar 1851, worden benoemd:
F.L. van Ruijven, bode en B. Veth, timmerman.

5 juni 1851
Afwezig: W.J. Terlaak, assessorP.J. Veeneka, raadslid
Kerkbank Het college van notabelen der Nederlandse Hervormde kerk stemt in met de verkoop van
517
het gestoelte in de Oude Kerk voor het door Gedeputeerde Staten vastgestelde bedrag.
Raadsleden De heer mr. A.J Meylink maakt, staande de vergadering, bekend, dat hij Voorburg gaat
verlaten en zich definitief te 's-Gravenhage gaat vestigen. Hij vraagt daarom op grond
van de geldende voorschriften om eervol ontslag als raadslid. Omdat de nieuwe
Gemeentewet naar verwachting binnenkort in werking zal treden ziet de raad voorshands
af van het doen van een voordracht ter vervulling van de vacature Meylink.

19 juni 1851
A f wez i g J. HooijmansD. v. SchagenMr. A.A.J. Meylink
Gemeente- De Gemeenterekening over 1850 wordt besproken. De raadsleden
rekening spreken uitvoerig over de diverse afzonderlijke posten, maar er valt weinig aan op te
518
merken. Het door de deurwaarder Th. van Ruyven voorgelegde bedrag van kosten voor
oninbare aanslagen van de personele belasting wordt verantwoord op de dienst 1852.
Aan Gedeputeerde Staten wordt een verkort verslag toegezonden.

2 augustus 1851
A f wez i g P.J. Veeneka
Gemeente- De voorzitter deelt mee dat de vergadering die de bevoegdheden der gemeentebesturen
besturen zal bespreken in het openbaar moet worden gehouden. De raad heeft echter eenparig
beslist dat met gesloten deuren zal worden beraadslaagd.
Besloten raadsvergadering van 2 augustus 1851
Verkiezingen De heer J. Welsink heeft een verzoek ingediend om alsnog op de lijst der kiezers
geplaatst te worden. Na breedvoerige discussie wordt dit toegestaan.
Stembureau Bij meerderheid van stemmen worden benoemd als leden van het stembureau:
519
W.J. Terlaan en J. Hooijmans, en tot plaatsvervangers: D.van Schagen en P.J. Veeneka.

3 oktober 1851
A f wez i g P.J. Veeneka
Weer heeft de raad besloten met gesloten deuren te vergaderen.
Belastingen Eerst wordt het vaststellen van de belastingen en de inningsmethode besproken.
520
Vervolgens worden enige zaken geregeld over de autorisatie van burgemeester en
assessoren.
Gemeentewet Deze vergadering is namelijk de laatste in oude stijl. Met de nieuwe Gemeentewet zal er
ook een geheel nieuwe Gemeenteraad moeten aantreden. Enige leden zullen daarin
geen zitting meer hebben. De Burgemeester dankt alle leden voor hun inzet en werk.
De nu nog zitting hebbende leden danken de burgemeester nadrukkelijk door hem de
hand te drukken. Assessor Terlaak spreekt de burgemeester en de secretaris toe en
verwoordt daarmee de algemene gevoelens van de vertrekkende raadsleden.

8 oktober 1851 Blz.1 e.v. nr.1
Eerste raadsvergadering onder de werking van de nieuwe Gemeentewet
Tegenwoordig: Jhr. mr. W.A.A.L. von Geusau, burgemeester
Mr. G.B. Emants
A. Balen van Andel
N.J. Mulder
J. Hooijmans Sr.
G. Huijbers
D. Welsink
nieuw benoemde raadsleden en
J.E. Doornbos, secretaris
Raadsleden Er worden twee commissies benoemd die elk terstond en separaat de ingekomen
521
geloofsbrieven moeten onderzoeken. De vergadering wordt even geschorst en - na
heropening- delen de voorzitters der commissies mee dat er geen bezwaren zijn tot
toelating van de nieuw benoemden. Nu wordt beraadslaagt over ieder raadslid apart; dit
raadslid moet dan even de vergadering verlaten. Alle benoemden blijven ook benoemd!
De voorzitter deelt mee dat hij een verslag aan Gedeputeerde Staten zal uitbrengen. De
beëdiging van de raadsleden zal plaatsvinden op een door de gemeentewet bepaald
tijdstip.

20 oktober 1851 Blz.3 e.v. nr.2
Allen aanwezig
Raadsleden De Burgemeester deelt mee dat de beëdiging plaats kan vinden. Van de eedsaflegging
van elke afzonderlijk raadslid wordt een proces-verbaal opgemaakt.
522
Daarna wordt het presidium even in handen gelegd van mr. G.B. Emants, in wiens
handen nu het raadslid -en burgemeester- Von Geusau eveneens de eed aflegt.
De Burgemeester spreekt de raad uitvoerig toe en houdt een uitgebreid exposé over de
werking van de nieuwe Gemeentewet. Onder de leuze "Eendragt maakt magt" doet hij
een beroep op de loyale medewerking van alle thans aangetreden raadsleden.
Grafkelder De kerkmeester van de Nederlandse Hervormde Kerk heeft namens, H.A. v.d. Schalk
stadsroeier* te Schiedam, verzocht een grafkelder te mogen stichten voor wijlen
Luitenant-Kolonel Dirk van der Schalk (overleden 18 juli 1847) en de jongeheer Jacobus
Gerardus Ferdinand Diderik Willemz. (overleden 8 januari 1847). De raad heeft geen
bezwaren hiertegen. Wel dient de verzoeker het verschil in grafrechten te voldoen tussen
de reeds voldane rechten voor het begraven van de beide overledenen en de bijzetting in
de nieuwe grafkelder.
Reglement Een reglement van orde voor de vergaderingen van de gemeenteraad,
van orde voorgeschreven door de nieuwe Gemeentewet, wordt besproken en aanvaard. Het
raadslid Welsink wil een amendement op het reglement door aan artikel 41 toe te
voegen: "na afloop der stemming worden de stembriefjes terstond vernietigd." Ook deze
wijziging wordt geheel goedgekeurd.
Wethouders Na een stemming worden tot wethouder gekozen: N.J. Mulder en A. Balen van Andel.
Burgerlijke- Met unanieme stemmen worden tot ambtenaar van deburgerlijke stand
stand benoemd:
Jhr. mr..W.A.A.L. von Geusau
N.J. Mulder en Balen van Andel
* Een stadsroeier was een door de stad aangestelde ambtenaar belast met het opmeten van de inhoud van vaten wijn en
spiritualiën. Noot: B.I.C. Dijkman

22 oktober 1851 Blz.9 e.v. nr.3
Raadsleden Artikel 29 en 81, juncto artikel 288, van de Gemeentewet regelt het aftreden van
523
raadsleden. Er dient dus een rooster opgesteld te worden dat direct kan worden
ingevoerd. Er vindt een soort loting plaats waarbij de volgorde van aftreden wordt
geregeld voor zowel de raadsleden als de wethouders.
Secretaris Ook dit dient volgens de nieuwe Gemeentewet te worden behandeld. Zonder problemen
wordt de heer J.E. Doornbos door de procedure geloodst en direct beëdigd.
Borgtocht De gemeente-ontvanger dient, volgens de bepalingen van de nieuwe
ontvanger Gemeentewet, eerst een borgtocht te voldoen, alvorens hij in zijn ambt kan worden
aangesteld. Gebaseerd op de gemiddelde financiële situatie van een gemeente van deze
omvang over de afgelopen jaren is hiermee een bedrag gemoeid van ƒ 1000,-- De
secretaris, de heer J.E. Doornbos, wordt hierop tevens tot ontvanger benoemd.
Belastingen Het supplementoire kohier van de hoofdelijke omslag wordt tenslotte vastgesteld.

29 oktober 1851 Blz.15 e.v. nr.4
Gemeente- De door Burgemeester en Wethouders over 1852 opgestelde
begroting gemeentebegroting wordt besproken en ongewijzigd aangenomen. De begroting sluit
met een batig saldo van ƒ 3,23.
Kasopname De kas is op 3 oktober 1851 opgenomen en daarover is proces-verbaal opgemaakt.
524

15 december 1851 Blz.18 e.v. nr. 5
Afwezig: Wegens ongesteldheid van de burgemeester wordt de vergadering voorgezeten door
wethouder A. Balen van Andel.
Verlichting Burgemeester en Wethouders krijgen autorisatie om met de "aannemer van de
525
verlichting" een nieuw contract aan te gaan. Deze autorisatie duurt totdat de
gemeenteraad hierover zelf kan beslissen. Het nieuwe onderhandse contract mag duren
vanaf 1 oktober 1851 tot ultimo september 1852.
Waag Het recht tot het houden van de waag is aanbesteed geweest voor een periode van drie
jaren en loopt per ultimo december 1851 af. Volgens de bepalingen van de
Gemeentewet mag de gemeente voor het hebben van een waag geen inkomsten
hebben. De voorwerpen in de waag aanwezig zijn echter eigendom van de gemeente.
Teneinde nu niet weer de rechten op de waag te verpachten, besluit de raad om de
voorwerpen in de waag ten voordele van de gemeente te verhuren.
Commissie De heren mr. G.B. Emants en J. Hooijmans worden voorgedragen als
Nationale Militie leden van de commissie bevoegd tot het tekenen en afgeven van attesten voor de
Nationale Militie voor 1852.
Belastingen Provinciale staten hebben middels een aanschrijving de gemeente laten weten dat zij
aan hen moeten overleggen:
a. een register van het personeel van de gemeente;
b. een regeling van de heffing van de plaatselijke opcenten op de personele belasting
naar de huurwaarde van de percelen;
c. de regeling betreffende vrijstelling van zegel- en registratierecht voor stukken welke
betrekking hebben op degeloofsbrieven van nieuw benoemde leden van de "Staten-
Generaal der Provinciale Staten of der Provincieraden"
Borgtocht Als borgsom wordt genoegen genomen met de waarde van een aan de
ontvanger ontvanger toebehorende tuin te Wateringen. Nadat de kwestie van de vereiste borgsom
genoegzaam is geregeld wordt de nieuwe ontvanger door de burgemeester beëdigd. Van
deze beëdiging wordt -zoals gebruikelijk- proces-verbaal opgesteld.
Traktementen Gedeputeerde staten hebben een resolutie gezonden waarin zij de traktementen van de
burgemeesters, wethouders, secretarissen en ontvangers afhankelijk stellen van het
aantal zielen binnen de gemeente. Voorburg valt nu in een schaal van een gemeente tot
4.000 zielen.

Vervolg van: 15 december 1851 Blz.18 e.v. nr. 5
Tractementen Omdat de functie van secretaris en ontvanger hier in één persoon zijn
verenigd vraagt de raad zich af of met die verzwaring van functie
rekening is gehouden en bovendien wordt de kanttekening gemaakt of
de grondslag nu wordt gevormd 'door de wettige of de feitelijke
bevolking.
Belastingen Gedeputeerde staten hebben het suppletoire kohier van de Hoofdelijke Omslag
goedgekeurd.
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben enige aanmerkingen gemaakt op de voor
begroting het jaar 1852 bij hen ingediende begroting. De hierna volgende wijzigingen worden
besproken en aangebracht:
1. presentiegelden voor de raadsleden
2. beloningen en pensioenen voor de veldwachter en de eventuele nieuwe politieman
3. post onvoorzien
Veldwachter De veldwachter dient 'uit hoofde van ouderdom' eervol ontslag te kunnen krijgen. Het
526
politiewezen te Voorburg dient echter beter ingericht te worden: naast een nieuwe
veldwachter zou ook een "Dienaar van Policie " wenselijk zijn.

Afwezig: A. Balen van Andel
20 januari 1852 blz. 28-32
D. Welsink
Gemeente- De voorzitter legt de raad een staat voor met uitgaven uit de post
begroting onvoorzien van de dienst 1851 ten bedrage van ƒ 159,45. De uitgaven worden 'zonder
527
resumtie' oftewel zonder beknopte samenvatting aan Gedeputeerde Staten voorgelegd
ter goedkeuring.
Gemeente- De goedkeuring van de aan Gedeputeerde Staten voorgelegde begroting
begroting over het jaar 1852 is door dit college verdaagd, met dien verstande dat de raad de helft
van de begrote uitgaven mag doen zonder goedkeuring af te wachten.
Begrotings- De Commissaris des Konings heeft aanmerkingen gemaakt over de
wijziging omschrijving van de post "onvoorziene uitgaven ter beschikking van den
Gemeenteraad". De commissaris wil dat er alleen maar melding wordt gemaakt van
"onvoorziene uitgaven". De omschrijving van de post wordt naar de wens van de
commissaris gecorrigeerd.
Gedeputeerde Gedeputeerde Staten hebben het besluit tot aanbesteding van de
Staten straatverlichting en het besluit tot afschaffing van de broodzetting goedgekeurd.
Broodbakkers De broodbakkers willen opheffing of vermindering van de heffing van opcenten op het
gemaal. Het verzoek kan voorshands niet worden ingewilligd omdat de begroting al is
opgemaakt, maar zal bij de herziening van de plaatselijke belastingen in nadere
overweging worden genomen. En passant worden ook de invoerrechten voor het door de
vleeshouwers in te voeren vlees in de beschouwing betrokken. De gemeente-ontvanger
krijgt opdracht om met ingang van 1 februari 1852 de opcenten maandelijks in rekening
te brengen op de produkten van zowel de broodbakkers als de vleeshouwers.
Sloot achter Mevrouw C. de Wijs, eigenaresse van Sionslust verzoekt de sloot van het
Herenstraat Schoolhavenslop te mogenafsluiten met een boom en slot om te voorkomen dat dit stuk
sloot als een algemene losplaats wordt gebruikt. De sleutel kan dan aan de
burgemeester gegeven worden, zodat indien nodig de sloot bevaren kan worden. Mr.
G.B. Emants, die in opdracht van burgemeester en wethouders de zaak heeft
onderzocht, adviseert het verzoek af te wijzen. Dit advies wordt door de raad
overgenomen. Wel wordt beloofd de plaatselijke politieverordening hiervoor te zijner tijd
aan te passen. Inmiddels zal de politie streng toezicht houden.

Afwezig: J. Hooijmans
3 maart 1852 blz. 33-34
Belastingen Aangezien er geen bezwaren zijn ingediend tegen het kohier van de hoofdelijke omslag
over het jaar 1852, wordt dit thans definitief vastgelegd.
Gemeente- Burgemeester en wethouders hebben op grond van het bepaalde in de
ontvanger nieuwe Gemeentewet een Instructie voor de Gemeente-ontvanger ontworpen. Na
voorlezing wordt die Instructie na enige discussie vastgesteld.
528

9 april 1852 blz. 35-42
Burgemeester De bepalingen van de nieuwe Gemeentewet eisen dat de burgemeester opnieuw wordt
529
benoemd. Om de burgemeester als zodanig te kunnen installeren wordt het presidium
tijdelijk uit handen gegeven en wel aan wethouder Balen van Andel. Nadat de
benoemingsbrief is voorgelezen en is gebleken dat de burgemeester de vereiste eden
heeft afgelegd, wordt hij als zodanig officieel geïnstalleerd.
Tegenschatters Op grond van de bepalingen van de nieuwe Gemeentewet worden thans ook de
tegenschatters voor de plaatselijke belastingen aangewezen. Dat zijn de heren: F.L. van
Ruyven en R. Veth.
Schutterij Om dezelfde reden worden ook de nieuwe leden van de Commissie voor de Inschrijving/
Loting enz. voor de Schutterij benoemd. Hierin worden benoemd: Jhr. W.A.A.L. Von
Geusau als voorzitter en N.J. Mulder als lid. De heren A. Balen van Andel en D.
Wensink worden als plaatsvervangers aangewezen. Als toegevoegde geneeskundige
respectievelijke heelkundige worden aangewezen de heren L.H. Verwey en W.J. Terlaak.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1852 is door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
begroting
Presentiegelden Mede naar aanleiding van een brief van de Commissaris des Konings wordt er langdurig
over de presentiegelden gesproken. Uiteindelijk wordt besloten een bedrag van ƒ 40,--
toe te kennen, te verdelen tussen de raadsleden al naar gelang het aantal zittingen die zij
hebben bijgewoond.
Belastingen Een lijst met namen van personen die 'remissiën van van de Hoofdelijke Omslag' over
1851 hebben gekregen wordt integraal voorgelezen. Het bedrag van de teruggaaf wordt
toegestaan en de ontvanger behoeft geen verdere invorderingsmaatregelen hiervoor te
nemen.
Onderwijs De voorzitter doet mededeling dat er voor de kinderen een bedrag van ƒ 10,- wo r d t
gevraagd om toegelaten te kunnen worden op de openbare lagere school.
Onderwijzers In plaats van de naar Oegstgeest overgeplaatste ondermeester Wouter Renaud wordt
Johannes Borsboom als onderwijzer in de derde rang aangewezen.

28 april 1852 blz. 42-44
Verslag Op verzoek van Gedeputeerde Staten hebben Burgemeester en Wethouders een
530
uitvoerig en beredeneerd verslag van de toestand van de gemeente over 1851
opgemaakt. Dit verslag wordt na goedkeuring door de raad aan Gedeputeerde Staten
toegezonden.
Politie De voorzitter dringt aan op het uittrekken van geld voor de aanschaf van een uniform
voor de per 1 januari nieuw aangestelde veldwachter. In de begroting blijkt hiervoor geen
post te zijn uitgetrokken. Nu het warme seizoen aanbreekt en men voor weinig geld een
nieuw uniform kan verkrijgen besluit men buiten de begroting om een bedrag van ƒ 120,-
- hiervoor te besteden en de goedkeuring achteraf aan Gedeputeerde Staten te vragen.

28 mei 1852 blz. 45-49
Begrotingswijziging De post voor het presentiegeld voor de raadsleden, alsmede de uitgetrokken post voor
531
de aanschaf van kleding voor de veldwachter zijn door Gedeputeerde Staten
goedgekeurd.
Gemeente- De gemeenterekening 1851 wordt besproken en vastgesteld.
rekening
Gemeente- De door de nieuwe Gemeentewet vereiste Instructie voor de
secretaris Gemeentesecretaris wordt integraal voorgelezen en zonder hoofdelijke stemming
vastgesteld.
Leges Hetzelfde geschiedt met betrekking tot de Verordening tot het heffen van
Secretarieleges.
Afkondiging Tenslotte wordt ook de Verordening regelende de wijze van afkondiging van
Verordeningen vastgesteld en zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd.
Steunopneming Wegens aftreden van het Tweede Kamerlid Jhr. W. Boreel van Hogelanden worden er
twee raadsleden aangewezen als lid van een te vormen stembureau. Tot leden zijn
benoemd de raadsleden N.C. Mulder en D .Welsink. Plaatsvervangende leden zijn J.
Hooijmans en G. Huijbers.

12 juni 1852 blz. 50-51
A f wez i g Mr. G.B. Emants en J. Hooijmans
Gemeente- De Instructie voor de Gemeente-ontvanger wordt met enige
ontvanger aangebrachte wijzigingen conform de bepalingen van de Gemeentewet vastgesteld.
Verlichting De aanbesteding en de voorwaarden van de verlichting voor de komende vijf jaren
532
worden besproken en vastgesteld. Bekendmaking geschiedt in de 's-Gravenhaagse
Nieuwsbode.
Gemeente- Er is een staat opgemaakt van de gemeentelijke eigendommen.
eigendommen Afschrift van deze staat gaat naar Gedeputeerde Staten.

27 juli 1852 blz. 52-57
Gedeputeerde Gedeputeerde Staten hebben laten weten welke besluitenvan de gemeente
staten zij hebben goedgekeurd, gepaard gaande aan een beredeneerd verslag van de toestand
533
van de provincie over 1851. Zij hebben onder meer de legesverordening goedgekeurd en
de gemeenterekening over 1851 (met aanmerkingen).
Belastingen De plaatselijke belastingen dienen te worden aangepast aan de nieuwe Gemeentewet.
Geregeld worden nu: de gemeentelijke opcenten op zowel de grondbelasting als de
personele belasting, de zogenoemde Hoofdelijke Omslag wordt afgeschaft; voorts
worden er opcenten geheven op de rijksaccijnzen op het gemaal en produkten van
elders gemalen en belast meel; opcenten op de rijksaccijnzen op geslacht vee, behalve
voor varkens en schapen; een hondenbelasting; een heffing op de begrafenissen van
alle in Voorburg ter aarde gestelde stoffelijke overschotten en tenslotte de
secretarieleges en rechten voor afschriften uit het gemeentelijke archief.
Belastingen Teneinde een juiste heffing van de hiervoor vermelde belastingen, waarvan onder meer
de hondenbelasting en de heffing op de begrafenissen nieuw zijn, te bewerkstelligen,
wordt een Verordening voor de invordering van de plaatselijke belastingen in het leven
geroepen.
Belastingen Een motie van de heer Welsink, die tegen de heffing van de hondenbelasting is, om dan
op z'n minst naar tijdsgelang ontheffing of teruggaaf te verlenen als een hond tussentijds
overlijdt of wordt weggedaan, wordt met vier stemmen tegen die van de heer Welsink
verworpen.
Broodbakker De bakkers willen de accijns op het gemaal verminderen of liever nog afschaffen. De
geheven 50 opcenten zouden nergens zo hoog zijn als in Voorburg, maar -zo krijgen de
adressanten ten antwoord- daarin vergissen zij zich zeer ! Hun verzoek wordt dan ook
verworpen.

A f wez i g Mr. G.B. Emants
9 augustus 1852 blz. 58-59
Verordening De Verordening lager Schoolwezen wordt in overeenstemming gebracht met het
534
zogenoemde huishoudelijke Schoolreglement van de provincie en wordt vastgesteld als
"Plaatselijke Verordening omtrent het lager Schoolwezen voor de Gemeente Voorburg"
Opzichter De heer Welsink maakt een opmerking dat het wenselijk zou zijn om toezicht te houden
op de vernieuwing van het timmerwerk aan de beschoeiing aan de Kerklaan. De
vragensteller krijgt daarop dan de opdracht om zelf dat toezicht te gaan uitoefenen.

A f wez i g J. Hooijmans
2 oktober 1852 blz. 60-68
Verlichting De aanbesteding van de verlichting heeft plaatsgevonden en is gegund aan Anthony
535
Tewis voor een bedrag van ƒ 300,-- per jaar. De duur is ingaande 15 september 1852 tot
14 september 1857.
Stembureau De stembriefjes die zijn bewaard na de in september 1851 gehouden verkiezing van de
leden van de gemeenteraad worden overeenkomstig de bepalingen van de
Gemeentewet verbrand en vernietigd.
Belastingen De ontvanger krijgt autorisatie om vervolging in te stellen tegen achterstallige
belastingplichtigen en de belastingen van enige onvermogenden als oninbaar te
verantwoorden.
Belastingen De besluiten tot aanpassing van bestaande en invoering van nieuw te heffen belastingen
worden uitvoerig besproken en afzonderlijk vastgesteld en voor zover dienstig gewijzigd.
Politieregister Volgens de directeur van politie in het 3e district is er een wijdlopig register van
politiezaken aangeschaft. De hiervoor gemaakte kosten dienen volgens de
burgemeester, als hoofd van de plaatselijke politie, ten laste van de gemeentekas te
komen. Aldus goedgekeurd en geregeld.

A f wez i g G.B. Emants
27 oktober 1852 blz. 69-72
J. Hooijmans
G. Huybers
Gemeente- De salarissen van de burgemeester, de gemeentesecretaris en de ontvanger
begroting blijven na ampele bespreking ongewijzigd. De uiteindelijke voorlopige opgave van de
Gemeentebegroting 1853 sluit met een batig saldo van ƒ 11,17.
Waag De regeling tot verhuur van de voorwerpen uit de waag wordt in handen gegeven van
Burgemeester en Wethouders.
536

24 november 1852
Belastingen Uit een brief van Gedeputeerde Staten blijkt dat Zijne Majesteit de invoering van de
plaatselijke belasting heeft uitgesteld tot eind januari 1853.
Marechaussee De Commissaris des Konings vraagt in een circulaire of het gewenst is dat de gemeente
537
de komende winter weer hulp en bijstand wil van een detachement (hulp)marechaussee.
Gezien de heilzame werking ervan op het voorkomen van bedelarij en landloperij wil men
die bijstand wel en ook de daaraan verbonden kosten voor haar rekening nemen, mits er
eenzelfde aantal gemeenten meedoet als afgelopen jaar.
Achterweg Jhr. J.J. de la Bassecour Caan en andere 'aangelanden en eigenaren' van de Achterweg
hebben een brief geschreven, waarin zij melden dat ze de weg vanaf de tuin van
mevrouw Vernou, beter bekend als 'Het Paradijs' tot aan het Fransche Slop, aanzienlijk
beter begaanbaar hebben gemaakt. Ze vragen nu of de gemeente dit gedeelte van de
Achterweg wil doen begrinten, waarbij ze overigens wel stellen dat de beplanting hun
eigendom blijft. De raad zegt echter dat het allemaal particuliere grond is en wil geen
precedent scheppen en wijst het verzoek dus af.
Ondermeester De ondermeester, Johannes Borsboom, is naar elders vertrokken. In zijn plaats wordt
voorgedragen en benoemd de heer Sander Bloemendaal uit Deventer, 'bezittende de 2e
rang.
Onderwijzer De heer Hemkes, onderwijzer op de openbare school, heeft een aantal nevenfuncties,
die vreemd zijn aan het onderwijs. Hij is onder meer koster en voorzanger in de
Nederduits Hervormde Kerk en directeur en administrateur van de burgerlijke
begraafplaats en begrafenissen. Hij vraagt voor het mogen blijven uitoefenen van deze
functies aan de raad om toestemming. De raad heeft geen bezwaar en zal aan
Gedeputeerde Staten om 'autorisatie' vragen..
Commissie De voorzitter stelt voor aan de Commissaris des Konings voor te dragen als leden
Nationale Militie van de commissie tot het tekenen en afgeven van de attesten en certificaten voor de
Nationale Militie: de heren mr. G.B. Emants en J. Hooijmans. De voordracht wordt in
'quintuplo' oftewel in 5-voud toegezonden aan de Commissaris.
Landbouw Voor het opmaken van de staat voor het opgeven van de uitkomsten
En veeteelt van de landbouw en de veeteelt, wordt een commissie benoemd, bestaande uit de heren
J. Hooijmans en G. Huybers.

A f wez i g J. Hooijmans
22 januari 1853 blz. 78-80
Onderwijzer Gedeputeerde Staten geven de gevraagde autorisatie om nevenfuncties uit te blijven
oefenen aan de onderwijzer de heer Hemkes.(zie 24 november 1852)
Marechaussee De Commissaris des Konings deelt op verzoek van de burgemeester mede dat in de
538
gemeente Stompwijk een detachement marechaussee zal worden gevestigd en dat van
daaruit dienst zal worden gedaan in de gemeenten Veur, Zoetermeer, Voorburg en
Rijswijk.
(zie 24 november 1852)
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben goedkeuring gehecht aan de belastingbesluiten, zoals die
op 24 december 1852 waren genomen.
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de goedkeuring aan de
begroting Gemeentebegroting 1853 voorshands opgeschort.
Burgemeester Volgens het provincieblad mogen de onderscheidingstekenen van de burgemeester op
kosten van de gemeentekas worden aangeschaft.
Wegen en In het provincieblad is tevens een reglement verschenen op de wegen en voetpaden en
voetpaden.
Tapperijen De concept verordening op de tapperijen wordt gelezen en in orde bevonden.

11 februari 1853 blz. 81-85
Hondsdolheid De Commissaris van de Koning stuurt aanbevelingen tot het nemen van maatregelen
tegen het ontstaan en de verspreiding van hondsdolheid.
Verordeningen De volgende verordeningen worden vastgesteld:
1.Verordening op het vestigen en veranderen van woonplaats;
2.Verordening op het houden van verlotingen;
3.Verordening op het vastleggen van honden;
4.Verordening op het rijden van met honden bespannen
voertuigen.
Commissie De heer mr. A.A.J. Meylinck, advocaat bij de Hoge Raad der
toezicht op Nederlanden, wordt op zijn verzoek eervol ontslagen als lid van de
lager onderwijs .Commissie tot toezicht over het lager schoolwezen.In zijn plaats stelt de schoolopziener
539
voor de heer Henricus Reinerus Albertus op den Ende, pastoor te Voorburg, te
benoemen. De pastoor wordt met algemene stemmen benoemd

9 maart 1853 blz. 86-88
Verordeningen Gedeputeerde Staten hebben de behandeling van de door de raad voorgestelde
540
belastingverordeningen verdaagd tot 1 april 1853. De andere Verordeningen, zoals
vastgelegd in de raadsvergadering van 11 februari 1853, worden wel goedgekeurd.
Commissie Tevens hebben Gedeputeerde Staten de benoeming van pastoor Op den
toezicht op Ende tot lid van de Commissie van toezicht op het Lager onderwijs
Lager onderwijs goedgekeurd.
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben enige aanmerkingen op de
begroting Gemeentebegroting 1853. Die betreffen voornamelijk de jaarwedden van Burgemeester
en Wethouders; deze dienen te worden verlaagd !
Belastingen De voorzitter legt een lijst over van belastingplichtigen die de gemeente hebben verlaten
en mitsdien om vermindering of wegens 'errorens' om algehele intrekking van de aanslag
in de Hoofdelijke Omslag verzoeken.

27 april 1853 blz. 89-93
Wegen en Gedeputeerde Staten verordonneren dat er een legger van wegen en
voetpaden voetpaden dient te worden aangelegd. De raad beraadslaagt hierover. De legger kan
541
worden samengesteld, maar de kosten wil de raad verhalen op de provincie, dus niet op
de gemeente.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1853 wordt op enkele punten "bijgesteld".
begroting
Benoemingen 1 Als tegenschatters van de personele belasting worden aangewezen:
F.L. van Ruyven, gemeentebode en M.W. Spoor, zadelmaker.
2 In de Commissie tot de loting en onderzoek voor de schutterij:
Voorzitter: Jhr. W.A.A.L. von Geusau
Commissielid: D. Welsink
Plaatsvervangend voorzitter: A. Balen van Andel
Plaatsvervangend lid: G. Huybers
Geneeskundige: J. Lage
Heelkundige: P.Crans
3 In het Bureau van Stemopneming 1853/1854:
Tot leden: G.B. Emants en J. Hooijmans
Verordening De Verordening tot bevordering van rust en veiligheid, reinheid en gezondheid van de
ingezetenen in de Gemeente is vastgesteld.
Gemeente- De behandeling van de Gemeenterekening 1852 wordt -wegens
rekening tijdgebrek- verdaagd tot over acht dagen.

Afwezig J.Hooijmans.
4 mei 1853 blz. 94-95
Gemeente- De Gemeenterekening 1852 wordt voorlopig vastgesteld.
rekening De raad maakt echter de volgende kanttekeningen: De raad besluit de rekening vast te
stellen conform het door Burgemeester en
wethouders ontworpen concept
1. Er wordt een aantekening van voorlopige vaststelling op de rekening
geplaatst
2. De rekening met de aantekening en al de daarbij behorende
bescheiden worden opgezonden naar Gedeputeerde Staten
542

Afwezig C.Huijbers
23 juni 1853 blz. 96-99
Wegen en Gedeputeerde Staten stellen in een brief dat de kosten van de leggers
voetpaden van wegen en paden door de gemeente dient te worden gedragen. Hierna ontstaat een
543
debat dat resulteert in een zeer uitgebreide verdediging van het gemeentebesluit, dat de
provincie dient te betalen. De gemeente Voorburg weigert de kosten te betalen. en deelt
dit mee aan Gedeputeerde Staten.
Raadsleden De heer G. Huijbers dient zijn ontslag in; hij heeft de gemeente verlaten.

Afwezig N.J.Mulder.
3 augustus 1853 blz.100-107
Raadsleden De geloofsbrieven van Willem Christiaan Völcker (in plaats van G.Huijbers) worden
544
onderzocht. De beraadslaging daarna geeft geen op- of aanmerkingen over de persoon.
Gedeputeerde Staten zullen worden ingelicht.
Belastingen Aanmerking over gedane voorstelling van wijzigingen van de plaatselijke belasting. Over
deze materie wordt zeer breedvoerig gesproken. Alle belastingsoorten worden onder de
loep genomen. Diverse tarieven worden aangepast.
Dorps-en De verordening geeft aan dat de voorwaarden voor het uitdiepen en
Veensloten schoonhouden van de Dorps-en Veensloten deze maand nog geregeld dienen te
worden.

Afwezig A.Balen van Andel
18 augustus 1853 blz.108-111
Raadsleden De heer W.G. Völcker, het nieuw verkozen raadslid, wordt volgens art.83 der
Gemeentewet beëdigd.
Belastingen De hoogte van de belastingen over 1853 wordt vastgesteld.
Wegen en Gedeputeerde Staten hebben geschreven dat de kosten voor de legger
voetpaden van wegen en voetpaden ten laste van de gemeente komen en in de begroting dienen te
545
worden opgenomen.. Burgemeester en Wethouders hebben over dit punt echter een
brief aan de Koning geschreven, waarmee de raad van harte instemt.!

Afwezig N.J.Mulder en J.Hooijmans.
31 augustus 1853 blz.112-113
Raadsleden Het raadslid N.C. Mulder is herkozen; zijn geloofsbrieven worden onderzocht. Niemand is
546
tegen hem. Aangezien er geen bezwaren worden ingebracht zal zijn benoeming aan
Gedeputeerde Staten worden medegedeeld.

13 september 1853 blz.114-117
Raadsleden De heer N.C. Mulder wordt als raadslid beëdigd.
Burgemeester De Burgemeester is ook als raadslid herkozen. Zodoende worden ook zijn geloofsbrieven
onderzocht. Niemand vraagt echter het woord bij de beraadslaging hierover.
Wethouders Aangezien de heer N.C. Mulder zich niet herkiesbaar stelt als wethouder, worden er
547
verkiezingen gehouden voor de voorziening in de ontstane vacature. De stemmen staken
echter en daarom wordt de verkiezing naar de volgende adering verdaagd.
Dorps-en Na aanbesteding is het werk van het schoonmaken van de Dorps- en
Veensloten Veensloten gegund aan D.v.d. Lee voor ƒ 310,-- ( zie ook notulen 3 oktober 1853 ).

22 september 1853 blz.118-121
Afwezig J. Hooijmans en N.C. Völckers
Raadsleden De burgemeester wordt als raadslid beëdigd.
Wethouder Voor de stemming van de wethouder plaats vindt vraagt de heer Emants het woord. Hij
548
twijfelt aan de juistheid van de gang van zaken; dit vooral in verband met de behandeling
der stembriefjes. De heer Welsink wil de vorige stemming, die als " gestaakt " werd
betiteld, nu geldig maken en zal indien er toch een nieuwe stemming plaats vindt
hiertegen bij Gedeputeerde Staten protesteren. De stemming vindt wel plaats, de heer
Hooijmans wordt gekozen met unanieme stemmen.

Afwezig D. Welsink W.J. Völckers
1 oktober 1853 blz.122-123
Wethouder De heer Hooijmans heeft schriftelijk laten weten dat hij zijn benoeming tot wethouder niet
549
aanneemt. Daarna volgt een nieuwe stemming, waarbij de heer Mulder tot wethouder
wordt benoemd. De heer Mulder aanvaardt uiteindelijk de benoeming en geeft een
gloedvolle toespraak ten beste.
Ondermeester In de plaats van ondermeester S. Bloemendaal, die naar elders is vertrokken, wordt
voorgesteld de heer J.A.L. Visser te benoemen. Men beraadt zich nog, omdat de raad
aan het ondermeesterschap het verbod wil koppelen om aan jongejuffrouwen les te
geven èn privaatlessen in vreemde talen. De benoeming wordt aangehouden.

A f wez i g J. Hooijmans en D. Welsink
24 oktober 1853 blz.124-126
Gemeente- De Gemeentebegroting over 1854 wordt vastgesteld.
begroting
Gemeente- Van de kant van Gedeputeerde Staten zijn aanmerkingen gemaakt op de
rekening Gemeenterekening 1852 met name op de presentiegelden. De raad neemt deze
aanmerkingen ter harte !
Wethouder D. Welsink heeft over de omstreden benoeming van de wethouder een brief geschreven.
550
De reactie van Gedeputeerde Staten wordt voor kennisgeving aangenomen. (Door het
feit dat er een nieuwe verkiezing geweest, is aan de voorschriften voldaan)
Burgemeester Gedeputeerde Staten hebben schriftelijk laten weten dat zij een nadere regeling wensen
voor de verhoging van de jaarwedden van de Burgemeester, de Wethouders en de
Gemeentesecretaris. Over de voorgestelde regeling wordt uitgebreid gediscussieerd en
het resultaat wordt aan Gedeputeerde Staten medegedeeld.
Ondermeester De heer J.A.L. Visser wordt benoemd, maar mag géén privaatlessen geven aan
jongejuffrouwen of in vreemde talen. Hij mag dat wel doen buiten de schooluren aan
"kostscholen alhier".

A f wez i g D. Welsink
2 november 1853 blz.127-131
Wethouder De heer Mulder deelt mee dat hij bij koninklijk besluit gemachtigd is om het
551
wethouderschap van deze gemeente te verenigen met zijn functie van referendaris bij
het Departement van Koloniën. De Burgemeester spreekt hem gloedvol toe en de
wethouder antwoordt.
Marechaussee Blijkens een circulaire van Zijne Excellentie de heer Staatsraad Commissaris des
Konings in de provincie kan de kring van gemeenten gebruik maken van een
detachement van vier man onder bevel van een wachtmeester.De raad wil dit wel, mits
hetzelfde geldt als vorig jaar. Mochten de gemeenten Stompwijk en Veur niet meedoen
dan wil ook Voorburg niet, want dan wordt dan te duur!.
Gemeenteontvanger De jaarwedde van de gemeente-ontvanger wil men laten zoals die is.
Commissie De heren Emants en Mulder worden tot leden van de Commissie voor de
Nationale Militie Nationale Militie gekozen.
Burgerlijke stand Tot mede-Ambtenaar van de Burgerlijke Stand wordt benoemd: N.J. Mulder.
Landbouw en J. Hooijmans gaat zitting nemen in de nieuw te vormen Commissie voor
Veeteelt Landbouw en Veeteelt.

A f wez i g D. Welsink en W.J. Völcker
10 december 1853 blz. 132-136
Brandweer De Verordening op de Brandweer wordt voorgelezen en goedgekeurd en zal worden
opgezonden aan Gedeputeerde Staten.
Gemeente secretaris- De gemeentesecretaris wordt niet volledig betaald voor zijn werk. Men wil dat zijn
552
jaarwedde verhoogd wordt tot ƒ 500,-- en heeft daartoe een met redenen omklede brief
gericht aan Gedeputeerde Staten.

A f wez i g J. Hooijmans en D Welsink
28 januari 1854 blz.137-142
Gemeente- De jaarwedde van de gemeentesecretaris wordt -met goedkeuring van
secretaris Gedeputeerde Staten- verhoogd tot ƒ 500,--.
Wegen en Met algehele instemming wil de raad dat de kosten voor de
voetpaden schetstekeningen en het inrichten van de leggers van wegen en voetpaden voor rekening
van de provincie komen. Dit wordt wederom aan Gedeputeerden medegedeeld..
Kermis De Commissaris des Konings zou willen dat de kermis of jaarmarkt werd afgeschaft.De
553
raad is daar niet gelukkig mee en voert alle mogelijke argumenten op om de kermis te
handhaven De kermis dient dit jaar gewoon gehouden te worden en in 1855 dient de
raad de kwestie opnieuw te bezien.
Raadsleden De heer mr. G.B. Emants is benoemd tot kantonrechter en neemt dus ontslag als
raadslid.
Ambtenaren De volgende ambtenaren worden benoemd voor de inning van de
Plaatselijke plaatselijke belastingen:
belastingen 1.Ambtenaar van de Rijksbelastingen
2.Veldwachter
3.Dienaar der Politie
4.Veldwachter van Stompwijk
5.Veldwachter van Veur

A f wez i g Mr. Emants en J. Hooijmans
4 maart 1854 blz.143-146
Reglement Volgens een resolutie van Gedeputeerde Staten wordt het reglement van
van orde orde op een aantal punten gewijzigd en aangepast.
Wethouder Naar aanleiding van de " wethouders affaire " in september 1853, wordt meegedeeld dat
554
het Zijne Majesteit de Koning heeft behaagd te verklaren, nadat de Raad van State
daarover is gehoord, dat bij de benoeming van de wethouder niet in strijd met de wet is
gehandeld.
Bureau De heren L.M.A. Balen van Andel en M.J. Völcker worden aangewezen als
stemopneming nieuwe plaatsvervangende leden van het Bureau Stemopneming, vanwege het ontslag
als raadslid van de voorgaande leden.
Ondermeester De heer J.P.A. de Visser is benoemd tot onderwijzer in Nederlands - Indië. In zijn plaats
wordt de heer J.P. van Varik benoemd tot ondermeester van de Openbare School onder
dezelfde voorwaarden als voorheen zijn gesteld.(Geen privaatlessen geven aan "jonge
Jufvrouwen" en in het algemeen geen privaatlessen geven in vreemde talen) [zie notulen
24 oktober 1853].
Raadsleden De heer J. Hooijmans neemt ontslag als raadslid wegens ziekte.
Burgemeester De salarissen van Burgemeester en Wethouders en Secretaris worden
Wethouders verhoogd als gevolg van het schrijven aan Gedeputeerde Staten [zie notulen 24 oktober
Secretaris 1853]
Onderwijzers De heer A. v.d. Lee, gewezen schoolonderwijzer, brengt bezwaren in tegen intrekking
van zijn pensioen per 1 januari 1854 en verzoekt het pensioen weer te mogen
ontvangen. De heer v.d. Lee geniet echter een rijkspensioen en heeft kinderen die hem -
indien nodig- kunnen ondersteunen. Aangezien het besluit van Burgemeester en
Wethouders verder voldoende gemotiveerd is, persisteert de raad bij dit besluit en wijst
zijn verzoek af.

25 maart 1854 blz.147-148
A f wez i g A. Balen van Andel, mr. G.B. Emants en D. Welsink
Raadsleden De nieuw gekozen raadsleden zijn: Jacobus Hooijmans en mr. Arnolt (met een 't'
geschreven) Six.
555
Zij nemen de plaats in van Johannes Hooijmans Sr. en mr. G.B. Emants. Hun
geloofsbrieven worden onderzocht en daarop worden de nieuwe raadsleden worden met
algemene stemmen toegelaten. De beëdiging zal te zijner tijd plaatsvinden.

A f wez i g D. Welsink
8 april-1854 blz.149-152
Raadsleden De heren J. Hooijmans en mr. A.Six worden beëdigd en geïnstalleerd.
Belastingen Het kohier van de hondenbelasting wordt zonder problemen door de raad aangenomen.
Schoollokalen De heer J.H. Kips, eigenaar van een woning direct naast het gemeentelijk schoolgebouw
556
gedoogt al jaren dat er in dit schoolgebouw zes ronde openslaande ramen zijn en een
dakgoot, van waaruit de uitwatering plaats vindt op zijn erf. Hij verlangt nu van de
gemeente dat zij deze erfdienstbaarheid schriftelijk vastleggen. De raad bespreekt de
verlangde verklaring ten behoeve van de heer Kips en verklaart dat de
erfdienstbaarheden zullen blijven gelden totdat de heer Kips of diens rechtverkrijgenden
dit zullen opzeggen.

A f wez i g D. Welsink en M.J.Völcker
26 april 1854 blz.153-155
Vee De verordening op het loslopen en weiden van vee wordt vastgesteld.
Benoemingen De navolgende benoemingen dienen plaats te vinden:
a.Tegenschatters voor de Personele Belasting 1854/1855;
b.Leden voor het Bureau voor Stemopneming;
557
c.Een genees- en heelkundige ter assistentie van de nog te benoemen Commissie voor
het werk van de schutterij.
d.Commissie tot de Loting enz. van de Schutterij
Ad a.Hiervoor worden benoemd: de heren F.L. van Ruyven, bode der gemeente en M.W.
Spoor, zadelmaker.
Ad b.In het Bureau Stemopneming worden benoemd de heren: mr. A. Six en
W.J.Völcker. Als plaatsvervangers: de heren Welsink en Hooijmans.
Ad c.Als geneeskundige wordt benoemd: J. Lage en als heelkundige: de heer W.J.
Terlaak. (of Terbeek) als heelkundige.
Schutterij Ad d.Voorzitter: de heer Jhr. Mr. W.A.A.L. von Geusau
Plaatsvervangend voorzitter: de heer A.Balen van Andel
Lid: de heer D.Welsink
Plaatsvervangend lid: J. Hooijmans
Kasopname Het opgemaakte proces-verbaal wegens het opnemen van de boeken en de kas van de
gemeente-ontvanger wordt voor nota aangenomen.

A f wez i g J. Hooijmans
6 mei 1854 blz.156
Brood De Verordening op het bakken en verkopen van brood is door Gedeputeerde Staten
goedgekeurd.
Gemeente- De Gemeenterekening 1853 dient aan Gedeputeerde Staten te worden
rekening gezonden.
558

10 juni 1854 blz.157-159
Gemeente- De door Burgemeester en Wethouders ontworpen voorlopige rekening over
rekening 1853 wordt aan Gedeputeerde Staten toegezonden.
Pensioen De heer van der Lee heeft opnieuw een brief geschreven over de voorgenomen
559
intrekking van zijn pensioen. De raad is echter niet van zins op het genomen besluit terug
te komen.

5 september 1854 blz.160-168
Wethouder De heer H. Mulder moet reglementair aftreden als wethouder, maar wordt direct na
stemming herkozen
Pensioen De heer A. v.d. Lee is in beroep gegaan bij Gedeputeerde Staten. Deze stellen vast dat
560
de gemeenteraad in 1837 aan hem een pensioen heeft toegekend van ƒ 250,-- per jaar.
De Staten dringen aan op continuering van dit pensioen en willen uiterlijk 15 september
antwoord. De heer Mulder, die omtrent deze kwestie het woord heeft gevraagd en
gekregen, houdt daarop een lang betoog, waarin hij zeer diep ingaat op de
achtergronden waarop destijds het pensioen aan de heer Van der Lee is toegekend.
Resumerend kan gesteld worden dat de onderwijsverrichtingen van de heer Van der Lee
bepaald niet naar tevredenheid werden afgerond en dat er derhalve geen reden zou
bestaan om hem blijvend een pensioen te wijzen vanwege jarenlange trouwe dienst. Het
referaat van de heer Mulder wordt in de vorm van een concept-besluit gegoten en aan
stemming onderworpen. De voltallige raad stemt in met het concept-besluit. Alleen de
heer Six neemt afstand van de door wethouder Mulder verwoorde overwegingen.
Wegen en De Legger van wegen en voetpaden wordt vastgesteld en zal verzonden
voetpaden worden naar Gedeputeerde Staten
Haardas De raad wil het ophalen van haardas onderhands verpachten aan de huidige pachter, om
aldus kosten te besparen. Er volgt dus geen openbare aanbesteding. Het college van
Burgemeester en Wethouders krijgt enige machtigingen om ten deze te handelen.
Raadkamer Met Philippus Mooy zal een contact worden aangegaan omtrent de huur en het
aadkamer, secretarie, vuur, licht etc.
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben de besluiten betreffende een aantal gemeentelijke
belastingen goedgekeurd.
Soepkokerij De directie der soepkokerij vraagt instructie over de regeling van het armbestuur van juni
1854 ( Staatsblad no.100 )
Gemeente- De Gemeentebegroting 1855 wordt door de voorzitter toegelicht. Met
begroting name wordt gediscussieerd over de manier van aanbieden van de begroting. De
voorzitter gaat diep op de vragen van onder meer de heer Six in.

23 oktober 1854 blz.169-172
Gemeente- De Gemeentebegroting 1855 geeft niet veel problemen.
begroting De volgende punten komen aan de orde:
561
1. De beloningen van de dienaren van politie en de veldwachter.
De heer Six stelt een verhoging voor, maar dan dient het aloude gebruik van het
inzamelen van Nieuwjaars- en kermisfooien afgeschaft te worden. De raad verwerpt
echter dit voorstel, omdat bij aanname de belasting zou moeten worden verhoogd en
daar voelt de raad niet voor.
2. De onkosten voor de nacht- of stille wacht.
De heer Six stelt ook hier een wijziging voor, die eveneens wordt verworpen.
3. Het klappermanshuisje is voor een te hoog bedrag verzekerd, blijkens een opmerking
van de heer Welsink.
Provincie Over de hierna volgende onderwerpen hebben de Provinciale Staten een beslissing
genomen of regelingen ontworpen:
Armenzorg Er dient een regeling van kracht te worden voor de subsidie uit fondsen van de
Burgerlijke Gemeente aan de instellingen van weldadigheid. Tevens zijn er voorschriften
voor de inrichting van het Armbestuur
Rechtsgeding(en) Voorschriften betreffende de bemiddeling van Gedeputeerde Staten ter voorkoming van
rechtsgedingen.
Schutterij Het gemeentelijk aandeel in de kosten van het Bataillon van de rustende Schutterij wordt
vastgesteld op een bedrag van ƒ 11,72.
Raadkamer Het besluit van de gemeenteraad omtrent de huur van de raadkamer wordt goedgekeurd.
Asschuur De asschuur staat volgens Gedeputeerde Staten niet op gemeentegrond en is geen
gemeente-eigendom.
Pensioen Gedeputeerde Staten zijn tevreden met het alsnog toekennen van pensioen aan de
voormalige onderwijzer de heer Van der Lee.

16 december 1854 blz.173-178
Commissie De heren Völcker en Hooijmans worden gekozen tot leden van de commissie tot
Nationale Militie het tekenen en afgeven van de attestaties en certificaten voor de Nationale Militie.
Onderstand Voor de armen die niet uit een kerkelijke armenkas ondersteuning kunnen verkrijgen
562
wordt het maximum bedrag van de onderstand vastgesteld. Per week en per maand
worden bedragen vastgesteld voor:
1. Voor wezen en verlaten kinderen, beneden de leeftijd van 14 jaar;
2. Voor wezen en verlaten kinderen van 14 tot 18 jaar, die in staat zijn iets te
verdienen;
3. Voor personen boven de 18 jaar, die niet in staat zijn iets te verdienen;
4. Voor personen boven de 18 jaar die wel in staat zijn iets te verdienen;
5. Voor weduwnaars en weduwen, die niet in staat zijn iets te verdienen en een
inwonend kind hebben beneden de leeftijd van 14 jaar;
6. Als voren, voor alle meerdere inwonende kinderen beneden de leeftijd van 14 jaar;
7. Als voren, die wel in staat zijn iets te verdienen en een inwonend kind hebben
beneden de leeftijd van 14 jaar;
8. Als voren voor alle meerdere inwonende kinderen beneden de leeftijd van 14 jaar;
9. Aan alle inwonende personen, die niet tot werken in staat zijn;
10. Als voren voor personen die wel tot enig werken in staat zijn;
11. Als voren voor elk inwonend kind beneden de leeftijd van 14 jaar;
Aantekening wordt daarbij gemaakt dat de onderstand zo min mogelijk in geld en zo
veel mogelijk in natura dient te worden verstrekt. Voorts zijn onder de vermelde bedragen
niet begrepen de kosten voor genees- en heelmiddelen, voor verloskundige hulp en de
verzorging van zieken.
Hondenbelasting Het supplementoire kohier van de hondenbelasting is voorlopig vastgesteld.
Contracten Ingevolge machtiging van de Raad hebben Burgemeester en Wethouders onderhands
de volgende contracten afgesloten:
1) met de heer C.A. Mooy over verhuur Raadkamer en dergelijke
2) met de heer A. Tewis over as en vuilnis
3) met mevrouw v.d. Kuur over verhuur van grond waarop de asschuur
staat.

Vervolg van: 16 december 1854 blz.173-178
Politie De heer Six wil de veldwachter de heer Joris v.d. Heuvel en de buitengewone
563
veldwachter Jacobus Bogerd een gratificatie toekennen van ƒ 10,--, wegens
buitengewone plichtsbetrachting.
Na een toelichting van de voorzitter stelt het raadslid Völcker zelfs voor de gratificatie te
stellen op ƒ 15,-- per veldwachter. Daarmee gaat de raad volgaarne akkoord.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1854 wordt gewijzigd.

31 januari 1855 blz.179-182
A f wez i g Jhr. von Geusau D. Welsink W.J. Völcker
Tapperijen De heer Mr. A. Six doet een voorstel om de Verordening op de tapperijen uit te breiden
564
met de bepaling dat de opsporingsbeambten te allen tijde de panden van tapperijen
mogen betreden. Burgemeester en Wethouders.zijn met een nieuwe Verordening bezig
en nemen het voorstel van de heer Six dankbaar mee in hun overwegingen.
Beschuitbakker De heer Teunis van Abshove is beschuitbakker te Voorburg; hij levert beschuit onder
meer aan markten te ´s-Gravenhage en Rotterdam. Bij leveringen buiten Voorburg komt
hij in aanmerking voor restitutie van de gemeentelijke accijns op tarwe. Zijn brief wordt
besproken en correct bevonden en hij krijgt de gevraagde restitutie van belastingen.
Kermis De kermis staat nu op de rol, maar, aangezien drie raadsleden afwezig zijn, wordt de
kwestie verdaagd tot de volgende vergadering.

29 maart 1855 blz.183-184
Oude metalen De raad krijgt ter goedkeuring voorgelegd een Verordening op het kopen en verkopen
van oud ijzer, lood, zink, koper enz. binnen de gemeente Voorburg.
Kermis Op voorstel van de heer Völcker wordt het besluit over het al dan niet doorgaan van een
kermis in Voorburg met algemene stemmen uitgesteld tot 1856.
Ondermeester De hoofdonderwijzer H. Hemkes doet een voordracht tot benoeming van twee
565
ondermeesters op de openbare lagere school. Voorgedragen worden de heren J.C.
Sanders en J. Schmal, beiden in het bezit van de 3e rang. Zij vervullen de vacatures van
de ondermeesters de heren H. Schoenmaker en J. van Varik. Aan de benoeming worden
de bekende restricties verbonden, dat zij geen privaatonderwijs zullen geven aan
"jongeJufvrouwen" en geen onderwijs in vreemde talen aan kinderen van particulieren.

A f wez i g W.J. Völcker
28 april 1855 blz.185-187
Verslag Het verslag van de toestand van de gemeente over 1854 wordt voorgelezen.
Benoemingen Na stemming worden de leden aangewezen van de navolgende commissies:
1. Bureau van stemopneming voor het jaar 1855/1856: de heren Six en
Völcker
2. Tegenschatters voor de Personele Belasting, dienst 1855/1856: de heren
F.L. van Ruijven, bode van de gemeente, en M.W. Spoor, zadelmaker;
3. In de commissie tot het werk van de Schutterij wordt als voorzitter
566
aangewezen: de heer Jhr.mr. W.A.A.L. von Geusau, burgemeester; als lid: de heer
Hooijmans; als plaatsvervangend voorzitter: de heer Balen van Andel en als
plaatsvervangend lid: de heer Völcker; voorts wordt als geneeskundige
aangewezen: de heer J. Lage en als heelkundige: de heer P. Crans.

A f wez i g W.J. Völcker
28 juni 1855 blz.188-190
Raadsleden Het raadslid de heer D. Welsink is overleden. De geloofsbrief van zijn opvolger de heer
J.H. Kips wordt goed bevonden.
Gemeente- De Gemeenterekening 1854 wordt na bespreking en enige bijstellingen,
rekening goedgekeurd.
Gedeputeerde De ingekomen stukken bestaan uit enige besluiten van Gedeputeerde
Staten Staten.
567

Afwezig: J. Hooijmans
1 augustus 1855 blz.191-193
Hondenbelasting Het voorlopige kohier van de hondenbelasting wordt vastgesteld.
Brandweer In de Brandweerverordening staat een fout, welke dient te worden hersteld. De correctie
wordt terstond aangebracht.
Raadsleden De heer J.W. Kips wordt als raadslid beëdigd.
568

18 augustus 1855 blz.194-196
A f wez i g Wethouder A.Balen van Andel en raadslid. W.C. Völcker
Raadsleden De geloofsbrieven van A. Balen van Andel en W.C. Völcker
569
worden onderzocht in verband met hun herbenoeming tot gemeenteraadslid. Beide
heren worden herbenoemd.
Gedeputeerde Gedeputeerde Staten hebben besloten de Rijksaccijns op het gemaal af
Staten te schaffen. Dit heeft gevolgen voor de plaatselijke belasting. Het Statenbesluit wordt aan
de raadsleden toegezonden in verband met de komende besprekingen van de begroting
over 1856.

A f wez i g W.C. Völcker
25 augustus 1855 blz.197-199
Belastingen Nu de rijksbelasting over het gemaal is opgeheven wil de gemeente, in overeenstemming
570
met omliggende gemeenten, een plaatselijke belasting invoeren. Tegelijkertijd wordt de
hoogte van de belasting aangepast. Een omschrijving hiervan wordt opgezonden aan
Gedeputeerde Staten.
Gemeente- Op voorstel van de heer Six wordt de gemeentebegroting met de
begroting Memorie van Toelichting voortaan gedurende drie dagen aan elk raadslid afzonderlijk ter
lezing gegeven.

A f wez i g J. Hooijmans W.C. Völcker
4 september 1855 blz.200-202
Raadsleden Het raadslid A. Balen van Andel wordt beëdigd. Hierna wordt hij, na stemming,
(her)kozen tot wethouder en tot ambtenaar van de burgerlijke stand.
Verordeningen De verschillende gemeentelijke verordeningen worden besproken en hier en daar
bijgesteld.
Begrafenisrechten Het voorstel tot invoering van begrafenisrechten is bij Koninklijk Besluit verdaagd tot
ultimo december 1855.
571

18 september 1855 blz. 203-204
A f wez i g De heren W.A.A.L. von Geusau en N.J. Mulder
Raadsleden De heer W.C. Völcker wordt herkozen en beëdigd als raadslid.
Verlichting Omdat de olieprijs zeer is gestegen verzoekt de aannemer van de verlichting A. Tewis
572
om een verhoging van zijn toelage. De verhoging wordt hem toegekend en uiteindelijk
vastgesteld op een totaalbedrag van ƒ 50,--.

29 september 1855 blz. 205-208
Belastingen De Raad verwacht niet veel van de plaatselijke belasting op het gedistilleerd, maar moet
573
toch de nodige voorzieningen binnen de gemeente in stand zien te houden. Bovendien
hebben Gedeputeerde Staten de heffing van rijksaccijns op het gemaal afgeschaft,
waardoor de Hoofdelijke Omslag al hoger wordt. Als dan bovendien nog een maximum
aan opcenten wordt voorgeschreven, worden de lasten voor de burgers onverantwoord
hoog. De Raad geeft in een uitgebreide brief aan Gedeputeerde Staten kennis van de
bedenkingen hiertegen, maar blijft toch bij haar standpunt dat belastingverhogingen
noodzakelijk zijn.

20 oktober 1855 blz.209-214
Gemeente- Bij de bespreking over de Gemeentebegroting 1856 wordt
begroting gediscussieerd over:
Politie/ De salarissen van de beambten van Politie en de Veldwachter worden
veldwachter weliswaar verhoogd, maar onder de voorwaarde dat ze na 1 januari 1856
geen nieuwjaars- of kermisfooien meer mogen ontvangen.
Onderwijzers De beloningen van de onderwijzers en onderwijzeressen komen ook ter sprake.
574
Mejuffrouw Ter Haar heeft een bijzondere school voor Jongejuffrouwen. Burgemeester
en Wethouders willen de bijdrage aan haar school met ƒ 150,- verhogen. De raad tekent
daar protest tegen aan, omdat het algemeen bekend is dat mejuffrouw Ter Haar van de
ouders van haar discipelen een verhoogd schoolgeld vraagt van maar liefst ƒ 600,-- per
kind per jaar. Bovendien wordt door deze hoge heffing de plaatsing van kostkinderen op
haar school verhinderd. Dit is niet het geval bij het instituut voor Jongeheren aldus de
heer Völcker! De voorgestelde verhoging wordt daarop weggestemd.
Commissie De heer Mulder stelt dat de commissie van toezicht op het onderwijs
toezicht weinig plichtsbetrachting kent. De heer Six valt hem hierin volmondig
op onderwijs bij. De burgemeester stelt voor een aanschrijving naar de bedoelde commissie uit te
laten gaan met daaraan gekoppeld een termijn, waarbinnen de leden zich over de
vervulling van hun plichten hebben uit te spreken.
Schoolbehoeften Het bedrag voor de aanschaf van leerboekjes wordt met ƒ 150,-- verhoogd en gebracht
op een totaal van ƒ 450,--.
Huis Het vroegere plan om het Huis van Bewaring te Delft tevens te
van Bewaring bestemmen voor de Kantons Naaldwijk en Voorburg wordt besproken. Omdat er een
reorganisatie op handen is, wordt dit agendapunt na discussie en advies van
Burgemeester en Wethouders tot een later tijdstip uitgesteld.
Grafkelder De heer Bruinings Ingenhoes, kostschoolhouder alhier, vraagt namens J.A. Wiederhold
een grafkelder aan voor wijlen Thomas Wiederhold, overleden 12 juni 1854 en begraven
in een gewoon graf. Hieraan wordt na bespreking en regeling van de voorwaarden
voldaan.

1 januari 1856 blz.215-221
Afwezig Wethouder N.J. Mulder en raadslid W.J. Völcker
Commissie De nieuwe leden van de Commissie voor het tekenen en afgeven van Nationale
575
Militieattestaties en certificaten voor de Nationale Militie, lichting 1856, worden gekozen.
Gemeentebegroting 1.Gedeputeerde Staten keuren de Gemeentebegroting 1856 goed.
Belastingen 2.De Raad stelt aan Gedeputeerde Staten een aantal wijzigingen in het belastingstelsel
voor met betrekking tot de gemeentelijke belastingen. Vooral het vervallen van de accijns
op het gemaal maken het moeilijk om voldoende inkomsten uit belastingen te verkrijgen.
Beschuitbakker De heer Teunis van Ambshoven reclameert tegen teveel betaalde accijnzen op
geëxporteerd beschuit. Hij krijgt gelijk.
Mazelen Onderwijzer Hemkes mocht, omdat er een mazelenepidemie heerste, geen kinderen die
de ziekte onder hun leden hadden, tot zijn school toelaten. Een gevolg daarvan is dat hij
over het vierde kwartaal 1855 aanzienlijk minder inkomsten heeft genoten. Op voorstel
van Burgemeester en wethouders geeft de Raad hem een aanvulling op de gederfde
inkomsten en wordt zijn inkomen gelijk gesteld met dat over het vierde kwartaal van het
vorig jaar.!
Raadsleden De heer Völcker neemt ontslag uit de raad.
Commissie De commissie van toezicht betitelt de klachten, als zou zij te weinig
toezicht op het plichtsbetrachting aan de dag hebben gelegd, ongegrond. Burgemeester
Onderwijs en Wethouders hebben geantwoord dat de commissieleden zich nauwkeuriger aan de
plaatselijke verordening hebben te houden en dat zij de school frequenter dienen te
bezoeken. zowel gezamenlijk als individueel.
Burgemeester Jhr. mr. W.A.A.L. von Geusau heeft aan de koning eervol ontslag verzocht als
burgemeester van Voorburg. Zijne Majesteits besluit hem dit ontslag eervol te verlenen
wordt in de vergadering voorgelezen, onder gelijktijdige aanwijzing van zijn opvolger: de
heer O. baron van Wassenaer Catwijck. De scheidende burgemeester voert hierna
'bloemrijk en bewogen' het woord, waarop een aantal raadsleden hem in niet minder
'schoone bewoordingen' de loftrompet toesteken. Als uiting van dankbaarheid wordt hem
een zilveren 'cigarendrager' aangeboden met de volgende inscriptie:

Vervolg van: 1 januari 1856 blz.215-221
"Gemeenteraad en Secretaris van Voorburg,"
"aan den Burgemeester jhr.mr.W.A.A.L. von Geusau"
"1 January 1856".
Burgemeester Aangenaam verrast dankt de burgemeester en vervolgens sluit wethouder A.Balen van
Andel, als fungerend voorzitter, de vergadering.
De burgemeester neemt daarna zitting als raadslid.
576

A f wez i g W.J. Völcker
5 januari 1856 blz.222-230
Voorzitter De vergadering wordt voorgezeten door wethouder A. Balen van Andel.
Burgemeester De nieuwe burgemeester O. Baron van Wassenaer Catwijk wordt plechtig binnengeleid
577
en door de voorzitter geïnstalleerd als burgemeester met een korte toespraak. Hij
ontvangt de onderscheidingen van zijn waardigheid en de gebruikelijke inventarissen.
Qualitate qua wordt de nieuwe burgemeester tevens Schout van het Waterschap
Voorburg en van de daarin gelegen Veen- en Binckhorstpolder.
Daarna voert de vorige burgemeester, nu raadslid, de heer Jhr. mr.W.A.A.L. von Geusau
het woord. Hij heet zijn opvolger van harte welkom en refereert in zijn welkomsspeech
onder meer aan de banden welke het geslacht Van Wassenaer reeds eeuwen met de
gemeente Voorburg heeft. (ambachtsheren- en -vrouwen). Hij besluit met de nieuwe
burgemeester toe te voegen, dat hij te allen tijde van zijn ruime ervaring met de
Voorburgse aangelegenheden zal mogen profiteren.
Hierop houdt de nieuw benoemde burgemeester een gloedvolle rede waarin hij trouw
belooft aan de gemeente Voorburg. Hierbij refereert hij onder meer aan de wapenspreuk
van de Van Wassenaers: "met gansen trouwe"
Het raadslid de heer Mulder (op de vorige vergadering afwezig) dankt de vorige
burgemeester uitvoerig en begroet de nieuw benoemde burgemeester.
Ambtenaar In plaats van de heer von Geusau wordt dan de nieuwe burgemeester
Burgerlijke Stand/ met algemene stemmen tevens benoemd tot ambtenaar van de
Bureau burgerlijke stand en als voorzitter van het bureau voor stemopneming.
Stemopneming

28 januari 1856 blz.231- 234
Belastingen Een eerder genomen raadsbesluit op het punt van de gemeentelijke belastingen dient op
578
last van Gedeputeerde Staten ingetrokken te worden. Dit raadsbesluit is niet geheel -
meer- in overeenstemming met de wetsbepalingen dienaangaande.
Begrafenisrechten Het raadsbesluit tot invoering van de begrafenisrechten is op last van Zijne Majesteit
verdaagd tot ultimo mei 1856.
Raadhuis Op voorstel van de nieuwe burgemeester zal de gemeentesecretarie kortelings worden
overgeplaatst naar zijn woning, gelegen in wijk C nr.1.
(Vreugd en Rust). De raadzaal en het kantongerecht blijven echter in het huidige pand,
(Swaensteijn) waaraan dan wel het nodige dient te worden opgeknapt en aangepast.
Riolering De voorzitter deelt mede dat de riolering en de afwatering aan de Herenstraat hoognodig
verbeterd moeten worden. De raad voteert daartoe de nodige gelden en wenst tevens de
noordoostelijke zijde van de Kerklaan hierbij te betrekken.
Kermis De kermis wordt ook dit jaar nog gehouden, maar de raad zal volgend jaar opnieuw
bekijken of de kermis al dan niet kan blijven.

18 maart 1856 blz.235-238
Raadsleden De heer Jan Baars zal de heer W.J. Völcker, die ontslag heeft genomen als raadslid,
opvolgen. Zijn geloofsbrieven worden onderzocht en akkoord bevonden.
Belastingen De kohieren van de Personele Belasting en de Hondenbelasting over het jaar 1856
worden vastgesteld.
Commissie De heer J. Lage, medicinæ doctor verzoekt ontslagen te worden als lid
toezicht op van de commissie van toezicht op het lager schoolwezen te Voorburg.
lager Onderwijs Dit ontslag wordt verleend. De vacature blijft echter voorlopig onvervuld.
579

29 april 1856 blz.239-245
Raadsleden De heer J. Baars wordt beëdigd als raadslid.
Benoemingen Voor de navolgende bureaus worden nieuwe leden benoemd:
a.Bureau van Stemopneming: de heren H.H. Six en J. Baars
b.Commissie voor het werk van de schutterij:
de heren Jhr.mr. W.A.A.L.von Geusau en O. Baron van Wassenaer.
Plaatsvervangende leden worden: de heren H.H. Six en J.H. Kips
580
Als geneeskundige assistenten worden de heren J. Lage en W.J. Terlaak aangewezen.
Tegenschatters De heren F.L. van Ruyven, gemeentebode en M.W. Spoor, zadelmaker, worden
wederom benoemd tot tegenschatters.
Armwezen Verschillende gemeentebesturen hebben aangedrongen op een wijziging van de
armenwet. Het belangrijkste daarbij is dat men niet langer de geboorteplaats als
onderstandsdomicilie wenst, maar de woonplaats. De twee belangrijkste plaatselijke
kerkelijke armbesturen houden echter voorshands vast aan hun eigen voorschriften. De
voorzitter stelt voor een soortgelijk adres aan de Koning te sturen als de andere
gemeente hebben gedaan. Dit voorstel krijgt aller instemming.
Accijns Jhr. von Geusau stelt dat een aantal gemeenten in Nederland, waaronder Amsterdam
over wil gaan tot de heffing van een plaatselijke belasting, boven de rijksaccijns, op de
verstrekking van gedistilleerd. Burgemeester en wethouders stemmen daar volgaarne
mee in en de raad besluit zich in de rij van die gemeenten te scharen. Er zal een
adhesiebetuiging naar de Koning worden gestuurd.
Schoolexamen Morgen -zo deelt de voorzitter mee-, zal de schoolopziener de jeugd toespreken en
examineren. De raadsleden worden hierbij uitgenodigd. De schoolopziener zal alsdan
enige prijzen uitreiken. Over het feit dat er -na 12 jaar- eindelijk weer eens een examen
wordt gehouden is men het wel eens, maar meer moeite hebben sommige raadsleden
het met het feit dat de prijzen uit de normale schoolbehoeften worden betaald. Bovendien
blijkt het vereiste "klassenboek" er niet te zijn, zodat er twijfel ontstaat over welke
leerlingen nu een prijs krijgen: leerlingen met goede karaktertrekken, leerlingen die trouw
komen of de gemaakte vorderingen? Dit alles staat niet in het klassenboek, zoals
blijkbaar vereist is, maar in een door de onderwijzer bijgehouden klassenlijst. De raad
zegt haar mening en besluit toch maar de prijzen uit de post schoolbehoeften te betalen
en het aanleggen en bijhouden van een klassenboek af te wachten tot een nieuw
(school)jaar.

3 juni 1856 blz.246-251
Doodgraver De heer Cornelis van Deutekom is benoemd als doodgraver in plaats van de .inmiddels
overleden heer v.d. Meer.(of van der Veer?)
Brandmeester De heer A.W. Renaud is benoemd als brandmeester in plaats van N.Perquin, die naar
elders is vertrokken.
Gemeente- De Gemeenterekening 1855 wordt besproken en vastgesteld .
rekening
Keuring verkoop Na uitvoerige bespreking en uitleg wordt de verordening op de keuring
vlees en spek en verkoop van vlees en spek en de instructie van de keurmeesters met algemene
stemmen aangenomen en ter goedkeuring verzonden aan Gedeputeerde Staten.
Rechtsgeding Er is een probleem met het Rooms Katholiek armbestuur, die op grond van het
581
Bisschoppelijk Reglement weigert rekeningen te voldoen voor verpleging etc. van
armlastigen. Het Bisschoppelijke reglement acht de norm dat armlastigen die hier
geboren zijn of het jus inhabitationis hebben en derhalve hier onderstandsdomicilie
hebben, door de tijd en de ontwikkelingen achterhaald. Gevolg is dat nu de burgerlijke
gemeente voor een aantal vorderingen van armlastigen die naar elders zijn verhuisd
wordt aangesproken. Burgemeester en wethouders willen autorisatie voor het voeren van
een rechtsgeding ter zake tegen het R.K. Armbestuur. De Raad besluit aan
Gedeputeerde Staten te vragen, ofwel aan de burgemeester alleen, ofwel aan
burgemeester en wethouders, hiervoor autorisatie te verlenen.
Riolering Op een vraag van de heer Six deelt de burgemeester mee dat het riool in de Kerklaan
aan vernieuwing toe is. Omdat niet iedereen hieraan financieel mee kan doen en de
gemeente niet beschikt over voldoende middelen zal dit jaar alleen de allernodigste
reparatie worden uitgevoerd. Het volgend jaar zal het karwei worden afgemaakt.

10 juli 1856 blz.252-254
Keuring verkoop Gedeputeerde Staten doen enige mededelingen betreffende de verordening vlees en
582
vlees en spekkeuring en verkoop van vlees en spek. De verordening kan nog niet
worden goedgekeurd omdat er aan een aantal door de Gemeentewet geëiste
formaliteiten niet was tegemoet gekomen.
Beurtveer- De voorgestelde beurtveerverordening kan evenmin worden
verordening goedgekeurd, omdat deze verordening geen strafverordening is in de zin van de
Gemeentewet.
Gedeputeerde Een aantal stukken van Gedeputeerde Staten zijn ingekomen, te weten:
Staten a. over de modelbegrotingen rekeningen van gesubsidieerde
armbesturen of instellingen van weldadigheid;
b. over de begrafenisrechten beslist Zijne Majesteit ultimo augustus 1856;
c. over begrotingswijzigingen van de dienst 1856

28 oktober 1856 blz.255-267
Gezondheids- In het Provincieblad wordt gepleit voor maatregelen met betrekking tot
commissie het bevorderen van de gezondheidstoestand van de ingezetenen. Dit zou onder meer
583
bevorderd worden door het instellen van een gezondheidscommissie. De burgemeester
meent echter dat er reeds voldoende maatregelen ter bevordering van de reinheid en
gezondheid zijn getroffen. Het instellen van een gezondheidscommissie lijkt dan ook
overbodig. Met deze zienswijze stemt de raad volledig in.
Vergunningen Koffiehuishouders, tappers enz. dienen tevoren bij de burgemeester vergunning aan te
vragen als zij in hun lokaliteiten muziek ten gehore willen brengen of danspartijen willen
organiseren.
Rechtsgeding Gedeputeerde Staten hebben het verzoek om autorisatie voor het voeren van een
rechtsgeding tegen het R.K. Armbestuur op formele gronden afgewezen.(zie 3 juni 1856)
De burgemeester deelt echter direct mede, dat er al reeds een extract van het
raadsbesluit onderweg is, met het verzoek in rechte te mogen ageren, alsmede het
verlangde rechtskundig onderzoek.
Keurmeesters Tot keurmeester van het vlees en spek zijn benoemd de heren Cornelis van Voord en
Johannes Coenraad Werner.
Gemeente- Na enig geharrewar over het tijdstip waarop de Gemeentebegroting
begroting 1857 aan de raadsleden is gezonden, wordt deze uitvoerig besproken.
Voornaamste onderwerpen zijn:
1. Onderhoud pompen en riolen: Deze post wordt verlaagd.
2. Kosten van Huis van Bewaring: Die post wordt van ƒ 10,-- op ƒ 15,--
gebracht.
3. Buitengewone politie uitgaven, openhakken van ijs etc.: Deze post is
verhoogd van ƒ 75,-- tot ƒ 100,--.Een breed debat ontspint zich: De
politie heeft te veel te doen; ze zijn ook klapperlieden en er is nota
bene deze zomer tweemaal brand geweest! Voor de verhoging van
ƒ 25,-- kan men zo nodig een buitengewone nachtwaker belonen.
Aangezien er ook nog een hulpmarechaussee (Basten) is, vindt men
de verhoging niet raadzaam en vervalt deze dus.
4. Schoolbehoeften: Enige raadslieden hebben nog steeds moeite de
kosten van de uit te reiken prijzen aan de schoolkinderen
schoolbehoeften te laten vallen. Op aandringen van de heer Von
Geusau wil de voorzitter aan het woordje 'schoolbehoeften' tevens
toevoegen: 'prijzen etc.' Dan is het voorstel met algemene stemmen
goedgekeurd.

Vervolg van: 28 oktober 1856 blz.255-267
5. Kosten voor het voeren van gedingen en kosten voor het uitbrengen
van rechtskundige adviezen : Deze posten worden voorshands op
memorie gesteld.
6. Belastingen: Zoals ieder jaar een heet hangijzer. Men wil een lening
aangaan om zodoende over meer middelen te kunnen beschikken,
maar dan moet wel de belasting omhoog. Een voorstel tot verhoging
van de Hoofdelijke Omslag wordt aan Gedeputeerde Staten
voorgelegd.
7. Onderstand- en rechtsgedingen: Een uitvoerig besluit wordt opgesteld
begroting ter goedkeuring aan Gedeputeerde Staten om een lening
van ƒ 600,-- aan te gaan, (tegen een rente van zo mogelijk 3 %) om
daaruit de aanspraken op onderstand en de eventueel te voeren
rechtsgedingen te kunnen bekostigen.
Brandweer De brandweerverordening wordt enigszins gewijzigd en wel met directe ingang.
Wegen en De legger van wegen en voetpaden wordt aangevuld met de aanduiding
Voetpaden hoe die voetpaden wegen en voetpaden zijn samengesteld.
( bijvoorbeeld klinkerweg; puinweg; zandweg etc.).
584

2 december 1856 blz.268-280
Brandweer De in de vorige vergadering aangebrachte wijziging * in de brandweerverordening wordt
weer ingetrokken. Gedeputeerde Staten zijn het er niet mee eens.
Belastingen Gedeputeerde Staten zijn het ook met de verhoging van de hoofdelijke omslag niet eens
585
en geven een lager bedrag aan. De Raad accepteert het maar schrijft gedeputeerden
een brief met opmerkingen.
Gemeente- Daarna worden diverse opmerkingen van Gedeputeerde Staten
begroting betreffende de Gemeentebegroting 1857 besproken en eventueel in
overeenstemming met hun wensen gebracht.
Verlichting De heer A. Tewis wil een verhoging voor de kosten van de verlichting; de prijs van de olie
is erg hoog ! Zelf met een toelage lijdt hij grote schade. De burgemeester heeft echter
geconstateerd, dat de réverbères en lantaarns vaak véél te laat worden ontstoken en dat
de aannemer zich op z'n minst schuldig maakt aan kleine overtredingen en zijn contract
niet stipt naleeft ! Maar al bij al: de olie is duur, dus wordt hem een verhoging gegund van
ƒ 50,-- met de restrictie dat er boetes zullen worden uitgedeeld als hij zich niet stipt aan
de voorschriften houdt.
Verloting De Commissaris des Konings heeft aan de heer H.J. Mulder vergunning verleend voor
het houden van een verloting van bepaalde voorwerpen. De opbrengst zal ten goede
komen aan de algemene armen van de gemeente. Hiervoor wordt een commissie
benoemd waarin zitting nemen de heren Von Geusau en Six.
Armbestuur In verband met de op handen zijnde instelling van het burgerlijk armbestuur, nemen de
Kerkenraad en de Diakenen van de Nederduits Hervormde Gemeente -de protestantse
tak van de zogenoemde 'Heilige-Geest-Armen'- ontslag. De gemeenteraad accepteert
het ontslag met dankzegging voor de bewezen diensten. De Rooms Katholieke tak blijft
voorshands in tact.
*('ampliatie' genoemd, hetgeen echter 'amplificatie' zou moeten zijn. Van L. amplificáre = vergroten, uitbreiden; van
amplus = wijd en fácere = maken) (Noot: B.I.C. Dijkman)

Vervolg van: 2 december 1856 blz.268-280
Armenzorg Zowel de Gemeentewet als de Armenwet vereisen dat de gemeente een Verordening in
586
het leven roept op het Burgerlijk Armbestuur in de Gemeente. Deze Verordening wordt
besproken en vastgesteld. De regeling komt in de plaats van de voorafgaande regelingen
voor onderstand, inclusief die van de Heilige-Geest-Armen, maar exclusief de rooms-
katholieke tak daarvan.
Burgerlijk Tot leden van het burgerlijk armbestuur worden benoemd:
armbestuur O. Baron van Wassenaer Catwijk: voorzitter, A. Balen van Andel:- lid, N.L. Mulder: lid en
Doornbos: secretaris/penningmeester.
Accijns Aan de minister van financiën wordt een adhesiebetuiging gezonden op een door de
gemeenteraad van Amsterdam gedaan voorstel om de accijns op gedistilleerd te
verhogen.

4 maart 1857 blz.281-287
Armwezen Alle raadsleden storten, staande de vergadering, gelden voor de 'negociatie' van het
armwezen en wel tot een totaalbedrag van ƒ 600,--. Dit is te beschouwen als een lening
verstrekt door de raadsleden.
Kermis Ook dit jaar komt het fenomeen 'kermis' ter sprake. De Raad besluit nu in dit jaar en de
587
daarna volgende jaren gewoon de kermis te blijven houden, maar Burgemeester en
Wethouders te machtigen eventueel de aanvangstijd te wijzigen. Dit kan nodig zijn,
omdat de Delftse kermis voortaan in dezelfde week wordt gehouden als de Voorburgse.
Armbestuur Gedeputeerde Staten hebben aanmerkingen op de Verordening op het Armbestuur. De
verordening wordt daarop volgens de wensen van gedeputeerden aangepast.
Belastingen De kohieren van de Hoofdelijke Omslag en de hondenbelasting worden voor het lopende
jaar vastgesteld.
Dagvaarding De voorzitter zegt dat hij gedagvaard is door het armbestuur van de gemeente Geldrop
inzake een vordering op A. v.d. Vee , thans in Geldrop, maar voorheen in Voorburg
woonachtig. Hij twijfelt eraan of hij een machtiging van de raad behoeft om in rechte op
te treden. Na uitgebracht advies van een rechtskundige is besloten de vordering (van
ƒ 28,90) toe te wijzen en de zitting van de kantonrechter niet bij te wonen. ( z i e
hieromtrent ook de notulen van 30 april 1857)
Verloting Over de gehouden verloting wordt rapport uitgebracht, maar over de opbrengst wordt
geen mededeling gedaan.

30 april 1857 blz.287-292
Dagvaarding (Zie de raadsnotulen van 4 maart 1857)
Gemeente- De instructie van de gemeentesecretaris zal aan de raadsleden ter inzage
secretaris worden gegeven, dan wel worden toegezonden.
Onderwijzer De heer Hemkes, hoofdonderwijzer, vraagt toestemming om een rooms-katholieke, uit
588
Bordeaux afkomstige, jongeman van ruim 18 jaar in zijn huis op te mogen nemen,
teneinde hem te kunnen onderwijzen in de Nederlandse taal. De heer Hemkes krijgt de
gevraagde toestemming, omdat er voor iemand van rooms-katholieke huize geen school
van die signatuur binnen de gemeente voorhanden is, maar met de restrictie dat aan
deze toestemming geen gevolgtrekking voor de toekomst mag worden verbonden en dat
dit onderwijs niet op de openbare school plaats vindt.
Onderwijzers De heren J. Schmal en J.C. Sanders, ondermeesters, doen mededeling dat zij geslaagd
zijn voor het examen voor de tweede onderwijzersrang.
Marktschipper De heer Hendrikus Hogendoorn, marktschipper tussen Den Haag, Rotterdam en Delft,
verzoekt om eervol ontslag omdat hij wegens ziekte niet in staat is zijn betrekking
volgens de eisen te vervullen. Het eervol ontslag wordt hem daarop verleend. De heer
Cornelis de Kok, koopman te Wassenaar, verzoekt om zijn plaats als markt- en
beurtschipper in te mogen nemen, waarop de raad een voor hem gunstig besluit neemt.
Stembureau Tot leden van het stembureau worden benoemd: de heer Mr. A. Six, als eerste lid en de
heer J. Baars als tweede lid; de andere raadsleden zijn plaatsvervangers, de wethouders
als laatste.
Commissie Tot voorzitter wordt benoemd: de heer O. Baron van Wassenaer
Schutterij Catwijck.en als lid: de heer Jhr. W.A.A.L. von Geusau. Plaatsvervangend voorzitter
respectievelijk lid worden: de heren mr. A. Six en J.H. Kips.
Tegenschatters De heren M.W. Spoor, zadelmaker, en F.L. van Ruyven, gemeentebode, worden tot
tegenschatters benoemd
Hondenbelasting De heer B. Veth, timmerman, die inmiddels wegens slechte financiële vooruitzichten naar
Leiden is verhuisd, heeft nog een onbetaalde aanslag hondenbelasting open staan. De
raad besluit hem daarom niet verder te vervolgen en de aanslag oninbaar te verklaren.

Vervolg van: 30 april 1857 blz.287-292
Broodzetting De heer Six heeft eind 1856 gevraagd om de zogenoemde broodzetting weer in te
589
voeren. De vraag komt nu weer ter tafel, maar de raad besluit met algemene stemmen
de broodzetting niet weer in te voeren.
Bevolkings- De heer Six vraagt inlichtingen over het bijhouden van het
Registratie bevolkingsregister. De voorzitter deelt mee dat dit omslachtige werk ter secretarie wordt
bijgehouden en dat dit goed geschiedt. Alhoewel er een voorschrift bestaat om jaarlijks
de mutaties op te nemen, doen sommige gemeenten dat eens in de vijf of zeven jaar. De
voorzitter zegt echter toe dat de opneming van de bevolkingsmutaties nog dit jaar plaats
zal vinden.

26 mei 1857 blz.293-294
Gemeente- De raadsleden hebben geen exemplaar van de Gemeenterekening 1856
rekening ter inzage ontvangen. Het besluit tot het vaststellen van de rekening wordt daarom
uitgesteld naar de volgende vergadering.
Verlichting/ Burgemeester en Wethouders worden gemachtigd de verlichting aan te
Waag besteden en de voorwaarden van de verhuring van de voorwerpen van de waag te
regelen.
590

2 juni 1857 blz.295-297
Gemeente- De gemeenterekening 1856 heeft ter inzage gelegen ter secretarie en
Rekening wordt nu vastgesteld. De heer Six beklaagt zich echter over het feit dat hij de
591
gemeenterekening heeft willen inzien, maar dat de secretarie gesloten bleek en dat nog
wel 's morgens na 10 uur! Dit zou in strijd zijn met de instructie van de secretaris. De
voorzitter zegt echter dat de secretaris geen blaam treft, maar blijft in het vage over wie
wel in gebreke bleef...
(secretarie ten huize van de burgemeester!, noot: BD)

29 augustus 1857 blz.298-302
Gemeente- Voor de Gemeentebegroting 1858 dient een post te worden uitgetrokken
begroting voor het burgerlijk armbestuur. De raadsleden krijgen voorstellen dienaangaande ter
592
inzage gezonden. De heer Six vindt echter één dag te kort, waarop de voorzitter
antwoordt, dat het ook wat langer mag.
Raadsleden De heren J. Hooijmans en mr. A. Six kunnen worden herbenoemd. De heer J. Cool is het
nieuw gekozen raadslid. Zijn geloofsbrieven worden onderzocht en in orde bevonden. De
heer Kips is echter niet als raadslid herkozen. Hij wordt met vriendelijke woorden door de
burgemeester bedankt voor al zijn inspanningen ten dienste van de gemeente. De heer
Kips antwoordt dat hij voor een eventuele volgende verkiezing beschikbaar blijft. Tot slot
houdt de heer mr. Six nog een gloedvolle rede waarin hij dankt voor zijn herverkiezing.

1 september 1857 blz.303
Wethouder In deze vergadering dient een wethouder te worden gekozen, want wethouder Balen van
593
Andel is volgens de wettelijke voorschriften aan aftreden toe! Bij de nu volgende
verkiezing wordt de heer Balen van Andel echter opnieuw tot wethouder gekozen.

15 september 1857 blz.304-307
Raadsleden De heren mr. A. Six J. Hooijmans en J. Cool worden als raadslid geïnstalleerd. De
voorzitter spreekt hen toe.
Wethouders De heer Balen van Andel is enigszins ontstemd over het feit dat zijn benoeming tot
594
wethouder niet in een voltallige vergadering heeft plaats gevonden. Hij heeft weliswaar
de benoeming aanvaard, maar heeft dit vooral gedaan om moeilijkheden met de wet te
voorkomen. Omdat de wethouder inmiddels zijn ontslag heeft ingediend, moet er
opnieuw gestemd worden, maar dan nu in een voltallige vergadering. Het resultaat is dat
de heer Balen van Andel toch opnieuw tot wethouder wordt gekozen. De heer Balen van
Andel neemt op een vraag van de voorzitter nu zijn benoeming 'gaarne' aan en dankt de
aanwezige raadsleden voor het in hem gestelde vertrouwen.

26 oktober 1857 blz.308-314
Gemeente- Bepalingen van de nieuwe Gemeentewet schrijven voor dat bij
ontvanger hernieuwde aanstelling van de gemeente-ontvanger, diens borgtocht opnieuw wordt
geregeld. De borgsom van ƒ 1.000,-- blijft gehandhaafd.
Belastingen De kohieren met supplementoire aanslagen van de Hoofdelijke Omslag en de
Hondenbelasting worden voor 1858 vastgesteld.
Burgerlijk De voorzitter legt een verslag van het Burgerlijk Armbestuur van 12
Armbestuur augustus 1857 ter tafel, alsmede de begroting van deze instelling over 1858. Het verslag
595
wordt voor kennisgeving aangenomen en de begroting wordt vastgesteld op een bedrag
van ƒ 825,--.
Gemeente- De Gemeentebegroting van 1858 wordt uitvoerig besproken.Men zal
begroting Gedeputeerde Staten vragen een hogere Hoofdelijk Omslag te mogen heffen dan de
bestaande.
Burgerlijk Aan het Burgerlijk Armbestuur wordt autorisatie verleend om in
Armbestuur voorkomende gevallen zo nodig een proces te kunnen voeren.

29 december 1857 blz.315-321
Gedeputeerde- Gedeputeerde Staten hebben op de bij hen ingezonden stukken terzake
Staten van de belastingkohieren en de lening van het Burgerlijk Armbestuur, besluiten
596
genomen. Met name wordt een kapitaal van ƒ 2.100,--, tot dan toe in beheer bij de
administrerende goederen van de Heilige Geest Armen, overgedragen aan het Burgerlijk
Armbestuur. De raad discussieert nog over de vraag of hier nu van een voorschot van
een subsidie moet worden gesproken. Uiteindelijk wordt blijkens een integraal in de
notulen opgenomen verklaring van een subsidie gesproken.
Gemeente- De borgstelling van de gemeente-ontvanger wordt definitief in een akte
ontvanger van borgtocht vastgelegd.
Commissie In de Commissie van de Nationale Militie worden benoemd: de heren
Nationale Militie Von Geusau en Six.
Burgerlijk De heer Mulder, die reglementair moet aftreden als lid van het Burgerlijk
Armbestuur Armbestuur, wordt met vier van de vijf stemmen herkozen.
Commissie De commissie van plaatselijk schooltoezicht treedt per 10 januari 1958
Plaatselijke school af. De raadsleden krijgen een concept-besluit toegezonden waarin de waardering wordt
geuit voor de prestaties van de commissieleden, alsmede enige andere voorstellen
betreffende het onderwijs ter plaatse.
Veeziekten Tevens krijgen de raadsleden een aantal Provinciebladen toegezonden met regelingen
omtrent de
Ambacht inenting van vee tegen longziekten en de aanstaande opheffing van de Ambachten.

19 januari 1858 blz.322-326
Onder wi j s Per 1 januari 1858 is de nieuwe Lager-onderwijswet van kracht. Binnen drie jaar na de
597
eerste januari 1858 moeten de gemeentebesturen maatregelen hebben genomen tot
regeling van het lager onderwijs binnen de gemeente. Alle bestaande gemeentelijke en
provinciale regeling terzake vervallen dan. Vooruitlopend daarop besluit de raad de
jaarwedden van de onderwijzers vast te stellen op ƒ 800,-- voor de hoofdonderwijzer en
ƒ 330,-- voor elke hulponderwijzer. Bovendien ontvangt de hoofdonderwijzer nog eens
ƒ 25,-- voor elke kwekeling die er op zijn school wordt geplaatst. Ouders van kinderen
boven de 12 jaar en van kinderen die voortgezet onderwijs volgen wordt een
schoolgeldbijdrage gevraagd. Van kinderen beneden de leeftijd van 12 jaar wordt geen
schoolgeld meer geheven.
Wethouder Teneinde de voortgang van de dagelijkse gang van zaken te bevorderen is het volgens
de burgemeester noodzakelijk dat er een plaatsvervangende wethouder wordt
aangewezen. Met 5 van de 7 stemmen wordt als zodanig aangewezen de heer Jhr. mr.
W.A.A.L. von Geusau, voormalig burgemeester en thans raadslid.

26 januari 1858 blz.327-329
Onderwijs Het in de vorige vergadering gedane voorstel tot aanpassing van de jaarwedden van de
598
onderwijzers blijkt niet juist becijferd te zijn. De hoofdonderwijzer zou in plaats van
ƒ 800,-- een wedde moeten krijgen van ƒ 825,-- en de hulponderwijzers zouden in plaats
van ƒ 330,--, ƒ 314,-- per persoon moeten krijgen.
Ambachts- Mr. A. Six heeft bezwaren tegen een voorstel van Provinciale Staten als
bruggen zou de gemeente Voorburg 'uitsluitend belang hebben' bij de instandhouding van de
bruggen over de Vliet, te weten: de Oude Tolbrug, de Voorburgerbrug en de Wijckerbrug.
Dit 'uitsluitend belang' geldt met name niet voor de oude Tolbrug en de Wijckerbrug en
maar gedeeltelijk voor de Voorburgerbrug (Kerkbrug).Na zorgvuldig beraad benoemt de
raad een commissie ad hoc bestaande uit de heren Von Geusau en Six om het een en
ander nader te onderzoeken.

4 februari 1858 blz.330-334
Onderwijs In verband met op- en aanmerkingen van Gedeputeerde Staten worden de regelingen
599
betreffende het lager onderwijs in extenso in de notulen beschreven. In de regeling is
onder meer vervat:
1. Er bestaat één openbare lagere school;
vakken les gegeven;
2. Eventuele uitbreiding van het lager onderwijs zal in een avondschool
plaats vinden;
3. Zolang het gemiddelde aantal leerlingen beneden de 300 blijft zal er
één hoofdonderwijzer zijn, die geassisteerd wordt door twee
hulponderwijzers en één kwekeling;
4. De jaarwedden zijn respectievelijk: ƒ 825,--en ƒ 314,--, terwijl de
hoofdonderwijzer voor de ene kwekeling een toelage ontvangt van
ƒ 25,--;
5. De gemeente neemt alle kosten van het onderwijs voor zich;
6. Ouders van kinderen beneden de leeftijd van 12 jaar betalen
schoolgeldbijdrage
7. Voor kinderen die uitgebreid onderwijs wensen en voor kinderen
boven de 12 jaar wordt wel een nader te bepalen schoolgeldbijdrage
gevraagd. Het hiervoor genoemde besluit wordt aan Gedeputeerde
Staten toegezonden.
Ambacht/ 8. Provinciale Staten hebben bepaald dat in verband met de opheffing
ambachtsbruggen der ambachten de onderhoudskosten van de drie bruggen geheel ten laste van de
gemeente zouden komen. De gemeente zou -naar de mening van de Staten- 'uitsluitend
belang hebben'. De raad protesteert hier krachtig tegen. Immers: in het verleden kwamen
de onderhoudskosten altijd ten laste van de grondeigenaren van de beide ambachten
van Voorburg en Tedingerbroek en nooit ten laste van de ingezetenen van de gemeente.
De raad voorziet niet onaanzienlijke kosten voor de ophoging van de bruggen,
beschoeiingen, beplatingen, op- en afritten enzovoorts. Ook dit protest wordt schriftelijk
bij Gedeputeerde Staten ingezonden.

19 maart 1858 blz.335-340
Belastingen De kohieren van de hoofdelijke (personele) omslag en de hondenbelasting over 1858
600
worden vastgesteld. Tevens wordt een bezwaarschrift tegen de klasse-indeling van de
hoofdelijk omslag afgehandeld.
Algemeen Er zijn in het Algemeen Burgerlijk Wetboek bepalingen die worden
Burgerlijk overgelaten aan het plaatselijk reglement terzake. De raad stelt artikels-
Wetboek gewijs de wijzigingen en aanvullingen daar van vast.
Aankoop Per 1 juli 1858 worden de Ambachten definitief opgeheven. De
onroerend goed onroerende goederen van deze Ambachten kunnen worden aangekocht
van de door de gemeenten. In aanmerking komen onder andere:
Ambachten 1. - Het bruggehuisje aan de 'Voorburgsche brug' voor een door
deskundigen getaxeerd bedrag van ƒ 425,--;
2. - Eén derde gedeelte van het onderwijzershuis, met erf en tuintje voor
een bedrag van ƒ 450,--;
- idem van het Armbestuur van de Nederduits Hervormde Gemeente
voor eveneens een bedrag van ƒ 450,--;
- voor het laatste derde deel aan de Kerkmeesters van de
Hervormde Gemeente het bedrag van de kosten van vrije woning,
zolang de hoofdonderwijzer tevens koster is van de kerk.
Burgemeester en Wethouders zijn gemachtigd met partijen de nodige onderhandelingen
te voeren.

30 april 1858 blz.341-345
Graf De weduwe Wiggers uit Delft wil graag klimop laten groeien aan de beide uiteinden van
601
een aan haar toebehorend graf op de Algemene Begraafplaats te Voorburg. Het verzoek
wordt toegestaan onder de voorwaarde dat de klimop niet mag verwilderen.
Bureau In het bureau voor de stemopneming, alsmede in de commissie voor het
Stemopneming/ werk van de schutterij worden nieuwe leden aangewezen en tevens
Commissie worden.de beide tegenschatters herbenoemd.
Schutterij/
Tegenschatters
Onderwijs Gedeputeerde Staten hebben het reglement voor het onderwijs (zie 4 februari 1858) in
iets gewijzigde vorm aangenomen.
Verloting De jongedames-vereniging DORCAS wil -onder leiding van mevrouw de Baronesse van
Wassenaer- een loterij houden van door hen gemaakte handwerken en armenkleding.
De heren Von Geusau en Six worden benoemd in de commissie die deze loterij bij zal
begeleiden. Bij de stemming is met name de heer Cool tegen, omdat hij vreest dat
hierdoor de collecten ten behoeve van de armen minder zullen opbrengen.

10 juni 1858 blz.346-351
Aankoop De kerkmeesters van de Nederduits Hervormde Gemeente gaan accoord
onderwijzers- met de aankoop door de gemeente van 1/3 deel van de
woning onderwijzerswoning. Het blijkt echter een misverstand te zijn, dat de onderwijzer in zijn
602
kwaliteit van koster ook het recht van vrije woning heeft. Een en ander wordt in extenso
geregeld, zoals uit de notulen blijkt.
Grafkelder De heer A.Salm wil op de Algemene Begraafplaats een dubbele grafkelder stichten. Aan
de kerkmeesters van de Hervormde Kerk wordt toestemming verleend de vergunning
hiervoor af te geven, echter wel onder de voorwaarde dat de grafkelder te allen tijde 'rein
wordt gehouden'.
Gemeente- De Gemeenterekening over het jaar 1857 wordt uitvoerig besproken.
rekening
Burgerlijk De rekening over 1857 van het Burgerlijk Armbestuur
Armbestuur wordt goedgekeurd.

13 augustus 1858 blz.352-354
In deze vergadering werden alleen wat bestuurlijke zaken geregeld die van ondergeschikt belang waren
603

19 oktober 1858 blz.355-362
Contribuabelen Twee met name genoemde ingezetenen blijven weigeren de hun opgelegde aanslag in
604
de hoofdelijke omslag ad ƒ 1,75 te betalen. Eén contribuabele wordt vervolgd, omdat hij
houder is van een paard en een rijtuig op veren of riemen. De ander heeft echter geen
bezittingen van roerende of onroerende aard; zijn aanslag wordt daarom oninbaar
verklaard.
Kinderpokziekte De voorzitter leest een Verordening voor tot wering van de kinderpokziekte en andere
besmettelijke ziekten en ter bevordering van de koepokinenting. De bedoelde
Verordening wordt zonder algemene discussie en 'verrijkt' met een aanvulling,
aangenomen.
Verloskundige De heer P. Crans, gemeentelijke vroedmeester, is op 22 augustus 1858 overleden. In
zijn plaats wordt nu benoemd de heer J.Lage, medicinæ & artis obstétricine doctor *,
wonende alhier.
Straatverlichting Het raadslid de heer J. Cool verzoekt de straatverlichting uit te breiden, maar helaas is
daar geen geld voor.
Raadstukken Tevens verzoekt de heer Cool de regel, dat raadsleden bij hun aantreden een pakket
verordeningen krijgen uitgereikt en die bij hun aftreden weer moeten inleveren, te
wijzigen in die zin dat ze dat pakket gewoon kunnen kopen. De voorzitter zegt daarop dat
iedere ingezetene stukken van de gemeente tegen betaling kan verkrijgen en dat dus
ook de heer Cool, indien hij deze stukken wenst te behouden, het verschuldigde bedrag
daarvoor in de gemeentekas kan storten.
Burgerlijk Uit het verslag en de begroting van Burgerlijk Armbestuur blijkt ,dat er Armbestuureen
nadelig saldo van ƒ 335,20 is ontstaan. Dit tekort zal door de gemeente worden
aangevuld.
Gemeente- De behandeling van de Gemeentebegroting van 1859 wordt, gezien het
begroting vergevorderde uur, verdaagd naar dinsdag 26 oktober 1858.
* doctor in de medicijnen en de verloskunde

26 oktober 1858 blz.363-366
Gemeente- De Gemeentebegroting over 1859 is aan de raadsleden
begroting toegezonden. Géén der leden heeft behoefte aan een algemene discussie.Buiten
605
verhoging van de reguliere belastingen zullen er onder andere ook belastingen worden
geheven op steenkolen en brandhout.
Voorts worden er een aantal posten aan de begroting toegevoegd, te weten:
1 Kosten voor bevordering van de koepokinenting
2 Kosten voor verpleging van arme krankzinnigen.
Uiteindelijk heeft de voorgestelde begroting over 1859 een batig saldo van ƒ 2,20½.

23 november 1858 blz.367-376
Administrateur De heer H. Hemkes heeft aan Zijne Majesteit de Koning een verzoek gedaan
606
begraafplaats om administrateur van de burgerlijke begraafplaats te mogen blijven, maar
dit verzoek is afgewezen. Burgemeester en Wethouders stellen nu voor deze betrekking
voor de heer H.W. van der Kas.
Verpleging Voor een te Delft verpleegde krankzinnige, die in de gemeente Voorburg als armlastig
staat beschreven, is zowel bij de Koning als bij de Provincie subsidie aangevraagd, maar
tot op heden is daarop geen antwoord ontvangen.
Kinderpokziekte Gedeputeerde Staten hebben enige bedenkingen tegen de wijziging in de verordening
van wering kinderpokziekte. De bedenkingen slaan met name op ongevaccineerde
kinderen beneden de 16 jaar die in fabrieken werken. De verordening wordt in
overeenstemming met de wensen van gedeputeerdestaten gebracht.
Lager Onderwijs Al de verordeningen voor het Lager Onderwijs worden in extenso in de notulen van deze
vergadering opgenomen. Het gaat met name over hetaantal scholen, de jaarwedden van
de onderwijzers, de gevallen waarin schoolgeld zal worden geheven, de bedragen van
de schoolgelden en een verordening regelende de heffing van de schoolgelden.

28 december 1858 blz.377-379
Verpleging Voor de verpleging van de krankzinnige Leendert Jongejan in het Sint Joris-Gasthuis te
607
Delft wordt geen rijks- en geen provinciale subsidie toegekend. Daarenboven melden de
regenten van het gesticht dat genoemde Leendert Jongejan op 14 december jl. is
overleden.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1859 wordt overeenkomstig de wensen van Gedeputeerde
begroting Staten gewijzigd en weer opnieuw ingezonden.
Armbestuur De heer A. Balen van Andel is reglementair aan de beurt om per 1 januari 1859 af te
treden als lid van het Burgerlijk Armbestuur. Hij wordt echter bij acclamatie herkozen
als lid van dit bestuur
Onderstand De staat met de maximumbedragen voor het verlenen van onderstand voor het jaar 1859
wordt vastgesteld overeenkomstig die van 1858

13 januari 1859 blz.380-384
Jaarwedde De hoofdonderwijzer, de heer H. Hemkes, maakt aanmerkingen over de zijns inziens
608
onjuiste uitbetaling van zijn jaarwedde over 1858. Zijn jaarwedde over 1858 is namelijk
ƒ 62,62 lager dan het gemiddelde over de jaren 1853 tot en met 1857. De heer Hemkes
krijgt daarop dit bedrag uitgekeerd bij wijze van suppletie.
Lager Onderwijs Gedeputeerde Staten hebben enkele aanmerkingen op de voorgestelde
onderwijsregellingen. Zij vinden onder andere het schoolgeld van ƒ 1,-- te hoog en
wensen een paar wijzigingen in de Verordening en de Instructie voor de hoofd- en
hulponderwijzers. Een commissie ad hoc, bestaande uit de heren Von Geusau en Six,
wordt benoemd om de stukken in overeenstemming met de wensen van Gedeputeerde
Staten te brengen. Een definitief besluit wordt daarop verdaagd naar een volgende
vergadering.
Hulponderwijzers Op grond van nieuwe bepalingen dienen de hulponderwijzers eigenlijk opnieuw benoemd
te worden. Aangezien echter de raad de beide hulponderwijzers destijds reglementair
heeft aangesteld, besluit de raad de beide ondermeesters geen nieuwe benoeming te
geven.

21 januari 1859 blz.385-387
Onderwijs De heer H. von Geusau en de heer A. Six brengen rapport uit van de studie die ze
609
gemaakt hebben over de verordening op het Openbaar Lager Onderwijs en de instructie
van het hoofd- en de hulponderwijzers der Openbare Lagere School
De door beide raadsleden aangepaste concepten worden voorgelezen en met algemene
stemmen aangenomen.
Armbestuur De kwestie met het R.K. armbestuur is inmiddels geregeld en de gevraagde gelden zijn
afgedragen.

3 maart 1859 blz.388-393
Belastingen Burgemeester en wethouders leggen aan de raad voor de kohieren van de hoofdelijke
610
omslag en de hondenbelasting om althans voorlopig vast te stellen.. In de tijd dat de
kohieren ter inzage hebben gelegen zijn er enige bezwaarschriften ingebracht. Eén
bezwaarschrift resulteert in een verlaging van de belastingklasse en een ander wordt
afgewezen.
Straten De wethouders geven de verzekering dat de reparaties aan de keistraten in de loop van
dit jaar zullen worden uitgevoerd. Als dat niet zou gebeuren dan kan het kohier van de
hoofdelijke omslag met 1/3 verminderd worden, vindt de heer Six.
Borgtocht De borgtocht van de gemeente-ontvanger wordt gewijzigd. In plaats van een kapitaal van
ƒ 1.700,-- stelt hij nu een huis met toebehoren in Wateringen als borg.
Bruggen Uit de ambachtsrekening is gebleken dat de voormalige ambachtsbesturen en de
ingelanden van zowel het Ambacht Voorburg, als van de Tedingerbroek, ƒ 260,- per jaar
hebben besteed aan het onderhoud van wat wordt genoemd, de Wijcker-, Voorburger-
en Oude Tolbrug. De ambachtsbesturen stellen nu een 'omslag' voor, zodanig dat de
raad besluit een kapitaal te vinden, waarvan de rente minstens eveneens ƒ 260,- zal
opbrengen. De raad besluit echter eenparig niet op dit voorstel in te gaan.

22 maart 1859 blz.394-395
Gemeente- De lopende Gemeentebegroting over 1859 wordt, op verzoek van
begroting Gedeputeerde Staten, op een aantal punten gewijzigd. Met name de plaatsing van de
subsidie aan het Burgerlijk Armbestuur dient op een andere plek vermeld te worden.
611

28 april 1859 blz.396-398
Gemeenten Het verslag over de toestand van de gemeente over 1858 wordt schriftelijk aan de
612
raadsleden toegezonden en niet meer geheel voorgelezen. In de eerstvolgende
vergadering zal hierover worden overlegd..
Benoemingen De volgende (her)benoemingen voor bureaus en commissies vinden plaats::
a. Leden bureau voor stemopneming: de heren Six en Von Geusau
b. Commissie voor het werk van de schutterij:: de heren Wassenaer
van Catwijck en Von Geusau.
c. Als tegenschatters voor de personele belasting: M.W. Spoor en F.L.van Ruyven.
Belastingen Een aantal aanslagen personele belasting en hondenbelasting worden herzien.

3 juni 1859 blz.399-400
Aangezien drie van de vijf raadsleden afwezig zijn worden er in deze vergadering geen besluiten genomen.
613

16 juni 1859 blz.401-405
Onderwijs De heer J.C. Sander, hulponderwijzer te Voorburg, is benoemd tot hoofdonderwijzer in
de Lier en verzoekt daarom eervol ontslag.
Gemeente- De leden van de raad hebben de gemeenterekening over 1858
rekening ontvangen en gaan akkoord met dit stuk.
Armbestuur De jaarrekening van het Gemeentelijk Armbestuur over 1858 is tweeledig opgemaakt.
a. betreffende de Rooms Katholieke Armbestuur
b. betreffende de Heilige-Geest-Armen ( Hervormde Diaconie ).
614
Het Rooms Katholiek Armbestuur heeft subsidie genoten. De Heilige-Geest-Armen
daarentegen niet. Dit alles heeft te maken met een controverse tussen de twee
instellingen. De uitgaven van de Hervormde Diaconie omvat posten die in strijd zijn met
het contract met het Gemeentelijk Armbestuur.
De rekening van de Rooms Katholiek Armen wordt goedgekeurd, maar die van de
Heilige-Geest-Armen niet.
Burgemeester en Wethouders zullen proberen met laatstgenoemd College te spreken
over een betere samenwerking.

21 juli 1859 blz.406-409
Hulponderwijzer In de Haarlemsche Courant en het weekblad " De Wekker " is een advertentie gezet voor
615
een hulponderwijzer ter voorziening in de vacature per 1 augustus van hulponderwijzer
J.C. Sander.
Aangemeld hebben zich :
1. J.J.M. van Noppen uit Vlissingen;
2.Sikko Klaassen Uri uit Rijswijk;
3.Ernst Jansma uit Rhoon.
Uit deze drie kandidaten wordt uiteindelijk de heer Sikko Klaassen Uri wordt met
algemene stemmen benoemd.
Raadkamer Het oude contract betreffende de huur van de Raadkamer wordt beëindigd en vervangen
door die van 8 maart 1856.
Verlichting De bewoners van zowel het Oosteinde als het Westeinde wensen meer verlichting, maar
dat gaat de begroting te boven. De Burgemeester zal de raad voorlichten over te maken
kosten voor uitbreiding.

26 augustus 1859 blz.410-415
Verlichting Een aantal bewoners van het Oosteinde hebben een verzoek ingediend om het aantal
616
lantaarnpalen in hun straat met vijf uit te breiden op met name door hen vermelde
plaatsen en dan bovendien voorzien van een zogenoemde Engelse lamp. De
Burgemeester deelt mee dat uit zijn studie blijkt dat één lantaarn ƒ 22,50 gaat kosten en
de kosten voor de verlichting van één lantaarn komt neer op ƒ 30,-- per jaar. De
begroting laat dit echter niet toe en dit zal dan ook aan de adressanten worden
medegedeeld.
De heer A. Six gaat verder op de kwestie van de verlichting in. Als die vijf lantaarns een
bezwaar zijn, zou men met een minder aantal genoegen kunnen nemen. Bijvoorbeeld
drie aan het Oosteinde, één aan de Achterweg bij de Laan van Nieuw Oosteinde en één
bij Middenburg op de Herenweg.
Verlichting De Burgemeester heeft onderhandeld met de vorige aannemer over de aanbesteding
van de verlichting. De totale kosten zullen ƒ 300,-- bedragen.
Begroting Burgemeester en wethouders leggen de begroting van het Burgerlijk
ArmbestuurArmbestuur voor aan de raad. Deze begroting gaat gepaard aan een
memorie van toelichting.
Tevens is een rechtskundig advies ingewonnen bij de heer mr. G.Delprat over de kwestie
met de Nederlands Hervormde Gemeente van Voorburg over het armwezen. Dit
rechtskundig advies is tevens in handen gesteld van de Kerkeraad van de Hervormde
Gemeente.
Uit de raad wordt een commissie ad hoc samengesteld, bestaande uit de heren Six en
Von Geusau, die de stukken zal bestuderen en eind september aan de raad advies uit
zal brengen.
Raadsleden De geloofsbrieven van de herbenoemde raadsleden, de heren N.J. Mulder en jhr.mr.
W.A.A.L. von Geusau, worden onderzocht en in orde bevonden.

6 september 1859 blz.416-420
Raadsleden De heren Mulder en Von Geusau worden beëdigd en als raadslid geïnstalleerd. De
Burgemeester spreekt hen in gloedvolle bewoordingen toe.
Raadsleden De als raadslid herkozen heer N.J. Mulder was tevens wethouder. Staande de
617
vergadering wordt hierin voorzien door de heer Mulder opnieuw tot wethouder te kiezen.
Accijns Het rijk wil de accijnzen op gedistilleerd verhogen. De gemeente wil hierbij niet achter
blijven en overweegt een aparte gemeentelijke heffing op gedistilleerd en verhoging van
de gemeentelijke opcenten op de rijksaccijns. Een commissie ad hoc, bestaande uit de
heren Six, Balen van Andel en Von Geusau moet een gemeentelijke
belastingverordening gaan voorbereiden.
Commissie De commissie Armenzaken sluit zich aan bij het advies van mr. Delprat. De
Armenzaken kerkeraad van de Nederlandse Hervormde Gemeente krijgt hierop eervol ontslag als
wettelijk vertegenwoordiger van het Burgerlijk Armbestuur.
De heer Mulder wordt nu als plaatsvervanger benoemd en hij kan de zaken van de
Heilige-Geest-Armen gaan vertegenwoordigen.

6 oktober 1859 blz.421-429
Schutterij Het Bataljon van de Rustende Schutterij doet opgave van de gemaakte onkosten.
Burgemeester De Commissaris des Konings deelt mede dat Zijne Majesteit de Koning aan heer O.
618
Baron van Wassenaer Catwijck per 1 november aanstaande eervol ontslag als
burgemeester van Voorburg heeft verleend.
Verlichting De heer mr. A. Six pleit voor een afgewezen zaak: de brief van de heer A. Salm cum
suis, betreffende de verlichting aan het Oosteinde. ( Zie raadsverslag van 26 augustus
1859 ). Briefschrijvers hebben gepleit voor uitbreiding van de verlichting met vijf
lantaarnpalen, omdat het vooral bij donkere maan aan het Oosteinde zo duister is. De
burgemeester houdt echter vol door te beweren dat er geen krediet voor is, maar, zegt
hij, als de verzoekers zelf de verlichting willen betalen, dan wil hij het in overweging
nemen.
Eigendommen De wettelijk voorgeschreven staat van gemeentelijke eigendommen, voor het eerst
vastgesteld in 1852, is aangevuld. De raad neemt dit voor kennisgeving aan, waarop de
staat naar Gedeputeerde Staten zal worden gezonden.
As en vuilnis Er bestaat weinig interesse om haardas en vuilnis te pachten; het brengt
immersnauwelijks iets op! Burgemeester en wethouders krijgen de volmacht verdere
besprekingen voor het verpachten te voeren.
Hoofd- De jaarwedde van de hoofdonderwijzer wordt volgens Koninklijk Besluit
onderwijzer gebracht op ƒ 975,-- per jaar.
Gemeente- Naar aanleiding van de aan de raad voorgelegde begroting over het jaar 1860
begroting worden de volgende zaken aan de orde gesteld:
Gemeente- Het raadslid Cool doet een voorstel om de jaarwedde van de gemeentesecretaris te
secretaris verhogen. Hij verricht immers allerhande extra werkzaamheden waar geen beloning
tegenover staat. Hij doet werkzaamheden ter uitvoering van de wetten op het
Armbestuur, de Lager Onderwijswet en is bovendien secretaris-penningmeester van het
Burgerlijk Armbestuur. De heer Von Geusau brengt daar echter tegen in dat de
jaarwedde van de secretaris reeds enige jaren geleden aanmerkelijk is verhoogd. Het
voorstel van de heer Cool wordt daarop verworpen.

Vervolg van: 6 oktober 1859 blz.421-429
Hoofd- De heer Cool stelt voor ook de jaarwedde van de hoofdonderwijzer te
Onderwijzer verhogen. Als argument geeft hij op dat de hoofdonderwijzer zich zo verdienstelijk maakt
619
om jongelui buiten de schooluren op te leiden tot onderwijzer. Dit voorstel wordt echter
ook met zes tegenstemmen verworpen.
Belastingen De tarieven van de bestaande belastingen worden voor 1860 opnieuw vastgesteld en
een nieuwe belasting op gedistilleerd ingevoerd.
Begroting De begroting 1860 wordt uiteindelijk vastgesteld met een batig saldo van ƒ 17,16. Zes
leden stemmen voor en een lid ,de heer Cool, tegen.
Armbestuur De verslagen en de begrotingen van zowel het kerkelijke als het burgerlijk Armbestuur
worden voorgelegd en in stemming gebracht. De staat met de begroting van het rooms-
katholieke armbestuur sluit met een batig slot van ƒ 88,31½ en die van de Heilige-Geest-
Armen met een nadelig slot van ƒ 47,40½.
Gemeente- In verband met de ontslagaanvraag van de burgemeester moet de gemeente-
secretarie secretarie weer verplaatst worden naar de oude locatie op Swaensteijn. De huidige
eigenaar van Swaensteijn, de heer P. Mooij heeft de kamer echter, met veel kosten in
een logeerkamer, getransformeerd. De heer Mooij toont zich echter bereid om die kamer
weer geschikt te maken als secretarie, maar dan moet de gemeente dit voor tien jaar van
hem huren. De tien jaren vindt de raad te veel en het worden er uiteindelijk vijf.
Burgemeester en wethouders worden verder gemachtigd om bij de heer Mooij te
onderhandelen over het opnieuw in gebruik nemen van de raadkamer. De -nieuwe-
secretarie zal echter ook een nieuwe kas moeten aanschaffen en de kast, destijds van
de heer Mooij gekocht, zal weer aan hem worden overgedragen.

21 oktober 1859 blz.430-436
Begrafenis Gedeputeerde Staten hebben besloten de beslissing op het voorstel begrafenisrechten te
heffen, te verdagen tot eind maart 1860.
Belastingen Burgemeester en Wethouders brengen de voorlopige kohieren van de hoofdelijke omslag
en een supplementoir kohier in de hondenbelasting ter tafel.
As en vuilnis Het ophalen van haardas en huisvuil is vanwege de geringe opbrengst nauwelijks te
620
verpachten. Bovendien is de asschuur zo slecht dat die nodig moet worden vervangen.
De burgemeester heeft een kostenopgaaf laten opstellen voor het maken van een
nieuwe stenen schuur. Dat zou ƒ 2.000,.-- moeten kosten. Daarenboven zijn er een
aantal materialen en een paard nodig. Die kosten zijn ook ten laste van de gemeente.
Accijns Geruchten willen dat Stompwijk wel en Zoetermeer niet de belasting op gedistilleerd
gaan invoeren. Hoe dan ook . De vroeger gestelde voorwaarde dat, als ook de
omliggende gemeenten die belasting zouden gaan invoeren, Voorburg dit dan ook zou
gaan doen, wordt verworpen. De burgemeester heeft intussen zijn huiswerk gedaan en
legt aan de raad een concept-verordening, met alle daarbij behorende stukken, voor. De
raad ziet af van het artikelsgewijs voorlezen van de stukken. Als belangrijkste motivatie
deze belasting in te voeren wordt in de notulen vermeld, dat het uit een zedelijk oogpunt
algemeen gewenst is deze belasting op het gedistilleerd in te voeren en dat bovendien
deze gemeente niet behoort achter te blijven.

25 oktober 1859 blz.437-457
As en vuilnis De commissie ad hoc, bestaande uit de heren Cool en Six, hebben zich overde
621
problematiek van het ophalen van as en vuilnis gebogen. Voor een geringe vergoeding
voor onkosten, reparaties en dergelijke blijkt de huidige vuilnisophaler, de heer Tewis,
bereid, dit werk voort te zetten. Voorwaarde is daarbij is echter wel, dat er een contract
van vijf jaar komt en dat de heer Tewis de voorkeur krijgt, ook als er onverwacht toch nog
een andere gegadigde opdoemt. Verder besluit de raad deze aangelegenheid in handen
van het college te leggen.
Accijns De uit 29 artikelen bestaande Verordening op de heffing van een belasting op
gedistilleerd en likeuren in de gemeente Voorburg, alsmede de daarbij behorende
memorie van toelichting staat in extenso in de raadsnotulen vermeld. (Pagina 439 tot en
met 454)
Burgemeester De scheidende Burgemeester, Otto Baron van Wassenaer Catwijck, houdt een korte,
plechtige afscheidsrede, waarin hij zich in het bijzonder richt tot de wethouders en met
name de secretaris lof toezwaait.
De heer Mulder verontschuldigt zich dat hij het woord heeft gevraagd (de heer Balen van
Andel is echter niet aanwezig) en beantwoordt -namens de raad- de loftuitingen van de
burgemeester.
Wethouder De burgemeester bedankt nogmaals, nu ook de heer Mulder, maar leest direct daarna
een open brief voor van diezelfde wethouder, waarin deze aankondigt zijn ontslag te
willen nemen als wethouder. Als reden voor dit ontslag geeft hij aan dat hij zich niet
langer kan verenigen met de manier waarop sommige raadsleden aanmerkingen menen
te moeten maken op de gang van zaken in het dagelijks bestuur van de gemeente.
Burgemeester De heer A. Six, vraagt ten slotte nog het woord en voegt als laatste de burgemeester ook
nog enige lovende woorden toe.
(Over de kwestie met de wethouder wordt in deze vergadering met geen woord meer
gerept.)

29 oktober 1859 blz.458-461
Wethouder De Burgemeester, die eigenlijk al afscheid had genomen, heeft voor deze bijzondere
622
gelegenheid toch de voorzittershamer weer ter hand genomen en wel... om een nieuwe
wethouder te kiezen en -zoals hij zelf zegt- aan zijn opvolger een volledig college na te
laten. De heer Balen van Andel dankt de burgemeester uitdrukkelijk voor deze bijzondere
zorg.
Uit de nu volgende stemming blijkt de heer N.C. Mulder vijf stemmen op zijn naam te
hebben gekregen en dat twee stemmen zijn uitgebracht op de heer Jhr.mr. W.A.A.L. von
Geusau. De heer Mulder is dus herkozen. De heer Mulder is zeer vereerd door het in
hem gestelde vertrouwen. Desondanks meent hij een serieuze waarschuwing te moeten
laten horen aan het adres van raadsleden, die zich te veel met het dagelijks bestuur
bemoeien. Hij maakt dan ook het voorbehoud dat hij weer zal aftreden, zodra dat
duidelijk wordt.
Gemeente- De heer A. Six heeft een brief geschreven, waaruit blijkt dat hij de gemeente-
ontvanger ontvanger, de heer J.E. Doornbos, grove nalatigheden aanwrijft. Zijn boeken zouden niet
kloppen en hij vervolgt wanbetalers onvoldoende. Voldoende redenen om de ontvanger
voor een bepaalde tijd te schorsen uit zijn ambt.
Burgemeester en Wethouders stellen echter dat er geen enkele nalatigheid aan de orde
is. De heer Six trekt hierop gemotiveerd zijn klachten in. Welke zijn precieze motivering
is, staat niet in de notulen vermeld. De klachtenbrief wordt hierop voor kennisgeving
aangenomen.
As en vuilnis De heer A.Tewis heeft het ophalen van huisvuil aangenomen onder de in de vorige
vergadering uiteengezette voorwaarden en betaalt de gemeente jaarlijks hiervoor een
bedrag van ƒ 30,--.

11 november 1859 blz.462-466
Burgemeester Een commissie , bestaande uit de heren Von Geusau en Six, leiden de pas benoemde
623
burgemeester, de heer Mr. A.J. Hoekwater, de vergadering binnen. Nadat de nodige
formaliteiten zijn afgehandeld, neemt de oudste wethouder, de heer Balen van Andel, het
woord, richt zich tot de burgemeester en heet hem van harte welkom in Voorburg. Als hij
vervolgens de bij het ambt van burgemeester behorende.onderscheidingstekens heeft
ontvangen en zijn voorzittersplaats heeft ingenomen, wordt hij -en dat is nieuw- aan
enige gemeente-ambtenaren voorgesteld. Dat zijn de heer F.L. van Ruyven, de bode, J.
van den Heuvel, de veldwachter, J. Bogerd, de 'dienaar van policie' en verder niet bij
naam genoemde rijkscommiezen, die als ambtenaar van de plaatselijke belastingen
fungeren en de keurmeesters van het vlees en het spek. Nadat de burgemeester hen
kort heeft toegesproken, gaat hij direct over tot de orde van de dag en zit de vergadering
verder voor. Het laatste punt van deze vergadering houdt in dat de nieuwe burgemeester
tevens wordt benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand.
Belastingen De burgemeester van Voorschoten deelt mede dat hij namens zijn gemeente overleg
heeft gevoerd met de inspecteur van de directe belastingen te
's-Gravenhage. Genoemde inspecteur heeft hem een aanbieding gedaan om de heffing
en invordering van de belasting op gedistilleerd en likeuren over te laten aan een tweetal
rijkscommiezen. De heer Von Geusau is destijds, toen hij bezig was de Verordening op
te zetten, aanwezig geweest bij een vergadering over deze aangelegenheid en hij stelt
zich daar veel van voor. Zonder stemming wordt het voorstel van de burgemeester van
Voorschoten aangenomen en goedgekeurd.

23 december 1859 blz.467-475
Onderstand Gedeputeerde Staten geven de wens te kennen dat de maxima van de uit te keren
624
onderstand voor alle gemeenten in de provincie gelijkelijk opgaan. De burgemeester stelt
dat er op dit punt reeds gemeen overleg met de omliggende gemeenten is geweest en
dat de maxima niet noemenswaard afwijken. Bovendien kan het in sommige gevallen
gewenst zijn daar willens en wetens van af te wijken. De staat met uitkeringen voor het
jaar 1860 wordt daarop -in overeenstemming met die van 1859- vastgesteld en in
tweevoud naar Gedeputeerde Staten toegezonden.
Om deze zaak grondig uit te zoeken wordt er een commissie ad hoc ingesteld bestaande
uit de heren mr. A.J. Hoekwater en Jhr. mr. W.A.A.L. von Geusau.
Armbestuur De Diaconie van de Nederduits Hervormde Gemeente wenst voor de uitgaven voor de
Heilige Geest Armen over 1858 een definitieve afrekening en decharge. Ze willen tevens
uitkering van het teveel wat over 1858 aan de Heilige Geest Armen is uitgekeerd. De
kerkeraad krijgt hierop volledige decharge. De rekening over 1858 wordt goedgekeurd,
eindigend op een nadelig slot van ƒ 47,90. Dit bedrag wordt uiteindelijk door het
Burgerlijk Armbestuur aan de diaconie uitgekeerd.
Commissie Tot leden van de Commissie tot het toekennen en afgeven der attesten en
Nationale Militie certificaten voor de Nationale Militie worden de heren Von Geusau en Six aangewezen.
Armbestuur De heer N. Mulder, die reglementair af moet treden als lid van het Burgerlijk Armbestuur,
wordt opnieuw gekozen als lid.
Vroedmeester De heer J. Donkersloot, medicinæ doctor en tevens heel- en vroedmeester vraagt de
plaats in te kunnen nemen van de tweede gemeentelijke vroedmeester, aangezien de
heer P.Crans is overleden. Er zijn binnen de gemeente steeds twee vroedmeesters die
beurtelings om het jaar hun functie als zodanig uitoefenen. Dokter Donkersloot wordt nu
als tweede vroedmeester aangewezen en wel tegen een jaarwedde van ƒ 125,-- per
beurtjaar.

17 januari 1860 blz.476-478
Onderstand De commissie ad hoc, die onderzocht heeft of de gemeente tegemoet moet komen aan
625
het verlangen de maxima van de verleende onderstand terug te schroeven, vindt dat
de staat van uitgaven over 1860 onveranderd kan blijven.
As De heer Cool merkt op dat het ophalen van haardas zo veel mogelijk vóór de middag
dient plaats te vinden en dat dat nog al eens te wensen over laat. De burgemeester
zegt toe hierover met de asophaler te zullen praten.

16 maart 1860 blz.479-484
Lager Onderwijs De verordening op het Lager onderwijs dient op een aantal punten bijgeschaafd te
626
worden. Met name voor wat betreft de leeftijd van de leerlingen. Zij moeten op de 1e
januari of op de 1e juli hun zesde jaar zijn ingetreden en hun dertiende jaar nog niet
hebben bereikt. De concept-verordening is reeds gemaakt en wordt nu direct
goedgekeurd.
Belastingen De hoofdelijke omslag gaat uit van een uitgebreid klassenstelsel. Er zijn er maar liefst
zestien. De aanslagen van een aantal prominente figuren worden herzien, door deze in
een andere (hogere) klasse te plaatsen. De belasting gaat uit van klassen. Voor een
aantal nogal prominente figuren wordt de klasse herzien. De naam van de vroegere
burgemeester O. Baron van Wassenaer Catwijck wordt van het kohier geschrapt
omdat hij wordt geacht niet meer in deze gemeente te wonen. Uiteindelijk wordt de
opbrengst van het kohier, inclusief 3% voor oninbare posten, vastgesteld op
ƒ 1.636,84½.Het kohier van de hondenbelasting daarentegen moet ƒ 137,--
opbrengen.

25 april 1860 blz.485-490
Ingekomen stukken Deze zijn voornamelijk van bestuurlijke aard.
Kerkhof De zuidwestelijke muur van het kerkhof is ingestort en er dient een vervangende
627
afscheiding gemaakt te worden. De vraag rijst -en dit ook vanwege de kosten-, of het
weer een gemetselde muur moet worden , of dat volstaan kan worden met een houten
omheining of een rasterwerk. De kosten van het herstel of de vervanging zijn reeds
berekend. De raad en wethouders worden gemachtigd hierover met de kerkmeesters van
de voelt het meest voor de goedkoopste oplossing, dus, een houten omheining.
Burgemeester Nederduits Hervormde Gemeente te overleggen en voor de verdere
uitvoering zorg te dragen.
Belasting De verordening tot ampliatie (=uitbreiding) van de verordening op de
verordeninginvordering van de plaatselijke belasting op het gedistilleerd wordt op een
aantal -merendeels technische- punten bijgewerkt.
Commissies Tot leden van de volgende commissies worden benoemd:
a.Bureau voor stemopneming: Jhr.mr. W.A.A.L. von Geusau en mr. A. Six;
b.Commissie voor het werk van de schutterij: Mr. A.J. Hoekwater, voorzitter en mr. A.Six,
lid en als respectievelijk plaatsvervangend voorzitter en lid de heren mr.A. A.Six en I.
Baas. Als geneeskundigen worden toegevoegd de heer I. Lage en I. Donkersloot.
c.Tot tegenschatters van 's Rijks Personele Belasting: de heer M.W. Spoor, zadelmaker
en . van Ruijven, bode.

15 mei 1860 blz.491-498
Bruggen De commissaris des konings heeft een brief geschreven, waarin hij te kennen geeft dat
628
het in het belang van de gemeente is, als zij het beheer van de Oude Tol, de Voorburger-
en de Wijckerbrug op zich zou nemen. Deze mening wordt ingegeven door het bestuur
van de Tedingerbroekpolder over de Oude Tol, Voorburgse en Wijcker bruggen. Een
aantal raadsleden tonen aan dat het beheer van die bruggen thuis hoort bij het
Hoogheemraadschap van Delfland. Dat de gemeente alleen destijds gelden beschikbaar
heeft gesteld voor de allernoodzakelijkste reparaties. Gedeputeerde Staten zijn echter
steeds weifelachtig gebleven op de vraag, wie er nu voor het onderhoud aansprakelijk
moet zijn. Met algemene stemmen vóór wordt nu aan Gedeputeerde Staten
medegedeeld, dat de raad zich niet kan belasten met het hier bedoelde beheer van de
drie bruggen.
Asschuur Het destijds gedane voorstel op de plaats van de oude asschuur een nieuwe neer te
zetten voor een bedrag van ƒ 2.000,-- en dan bovendien de erfpachtsovereenkomst voor
het benodigde stuk grond te verlengen, blijkt ietwat overhaast te zijn gedaan. Nu blijkt -
volgens de heer Cool- dat er elders in de gemeente gewoon een stuk grond daarvoor
gekocht kan worden en dat er in de gemeente Loosduinen 'n asschuur is verrezen dat
maar ƒ 850,-- heeft gekost. Die asschuur in Loosduinen is blijkbaar niet alleen veel
kleiner, maar ook nog veel minder deugdelijk. Het voorstel van de heer Cool heeft
uiteindelijk meer vóór- dan tegenstemmers en wordt dus aanvaard. De heer Cool neemt
het op zich om Burgemeester en wethouders te informeren over het aan te kopen stuk
grond en de burgemeester zal de notaris mededeling doen dat het passeren van de acte
van erfpacht voorshands niet doorgaat.

Vervolg van: 15 mei 1860 blz.491-498
Gemeentesecretaris De werkzaamheden van de gemeentesecretaris, die tevens gemeenteontvanger is,
629
geven aanleiding tot veel kritiek. Het bijhouden van de -ontvangerregisters laat veel te
wensen over. Dit wordt niet zozeer veroorzaakt door opzettelijk plichtsverzuim van de
secretaris, maar meer door het feit dat de secretaris te veel taken op zijn schouders
gelegd heeft gekregen. Hij is immers behalve secretaris, ook gemeente-ontvanger en
tevens penningmeester van het Burgerlijk Armbestuur. Dat is allemaal voor één kracht
teveel. Er worden een aantal mogelijkheden genoemd om tot verbetering te geraken,
maar eerst mag de secretaris -bij wijze van uitzondering- zijn visie geven. Voorgesteld
wordt hem te ontlasten van het penningmeesterschap van het Burgerlijk Armbestuur. De
secretaris ziet niets in het splitsen van de functie van secretaris en die van gemeente-
ontvanger en blijkt uiteindelijk bereid om uit te zien naar een 'jongmensch' die hem als
klerk, vooral voor ontvangerswerkzaamheden, zal moeten assisteren. Maar... die hij ook
zelf zal moeten gaan betalen. De aanvankelijke dreiging dat de secretaris ontslag zou
moeten nemen is nu van de baan en van zijn -onbetaalde- baan van penningmeester van
het Armbestuur is hij verlost.

23 mei 1860 blz.498-506
Asschuur De kwestie van de asschuur komt weer in alle hevigheid en omvang ter tafel. Het door de
630
heer Cool bedoelde stuk grond blijkt niet binnen de gemeente te liggen. Het ligt namelijk
in de Tedingerbroek tegenover het Instituut van de heer Ingenhoes. Het komt daarom
hiervoor niet in aanmerking en bovendien, menen Burgemeester en Wethouders, komt
daardoor het ophalen van as nog meer in de knel dan het nu al is. De heer Cool krijgt
enige vegen uit de pan, nu blijkt dat zijn stuk grond niet binnen de gemeente is gelegen.
Er worden lange preadviezen, verklaringen en plannen op tafel gelegd welke in extenso
in de notulen uiteengezet.(Pagina's 489-499-500-501-502 en 503)., De schuur komt er
uiteindelijk wel en die zal totaal zo'n ƒ 2.000,--gaan kosten. Maar daartoe moeten
allereerst vroeger genomen raadsbesluiten, tot ergernis van sommige raadsleden,
worden ingetrokken.
Kerkhof Het voorstel om een houten schutting te plaatsen in plaats van de omgevallen,
gemetselde ringmuur te herstellen, wordt door de kerkmeesters verworpen.

9 juni 1860 blz.507-509
Hulponderwijzer De hulponderwijzer, de heer J. Schmal, vraagt en krijgt eervol ontslag omdat hij de
functie van hoofdonderwijzer in Vianen heeft aanvaard.
Als hulponderwijzer wordt nu benoemd de in de gemeente wonende
heer L. Akkerhuis.
Secretaris De secretaris heeft zijn 'jongmensch' gevonden. Burgemeester en Wethouders zullen
631
onderzoeken of deze voldoende bekwaam is. De dreiging van ontslag aan de secretaris
is te elfder ure afgewend, ondanks het feit dat de secretaris de termijn waarbinnen hij
een geschikte kandidaat zou zoeken reeds met een week had overschreden.

6 juli 1860 blz.510-515
Arts voor Armen De heer J.P.C. van Toornenburgh, genees- heel- en verloskundige alhier, verzoekt te
632
zijner tijd in aanmerking te mogen komen voor de bediening der bedeelden en armen.
Het verzoek wordt voor kennisgeving aangenomen.
Kerkhof Gedeputeerde Staten hebben het raadsbesluit tot herstel van de omgevallen
kerkhofmuur goedgekeurd. Het herstelwerk zal ondershands aanbesteed worden.
Asschuur Gedeputeerde Staten wensen te weten hoe de gemeenten denkt te komen aan de
nodige ƒ 2.000,-- voor de nieuwe asschuur. De raad laat gedeputeerden weten dat het
benodigde geld hiervoor gevonden zal worden uit de te verwachten opbrengst van de
belasting op gedistilleerd. Er is geraamd dat de opcenten ƒ 1.000,-- zullen opbrengen; de
eigen belasting ƒ 800,--; de belasting op het buitenlands gedistilleerd ƒ 100,-- en op de
likeuren nog eens ƒ 100,--. Totaal dus ƒ 2.000,--. Deze raming wordt opgestuurd naar
Gedeputeerde Staten, omdat op de primitieve begroting de opbrengst nog memorie was
geraamd.
Gemeente- De Gemeenterekening van 1859 wordt goedgekeurd.
rekening
Armbestuur De rekening van het Burgerlijk Armbestuur over 1859 wordt goedgekeurd.
De rekening is drieledig opgebouwd. Het gedeelte voor de rooms-katholieke armen sluit
met een batig saldo van ƒ 567,24; dat van de Heilige-Geest-Armen met een batig slot
van ƒ 67,11½ en dat van de niet-confessionele armen heeft een batig slot van ƒ 88,43½.
Gemeente- De door de secretaris voorgedragen klerk is na een proeftijd van acht dagen
secretaris en afgekeurd. Nu heeft de secretaris de heer H.W.v.d.Kas, klerk op het kantoor
-ontvanger van de rijksontvanger, bereid gevonden voor een beloning van ƒ 80,--, 'ten koste en
pericule'* van de secretaris te fungeren als assistent-ontvanger. In z'n vrije tijd moet deze
klerk dan ook werkzaamheden ter secretarie gaan verrichten als hulp van de secretaris.
De raad is onverdeeld blij met deze gunstige afloop.
*Pericule: letterlijk: bij gevaar. Met andere woorden: de ontvanger moet zelf de lusten en de lasten van de door hem 'geagreëerde'
oftewel toegelaten persoon dragen.

21 augustus 1860 blz.516-521
Gemeentebegroting- De Gemeentebegroting van 1861 ligt ter inzage.
Burgerlijk Het Burgerlijk Armbestuur legt zowel het verslag over 1859, alswel de
Armbestuur begroting over 1861 ter tafel. Uit een begeleidende brief blijkt tevens dat de procedure
met het rooms-katholieke Armbestuur een bedrag heeft gevergd van ƒ 520,--.
Huisnummers De Verordening op het nummeren van huizen zal binnenkort behandeld worden.
Burgerlijk Het Burgerlijk Armbestuur vraagt een subsidie van ƒ 175,-- voor het doen Armbestuurvan
633
uitgaven wegens onderstand en te verstrekken geneeskundige hulp aan armen, die
alhier domicilie van onderstand hebben. Voorwaarde is overigens wel dat de subsidie
wordt aangewend voor armen, die op geen andere manier onderstand kunnen verkrijgen.
Hulponderwijzer Op een geplaatste advertentie in de Haarlemsche Courant om in de vacature van
hulponderwijzer op de openbare lagere school te voorzien is slechts één reflectant
gekomen. De heer Leendert Akkerhuis, thans huisonderwijzer en reeds waarnemend
hulponderwijzer, wordt tegen een jaarwedde van ƒ 300,-- benoemd.
Kerkhof Het herstel van de kerkhofmuur is ondershands aanbesteed en wordt gegund aan de
metselaar P.W. de Zwart voor een bedrag van ƒ 202,--. Intussen is gebleken dat ook de
rest van de muur bouwvallig is geworden, maar dat voor herstel daarvan geen gelden
beschikbaar zijn. De voorzitter stelt nu voor dit werk door het college van dagelijks
bestuur te doen uitvoeren.
Begroting De voorzitter stelt voor om uit de post onvoorziene uitgaven de volgende bedragen naar
de daarop betrekking hebbende posten over te schrijven. Voor de subsidie aan het
Burgerlijk Armbestuur: ƒ 175,--; voor het herstel van de kerkhofmuur: ƒ 207,--; voor een
meerder bedrag aan erfpacht in plaats van huur voor de nieuwe asschuur: ƒ 12,-- en
voor bijwerken van de kadastrale leggers.
Asschuur De openbare aanneming van de nieuwe asschuur is geschied en gegund aan de
meestertimmerman A.G. Audier voor een bedrag van ƒ 1.949,--.

Vervolg van: 21 augustus 1860 blz.516-521
Verlichting De voorzitter stelt voor om het contract voor de openbare verlichting, dat binnenkort
634
afloopt, onder dezelfde voorwaarden weer voor een jaar te verlengen. Burgemeester en
wethouders krijgen hiertoe de nodige autorisatie. De heer Cool herhaalt zijn wens om
uitbreiding te gaan geven aan de openbare verlichting en wel met name in het oostelijke
deel van de gemeente.

4 september 1860 blz.522-527
Wethouder Eerst gisteravond is ontdekt dat de heer N.C. Mulder reglementair als wethouder dient af
635
te treden. De verkiezing van een nieuwe wethouder moet nu als een aanvullend punt van
de agenda worden beschouwd. Bij de stemming blijkt de aftredende wethouder zes van
de zeven stemmen op zich verenigd te hebben en wordt dus herkozen. De burgemeester
wenst zowel zichzelf als de heer Mulder geluk met deze herverkiezing.
Bruggen Een commissie uit Gedeputeerde Staten hebben een vergadering belegd met
Burgemeester en wethouders over de kwestie van het beheer en het onderhoud van de
Oude Tolbrug en de Voorburger- en Wijckerbrug en daarover wordt nu rapport
uitgebracht. Na aanvankelijk het idee verworpen te hebben dat de gemeente
aanmerkelijk belang had bij de instandhouding en het beheer van de drie bruggen en dat
eigenlijk het Hoogheemraadschap van Delfland de meest aangewezen instantie is, is het
college hier nu van terug gekomen. De kwestie geeft aanleiding tot een langdurig en in
extenso beschreven debat binnen de raad. De belangrijkste vraag blijft of het
beschikbare kapitaal wel voldoende rente zal blijven opbrengen om daarvan de bruggen
te onderhouden. En zal de provincie echt bijspringen als de raad om subsidie aanklopt?
Gezien al deze onzekerheden wordt het voorstel van de voorzitter om de bruggen in
beheer en onderhoud te nemen met vier tegen drie stemmen afgewezen!

8 oktober 1860 blz.528-534
Burgemeester Gedeputeerde Staten hebben nieuwe normen opgesteld voor de salarissen van de
636
burgemeester en de secretaris. In gemeenten beneden de 4000 inwoners zouden die
wedden met 25% moeten worden verhoogd. Volgens de bedoelde normen zou de
burgemeester jaarlijks ƒ 640,-- moeten verdienen en de secretaris ƒ 500,--. Aangezien
de jaarwedde van de secretaris al eerder is vastgesteld op ƒ 500,-- wordt met vier tegen
twee stemmen goedgevonden om zijn salaris te brengen op ƒ 625,--.
Hulponderwijzer De heer Sikko Klaassen Uri, hulponderwijzer, heeft een jaarwedde van ƒ 300,-- en kan
geen behoorlijk kosthuis onder de ƒ 250,-- vinden en klaagt dat hij dan niets meer over
houdt voor de aankoop van kleding en boeken. Burgemeester en wethouders willen hem
èn de andere hulponderwijzer een verhoging van de jaarwedde toekennen van ƒ 50,--.
Maar als dit voorstel in stemming komt staken de stemmen en moet het besluit hierover
tot de volgende vergadering worden uitgesteld. Overigens wordt in de volgende
raadsvergadering (van 28 oktober 1860) tegen dit voorstel gestemd.
Kerkhof De burgemeester deelt mede dat de kosten van het algehele herstel van het eveneens
bouwvallige restant van de kerkhofmuur ƒ 250,-- gaat kosten en dat het hoognodige
herstel ƒ 44,-- zal zijn. Alleen het hoognodige mag worden uitgevoerd.
Burgerlijk Het Burgerlijk Armbestuur doet verslag van zijn werkzaamheden en
Armbestuur dient de begroting voor 1861 in. Het Armbestuur vraagt tevens om een bedrag aan
ontvangen subsidie ten behoeve van de rooms-katholieke armen later terug te mogen
betalen. Ze hebben dit bedrag namelijk reeds gebruikt om bedeelden in
buitengemeenten onderstand te verlenen.
Gemeente- De verschillende onderdelen en posten van de Gemeentebegroting over 1861
begroting worden besproken en goedgekeurd.
Straten De voorzitter leest een brief van enkele ingezetenen voor, waarin deze vragen om de
wegen en voetpaden te mogen berijden en de bestrating en het onderhoud door de
gemeente te laten uitvoeren. Het politietoezicht verandert dan ook van aard. Immers nu
geeft de politie aan dat er vernieuwd moet worden dat is dan niet meer nodig !
Dit kost, zo stelt de raad, veel geld en dus wordt het verzoek afgewezen.
Huisnummers De Verordening op het nummering van huizen heeft reeds bij de raadsleden gecirculeerd
en wordt nu artikelsgewijs voorgelezen. Nadat er opmerkingen over zijn gemaakt wordt
de verordening vastgesteld.

Vervolg van: 8 oktober 1860 blz.528-534
Verkoping Een aantal roerende voorwerpen, die van geen nut meer zijn voor de gemeente zullen
ondershands worden verkocht.
637
(Welke deze roerende goederen zijn, wordt in de notulen van de vergadering van 22 december 1860
vermeld.)

28 oktober 1860 blz.535-536
Hulponderwijzer Het verzoek van de heer Sikko Klaassen Uri, hulponderwijzer, om verhoging van zijn
638
jaarwedde wordt -na stemming- niet ingewilligd. De kwestie is reeds in de voorgaande
vergadering (8 oktober 1860) ter sprake geweest, maar toen staakten de stemmen.
Belastingen De suppletoire kohieren in de Hoofdelijke Omslag en de Hondenbelasting worden
vastgesteld tot respectievelijk ƒ 300,98 en ƒ 21,50.

22 december 1860 blz.537-541
Schutterij De kosten voor het Bataljon Rustende Schutterij zijn bepaald op een bedrag van ƒ 12,04.
Huis van bewaring Het aandeel van de kosten van het huis van bewaring is ƒ 8,40.
Belastingen Het raadsbesluit van 25 oktober 1859, waarbij aan de ontvanger 5% van de onzuivere
639
ontvangst van de heffing op gedistilleerd wordt toegekend kan geen genade vinden bij
Gedeputeerde Staten. Als de Raad dit besluit niet terugdraait zal de hele Verordening
voor vernietiging worden voorgedragen.
Verkoping De verkoop van 23 oude geweren; 25 patroontassen en 2 bajonetten heeft ƒ 54,--
opgebracht.
Verloting De Damesvereniging " Dorcas " heeft toestemming een verloting te gaan houden en wel
in de maand januari 1861. Voorwaarde is dat er een raadslid bij aanwezig is. Daarvoor
wordt aangewezen de heer mr. A.Six.
Commissie In de commissie tot het toekennen en afgeven van attesten en certificaten Nationale
militievoor de Nationale Militie worden de heren Von Geusau en Six benoemd.
Burgerlijk De heer Balen van Andel wordt met algemene stemmen herkozen als lid van
Armbestuurhet Burgerlijk Armbestuur.
Onderstand De maximumbedragen voor het verlenen van onderstand voor 1861 worden conform de
reeds vastgestelde staat zonder wijzigingen vastgesteld.
Hulponderwijzer De heer Sikko Klaassen Uri krijgt op zijn verzoek eervol ontslag. Hij wordt
hulponderwijzer in Oud-Beijerland tegen een salaris van ƒ 400,--!
Hulponderwijzer In de Haarlemmer Courant en in "de Wekker" is een oproep geplaatst voor een nieuwe
hulponderwijzer. Tot op heden heeft één sollicitant zich gemeld, E.Asbeek Brusse uit
Amsterdam, maar deze sollicitatie voldeed op geen enkele manier aan de vormvereisten
en liet bovendien aan schrift en stijl te wensen over. Toch wil de raad zo snel mogelijk in
de vacature voorzien en krijgt de secretaris, door een voorstel van de heer Von Geusau,
opdracht om ondershands correspondentie te voeren om alsnog gegevens van de
kandidaat te krijgen.

Vervolg van: 22 december 1860 blz.537-541
Lantaarn De heer Balen van Andel doet een voorstel om, zolang de burgemeester nog op de
640
buitenplaats "Bijdorp" woont, daar op kosten van de gemeente een lantaarn te plaatsen.
Hij vindt dit niet alleen voor de burgemeester wenselijk maar tevens voor de ingezetenen
die ook in de avonduren de burgemeester moeten kunnen spreken.

28 december 1860 blz.542-543
Gemeente- In de laatste vergadering van 1860 wordt nog snel de Gemeentebegroting
begroting over 1861 aangepast. De belangrijkste wijziging is wel dat de zinsnede waarin de
641
secretaris 5% van de belasting op gedistilleerd bij wijze van loon zou ontvangen, wordt
geschrapt. In plaats daarvan wordt een nieuwe post ad ƒ 125,-- ingevoerd als schrijfloon
voor de toenemende werkzaamheden van de secretaris.

16 februari 1861 blz.544-547
Hulponderwijzer Tegen een jaarwedde van ƒ 300,-- is geen hulponderwijzer meer te krijgen volgens een
642
brief van de districtsopziener van het lager onderwijs. De burgemeester brengt een brief
van de andere hulponderwijzer, de heer G.W. Akkerhuis, ter sprake, waarin deze
beweert dat zijn zoon B.C. Akkerhuis, die nu nog kwekeling op de lagere school alhier is,
in Veur een contract als kwekeling kan krijgen voor ƒ 85,--. Op voorstel van de heer Von
Geusau wordt het salaris van J.(sic) Akkerhuis JEzn verhoogd naar een bedrag van ƒ
350,--. Een voorstel van de heer Mulder om de jaarwedde met ƒ 100,-- te verhogen haalt
het niet en wordt weggestemd. Een voorstel daarentegen van de heer Balen van Andel
om aan de kwekeling B.C. Akkerhuis en de adspirant-kwekeling F.C. Zechner dit jaar een
gratificatie van ƒ 25,- toe te kennen, krijgt wel de meerderheid achter zich.
Overigens is er nog steeds niet in de vacature voorzien.
Verloting De verloting van de Damesvereniging " Dorcas " is goed verlopen. De heer Six, die de
verloting van begin tot eind heeft bijgewoond, doet hiervan verslag.
Watersnood Op 19 februari zal er een huis-aan-huis collecte worden gehouden voor de slachtoffers
van de watersnoodramp. De beide 'leraren' (sic) dienen deze collecte de zondag
daarvoor bij hun gemeenteleden warm aan te bevelen. Alle gemeenteraadsleden stellen
zich beschikbaar om met een open collecteschaal langs de huizen te gaan.
Gemeente- De jaarwedde van de Gemeente-ontvanger moet volgens richtlijnen van
ontvanger Gedeputeerde Staten worden verhoogd. De raad gaat akkoord met de voorgestelde
verhoging tot ƒ 300,--.

4 april 1861 blz.548-553
Dagbriefjes De schoolgaande kinderen moeten dagelijks een zogenaamd dagbriefje inleveren voor
643
elke dag dat zij de school hebben bezocht. Maar aangezien dat ook wordt bijgehouden in
de zogenaamde aantekenboeken of presentielijsten wordt dit als onnodig en overtollig
beschouwd en mitsdien afgeschaft.
Burgemeester en De jaarwedde van de Burgemeester is definitief ƒ 640,-- De jaarwedde van de
Secretarissecretaris zou ƒ 500,-- moeten worden, maar de raad heeft zijn salaris al
onlangs met 25% verhoogd en gebracht op ƒ 625,--en ziet nu geen aanleiding daarop
terug te komen.
Hulponderwijzer Het salaris van de hulponderwijzer de heer L. Akkerhuis JEzn wordt met ƒ 50,-- verhoogd
en uiteindelijk op ƒ 350,-- gebracht..
Belastingen De belasting geeft aanleiding tot uitvoerige besprekingen over de indeling van diverse
personen in de belastingklassen. Op voorstel van de heer Cool wordt er nog een klasse
tussen de 4e en de 5e aan toegevoegd. Laatstgenoemde wil de 16e klasse afschaffen,
maar dat wordt afgewezen als zijnde volledig in strijd met de wet. De totale opbrengst de
Hoofdelijke Omslag is nu ƒ 1.501,43. De hondenbelasting wordt zonder wijzigingen
vastgesteld op een bedrag van ƒ 113,--.
Ambtenaar De heer J.J. Blink beklaagt zich over het feit als zou hem te weinig
Plaatselijke salaris zijn toegekend als ambtenaar der plaatselijke belastingen. Hij voelt Belastingzich
daardoor achtergesteld bij zijn collega's. Volgens hem zou hij als beloning voor zijn
werkzaamheden 2% van de zuivere opbrengst van de plaatselijke belastingen moeten
genieten. Het voorstel wordt van de hand gewezen. Daarentegen worden er voorstellen
aan gedeputeerde staten gedaan ter voorziening in de -niet geregelde- kosten van het
maken van drukwerken, de kosten van surveillance en de beloning van de hulp van de
ontvanger.
Grafkelder De heer E.B. Fremery Kalff uit Den Haag wil zijn familiegrafkelder op de Burgerlijke
Begraafplaats vergroten. Van de zijde van het gemeentebestuur bestaan geen bezwaren
en de kerkmeesters van de Nederduits Hervormde Gemeente mogen het verder gaan
uitmaken.

30 april 1861 blz.554-557
Vaderlandse De Commissaris des Konings heeft een aanbeveling laten uitgaan met het
kunst doel een overzicht te vervaardigen van de overblijfselen van de Vaderlandse kunst en de
644
beschaving uit vroeger tijden. Dit verzoek is afkomstig van de Koninklijke Academie van
Wetenschappen te Amsterdam en is medegedeeld aan het Ministerie van Binnenlandse
Zaken.
Benoemingen Er worden weer nieuwe leden benoemd voor het bureau voor stemopneming, de
commissie voor het werk van de schutterij en de tegenschatters voor 's rijks personele
belasting.

15 juni 1861 blz.558-563
Lectuur De Commissaris des Konings beveelt ter lezing een boekwerkje aan onder de titel:" Naar
645
Nederlandsch Indië "; een werkje dat aantoont hoe men zich voor het leger aldaar kan
verbinden, benevens opgave van de voordelen en uitzichten welke de koloniale dienst
biedt. Het boekwerk wordt uitgegeven door Boekhandel Visser te 's-Gravenhage en
verschijnt met medeweten van het Ministerie van Oorlog. Voorts is er in het Provinciale
Blad een artikel verschenen over verordeningen tot bestrijding van ongedierte. Deze
Verordeningen dienen, voor zover zij reeds bestaan, direct ingetrokken te worden,
aangezien de ondervinding en de wetenschap hebben geleerd, dat wat wij ongedierte
noemen, juist helemaal niet schadelijk is en met name niet voor de landbouw. Artikelen
van soortgelijke strekking zijn onder meer verschenen in de Landbouw Courant en in het
Tijdschrift "de Volksvlijt" van 1860.
Gemeente- De vaststelling van de Gemeenterekening over 1860 stuit op enige problemen van
formele aard. De voorzitter wil een commissie van drie leden uit de raad benoemen,
maar er is al een 'eigen commissie' van twee leden. Dit is -volgens de heer Von Geusau-
wel wat teveel van het goede en dan te bedenken dat de raad slechts uit zeven personen
bestaat. De voorzitter strekt hierop zijn voorstel in en de stukken van de
gemeenterekening worden zonder bijlagen bij de raadsleden thuis bezorgd. De bijlagen
blijven op de secretarie, zoals het hoort.
Burgerlijk De rekeningen van het Burgerlijk Armbestuur over 1860 worden aan de Armbestuur
Raad voorgelegd en goedgekeurd. De rekening van de Heilige-Geest-Armen (zonder de
rooms-katholieken) sluit met een batig saldo van ƒ 94,10 en die van de 'overige' Armen
met een eveneens batig saldo van ƒ 63,24.
Wegen en De verordening op wegen en voetpaden wordt na geringe wijzigingen
voetpaden aangenomen.
Genees- en Blijkens een brief van de heer J.P.C. van Toornenburgh, genees- en
Verloskundige verloskundige, wil deze meedraaien in de armenpraktijk.(Cfr. de raadsvergadering van 6
juli 1860.). De regel is echter dat er binnen de gemeente steeds twee genees- en
verloskundigen werkzaam zijn, die om beurten een jaar die praktijk waarnemen. De heer
Van Toornenburgh krijgt de mededeling dat hij aan de beurt komt zodra er een vacature
is ontstaan.

Vervolg van: 15 juni 1861 blz.558-563
Hulponderwijzer Op de per 1 januari 1860 ontstane vacature van 2e hulponderwijzer hebben drie
646
kandidaten gereflecteerd. Het zijn: Jacob Sturm Jz. uit IJzendijke, Johannes Jacobus
Bierlee uit Amsterdam en P.J. Schrijnmakers uit Dordrecht. Na stemming wordt de heer
Bierlee benoemd en wel tegen een -traktement van ƒ 350,-- per jaar.
Gasverlichting De heer B. Linn, gasfabrikant te Schoonhoven, vraagt om concessie voor de verlichting
van de gemeente, zowel particulier als openbaar en dat tegen een bedrag van ƒ 800,--
's jaars gedurende minstens 30 jaar. De verlichting vindt plaats met gebruikmaking van
steenkolengas. Het aanbod van de heer Linn wordt echter als te duur afgeslagen. De
heer Cool doet de suggestie om samen met Rijswijk de verlichting te gaan verzorgen en
dan niet meer de tegenwoordige olieverlichting, maar met steenkolengas. Burgemeester
en wethouders willen er hun gedachten over laten gaan.

29 juni 1861 blz.564-566
Gemeente- De Gemeenterekening over 1860, die de raadsleden thuis ter bestudering hebben
ontvangen, wordt
Rekening zonder op- en aanmerkingen goedgekeurd.
Hulponderwijzer Het raadsbesluit van 15 juni 1861, waarbij de heer J.J. Bierlee uit Amsterdam, benoemd
647
werd tot 2e hulponderwijzer aan de openbare lagere school van Voorburg, dient
ingetrokken te worden. Bij een bezoek van de benoemde aan de hoofdonderwijzer
Hemkes is gebleken dat de heer Bierlee ongeschikt is voor zijn taak, omdat hij het
vermogen mist 'door een ongesteldheid aan de keel om de medeklinkers g, h en k te
kunnen uitspreken' (sic). De benoeming wordt daarom ingetrokken.

6 augustus 1861 blz.567-570
Armwezen De verslagen en begrotingen 1862 van het Burgerlijk Armbestuur worden aan de
648
raadsleden ter inzage gegeven om in de eerstvolgende vergadering te worden
behandeld.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1862 met bijbehorende memorie van toelichting begrotingwordt
eveneens aan de raadsleden toegezonden.
Gasverlichting De heer Léon, advocaat te Den Haag pleit voor een aantal soliede personen dat zij de
gemeente Voorburg van gasverlichting kunnen voorzien. Het naburige Rijswijk is al
voorgegaan. Met de advocaat zal nader contact worden opgenomen teneinde na te gaan
wat de precieze voorwaarden van de levering zijn. De raad is bereid voor dit doel ƒ 600,--
per jaar beschikbaar te stellen, maar stelt als voorwaarde dat de gasverlichting ook op de
straatwegen plaats vindt en dat er minstens 30 lantaarnpalen zullen staan.
Voetpad Burgemeester en Wethouders willen ƒ 90,-- ter beschikking stellen
Oosteinde voor het in orde brengen van het voetpad in het Oosteinde tot de Rooms Katholieke
Kerk. De raad houdt dit voorstel echter aan in verband met het vorige agendapunt, want
misschien moet men eerst gaspijpen ingraven.
Hoofdonderwijzer De heer H. Hemkes Kzn. verzoekt eervol ontslag omdat zijn gezondheid de laatste vier
jaar te wensen over laat. Het ontslag wordt voorshands geweigerd omdat de heer
Hemkes geen stukken heeft overlegd, waaruit blijkt wat de aard van zijn ongeschiktheid
is.
Verlichting Het oude contract voor de verlichting (nog steeds met olie) loopt af. De voorzitter stelt
voor weer onderhands een nieuw contract aan te gaan voor één jaar. De voorwaarden
zijn dezelfde als het afgelopen jaar. De aanbesteding zal op 14 september plaats vinden.

13 augustus 1861 blz.571-572
Raadsleden De heren A. Balen van Andel en I. Baas zijn herkozen als raadslid. Een commissie uit de
raad onderzoekt hun geloofsbrieven en bevinden deze in orde.
Hoofdonderwijzer De heer H. Hemkes zendt nu een geneeskundig attest toe van zijn huisarts. De raad acht
649
echter dit doktersattest nog onvoldoende om hem het gevraagde eervolle ontslag te
verlenen.
Burgemeester De burgemeester heeft vier weken verlof gevraagd aan de Commissaris des Konings,
hetwelk hem wordt verleend. Zijn functie zal gedurende die tijd worden waargenomen
door de oudste wethouder.

3 september 1861 blz.573-579
Raadsleden Bij absentie van de burgemeester fungeert Wethouder Mulder als voorzitter.
650
De heren Balen van Andel en Baas, die zijn herbenoemd als raadslid, worden plechtig
geïnstalleerd. Ze worden uitvoerig toegesproken.
Wethouder Nadat de heer Balen van Andel tevens als wethouder is herbenoemd, spreekt de heer
Mulder hem nogmaals toe als 'beste vriend'. Dan geeft de heer Mulder de
voorzittershamer over aan de heer Balen van Andel, omdat laatstgenoemde de oudste
wethouder is.
Burgerlijk Het verslag van het Burgerlijk Armbestuur over 1860 wordt besproken
Armbestuur en afgehandeld. Daarna komt de begroting over 1862 aan bod. In dit kader merkt de
heer Cool op dat de Heilige-Geest-Armen over eigen fondsen beschikken en dus de
voorgestelde subsidie van ƒ 25,- niet nodig hebben. Dit bedrag komt nu ten goede aan
de Armen die noch tot de Heilige-Geest-Armen behoren, noch tot rooms-katholieke
armen. Zij beschikken immers niet over eigen fondsen en daarom krijgen zij in plaats van
de voorgestelde ƒ 235,-- een bedrag van ƒ 260,--.
Hulponderwijzer In de sedert 1 januari bestaande vacature van 2e hulponderwijzer wordt de heer J.C.
Akkerhuis benoemd. Hij is oorspronkelijk hulponderwijzer geweest te Enkhuizen, daarna
te Loosduinen en is thans voor rekening van de hoofdonderwijzer reeds op de openbare
lagere school werkzaam. Hij ontvangt een jaartractement van ƒ 350,-- dat zal ingaan op
de 4e september 1861.
Hoofdonderwijzer De heer Hemkes vraagt onbepaald verlof omdat hij te Ried, gemeente Franekeradeel in
het huwelijk gaat treden. Hij is al enige tijd voor eigen rekening afwezig en zijn werk
wordt gedaan door een hulponderwijzer die nu overigens niet meer door hem, maar uit
de gemeentekas wordt betaald.
Amtenaar De heer Balen van Andel wordt aan het eind van de vergadering ook nog Burgerlijke
Stand/benoemd als ambtenaar van de Burgerlijke Stand en tevens als lid van het
Burgerlijk ArmbestuurBurgerlijk Armbestuur.

24 oktober 1861 blz.580-585
Aankoop grond De heer A.I.E. Dolleman, kapitein der artillerie in Garnizoen te Gorinchem
grafkelder heeft een verzoek ingediend tot aankoop van een stuk grond op de Burgerlijke
651
Begraafplaats om aldaar een grafkelder in te richten. Deze grafkelder is bedoeld voor het
bijzetten de van de stoffelijke resten van zijn aldaar reeds begraven moeder en zuster.
De kerkmeesters krijgen bericht dat het gemeentebestuur geen bezwaar hiertegen heeft
en geeft het een en ander in handen van genoemde kerkmeesters. Wel zal de heer
Dolleman nog een supplementair bedrag aan begrafenisrechten moeten voldoen.
Gemeente- Gedeputeerde Staten brengen in overweging de jaarwedde van de gemeente-
ontvanger ontvanger in gemeenten, waarvan de reguliere inkomsten minder van ƒ 16.000,- zijn,
tijdelijk te verhogen. De gemeente-ontvanger in Voorburg ontvangt nu een
jaartractement van ƒ 300,--.Voor de jaren 1861 en 1862 krijgt de ontvanger nu een -
tijdelijke- suppletie van nog eens ƒ 60,-- per jaar.
Hoofdonderwijzer De heer Hemke Hemkes Kzn. schrijft een brief, waaruit blijkt dat hij zal afzien van het
instellen van beroep -alhoewel daartoe gerechtigd- tegen het besluit om zijn
ontslagaanvraag niet te honoreren. Maar, schrijft hij, omdat hij, "zich niet verantwoord
acht, de hem opgedragen post van hoofdonderwijzer langer te bekleden" (sic) vraagt hij
alsnog hem eervol te willen ontslaan. De raad besluit nu hem dit eervolle ontslag te
verlenen onder dankzegging voor de diensten aan de openbare school bewezen.
Aansluitend hierop doet de voorzitter het voorstel de jaarwedde van de toekomstige
hoofdonderwijzer te brengen op een bedrag van ƒ 1.000,-- exclusief vrije woning. Dit
besluit zal ter goedkeuring aan Gedeputeerde Staten worden voorgelegd.
Verlichting Bij de ingekomen stukken is een brief van de heer B. Linn, gasfabrikant te Schoonhoven
met een offerte over de levering van steenkolengas voor verlichting enzovoorts. Maar
aangezien de raad nu reeds in onderhandeling is met mr. D. Leon over de levering van
steenkolengas, blijft het verzoek van de gasfabrikant uit Schoonhoven "buiten
beschikking".
Belastingen Een aantal supplementoire kohieren in de hoofdelijke omslag en de hondenbelasting
worden vastgesteld
Gemeente- De Raadsleden hebben kennis genomen van de Gemeentebegroting 1862.
begroting Er is niet veel op aan te merken; er worden wat ondergeschikte wijzigingen aangebracht,
waarover niet behoeft te worden gestemd. Uiteindelijk wordt de begroting vastgesteld
met een batig saldo van ƒ 6,77.

28 december 1861 blz.586-589
Acte van De acte van borgstelling is vernieuwd en bij notariële acte verleden.
Borgstelling van Na een korte bespreking daarvan, kan de raad zich hiermede verenigen
ontvanger.
Gasverlichting De heer mr. D. Leon, heeft te kennen gegeven dat hij zijn eerder gedane aanbieding op
652
de voorwaarden, zoals die door de gemeente zijn gemaakt, niet gestand kan doen. En
dat zeker niet als de gemeente de gasverlichting tot aan de grenzen van het dorp
uitgebreid wil zien. De aanbieding van de heer B. Linn uit Schoonhoven, alhoewel
goedkoper dan die van de heer Leon, gaat toch de begroting van de gemeente te boven.
De raad besluit hierop voorshands van gasverlichting af te zien.
Onderstand Gedeputeerde Staten hebben reeds vroeger aangedrongen op het hanteren van
maximumbedragen voor het geven van onderstand. De staat van onderstandsuitgaven
voor 1862 zijn reeds enigszins gewijzigd om aan dit verlangen tegemoet te komen. Deze
staat zal aldus aan Gedeputeerde Staten worden toegezonden.
Burgerlijk De heer Mulder is reglementair aan de beurt om per 1 januari 1862 af te treden als lid
van het Burgerlijk Armbestuur. Bij acclamatie wordt dezelfde heer N.C. Mulder in deze
functie herkozen.
Verloting De Damesvereniging Dorcas organiseert weer de gebruikelijke jaarlijkse verloting en wel
op op 7 januari 1862. Als toezichthouden lid wordt de heer mr.A.Six aangewezen om van
het verloop daarvan verslag aan de raad te doen.

4 januari 1862 blz.590-591
Woning Het opknappen van de woning van de hoofdonderwijzer valt duurder uit
hoofdonderwijzer dan voorzien. Op voorstel van de heer mr. A. Six zal voorshands een bedrag van ƒ 500,--
653
worden uitgetrokken, welk bedrag na afloop van de werkzaamheden verder in de
begroting verantwoord zal worden.
Beschoeiing De gemeente Delft heeft een en ander aan de beschoeiing van de Vliet
Vliet gedaan. Voorburg is nu aan de beurt om weer een geschikte aanlegplaats voor
vaartuigen te -laten- maken. De gemeente zal hiertoe bij het gemeentebestuur van Delft
een aanvraag doen.

30 januari 1862 blz.592-594
Hoofdonderwijzer Nagenoeg de gehele raadsvergadering wordt benut om voor de openbare lagere school
654
een nieuwe hoofdonderwijzer te benoemen. Er hebben zich zes kandidaten aangediend,
die in volgorde van een aantal punten zijn vermeld. Het hoogste aantal punten (40) geldt
voor de heer P.H. van Kassel, thans hoofdonderwijzer te Monster en als laagste scoorde,
met 34½ punten, de heer F. Snel, hulponderwijzer te Rotterdam. Vijfenveertig personen,
allen hoofd van een gezin en wonend in Voorburg, hebben echter hun voorkeur
uitgesproken voor de heer Jacob Schmal, hoofdonderwijzer te Vianen. Hij is tweede op
de lijst met 38 punten! De kandidatuur van de heer Schmal wordt zelfs ondersteund door
een brief van de schoolleerlingen. Maar dit stuk is ongezegeld en dus van onwaarde. De
voorzitter vindt het zelfs ongepast dat nota bene minderjarige kinderen zich hiermede
hebben bemoeid! Bij de stemming blijkt de heer Schmal vijf stemmen op zich te hebben
verkregen en de heer Van Kassel twee. De heer Jacob Schmal is dus hiermede
benoemd tot de nieuwe hoofdonderwijzer.
Voorzitter De heer Mulder, het woord nemend, betuigt zijn welgemeende dank aan de voorzitter, de
heer mr.A.I. Hoekwater, voor de bijzondere wijze waarop hij de zaken met betrekking tot
de vacature van de hoofdonderwijzer heeft geregeld. De voorzitter bedankt de heer
Mulder, maar zegt dat dit alles slechts is gedaan in het belang van de gemeente.

31 maart 1862 blz.595-600
Commissaris van de Uit de ingekomen stukken blijkt dat de nieuwe Commissaris des Konings is
Koning geworden de heer mr. J.L. Loudon.*
Aanlegplaats Burgemeester en wethouders van Delft hebben de aanvraag voor het opnieuw
aanleggen van de aanlegplaats voor vaartuigen goedgekeurd.
Hoofdonderwijzer De raad krijgt het door de Plaatselijke Schoolcommissie vervaardigde algemene verslag
655
van het onderwijs voorgelegd. Bij deze bespreking daarvan stelt met name de heer
Mulder, dat het aanbeveling verdient het waarnemend hoofd de heer L. Akkerhuys, een
getuigschrift te geven, voor de bijzondere wijze waarop hij zich van zijn taak als
plaatsvervanger heeft gekweten. De voorzitter zegt dat dit eigenlijk van burgemeester en
wethouders behoort uit te gaan, maar heeft er verder geen moeite mee. Aldus wordt met
algemene stemmen besloten.
Belastingen De kohieren van de hoofdelijke omslag en de hondenbelasting, beiden voor het lopende
dienstjaar worden vastgesteld. Alle wijzigingen, met name die van het plaatsen in
bepaalde klassen -er zijn er 16!- worden met naam en toenaam in de notulen vermeld.
Stembureau De leden van het Stembureau, van de Commissie der Schutterij en de
Schutterij Tegenschatters worden gekozen en benoemd.
Tegenschatters
Tapperijen Verordening op de tapperijen, vastgesteld op 22 januari 1853, dient te worden
aangepast. Met name wordt bepaald dat als bezoekers buiten sluitingstijd nog in de
tapperijen worden aangetroffen, zowel de bezoekers als de tapper zelf een boete krijgt
opgelegd van ƒ 5,--.
*Jhr. James Loudon (1824-1900) was advocaat en procureur te Batavia; van 1858-1861 werkzaam aan het Departement van
Koloniën te 's-Gravenhage; vervolgens minister van Koloniën van 1861-1862. Van 1862 tot 1872 was hij Commissaris des Konings
in de provincie Zuid-Holland. Daarna was hij Gouverneur-generaal van Nederlands-Indië van 1872-1875. Loudon werd in 1884, op
60-jarige leeftijd, door koning Willem III in de Nederlandse adelstand verheven.
Bron: "De straat waarin wij wonen", Geschiedenis en verklaring van de straatnamen te 's.-Gravenhage. Uitgeverij Kruseman B.V.
1984 ISBN 90-233-0456-X geb.)
Noot toegevoegd door Bernard Dijkman.

29 april 1862 blz.601-603
Aanlegplaats Het maken van planken voor het herstel van de aanlegplaats komt op een bedrag van
656
ƒ 60,--. Dit bedrag is te hoog, vindt de voorzitter, en stelt voor de verzakte delen aan te
vullen met een bepaalde soort specie. Dat kost dan niet meer dan tussen de ƒ 10,--à
ƒ 15,--. Dit voorstel wordt met algemene stemmen aangenomen.
Doodgraver Met ingang van 1 mei aanstaande heeft het college van burgemeester en wethouders de
heer J.C. Voorduin benoemd, tot doodgraver voorlopig voor één jaar. Hij treedt in de
plaats van de heer C. v. Deutekom die naar Veur is verhuisd en eervol ontslag heeft
gekregen.
Belastingen Een aantal aangeslagenen zijn vertrokken of kunnen niet betalen. Een bedrag van ƒ 3,75
zal daarom niet te innen zijn.
Gemeente- Het uitgebreide verslag over de toestand in de gemeente over 1861 zal bij de
verslag raadsleden thuis worden bezorgd.

30 mei 1862 blz.604-605
Burgerlijk armbestuur De rekening van het Burgerlijk Armbestuur 1861 is ingekomen. De bespreking ervan
vindt in de volgende raadsvergadering plaats.
Gemeenterekening Hetzelfde geldt voor de Gemeenterekening van 1861. Ook daarvan vindt de behandeling
in de eerstkomende raadsvergadering plaats.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1962 wordt op een aantal punten overschreden: onder meer in
657
verband met de reparatie van de woning van de hoofdonderwijzer en het aan de nieuwe
hoofdonderwijzer afgenomen examen.

13 juni 1862 blz.606-608
Burgerlijk De rekening van Burgerlijk Armbestuur wordt goedgekeurd.
Armbestuur
Gemeente- De Gemeenterekening 1861 wordt na enige bespreking
rekening eveneens goedgekeurd.
Bevolkings- In het Provincieblad nr. 110 van 1862 zijn voorschriften opgenomen
registratie over het vernieuwen en bijhouden van de bevolkingsregisters. Ook is een nieuwe
658
ontwerp-verordening daarin geplaatst. Na voorlezing wordt de verordening op het
vestigen en veranderen van woonplaats, zonder algemene stemming, goedgekeurd.
Duiker Achterweg De duiker, gelegen aan de Achterweg die van groot nut kan zijn om vers water te
brengen in de sloot achter het erf van de weduwe P.van Santen tot aan het erf van de
weduwe G.van Santen en die verder loopt langs de tuin van de Waalse Gemeente*, de
Achterweg en de |blijkt geheel verrot, verzakt en verstopt te zijn. De duiker zal op kosten
van de gemeente hersteld moeten worden. Jhr.mr. Von Geusau zal de eigenaar van de
duiker proberen te achterhalen aan de hand van eigendomsbewijzen, om zo die eigenaar
te bewegen voor de kosten op te draaien.
*Kennelijk wordt hier de veel gemaakte vergissing gemaakt tussen de Waalse of Wallonische Gemeente en de Franse Gemeente.
Het kerkje aan de Franse Kerkstraat was in gebruik bij de voormalige refugé's, afkomstig uit Frankrijk voor de vervolging van
Lodewijk XIV. Ze behoorden uitdrukkelijk niet tot de Waalse Kerk!
Noot: B.I.C. Dijkman

2 augustus 1862 blz.609-612
Bevolkings- De Verordening van de verandering van woonplaats binnen de
registratie gemeente is een aanvulling op de verordening die op 13 juli in de raad werd
goedgekeurd.
Duiker Achterweg De duiker in de Achterweg komt echt voor rekening van de gemeente.
Verlichting De verlichting blijft zoals het is, dus met gebruikmaking van olie. Gas komt niet meer ter
sprake !
Japans gezelschap De voorzitter doet mededeling van het feit dat het Zijne Majesteit heeft behaagd de heer
659
wethouder Mulder te benoemen tot lid van de commissie belast met het ontvangen en
rondleiden door Nederland, van een hoog Japans gezelschap. Het gezelschap heeft
onder meer op 28 juni de gemeente Voorburg met een bezoek vereerd. Bij die
gelegenheid heeft het Japanse Gezantschap -bij afwezigheid van de burgemeester,
ontvangen door wethouder Balen van Andel en jhr.mr. Von Geusau-, onder meer de
meelfabriek van Nicola Koechlin & Co aan de Geestbrug, bezocht.

Aanvang: 12 uur
29 augustus 1862 blz.613-615
Commissaris van de De nieuwe Commissaris des Konings zal om één uur in de namiddag een
Koning bezoek aan Voorburg brengen, één uur vroeger dan de geplande twee uur. De
660
wethouders, de raadsleden en een aantal notabelen hebben daarvan schriftelijk bericht
gekregen. Bovendien is het komende bezoek van de commissaris officieel afgekondigd,
zodat "diegenen welke ZHEdG wenschen mogten te onderhouden over de belangen der
Gemeente of eenig ander onderwerp, daartoe in de Raadkamer gelegenheid zal zijn"
(sic).
Gemeente- De voorzitter deelt mee dat de Gemeentebegroting 1863 aan de leden
begroting ter inzage zal worden gezonden. Aan deze stukken is reclamemateriaal en een offerte
toegevoegd van de heren Bikkers & Zoon, brandspuitfabrikanten te Rotterdam, met de
aanbieding van nieuw brandweermateriaal.
Burgerlijk Armbestuur Het verslag van het Burgerlijk Armbestuur 1861 is goedgekeurd en de begroting over
1862 is besproken. De begroting van de Heilige Geest Armen eindigt met een batig slot
van ƒ 12,64 en die van de overige armen heeft een batig slot van ƒ 4,56½.

10 oktober 1862 blz.616-621
Dominee De WelEerwaarde Zeergeleerde Heer Ds. D.F.F. Patijn, predikant alhier, is overleden.
De beide wethouders zullen een condoleantiebezoek afleggen.
Bruggen De Voorburgse bruggen worden nog steeds onderhouden door de provincie. De
661
Commissaris des Konings doet nu een voorstel om het onderhoud bij de betrokken
gemeente te krijgen. De provincie is niet onbereid in de blijkbaar niet onaanzienlijke
kosten bij te dragen. De voorzitter heeft inmiddels reeds contact opgenomen met de heer
O. Baron van Wassenaer Catwijck, in zijn kwaliteit van dijkgraaf van de
Tedingerbroekpolder. Daaruit is onder meer al gebleken dat de kosten bepaald niet
gering zijn en dat er nog al wat aan het onderhoud van de bruggen schort. De raad is
voorshands dan ook niet van zin op het voorstel van de Commissaris in te gaan en
neemt het voorstel voor kennisgeving aan.
Onderwijs Gedeputeerde Staten hebben een nota van de Minister van Onderwijs ter harte genomen
betreffende het lager onderwijs. De vrees dat kinderen, jonger dan 6 jaar, de school
zullen bezoeken is in Voorburg niet aan de orde. Wel worden er enige bepalingen
opgenomen, die handelen over schorsing van de leerkrachten, over ongesteldheid en
andere geldige redenen van verhindering en hoe er gehandeld moet worden met de
traktementen.
Hulponderwijzer De heer L. Akkerhuis, hulponderwijzer, vraagt om verhoging van zijn traktement, dan wel
om een eenmalige gratificatie. De hulponderwijzer heeft echter al eerder een verhoging
van zijn traktement gekregen van ƒ 300,-- naar ƒ 350,-- en bovendien heeft hij tijdens de
vacature van de hoofdonderwijzer een aanvulling op zijn traktement gekregen. De Raad
vindt dan ook geen termen om aan dit verzoek te voldoen. Ook een voorstel van de heer
Cool om hem eenmalig een gratificatie van ƒ 50,-- toe te kennen haalt het niet en wordt
afgewezen.
Kerkepad De heer Six verzoekt het verbeteren van het kerkepad naar de rooms-katholieke kerk en
nog enige andere voorzieningen aan de Achterweg en bij de Franse Kerk. De stukken
worden in handen gegeven van Burgemeester en Wethouders.
Onderwijs De heer Cool wil het avond- of herhalingsonderwijs bevorderen en dit doen door middel
van een soort subsidie. Burgemeester en Wethouders wijzen dit in een preadvies af. Het
voorstel van de heer Cool wordt hierop met algemene stemmen afgewezen, uiteraard
met uitzondering van de stem van de heer Cool zelf.

Vervolg van: 10 oktober 1862 blz.616-621
Hulponderwijzer De heer Johannes de Priester, hulponderwijzer te Oosterhuizen, wordt benoemd tot 2e
hulponderwijzer aan de openbare lagere school..
Gemeentebegroting De leden hebben kennis genomen van de Gemeentebegroting 1863 en keuren die goed.
662

5 november 1862 blz.622-624
Begraafplaats De kerkmeesters van de Nederduits Gereformeerde Gemeente hebben, namens de
663
weduwe van de overleden ds. D.Th.Fr. Patijn, een verzoek ingediend om een stuk grond
van de algemene begraafplaats aan de weduwe in eigendom af te staan als grafruimte
voor haar overleden echtgenoot. De raad heeft hier geen bezwaar tegen.
Belastingen De supplementoire kohieren van de hoofdelijke omslag en de hondenbelasting over 1862
worden besproken en goedgekeurd.
Wegen en De heer mr. A.Six heeft in de vorige vergadering een aantal voorstellen
waterlopen gedaan met betrekking tot verbetering van de wegen en de waterlopen.
De voorgenomen werken gaan over:
a.het voetpad bij de rooms-katholieke kerk;
b.een duiker onder de Achterweg achter het pand van een zekere heer Terlaak;
c.en om een nieuw geplaatste duiker met grove koolas te bedekken in de omgeving van
de Franse Kerk.
Ad a.De kosten worden geheel voor rekening van de gemeente genomen.
Ad b.Hierover is de raad niet eensgezind. Men besluit deze zaak nader te onderzoeken
en daarop in een volgende vergadering terug te komen.
Ad c.Het door burgemeester en wethouders daaromtrent uitgebrachte preadvies wordt
verworpen.
Benoemingen Ambtenaar van de plaatselijke belastingen en tevens keurmeester van vlees en spek
wordt de heer A.C. Buyk en de heer P.W. de Swart wordt aangesteld als brandmeester in
plaats van de overleden heer C.L. Wilmot..

24 december 1862 blz.625-628
-
Hulponderwijzer De hulponderwijzer de heer L. Akkerhuis komt weer terug op hetgeen in de raad van 10
664
oktober over zijn verzoek tot het toekennen van een gratificatie is besloten. Maar ook nu
worden er geen termen gevonden aan zijn herhaald verzoek gevolg te geven. Hij heeft
slechts datgene uitgevoerd, wat van hem als 1e hulponderwijzer verwacht mocht worden.
Armbestuur De heer Balen van Andel is reglementair aan de beurt om af te treden als lid van het
armbestuur, maar hij wordt met algemene stemmen herkozen.
Huisjes aan de Klaasje Snaas is overleden. Zij bewoonde als cliënte van het rooms- katholieke
Voorburgse brug armbestuur voor ƒ 25,-- per jaar het huisje bij de Voorburgse Brug onder Stompwijk. Het
huisje, dat nu eigendom is van de gemeente Voorburg, mogen burgemeester en
wethouders onderhands gaan verhuren.
Waag Burgemeester en wethouders hebben de voorwerpen van de waag voor een bedrag van
ƒ 10,-- per jaar verpacht aan Paulus Theodorus van Veen en wel voor een periode van
vijf jaar.
Verloting De jaarlijkse verloting van de Damesvereniging Dorcas zal op 6 januari plaats vinden. De
verloting vindt plaats in aanwezigheid van het raadslid jhr.mr.A.Six.
Voetpad De heer Hoffman weigert zijn toestemming tot verbetering van het voetpad
Oosteinde in het Oosteinde naar de rooms katholieke Kerk. Daarmee komt het besluit dat de raad in
de vorige vergadering had genomen op losse schroeven te staan en gaat de verbetering
niet door.

13 maart 1863 blz.629-634
Tentoonstelling In een brief wordt de medewerking van alle gemeenten in Zuid-Holland gevraagd voor
Huisjes aan de
665
een te Delft te houden en in te richten tentoonstelling van in de provincie voorkomende
oudheidkundige voorwerpen.
Voorburgse Brug Het huisje aan de Voorburgse Brug mag verhuurd worden. Het huisje is nu voor de tijd
van zes jaar, tegen een bedrag van ƒ 52,- per jaar (was ƒ 25,--) verhuurd aan Frederik
van der Meer.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1863 is door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
begroting
Veenhuizen Anthoni van der Veen bevindt zich in het Rijksgesticht te Veenhuizen no. 3 en Gerrit
Weenink in hetzelfde gesicht onder no. 1. Gedeputeerde Staten delen mee dat zij niet
ontslagen kunnen worden, omdat ze niet in staat zijn hun brood te verdienen en ze
bovendien een besmettelijke oogziekte hebben. Het College van Burgemeester en
Wethouders legt zich bij die beslissing neer en deelt dit aan Gedeputeerde Staten mee.
Gemeente- De Gemeente zal zich richten naar de door Gedeputeerde Staten vastgestelde
ontvangerjaarwedde van de gemeente-ontvanger. Die jaarwedde zal voor gemeenten
met inkomsten beneden de ƒ 1.600,-- een bedrag van ƒ 290,-- niet te boven gaan.
Begrafenisrechten Gedeputeerde Staten nodigen uit tot het inzenden van nieuwe voorstellen voor het heffen
van Begrafenisrechten. De raad keurt het heffen van een belasting op begrafenissen
goed en de reeds bestaande verordening op de invordering van die begrafenisrechten
wordt opnieuw vastgesteld en aan Gedeputeerde Staten toegezonden.
Belastingen De aanslagen, vermeld op de kohieren van de hoofdelijke omslag en de
hondenbelasting, worden nominatief voorgelezen en van de nodig geachte wijzigingen
voorzien en daarna vastgesteld.
Wegen en De Legger der wegen en voetpaden wordt behandeld. In dit kader wordt
voetpaden tevens een brief van het bestuur van de Veenpolder, gemeente Den Haag, Voorburg en
Wassenaar behandeld. De 'kunstwerken' (sic) in de Laan van Nieuw Oosteinde en in de
Loolaan worden geacht te behoren tot de eigenaren van de wegen waarin of waaraan zij
zijn gelegen. Dit geldt niet voor enige kunstwerken in de Schenkweg. Die worden geacht
in beheer te zijn bij het Polderbestuur zelf. De wijzigingen in de legger worden aan
Gedeputeerde Staten toegezonden.

Vervolg van: 13 maart 1863 blz.629-634
Stembureau Er worden nieuwe leden benoemd voor het Stembureau, voor de Commissie
Schutterij voor het werk van de Schutterij en in de Commissie van Tegenschatters voor
Tegenschatters de personele belasting.
666

30 april 1863 blz.635-638
Hoofdonderwijzer De heer J.Schmal, hoofdonderwijzer alhier, mag met instemming van Gedeputeerde
667
Staten tevens fungeren als koster en als voorzanger van de Hervormde Gemeente, mits
zijn dagelijks werk voor het onderwijs daardoor niet in gedrang komt.
Laan van Arentsburg Jhr. mr. von Geusau wil graag iets vernemen over de kenbaar geworden afsluiting van
de Laan van Arentsburg oftewel het Burgpad. De voorzitter stelt dat hij eigenlijk deze
zaak zou kunnen verdagen naar behandeling in een volgende vergadering, maar wil de
raadsleden terwille zijn. Temeer, nu hij kort geleden een -weliswaar ongezegelde en dus
niet voor antwoord vatbare- brief heeft ontvangen van een zekere G.van Rijn over deze
kwestie. Zowel de ambtenaar van het Openbaar Ministerie alswel de Kantonrechter
waren aanvankelijk van mening dat door een kleine onjuistheid op de Legger van wegen
en voetpaden, het bewuste Burgpad eigenlijk naar hun mening helemaal niet bestond.
Dat is ook de reden waarom het proces over het Burgpad nog steeds niet bij
Kantonrechter is beland. Maar inmiddels is de Officier van Justitie van mening veranderd
en meent hij thans dat het Burgpadproces wel degelijk gronden heeft om gevoerd te
kunnen worden. De voorzitter deelt en passant nog mee dat hij er alles aan heeft gedaan
om de zaak zonder kosten voor de gemeente afgehandeld te krijgen. De heer Von
Geusau bedankt de voorzitter voor de gegeven inlichtingen en is er inmiddels van
overtuigd dat de voorvoorzitter in deze zaak alles gedaan heeft wat gedaan moest
worden.

18 mei 1863 blz.639
Deze raadsvergadering is op grond van artikel 15 van het Reglement van Orde niet gehouden omdat de grootste helft van de
raadsleden niet aanwezig was. De vergadering is daarom verdaagd naar 23 mei 1863.
668

23 mei 1863 blz.639-642
Raadsleden Het raadslid de heer J. Cool heeft te kennen gegeven dat hij over 14 dagen de gemeente
gaat verlaten en daarom deze en de volgende vergadering niet zal kunnen bijwonen.
Wegen en Naar aanleiding van het behandelde in de raadsvergadering van 18 maart,
voetpaden waarbij de raad van mening was dat het beheer van de kunstwerken in de Schenkweg
669
voor rekening van het polderbestuur kwam, stellen Gedeputeerde Staten nu dat de
Schenkweg altijd 'onbeheerd' is geweest. Mitsdien wordt de gemeente Voorburg
aanwezig als verantwoordelijk voor het onderhoud van die weg met z'n kunstwerken. De
Legger moet met dit Statenbesluit in overeenstemming worden gebracht. De raad legt
zich hierbij neer en brengt de verlangde wijzigingen aan.
Burgpad Naar aanleiding van de 'Burgpadkwestie' deelt de voorzitter mee dat de zaak is
aangebracht bij de kantonrechter, inmiddels is behandeld en dat de uitspraak op 27 mei
aanstaande wordt verwacht.. De heer Umbgrove heeft intussen een civiele actie
ingesteld om schadevergoeding wegens verbreking of opensluiting van de door hem
geplaatste hekken door smid Van Schagen. De civiele actie is echter niet tegen de
burgemeester qualitate qua ingesteld, maar tegen de burgemeester en de smid als
private personen! Uiteraard heeft de smid gehandeld in opdracht van de burgemeester.
Omdat dit dus een louter civiele actie is kan de burgemeester niet aan de raad om verlof
vragen om namens de gemeente tegen de heer Umbgrove te gaan procederen. Deze
gang van zaken wordt dan ook aan de raad overgebracht bij wijze van mededeling!
Waarvan acte.
Secretarie De heer G.J. van Wageningen, logementhouder, deelt mee dat de tot
Raadkamer secretarie bestempelde kamer thans is ingericht als logeerkamer en eigenlijk voor dat
doel minder geschikt is geworden. Hij doet een voorstel om voor ƒ 800,-- een nieuw
lokaal te laten bouwen en dat dan van hem te huren voor een periode van tien jaar tegen
een jaarlijkse huur van ƒ 300,--. Het oude huurcontract tegen een jaarlijks bedrag van
ƒ 250,-- loopt tot ultimo december 1864. Blijkens de hierbij overlegde tekening is dan het
archief beter bereikbaar en heeft de secretarie een directe verbinding met de raadkamer.
Burgemeester en wethouders krijgen volmacht om met de heer Van Wageningen een
nieuw huurcontract af te sluiten en het oude contract te laten vervallen.

27 juni 1863 blz.643-645
Raadsleden Mr. A. Six neemt, na 9 jaren raadslidmaatschap, ontslag als raadslid.
Begrafenisrechten De Commissaris des Konings maakt enige bedenkingen tegen de Verordening op de
670
heffing van de begraafrechten. Bij de vaststelling van de verordening is geen rekening
gehouden met een tarief voor het begraven van de stoffelijke overschotten van uit de
armenkassen bedeelde mensen.. De verordening wordt aangepast en voor de te
begraven armen wordt geen tarief in rekening gebracht.
Gemeente- De Gemeenterekening 1862 wordt uitgedeeld en zal in de eerstvolgende
rekening vergadering worden behandeld.
Armbestuur De rekening van het Burgerlijk Armbestuur 1862 wordt uitgedeeld en zal eveneens in de
volgende vergadering worden afgehandeld.
Burgerlijk Het Burgerlijk Armbestuur vraagt om een extra subsidie voor de kinderen
Armbestuur van het gezin van D. van Reijn. De vader, die zijn bijstands-domicilie in Voorburg heeft,
zit in hechtenis en de moeder is overleden. De kinderen worden verpleegd in het
Diaconie Weeshuis te 's- Gravenhage. De beslissing hierover zal worden genomen
tegelijk met de behandeling van de rekening over het Burgerlijk Armbestuur over 1862.
(zie vorig agendapunt).
Bruggen Een deskundige heeft rapport uitgebracht over de toestand van de Voorburgse bruggen.
De Voorburgse Brug (Kerkbrug) is zo bouwvallig dat die gevaar oplevert voor het er
overheen gaande verkeer. De burgemeester heeft daarom de brug op 22 juni voor alle
verkeer laten afsluiten. Maar ook de andere bruggen, de Wijckerbrug en de Oude
Tolbrug zijn slecht tot zeer slecht. Aangezien de situatie zeer ernstig lijkt, dienen op korte
termijn maatregelen genomen te worden. Maar, zo heeft de voorzitter zich laten
voorrekenen, dat kost al bij al een bedrag van ƒ 8.000,--.
Gezien de reeds jaren durende briefwisseling hierover met Gedeputeerde Staten zal de
gemeente bij het provinciale fonds om subsidie aan gaan kloppen.

11 juli 1863 blz.646-648
Gemeente rekening De Gemeenterekening 1862 wordt zonder wijziging aangenomen.
Armbestuur De rekening van het Burgerlijk Armbestuur over 1862 wordt -na enige uitleg- eveneens
aanvaard.
Armbestuur Voor de drie kinderen van het gezin Van Reijn wordt een subsidie toegekend van ƒ 300,-.
671
Men heeft ook bij de naaste familie van het gezin aangeklopt voor een bijdrage, maar dat
bleef zonder resultaat. (zie notulen van 27 juni).
Straten en De post voor de bestrating van straten en pleinen wordt verhoogd met een
pleinen bedrag van ƒ 600,--. Het blijkt dat vooral de Kerklaan, die onder meer langs de
Raadkamer loopt, zeer veel verkeerslawaai oplevert van de erover rijdende rijtuigen en
dat niet alleen deze straat, maar ook andere straten in het dorp "zeer defect" zijn.

29 augustus 1863 blz.649-655
Verloting In januari zal er weer een verloting van de Damesvereniging Dorcas zijn!
Verkiezingen De heer J.A.L. den Ouden, inspecteur van de administratie van de Marine, is ontstemd
672
omdat hij geen oproep heeft gehad voor de jongste verkiezingen. De raad stelt dat hij
met zijn bezwaar nu te laat is, maar Burgemeester en wethouders opdracht zullen geven
hem bij de eerstvolgende verkiezing op de lijst te plaatsen.
Raadsleden Het raadslid J.Hooijmans dreigt ontslag in te dienen als raadslid, omdat hij zich niet kan
verenigen met de gang van zaken bij de laatste verkiezingen. Maar nu blijkt dat hij weer
als raadslid is herkozen en hij deze benoeming heeft aanvaard, vraagt de raad zich af of
dit ontslag nu ook geldt voor zijn herverkiezing. De heer Hooijmans zal om nadere uitleg
gevraagd worden.
Raadsleden De geloofsbrieven van de heer mr. A.J. Hoekwater en van P.M. Deerns zijn onderzocht
en in orde bevonden. Omdat de voorzitter tot de kandidaten behoort fungeert de heer
Von Geusau tijdelijk als plaatsvervanger.
Bruggen Weer komen de bruggen over de Vliet ter sprake.
Indien deze bruggen onder beheer van de gemeente komen, moeten ze wel goed
opgeleverd worden en moet Gedeputeerde Staten met subsidie voor reparatie over de
brug komen. Bovendien moet nagegaan worden of het regelmatig spuien van water door
de Hoogheemraadschappen Rijnland en Delfland aan banden kan worden gelegd, omdat
daardoor de bruggen veel te verduren hebben.
Accijns Het besluit tot de heffing en de verordening op de invordering van de plaatselijke
belasting op gedistilleerd en de likeuren, wordt herzien en in extenso -met een memorie
van toelichting- in de notulen opgenomen. (Zie bladzijden 653 tot en met 665).

1 september 1863 blz.666-667
Wethouder De heer Mulder fungeert als voorzitter, omdat de burgemeester afwezig is en omdat de
673
oudste wethouder aan de beurt is om reglementair af te treden. De heer A. Balen van
Andel ziet de stemmen van drie raadsleden op zich verenigd en wordt herkozen als
wethouder, welke functie hij in dank aanvaart.

14 september 1863 blz.668-671
Raadsleden Tijdens deze vergadering, waarbij alle benoemde en herbenoemde raadsleden aanwezig
zijn, worden alle aanwezige raadsleden (opnieuw) geïnstalleerd en beëdigd.
De raad bestaat nu uit:
Mr. A.J. Hoekwater, Burgemeester
A. Balen van Andel, Wethouder
P.C. Mulder, Wethouder
J. Baas, Raadslid
W.A.A.L. von Geusau, Raadslid
P.M. DeernsRaadslid
Raadsleden, Ook de heer Joh. Oosterlaan is gekozen tot raadslid, maar zijn geloofsbrieven moeten
nog worden onderzocht, hetgeen geen beletselen opleverde.
674

8 oktober 1863 blz.672-675
Raadsleden De heer J. Oosterlaan wordt nu beëdigd. De raad bestaat dus nu uit een burgemeester,
twee wethouders en vier raadsleden.
Burgerlijk De begroting van het Burgerlijk Armbestuur over 1864 wordt goedgekeurd.
Armbestuur De begroting heeft een batig saldo van ƒ 0,24.
Gemeente- De Gemeentebegroting over 1864 wordt, na enige discussie, eveneens
begrotinggoedgekeurd.
Burgpad De heer Umbgrove is niet bereid een schikking te treffen over de kwestie van het
675
Burgpad. De burgemeester heeft weliswaar als particulier gehandeld, maar geeft toch
ook toe dat dit in zijn kwaliteit van burgemeester heeft gedaan. Om nu te kunnen
procederen heeft hij de toestemming van de raad en de goedkeuring van Gedeputeerde
Staten nodig. Van de raad krijgt hij hierop alle steun om rechtskundige adviezen in te
kunnen winnen en eventueel te kunnen procederen.

22 oktober 1863 blz.676-679
Burgpad Over de kwestie van het Burgpad is een rechtskundig advies ingewonnen. De raad stemt
676
geheel in met de conclusie van dit advies. De raad berust in de actie die de heer
Umbgrove heeft ingesteld en vraagt nu toestemming aan Gedeputeerde Staten. Maar
vooraleer die toestemming te vragen wil de raad eerst de uitspraak in appel van de
strafrechter tegen de heer Umbgrove afwachten. Intussen moet de burgemeester uitstel
van het proces bij de Arrondissementsrechtbank gaan vragen.
Herdenking De hoofdonderwijzer van de lagere school heeft een prospectus ontvangen met
materiaal ter herdenking van de historische gebeurtenissen in 1813, nu 60 jaar geleden.
Hij wil de kinderen graag zo'n herdenkingspakket met platen en versjes uitreiken, maar
heeft daarvoor niet het benodigde krediet van ƒ 30,--. De raad stemt er mee in om aan
het eind van het jaar alsnog het hiervoor benodigde krediet te vinden. Het schoolhoofd
kan de bestelling plaatsen.

25 november 1863 blz.679-681
Grafkelder Mevrouw de Weduwe C.L. Serrurier vraagt om een grafruimte te mogen kopen voor het
677
stichten van een grafkelder voor haar overleden echtgenoot A.G. Heulen. Aan de
kerkmeesters wordt een verklaring van geen bezwaar afgegeven.
Keurmeester De heer B. Bergman is benoemd tot ambtenaar van de plaatselijke belastingen en tevens
keurmeester van het vee, vlees en spek in plaats van de naar Maassluis overgeplaatste
heer A.C. Buijk.
Burgpad Het einde van het Burgpadproces is nog niet in zicht. De burgemeester heeft nog niet
kunnen doen berusten in de door de heer Umbgrove ingestelde actie en dus ook nog
geen goedkeuring gevraagd aan Gedeputeerde Staten. Het vragen van uitstel heeft nu
echter geen zin meer omdat de strafrechter inmiddels uitspraak heeft gedaan en de heer
Umbgrove heeft veroordeeld in een geldboete van ƒ 10,-- of één hele dag hechtenis.
Maar van deze uitspraak gaat de heer Umbgrove in cassatie. Bovendien wil de heer
Umbgrove van geen uitstel weten. De raadsman van de burgemeester, de heer mr.
Leon, laat nu weten dat het geen pas zou hebben in de uitspraak te berusten. De
burgemeester heeft nu aan de Rechtbank verlof doen vragen de gemeente te vrijwaren
en pas als die vrijwaring zal zijn verleend alsnog bij Gedeputeerde Staten aan te kloppen
om verder tegen de heer Umbgrove te gaan procederen.
Herdenking De plaatselijke schoolcommissie heeft opeens ernstige bezwaren tegen de plaat die de
schoolkinderen zouden krijgen ter herdenking van de historische gebeurtenissen van
1813. De uitvoering van de plaat 'laat te wensen over' en de burgemeester doet er nog
een schepje bovenop door te verklaren, dat hij die mening volkomen beaamt en dat de
plaat niet aan het oogmerk beantwoordt. De heer Von Geusau geeft dan uiteindelijk de
doorslag door te zeggen dat het niet aan de schoolcommissie, noch aan de raad is,
hierover een oordeel uit te spreken en dat de plaats ook al in andere gemeenten aan de
kinderen is uitgedeeld. Het voorstel wordt uiteindelijk met vijf tegen één stem
aangenomen en de hoofdonderwijzer mag de platen gaan uitdelen. De schooljeugd krijgt
tevens bij deze gelegenheid, op kosten van de gemeente, krentenbrood en chocolade!

30 december 1863 blz.682-684
Burgpad De burgemeester deelt mede dat hij weliswaar in eerste instantie als privé-persoon is
678
gedagvaard, maar dat hij op last van het gemeentebestuur heeft gehandeld. Hij heeft nu
een exploot van dagvaarding ontvangen, waarbij hij nadrukkelijk stelt dat hij daar als
burgemeester van Voorburg zal moeten verschijnen. Hij legt tevens het rechtskundig
advies van mr. Leon aan de raad voor. Uit dit advies blijkt duidelijk dat uiteindelijk de
gemeente belanghebbende in dit proces is en dat de burgemeester de gemeente slechts
in rechte vertegenwoordigt. Daarom zijn alle termen aanwezig om aan Gedeputeerde
Staten het uiteindelijke verlof tot procederen aan te vragen. De raad stemt ook hier
eenparig mee in.

27 januari 1864 blz.685-688
Collecte Er is een verzoek ingekomen van de Vereniging tot voortdurende ondersteuning der
679
nagelaten betrekkingen van verongelukte schippers van de rederijen te Katwijk aan Zee
en te Noordwijk aan Zee. De vereniging, die de zorg heeft voor maar liefst 23 weduwen
en 63 wezen van omgekomen schippers, vraagt nu om meer steun en wil ook in onze
gemeente een commissie, die hun belangen wil behartigen. Bovendien hebben de
colleges van burgemeester en wethouders van Pernis en Klaaswaal een brief om steun
geschreven. Bij de storm van 3 op 4 december 1863 is een sloepschip "Petronella
Dorothea" met man en muis vergaan en er is een pas van stapel gelopen vissloep
"Vooruit" vergaan. De raad acht het doen van collecten "onraadzaam" (sic), maar besluit
wel om op de secretarie twee gesloten bussen te plaatsen en de bevolking op te wekken
hier gul voor te willen geven.
Accijns Gedeputeerde Staten hebben enige aanmerkingen op het besluit tot herziening van de
plaatselijke belasting op gedistilleerd en de likeuren. Het besluit wordt, overeenkomstig
de wensen van de statenleden, aangepast en in extenso in de notulen vermeld.
Burgpad De behandeling van het Burgpadproces bij de Hoge Raad is door ziekte van Raadsheer
Voorduin voorlopig uitgesteld.

27 februari 1864 blz.689-690
Treinen Burgemeester en Wethouders hebben een verzoek gericht aan de minister van
Binnenlandse Zaken om de treinen weer te laten stoppen aan de halte
"Laan van Nieuw Oosteinde".
Heilige Geest De kerkeraad van de Nederduits Hervormde Gemeente vragen om opheffing
Armen van het in 1774 afgesloten contract omtrent de Heilige Geest Armen. Zij zijn bereid
680
daarvoor een bedrag van ƒ 500,-- te voldoen. Tevens zijn zij bereid de kosten van de
verpleging van Geertruida Bijleveld in het Diaconie Armenhuis voor hun rekening te
nemen.
Burgpad De Hoge Raad der Nederlanden heeft het arrest van de Arrondissementsrechtbank
vernietigd en de zaak terugverwezen naar het Gerechtshof van Zuid Holland.

16 maart 1864 blz.691-692
Belastingen De kohieren van de Hoofdelijke Omslag en de Hondenbelasting worden vastgesteld en
de gevraagde wijzigingen daarin aangebracht.
Tienjarige tafels De tienjarige tafels van de Burgerlijke Stand werden vroeger altijd gemaakt door de
Burgerlijke Stand griffiers van de arrondissementsrechtbanken. Blijkens een besluit van Zijne Majesteit de
681
Koning moet nu de gemeentesecretaris dit gaan doen. Vanwege het meerdere werk
hieraan door de secretaris, wordt in navolging van andere gemeenten, aan de
gemeentesecretaris een gratificatie van ƒ 25,-- toegekend.

9 april 1864 blz.693-696
Jaarwedde De gemeente-ontvangers van gemeenten met een bedrag aan inkomsten beneden de
682
ƒ 16.000,-- krijgen een vergoeding welke in geen verhouding staat tot dat wat zij hiervoor
voor de gemeente moeten verrichten. Gedeputeerde Staten stellen dan ook voor om die
jaarwedde -althans tijdelijk- te verhogen. Nu blijkt dat de Voorburgse gemeente-
ontvanger nog steeds een voorlopige jaarwedde heeft van ƒ 290,-- stemt de raad in met
een -tijdelijke- verhoging van ƒ 50,- voor zowel het jaar 1863 als 1864.
Treinen Het besluit om de treinen niet meer te laten stoppen bij de halte Laan van Nieuw
Oosteinde, berust op een overeenkomst tussen de stoomwegmaatschappij en derden.
Het Gouvernement doet daaraan niets.
Stembureau Er worden, zoals elk jaar gebruikelijk, weer nieuwe leden van het
Schutterij Stembureau, leden van de Commissie voor het werk van de Schutterij en
Tegenschatterszogenoemde Tegenschatters benoemd.
Vissers De collecte voor de verongelukte vissers is geteld. De actie heeft voor Pernis ƒ 32,-- en
voor Zwartewaal ƒ 27,-- opgebracht.
Achterweg De onderhoudsplichtigen van de Achterweg zijn bereid die weg te verbeteren door er een
laag koolas op te laten aanbrengen. Ze kunnen die koolas tegen een gering bedrag van
de firma Nicolaas Koechlin & Cie verkrijgen, maar vragen wel of de gemeente de
aanschafkosten voor haar rekening wil nemen. De raad stemt hiermee in, maar maakt de
restrictie dat het verdere onderhoud voor rekening van de aan de weg wonende
onderhoudsplichtigen dient te zijn.

29 april 1864 blz.697
Gemeenteverslag- Het beredeneerde gemeenteverslag over het jaar 1863 wordt, vanwege de
omvangrijkheid van het stuk, aan alle raadsleden ter inzage verzonden.
683

16 juni 1864 blz.698-700
--
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1863 wordt ter inzage aangeboden en zal in de eerstkomende
raadsvergadering aan de orde worden gesteld..
Armbestuur De rekening van het Burgerlijk Armbestuur 1863 zal onder de raadsleden circuleren en in
de eerstvolgende vergadering eveneens aan de orde worden gesteld.
Bruggen Gedeputeerde Staten delen mee dat de minister van Binnenlandse Zaken niet van plan
684
is de Voorburgse bruggen door het Rijk te doen overnemen. Voorburg is de enige
belanghebbende en dus moet Voorburg er ook maar voor zorgen. Provinciale Staten
mag wel een subsidie van ƒ 8.000,-- geven. Een verzoek om toekenning van een
subsidie is inmiddels bij Gedeputeerde Staten ingediend.
Burgpad De heer A.F. Umbgrove is voor het afsluiten van het Burgpad door het Provinciale Hof
veroordeeld, maar is in cassatie gegaan.

12 juli 1864 blz.701-703
Gemeente- De Gemeenterekening over 1863 is vastgesteld.
rekening
Burgerlijk De rekening van het Burgerlijk Armbestuur 1863 is eveneens vastgesteld..
Armbestuur
Armwezen Het Burgerlijk Armbestuur krijgt verlof -mits toestemming wordt verleend door Provinciale
685
Staten- om een rechtsvordering in te stellen tegen de gemeente Berkel voor de kosten
van in 1862 verleende geneeskundige hulp aan L. van Puffelen. Het gaat om een
vordering van ƒ 18,30.

23 augustus 1864 blz.704-707
Armwezen Het Burgerlijk Armbestuur heeft geen toestemming van Gedeputeerde Staten nodig om
686
een rechtsvordering in te stellen tegen de gemeente Berkel en Rodenrijs (z i e
voorgaande raadsvergadering).
Bruggen Gedeputeerde Staten stellen de gevraagde subsidie voor het herstel van de drie
Voorburgse bruggen wel in het vooruitzicht, maar gaan pas tot daadwerkelijke uitkering
over zodra de bruggen volledig zijn hersteld. De voorzitter stelt dat dit geen normele
afdoening van zaken zou zijn en stelt in een aan Gedeputeerde Staten gerichte brief , dat
over de subsidie dadelijk en vóórdat met de werkzaamheden kan worden begonnen,
dient te kunnen worden beschikt. Hiermede zijn de raadsleden het roerend eens.
Burgerlijk Het Burgerlijk Armbestuur stuurt het jaarlijkse verslag over 1863 en de
Armbestuur begroting over 1865 in. Deze stukken worden aan de raadsleden ter inzage gegeven om
daarna in een volgende vergadering te worden behandeld.
Petroleum De verlichting van de gemeente, die nu met gebruikmaking van petroleum plaats vindt,
geschiedt naar volle tevredenheid. De raad stemt in met het voorstel van het college een
onderhandse aanbesteding te doen.
Lantaarn De heer M.W. Spoor wil vóór het buitenverblijf Welgelegen twee ijzeren lantaarnpalen die
des winters voor rekening van de gemeente branden. Op een advies van het college,
stemt de raad er mee in één lantaarnpaal voor rekening van de gemeente te laten
branden.
Haardas Het vijfjaarlijkse contract voor het ophalen van haardas loopt ultimo december af. De
raad stemt er mee in de onderhandse verpachting weer voor een periode van vijf jaar te
doen plaatsvinden.

22 september 1864 blz.708-712
Lantaarn De heer M.W. Spoor, bewoner van het buiten Welgelegen, tussen Hofwijck en Bijdorp,
687
verzoekt om voor rekening van de gemeente twee lantaarns te laten branden in plaats
van een. In tegenstelling tot het besluit van de vorige vergadering wordt ook dit
toegestaan, maar de adressant moet wel zelf voor het onderhoud blijven zorgen en het
eventueel vervangen van onderdelen.
Bruggen De kwestie van het onderhoud van de Wijckerbrug, de Kerkbrug (hier de Dorpsbrug
genoemd) en de Oude Tolbrug komt weer uitvoerig ter sprake. Gedeputeerde Staten
hebben nu nadere voorwaarden gesteld aan de uitkering van de gevraagde ƒ 8.000,-
subsidie. De raad moet er op toezien dat het herstel van de bruggen voor einde 1865 zal
zijn gedaan. Tevens willen de staten bevestigd zien dat de benodigde kapitalen voor het
onderhoud daadwerkelijk van het voormalige ambacht Voorburg naar de gemeente zijn
overgegaan. Naar aanleiding van deze voorwaarden is er een vergadering belegd met de
Dijkgraaf van de Tedingerbroekpolders en de Commissie tot liquidatie van de goederen
van het opgeheven ambacht Voorburg. Het resultaat van deze bespreking is dat zowel
de Dijkgraaf van de Tedingerbroekpolders, alswel de leden van de liquidatiecommissie
van het voormalige ambacht Voorburg, kapitalen overdragen aan de gemeente om het
onderhoud van de bruggen nu voor eens en altijd aan de gemeente over te dragen.
Namens het voormalige ambacht tekenen hiervoor de heren J.J. de Bassecour Caan en
A.W. Renaud en als Dijkgraaf, tevens laatste Schout van de Tedingerbroekpolders, de
heer O. Baron van Wassenaer Catwijck.

27 oktober 1864 blz.713-718
Paardenmarkt Gedeputeerde Staten delen mede dat de Haagse paardenmarkt is afgeschaft.
Verloting De damesvereniging Dorcas zal weer in de maand januari een openbare verloting voor
de uitdeling van kleding aan de armen houden.
Bruggen De bruggen zullen vóór eind 1865 geheel voor rekening van de gemeente worden
688
hersteld. De gemeente heeft de volledige beschikking gekregen over de gelden van de
polders en het voormalige ambacht tot het onderhoud van de bruggen. Gedeputeerde
Staten verlenen geen toestemming om de daartoe uit te zetten kapitalen buiten de
gemeentebegroting te houden, zoals het voorstel in de vorige vergadering was. De
Gemeentewet laat dit niet tot en dat is dus uitdrukkelijk buiten de orde. De zaken met de
polders en het voormalige ambacht moeten eerst volledig -eventueel notarieel- zijn
afgehandeld en dan pas kan de gemeente beschikken over de toegekende subsidie van
ƒ 8.000,--.
Gemeente- De Gemeentebegroting van 1865 wordt vastgesteld en nu inclusief de posten
begrotingbenodigd voor het herstel en het onderhoud van de drie bruggen, zoals hiervoor
omschreven. De begroting eindigt met een batig saldo van ƒ 15,17½.
Armbestuur De begroting van het Armbestuur 1865 wordt eveneens vastgesteld. De begroting van de
Heilige Geest Armen (exclusief de rooms-katholieke armen) eindigt met een batig slot
van ƒ 52,01½ en die van de overige armen met een batig slot van ƒ 2,77½.
Burgpad Zaak over het Burgpad, alias de 'Laan van Ahrentsburg' (sic) is door de Hoge Raad
verwezen naar het Provinciaal Hof te Utrecht.
Hulponderwijzer De heer L. Akkerhuijs JEzn, heeft op 'officieuze' wijze te kennen gegeven dat hij
benoemd is tot Hoofdonderwijzer te Moercapelle.
Bruggen De voorzitter stelt voor om alvast enige voorzieningen aan de Voorburgerbrug te doen,
omdat deze brug zoveel gevaar oplevert, dat hij dreigt in te storten. Hiertegen heeft de
raad geen bezwaar.

14 november 1864 blz.719-720
Hulponderwijzer De heer L. Akkerhuijs JEzn, hulponderwijzer, krijgt uitdrukkelijk eervol ontslag onder
dankbetuiging voor de vele diensten aan het Voorburgse onderwijs bewezen.
689

10 december 1864 blz.721-724
Hulponderwijzer Op voordracht van de schoolopziener en de hoofdonderwijzer wordt in de nu ontstane
690
vacature voorzien door benoeming van de heer Fredrik Caspar Zechner, tot nu toe
hulponderwijzer te Stompwijk. Hij krijgt hiervoor een salaris van ƒ 350,-- per jaar.
Cie Middelbaar Onderwijs Gedeputeerde Staten schrijven over de noodzakelijkheid om een commissie van toezicht
op het middelbaar onderwijs in het leven te roepen. Ingevolge artikel 46 van een wet van
2 mei 1863 zijn de gemeentebesturen hiertoe verplicht geworden. De nieuw te
benoemen commissie zou onder andere toezicht moeten gaan uitoefenen op het
internaat van de heer Ingenhoes. Als eerste wordt de heer P.M. Deerns aangewezen en
na een herstemming tussen de overgebleven raadsleden: de heren A. Balen van Andel
en N.C. Mulder.
Vuilnis Het ophalen van haardas en vuilnis wordt verpacht aan de heer A. Tervis, (of Fervis)
aannemer te Voorburg.
Armbestuur Het lid van het Burgerlijk Armbestuur is reglementair aan de beurt om af te treden. De
Heer A. Balen van Andel wordt echter bij acclamatie herkozen.
Burgpad Het Provinciale Gerechtshof te Utrecht heeft de heer Umbgrove vrijgesproken van het
hem ten laste gelegde betreffende het afsluiten van het zogenoemde Burgpad. De
proceskosten komen voor rekening van de staat.

8 februari 1865 blz.725-728
Bruggen Gedeputeerde Staten bevestigen de toegezegde subsidie van ƒ 8.000,-- voor het herstel
691
van de drie Voorburgse bruggen over de Vliet. De te verrichten werkzaamheden aan de
Voorburgerbrug en de Wijckerbrug zullen in het openbaar worden aanbesteed. Wat
betreft de Oude Tolbrug: deze "zal nader worden hersteld".
Burgpad Advocaat mr. Leon, die optreedt namens de gemeente voor de zaak van het Burgpad,
heeft gesproken met de advocaat van de heer Umbgrove, de heer mr. Kappeijne. De
heer Umbgrove heeft weliswaar het strafproces voor het gerechtshof van Utrecht
gewonnen, maar daarmee is de zaak nog steeds niet af. Duidelijk is inmiddels geworden
dat het al dan niet voorkomen van een weg op de gemeentelijke legger van wegen en
paden, nog niets zegt of een weg al dan niet openbaar is. Deze vraag kan toch het best
in een civiele procedure beantwoord worden. Temeer daar de heer Umbgrove op geen
enkele manier tot een schikking te bewegen is. Toch meent de voorzitter dat de
gemeente er verstandig aan doet om het Burgpad, alias de Arentsburglaan, nu duidelijk
zowel op de legger als op de daarbij behorende schetstekening te plaatsen en daarvan
mededeling te doen aan Gedeputeerde Staten. De raad gaat geheel met het voorstel
mee en laat het op een voortgezette civiele procedure komen.

24 maart 1865 blz.729-732
Politie- Gedeputeerde Staten beveelt dringend aan de
verordening politieverordening aan te vullen met een artikel tegen loslopende honden.
Burgpad Op de schetstekening van de legger van wegen en paden is in gewijzigde vorm ter
inzage gelegd. Er waren geen bezwaren.
Onderwijs Het beredeneerde verslag van de plaatselijke schoolcommissie is voor kennisgeving
aangenomen.
Belastingen De kohieren van zowel de Hoofdelijke Omslag als de Hondenbelasting voor het lopende
692
dienstjaar worden -uiteraard na de nodige mutaties over de klassenindeling vastgesteld.
Opzichter Het college doet een voorstel om de heer Th. Corstens, meester timmerman Gemeente
werkente benoemen tot opzichter van gemeentewerken. Op voorstel van de heer Deerns
geschiedt de aanstelling niet voor het voorgestelde salaris van
ƒ 100,-- maar voor ƒ 75,--per jaar.
Burgerlijk Mr. A. Six krijgt eervol ontslag als secretaris/penningmeester van het
Armbestuur Burgerlijk Armbestuur.
Bruggen Arie Gijsbertus Audier, timmerman te Stompwijk, gaat de bruggen opknappen. Hij heeft
het werk aangenomen voor een bedrag van ƒ 4.471,--De voorzitter maakt tevens
melding van het feit dat het bedrag voor het voortdurende onderhoud van de drie
bruggen van ƒ 8.000,-- inmiddels is ontvangen.

29 april 1865 blz.733-735
Gemeente- De heer W.J.R. Zieck heeft 28 uren twee klokken geluid van de Nederlandse
begroting Hervormde Kerk in verband met het overlijden, op 1 maart 1865, van koningin-moeder
693
Anna Paulowna. Voor deze werkzaamheid heeft hij een nota ingediend van 28 maal
ƒ 1,50 . De begroting is hiermede met ƒ 42,-- overschreden. De raad besluit daarvoor
een begrotingswijziging goed te keuren.
Stembureau Er worden nieuwe leden benoemd voor het stembureau, voor de commissie
Schutterij voor het werk van de schutterij en de zogenoemde tegenschatters.
Tegenschatters
Commissaris De opzichter van gemeentewerken, de heer Th. Corstens die tevens
brandweercommissaris van de brandweer is, krijgt voor die werkzaamheden een te lage
beloning. De beloning wordt nu opgetrokken van ƒ 15,-- naar ƒ 40,--. Daarbij moet in
aanmerking worden genomen dat de heer Corstens in zijn functie van opzichter
gemeentewerken in plaats van de voorgestelde ƒ 100,- slechts ƒ 75,-- als salaris kreeg
toegekend. (zie vergadering van 25 maart 1865).

26 juni 1865 blz.736-740
Burgpad De heer A.F. Umbgrove heeft een bezwaarschrift ingediend tegen de wijziging van de
694
legger van wegen en voetpaden. De hamvraag blijft of het zogenoemde Burgpad nu wel
of niet onderdeel uitmaakt van de buitenplaats Arentsburg. Gedeputeerde Staten willen
dat eerst de uitspraak hierover van de Arrondissementsrechtbank wordt afgewacht en
dat zij -zodra dit bekend is- daarover mededeling zullen krijgen.
Bruggen Het Hoogheemraadschap Delfland zal ƒ 1.000,-- bijdragen, maar verbindt daaraan wel
enige voorwaarden. Het bedrag moet namelijk worden aangewend voor de verbreding
van de Oude Tolbrug op eenzelfde breedte als de Voorburgerbrug, te weten 4,80 meter
en de gemeente moet ten eeuwigen dage voor het onderhoud van de bruggen blijven
zorgen. Bovendien moet de gemeente beloven dat zij nooit en te nimmer meer voor een
onderhoudsbijdrage bij het Hoogheemraadschap zullen aankloppen. Nu de zaak
betreffende de bruggen zich zo gunstig heeft ontwikkeld, vindt de heer Deerns het gepast
de leden van het college uitdrukkelijk dank te zeggen voor alle moeite die zij aan deze
kwestie hebben besteed.
Bruggen De vernieuwing en reparatie van de Oude Tolbrug zal op 6 juli aanstaande worden
aanbesteed. Tevens geeft de voorzitter kennis van zijn voornemen om ook aan het
gemeentebestuur van de stad Delft een subsidie te gaan vragen. Immers de vereiste
verbreding naar 4,80 meter bevordert de ruime doorvaart van schepen en dat is ook in
het belang van Delft.
Gemeente- De Gemeenterekening 1864 zal in de volgende vergadering worden
rekening behandeld.
Secretaris De heer Balen van Andel heeft een klacht over de secretaris. De secretaris had
aanwezig behoren te zijn bij een door de zetters van de belastingen belegde
vergadering. De secretaris liet zich bij deze vergadering verontschuldigen, omdat hij bij
een zitdag voor de inning van molengelden moest zijn. Deze zitdag werd gehouden in
"De Bontekoe" te 's-Gravenhage. Weliswaar heeft de secretaris een ander zijn plaats
laten innemen, maar hij heeft daarmee toch zijn instructie overtreden. De voorzitter
onderhoudt daarop de secretaris over zijn handelwijze. Hij mag dit niet meer doen op
straffe van schorsing.

8 juli 1865 blz.741-744
Gemeente- De Gemeenterekening over 1864 wordt goedgekeurd.
rekening
Burgerlijk De rekening van het Burgerlijk Armbestuur 1864 wordt na
Armbestuur ampele bespreking eveneens goedgekeurd.
Oude Tolbrug De aanbesteding van de Oude Tolbrug is gegund aan Stephanus Theodorus Perquin
695
voor een bedrag van ƒ 4.391,--. De gemeente Delft heeft het verzoek om subsidie voor
de verwijding van de Oude Tolbrug ontvangen en vraagt nu aan welk bedrag de
gemeente Voorburg denkt. De voorzitter vindt een bedrag van ƒ 1.000,-- alleszins
verantwoord.
Wethouder Wethouder Mulder deelt namens jhr. mr. von Geusau, die wegens ongesteldheid afwezig
is dat hij na zijn herstel het voornemen heeft Voorburg metterwoon te gaan verlaten en
dat hij zich niet meer voor verkiezing als raadslid beschikbaar wil stellen. Hetzelfde zegt
ook de heer Mulder. Ook hij wil na de nu nog lopende zittingsperiode zijn zetel ter
beschikking stellen.

22 augustus 1865 blz.745-748
Oude Tolbrug De gemeente Delft geeft uiteindelijk een subsidie van ƒ 500,--. De heer Deerns herhaalt
696
wat hij ook in de vergadering van 26 juni 1865 heeft gezegd en bedankt het college
uitdrukkelijk voor alle moeite die zij aan de kwestie van de bruggen heeft besteed. De nu
weer toegezegde subsidie is onder meer daaraan te danken.
Accijns De controleur der directe belastingen moet zich voor dienstzaken buiten
's lands begeven en heeft nu voorgesteld om de aan hem opgedragen controle en het
toezicht op de invordering van de belastingen op gedistilleerd tijdelijk over te dragen aan
de heer L.E. Uijttenhoven. De raad gaat hiermede akkoord.
Armbestuur Het vorig jaar is het bestaande contract tussen het rooms-katholieke Armbestuur en de
Heilige Geest Armen en de Diaconie van de Nederduits Hervormde Gemeente
opgeheven. Nu doet het Rooms Katholieke Armbestuur het verzoek ook het contract met
het Burgerlijk Armbestuur te willen opheffen. Zij vragen dit omdat zij tengevolge van de
inwerkingtreding van de Armenwet niet langer in staat zijn "hun Parochiaal Reglement op
te volgen" (sic). De raad stemt hier in principe mee in. In onderling overleg zullen nadere
regelingen worden vastgesteld.
Raadsleden De geloofsbrieven van de heren L.C. Beynen en J. Versteeg worden onderzocht en in
orde bevonden. Zij zullen de heren N.J. Mulder en jhr. W.A.A.L. von Geusau vervangen
die de raad gaan verlaten.

2 september 1865 blz.749-750
Spoedvergadering.
Runderen Wegens het uitbreken van een ziekte onder het rundvee moeten de nodige maatregelen
697
getroffen worden om de epidemie te beteugelen. In augustus jongstleden heeft de
burgemeester als hoofd van de politie, reeds de nodige maatregelen getroffen, maar nu
heeft het college een Verordening in concept klaar en legt deze voor aan de raad. Deze
Verordening, die de doorvoer en het vervoer van besmet vee moet tegen gaan, wordt op
diverse plaatsen in de gemeente bekend gemaakt. Dat geschiedt aan de Veurse paal,
aan de borden in het Oosteinde en in het Dorp*, voorts aan de Wijckerbrug en de
Voorburgerbrug, op de Laan van Nieuw Oosteinde, aan de Geestbrug aan het
brugwachtershuisje en aan de Loolaan. De heer G.J. Zaat heeft voor het afzonderen van
eventueel besmet vee een schuur afgestaan. En er wordt zelfs een beloning van ƒ 10,--
uitgeloofd voor een ieder die besmet vee opspoort en bijdraagt aan het onderbrengen
van dit vee in de bewuste schuur.
* De term 'Dorp' wordt vanouds gebruikt om de oude dorpskern rond de Herenstraat aan te duiden. De term komt veelvuldig voor in
de oude kadastrale leggers. Pas later gaat men ook in het kadaster gebruik maken van de officiële straatnamen.
Noot: Bernard Dijkman

5 september 1865 blz.751-753
Raadsleden De heren J. Versteeg en L.C. Beynen worden beëdigd als raadslid.
Wethouder In plaats van de afgetreden wethouder N.C. Mulder wordt de heer P.M. Deerns tot
wethouder gekozen, welke benoeming door hem wordt aangenomen.
Burgemeester Zijne Majesteit de Koning heeft op 25 augustus de heer Mr. A.J. Hoekwater benoemd tot
698
burgemeester van Hillegom. Daarbij wordt tevens bekend gemaakt dat de heer
Hoekwater wordt opgevolgd door de heer dr.W.C. van den Brandeler, die tot dusver
burgemeester van Brielle was. Loco-voorzitter, de heer A. Balen van Andel, dankt de
scheidende burgemeester door een aantal wapenfeiten te noemen. Hij refereert onder
meer aan de regeling van het archief, de armenzaken, de bruggen over de Vliet en het
Burgpadproces. De burgemeester bedankt op zijn beurt weer de loco-burgemeester voor
zijn vriendelijke woorden. De heer Deerns op zijn beurt wil ook lof toezwaaien aan de -
eveneens scheidende- wethouder N.C. Mulder en het raadslid Jhr. mr. W.A.A.L. von
Geusau. De heer A. Balen van Andel stelt voor om de dank van de raad morgenmiddag
om een uur aan de scheidende raadsleden over te willen brengen en wel in gezelschap
van de heer Deerns als wethouder en het oudste raadslid J.Baas.

9 september 1865 blz.1-6
Burgemeester Een commissie, bestaande uit de heren P.M. Deerns en J. Baas, leiden de nieuw
699
benoemde burgemeester, de heer dr. W.C. van den Brandeler de vergadering binnen om
te worden geïnstalleerd. De nieuwe burgemeester overhandigt de fungerend
burgemeester een gezegelde kopie van zijn benoeming door Zijne Majesteit de Koning
en een bewijs dat hij de door de wet vereiste eden heeft afgelegd. Nadat de
burgemeester de bij zijn ambt behorende onderscheidingstekens heeft ontvangen en zijn
zetel heeft ingenomen worden er over en weer de gebruikelijke vriendelijke woorden
gesproken.
Veemarkt Gedeputeerde Staten geven aanbevelingen om het houden van veemarkten op te
schorten (schorsen sic) in verband met de heersende veeziekte. De Staten maken
eveneens bekend dat er in Zuid-Holland vier koemarkten zijn en één lammerenmarkt te
Hillegom.
Brand Er is een felle brand geweest op het erf van het huis in wijk E nr.1, bewoond door G.
Cruijff. De schade aan de hooiberg, stal en schuur, wordt geschat op een bedrag tussen
de ƒ 1.400,-- en ƒ 1.500,--.
Blanke petroleum De levering van blanke petroleum voor de straatverlichting wordt bij inschrijving gegund
aan de heer Samuel Andries van der Gaag, winkelier. Hij heeft de levering aangenomen
voor 50 centen per Hollands pond.
Ambtenaar De heer dr. W.C. van den Brandeler en de heer P.M. Deerns worden aange-
Burgerlijke Stand wezen als ambtenaar van de burgerlijke stand.
Burgerlijk De nieuwe voorzitter treedt automatisch in de plaats van de heer Hoekwater Armbestuur
als voorzitter van het Burgerlijk Armbestuur. Maar door het vertrek van de heer Mulder is
er nog een vacature ontstaan, waarin moet worden voorzien. De heer P.M. Deerns wordt
nu benoemd als lid van dit Armbestuur.
Runderpest Een aantal maatregelen worden vastgesteld voor het geval dat ook in Voorburg de
runderpest zou uitbreken. De heer Zaat, die zijn schuur voor het af te zonderen vee ter
beschikking heeft gesteld, wordt daarin door zijn buren tegengewerkt. Bovendien zal er
voor het besmette en dientengevolge te onteigenen vee een vergoeding uit de
gemeentekas moeten worden bepaald. En daarnaast zijn er de lonen voor de veearts en
andere te verwachten vergoedingen voor bewezen diensten.

Vervolg van: 9 september 1865 blz.1-6
Vervolg: Runderpest Voor de onteigening van besmet vee wordt een bedrag van ƒ 500,-- gereserveerd. De
700
Verordening wegens de in- en doorvoer van vee moet nader bekeken worden. Een en
ander zal geschieden in de eerstvolgende raadsvergadering en wel op 11 september
1865.
Burgemeester Wethouder A. Balen van Andel overhandigt de burgemeester nu alle inmiddels gedrukte
verordeningen van de gemeente. Daarbij worden een aantal gemeenteambtenaren aan
de nieuwe burgemeester voorgesteld, te weten: de heer Th. Corstens, opzichter
gemeentewerken en commissaris van de brandweer, de bode, T.L. van Ruijven, de
veldwachter en J.van den Heuvel en de dienaar van politie J. Bogerd.

11 september 1865 blz.7-8
--
Rund- De voorzitter legt een tweetal concept-verordeningen voor ter beteugeling
en wolvee van de gevreesde runderziekte. De ene verordening bevat bepalingen op de in- en
701
doorvoor van rund- en wolvee in de gemeente Voorburg en de andere verordening bevat
bepalingen tegen het willekeurig binnentreden van woningen, stallen of weiden, waar
zich runderen bevinden. De verordeningen zullen de volgende dag om 12 uur reeds
worden afgekondigd en van kracht worden en -uiteraard- worden toegezonden aan
Gedeputeerde Staten. De voorzitter vraagt ten slotte nog aan de heer Oosterlaan of hij
geen geschikt stuk land weet, waar in quarantaine gebracht vee kan worden geplaatst.
De heer Oosterlaan weet op die vraag geen direct antwoord maar krijgt machtiging
hierover zijn voelhorens uit te steken.
In verband met de als zeer ernstig opgevatte dreiging van een runderpestepidemie wordt er de
volgende dag wederom een raadsvergadering belegd.

12 september 1865 blz.9-11
Runderpest De voorzitter verontschuldigt zich voor het feit dat de convocaties voor deze vergadering
702
pas hedenmiddag zijn verzonden. Maar omwille van het spoedeisende karakter van de te
nemen beslissingen kon hij niet anders. Burgemeester en wethouders hebben nog een
kleine wijziging in de beide verordeningen aangebracht. De raad stelt hierover geen
vragen. De beide verordeningen zullen op de hiervoor beschreven locaties worden
kenbaar gemaakt en bovendien zullen ze in het Dagblad van Zuid-Holland en 's-
Gravenhage worden geplaatst. De verordeningen gaan nu de volgende dag om 12 uur 's
middags in. De heer Balen van Andel maakt nog bekend dat er alsnog een geschikte
locatie is gevonden om besmet vee in quarantaine te nemen en zo wordt de heer Zaat
niet langer gebonden aan zijn eerder gedane toezegging een schuur ter beschikking te
stellen.

23 oktober 1865 blz.12-16
Gemeente- De gemeentebegroting over 1866 en de begroting van het Burgerlijk
Begroting & Armbestuur worden na enige discussie aangehouden tot een volgende
Burgerlijk vergadering.
Armbestuur
Belastingen De supplementaire kohieren van de hoofdelijke omslag en de hondenbelasting over
1865 worden goedgekeurd.
Gemeente- De taak van de gemeente-ontvanger wordt steeds omvangrijker. Nog onlangs
ontvanger is er het een en ander bijgekomen in verband met de uitvoering van het werk aan de
703
renovatie van de drie bruggen over de Vliet. De raad gaat dan ook ruimhartig in op het
voorstel van Gedeputeerde Staten om de jaarwedde van de gemeente-ontvanger
wederom te verhogen en nu met een bedrag van ƒ 60,--.
Wegen en voetpaden De heer H.N. van Randwijk pachter en gaarder van de tol op de Laan van Nieuw
Oosteinde vraagt om een subsidie in de verbetering van de weg vanaf de Broeksloot tot
aan de Koornmolen. De geschatte kosten zijn ƒ 150,--. De raad is allereerst geneigd om
de heer van Randwijk tegemoet te komen met een bedrag van slechts ƒ 25,--, maar
maakt daar later ƒ 50,-- van. Maar dan moet de vragensteller niet alleen het door hem
aangegeven stuk weg met koolas doen beleggen maar tevens een gedeelte van de
zogenoemde Zwartelaan, want die hoort er ook bij!

30 oktober 1865 blz.17-21
Gemeente- De Gemeentebegroting 1866 wordt vastgesteld en de
begroting diverse belastingen worden onder de loep genomen. De hondenbelasting wordt
gepreciseerd in de volgende categorieën:
" honden van weelde "
" bedrijfs honden "
" jonge nog zuigende honden "
De laatste twee categorieën hebben belastingvrijdom !
Burgerlijk De begroting van het Burgerlijk Armbestuur 1866 wordt
Armbestuur uitvoerig besproken en uiteindelijk goedgekeurd.
Commissie De heer Hoekwater is verhuisd naar Hillegom. Per brief laat hij weten dat
Middelbaar Onderwijs hij dus geen lid meer kan zijn van de gemeenteraad en ook moet bedanken als
704
commissielid van Middelbaar Onderwijs. Als nieuw lid wordt de heer mr. W.C. van den
Brandeler gekozen.

9 december 1865 blz.22-26
Raadsleden De geloofsbrieven van het nieuw benoemde raadslid de heer L. C. Hoogendoorn worden
705
onderzocht. Alle hierbij benodigde stukken worden in extenso in de notulen omschreven
Er zijn geen beletselen en dus kan de heer Hoogendoorn worden toegelaten.
Burgpad De Arrondissementsrechtbank van Den Haag doet uitspraak ten nadele van de
gemeente Voorburg. De heer mr. Hoekwater en de dorpsmid Van Schagen worden
veroordeeld de proceskosten te voldoen*. De advocaat mr. D Leon adviseert in het
vonnis te berusten en niet in cassatie te gaan. De raad stemt hiermee in. Burgemeester
en Wethouders dienen met Gedeputeerde Staten te overleggen over de wijziging van de
legger van wegen en voetpaden.
Westmolensloot Watermolenaar L. Berkel van de Westmolen onder Stompwijk vraagt een bedrag van
ƒ 7,-- voor het uitdiepen van de molensloot. Bij het laden van vuilnis en puin door de
gemeente is dit nodig. Weigert de gemeente dit bedrag te voldoen dan mag er geen
vuilnis meer worden geladen. De gemeente zal betalen, maar in het vervolg moet dat
worden betaald door de pachter van de haardas en het vuilnis.
Wijkerlaan Een aantal bewoners van de Wijkerlaan verzoekt een subsidie van ƒ 18,--voor
gedeeltelijke bestrijding van de kosten tot verbetering van de Wijkerlaan. De raad besluit
dit bedrag te voldoen als na inspectie is blijkt dat het werk goed is gedaan.
Dreggen De heer J. Versteeg heeft geconstateerd dat er geen dreggen zijn bij de Voorburgerbrug.
*Over de proceskosten wordt verder met geen woord gerept!
Die zijn er vroeger wel geweest. Als na inspectie blijkt dat ze er niet meer zijn, dan zullen
ze op kosten van de gemeente opnieuw worden aangeschaft.

20 december 1865 blz.27-28
Keuring van Ook nu weer zijn de oproepingsbriefjes voor deze vergadering niet binnen Vlees en
706
spekde door de wet vereiste termijn verzonden, maar ook nu kon dat niet anders, want
wat blijkt?
Ingezetenen hebben zeer veel vlees, afkomstig van in Stompwijk geslacht vee ingevoerd.
Dit vee zou zijn afgemaakt in verband met de heersende runderziekte. Ter voorkoming
van het onstaan van ziekten onder de bevolking is het dus nodig dit vlees op een
behoorlijke manier te keuren, maar daartoe dient de Verordening op de keuring van vlees
en spek met spoed te worden gewijzigd. De raad stemt volmondig in met wijziging van
deze uit 1856 stammende verordening.

23 december 1865 blz.29-32
Belastingen De ingekomen stukken van Gedeputeerde Staten betreffende belasting wijzigingen
worden voorgelezen. Daarna worden besluiten genomen.
Veetyphus De burgemeester wilde gisteren in gezelschap van de Rijksveearts een onderzoek
707
uitvoeren in stallen om de daar aanwezige runderen te onderzoeken. Zij werden hierin
tegengewerkt en belemmerd door aanwezige burgers. Zodanig dat tegen hen proces-
verbaal moest worden opgemaakt. Burgemeester stelt voor een plaatselijke verordening
in het leven te roepen, die onderzoek door deskundigen altijd mogelijk maakt. De raad
stemt hier wel mee in , maar stelt dat de epidemie op dit moment zodanig is dat het
wenselijker zou zijn om van rijkswege hierover regels te stellen. Het dagelijks bestuur
moet nu het rijk mobiliseren om ten spoedigste de nodige maatregelen te nemen.

27 december 1865 blz.33-34
Veetyphus De voorzitter leest een besluit voor van het college dat gericht is aan de minister van
708
Binnenlandse Zaken om eventueel dwang uit te kunnen oefenen bij de inspectie van
stallen. Dit besluit keurt de raad goed en het wordt verzonden.

9 februari 1866 blz.35-38
Raadsleden De heer L.C. Hogendoorn wordt beëdigd als raadslid.
Burgpad De zaak van het Burgpad is verloren. De fungerende voorzitter stelt voor in de
709
rechterlijke uitspraak te berusten en niet in cassatie te gaan. Maar tegelijkertijd heeft hij
een voorstel. De eigenaar ten noordoosten van het omstreden Burgpad is een zekere
heer Arnold. Door met hem stukken grond en sloten te ruilen zou er een parallelpad
aangelegd kunnen worden naast het nu vervallen Burgpad. Dit pad zou dan een el breed
moeten zijn en er dient een sloot naast gegraven te worden. Uit een in stemming
gebracht amendement blijkt zelfs dat de raad bereid is gronden aan te kopen. Het
voorstel zelf wordt later in behandeling genomen.
Veehouders Onder de ingekomen stukken is het stuk van belang waaruit blijkt dat men nu kan
optreden tegen onwillige veehouders bij de noodzakelijke inspectie van stallen tegen
besmettelijke (vee)ziekten.
Burgemeester Zijne Majesteit heeft besloten burgemeester dr. W.C. van den Brandeler te benoemen tot
burgemeester van Leiden. In zijn plaats is nu benoemd de heer J.C.F. Baron van Heerdt,
tot op heden burgemeester van IJsselstein.

23 februari 1866 blz.39-44
Burgemeester De heer J.C.F. Baron van Heerdt wordt met de nodige plichtplegingen geïnstalleerd als
710
Burgemeester van Voorburg. Hij wordt -zoals gebruikelijk- tevens benoemd tot
ambtenaar van de Burgerlijke Stand en lid van het Burgerlijk Armbestuur.
Burgpad De voorzitter vraagt aan wethouder van Balen van Andel de nodige mededelingen te
doen betreffende het alternatieve Burgpad. Op de belegde bijeenkomst terzake zijn een
aantal belanghebbenden verschenen, behalve de heer mr. J.D. Viruly. Over het
algemeen zijn de direct betrokkenen niet onverdeeld enthousiast over de plannen van de
gemeente. Toch zijn ze van mening dat het het beste zou zijn het voetpad op het
grondgebied van de heer Arnold te leggen. Laatstgenoemde zou daar zelf ook het
meeste belang bij hebben. Aan aantal leden van de zogenoemde 'aangelanden' zal nog
eens met de heer Arnold gaan onderhandelen over deze kwestie.
Rund en wolvee De verordening op de in- en doorvoer van rund- en wolvee wordt gewijzigd. Een aantal
veehouders krijgt problemen met schapen die moeten lammeren en die dat dan niet op
de stallen van de eigenaars kunnen doen.
Klapwaker De heer Versteeg stelt voor de klapwaker, de heer J. v.d. Heuvel, een gratificatie van
ƒ 25,-- te geven omdat hij 25 jaar in gemeentedienst is. Het voorstel wordt echter met
zes tegen één stem verworpen.
Burgemeester Hierna worden enige gemeente-ambtenaren aan de nieuwe burgemeester voorgesteld.
Dat zijn achtereenvolgens: de opzichter van gemeentewerken en commissaris-
brandmeester Th. Corstens, de gemeentebode F.L. van Ruyven, de veldwachter J.van
den Heuvel en de dienaar van politie J.Bogerd.

2 maart 1866 blz.45-48
Loolaan Blijkens een rapport van de commissaris-brandmeester, tevens gemeente-opzichter, is
711
het huis GN 40/41 aan de Loolaan zeer bouwvallig en brandgevaarlijk. Er is een
levensgevaarlijke situatie ontstaan. De weduwe Kester zal worden aangeschreven dat zij
de nodige herstellingen moet laten uitvoeren.
Burgpad De heer Arnold is niet bereid tot medewerking. Wel is hij bereid om met het
gemeentebestuur te praten over een geldelijke vergoeding voor de af te stane grond.
Burgemeester en wethouders worden gemachtigd om daartoe een bedrag van ƒ 400,- uit
te trekken en met de heer Arnold hierover verder te onderhandelen en doorvoer een
contract op te maken. De raad wil deze post vinden op de post 'onvoorzien' en uiteraard
behoudens goedkeuring van Gedeputeerde Staten.
Bouwpolitie In een afzonderlijke verordening zijn regels gesteld voor zaken welke door de wetgever
aan het plaatselijk bestuur zijn overgelaten. De bedoelde verordening wordt aangevuld
met een bepaling, dat het zonder kennisgeving aan burgemeester en wethouders
verboden is in de bebouwde kom van de gemeente te bouwen of te verbouwen.
Bevolkingsregistratie Het bevolkingsregister over 1865 is volgens de secretaris nog niet volledig bijgewerkt. De
secretaris wordt gelast dit binnen 14 dagen in orde te maken.

5 april 1866 blz.49-54
Kiezerslijst De heer jkh. J.B.C. von Schmidt auf Altenstadt, Ridder der Militaire
2e Kamer Willemsorde 4e klasse en kapitein-luitenant ter zee op non-actief, doet zijn beklag dat hij
712
niet voorkomt op de kiezerlijst voor de leden van de 2e Kamer. Na onderzoek blijkt dat hij
zijn aanslag personele belastingen in Vlissingen heeft getoond in plaats van in Voorburg.
Voor het overige heeft hij wel aan de voorschriften voldaan en wordt dan ook alsnog
ingeschreven op de kiezerslijst.
Burgpad De kosten van het Burgpadproces belopen in totaal ƒ 1.915,59! De raad besluit deze
kosten uit de gemeentekas te voldoen. Al eerder heeft de raad immers besloten om niet
in cassatie te gaan en in de ten nadele van de gemeente gedane uitspraak te berusten.
Ambtenaren De heren J. v.d. Heuvel en J. Bogerd, ambtenaren van de plaatselijke
Plaatselijke Belasting belasting, krijgen, evenals voorgaande jaren, ieder een beloning van ƒ 20,--.
Keurmeesters De keurmeesters van het vee, vlees en spek worden, vanwege hun bijzondere inzet,
eveneens bedacht met een gratificatie van ƒ 12,--. Dit bedrag moeten zij wel verdelen
naar de mate van de door hen geleverde prestaties.
Klapwaker De heer Joris van den Heuvel, veldwachter en tevens klapwaker, zal met ingang van 1
juni zal de dubbele dienst op last van de burgemeester niet langer vervullen. Met ingang
van die datum staat hij er dus alleen voor. Van den Heuvel vraagt nu om een
onverdeelde vergoeding als dienaar van politie, hetgeen hij krijgt toegezegd.
Bevolkingsregistratie De secretaris is "door ongesteldheid" niet in staat geweest de bevolkingsregisters tijdig
bij te werken. Hij krijgt nu respijt tot 1 juni aanstaande.

28 april 1866 blz.55-59
Schoolopzieners De heer M.C. Mensing volgt de heer dr. G.A. Schweitter op als schoolopziener in het 5e
district van Zuid-Holland.
Cholera In Rotterdam heerst cholera! Vanwege de rijks- en provinciale overheid zijn reeds
713
maatregelen voorgesteld om de uitbreiding van die ziekte te beteugelen. Gisteren zijn
met de alhier aanwezigen genees- en heelkundigen al de nodige maatregelen getroffen
voor het verlenen van bijstand, in het bijzonder aan behoeftigen. De heer Beijnen,
administrerend diaken, heeft een huisje ter beschikking om de lijders aan de cholera te
kunnen verplegen. De huur van dit huisje aan de Fransche Slop is ƒ 1,10 per week. De
raad accepteert dankbaar dit aanbod. De burgemeester heeft, blijkens zijn mededeling,
ook nog een cholerafonds met gelden afkomstig van een vorige cholera-epidemie, welke
destijds uit vrijwillige bijdragen van de bevolking is gevormd. Burgemeester en
wethouders worden verder gemachtigd voorstellen te doen tot -zo nodig- uitbreiding van
dit fonds.
Genees- en heelmeester De heer J.P.C. van Toornenburgh, genees- en heelmeester, doet een verzoek om bij
afwisseling de functie van waarnemend verloskundige te mogen gaan uitoefenen. De
beslissing op dit verzoek wordt echter naar de volgende vergadering verschoven.
Klapwaker De heer J. Bogerd, dienaar van politie, raakt zijn nevenfunctie als klapwaker kwijt en dat
betekent voor hem een derving van inkomsten van ƒ 3,-- per week. Hij vraagt dan ook
zijn salaris als dienaar van politie met ƒ 100,-- per jaar te verhogen. Ook deze beslissing
wordt naar een volgende vergadering verdaagd.

7 juni 1866 blz.60-67
Burgpad Gedeputeerde Staten bevelen om het Burgpad uit de legger van wegen en voetpaden te
714
verwijderen. Dit bevel geschiedt onder meer op aandringen van de heer A.F. Umbgrove.
Gezien de gerechtelijke uitspraak op de kwestie van het Burgpad geeft de raad aan dit
bevel toe.
Kermis Gezien de heersende cholera zal de jaarlijkse te houden kermis, op de laatste zondag
van augustus, niet doorgaan. Gedeputeerde Staten ontvangen hiervan bericht en tevens
zal aan dit besluit ruchtbaarheid worden gegeven via de plaatselijke pers, in casu het
Dagblad van Zuid-Holland en 's-Gravenhage.
Koninklijk Huis Om dezelfde reden als hiervoor, zullen er ook geen openbare plechtigheden
plaatsvinden bij gelegenheid van de verjaardag van Hare Majesteit de Koningin op 17
juni aanstaande.(Koningin Sophie, gemalin van Koning Willem III * 17-6-1818).
Commissie Het voor de maand juni geplande onderzoek van de verlofgangers, zal Nationale
Militieeveneens vanwege de cholera tot nader datum worden uitgesteld.
Onderstand De gestichten te Ommerschans en Veenhuizen hebben een rekening open staan van
ƒ 193,44 en verzoeken dit bedrag per omgaande te storten bij de Ontvanger der
Registratie.
Veldwachter Met ingang van 1 juni is de heer Arnoldus Schraven, gepasporteerd korporaal van het 2e
Regiment dragonders, benoemd tot veldwachter in deze gemeente.
Rail-route De Raad van Administratie van de Algemeene Nederlandsche Railroute Maatschappij
heeft een verzoek ingediend om de tramlijn (rail-route, sic) Den Haag-Leiden door de
kom van de gemeente te laten lopen. Onder bepaalde voorwaarden, onder meer het
bezit van de nodige consenten en onderhoud van de bestrating, gaat de raad hiermede
akkoord.
Genees- en heelmeester Het verzoek van genees- en heelmeester Toornenburgh is afgewezen.Er zijn maar twee
beschikbare plaatsen voor verloskundigen, die nu bezet zijn. Maar zijn naam wordt
genoteerd voor een eventuele volgende vacature.
Klapwaker De heer J. Bogerd heeft, omdat zijn functie van klapwaker per 1 juni vervalt, gevraagd
om een salarisverhoging van ƒ 100,-- per jaar. Hij krijgt wel salarisverhoging, maar
slechts de helft, oftewel ƒ 50,--.

Vervolg van: 7 juni 1866 blz.60-67
Kerklaan Mevrouw Sophia Jeanne Wittenrood en de heren Cornelis Oudshoorn en
715
Johannes Geenen, eigenaren van woningen aan het zogenaamde watertje in de
Kerklaan, verzoeken ontheven te worden van hun verplichting tot het onderhoud van
straat en schoeiing. Maar aangezien er nog meer bewoners zijn met woningen
grenzende aan dit watertje, wil het gemeentebestuur hun verzoek pas in overweging
nemen, als alle bewoners de bereidheid tonen de straat aan de gemeente over te doen.
Bestraten dorp De heer C. de Koning en 33 medeondertekenaars schrijven vernomen te hebben, dat de
gemeente plannen heeft om de bestrating binnen het dorp te gaan vernieuwen en/of te
gaan verbeteren. In hun 'request' geven zij blijk van enerzijds hun tevredenheid, maar
anderzijds van hun zorgen bij deze gemeentelijke actie. Wil de gemeente de rechten van
de eigenaren veilig stellen? Worden de straten niet te hoog aangelegd, opdat niet steeds
de trottoirs en de dorpels van de huizen onderlopen? De raad stelt de adressanten
echter volledig gerust.
Bevolkingsregistratie De burgemeester vraagt aan de secretaris hoe het staat met de bijwerking van de
bevolkingsregisters. De secretaris antwoordt dat hij er wel al mee begonnen is, maar dat
hij er -vanwege zijn andere drukke werkzaamheden nog niet meer klaar is. De
burgemeester stelt dat er altijd wel werkzaamheden zullen zijn, maar dat deze situatie nu
niet nog veel langer mag voortduren. De secretaris krijgt opnieuw uitstel en wel tot 1 juli
onder de bedreiging dat er nadere maatregelen genomen worden als de secretaris dan
weer is gebreke blijkt te zijn.

13 juli 1866 blz.68-71
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1865 wordt uitgesteld tot de volgende vergadering, opdat
belangstellenden inzage kunnen krijgen in bepaalde stukken.
Commissie In de vacature van W.C. van de Brandeler wordt de heer A.W.de Bruyn
Middelbaar Onderwijs gekozen. Hij zal in deze functie worden beëdigd.
Verordeningen Een aantal artikelen van bestaande gemeentelijke verordeningen worden gewijzigd. Met
716
name gaat het over de openingstijden van tapperijen en over het in hechtenis nemen van
beschonken personen.
Bruggen De heer S. Perquin, aannemer, is te laat geweest met de oplevering van de
restauratiewerkzaamheden aan de Oude Tolbrug en heeft zich daardoor een boete van
ƒ 45,-- op de hals gehaald. De voorzitter verdedigt zich door te stellen dat de boete
alleszins redelijk is vastgesteld en strikt genomen nog hoger had mogen zijn. Maar
omdat de heer Perquin nogal wat moeilijkheden bij de werkzaamheden had te
overwinnen besluit de raad -na stemming- om hem ƒ 20,-- van de boete terug te geven.

2 augustus 1866 blz.72-75
Commissie De in de commissie Middelbaar Onderwijs benoemde heer A.W. de Bruyn
Middelbaar Onderwijs laat zich -om verschillende redenen- zijn benoeming in die commissie niet welgevallen. In
717
zijn plaats wordt nu de heer Frederick van Ketwich, gepensioneerd luitenant-kolonel van
het Nederlands Oostindisch Leger, benoemd. Ook hij moet hiervoor de vereiste eed
afleggen.
Gasfabriek De heer J. Bleuland van Oordt verzoekt op de buitenplaats Middendorp een fabriek te
mogen stichten van zinken ornamenten en huishoudelijke artikelen. Het verzoek wordt in
handen van Burgemeester en Wethouders gegeven, ter verdere afdoening.
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1865 is na bespreking goedgekeurd.
Bruggen De boete van aannemer S. Perquin voor de te late oplevering van de
restauratiewerkzaamheden aan de Oude Tolbrug is teruggebracht van ƒ 45,-- naar ƒ 25,-
-, maar daarmee is de aannemer niet tevreden. Hij wil algehele kwijtschelding. Daar gaat
de raad echter niet op in. De boete blijft ƒ 25,--!

4 september 1866 blz.76-83
Verordeningen Gedeputeerde Staten zijn het niet eens met de tekst van de wijzigingen van een aantal
718
verordeningen. Burgemeester en Wethouders hebben echter reeds het nodige voorwerk
gedaan, zodat de wijzigingen na voorlezing worden goedgekeurd.
Kerklaan Mejuffrouw Wittenrood cum suis, eigenaren/bewoners van woningen aan het haventje
aan de Kerklaan, hebben klachten over het zogenoemde 'Watertje'. (Zie ook notulen van
7 juni 1866). De klacht gaat voornamelijk over de slechte toestand van de straat, die nu
zo slecht is dat hij gevaar oplevert. Nu de Herenstraat wel op gemeentekosten wordt
opgeknapt, waarom dan onze straat niet? Zo vragen zij zich af. De raad stelt zich te weer
door te memoreren dat de straat en de beschoeiing voor hun woningen particulier
eigendom zijn en blijkens een overeenkomst ook door die bewoners moet worden
onderhouden. Maar, stelt de raad genereus, als de bewoners de beschoeiing voor hun
rekening nemen en in orde brengen zal de gemeente (daarna) ook hun straat
vernieuwen.
Burgerlijk Armbestuur De rekening en het verslag van het Burgerlijk Armbestuur zijn goedgekeurd.
Politie Aan de ambtenaren van de politie, die toezicht hebben gehouden op de verlichting en op
het uitdiepen van de haven en de dorpssloten, wordt een gratificatie toegekend van
totaal ƒ 25,-- voor de beide contrôlewerkzaamheden.
Wethouder De heer R.M. Deerns wordt gekozen als wethouder.
Rijksveldwachter(s) De kermis is dit jaar weliswaar geschorst maar toch hebben drie rijksveldwachters
gedurende vier nachten wachtdiensten verricht. Zij krijgen een gratificatie van zegge één
gulden per nachtwacht, dus totaal ƒ 12,--.

Vervolg van: 4 september 1866 blz.76-83
Secretaris Op 16 augustus is de gemeentesecretaris ontboden op de vergadering van
719
Burgemeester en Wethouders. De Burgemeester heeft hem gevraagd hoe het staat met
de opgelopen achterstand van zijn werkzaamheden. De secretaris deelt mee dat hij die
achterstand nog niet heeft kunnen wegwerken, omdat hij zijn handen vol heeft aan het
dagelijks werk en hij somt dit allemaal op. Burgemeester en Wethouders zijn niet onder
de indruk en gelasten de secretaris te zorgen dat hij up-to-date raakt. In zijn verweer zegt
de secretaris dat ook het Burgerlijk Armbestuur een achterstand aan werkzaamheden
heeft. Dat is olie op het vuur en hij wordt daarover berispt! De secretaris verweert zich
verder met te memoreren, dat hij veel overwerkt ter secretarie, zelfs werk mee naar huis
neemt en dan vaak tot diep in de nacht bezig is. Twee raadsleden nemen het voor de
secretaris op. Er is inderdaad veel werk en hij moet ook veel werkzaamheden verrichten,
die niet strikt tot de hem opgedragen taak behoren. En bovendien wordt de man ook een
dagje ouder! De secretaris verzucht vervolgens dat hij na bijna twintig jaar ook best met
pensioen zou willen en eervol ontslag zou willen nemen. Als hem dan maar wel een
behoorlijk pensioen in het vooruitzicht wordt gesteld. De burgemeester zegt daarop dat
pensioen en ontslag er nog niet inzit. Wel heeft de burgemeester al eens aangeboden
om de bevelschriften en het bijhouden van de bevolkingsregisters voor zijn rekening te
willen nemen. (Of dit aanbod ooit door de secretaris is aanvaard, vermelden de notulen
niet!). Op voorstel van de heer Deerns wordt uiteindelijk volstaan met voorshands de
secretaris aan zijn belofte te houden de werkzaamheden geregeld en op tijd te verrichten
en gaat de raad over tot de orde van de dag.

28 september 1866 blz.84-89
Openbare rust en De commissaris van de koning schrijft over de bedenkingen die
veiligheid Gedeputeerde Staten hebben bij de goedkeuring van de wijzigingen op de verordeningen
720
van openbare rust en veiligheid. Met name hebben zij bedenkingen tegen het woord
"subsidiair" bij gevangenisstraf. Dit woord wordt nu vervangen door het woordje "of".
Straten en pleinen De heer C.W. Bruynings Ingenhoes, kostschoolhouder alhier, verzoekt om, evenals de
Herenstraat, ook de Kleine Laan voor de voetgangers te verbeteren op kosten van de
gemeente. Dit verzoek wordt echter afgewezen, met als argument dat hij zelf met zijn
kostschool een gedeeltelijk belang heeft bij herstel van de bestrating. De raad geeft de
heer Bruynings Ingenhoes te verstaan om samen met de andere bewoners van de Kleine
Laan een soortgelijk verzoek in te dienen, dat alsdan door de raad in overweging zal
worden genomen.
Verlichting De heer J. van Roon en zeven anderen willen de verlichting met lantaarnpalen uitgebreid
zien, vooral in het zuidwestelijke deel van het Westeinde, nabij de Oude Tolbrug. Dit ten
gerieve van de bewoners en passanten en ter voorkoming van onheilen! De
briefschrijvers worden er aan herinnerd dat er bij het door Johannes van Rijn bewoonde
huis aan de Oude Tolbrug een lantaarn brandt en dat moet genoeg zijn! Het verzoek
wordt hiermede afgewezen.
Brandstoffen Gedeputeerde Staten willen een verordening op het bewaren en opslaan van petroleum.
Zij willen dat er in de huizen niet meer dan 25 kannen met de brandbare stof aanwezig
mogen zijn en dat handelaars en winkeliers maximaal 200 kannen in huis mogen
hebben. Staande de vergadering wordt de verordening geconcipieerd en voorgelezen.
Haven Een voorstel tot het verbreden en verdiepen van de haven, alsmede het innen van
havengeld, zal in de volgende vergadering worden behandeld. Bij de behandeling van dit
punt op de staat van de begroting 1867 staken de stemmen.

27 oktober 1866 90-93
Haven De heer J.F. Perquin en vijf andere bewoners van de Kerklaan dienen een verzoek in tot
721
het verbreden en uitdiepen van de haven, ook wel de Kerklaansloot of 't Watertje
genoemd. Zij doen daarbij afstand van de straatschoeiing en het water voor hun huizen,
met uitzondering van een halve el vóór de stoep van de woningen. Het verzoek zal
nader, bij de behandeling van de begroting, besproken worden.
Gemeentebegroting Bij de Gemeentebegroting over 1867 wordt het havenprobleem behandeld.
Haven De voorzitter ziet in het heffen van havengelden weinig heil. Hij verwacht dat dit ten koste
kan gaan van de heffing van de personele belasting. Evenmin heeft hij veel op met het
ingediende verzoek van de eigenaren/bewoners aan de haven in de Kerklaan. Dit te
meer omdat de eigenaar van Huize Middendorp daar niet bij betrokken is. Hij stelt voor
de plannen uit te stellen om er later, misschien volgend jaar, op terug te komen. Dit
voorstel wordt aangenomen. De rest van de begroting geeft geen problemen.

27 december 1866 blz.94-97
Gasverlichting De heer B. Lium, gasfabrikant te Schoonhoven en de heer J.E. Vreede, particulier te
722
Leiderdorp, doen een aanbieding tot het stichten van een fabriek voor 'lopend
steenkolengas' voor Voorburg en Rijswijk. Zij willen gas leveren voor zowel de
straatverlichting, als voor gebruik in particulieren en publieke gebouwen. Zij willen graag
een contract voor de levering van gas voor de straatverlichting gedurende de komende
25 jaren. Aan de 'requestranten' wordt medegedeeld, dat hun aanbieding in overweging
zal worden genomen, zodra zij de benodigde vergunningen van de eigenaren van zowel
particuliere als publieke weg- en straatgedeelten kunnen overleggen. De gemeente voert
immers geen beheer over alle gronden waar de pijpleidingen doorheen moeten worden
gelegd.
Bode Bode F.L. van Ruyven (78) is nu 52 jaar in dienst van de gemeente en vraagt om
pensioen tot eenzelfde bedrag als wat hij in actieve dienst verdiende. Op voorstel van de
heer Versteeg wordt dit verzoek eerst in handen gegeven van Burgemeester en
Wethouders.
Wegen en voetpaden De Burgemeester deelt mee dat in de nieuwe versie van de legger van wegen op paden
en wegen, het zogenoemde het Burgpad, voor zover dit over de buitenplaats Arentsburg
loopt, definitief is geroyeerd en dat het toebehoort aan de heer A.H. Umbgrove. De raad
besluit dit 'finaal' vast te stellen.

26 januari 1867 blz.98-101
Gasfabriek Gedeputeerde Staten sturen Zijne Majesteits besluit van 6 januari 1867 in, waarbij aan
723
de heer J. Bleuland van Oordt vergunning wordt verleend tot het oprichten van een
gasfabriek.
Gasverlichting De heer J. Bleuland van Oordt vraagt daarop vergunning tot het leggen van gaspijpen
onder de openbare straat. Tevens vraagt hij om met hem in overleg te treden om over de
gasverlichting te spreken. Het verzoek wordt eerst aan Burgemeester en wethouders in
handen gegeven voor preadvies en zal dan in een volgende vergadering behandeld
worden.
Bode Zolang bode Van Ruyven deurwaarder blijft wordt zijn verzoek tot pensionering niet
ingewilligd en krijgt hij geen eervol ontslag. Maar vanwege zijn lange staat van dienst en
vanwege zijn hoge leeftijd krijgt hij voorlopig een traktementsverhoging van ƒ 25,-- per
jaar. Hiermede kan hij zich dan door een jongere laten bijstaan bij het aanplakken van
publikaties en andere werkzaamheden onder zijn verantwoordelijkheid. (Zie de notulen
van 27 december 1966).
Hulponderwijzer De heer F.C. Zechner, hulponderwijzer op de openbare lagere school alhier, krijgt op zijn
verzoek eervol ontslag. Uit de gehouden voordracht van drie personen wordt in zijn
plaats benoemd de heer B.C. Akkerhuis, thans hulponderwijzer te Zegwaart en wel tegen
een jaarwedde van ƒ 350,--.
Creosoot-olie De Burgemeester heeft 100 kannen Creosoot-olie * ingeslagen. Deze olie wordt als een
probaat middel gezien tegen de veetyfus. De boeren zullen de olie eenmalig van de
gemeente gratis kunnen krijgen. In de overige gevallen moeten zij het zelf betalen. De
vervoerskosten van de kruiken met olie, totaal ƒ 24,40, worden ten laste van de
gemeente dienst 1867 gebracht.
* Creosoot-olie is een sterk bijtend en olieachtig vocht, dat gebruikt wordt als bederfwerend middel voor o.a. vlees en hout. Het
wordt verkregen uit rook en koolteer. Noot. B.I.C. Dijkman

10 april 1867 blz.102-109
Gemeenteontvanger De raad ziet geen termen de jaarwedde van de gemeente-ontvanger te herzien. Hij houdt
724
zijn door de raad vastgestelde wedde, maar men heeft geen bezwaar tegen de
bijzondere beloning, die hij ook nu al een aantal jaren achtereen heeft ontvangen.
Brandweer De brandmeesters verzoeken om een extra beloning van 50 cent voor de manschappen
voor bewezen diensten, geleden schade en opgelopen verwondingen bij het bestrijden
van branden op 6 september 1865 en 29 januari 1867. Burgemeester en wethouders
moeten in overleg met het college van brandmeesters aan dit besluit uitvoering geven.
Gasverlichting De brief van de heer Bleuland van Oordt om vergunning tot levering van gas voor
verlichting en het leggen van gaspijpen (cfr. de vorige vergadering van 26 januari 1867)
wordt in behandeling genomen. De brief is zeer uitvoerig en omvat 13 punten met
voorwaarden, zoals waarborgsommen, opbreken van straten, de diepte van de te leggen
pijpen enzovoorts. De raad besluit de gasfabrikant de gevraagde vergunning te verlenen
en de voorwaarden goed te keuren. De heer Versteeg is als enige tegen en vraagt
hiervan melding in de notulen. Hij vindt de nieuwe gasverlichting te duur en de
petroleumverlichting voldoet uitstekend.
Hulponderwijzer De hulponderwijzer B.C. Akkerhuis kan pas per 1 april beginnen. Hij moet tot die tijd nog
in Zegwaart werken.

29 april 1867 blz.110-111
Gemeenteverslag Het verslag van de toestand van de gemeente over 1866 wordt aangenomen.
Boetes De dienaar van politie, de heer Jacobus Bogerd wordt benoemd om aanmaningen tot
betalen van boetes te doen. Zijn beloning wordt vastgesteld op ƒ 20,-- 's jaars.
725

26 juli 1867 blz.112-116
Gasverlichting Gedeputeerde Staten hebben geen bezwaar tegen het gemeentelijke besluit tot het
aanleggen van gasverlichting.
Spoorwegen De commissaris des konings schrijft dat hij, zodra het plan (de kaart sic) gereed is
726
betreffende de spoorlijn Den Haag-Gouda en ook de halteplaatsen en stations bekend
zijn, hij Gedeputeerde Staten daar aanstonds over zal informeren. De voorzitter deelt
echter mede, dat het college van dagelijks bestuur hieraan (sic) reeds het vereiste gevolg
heeft gegeven en dat men zeer ingenomen was met de halteplaats binnen de gemeente
en gaf daarbij tevens als wens te kennen dat alle treinen van die spoorweg zich op
die halte zullen ophouden.(!)
Politie De heer J. Bogerd*, dienaar van politie, verzoekt een toelage net als afgelopen jaar. Als
redenen worden opgegeven dat zijn werkzaamheden als bode zijn vermeerderd en de
levensmiddelen al maar duurder worden. De heer Bogerd heeft ernstige redenen tot
ontevredenheid gegeven in zijn functie van buitengewoon veldwachter *, werd door de
Commissaris des Konings ontslagen, maar voorlopig aangehouden als dienaar van
politie, als bode en voor andere diensten. Maar omdat de traktementen van de
politiebeambten eigenlijk te laag zijn, doet de burgemeester het voorstel om hem op
grond van zijn verrichtte diensten als bode en vanwege het grote gezin van Bogerd, een
toelage toe te staan van ƒ 50,--. Maar aangezien er al een bode is, wordt als reden van
het toekennen van de gratificatie gegeven: "als schadeloosstelling voor het geleden
verlies van het salaris van klapperman". Maar... als hij ontslagen wordt als dienaar van
politie vervalt de gratificatie!
* Bogerd is dan vader van een gezin met vrouw en vijf kinderen. Bogerd werd op 9 mei 1867 voorgedragen voor ontslag als
buitengewoon veldwachter. Hij had de opdracht om samen met een rijksveldwachter toezicht te houden bij het villen en kloven van
een in een weiland gestorven koe. Stukken daarvan moesten worden verdeeld onder de armen, maar werden al dan niet met zijn
medeweten verkocht. Dit was een reden om hem te ontslaan als buitengewoon veldwachter, maar hij werd voorlopig aangehouden
als dienaar van politie vanwege zijn grote gezin. Per 1 januari 1869 werd hij -na een maandenlange ziekte- alsnog door de
burgemeester ontslagen als buitengewoon veldwachter. Hij overleed echter op 30 december 1868 op 48-jarige leeftijd.
Cfr. Kroniek van Voorburg, deel: "Van Politeia tot politie" pagina 29.

Vervolg van: 26 juli 1867 blz.112-116
Rijksveldwachter De Rijksveldwachter W.H. Goestee krijgt een gratificatie van ƒ 10,-- voor extra prestaties.
Kermis De sedert augustus 1866 opgelegde schorsing van de kermis kan worden opgeheven.
Dit jaar kan er dus weer kermis zijn!
( Zie echter het verslag van de geheime vergadering van 26 augustus 1867, hierna.)
727

16 augustus 1867 blz.117-120
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1866 wordt na enige bespreking aangenomen.
Raadsleden De geloofsbrieven van de heren A. Balen van Andel en A.J. Baesjou van Vronesteyn
728
worden onderzocht. Op 30 juli is er een stemming geweest voor raadsleden. Hierbij zijn
beide heren gekozen. De geloofsbrieven van A.Balen van Andel worden in orde
bevonden, maar die van A.J. Baesjou van Vronesteyn geven problemen. Zij zouden niet
voldoen aan de in de Gemeentewet gestelde eisen en zullen nader onderzocht worden.

GEHEIME VERGADERING 26 augustus 1867
Cholera en kermis De voorzitter doet mededeling van een schrijven van het kabinet van de commissaris van
729
de Koning van 24 augustus 1867 betreffende de epidemische uitbreiding van de cholera.
Er zullen géén kermissen en jaarmarkten meer worden toegestaan. In Rotterdam zijn op
23 dezer al 83 personen sedert het begin van de ziekte overleden, in Dordrecht 12 en is
verscheidene gemeenten in Zuid-Holland zijn sterfgevallen voorgekomen. Vast is komen
te staan dat personen die de laatste kermis in Rotterdam hebben bezocht door de ziekte
zijn getroffen.
De voorzitter stelt voor:
a) de kermis in Voorburg direct te schorsen of als dat niet doenlijk is dit na verloop van
een paar dagen te doen.Dit voorstel wordt nadat verschillende leden het woord hebben
gevoerd, verworpen met 4 tegen 1 stem.
b) Zodra zich een geval van cholera in Voorburg voordoet meteen een vergadering te
houden om de kermis te schorsen.
Dit voorstel wordt aangenomen!
Deze vergadering zal geheim worden gehouden!

30 augustus 1867 blz.121-125
Raadsleden Blijkens de thans geldende Gemeentewet kan iemand pas als raadslid worden verkozen
730
als hij een jaar ingezetene van de gemeente is geweest. De burgemeester stelt dat de
heer Baesjou van Vronesteyn reeds in mei 1866 hier gevestigd was, maar dat hij eind
juni, begin juli, nog geen verhuisbiljet had ingediend en de burgemeester hem had
aangemaand dit zo spoedig mogelijk te doen. De heer Baesjou heeft daarop de
burgemeester een bezoek gebracht en verklaard dat hij zich reeds vanaf mei 1866
voorgoed met zijn gezin in Voorburg had gevestigd, maar dat de te late indiening van het
verhuisbiljet geweten moest worden aan de zeer trieste familieomstandigheid, dat hij zijn
enige kind verloren had. De burgemeester heeft de burgemeester van zijn vorige
woonplaats, Jutphaas, om bevestiging gevraagd, hetgeen die burgemeester onder
ambtseed verklaarde. Pas op 1 augustus 1866 is een verandering van woonplaats vanuit
Jutphaas afgegeven, welk verhuisbericht op 11 augustus werd ingeleverd. Dat is
derhalve niet één jaar vóór zijn verkiezing als raadslid. Besloten wordt hem niet als
raadslid te accepteren. De heer Baesjou van Vronesteyn zal tegen deze uitspraak van de
raad bij Gedeputeerde Staten in beroep gaan !

6 september 1867 blz.125-127
Raadsleden De heer A. Balen van Andel wordt beëdigd als raadslid.
Straatverlichting De heer C. de Kok en acht anderen hebben een verzoek ingediend om het aantal
731
lantaarnpalen in de Kerklaan met één te vermeerderen. De voorzitter verklaart dat de
verlichting inderdaad te wensen over laat en de lantaarnpalen te ver van elkander staan.
Het voorstel wordt zonder stemming goedgekeurd.
Wethouder Omdat de raad niet voltallig is, -er is immers een geschil omtrent de toelating van de als
raadslid gekozen heer Baesjou van Vronesteyn- kan alleen een waarnemend wethouder
worden verkozen. Dit wordt wederom de heer A. Balen van Andel.

13 september 1867 blz.128-129
Gedeputeerde Staten Naar aanleiding van het bezwaarschrift dat de heer Baesjou van Vronesteyn
732
heeft ingediend bij Gedeputeerde Staten over de weigering hem als raadslid. toe te laten,
beveelt het college van Gedeputeerden dit alsnog te doen en het raadsbesluit te
vernietigen. De raad legt zich hier -op instigatie van de heer Deerns- niet bij neer. Men
besluit in de vergadering van de 21ste september op de kwestie terug te komen.
Commissaris van de De commissaris des Koning zal de gemeente morgen, 14 september, om
Koning acht uur 's morgens met een (werk)bezoek vereren. Iedereen is welkom.

21 september 1867 blz.129-133
Raadsleden De voorzitter memoreert aan de raadsvergadering van 13 september 1967, waarin de
733
heer Deerns woordvoerder was, over de onvrede tegen het besluit van Gedeputeerde
Staten om het bevel de heer Baesjou van Vronesteyn als raadslid te accepteren. De heer
Deerns bevestigt dit nogmaals en zal zich tot de Koning wenden en dus in beroep gaan.
Hij omschrijft dit met de volgende redenen. De heer Baesjou van Vronesteyn was
raadslid en wethouder te Jutphaas. Op 21 mei 1966 heeft hij nog de presentielijst van de
gemeenteraad aldaar getekend. In hun vergadering van 21 juni 1866 was hij afwezig.
Pas in de vergadering van 10 augustus 1866 heeft hij zijn ontslag aangeboden wegens
vertrek naar Voorburg. Wethouder Deerns stelt voor de burgemeester op te dragen bij de
Koning te protesteren. Maar de burgemeester laat zich niets door de raad opdragen! De
burgemeester vindt dat hij zich aan de wet in casu de Gemeentewet heeft te houden.
Daarop leest de heer Deerns de brief aan de Koning voor. Burgemeester en Wethouders
en de raad keuren dit goed met vier tegen twee stemmen. Nog diezelfde avond wordt de
brief, met daarin de zelfde argumenten als hiervoor omschreven, ter post bezorgd.

12 oktober 1867 blz.133-137
Verloting De damesvereniging "Dorcas" houdt weer een verloting ten bate van de armen.
734
Voorwaarde is wel dat een commissie uit de raad toezicht houdt. Tot leden van die
commissie worden aangewezen de burgemeester en het raadslid L.C. Beijnen.
Armbestuur De rekening van het Burgerlijk Armbestuur over 1866 wordt goedgekeurd; het verslag en
de begroting over 1868 eveneens.
Gemeentebegroting Alle posten van de Gemeentebegroting 1868 worden afzonderlijk behandeld. Posten als
straten, pleinen, verlichting, blusmateriaal en dergelijke passeren de revue. De begroting
wordt uiteindelijk goedgekeurd.
Burgerlijke Stand De heer A. Balen van Andel wordt tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand benoemd.

21 oktober 1867 blz.138-139
Raadsleden De secretaris aan de Raad van State heeft om nadere 'memoriën' en bewijsstukken over
735
de " affaire Baesjou van Vronesteyn "gevraagd. De voorzitter deelt mee dat aan dit
verzoek is voldaan. De heer Deerns wordt als gemachtigde van de raad aangewezen. Hij
zal zich -zo nodig- door een rechtsgeleerde laten bijstaan. De kosten van de
rechtsbijstand zijn uiteraard voor rekening van de raad, c.q. de gemeente.

25 november 1867 blz.140-144
Gedeputeerde Staten Gedeputeerde Staten laten weten dat het raadsbesluit van 21 oktober jl., niet volgens de
736
voorschriften tot stand is gekomen. In dit raadsbesluit werd de heer Deerns aangewezen
om , al dan niet vergezeld van een rechtsgeleerde, namens de raad op te treden bij de
"affaire Baesjou van Vronesteyn". De eventuele (proces)kosten kunnen echter later wel
(in duplo) worden ingediend.
Waag De voorwerpen van de waag worden voor een periode van vijf jaar tegen een bedrag van
ƒ 10,-- per jaar verhuurd aan de heer P.T. van Veen.
Burgpad De heer Gerrit van Rijn, bouwman en kastelein, ondervindt veel ongerief van de sluiting
van het Burgpad en dat vooral in zijn kwaliteit van kastelein. Hij derft veel inkomsten,
omdat zijn klanten zijn etablissement bij de Oude Tolbrug nu maar moeilijk kunnen
bereiken. De heer Arnold, die grond heeft "bezijden het Burgpad" is misschien nu wel
geneigd grond te verkopen voor de aanleg van een nieuw Burgpad. (Zie de notulen van
achtereenvolgens 9 en 23 februari en 2 maart 1866).Zo nodig wil de kastelein wat geld
steken in de aanleg van een nieuw, plaatsvervangend Burgpad en in het "schieten" van
een sloot.
Na overleg wordt besloten:
1. Een bedrag van ± ƒ 400,-- uit te trekken voor de aankoop van grond, op voorwaarde
dat Gedeputeerde Staten de af- en overschrijvingen daartoe goedkeurt;
2. Aan de heer A.F. Umbgrove te vragen of hij overwegende bezwaren heeft;
3 .Burgemeester en Wethouders te machtigen de benodigde grond aan te kopen en te
onder handelen met de heer Van Rijn over de aanleg en het onderhoud van het voet- en
overpad;
4. Burgemeester en Wethouders tevens te machtigen voor de heer Van Rijn en andere
belanghebbenden nadere voorwaarden en bepalingen op te stellen.
Straatstenen Burgemeester en wethouders zijn gemachtigd plusminus 2500 afgekeurde en niet meer
bruikbare straatkeien ondershands te verkopen.

30 december 1867 blz.145-149
Raadsleden Zijne Majesteit de Koning beveelt middels een brief om de heer Baesjou van Vronesteyn
737
als lid van de raad toe te laten. Dit bevel wordt stante pede uitgevoerd. De heer Baesjou
van Vronesteyn is in een aangrenzend vertrek aanwezig en wordt door de heren
Versteeg en Oosterlaan binnen geleid om beëdigd te worden. De heer Baesjou van
Vronesteyn bedankt vervolgens allereerst de burgemeester voor de loyale wijze waarop
hij de problemen rond zijn kandidatuur heeft afgehandeld. De burgemeester wimpelt die
lof echter weg. Hij heeft slechts naar eer en geweten gehandeld. De heer Baesjou van
Vronesteyn geeft verder aan dat er naar zijn mening partijschap is ontstaan omdat hij
Rooms Katholiek is en dat daaraan de tegenwerking voor zijn toelating tot de raad is te
wijten geweest. De heer Balen van Andel bestrijdt dit heftig en er ontstaat een
twistgesprek tussen beide heren. Op grond van het reglement van orde smoort de
voorzitter echter deze discussie.
Burgpad Gedeputeerde Staten hebben de aankoop van gronden voor de aanleg van een nieuw
Burgpad goedgekeurd. Voorts delen Burgemeester en wethouders mede dat de
besprekingen met de heer Arnold voor de aankoop van de benodigde gronden zijn
gestart.
Waag Voor de openbare verhuring van de voorwerpen van de waag hebben zich geen
gegadigden gemeld. De voorwerpen worden nu na 31 december op het
gemeentemagazijn opgeborgen.

10 januari 1868 blz.149-151
Wethouder Wethouder A. Balen van Andel, die tot op heden slechts waarnemend wethouder was,
738
wordt niet herkozen. (Zie de notulen van 6 september 1867). In zijn plaats wordt nu de
heer J. Oosterlaan gekozen.

15 februari 1868 blz.151-155
Rechtsgeding De heer mr. J. van Gigch, advocaat bij de Hoge Raad de Nederlanden stuurt een
739
rekening van ƒ 50,-- in voor verleende rechtskundige bijstand. Hij heeft de heer Deerns
bijgestaan in verband met de affaire Baesjou van Vronesteyn, voor de Raad van State,
afdeling Geschillen van Bestuur.
Hoofdonderwijzer Hoofdonderwijzer de heer J. Schmal wordt benoemd te 's-Gravenhage. Hij krijgt eervol
ontslag, onder dankbetuiging voor de verleende goede diensten. Om niet nader
toegelichte redenen stemmen alle raadsleden hier mee in, behalve de heer L.C.
Hogendoorn..
Burgpad Notaris J. L. Wiercx te 's-Gravenhage meldt dat de heer Arnold de te verkopen grond
voor de aanleg van het nieuwe Burgpad, voor een periode van vijf jaar verpacht heeft
aan een zekere heer G. Cruyff. Laatstgenoemde vraagt nu een vergoeding van ƒ 125,--
per jaar voor het pad. De raad heeft geen bezwaar. Het eerder uitgetrokken bedrag van
ƒ 400,-- wordt nu op ƒ 625,-- gebracht.
Politie Dienaar van politie J. Bogerd ( Zie ook de notulen van 26 juli 1867) krijgt een gratificatie
van ƒ 12,50 voor toezicht op het uitdiepen van de haven en de sloten.

4 maart 1868 blz.156-158
Spoorwegen Bij de aanleg van de spoorlijn Gouda-'s-Gravenhage wordt de Achterweg afgesloten. De
740
hiertegen door de direct betrokkenen ingebrachte bezwaren zijn voorshands door
Gedeputeerde Staten van tafel geveegd. Wethouder Deerns stelt nu voor -in belang van
de betrokkenen- een bezwaarschrift in te dienen bij de Koning. De door de heer Deerns
voorgelezen brief wordt onverwijld naar de Koning gestuurd.
Straatstenen De oude straatkeien zijn niet verkocht. ( Zie de notulen van 25 november 1867). De
voorzitter stelt nu voor ze voor de aanleg van het nieuwe Burgpad te gebruiken.

11 maart 1868 blz.158-160
Burgpad Gedeputeerde Staten hebben de uitgave voor de aankoop van gronden voor het nieuwe
Burgpad goedgekeurd.
Hoofdonderwijzer Uit een drietal kandidaten wordt de heer C. Broekhuyzen, hoofdonderwijzer te Naaldwijk,
tot nieuwe hoofdonderwijzer aan de openbare lagere school benoemd.
Asschuur De asschuur wordt opgeknapt. Er komt een nieuwe houten vloer, zonder zinkbeslagen, in
741

9 april 1868 blz.160-163
Wethouder De heer R.M. Deerns heeft bedankt als wethouder. In zijn plaats wordt nu wederom de
heer A. Balen van Andel gekozen.
Hulponderwijzers De hulponderwijzers B.C. Akkerhuis en J. de Priester krijgen een gratificatie van elk
ƒ 10,--voor extra werk tijdens de vacature van de vertrokken hoofdonderwijzer.
Benoemingen Zoals gebruikelijk worden er leden benoemd of herbenoemd in de navolgende functies.
742
Leden van het Bureau voor Stemopneming en de Commissie voor het werk van de
Schutterij en Tegenschatters voor de Personele Belasting 1868/1869.

30 april 1868 blz.164-166
Gemeenteverslag Het beredeneerde verslag van de toestand van de gemeente over 1867 wordt
743
besproken. Daarbij komen tevens het kohier van de hondenbelasting 1868 en de af- en
overschrijvingen van 1867 ter sprake.
Asschuur De nieuwe vloer voor de asschuur is aanbesteed.
Raadslid De heer P.M.Deerns geeft te kennen dat hij naar 's-Gravenhage gaat verhuizen en dus
op grond van de bepalingen van de Gemeentewet geen raadslid meer kan zijn.

20 juni 1868 blz.167-170
Raadslid De voorzitter deelt mee dat in plaats van het vertrokken raadslid Deerns een nieuw
744
raadslid zal moeten worden benoemd. Hij stelt zichzelf als kandidaat, legt daartoe zijn
eigen geloofsbrieven over en geeft het voorzitterschap tijdelijk in handen van wethouder
A. Balen van Andel. Nadat de heer J.C.F. Baron van Heerdt, als raadslid is aangenomen,
neemt hij de voorzittershamer weer ter hand.
Achterweg Het bezwaarschrift tegen het afsluiten van de Achterweg in verband met de aanleg van
de spoorweg ( zie 4 maart 1868) is verworpen. Een overweg bij het station is te
gevaarlijk!
Bode De heer F.L. van Ruyven was 52 jaar bode en is inmiddels 78 jaar! Dat is overigens geen
reden om zijn verzoek om nu gepensioneerd te mogen worden, te honoreren. Bij het rijk
krijgen ambtenaren na een diensttijd van 40 jaar een pensioen van 2/3 van het laatst
genoten traktement. Toch krijgt hij nu eervol ontslag en een pensioen van ƒ 100,-- per
jaar!

18 juli 1868 blz.171-175
Raadslid Gedeputeerde Staten hebben geen bezwaar tegen de toelating van de heer J.C.F. Baron
745
van Heerdt als raadslid. Hij legt nu in handen van wethouder A. Balen van Andel de
vereiste eden af.
Balie ( hek ) De commissaris van de Koning herinnert er aan om bij het reglement van wegen en
paden er op te letten dat er balies of hekken bij de molens worden geplaatst, teneinde
ongelukken te voorkomen. Maar omdat er hier geen molens zijn die direct aan de
openbare weg liggen, wordt het bericht voor kennisgeving aangenomen.
Keistraten Burgemeester en wethouders mogen openbare aanbestedingen doen voor het herstel
van de keistraten in de gemeente.
Bode In de nu ontstane vacature van gemeentebode Van Ruyven wordt niet voorzien. In plaats
daarvan zullen de dienaar van politie en de veldwachter met die werkzaamheden worden
belast. Zij krijgen daartoe een verhoging van hun traktement met ƒ 100,- per jaar. Dit
vooral vanwege de hoge huren en de hoge prijs van de levensmiddelen. Zij krijgen nu
jaarlijks een inkomen van ƒ 400,--.
Hulponderwijzers De hulponderwijzers J. de Priester en B.C. Akkerhuis dienen een verzoek in tot
verhoging van hun onderwijzerstraktement. Burgemeester en Wethouders lichten het
verzoek toe en memoreren, dat wat hen betreft er geen bezwaar is voor de heer J. de
Priester, maar wel voor de heer B.C. Akkerhuis. De Priester is reeds vanaf 1862 tot volle
tevredenheid in het onderwijs hier werkzaam, maar de heer Akkerhuis is er veel minder
lang en heeft redenen tot ongenoegen gegeven. In zijn vorige standplaats heeft hij
Burgemeester en wethouders een keer uitgescholden en hier is hij willekeurig van school
weggebleven! De heer J. de Priester krijgt dan ook een gratificatie van ƒ 25,--, maar de
heer B.C. Akkerhuis niet!
Hierna gaat de vergadering over in een gesloten vergadering.

BESLOTEN VERGADERING 18 juli 1868
Gemeentesecretaris De voortgang van de aan de gemeentesecretaris opgedragen werkzaamheden is nog
746
steeds ten enen male onvoldoende. Er is een grote achterstand in onder meer het
ordenen van het archief, in het uitbetalen aan derden en het bijhouden van de
secretarieregisters. De secretaris is daarop bij herhaling gewezen, maar de achterstand
wordt steeds groter. De gemeentesecretaris op zijn beurt verdedigt zich door de stapels
ingekomen stukken, lijsten en registers te tonen en alles niet te kunnen verwerken. De
voorzitter stelt dat de secretaris hulp genoeg heeft en dat er grotere gemeenten zijn die
de werkzaamheden wel aan kunnen. Uiteindelijk valt er een besluit: Voor één september
moet alles "bij" zijn, zo niet, dan ...!

14 augustus 1868 blz.175-178
Veemarkt De commissaris van de Koning schrijft dat er per1 augustus weer veemarkten mogen
worden gehouden.
Sloten De inspecteur van het geneeskundig staatstoezicht stelt dat de sloot langs de Achterweg
747
een gevaar is voor de volksgezondheid. De omwonenden lopen een groot risico. De
grondeigenaren, die de sloot moeten onderhouden, blijven in gebreke en bovendien
heeft de sloot geen directe verbinding met het boezemwater. Het wordt hoog tijd dat er
afdoende maatregelen worden genomen. Aan de heer mr. Kappeyne van de Coppello *,
advocaat te
's-Gravenhage, wordt om advies gevraagd.
Burgerlijk De rekening van het Burgerlijk Armbestuur van 1867 en de begroting
Armbestuur 1869 van het Burgerlijk Armbestuur zijn beiden goedgekeurd.
Gemeenterekening De Gemeenterekening over 1867 is goedgekeurd.
* In de notulen op blz. 176 wordt de naam geschreven als: Cappeyne van Coppello.

5 september 1868 blz.178-183
Veeziekten Gedeputeerde Staten hebben diverse circulaires toegestuurd betreffende het voorkomen
748
van veeziekten, zoals miltvuur en pokziekte en de te nemen maatregelen als ziekten
onder het vee reeds zijn uitgebroken.
Grofsmederij De heer H.J. Wemerman, smid, wonend aan de Kleine Laan, dient een verzoek in om in
de schuur achter de woning wijk A nr. 131, een grofsmederij op te mogen richten.
Volgens de "Informatiën de Commodo et Incommodo" (sic) * zijn er geen overwegende
bezwaren tegen ingebracht. Alleen de brandweer wil maatregelen ter voorkoming van
brand. Na de oprichting dienen burgemeester en wethouders, vergezeld van de
brandmeesters, een inspectie uit te voeren.
Achterweg Er is een schriftelijke vraag of Burgemeester en Wethouders zullen berusten in het
besluit van de heer
L.M. de Koning de weg af te sluiten ten behoeve van de spoorlijn Den Haag - Gouda.
Kan men de rechterlijke macht niet uitschakelen?. Burgemeester en Wethouders stellen
van niet. Het heeft geen zin! Uiteindelijk berust men in de afsluiting.
* "Informatiën de Commodo et Incommodo" zijn informaties betreffende de voor- en nadelen van de
hier op te richten grofsmederij
Noot: B.I.C. Dijkman.
De raad gaat over tot een besloten vergadering.

BESLOTEN VERGADERING 5 september 1868
Gemeentesecretaris De voorzitter heeft de gemeentesecretaris verzocht hem de bijgewerkte bescheiden te
749
tonen. Gebleken is dat zijn bescheiden nog steeds niet of onvoldoende zijn bijgewerkt.
Nadat verschillende raadsleden hierover het woord hebben gevoerd en hun ontstemming
daarover te kennen hebben gegeven, vraagt de secretaris nogmaals uitstel, maar nu tot
1 oktober aanstaande. Ook dit uitstel wordt verleend, maar nu met de restrictie, dat, als
dan niet alles in goede orde is, de secretaris zal worden ontslagen!

19 september 1868 blz.183-186
Armbestuur Er wordt in de vergadering gesproken over het verzoek van het Rooms Katholiek
Armbestuur om oude -onder andere uit 1793 stammende- en nog bestaande
750
contracten te mogen vernietigen. Aangezien de stemmen met drie tegen drie staken, zal
deze kwestie in een volgende vergadering aan de orde worden gebracht..
Gemeentelijk De heer J.Oosterlaan wordt benoemd als lid van Gemeentelijk ArmbestuurArmbestuur.
Asschuur De nieuwe houten vloer van de asschuur zal uiteindelijk toch worden bedekt met een
laag van tras en steen. De thans voor de gemeente werkende metselaar moet dit werk
tegen en bedrag van ƒ 80,-- uitvoeren.

10 oktober 1868 blz.186-190
Sloten De Inspecteur van het geneeskundig staatstoezicht wijst op de gevaren van het
751
aansluiten van privaten op sloten. Volgens hem is dat de voornaamste oorzaak van het
vervuilen van sloten. De gemeente Nieuwerkerk aan den IJssel heeft hier een
verordening tegen in het leven geroepen. De raad besluit die verordening in Nieuwerkerk
aan te vragen en die naar de raadsman mr. Kappeyne van de Coppello toe te zenden.
(Nu geschreven als Cappijnen v.d. Copello!)
Gemeentelijk Op voorwaarde dat Gedeputeerde Staten alsnog toestemming verlenen,
Armbestuur wordt besloten om aan het Gemeentelijk Armbestuur een subsidie van ƒ 1.000,-- toe te
kennen. Het Armbestuur heeft weliswaar nog wat vorderingen bij andere gemeenten
open staan, maar het kost erg veel moeite en tijd om die vorderingen binnen te halen.
Intussen hebben ze weinig of niets meer in kas voor de lopende uitgaven.
Rooms Katholiek Het verzoek van het Rooms Katholiek Armbestuur tot ontbinding van het uit
Armbestuur 1793 en 1794 stammende contract zal verder worden behandeld, zodra dit Armbestuur
een rekening en verantwoording aflegt van het beheer van de in het geding zijnde
gelden.
Bode Aangezien de dienaar van politie, J. Bogerd, steeds ongesteld is en daardoor met name
zijn functie als bode onvoldoende kan waarnemen, wordt als definitieve plaatsvervanger
de heer E. van Everdingen aangewezen. Van Everdingen krijgt hiervoor een vergoeding
van ƒ 20,-- per maand.
De raad gaat in besloten vergadering verder

BESLOTEN VERGADERING 10 oktober 1868
Secretaris Aan de hand van een suppletoire inventaris van het gemeentearchief verklaart de
752
secretaris dat hij alles heeft bijgewerkt. De voorzitter stelt echter dat hij hem niet heeft
kunnen overtuigen. Hij vindt het concept nog steeds onvoldoende! Nu spuit de
burgemeester al zijn grieven tegen de secretaris. Hij doet bijvoorbeeld niet zelf de
afkondigingen, maar laat dat doen. Soms zelfs door onbeëdigde lieden! Bovendien is hij
er vaak niet, gaat naar Den Haag om zegels te kopen en sluit dan gewoon de secretarie!
Kortom: er deugt niets van! (Zie ook notulen van 18 juli 1868.) Weer voeren
verscheidene raadsleden het woord. Uiteindelijk blijft de gemeentesecretaris toch in
dienst, maar bij de eerste de beste klacht kan hij ontslagen worden!

14 november 1868 blz.191-195
Schutterij Zijne Majesteit heeft als commandanten voor de schutterij nieuwe majoors benoemd.
753
Voorburg, vallend onder het 1e Bataljon, krijgt als nieuwe commandant toegewezen, de
Majoor R. Baron Coltot d'Escurij te Loosduinen.
Huisje aan de Het huisje aan de Voorburgse brug, waarvan het huurcontract per 31
Voorburgse brug december aanstaande verloopt, zal aan de huidige huurder onder dezelfde voorwaarden
en voor hetzelfde bedrag (ƒ 52,-- per jaar) worden verhuurd. Burgemeester en
wethouders mogen dit ondershands regelen.
Burgerlijk Armbestuur De begroting van het Burgerlijk Armbestuur wordt gewijzigd.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting wordt gewijzigd.
Hulponderwijzers De jaarwedde van de beide hulponderwijzers worden met ƒ 50,-- per jaar verhoogd. Hun
jaarsalaris bedraagt dan ƒ 400,--.

Vervolg van: 14 november 1868 blz.191-195
Armenzorg Inzet van de kwestie is het uit 1793 daterende contract, gesloten tussen de Schout en de
754
Armmeesters van de Heilige-Geest-armen te Voorburg enerzijds en de Pastoor en de
rooms-katholieke Armmeesters anderzijds. Het rooms-katholieke armbestuur wil graag
van dit contract af. Volgens dit contract hebben zij de zorg voor alle rooms-katholieke
armen die het zogenoemde jus inhabitationis * hebben. Het armbestuur wil dan aan het
burgerlijk armbestuur afstand doen van een inschrijving op het Grootboek der Nationale
Schuld van ƒ 2.100,-- tegen een rente van 2½ %, Tevens willen zij afstand doen van een
kapitaal van ƒ 500,-- tegen een rente van 4%, waarvoor bij raadsbesluit van 27 februari
1864 een contract uit 1774, tussen de schout en armmeesters van de Heilige Geest-
armen en de predikanten en de diakenen van de hervormde gemeente, waarbij de
verplichting tot alimenteren en verzorgen van de Heilige Geest-armen werd opgeheven.
De raad realiseert zich, dat de situatie thans (1868) een geheel andere is dan ten tijde
van het contract in 1793. De raad vindt bovendien dat de Armenwet van 1854 wel zeer
zwaar drukt op de schouders van het rooms-katholieke armbestuur. Het rooms-
katholieke armbestuur heeft in de periode vanaf 1795 tot en met 1867 een kapitaal
ontvangen van ƒ 6.291,67, hetgeen geheel aan de armen ten goede is gekomen. Voorts
hebben zij een kapitaal van ƒ 851,12 uit eigen fondsen voor de armen besteed. De raad
acht het billijk dat het rooms-katholieke armbestuur nu eindelijk op dezelfde manier wordt
behandeld als destijds is gebeurd met het protestantse armbestuur. Toch zijn de
contracten niet gelijk en zou door de opheffing het rooms-katholieke armbestuur
bevoordeeld worden boven het protestantse armbestuur. Bovendien heeft het
protestantse armbestuur nog een heilige-geest-arme te hunnen laste, die van de
gemeente geen onderstand kon krijgen. Uiteindelijk besluit de raad dan om het contract
uit 1793 wel op te heffen maar tegen een uitkering door het rooms-katholieke armbestuur
van ƒ 3.000,-- aan het burgerlijk armbestuur.
* Jus inhabitationis = het recht op ondersteuning vanwege het feit dat de rechthebbende hier is geboren en getogen

16 december 1868 blz.196-200
Contracten In deze vergadering worden de voorwaarden tot opheffing van het contract van 1793
755
goedgekeurd.(Zie de notulen van de vergadering van 14 november 1868). Het burgerlijk
armbestuur wordt gemachtigd om het bedrag van ƒ 3.000,--te ontvangen en vervolgens
te beleggen in het Grootboek. Voorts zal van de overeenkomst een notariële akte worden
opgemaakt. Dit alles uiteraard onder goedkeuring van Provinciale Staten.
Onderstand Er is weinig hoop op herstel van de dienaar van politie, tevens bode, J. Bogerd. Per 1
januari 1869 zal hij moeten worden ontslagen. Hij krijgt voorlopig een bedrag ƒ 100,--
uitgekeerd over het 1e kwartaal van 1869 en daarna wordt verder over zijn pensioen of
onderstand beraadslaagd.
Politie Er komt een regeling over het geven van fooien aan politieambtenaren. Bij nieuwjaar en
kermis mogen geen fooien meer worden aangenomen. Bij huwelijk en
begrafenisplechtigheden wèl, maar dat moeten ze dan melden !
Politie De heer H.W. Laman verving de heer J. Bogerd tijdens zijn ziekte. De raad wil hem
hiervoor belonen met voor hem een bedrag van ƒ 25,-- uit te trekken voor het kopen van
een nieuwe winterjas. Hij heeft daaraan grote behoefte, omdat hij thans de oude en
versleten winterjas draagt van de vroegere veldwachter, A. Schraven.

30 januari 1869 blz.200-204
Bode Een besluit om de heer J. Bogerd te ontslaan per 1 januari 1869 is niet meer nodig, want
756
hij is op 30 december 1868 overleden. In zijn plaats benoemt de raad Johannes Gorter
als dienaar van politie, terwijl H.W. Laman rijksveldwachter wordt.
Weduwepensioen De weduwe J. Bogerd vraagt onderdanig om een voorziening nu haar echtgenoot is
overleden. Zij heeft geen recht op weduwenpensioen, maar moet nu toch zien rond te
komen met nog twee te haren laste komende kinderen. Haar man heeft immers twintig
jaar als dienaar van politie zijn diensten voor de gemeente verricht. Goedgunstig besluit
de raad éénmalig een bedrag van ƒ 100,-- voor haar uit te trekken, welk bedrag het
college van dagelijks bestuur moet beheren en uitmaken hoe het moet worden besteed.
Gasverlichting De heer J. Bleuland van Oordt ziet geen kans om de gevraagde twaalf lantaarnpalen op
de afgesproken datum op de bestemde plekken te krijgen. Hij moet overeenkomsten
afsluiten met grondeigenaren en gaspijpen -laten- leggen. Dat gaat bezwaarlijk in de
vorstperiode. Hij krijgt uitstel tot 1 augustus aanstaande.

10 april 1869 blz.204-206
Hondenbelasting Het kohier van de hondenbelasting over 1869 wordt vastgesteld.
Stembureau Bij acclamatie worden de heren L.C. Beijnen en A.J. Baesjou van Vronesteyn benoemd
tot leden van het stembureau.
757

1 mei 1869 blz.207-210
Dierenbescherming De Commissaris van de Koning brengt een brief ter kennis van de vereniging tot
758
bescherming van dieren over wrede spelen met dieren, zoals katknuppelen,
palingtrekken, haan- of gansspelen en het vernielen van duizenden vogelnesten. De raad
vindt dat dergelijke spelen in Voorburg niet plaats vinden en er bovendien voldoende
politietoezicht is en neemt de brief voor kennisgeving aan.
Wees- en De commissie tot liquidatie van de wees- en momboirkamer te
momboirkamer * 's-Gravenhage vraagt om de bescheiden van de voormalige weeskamer van Voorburg.
Uit een in het archief ingesteld onderzoek blijkt, dat de gemeente beschikt over twee
belastingboeken van de Weeskamer en vijf Weesboeken. De Voorburgse weeskamer
zou omstreeks 1778 hier zijn gesticht. De secretaris krijgt de opdracht deze
archiefstukken, op grond van een wettelijke bepaling, naar de bedoelde commissie toe te
sturen.
Gemeenteverslag Het verslag van de toestand van de gemeente over 1868 is nogal omvangrijk en zal
daarom onder de raadsleden circuleren, alvorens er over te beraadslagen. De voorzitter
geeft dan de secretaris een veeg uit de pan. Hij had volgens de geldende voorschriften
een afschrift van dit gemeenteverslag naar Gedeputeerde Staten moeten sturen en hij
heeft gewacht tot hedenavond. De secretaris moet beter naar de burgemeester luisteren,
in plaats van zelfs de voorschriften te interpreteren.
Benoemingen Zoals gebruikelijk worden er weer leden benoemd in de Commissie voor het werk van de
Schuttterij en zogenoemde Tegenschatters voor de Personele Belasting.
*Momboir, ook wel montbaer of montboor = voogd, verzorger of zaakgelastigde, gemachtigde.
Cfr. Middelnederlands Woordenboek, Martinus Nijhoff 1932 & Encyclopedie van de Heraldiek, Elsevier 1961

5 juni 1869 blz.210-211
Hulponderwijzer De hulponderwijzer J. de Priester wordt eervol ontslagen; hij is zo ziek dat hij zijn
betrekking niet meer naar behoren kan uitoefenen.
759

3 juli 1869 blz. 212-215
Collecte De districtscommissie van het fonds ter aanmoediging en ondersteuning van de
760
gewapende dienst in de Nederlanden heeft een collecte mogen houden. De opbrengst
daarvan is ƒ 46,91½ plus één Belgisch 5-centimes-stuk en één Pruisische Kreutzer.
Hulponderwijzer Er hebben zich zes sollicitanten gemeld voor de vacature van hulponderwijzer. Ze zullen
woensdagmiddag praktisch geëxamineerd worden. De sollicitanten krijgen de reis- en
verblijfkosten tot een bedrag van ƒ 50,-- vergoed.
Achterweg Burgemeester en wethouders hebben aan de Commissaris van de Koning een brief
geschreven, waarin zij zijn tussenkomst vragen om de willekeurige afsluiting van de
Achterweg in verband met de aanleg van de spoorlijn Gouda-'s-Gravenhage tegen te
houden, totdat de in de plaats daarvan aan te leggen weg in bruikbare staat is gebracht.

22 juli 1869 blz.215-219
Geneesheren Burgemeester en wethouders moeten in de gemeente een geneeskundige aanwijzen, die
761
speciaal belast wordt met het verrichten van lijkschouw. De beëdiging van deze
lijkschouwer zal in de eerstvolgende vergadering van het dagelijks bestuur plaats vinden.
De jaarlijks wisselende daartoe aangewezen arts zal per schouw een vergoeding van
ƒ 3,-- genieten.
Hulponderwijzer Na het zogenoemde praktische examen en na stemming in de raad wordt in de vacature
van hulponderwijzer de heer Daniel Vermeer, thans hulponderwijzer te Amsterdam,
benoemd. De aan deze functie verbonden jaarwedde bedraagt ƒ 400,--.
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1868 wordt vastgesteld.

25 augustus 1869 blz.219-223
Achterweg De Nederlandse Rhijnspoorweg Maatschappij schrijft dat de nieuwe rijweg tussen de
762
straatweg en de Achterweg gereed is. Nu moet de Achterweg doorgegraven worden.
Tevens legt de maatschappij een situatietekening over en geeft voorts aan dat met deze
nieuwe situatie rekening moet worden gehouden in de legger van de wegen en
voetpaden van de gemeente.
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1868 en Gemeentebegroting 1870 worden besproken.
en -begroting Voor de gemeentebegroting 1870 wordt de subsidie vastgesteld op ƒ 1.200,--
Raadsleden Twee raadsleden zijn herkozen en één nieuw raadslid is -na herstemming- gekozen. De
geloofsbrieven van de twee herkozen raadsleden, de heren J.C.F. Baron van Heerdt en
J. Oosterlaan, worden onderzocht en in orde bevonden en zij worden opnieuw tot de
vergadering toegelaten. Het nieuwe raadslid, de heer mr. A. Six, moet zijn geloofsbrieven
nog indienen.
Burgerlijk Armbestuur Het Burgerlijk Armbestuur overlegt de rekening over 1868 en de begroting over 1870. Zij
dient tevens een verzoek in om over 1870 een subsidie van ƒ 1.200,-- te mogen
ontvangen, hetgeen wordt ingewilligd.
Verloskundige De heer Dr. Donkersloot, verloskundige van de gemeente-armen, is overleden. Dr.
Beguin heeft hem reeds vanaf 19 februari van dit jaar als verloskundige vervangen. Hij
vraagt nu om die praktijk -althans voor dit jaar- voort te mogen zetten. Het blijkt echter
dat ook dokter J.P. van Doornenburgh daar al eens naar heeft gesolliciteerd. Als daarop
de stemmen staken, verschuift men de beslissing naar de volgende vergadering.
Wethouder De heer Oosterlaan wil geen wethouder meer zijn. Om nu ook de twee herkozen en het
ene nieuwe raadslid hierover mee te kunnen laten beslissen, verschuift men deze
kwestie eveneens naar de volgende vergadering.

28 augustus 1869 blz.224-225
763
(Deze vergadering is op verzoek van de raadsleden Baesjou van Vronesteyn en
Oosterlaan met spoed belegd, ter voorziening in de opengevallen plaats van
verloskundige voor de armen.)
Verloskundige Op verzoek van de hiervóór genoemde raadsleden worden allereerst de raadsbesluiten
voorgelezen op de indertijd (1861 en 1866) gedane verzoeken van dr. P.C. van
Toornenburgh. Hij heeft toen te verstaan gekregen dat er binnen de gemeente maar
twee verloskundigen aangesteld kunnen worden, die dat bij toerbeurt telkens voor een
jaar doen. Maar ook is gezegd, dat zijn sollicitatie bij het openvallen van de functie in
aanmerking zal worden genomen. Na een stemming blijkt dat dokter A.M. Beguin vier
stemmen heeft gekregen en dokter P.C. van Toornenburgh drie. Dokter Alphons Marie
Beguin blijft dus als verloskundige aangewezen en krijgt hiervoor een jaarvergoeding van
ƒ 125,--. Tevens krijgt hij de uit 1835 stammende 'Instructie voor de Dorpsvroed-
meesters' uitgereikt.

7 september 1869 blz.226-230
Raadsleden Voor de beëdiging van de als raadslid herkozen heer J.C. F. Baron van Heerdt, neemt
764
wethouder Balen van Andel, tijdelijk de voorzittershamer op. Baron van Heerdt legt in zijn
handen de vereiste eden af. Nadat de burgemeester weer de voorzittersfunctie ter hand
heeft genomen worden vervolgens de heren J. Oosterlaan en mr. A. Six beëdigd.
Artsen De genees- heel- en verloskundigen J. Lage en J.P.C. van Toornenburgh vragen of zij
kunnen dingen naar de gemeentepraktijk van wijlen Dr. J. Donkersloot. Het is hun
gebleken dat dr. Donkersloot die praktijk de laatste twee à drie nagenoeg alleen heeft
uitgeoefend.
Winkelier De heer T.C. de Bruijne winkelier wil zijn zaak verbouwen ( wijk B.no.60 ) en verzoekt het
aanplakbord van de gemeente met stoep en waterbak te mogen slopen. Het doet geen
dienst meer en is ook géén sieraad!
Raadslid De heer mr. A. Six dankt voor zijn benoeming als raadslid en pleit voor verbetering van
de sloot die loopt van de Rozenboomlaan tot het Slop van Van Buuren langs de
Achterweg. Deze sloot is een gevaar voor de volksgezondheid. Pleit voor een rooster
van geneeskundigen van de gemeente.
Wethouder De heer L.C. Beijnen wordt tot wethouder gekozen..
Ambtenaar Tevens wordt de heer L.C. Beijnen gekozen tot Ambtenaar van de Burgerlijke
StandBurgerlijke Stand.
Burgerlijk Armbestuur De heer mr. A. Six wordt gekozen als lid van het Burgerlijk Armbestuur.

30 september 1869 blz.231-235
Sloot Het in de vorige vergadering door de heer mr. Six ingebrachte aandachtspunt van de
765
sloot aan de Achterweg vormt het onderwerp van bespreking. Burgemeester en
wethouders voelen veel voor een verbetering. Na de bespreking hierover zal een
commissie zich over de te voeren procedure beraden. In die commissie zullen de heren
Baesjou van Vronesteyn en Beijnen zitting nemen.
Vroedmeesters De instructie voor de vroedmeesters zal worden aangepast en er zal een rooster worden
gemaakt voor de gegadigden.
Riolering De heer M.W. Spoor vraagt om een gebouw te mogen oprichten op de laan bij de
buitenplaats Hofwijck. Maar daarbij moet dan een aldaar liggend riool met een zinkput
worden verplaatst. Hij wil de kosten van die verplaatsing voor rekening van de gemeente
laten komen. De raad besluit deze kwestie in handen van Burgemeester en wethouders
te geven voor een nader onderzoek.
Woningen De heer H. van Zegwaard, president van het college van notabelen, verzoekt het
zogenoemde klappermanshuisje uit te mogen bouwen. Hij vraagt nog even uitstel van de
afhandeling door Burgemeester en wethouders. Wordt aangehouden.
Burgerlijk Armbestuur De heer H.W. van der Kas wordt tot secretaris van het Burgerlijk Armbestuur benoemd
en de heer Mr. A. Six tot penningmeester.

21 oktober 1869 blz.235-242
Burgerlijk De rekening van het burgerlijk armbestuur 1868 wordt goedgekeurd
Armbestuur met een batig saldo van ƒ 91,35.
Begraafplaats Bij Wet van 10 april 1869 zijn nieuwe regels van kracht geworden voor het begraven van
766
stoffelijke overschotten en het beheer van algemene begraafplaatsen. Burgemeester en
wethouders hebben een viertal verordeningen hiervoor opgesteld:
1. Op de algemene begraafplaats;
2.Op het begraven van lijken;
3.Tot het heffen van een belasting op het gebruik van de algemene begraafplaats;
4.Regelende de invordering van die belasting.
Nadat de raad -met enige wijzigingen- de verordeningen heeft vastgesteld, zijn ze aan
Gedeputeerde Staten toegezonden.
Lantaarn Enige inwoners hebben om een lantaarnpaal gevraagd tussen de Tol en Geestbrug ten
einde bij avond ongelukken te voorkomen. Burgemeester en wethouders moeten de
plaats aanwijzen waar de lantaarnpaal moet komen.
Genees- en Verloskundige De in de vorige vergadering aangekondigde 'Instructie voor de Dorpsgenees-Heel- en
Verloskundigen' is besproken en goedgekeurd. Over de verzoeken van de geneesheren
J. Lage en J.P.C. van Toornenburgh wordt nog geen beslissing genomen. De genees- en
heelkundige ontvangt een jaarwedde van ƒ 125,-- en de verloskundige idem dito.
Burgerlijk Armbestuur De begroting van het burgerlijk armbestuur over 1870 is opgemaakt. De begroting sluit
met een batig saldo van 1½ cent.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting wordt uitvoerig besproken. Tijdens de behandeling komen de
volgende items ter sprake:
Riolering -De rioolwerkzaamheden bij Hofwijck worden goedgekeurd;
Brandweer -Voor een bedrag van ƒ 800,-- moet er een brandspuitenhuis en wachthuis komen;
Woning -De aanplakgelegenheid met stoep en waterbak dienen te blijven en het
klappermanshuisje mag niet worden uitgebouwd.
Tenslotte wordt de gemeentebegroting voor 1870 vastgesteld met een te verwachten
batig saldo van ƒ 2,67!

13 november 1869 blz.242-246
Haardas Het ophalen van haardas en vuilnis zal openbaar worden aanbesteed.
Volkstelling Om de tien jaar dient er op wettelijk voorschrift een volkstelling worden gehouden. De
767
gemeentesecretaris wordt met deze vijfde volkstelling belast. De personen die hem
daarbij assisteren mogen rekenen op een tegemoetkoming van ƒ 50,-- tezamen.
Sloten Het raadslid mr. A.Six had de verbetering van de sloot bij het slop van Van Buuren al
eerder ter sprake gebracht. (Zie notulen van 28 augustus 1969). Nu is er ook een
verzoek van pastoor Van Steenvoorden om de sloot bij de rooms-katholieke Kerk aan het
Oosteinde te laten dempen. De commissie, die deze werkzaamheden heeft bestudeerd,
ramen de kosten op totaal ƒ 834,--.De sloot aan de Achterweg zal in 1870 ter hand
worden genomen. Aan pastoor Van Steenvoorden c.s. wordt medegedeeld, dat de
gemeente bereid is een beerput te laten maken, als de eigenaren van de sloot die eerst
behoorlijk uitdiepen, schoonmaken en van een duiker voorzien.

20 december 1869 blz.246-250
Haardas Stephanus Wilhelmus Perquin heeft -na openbare aanbesteding- het ophalen van de
768
haardas aangenomen voor een bedrag van ƒ 97,-- voor de eerstkomende vijf jaren. De
jaarlijkse opbrengst van het haardas zal dus ƒ 19,40 zijn.
Grafrechten De Commissaris van de Koning heeft de verordeningen op de algemene begraafplaats
en op het heffen van begrafenisrechten teruggezonden met een aantal opmerkingen.
Nadat de Verordeningen overeenkomstig zijn wensen zijn gewijzigd worden de
verordeningen opnieuw (in origineel) naar Gedeputeerde Staten toegezonden.

12 januari 1870 blz.250-253
Begrafenisrechten Gedeputeerde Staten hebben enige op- en aanmerkingen over de verordeningen op het
769
heffen van begrafenisrechten. De verordeningen worden overeenkomstig de nota van
Gedeputeerde Staten gewijzigd.
Haven Het raadslid Versteeg brengt het uit 1866 daterende verzoek van een aantal
belanghebbenden over het verbreden en uitdiepen van de zogenoemde Kerklaansloot
onder de aandacht. De heer Versteeg krijgt de betreffende stukken in handen met het
verzoek daarover in een volgende vergadering met een schriftelijk voorstel te komen.

19 maart 1870 blz.253-259
Hulponderwijzer Naar aanleiding van de notulen van 12 januari 1870 vraagt mr. Six waarom er geen
770
melding is gemaakt over het gedrag van de hulponderwijzer Daniel Vermeer. Deze zou
zich schuldig maken aan misbruik van sterke drank. De heer Six wil weten of dat ook
reeds in zijn vorige woonplaats Amsterdam het geval was. De burgemeester zegt: dat er
geen bepaald voorstel is gedaan in deze kwestie en dat hij ook twijfelt aan de waarheid
van deze geruchten. Maar hij zal de kwestie in de notulen laten opnemen.
Rijtuigen De heer G.J. van Wageningen, stal- logement- en koffiehuishouder , vraagt waarom de
gemeente bij hem geen rijtuigen meer huurt. De burgemeester zegt dat ook de heer G.
van Schagen een verzoek om rijtuigen te mogen verhuren aan de gemeente heeft
ingediend. De gemeente heeft de gewoonte dat werklieden of leveranciers om beurten
jaarlijks hun diensten mogen aanbieden. Voor het jaar 1870 zal de eer aan de heer Van
Wageningen te beurt vallen.
Hekwerk Het hekwerk op Hofwijck moet worden verplaatst in verband met de spoorwegaanleg.
Haven De zogenoemde Kerklaansloot dient breder en dieper te worden. (Zie de notulen van de
vorige vergadering). De kosten zijn geraamd op ƒ 720,--. Daar dient echter eerst aan de
eigenaar van de gasfabriek, de heer J. Bleuland van Oordt, toestemming voor te worden
gevraagd.
Brandweer De heer A. Balen van Andel is genegen een stal in het Franse Slop aan de gemeente te
verkopen voor het door vier deskundigen geschatte bedrag van ƒ 385,--. Als
Gedeputeerde Staten hun toestemming verlenen wordt dit aanbod graag geaccepteerd.
Sloten De bestekken en voorwaarden voor de aanleg van beerputten en het uitdiepen van
sloten worden in het openbaar uitbesteed.
Administrateur/doodgraver In de Verordening op de Algemene Begraafplaats zijn geen tarieven genoemd voor de
beloning van de administrateur en de doodgraver. Overeenkomstig de aanwijzingen van
Gedeputeerde Staten worden de beloningen alsnog vastgesteld.
Armenzorg Bij het voltrekken van huwelijken wordt de in de raadkamer aanwezige Armbus aan de
bruidsparen voorgehouden. De daarin verzamelde gelden worden verdeeld onder de
armen. Voortaan zullen ook de rooms-katholieke armen daarin meedelen.

9 april 1870 blz.259-262
Kiezerslijst 2e Kamer De heer H.W.L. van Alphen toont aan de hand van twee aanslagen in de personele
771
belasting aan, dat hij gerechtigd is op de kiezerslijst voor de leden van de Tweede Kamer
en van de leden van de Provinciale Staten te worden gesteld. Alhoewel hij strikt
genomen niet aan alle voorwaarden had voldaan, wordt hij daar toch alsnog op
geplaatst.
Burgerlijk Armbestuur Het Burgerlijk Armbestuur komt geld te kort en vraagt om een aanvullende subsidie van
ƒ 550,--. Behoudens goedkeuring van Gedeputeerde Staten toegestaan.
Administrateur / De instructies voor de administrateur en de doodgraver van de Algemene
doodgraver Begraafplaats worden goedgekeurd en vastgesteld.
Spoorwegen De burgemeester en de gemeentesecretaris zijn uitgenodigd de feestelijkheden bij de
opening van de spoorlijn Den Haag - Gouda mee te komen vieren. Burgemeester en
Wethouders hebben besloten de vlaggen te laten uitsteken en een " trophée " of iets van
dien aard te laten maken. Het mag maximaal ƒ 100,-- kosten !.
Bevolkingsregistratie De heer Six, die tegenwoordig de bevolkingsregisters bijhoudt, meldt dat de geldende
Verordening op het veranderen van woonplaats, niet overeenkomstig de wettelijke
voorschriften is. Het college zal dit nader onderzoeken.

30 april 1870 blz.263-265
Begraafplaats Onder de ingekomen stukken is een vraag van de heer Inspecteur van het
772
Geneeskundig Staatstoezicht of de ligging en de grootte van de Algemene Begraafplaats
aan de wettelijke eisen voldoet.
Verpleging Het St.Joris Gasthuis te Delft deelt mede dat de verpleegkosten van ten laste van de
gemeente verpleegde krankzinnigen nader is bepaald op ƒ 50,-- per kwartaal. De
verpleegkosten voor C. Kamper en J. Schmal zullen nu ƒ 3,75 per kwartaal hoger
worden.
Benoemingen De gebruikelijke jaarlijkse benoemingen vinden plaats voor de leden van het stembureau,
de leden voor het werk van de schutterij, de tegenschatters voor 's Rijks personele
belasting.

30 mei 1870 blz.265-268
Klachten De gepensioneerde Kapitein F.W.C. Deijserink Dekker, die woonde nabij de Geestbrug,
773
klaagt over het wateren tegen de muur aan de oostzijde van de herberg van Lans en
tegen hekken, omheiningen en bomen, alsmede in de laan van de meelfabriek.
Aangezien de klager inmiddels is verhuisd naar Den Haag, wordt geen actie hiertegen
ondernomen!
Sloten De beerputten komen er aan en de sloten worden uitgediept. De verbouwing
Brandweervan het brandspuitenhuis zal worden aanbesteed.
Gemeentebode De voormalige gemeentebode, de heer F.L. van Ruyven, is overleden. Zijn weduwe zit
nu zonder middelen van bestaan en vraagt om een eenmalige gratificatie van ƒ 50,--. Dit
bedrag wordt onttrokken aan het niet aan de heer Van Ruyven uitgekeerde pensioen.
Timmerman De heer B.F. van de Heyden, timmerman, heeft een rekening ingediend voor
werkzaamheden aan het schoolhuis, de school en de schoolmeubelen.. Die rekening
was te hoog omdat er een knecht op voorkwam, die vanwege zijn zeer hoge ouderdom,
niet meer volwaardig in staat was mee te werken. Op de rekening zijn aanmerkingen
gemaakt, maar de timmerman heeft de rekening onveranderd opnieuw aangeboden. Het
verschil is echter te klein om daarvoor gerechtelijke stappen te ondernemen en zal dus
voor het gevraagde bedrag worden uitbetaald. Maar... de timmerman mag geen
werkzaamheden meer voor de gemeente verrichten!

2 juli 1870 blz.269-272
Station Het College heeft aan de Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij gevraagd het pad,
774
binnen het hekwerk dat toegang geeft tot het station, te laten verbeteren. De beste
oplossing is om de toegangsweg te 'macadamiseren' * De gemeente is bereid de helft
van de kosten ad ƒ 400,-- voor haar rekening te nemen. De Spoorwegen juichen dit toe!
Verpleging Een voormalig inwoner van Voorburg, de heer G. Weenink, is opgenomen in een
zogenoemd Bedelaarsgesticht te Ommerschans en Veenhuizen. Hij zou ontslagen
kunnen worden maar hij is geheel 'kinds'. De kosten van verpleging hier zouden hoger
uitpakken dan de ruim ƒ 100,-- per jaar die de gemeente nu aan het gesticht moet
betalen. Met de directeur van het gesticht is overeengekomen dat de heer Weenink er
mag blijven.
Brandweer Het nieuwe brandspuitenhuis komt in de door de heer Balen van Andel aangeboden stal
aan het Franse Slop. Het brandspuitenhuis wordt in het openbaar aanbesteed. Tevens
wordt het thans bestaande brandspuitenhuisje vertimmerd tot twee bewaarplaatsen en
nachtwachthuisje.
Brand Voor de slachtoffers van de brand te Bodegraven en Zwammerdam is een collecte
gehouden, die ƒ 427,50 heeft opgeleverd.
* Macadamiseren is een weg met gestoten granietkiezel of kalksteen bedekken, naar de handelwijze van een zekere
John Loudon Mac Adam, een Schots ingenieur, die leefde van 1756 tot 1836. Noot: B.I.C. Dijkman

23 juli 1870 blz.272-275
Brandweer De aanbesteding van het brandspuitenhuis wordt gegund aan de heer J. Perquin alhier,
voor een bedrag van ƒ 761,60.
Gemeenterekening De Gemeenterekening en rekening van het Armbestuur over 1869
Burgerlijk Armbestuur 1869 worden besproken en ter lezing aan de raadsleden uitgedeeld.
775

8 augustus 1870 blz.275-279
Gemeenterekening De rekeningen van de gemeente en het armbestuur zijn goedgekeurd, alsmede de
begroting over 1871 van het Burgerlijk Armbestuur.
776

27 augustus 1870 blz.279-282
Klapperman De kerkmeesters van de Nederduits Hervormde Gemeente vragen naar de prijs van het
777
klappermanshuisje met luifel om dit te mogen afbreken. Daarvoor in de plaats willen zij
een ijzeren hek plaatsen rond het kerkhof ter vervanging van de nu bestaande muur. Als
binnenkort het voormalige brandspuitenhuisje is verbouwd (zie hiervoor) dan is het
klappermanshuisje immers niet meer nodig. Burgemeester en Wethouders zullen dit
regelen.

12 oktober 1870 blz.282-286
Gemeente- Bij de bespreking van de gemeentebegroting 1871 komt onder meer
begroting 1871 uitvoerig de dienstkleding ter sprake. Voor de klapperman moet er een nieuwe, rood
778
uitgemonsterde, overjas komen. Voorts moeten de knopen uitgevoerd worden met het
gemeentewapen en dienen de jassen en hoeden van de veldwachters en de nachtwacht
voortaan rood uitgemonsterd te zijn. Na bespreking wordt de begroting goedgekeurd.
Commissie ad hoc De commissie ad hoc, die door de raad is benoemd tot verbetering van de sloot, lopend
langs de Achterweg, heeft haar taak volbracht. Onder dankzegging voor de bewezen
diensten wordt de commissie nu ontbonden.
Politie De agent van politie Johannes Gorter heeft aan de burgemeester gevraagd hem voor te
dragen als gemeentelijke veldwachter. De burgemeester is het om het even of er nu één
veldwachter is en één agent van politie of twee veldwachters. Bovendien vindt hij dat het
in een plattelandsgemeente als Voorburg beter past dat er alleen maar veldwachters zijn.
De raad stemt er tenslotte mee in Johannes Gorter aan de Commissaris des Konings
voor te dragen als veldwachter.

10 december 1870 blz.286-291
Gemeente- De Gemeentebegroting van 1871 wordt wat gewijzigd en de vaststelling
begroting van de Gemeenterekening over 1869 goedgekeurd.
Klapperman Het College van Notabelen van de Nederduits Hervormde Gemeente heeft,
779
overeenkomstig hun verzoek, het klappermanshuisje van de gemeente gekocht voor een
bedrag van ƒ 35,--. Het klappermanshuisje zal worden afgebroken om plaats te maken
voor een nieuw ijzeren hek, ter vervanging van de oude kerkhofmuur. Over de plaats van
het hek wil de raad graag nader geïnformeerd worden.
Riolering Om te voorkomen dat er fecaliën via het riool op de sloten worden geloosd, stelt het
college voor daartoe een Verordening in het leven te roepen. Voortaan zullen er steeds
overdekte beerputten moeten worden gebezigd.
Borgtocht De borgtocht van de gemeente-ontvanger, bestaande uit een hypotheek op een woning
in Wateringen, met een waarde van ƒ 1.000,-- wordt geroyeerd. In plaats daarvan komt
wordt er een hypotheek verleend op een huis en erf te Voorburg, wijk A nr. 96 (kadaster:
sectie B nr.623) en wordt de borgstelling verhoogd naar een bedrag van ƒ 1.200,--.

28 januari 1871 blz.291-294
Ambtena(a)r(en) Het in de vergadering van 21 oktober 1870 door de heren Six en Baesjou van
780
Vronesteijn gedane voorstel, om ambtenaren die bezoldiging uit de gemeentekas
genieten ook in de gemeente te laten wonen, wordt weer niet behandeld. Het voorstel
wordt nu van de agenda afgevoerd, omdat de heer Baesjou van Vronesteijn weer niet ter
vergadering aanwezig is. Het item wordt alleen weer op de agenda gezet als de beide
heren daartoe opnieuw een voorstel doen.
Burgerlijk De heer mr. A. Six wordt benoemd tot lid van het Burgerlijk Armbestuur.
Armbestuur
Armwezen De gemeente Alkemade weigert een vordering wegens onderstand te betalen voor de
weduwe Johanna van Noort-van Baakel. De voorzitter, tevens voorzitter van het
Burgerlijk Armbestuur, stelt voor tegen de gemeente Alkemade een rechtsvervolging in te
stellen. Burgemeester en wethouders worden hiertoe gemachtigd.
Beleggingen De heer Six stelt voor om de daarvoor in aanmerking komende saldi uit de gemeentekas
tijdelijk te beleggen. Het beleggen van die gelden is, blijkens diverse berichten in de
kranten, niet strijdig met de Gemeentewet. Burgemeester en wethouders zullen het
overwegen en met een voorstel komen.

21 maart 1871 blz.295-298
Hulponderwijzer De heer Daniel Vermeer, hulponderwijzer aan de openbare lagere school, is benoemd tot
781
secondant * van een bijzondere school te Amsterdam tegen een jaarwedde van ƒ 500,--.
Op zijn verzoek krijgt hij eervol ontslag.
Begraafplaats De voorzitter deelt mee dat de aankoop van grond voor het stichten van een algemeen
burgerlijke begraafplaats tot op heden niet is gelukt. Burgemeester en Wethouders zullen
proberen grond aan te kopen van Mevrouw. de Weduwe Heppener-van Drunen uit 's-
Gravenhage, die gronden bezit aan de Achterweg tot aan de Broeksloot te Voorburg.
Mocht ook dat niet lukken dan zal er een advertentie geplaatst worden in de plaatselijke
kranten.
Epidemie In verband met de heersende pokkenepidemie wordt uit de post onvoorziene uitgaven
een bedrag van ƒ 50,-- gevoteerd voor te maken onkosten.
Beleggingen Naar aanleiding van het voorstel van de heer Six om gemeentegelden tijdelijk te
beleggen, besluit de raad een bedrag van ƒ 4.000,-- tijdelijk te beleggen in effecten.
Deze effecten moeten dan opgeborgen worden in de 'ijzeren kist'. Het moeten effecten
zijn ten laste van het Koninkrijk der Nederlanden, het Russische of Oostenrijkse rijk en
de republiek der Verenigde Staten van Noord-Amerika. De effecten moeten echter wel
een waarde hebben van 30% van de koers op de dag van de belening, boven de som
waarvoor zij beleend worden.
* Secondant is letterlijk: 'hij die volgt'; blijkens een uit de 19e eeuw stammend woordenboekje betekent het echter ook: helper,
ondermeester en hulponderwijzer.
Noot: B.I.C. Dijkman

12 april 1871 blz.298-302
Beleggingen Het voorstel tot het beleggen van gelden behoeft geen goedkeuring van Gedeputeerde
782
Staten. Er moeten alleen in de begroting wat financieel-technische handelingen worden
verricht.
Hulponderwijzer Uit een drietal kandidaten wordt de heer L. Verhoog, thans hulponderwijzer te
Loosdrecht, benoemd tot hulponderwijzer op de openbare lagere school.
Benoemingen De gebruikelijke benoemingen, voor de leden van het stembureau, de commissie voor
het werk van de schutterij en het college van zetters voor de personele belasting, vinden
plaats.
Begraafplaats De aankoop van grond van de weduwe Heppener-van Drunen is mislukt. (Zie notulen
van 21 maart 1871). Er zal nu een advertentie worden geplaatst in het dagblad van Zuid
Holland.

29 april 1871 blz.302-304
Beleggingen Deze vergadering gaat nagenoeg geheel over het beleggen van gelden. De details van
hetgeen besloten is in de vergadering van 12 april 1871 krijgen de aandacht.
783

8 juni 1871 blz.304-307
Begraafplaats Gedeputeerde Staten delen mee dat, als geen geschikte grond voor het stichten van een
784
algemene begraafplaats kan worden verkregen, de Wet op de onteigening moet worden
toegepast. Ze verwachten de daartoe strekkende voorstellen.
Epidemie & Kermis In verband met de heersende pokkenepidemie wordt de aanstaande kermis geschorst.
Haven De haven en de beschoeiing kunnen volgens plan en begroting worden verbeterd. In de
begroting is een bedrag van ƒ 900,-- uitgetrokken. Burgemeester en Wethouders moeten
zich echter vooraf verzekeren van het feit dat de heer H. Ligthelm in de afstand van
grond wil berusten.
Beleggingen De raad besluit een bedrag van ƒ 4.000,-- te beleggen tegen een rente van 4½ %.
Begraafplaats Mr. J.D. Viruly heeft grond aangeboden achter de buitenplaats Heeswijk. Het geëiste
bedrag voor dit stuk grond van 1½ ha tot een bedrag van ƒ 15.000,-- is echter veel te
hoog. De gemeenteraad ziet dan ook van aankoop af.

24 juni 1871 blz.307-310
Secretaris De Burgemeester leest een brief voor van de Commissaris des Konings over de
785
verwaarlozing door de secretaris van de gemeentelijke administratie. De Commissaris
heeft op 16 juni jongstleden de gemeente bezocht. In zijn brief schrijft hij over "de
belangrijke achterstand die er in de schrifturen van de secretaris bestaat, zodanig dat
een dergelijke toestand met een goede administratie onbestaanbaar is." Hij voorziet op
korte termijn hierover moeilijkheden en zelfs schade voor de gemeente. De voorzitter
leest tevens een aantal passages voor uit de notulen van de vergaderingen van het
college van Burgemeester en wethouders de dato 5 april en 24 mei jl. Uit die notulen
blijkt eens te meer hoezeer de secretaris achter is met zijn werk, zijn instructie niet
nakomt en hoe hij al de bevelen, waarschuwingen en bedreigingen van het College naast
zich neerlegt. De secretaris wenst nu het door het overlijden van de hoofdonderwijzer A.
van der Lee vervallen pensioen voor zich op. De raadsleden gaan op dit zijspoor niet
verder en eisen dat de secretaris zich verantwoordt voor zijn handelwijze. De secretaris
blijft volhouden dat dit alles komt vanwege zijn vele overstelpende werkzaamheden en
vraagt wederom om uitstel. Burgemeester en wethouders nemen hem de wind uit de
zeilen door te stellen, dat hij in plaats van meer, juist minder werk heeft opgedragen
gekregen. Daarentegen blijkt dat de secretaris wel allerhande werkzaamheden doet voor
polderbesturen. Bovendien is de achterstand voor een belangrijk deel te wijten aan de
eigenzinnige en omslachtige manier van werken, zijn onbehoorlijk en onbetamelijke
gedragingen en het feit dat hij alle vermaningen van het college in de wind heeft
geslagen. De maat is nu meer dan vol en de raad eist nu zijn ontslag. Ten overvloede
leest de voorzitter ook nog het een en ander voor uit het verhandelde tijdens de
collgevergadering van 21 juni. Tenslotte stelt de voorzitter voor de secretaris met ingang
van 1 juli te ontslaan. Hij mag nog wel gemeenteontvanger blijven, tenzij blijkt dat hij
onwillig is of zich onbetamelijk blijft gedragen. Bovendien mag hij niet nalatig zijn of de
zaken onvolledig overdragen, want dan hangt hem ook ontslag als gemeenteontvanger
boven het hoofd. Met algemene stemmen wordt nu de heer J.E. Doornbos met ingang
van 1 juli 1871 als gemeentesecretaris ontslagen. (Uit de notulen van de volgende
vergadering blijkt dat reeds direct 'bij ontstentenis van een secretaris' de notulen zijn
ondertekend door de oudste wethouder, de heer Balen van Andel).

6 juli 1871 blz.310-312
Ex-secretaris Onder de ingekomen stukken bevindt zich een brief van de heer J.E. Doornbos, waarin
786
hij op grond van een 25-jarig dienstverband als gemeentesecretaris, vraagt om een
pensioen. Deze aanvraag om pensioen wordt echter voorshands in handen gesteld van
Burgemeester en wethouders en voorts afhankelijk gesteld van de staat waarin zich het
gemeentearchief zal bevinden. De nieuw te benoemen gemeentesecretaris moet
hierover rapport uitbrengen aan de raad.
Hulponderwijzer De gepensioneerde hulponderwijzer Adrianus v.d. Lee is op 20 april 1871 ab intestáto (=
zonder uiterste wilsbeschikking of testament) te Gorinchem overleden. De kinderen van
de overledene hebben een akte van erfrecht overlegd. De raad besluit aan de
erfgenamen de hele maand pensioen over april 1871 uit te keren!
Gemeentesecretaris Op de voordracht voor een nieuwe gemeentesecretaris komen twee namen voor: die van
de heer A.B. Barkey, thans gemeentesecretaris van Vianen en van een zekere heer
Burgersdijk, thans ambtenaar ter provinciale griffie van Zuid-Holland. Op de heer A.B.
Barkey worden vijf stemmen uitgebracht, terwijl een blanco biljet wordt ingeleverd en is
dus benoemd.
Secretarie Om aan de chaos in het archief een einde te maken wordt een tijdelijke hulp
aangetrokken. De heer H.N. van Randwijk mag een maand schrijfwerk verrichten en het
archief ordenen tegen een vergoeding van ƒ 50,--.

24 juli 1871 blz.313-315
Armbestuur De rekening van het Burgerlijk Armbestuur over 1870 wordt vastgesteld en goedgekeurd.
Gemeenterekening De Gemeenterekening van 1870 wordt eveneens goedgekeurd.
787

17 augustus 1871 blz.318-322
Voorzitter De heer A. Balen van Andel fungeert in deze vergadering als voorzitter om de hierna
volgende redenen.
Burgemeester De Commissaris des Konings deelt mede dat de pas benoemde gemeentesecretaris
788
A.M. Barkey tot burgemeester van Voorburg is benoemd. Burgemeester J.C.F. Baron
van Heerdt wordt nu burgemeester van Hof van Delft.
Ambtenaar De scheidende burgemeester, Baron van Heerdt, deelt middels een brief Burgerlijke
Standmede dat hij ontslag neemt als ambtenaar van de burgerlijke stand en als lid van
het Burgerlijk Armbestuur.
Burgemeester/ De vraag is aan de orde of de functie van burgemeester en secretaris
secretaris in Voorburg wel te verenigen is. Het grootste deel van de raad vindt van niet. Andere
raadsleden stellen dat die functies best verenigbaar zijn. Baron van Heerdt voegt aan de
discussie ten overvloede toe: hoe durft men te twijfelen aan de belangrijkheid van
Voorburg. Zijne Majesteit heeft immers een burgemeester benoemd en geen secretaris.
Na stemming wordt de pas benoemde gemeentesecretaris op de meest eervolle wijze
ontslagen. De heer van Randwijk mag zijn functie nu uit blijven oefenen totdat er een
nieuwe geschikte gemeentesecretaris is aangesteld.
Secretaris Baron van Heerdt wil van de waarnemend voorzitter, de heer A. Balen van Andel, weten,
waarom hij tegen de benoeming van de heer van Randwijk is als nieuwe
gemeentesecretaris. De heer Van Andel motiveert zijn stem door te stellen dat hij niet
tegen de persoon van de heer Van Randwijk is, maar dat hij hem wel ongeschikt acht als
nieuwe gemeentesecretaris. Hij mist naar zijn mening gewoon de nodige bekwaamheden
daartoe.

19 augustus 1871 blz.322-324
Burgemeester In deze vergadering wordt de heer A.M. Barkey geïnstalleerd als burgemeester. Daarna
789
wordt hij ook benoemd tot Ambtenaar van de Burgerlijke Stand en lid van het Burgerlijk
Armbestuur.
Haven De beschoeiing van de haven wordt aanbesteed voor een bedrag van ƒ 850,--

26 augustus 1871 blz.325-328
Pensioen De heer J.E. Doornbos vraagt een pensioen aan als gemeentesecretaris. De raad stemt
790
in met het negatieve advies van Burgemeester en Wethouders. De raad vindt dat een
ontslagen ambtenaar geen recht op pensioen kan hebben. Baron van Heerdt doet de
suggestie de heer Doornbos te kennen te geven om ook als gemeente-ontvanger eervol
ontslag aan te vragen, zodat hij dan uit die betrekking een pensioen kan krijgen. Gedacht
wordt aan een bedrag van zo'n ƒ 250,-- per jaar.
Secretaris Voor de vacante functie van gemeentesecretaris zijn twee kandidaten geselecteerd: de
heer E.L.H. A. Quarin Willemier, thans ambtenaar ter secretarie van Waddinxveen;.
de heer E.A. Jansen, thans klerk ter secretarie van Woerden.
Met algemene stemmen wordt de eerstgenoemde benoemd.
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de heren L.C. Beijnen en J. Versteeg worden (opnieuw)
onderzocht. Beide raadsleden moeten op 5 september aftreden, maar zijn op 18 juli 1871
herkozen. Daarbij moet de heer Beijnen ook aftreden als wethouder. De geloofsbrieven
worden echter geheel in orde bevonden.
Brandweer De brandmeesters stellen voor om tegenover het Kerkplein een brandput te maken,
opdat de brandslangen dan ook tot een het einde van het Van Schagenslop kunnen
komen. De gemeenteopzichter zal hierover een plan, bestek en begroting doen
opmaken. Burgemeester en wethouders kunnen de zaak dan verder afhandelen.

5 en 7 september 1871 blz.328-329
791
Op beide vergaderingen is minder dan de helft van het quorum aanwezig, zodat de
vergaderingen direct weer zijn geschorst. De eerstvolgende vergadering wordt nu
geconvoceerd op 8 september 1871.

8 september 1871 blz.330-333
Raadsleden De heren L.C. Beynen en J. Versteeg zijn herkozen als raadsleden en worden beëdigd.
Gemeente-ontvanger De heer J.E. Doornbos vraagt eervol ontslag als gemeente-ontvanger en
792
-eveneens eervol- voor zijn vroegere functie van gemeente-secretaris. Bovendien vraagt
hij om 'enig pensioen'. De aanvraag wordt nog in beraad gehouden binnen het college.
Brandput De brandput die gepland is op of bij het Kerkplein komt weer ter sprake. Het raadslid
Versteeg heeft kennelijk een ander plan met een betere constructie. Het college is erg
ingenomen met het voorstel van dit raadslid en geeft ook de andere raadsleden in
overweging, zo zij iets kunnen bijdragen aan betere besluiten, dat zij zich dan niet
onbetuigd laten.

14 september 1871 blz.333-337
Wethouder De heer L.C. Beynen wordt in de functie van tijdelijke wethouder benoemd.
Gemeente-ontvanger De heer J.E. Doornbos vraagt om eervol ontslag met toekenning van een pensioen in zijn
793
functie van gemeente-ontvanger. Tevens vraagt hij om het raadsbesluit, waarbij hij is
ontslagen als gemeente-secretaris, om te zetten in een 'eervol' ontslag om, zodoende,
daarvoor ook een pensioen te ontvangen. Het college heeft hierover advies uitgebracht
en stelt voor de heer Doornbos uit beide functies eervol te ontslaan; hem voor de functie
van ontvanger een pensioen toe te kennen van ƒ 75,- 's jaars en voor de functie van
secretaris een gratificatie van ƒ 175,-- 's jaars. Als redenen voor deze ommezwaai stelt
het college dat de secretaris ook nog wel een paar goede dingen heeft achter gelaten.
De administratie van sommige delen van de gemeentelijke administratie en die van de
militie en de schutterij waren wel in orde. Één raadslid uit zijn twijfels door te stellen dat
'de algemene rol van de schutterij' helemaal niet zo goed in orde was en dat de notulen
van een aantal besloten vergaderingen ofwel niet gemaakt zijn, ofwel domweg
verdwenen zijn. Een ander raadslid weet zich te herinneren dat één besloten
raadsvergadering gewijd is geweest aan het gevaar voor een cholera-epidemie, terwijl
een ander raadslid meent te weten dat de notulen van de besloten vergadering helemaal
nooit zijn gelezen of geresumeerd.* De voorzitter zegt tenslotte nog als afsluiting van de
discussie, dat de gemeente-ontvanger onmogelijk een pensioen van ƒ 250,-- kan worden
toegekend, als men bedenkt dat hij een jaarsalaris van ƒ 240,-- ontving! Het resultaat van
de stemmingen is dat de heer Doornbos geen eervol ontslag krijgt als gemeente-
secretaris en dus ook geen pensioen. Wel krijgt hij eervol ontslag als gemeente-
ontvanger en een pensioen gelijk aan zijn laatstverdiende salaris, oftewel ƒ 240,--.
Secretarie De heer H.N. van Rantwijk krijgt een dankbetuiging. Hij ordende het archief en verving de
secretaris. Hij ontving hiervoor een bedrag gelijk aan het salaris van de secretaris,
gedurende de tijd dat die zijn functie niet meer uitoefende.
Secretaris De nieuwe gemeente-secretaris heeft op 1 september zij n nieuwe functie aanvaard,
maar kan door buitengewone van hemzelf onafhankelijke omstandigheden, niet eerder in
dienst treden dan na 8 (?) september. Hij krijgt voor die korte periode 'indemnisatie'
oftewel schadeloosstelling.
De vergadering wordt achter gesloten deuren voortgezet
* (Overigens blijken thans de notulen van de besloten vergaderingen uit die jaren wel te bestaan, maar zitten nog steeds -losbladig-
in de -voor het overige gebonden- delen van de notulen van de besloten vergaderingen. Noot B.I.C. Dijkman)

BESLOTEN VERGADERING VAN 14 SEPTEMBER 1871
Begraafplaats De tijd dring om tot het daadwerkelijk stichten van een algemene begraafplaats te
794
komen. De onderhandelingen met de weduwe Heppener hebben echter nog steeds niet
geleid tot vrijwillige verkoop van het benodigde stuk grond, gelegen tussen de Achterweg
en de Broeksloot. De heer Versteeg heeft intussen ook bestudeerd, dat het wellicht niet
meer nodig is een brandput bij de Oude Kerk aan te laten leggen, als de sloten, die het
terrein van mevrouw Heppener begrenzen, uitgediept en verbreed kunnen worden.
Eigenlijk vindt het college het stuk grond wel wat te groot, maar rekening houdend met
een lijkenhuis, eventueel een kapel, materiaalhuisje voor gemeentewerken en een te
stichten gebouwtje voor lijders aan een epidemische ziekte (!)., zal dit wel meevallen. De
burgemeester wil zich voor deze zaak gaan inzetten en onderhandelingen met de
weduwe Heppener gaan aanknopen. De heer Versteeg vindt dat de burgemeester met
één of meerdere secondanten moet onderhandelen, want dat brengt meer gewicht in de
schaal. De heer Van Andel vindt dat dit schriftelijk moet geschieden. De heer Six zegt
tenslotte dat men zich moet wenden tot een zekere heer Van Drunen aan de Zeestraat
tegenover de Bazaar te 's-Gravenhage*. Hij voert de administratie van Mevrouw
Heppener. De voorzitter zal direct tot actie over gaan en hoopt de raad spoedig gunstiger
nieuws te kunnen brengen over de aanleg van de algemene begraafplaats.
* De Bazaar is ontleend aan een in 1843 gestichte en in 1927 geliquideerde 'Groote Koninklijke
B a z a r ' v a D. n Boer in de Zeestraat. Thans is ter plaatse het Nederlands Postmuseum gevestigd.
Noot B.I.C. Dijkman

6 oktober 1871 blz.338-341
Raadslid De geloofsbrieven van de heer G.A. v.d. Berg worden goedgekeurd.
Gemeente-ontvanger De borgtocht van de Gemeente-ontvanger wordt vastgesteld op een bedrag van
ƒ 1.200,--.
Gemeente-ontvanger De heer H.W. v.d. Kas wordt benoemd als Gemeente-ontvanger.
795

20 oktober 1871 blz.341-352
Raadslid De heer G.A. v.d. Berg wordt als raadslid beëdigd.
Wethouder De heer L.C. Beynen wordt -na stemming- benoemd tot wethouder. (Hij was al tijdelijk
wethouder ).
Burgerlijk Bij de behandeling van de rekening over 1870 en de begroting over 1872
Armbestuur van het Burgerlijk Armbestuur ontstaat enig gekrakeel over een subsidie uit de
796
gemeentekas voor 1872 adƒ 1.000,--. Het blijkt dat de gemeente Veur nog na de
vaststelling van de rekening over 1870 een vordering heeft ingediend van totaal ƒ 1.000,-
-. Men wil nu de vaststelling van de rekening 1870 (d.d 11 augustus 1871) vervangen
door een nieuwe. Mede door het feit dat er een aantal nieuwkomers in de raad zijn wordt
het 'oude zeer' tussen de rooms-katholieke en de hervormde armen weer van stal
gehaald en twijfelen sommige raadsleden er aan of het Burgerlijk Armbestuur wel geheel
'in de geest van de nieuwe Armenwet' heeft gehandeld. Uiteindelijk wordt het gevraagde
subsidiebedrag toch gevoteerd.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting van 1872 wordt puntsgewijs besproken.
Opzichter De gemeenteopzichter zou zijn taak niet meer volledig aankunnen. Hij is niet erg gezond.
Een groot project als de aanleg van de nieuwe begraafplaats zou boven zijn krachten
gaan. De burgemeester zegt, dat er voor die taak wellicht aan vervanging zou kunnen
worden gedacht. Maar voor het overige geeft de opzichter hem geen enkele reden tot
klagen. De heer Baesjou denkt overigens dat er voor een bedrag van ƒ 100,- per jaar
maar moeilijk een nieuwe opzichter gevonden zal kunnen worden.
Straten en pleinen Er is het afgelopen jaar weinig aan het onderhoud van de straten geschied.Met name het
Hofje van Wouw en de Rozenboomlaan dient verbetering. Ook de duikers en de hekken
moeten weer eens geteerd worden. De kade bij de heer Ingenhousz is slecht. Aan deze
zaken zal ten spoedigste aandacht worden gegeven.
Verlichting Er moeten petroleumlantaarns komen aan de Achterweg en het Oosteinde.
Veldwachter(s) De heer Versteeg vraagt waarom er voor de kleding van de veldwachters nu ƒ 120,- is
uitgetrokken, terwijl dat vorig jaar nog de helft was. De voorzitter zegt dat de
veldwachters nu hoognodig regenjassen behoeven en dat de thans gedragen mantels
'ondoelmatig' zijn.

Vervolg van: 20 oktober 1871 blz.341-352
Commissaris De commissaris van de brandweer is ziekelijk. De heer Versteeg is bang dat er
797
brandweernu bij brand iets mis kan gaan. Hij wordt gerust gesteld door de mededeling
dat de commissaris dan altijd direct vervangen kan worden door de oudste van de
brandmeesters.
De begroting wordt dan goedgekeurd met een batig saldo van ƒ 0,96½.
De raad gaat nu over in een gesloten vergadering:
BESLOTEN VERGADERING VAN 20 OKTOBER 1871
Begraafplaats De Burgemeester en het raadslid Beynen bezochten mevrouw de weduwe Heppener. De
weduwe wilde de gemeente wel genegen zijn, maar was duister en onbestemd in haar
gesprek en vroeg bovendien hoge prijzen.
Een aanbod van de heer Overgaauw van grond aan de Achterweg / Loolaan was ook al
niet goedkoop. Bovendien was die locatie eigenlijk minder geschikt. De raad besluit om
burgemeester en wethouder twee taxateurs te laten benoemen, die dan een redelijke
koopprijs van de grond van de weduwe Heppener moeten berekenen, alsmede een
schadeloosstelling moeten berekenen voor de door de weduwe te derven huur. Als de
weduwe Heppener het dan aangebrachte bod niet wil accepteren, dan zal tot onteigening
moeten worden overgegaan.
Epidemie De artsen Lage en Toornenburgh hebben zich bijzonder ingezet bij de bestrijding van de
pokkenepidemie. De raad wil hen belonen met een cadeau ter waarde van ƒ 150,--. Dit
vindt men teveel en het wordt uiteindelijk ƒ 100,--.

Vervolg van: 20 oktober 1871 blz.341-352
De vergadering wordt weer in het openbaar voortgezet.
Begraafplaats De raad besluit definitief tot het stichten van een burgerlijke algemene begraafplaats. De
798
daartoe benodigde grond -dat van de weduwe Heppener- zal als het niet met een
minnelijke schikking kan, via de onteigeningswet worden verworven. Het is een stuk
grond ter grootte van 2 hectaren, 44 aren en 70 centiaren, kadastraal bekend gemeente
Voorburg, sectie B 358 tot B 371 en B 418. Er worden drie taxateurs aangesteld om de
waarde van de grond te bepalen en tevens moeten die taxateurs het indemniteitsbedrag,
oftewel het bedrag van de schadeloosstelling aan de huurders, vaststellen. In eerste
instantie worden Burgemeester en wethouders gemachtigd om via minnelijke schikking
met de weduwe tot overeenstemming te komen. Lukt dit niet dan zal een procureur
moeten proberen eveneens een minnelijke schikking tot stand te brengen. Als laatste
dient dan de procureur de onteigeningsprocedure voor te bereiden.

10 november 1871 blz.352-360
Arts voor armen Zolang dokter A. Beguin nog geen verder 'radicaal'* bezit wordt hij vóór 1872 belast met
799
de geneeskundige en verlospraktijk voor de armen. Het staat het burgerlijk armbestuur
echter vrij -alleen de geneeskundige hulp- te laten verrichten door de artsen Lage en
Toornenburgh bij toerbeurt.
Gemeente-ontvanger De verschillende financiële stukken zijn door de oude gemeente-ontvanger overgedragen
op de nieuwe. De stukken zijn in orde bevonden, behoudens een aantal vorderingen van
hondenbelasting van totaal ƒ 38,40. De oude gemeente-ontvanger moet nog pogingen
doen die vorderingen binnen te krijgen, zo niet, dan zal hij die zelf moeten aanzuiveren.
Borgtocht ontvanger Nadat ook de borgtocht van de nieuwe ontvanger is geregeld, besluit de raad de
ontvanger te beëdigen en te installeren.
Begraafplaats De drie taxateurs, de heren L. van Rooyen, A.A. Kempenaar en J.J. de Jager, hebben de
grond van de weduwe Heppener getaxeerd op ƒ 9.000,--, het huis op ƒ 1.100,-- en de
indemniteit voor het gemis van huur op ƒ 1.800,--. Samen dus: ƒ 11.900,--.
Burgemeester en wethouders stellen dan verder nog voor om ook de overdrachtskosten
ten laste van de weduwe te brengen, zodat het totale bedrag uitkomt op ƒ 13.000,--. De
gehele overdracht moet rond zal op 1 oktober 1872.
Verlichting De heer Bleuland van Oordt heeft enige bedenkingen tegen de uitbreiding van het aantal
lantaarnpalen. Dat valt niet meer onder zijn contract met de gemeente. Het college heeft
nu een nieuw contract opgesteld met de nodige wijzigingen, zoals:
a.er worden geen grenzen meer gesteld waarbinnen verlichting zal moeten worden
aangebracht;
b.het contract zal voor drie jaren worden aangegaan in plaats van voor vijf jaren;
c. als de leverancier van de verlichting zijn verplichtingen niet nakomt, zal de gemeente
alles wat buiten de fabriek aanwezig is, naasten; het daarmee gemoeide bedrag zal door
taxateurs worden vastgesteld;
* 'Radicaal' heeft hier de betekenis van 'bevoegdheidstitel'
Noot: B.I.C. Dijkman
d. over en weer komt er een recht van opzegging van drie maanden.
Na discussie hierover in de raad wordt de termijn onder b. toch weer vijf jaren en dienen
de taxateurs (zie c.) door de kantonrechter te worden benoemd. Het recht van opzegging
(onder d.) moet -over en weer- worden gesteld op één jaar.

Vervolg van: 10 november 1871 blz.341-352
Sloten Burgemeester en Wethouders hebben een rapport opgesteld over het verbeteren van
sloten, met name achter de Herenstraat. Dit zal aan de raadsleden worden verzonden.
Gemeente-ontvanger De nieuwe Gemeente-ontvanger, de heer H.W. van der Kas, wordt beëdigd.
Veldwachters De heer Baesjou van Vronestein brengt een verhoging van de jaarwedden van de
800
veldwachters in het midden. Over en weer wordt gediscussieerd over verhoging van
jaarwedden, toekennen van gratificaties, dan weer alleen aan de veldwachters, dan weer
alleen aan de bodes. En hoe moet het met de nachtwachten? Immers de veldwachters
staan onder het toezicht van de burgemeester en de bodes worden door de raad
aangesteld. Uiteindelijk wordt het voorstel van de heer Baesjou van Vronestein
verworpen en dat van de heer Beijnen aanvaard. Resultaat: de thans aanwezige bodes
krijgen ieder een gratificatie van ƒ 60,- uit de begroting van 1871 en voor 1872 een
verhoging van hun jaarwedden met ƒ 50,--.
Brandtrommel Op voorstel van de heer Six mogen burgemeester en wethouders een zogenoemde
brandtrommel aankopen. Deze brandtrommel is bedoeld om daarin de effecten van de
gemeente te bewaren. De trommel moet weer worden opgeborgen in de zogenoemde
ijzeren kist.
Epidemie De artsen Lage en Toornenburgh worden de vergadering binnengeleid om nadrukkelijk
te worden bedankt voor hun inzet bij het bestrijding van de pokkenepidemie. Zij worden
ieder bedacht met een zilveren inktkoker met inscriptie. Op hun beurt danken de artsen
de raad en tonen hun tevredenheid over de resultaten van hun bemoeienissen met de
vaccinaties en de revaccinaties.

28 november 1871 blz.361-366
Begraafplaats Mevrouw de weduwe Heppener wil de grond niet voor de geboden prijs aan de
801
gemeente afstaan. Procureur H.L. Troost bevestigt de weigering van de weduwe
Heppener en doet mededeling dat hij nu de onteigeningsprocedure in gang zal gaan
zetten.
Gasverlichting Het ontworpen contract met de heer Bleuland van Oordt moet op enkele punten worden
gewijzigd. De heer J. Bleuland van Oordt wenst uitdrukkelijk te worden betiteld als
directeur van 'de maatschappij van geoctroyeerd petroleumgas en metalen voorwerpen'
(sic). Er mogen geen bepalingen in over de aard van de gaspijpen en de diepte waarop
zij moeten liggen. Hij wil de vrijheid hebben om -waar hem dit wenselijk voorkomt- in
plaats van gaslantaarns, petroleumlantaarns te kunnen plaatsen. Tenslotte moet het
contract niet gelden voor vijf jaar, maar voor 5½ jaar, te weten vanaf 1 juli 1872. Na enige
discussie worden de voorgestelde wijzigingen in het contract geaccepteerd.
Urinoirs Het college stelt een aanvulling voor van de verordening voor de openbare rust en
veiligheid, reinheid en gezondheid. Het urinoir bij de Hervormde Kerk is verplaatst naar
de Kerklaan tegen het huis van Van Wageningen. De heer van Andel vindt het plaatsen
van een derde urinoir noodzakelijk en wel in de omgeving van het station, bij de ingang
van de Herenstraat. Het college mag de meest geschikte plaats ervan bepalen.
Haven Er doen zich van tijd tot tijd ongeregeldheden voor bij nieuw binnenlopende schepen, als
schippers weigeren hun eenmaal ingenomen ligplaats te veranderen. Het
havenreglement wordt hiervoor aangepast met enige straf- en boetebepalingen tegen
overtreders.
Arts voor armen Dokter A. Beguin wordt alsnog aangewezen voor 1872 de geneeskundige armenpraktijk
voor zijn rekening te nemen.

21 december 1871 blz.366-370
Hekwerk Het verzoek aan de Rhijnspoorwegmaatschappij om hekken te plaatsen ter verhoging
802
van de veiligheid is door de maatschappij geweigerd. Hierop volgen nogal wat reacties
van de raadsleden, die uiteindelijk resulteren in het besluit om de
Rhijnspoorwegmaatschappij te benaderen met een ernstig protest.
Begraafplaats Nu alle pogingen om de weduwe Heppener te bewegen langs minnelijke weg de voor de
begraafplaats benodigde grond te willen verkopen, zijn gestrand, wordt het proces tot
onteigening in werking gesteld. De verder gang van zaken wordt in handen van
Burgemeester en wethouders gelegd.
Lager Onderwijs Onder goedkeuring van de hoofdonderwijzer en de schoolcommissie worden de
schoolvakantietijden vastgelegd in de Verordening op het Lager Onderwijs. De vakanties
zullen voortaan zijn: van de zaterdag vóór Goede Vrijdag tot dinsdag na Pasen, twee
weken in de maand augustus en van zaterdag voor Kerstmis tot de 2e januari. Valt 1e
Kerstdag op een zaterdag, dan wordt het vanaf vrijdag. De verordening zal ter visie
worden verzonden aan de commissaris van de koning.

26 januari 1872 blz.371-379
Nieuwjaarswensen De burgemeester houdt een toespraak bij gelegenheid van het nieuwe jaar (1872). In de
803
plaatselijke pers is dit onlangs de 'troonrede van de Burgemeester' genoemd. Naast de
gebruikelijke goede wensen laat hij kort de werkzaamheden van het afgelopen jaar de
revue passeren en roept voor het komende jaar de loyale medewerking in van de
raadsleden en meer in het bijzonder van de wethouders.
Daarna gaat de vergadering achter gesloten deuren verder.

BESLOTEN VERGADERING va n 26 januari 1872
Begraafplaats Gedeputeerde Staten hebben in een brief aan de Minister van Staat en van
804
Binnenlandse Zaken geschreven over de op handen zijnde onteigeningsprocedure.
Volgens die brief zou de gemeente onvoldoende hebben gezocht naar goedkopere en
geschikte gronden voor de aanleg van de nieuwe algemene burgerlijke begraafplaats.
Dat er ook geen overleg met andere gemeenten is geweest om gezamenlijk een
begraafplaats aan te leggen. Burgemeester en Wethouders hebben deze brief
beantwoord en een aantal redenen genoemd, waarom er geen andere en goedkopere
oplossingen zijn. In hun antwoord stellen ze dat ze het goedkoper hebben getracht ,
maar dat daar niet op werd ingegaan. Dat er buiten de gemeente helemaal geen
geschikte terreinen te vinden zijn te vinden. Het enige terrein dat kon worden verworven
een terrein is van slechts 900 aren voor ƒ 10,-- per m². De eigenaren van buitenhuizen
zijn niet bereid hun buitens te 'onteren' door de aanwezigheid van een begraafplaats. En
voor zover die eigenaren rooms-katholiek zijn, valt er al helemaal niets van te
verwachten, want die hebben immers hun eigen begraafplaats, naast de St. Martinuskerk
aan het Oosteinde. Bovendien moet de begraafplaats naast begraven, ook ruimte bieden
aan een lijkenhuis, een bergplaats voor materialen en een quarantainegebouw in het
geval van een epidemie. Bovendien mag de begraafplaats niet te ver uit de kom van het
dorp liggen, omdat dan de burgers weer voor een hogere retributie worden gesteld,
vanwege het feit dat de begrafenissen dan altijd 'per as' (sic) oftewel per lijkkoets,
moeten plaats vinden. De conclusie van de brief is dat de toepassing van de
onteigeningswet voor de gemeente het enige overgebleven middel is , mede ook om te
voldoen aan de bepalingen van de Begraafwet van 10 april 1869. In de beschouwingen
wordt voorts nog gesteld dat het rooms-katholieke kerkhof ook weldra te klein zal blijken
en er dan ook op de algemene begraafplaats ruimte zal moeten komen voor het
begraven van rooms-katholieken. Als de minister niet van plan is om de gronden via de
Onteigeningswet te verkrijgen, dan zal het gemeentebestuur de zaak verder moeten
laten rusten! Tenslotte krijgen Burgemeester en wethouders een pluim voor hun
bemoeienissen met deze aangelegenheid.
Daarna gaat de raad weer over tot de orde van de dag in een openbare
vergadering.

Vervolg van: 26 januari 1872 blz.371-379
Gedeputeerde Staten Diverse 'disposities' (sic) oftewel beschikkingen van Gedeputeerde Staten worden als
hamerstukken afgehandeld.
Hulponderwijzer Hulponderwijzer L. Verhoog vraagt om eervol ontslag vanwege zijn benoeming tot
805
hoofdonderwijzer te Nootdorp. Onder dankzegging voor de bewezen diensten wordt hem
dit eervol ontslag verleend met ingang van 1 april 1872.
Burgerlijk Armbestuur Een aanvulling op de begroting 1871 wordt goedgekeurd. De heren Barkey en Balen van
Andel worden herkozen als leden van het Burgerlijk Armbestuur.
Nachtwacht Joris van de Heuvel, nachtwaker, vraagt opslag., Het dagelijks bestuur stelt een
verhoging van zijn jaarwedde voor met ƒ 40,-- Thans krijgt hij jaarlijks ƒ 240,--. Na veel
discussie krijgt de nachtwaker, mede door zijn gevorderde leeftijd, zijn zin en wordt z'n
jaarwedde voor hem persoonlijk gebracht op ƒ 280,--. Als hij echter met pensioen gaat
dan krijgt zijn opvolger echter weer ƒ 240,--en bovendien zal de ƒ 240,-- ook dienen als
grondslag voor het pensioen van Joris van den Heuvel!
Hulponderwijzer De schoolopziener acht een derde hulponderwijzer op de lagere school nodig. Er volgt
een vrij uitgebreide discussie over de salariëring van die derde hulponderwijzer.
Burgemeester en wethouders stellen een soort glijdende loonschaal voor. De bedragen
variëren tussen respectievelijk ƒ 400,--, ƒ 350,-- en ƒ 300,--. Omdat men vreest voor dat
jaarsalaris geen personeel aan te kunnen trekken, worden die bedragen veranderd in
respectievelijk ƒ 400,--, ƒ 375,-- en ƒ 350,--.Het college heeft echter al een oproep
geplaatst voor een jaarwedde van ƒ 400,--! Bij stemming over de als eerste voorgestelde
loonschaal staken de stemmen en stelt de raad de beslissing uit tot een volgende
vergadering.
Riolering De Heer Spoor heeft een voorstel voor verbetering van de sloot achter de Achterweg
ingediend en burgemeester en wethouders hebben dienaangaande een voorstel gedaan.
De voorzitter stelt aan de raad voor eerst ten principale uitspraak te doen over de
wenselijkheid van de verbetering van de sloten c.q. de rioleringen en het noodzakelijke
onderhoud en dan te praten over de financiële consequenties. De raad weegt alle
argumenten voor het uitbaggeren van sloten, het onderhoud van de rioleringen en de
duikers. Ook nu komt de raad niet tot overeenstemming en wordt de besluitvorming
verlegd naar de volgende vergadering.

9 februari 1872 blz.380-384
Riolering/ sloten Opnieuw wordt het rioolontwerp van de heer M.W. Spoor besproken. Bij het dempen van
806
sloten vreest men in conflict te raken met met name de artikelen 746 en 747 van het
Burgerlijk Wetboek. Deze artikelen gaan blijkbaar over de zichtbare en onzichtbare
erfdienstbaarheden. Teneinde uit dit ingewikkelde probleem te komen wordt eerst het
advies ingewacht van rechtsgeleerden. Als dit tot de bodem is uitgezocht wil de raad op
de zaak terug komen.
Hulponderwijzer Over de uitbreiding van personeel voor het lager onderwijs zijn in de vorige vergadering
de stemmen gestaakt. Nu niet; het voorstel van een glijdende schaal wordt aangenomen.
De 1e onderwijzer krijgt voortaan ƒ 400,--, de tweede ƒ 375,-- en de derde ƒ 350,--. Wel
moeten burgemeester en wethouders nog proberen of de nieuwe hulponderwijzer het
niet voor ƒ 325,- per jaar wil doen.
Commissie toezicht op Het reglement van de commissie van toezicht op het middelbaar onderwijs
Middelbaar onderwijs wordt met enige wijzigingen aangenomen.

23 februari 1872 blz.384-391
Hulponderwijzer Uit een drietal kandidaten wordt Christiaan Kole uit Naaldwijk benoemd tot 1e
807
hulponderwijzer. Hij krijgt daarvoor een jaarwedde van ƒ 400,--inclusief onderhoud van
de woning.
Hulponderwijzer Er is echter ook nog steeds een derde hulponderwijzer nodig, maar via de
advertentiecampagne lukt het niet daarvoor geschikte kandidaten aan te trekken
hulponderwijzer nodig maar dat lukt maar niet. En dat zeker niet tegen de geboden
jaarwedde van ƒ 325,--. De voorzitter stelt nu voor daar minstens ƒ 350,-- voor te vragen
met een uitloopmogelijkheid tot ƒ 375,--. Bovendien gaat de hulponderwijzer Akkerhuis
binnenkort waarschijnlijk weg en dan zou zijn jaarwedde daarvoor aangewend kunnen
worden. Als dat waar is kan de glijdende schaal volledig worden toegepast.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1872 wordt gewijzigd en die van 1871 aangepast.
Sloten/riolering De Burgemeester heeft de affaire over het dempen van sloten besproken met slechts
één rechtsgeleerde, wiens conclusie is, dat er door de Burgemeester en Wethouders niet
al te veel obstakels te verwachten zijn. De raadsleden zijn weliswaar enigszins ontstemd
over het feit dat er maar één rechtsgeleerde geraadpleegd is, maar legt zich daar
uiteindelijk bij neer. Het voorstel van de heer Spoor wordt in een uitvoerige discussie
besproken. Daarbij komt onder meer ook het plaatsen van een vuilnisbak in de
Wielemakersslop ter sprake. Dat kan immers weer een gevaar zijn voor het verspreiden
van epidemische ziekten. En wat te denken van het houden van varkens en de
varkenshokken! Uiteindelijk wordt het voorstel van Spoor van tafel geveegd en dat van
burgemeester en wethouders -onder uitdrukkelijke dank- aanvaard.
Begraafplaats De burgemeester deelt mee dat een commissie van Gedeputeerde Staten en de
hoofdingenieur van waterstaat een onderzoek gaat instellen naar de locatie van de te
stichten begraafplaats. Uitdrukkelijk stelt de raad dat zij dit terrein wensen en geen
andere!

8 maart 1872 blz.391-398
Hulponderwijzer Hulponderwijzer B.C. Akkerhuis vraagt ontslag vanwege een benoeming te 's-
Gravenhage. Het ontslag wordt hem onder dankzegging en eervol verleend.
Hulponderwijzer Uit een drietal kandidaten wordt de heer Izaak van Leeuwen, thans hulponderwijzer te
808
Strijen, tot nieuwe hulponderwijzer benoemd. Hij ontvangt hiervoor een jaarwedde van
ƒ 350,- en krijgt de verplichting binnen Voorburg te gaan wonen.
Begraafplaats De commissie van Gedeputeerde Staten heeft met de hoofdingenieur van Waterstaat
een bezoek gebracht. Hoofdbezwaar was, dat er eigenlijk meer grond werd gevraagd,
dan strikt genomen voor een begraafplaats nodig was. De commissie adviseerde om een
deskundige aan te trekken, die dan een integraal plan zou moeten ontwerpen. Daarvoor
dient bij voorkeur niet de huidige gemeente-opzichter aangewezen te worden, want die is
reeds te veel op jaren en heeft bovendien een zwakke gezondheid. De commissie
adviseert een zekere heer Paul uit Zevenhuizen of Spruijt uit Bodegraven. De
begraafplaats moet bovendien ruim en sierlijk van opzet zijn, met een royale beplanting.
Bijzondere aandacht moet worden gegeven aan de indeling in klassen. Vooral de
hoogste klasse, met de veelal eigen graven, brengt immers geld op!
Burgemeester en Wethouders krijgen de opdracht om naar zo'n deskundige uit te zien.
Sloten De al bestaande verordening wordt aangescherpt, om de mogelijkheid te openen de
sloten uit te diepen. Dit staat in verband met het besprokene in de raadsvergadering van
23 februari 1872.
Verordeningen Ondanks enige tegenstand binnen het college worden er enige wijzigingen aangebracht
in een concept-verordening onder de titel: 'Verordening op het spelen langs de straten en
op de wegen of pleinen in de gemeente Voorburg. *
Bruggen Het beheer van de zogenoemde Wijcker- en Oude Tol-bruggen heeft een niet
onaanzienlijk batig saldo teweeg gebracht: ƒ 1.861,34½. Dit geld zal -zo mogelijk-
rentegevend worden belegd.
Herdenking De herdenking 1 april 1572 - 1 april 1872 heeft nogal wat stof doen opwaaien. De raad
voelt er niet voor veel ruchtbaarheid aan de viering te geven,
* Niet uit de notulen, maar uit de verordening zelf, blijkt dat het hier gaat om het spelen met geld!
Noot B.I.C. Dijkman

21 maart 1872 blz.399-403
Begraafplaats De burgemeester heeft contact gehad met de door de provinciale commissie aanbevolen
809
heer J. Paul, civiel architect te Zevenhuizen. Inmiddels is gebleken dat het ontwerpen
van een plan voor de begraafplaats zo'n slordige ƒ 300,-- gaat kosten. De raad is
voorzichtig en stelt allereerst voor de heer Paul maar eens een schetstekening te laten
maken en daarna verder te zien.
Herdenking De inneming van Den Briel op 1 april 1572 moet gezien worden als het begin van
Nederlands onafhankelijk volksbestaan. De raad vindt dat voldoende reden om de
kinderen op school feest te laten vieren. De kinderen worden onthaald op krentenbrood
en chocolade en er zal een voorstelling te zien zijn, welke gegeven wordt door een
zekere heer Heyneman. De raadsleden zijn ook uitgenodigd!
Riolering Bij het uitbaggeren der sloten bleek er aan de Achterweg een beerput te zijn die de
doorstroming belet. De raad besluit -na een breedvoerige bespreking. de aanwezige
beerputten op te laten ruimen.

28 maart 1872 blz.404-407
Begraafplaats Architect, de heer J. Paul uit Zevenhuizen, komt zelf op 4 april zijn plan voor de inrichting
810
van de nieuwe algemene begraafplaats toelichten. Uiteraard zijn de raadsleden hierbij
uitgenodigd.
Verordeningen De verordening op het spelen langs straten etc., alsmede die op het onderhoud van
sloten en vaarten, worden besproken en goedgekeurd.
Urinoirs Door drukke bezigheden is er vertraging opgetreden voor andere van belang zijnde
zaken, zoals het verplaatsen van urinoirs. Dit komt echter aan de orde zodra de zaken
van de school en het afbreken van beerputten zijn geregeld.
Herdenking Woensdag 3 april om 10.00 uur is het schoolfeest ter herdenking van 300 jaar
'Inname van Den Briel op 1 april
1572.'

12 april 1872 blz.408-412
Spoorwegen De directeur van de Rhijnspoorwegmaatschappij heeft op het verzoek van Burgemeester
811
en wethouders om de treinhalte tot station te verheffen, afwijzend gereageerd. De halte
wordt niet verheven tot station en er komt ook geen gebouwtje op het tweede perron.
Wel zullen tijdens de zomerdienst de treinen uit Den Haag van 3 tot en met 6 uur, om het
uur hier stoppen.
Onderwijs De commissie voor het middelbaar onderwijs doet een aanbeveling om mevrouw de
weduwe Blum te steunen bij het zoeken naar nieuwe pensionaires op haar kostschool.*
Er zijn plaatsen vrij gekomen omdat een aantal pensionaires inmiddels geloofsbelijdenis
heeft gedaan. De Raad betuigt adhesie, maar zegt ook dat dit een aangelegenheid is van
het college van dagelijks bestuur. Burgemeester en Wethouders beloven er hun best
voor te doen.
Sloten De Weduwe A. de Kester aan de Loolaan heeft problemen met afwatering van de sloten
in of langs de bij haar in eigendom zijnde gronden. De naburige grondeigenaren stellen
zulke hoge eisen, dat de afwatering van die sloten niet afdoende geregeld kan worden.
Ze vraagt bovendien om een zogenoemde zakput. Het probleem zal nader worden
bekeken.
* De kostschool van mevrouw Blum is de voorloper van de kostschool van de dames Ebbink en Prior zie bevolkingsregister 1872
delen 2 en 6.

13 mei 1872 blz.412-419
Sloten De afwatering van de sloot aan de Loolaan van de Weduwe de Kester is verbeterd.
Verpleging De regenten van het Sint Joris-gasthuis te Delft delen mee dat per 1 juli de
812
verpleegkosten zijn verhoogd en voor lijders 3e klasse ƒ 60,-- per kwartaal zullen
bedragen. Onmiddellijk heeft het college zich gewend tot het gesticht voor krankzinnigen
in Dordrecht, dat slechts ƒ 45,-- per kwartaal vraagt, maar helaas, dit gesticht is reeds
vol!
Sloten Gedeputeerde staten maken een opmerking over de Verordening op het maken en
onderhouden van sloten en vaarten in de gemeente Voorburg. Zij willen dat de
Verordening alleen slaat op de sloten en vaarten die binnen de boezem van het
hoogheemraadschap Delfland zijn gelegen. De Gedeputeerden vrezen anders dat er
conflicten zullen ontstaan met de polderbesturen. Wil de raad dit niet dat moet de
Verordening maar beter geheel van de baan! Opnieuw wordt de Verordening nu door de
raad goedgekeurd.
Sloten De heer Versteeg deelt mee een persoon te kennen die een aantal met name genoemde
sloten wil onderhouden voor ƒ 50,-- per jaar. Burgemeester en Wethouders zullen met de
bewuste persoon nader ' aboucheren'.(sic) *
Bruggen Gedeputeerde staten doen een vrij ingewikkeld verhaal over het kapitaal dat nodig is
voor het onderhoud van de diverse bruggen in de gemeente. Een kapitaal van ƒ 5.300,-
staat vast op het Grootboek Nederlandse Werk Schuld. De Gedeputeerden willen nu ook
dat het batig saldo van ƒ 1.860,34½ daarop wordt bijgeschreven. De batige saldi werden
tot op heden op een aparte rekening gestort. Het college stelt de raad nu voor om in
zoverre met Gedeputeerde Staten mee te gaan, dat de batige saldi weliswaar bij het
Grootboek Nederlandse Werk Schuld worden bijgeschreven, maar dat de gemeente wel
het recht houdt over de gelden -wanneer dit voor groot herstel nodig is- te kunnen
beschikken. De voorstellen van het college worden met algemene stemmen aanvaard.
* Aboucheren: van Fr. la bouche = de mond.: Mondeling van gedachten wisselen. Noot B.I.C. Dijkman

Vervolg van: 13 mei 1872 blz.412-419
Armbestuur Gedeputeerde Staten hebben met betrekking tot het functioneren van het Burgerlijk
Armbestuur de volgende wensen.
813
1. De subsidies aan kerkelijke en bijzondere instellingen van weldadigheid te
verminderen of geheel in te trekken.
2. Op welke wijze de werkkring van de burgerlijke armbesturen reeds in 1873 kunnen
worden beperkt.
3. Welke subsidies tengevolge van die beperkte werkkring van het Burgerlijk
Armbestuur reeds in 1873 kunnen worden afgevoerd.
Het college vreest dat er slechts een ding overblijft en dat is: het Burgerlijk Armbestuur
opheffen en alle ondersteuning van de armen over te hevelen naar de diverse
diaconieën. Voor de gemeente blijft dan alleen nog de verloskundige hulp en onderstand
voor zoverre het politiezorg betreft.. Alle stukken van deze -ingewikkelde- materie zullen
eerst bij de raadsleden circuleren, alvorens de raad daar in latere instantie een uitspraak
over kan doen.
Begraafplaats Het plan van de heer J. Paul voor de aanleg van de Algemene Begraafplaats gaat door.

31 mei 1872 blz.419-424
Burgerlijk Armbestuur De stukken betreffende de reorganisatie van het Burgerlijk Armbestuur hebben de ronde
814
gedaan. (Zie de notulen van de raadsvergadering van 13 mei 1872). De nieuwe
Armenwet eist op korte termijn opheffing van de Burgerlijke Armbesturen en daarom
heeft dit Armbestuur geen reden van bestaan meer binnen Voorburg. De voorzitter
bespreekt voorts de zogenoemde 'naasting van de kapitalen'. Het blijkt dat van de
ƒ 3.000,-- dat het rooms-katholieke armbestuur destijds aan het burgerlijk armbestuur
heeft gesedeerd niet meer over is. Dat er zelfs een tekort is. Hetzelfde geldt voor een
kapitaal van ƒ 500,--. Ook dat is geheel uitgeput. Een raadslid meent dat het zelfs is
'verbruikt' voor andere armen, dan waarvoor het kapitaal destijds was gestort. Kortom: er
bestaat eigenlijk geen bezwaar tot opheffing van het Burgerlijk Armbestuur. De raad
besluit tenslotte alle drie de voorstellen van het college van dagelijks bestuur met
algemene stemmen goed te keuren.
Achterwe g De heer M.W. Spoor vraagt toestemming de Achterweg bij het Franse Slop door te
trekken. Burgemeester en Wethouders krijgen volmacht de zaak verder te regelen.
Bestraten dorp Ook een gedeelte van de Herenstraat zal opnieuw worden bestraat.

9 juli 1872 blz.424-431
Hulponderwijzer Hulponderwijzer I. van Leeuwen heeft een benoeming aanvaard als secondant aan 't
Instituut te Elburg. Hij vraagt en krijgt eervol ontslag.
Sloten De heer M.A.F.H. Hoffman heeft de Koning verzocht de Verordening op het maken en
815
onderhouden van vaarten en sloten de dato 28 maart en 13 mei 1872 te willen
vernietigen. De voorzitter leest de brief van de heer Hoffman, alsmede het antwoord van
het dagelijks bestuur, voor. Een en ander wordt voor kennisgeving aangenomen.
Verordeningen In de Verordening betreffende het rijden in de kom van de gemeente wordt wel
gesproken van aangespannen paarden docht niet van loslopende paarden. Deze leemte
moet aangevuld worden en wordt met algemene stemmen vastgesteld.
Verloskundige Nu per 1 januari 1873 het Burgerlijk Armbestuur wordt opgeheven, moet er een nieuwe
regeling tot stand komen voor de verloskundigen. Aan de discussie nemen nagenoeg
alle raadsleden deel. Moeten er nu drie verloskundigen voor de armen komen, of kan er
met twee worden volstaan? Moet er van een vaste jaarvergoeding sprake zijn of van een
vergoeding per verloskundige daad? Uiteindelijk stelt de voorzitter voor een vast bedrag
uit te trekken van ƒ 100,--per jaar, eventueel aangevuld met een bedrag van ƒ 7,-- voor
elke verloskundige behandeling boven de ƒ 100,--. Dit voorstel wordt met vijf tegen één
aangenomen.
Hulponderwijzer De heer D. Beens, tot nu toe hulponderwijzer te Haamstede, wordt benoemd tot nieuwe
hulponderwijzer tegen een jaarwedde van ƒ 350,-- en de verplichting in Voorburg te gaan
wonen.
Hulponderwijzer(s) Voortaan kunnen ook (hulp)onderwijzeressen worden benoemd. De directe aanleiding
voor dit besluit is het feit dat er doorgaans te weinig of geen mannelijke sollicitanten
reflecteren.
Gemeentewerken Het onderhoud van gemeentewerken en gemeentegebouwen, alsmede het leveren van
schoolbehoeften zal voortaan niet meer bij toerbeurt geschieden, maar bij openbare
aanbesteding. De raad besluit hiertoe met vijf tegen één stem.
Lantaarn De lantaarnpaal aan de Oude Tolbrug, in onderhoud bij de heer Viruly, levert gevaar op
voor het verkeer en moet worden verplaatst. De lantaarnpaal wordt nu tegen het hek van
Heeswijk aangezet, opdat hij niet meer omver kan worden gereden.
Hierna gaat de raad in besloten vergadering verder.

BESLOTEN VERGADERING V A N 9 JULI 1872
Begraafplaats De heer G.J de la Bassecour Caan te 's-Gravenhage biedt grond van circa 3 ha aan,
816
tussen de Straatweg en de Molenlaan voor een bedrag van ƒ 20.000,--. Dit, zegt hij, is
goedkoper dan het land van de weduwe Van Drunen. Een der raadsleden vindt het
vreemd dat de heer Caan nu pas met zijn aanbieding komt, terwijl er reeds zoveel moeite
is gedaan om gronden te verwerven. Als de raad nu op dit aanbod in zou gaan, komt de
in gang gezette onteigeningsprocedure is gevaar. Het is dus zaak dit aanbod strikt
geheim te houden en verder niets meer aan dit aanbod te doen. De raad belooft hier
niets van uit te laten lekken.
De voorzitter opent de openbare vergadering weer om hem direct daarna weer te
sluiten.

23 juli 1872 blz.431-436
Lantaarn De heer mr. I.D. Viruly te Stompwijk schrijft dat hij heeft zelf de lantaarn aan de Oude
817
Tolbrug heeft laten verplaatsen en dus de hulp van de gemeente niet meer nodig heeft.
Wegen en voetpaden De directie van de Rhijnspoorweg Maatschappij schrijft dat ze zich niet verplicht acht tot
het onderhoud van de parallelweg naast de spoorbaan. De weg zal in de legger van
wegen en paden worden opgenomen met als gevolg dat de gemeente voor het
onderhoud moet zorg dragen.
Begraafplaats De Commissaris van de Koning heeft de stukken toegezonden betreffende de aanleg
van de algemene begraafplaats. De onteigeningsprocedure kan nu starten. Vanaf 29 juli
liggen de stukken gedurende 30 dagen ter visie.
Sloten De heer Hoffman vraagt 'om diligent gehouden te worden' (sic)* voor het onderhoud van
de hem in eigendom toebehorende sloten. Hij vraagt in feite aan de gemeente te willen
wachten op de uitspraak van de koning op de door hem ingebrachte bezwaren tegen de
door de raad vastgestelde Verordening sloten en vaarten. Hij vraagt tevens naar de
rechtsgronden, waarop de gemeente een beschoeiing heeft doen aanbrengen en een
'bak' heeft geplaatst aan de Achterweg. Alhoewel de brief terecht is ingediend bij het
college van dagelijks bestuur, vindt de voorzitter het toch raadzaam om de raad hierover
in te lichten. Nadat de voorzitter ook het antwoord van het college heeft voorgelezen
wordt hij bedankt voor deze kennisgeving.
* 'Iemand diligent verklaren' wil zeggen, dat iemand de hem opgedragen taak, ofschoon hij die nog te voltooien heeft, niet heeft
verwaarloosd. (Aldus een uit de vorige eeuw stammend vreemde woordenboekje) Noot: B.I.C. Dijkman

Vervolg van: 23 juli 1872 blz.431-436
Sloten Ook de heer Savalle heeft over het probleem van het uitdiepen van zijn sloten een brief
818
aan het college geschreven. Het college wil eigenlijk deze brief nu eens in een
raadscommissie behandeld zien, om te bekijken of die wellicht tot een andere zienswijze
komt. Na een discussie hierover in de raad komt het niet zo ver. De heer Six meent zich
te herinneren dat de sloot van de heer Savalle vroeger gemakkelijk bevaarbaar was voor
'pramen' *, maar toen had de heer Savalle de sloot niet steeds smaller gemaakt, door
telkens nieuwe beschoeiingen tegen de oude te laten plaatsen. Toch wil de raad de heer
Savalle wel enigszins tegemoet komen, door af te wijken van de vereiste diepte van 0,90
m. en die nu te stellen op 0,80 m. Voor het overige wordt alles verder aan het college van
dagelijks bestuur over gelaten.
Gemeenterekening De Gemeenterekening over 1871 wordt voorlopig vastgesteld tot op een bedrag aan
batig saldo van ƒ 2.124,27½. Gedeputeerde Staten krijgen hiervan mededeling.
* Een 'praam' is een klein plat vaartuig o.a. gebruikt voor de botvisserij. Het woord komt uit het Tsjechisch. Noot: B.I.C. Dijkman

23 augustus 1872 blz.436-443
Haven Het gerucht gaat dat in de haven aan de Kerklaan palen zitten. Volgens de heer mr. Six
819
weet de heer B. Klumper hier meer van. Klumper wordt nu uitgenodigd de palen aan te
wijzen.
Gemeenterekening De Gemeenterekening van 1871 is naar Gedeputeerde Staten opgestuurd.
die echter enkele kleine opmerkingen plaatst.
Sloot De heer Savalle schrijft nogmaals over de hem opgelegde verbeteringen aan zijn in
eigendom toebehorende sloot. Hij treedt echter naar de mening van de voorzitter in
herhaling en bovendien is zijn brief niet gezegeld. Het bericht wordt dus voor
kennisgeving aangenomen.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1873 wordt ter bestudering aan de raadsleden uitgereikt
Hulponderwijzeres Mejuffrouw Johanna Emma Kruijff te Amersfoort wordt met algemene stemmen tot
hulponderwijzeres benoemd tegen een jaarwedde van ƒ 350,--.
Hulponderwijzer De jaarwedde van de heer D. Beens klimt tot ƒ 375,--. Enige raadsleden vinden dat de
heer Beens zich nog niet afdoende heeft bewezen. De voorzitter stelt echter dat hij zich
dient te houden aan het door de raad zelf genomen besluit. Dat geeft de doorslag en de
heer Beens krijgt de hem rechtens toekomende salarisverhoging.
Kermis Sociëteit "De Gezelligheid" wil ter afsluiting van de kermis een vuurwerk afsteken en
vraagt daarvoor een subsidie. Het college wil hiervoor een bedrag van ƒ 50,-- uittrekken.
Dit alles geeft echter aanleiding tot uitgebreide discussies onder de raadsleden.
Sommige raadsleden zijn tegen de volksspelen, zoals de harddraverij, andere zijn tegen
het vuurwerk en weer andere tegen het feit dat de gemeente subsidieert, terwijl men juist
van de kermissen af wil. Het voorstel van het college haalt het echter toch, maar wel met
3 vóór- en 2 tegenstemmen.

Vervolg van: 23 augustus 1872 blz.436-443
Secretaris De voorzitter doet een voorstel om het jaarsalaris van de gemeentesecretaris met ƒ 100,-
820
te verhogen. Het raadslid Six is het daar helemaal mee eens en wil zelfs ƒ 150,--.De
discussie mag dan echter niet door de secretaris worden aangehoord en hij moet dus -
even- de vergadering verlaten. De vraag is echter of de koning een dergelijke
salarisverhoging wel zal toestaan, nu bij de algemene herzieningen van de salarissen
van de ambtenaren in de provincie. Om nu die moeilijkheden te omzeilen, wordt
besloten de secretaris voor het bijhouden van de bevolkingsregisters een vergoeding toe
te kennen van ƒ 150,--. De raad is het hier volmondig mee eens. De secretaris, de heer
E.L.H.A. Quarin Willemier, -weer teruggekeerd- krijgt toestemming om de raad hiervoor
van harte te bedanken!

3 september 1872 blz.444-446
Haven De burgemeester heeft aan de gemeenteopzichter opdracht gegeven de kwestie van de
821
palen in de haven aan de Kerklaan te gaan onderzoeken en daarover rapport uit te
brengen.
Hulponderwijzer(es) De hoofdonderwijzer is zeer tevreden over het functioneren van hulponderwijzer D.
Beens en heeft daarover rapport uitgebracht. De raad vindt dat een reden om de heer
Beens tot 2e hulponderwijzer te benoemen en wel tegen een jaarwedde van ƒ 375,--.
Minder tevreden is men over het optreden van de nieuwe hulponderwijzeres. Zij weet
weinig orde op de school te houden. In overleg met de hoofdonderwijzer en de
plaatselijke schoolcommissie zullen er maatregelen genomen worden 'die ter zake nuttig
en dienstig zullen worden geacht' (sic)
Wethouder De heer A. Balen van Andel is krachtens de wettelijke voorschriften aan de beurt om als
wethouder af te treden, maar wordt direct weer herbenoemd. Hij betuigt hierover zijn
oprechte dank en memoreert, dat het hem ook nog na 22 jaar dit ambt bekleed te
hebben, gegeven zal zijn nog lang zijn beste krachten aan de gemeente te mogen en
kunnen geven.
Kermis De voorzitter betuigt zijn dank aan de raad voor de verleende medewerking aan de
georganiseerde harddraverij tijdens de kermisweek.

13 september 1872 blz.447-454
Onderstand De kerkeraad van de Nederduitsch Hervormde Gemeente schrijft dat zij, op grond van
822
het synodale reglement en de slechte financiële toestand, de onderstand van de
'bedeelden' Starrenburg en de kinderen Van Oskam, aan het Burgerlijk Armbestuur over
moet laten. Het Burgerlijk Armbestuur deelt daarop aan de kerkeraad mede, dat
weliswaar het Burgerlijk Armbestuur per 1 januari 1873 is opgeheven, maar dat de
kerkeraad toch nog subsidie kan krijgen. Bovendien kan de kerk nog eens een beroep
doen op de weldadigheid van de gemeenteleden. Overigens gaat de bedeling van de
armen gewoon door. Het Burgerlijk Armbestuur is echter niet langer competent.
Verloskundigen Ook de gemeentelijke verloskundigen hebben problemen met de vergoeding die ze
krijgen voor bevallingen van armlastigen. Zij vragen de raad -middels een brief- om op de
vastgestelde instructie terug te willen komen en dan met name voor wat betreft de
vergoedingen. De raad wil hieraan in zoverre tegemoet komen dat zij per verloskundige
een vast bedrag per jaar ad ƒ 125,-- wil toekennen. Voorts moeten daar gedurende de
eerste negen dagen na de bevalling de noodzakelijke medicijnen bij verstrekt worden.
Tenslotte moeten zij van hun handelwijze kennis geven aan de diaconie.
Jaarwedde(n) Gedeputeerde Staten willen van de raad weten wat zij denken over de nieuw
voorgestelde jaarwedden van de burgemeester op ƒ 700,--, de wethouders op ƒ 54,--, de
secretaris op ƒ 550,-- en de ontvanger op ƒ 250,--. De burgemeester wil zich buiten de
discussie hierover houden, te meer nu blijkt dat de raadsleden een jaarwedde van
ƒ 800,-- voor de burgemeester willen en een van ƒ 600,-- voor de secretaris. Zowel de
burgemeester als de secretaris verlaten daarom tijdelijk de raad. Als zij de
vergaderruimte weer betreden heeft de raad over de kwestie gestemd, met als resultaat
dat de jaarwedde voor de burgemeester op ƒ 800,-- wordt vastgesteld en de overige
jaarwedden onveranderd blijven. De jaarwedde van de secretaris blijft weliswaar ƒ 550,--,
maar hij krijgt nu voor het bijhouden van de bevolkingsregisters vanaf 1 september 1872
geen jaarvergoeding meer van ƒ 100,--, maar van ƒ 150,--. Dit besluit zal aan
Gedeputeerde Staten worden meegedeeld.
Gemeentebegroting Op een aantal punten wordt de Gemeentebegroting over 1872 wat bijgesteld en daarna
aangenomen met een batig slot van ƒ 0,71.
Haven Uit het onderzoek naar de palen in de haven in de Kerklaansloot is gebleken, dat er
inderdaad heel oude palen in de grond zaten. Ze zaten echter geheel onder de grond,
boden geen overlast voor het vaartverkeer en waren niet de schuld van aannemer C. de
Heij. Intussen zijn de palen opgeruimd.

15 oktober 1872 blz.454-462
Armbestuur De Nederduitsch Hervormde Gemeente is niet gelukkig met het opheffen van het
823
Armbestuur. Ze heeft daarvoor een aantal argumenten. Eensdeels is de financiële
toestand nijpend, want de collecten lopen alsmaar terug. Anderzijds verbiedt het
synodaal reglement om bij de burgerlijke gemeente om subsidie te vragen. Bovendien
vindt zij het niet juist dat de gemeente de kapitalen van het Burgerlijk Armbestuur naar de
gemeente overschrijft. Op die manier wordt dat geld immers aan zijn bestemming
onttrokken! De voorzitter weerlegt de argumenten door te stellen dat de nieuwe
Armenwet de opheffing van het Burgerlijk Armbestuur eist en dat de raad hierover zeven
maanden vóór de inwerkingtreding een besluit heeft genomen en dat de overgeschreven
kapitalen van de voormalige Heilige Geestarmen waren. Op voorstel van de
burgemeester wordt de brief uiteindelijk voor kennisgeving aangenomen.
Hulponderwijzeres Over de hulponderwijzeres heeft de hoofdonderwijzer inmiddels gunstige adviezen
verstrekt. De onderwijzeres krijgt nu haar vaste aanstelling.
Brandstoffen Voor de levering van steenkolen aan de openbare lagere school is een openbare
aanbesteding geweest. De laagste inschrijver, de heer J. Th. Perquin kan de steenkolen
leveren tegen een bedrag van ƒ 1,34 per hectoliter. Hij krijgt dus de order.
Brandweer Burgemeester en Wethouders willen een brandpiket instellen die speciaal belast zal zijn
met de handhaving van de orde, om goederen bij brand te bewaren en om de
blusmaterialen te beproeven. De heer mr. Six is het met het laatste niet eens, maar,
zeggen andere raadsleden, het is juist goed voor het moreel dat blijkt dat alle
medewerkers, hoog èn laag, hierbij hun verantwoordelijkheid tot uiting brengen.
Burgemeester en wethouders krijgen volmacht om het brandpiket in te stellen en de
betreffende verordeningen daarvoor aan te passen..
Riolering Omdat in het van Schagenslop een riool komt, moet de pomp worden verplaatst naar het
bleekveldje. Het urinoir tegen het huis van Van Schagen kan blijven. De straat moet na
het leggen van het riool opnieuw worden bestraat. Maar, de heer Six zegt dat dan nog
niet alle problemen de wereld uit zijn, want uit diverse huisjes wordt het afvalwater via
gootsteenpijpen op de straat geloosd. Maar, dit kan worden opgelost door roosters aan
te brengen waarop de gootstenen dan moeten uitmonden. Uiteindelijk stemt de raad dan
met de verplaatsing van de pomp naar het einde van het bleekveldje in.

Vervolg van: 15 oktober 1872 blz.454-462
Raadhuis Het huurcontract voor de raadkamer op Swaensteijn loopt een dezer dagen af. Dit is voor
824
de voorzitter aanleiding om de stichting van een nieuw raadhuis ter discussie te stellen.
Alhoewel enkele leden de burgemeester verwijten dat hij een nieuw raadhuis wil
doordrijven, zijn er andere raadsleden die vinden dat de burgemeester gelijk heeft. De
huur loopt immers af en bovendien is er al sedert 1867 een kapitaal afgezonderd om te
zijner tijd tot het stichten van een nieuw raadhuis te komen. Maar dit afgezonderde
kapitaal is eigenlijk maar een dekmantel geweest om het heffen van bepaalde
belastingen niet in diskrediet te brengen en om de begroting sluitend te kunnen krijgen.
In principe voelt de raad nog helemaal niets voor het stichten van een nieuw raadhuis!
Bovendien hebben we straks de lasten van de nieuwe algemene begraafplaats en als
daar dan ook nog eens de lasten van een nieuw te stichten raadhuis bij zouden moeten
komen. Dat is teveel voor de burgers nu èn voor de volgende generaties! Het plan voor
een nieuw raadhuis gaat dus voor onbepaalde tijd in de ijskast.

15 november 1872 blz.463-469
Huis van Bewaring De bijdrage van de gemeente in de kosten van het Huis van Bewaring wordt voor 1873
vastgesteld op ƒ 9,18.
Schoolbehoeften De laagste inschrijver voor het leveren van schoolmaterialen is de heer W. Cambier van
825
Nooten uit Aarlanderveen. Hij mag dus de door de hoofdonderwijzer goedgekeurde
schoolmaterialen voor de openbare lagere school leveren.
Sloten & Riolering Burgemeester en wethouders doen een omstandig voorstel tot verbetering van de
waterafvoer via riolering, het aanleggen van putten en het dempen van sloten. Het gaat
hierbij om sloten aan het Van Schagenslop, de Franse Kerkstraat en de Zwarteweg.
Uiteraard zijn er diverse eigenaren bij betrokken, onder andere Mevrouw Blum van de
kostschool voor jonge dames en de heer Spoor. Het geheel van voorstellen wordt
uitvoerig door de raad besproken. Uiteindelijk krijgen burgemeester en wethouders
toestemming om een plan, waarbij ook de financiële consequenties worden omschreven,
te -laten- maken en aan de raad voor te leggen.
Riolering Het verplaatsen van de pomp van het Van Schagenslop naar het eerder genoemde
bleekveldje gaat vanwege de kosten (ƒ 80,- à ƒ 90,--) niet door.
Sloten De gemeente ondervindt nog al wat hinder met het uitbaggeren van sloten, maar wil
desondanks de betreffende Verordening van kracht laten. Voor een deel worden deze
problemen veroorzaakt door het door de heer Hoffman ingediende bezwaarschrift bij de
koning tegen de Verordening op de sloten en vaarten. Er moet echter vóór 31 december
uitsluitsel komen.

25 november 1872 blz.469-477
Riolering Burgemeester en wethouders hebben aan de heer Hoffman een brief geschreven, waarin
826
zij mededelen dat de 'diligent-houding' ten opzichte van de toepassing van de
Verordening op de sloten en vaarten op 31 december aanstaande mag duren en niet
langer.
Riolering Burgemeester en Wethouders hebben een plan uitgewerkt voor de riolering van het Van
Schagenslop en de Zwarteweg e.o en leggen dit nu aan de raad voor. Lange en
moeizame discussies zijn hiervan het gevolg. Dat dit veelal om erg technische zaken
gaat, blijkt uit onder meer uit het feit dat een raadslid in detail treedt over eikehouten of
grenenhouten kespen* onder de grond. De heer mr. Six merkt op dat het " vooral in deze
gemeente moeyelijk is den toestand van den ondergrond vooraf te bepalen "! (sic). Het
plan en het bestek van Burgemeester en wethouders worden echter met algemene
stemmen aangenomen en alles kan worden aanbesteed.
Opzichter Gezien de ziekelijke toestand van de huidige gemeenteopzichter de heer Cortens wordt
hij minder geschikt geacht om de onder hamer zijnde gemeentewerken te begeleiden.
Cortens wordt al geruime tijd bij diverse werkzaamheden vervangen door metselaar
Pieter Willem de Zwart. De zoon van Pieter Willem de Zwart is blijkens de ingewonnen
informaties uitermate geschikt om Cortens te zijner tijd als gemeenteopzichter op te
volgen. Het college van dagelijks bestuur doet het voorstel om Cortens te handhaven als
gemeenteopzichter, De Zwart aan te stellen als adjunct-opzichter en de zoon van P.W.
de Zwart te gelegenertijd aan te stellen als de nieuwe gemeenteopzichter. Cortens is
zelfs bereid om de zoon van De Zwart verder in het vak op te leiden. Cortens blijft voor
zijn werkzaamheden ƒ 100,-- per jaar ontvangen, De Zwart sr. wordt tot die tijd adjunct-
opzichter en krijgt eveneens dat bedrag en als Cortens zijn functie helemaal niet meer
kan uitvoeren zelfs ƒ 200,-- per jaar. Als dan De Zwart jr. zover is dat hij kan worden
aangesteld, dan zal hij evenals zijn vader als gemeenteopzichter ƒ 200,-- gaan
ontvangen. De functie van adjunct-opzichter zal alsdan vervallen. De raad is zéér
ingenomen met deze voorstellen.
Hierna gaat de raad achter gesloten deuren verder
* Een 'kesp' is een dwarsstuk op de koppen van palen (Spectrum Nederlands Woordenboek

BESLOTEN VERGADERING V A N 25 NOVEMBER 1872
Straten De gehele vergadering staat in het teken van een aanschrijving van Gedeputeerde
827
Staten, dat de gehele Laan van Nieuw Oosteinde zal moeten worden hersteld. Volgens
een uitgebracht rapport van een ingenieur van Waterstaat moet daarvoor de gehele weg
worden opgebroken. Maar daar zitten uiteraard de nodige haken en ogen aan. De
voornaamste eigenaar, de heer W. Koens te Delft, heeft zich echter, bij het vernemen
van de aanschrijving door Gedeputeerde Staten, van de zaak gedistantieerd en
zodoende een status quo gecreëerd. Hij wil ook niet meer met de beide potentiële
kopers, de heren O. Baron van Wassenaer Catwijck en J.D. Viruly, onderhandelen. Zij
hebben namelijk interesse getoond om de weg van Koens te kopen. De heren Van
Wassenaer en Viruly willen dat de gemeente over de brug komt met een subsidie van
zo'n ƒ 10,- per strekkende meter, terwijl de totale kosten zijn begroot op ƒ 40,-- per
strekkende meter. Neemt de gemeente echter de taak van het herstel op zich, dan zijn zij
genegen om aan de gemeente ƒ 10,-- per strekkende meter te betalen. Burgemeester en
wethouders zijn geneigd een vast bedrag van ƒ 2.000,-- in het herstel van de weg te
stoppen, op voorwaarde dat de gemeente 's-Gravenhage naar verhouding van dat
gedeelte van de weg wat in hun gemeente ligt (dus Laan van Nieuw Oost Indië) een
bedrag van ƒ 700,-- bijdraagt. De voorzitter heeft voorts inlichtingen ingewonnen en laten
becijferen dat het herstel totaal ƒ 11.500,-- zou gaan kosten, terwijl de heren Van
Wassenaer en Viruly op veel hoger uitkomen! Tevens hebben een aantal personen
uitgezocht hoe het staat met de thans nog geheven tol op de weg. Men is er achter
gekomen dat de tol in 1650 ten behoeve van de heerlijkheid De Werve door Jacob Cats
werd gevestigd en dat de Koning het recht van tolheffing in 1821 nog eens heeft
bevestigd. Stukken van recentere datum zijn nergens te vinden, ook niet in het
rijksarchief. Het algemeen gevoelen van de raad blijft echter dat de gemeente er het
verstandigst aan doet zich van de zaken te distantiëren en het in eerste instantie over te
laten aan de provincie. Die heeft immers de zaak aanhangig gemaakt. Dat mag dan zo
zijn, maar de gemeente heeft zelf over het onderhoud diverse klachten ingediend -vooral
burgemeester en wethouders- en daarvoor krijgt de gemeente nu de rekening
gepresenteerd. De voorstellen van het college worden van tafel geveegd en de raad
neemt de volgende besluiten:
1. De gemeente zal de Laan van Nieuw Oosteinde niet aankopen.
2. Het reglement op de wegen en voetpaden moet streng worden toegepast en de rest
zal aan Gedeputeerde Staten worden overgelaten.
3. In afwachting van de beslissingen van Gedeputeerde Staten zal de gemeente geen
enkele beslissing nemen over eventuele subsidie voor het herstel van de weg.
De heer mr. A. Six stelt tenslotte voor om de notulen van deze besloten vergadering ook
in een besloten vergadering te arresteren. Aldus besloten.
De raad gaat weer in het openbaar verder.

Vervolg van: 25 november 1872 blz.469-477
Straten De raad deelt mee dat, nu de onderhandeling tot verkoop van de Laan van Nieuw
828
Oosteinde, tussen de heer Koens te Delft enerzijds en de heren Van Wassenaer en
Viruly anderzijds, eenzijdig zijn verbroken, het verzoek om subsidie tot herstel van de
weg niet in overweging neemt.
Achterweg Bij de draai van de Achterweg bij de parallelweg is een laag punt. Bij regen is dit stuk
weg onbegaanbaar. De Rhijnspoorweg Maatschappij wil er niets aan doen. De
burgemeester zegt toe zelf nog eens te gaan kijken. Maar zegt hij, het beste zou zijn om
alle koolaswegen van grind te laten voorzien.
Verlichting De lantaarn bij Redenburg is kapot gereden en moet hersteld worden, maar de vraag is
wie er voor de kosten op moet draaien. Gebleken is inmiddels dat degenen die de
lantaarn omver hebben gereden onvermogend zijn en van een kale kip kun je immers
geen veren plukken! Artikel 4 van het contract tot levering van de verlichting schrijft voor
dat de contractant verplicht tot het onderhoud van de lantaarns. Maar hoort dat tot het
gewone onderhoud of is dit buitengewoon onderhoud? Burgemeester en wethouders
zien inmiddels ook in dat de contractant weinig op de daders kan verhalen en hebben
dan ook aan de contractant aangeraden een gezegeld verzoek in te dienen bij de raad,
opdat die dan maar moet beslissen. Overigens is de burgemeester niet erg tevreden over
het beheer van de lantaarns, want, heeft hij geconstateerd, de lantaarns worden vaak
veel te vroeg 'geblust' (sic)

6 december 1872 blz.477-482
Riolering De eigenaar van gronden aan de Zwarteweg heeft aan de gemeente vergunning
829
verleend tot het leggen van een waterleiding onder de Zwarteweg, nabij de kostschool
van mevrouw de weduwe Blum. Tevens heeft de opzichter van Delfland verklaard, dat er
geen bezwaar bestaat tegen het stellen van een waterkering in de sloot ten oosten van
de Zwarteweg, nabij het ontworpen riool voor die weg.
Voetpaden Naar aanleiding van ingekomen klachten hebben burgemeester en wethouders een
onderzoek ingesteld naar de toestand van de voetpaden langs het West- en Oosteinde.
Die verkeren inderdaad in een zeer slechte staat, omdat in de afwatering vanaf de rijweg
zeer slecht is voorzien en de paden geregeld onder water lopen en daarom moeilijk
begaanbaar zijn. Eigenlijk zouden de voetpaden verhoogd moeten worden aangelegd.
Maar volgens een opgave van de adjunct-gemeenteopzichter gaat dat nogal wat kosten
en is de gemeente voorshands niet van zins die kosten voor haar rekening te nemen. Het
college stelt nu voor om de bestaande verordening op de wegen en voetpaden in die zin
te wijzigen, dat de gemeente wel verplicht is de defecten aan de oppervlakte van de
paden te verhelpen, door ze op te vullen met schelpen of grind. Voor het overige moet
het onderhoud voor rekening van de eigenaren blijven. Na veel discussie wordt de
verordening inderdaad in die zin gewijzigd.
Gemeente- Op verzoek van Gedeputeerde Staten wordt de begroting voor 1873 op enige
begroting meer technische punten gewijzigd. En passant stellen burgemeester en wethouders nog
voor om een paar verhogingen aan te brengen in die begroting. Uiteindelijk sluit de
begroting dan met een batig saldo van ƒ 0.71.
Hierna gaat de raad achter gesloten deuren verder.
BESLOTEN VERGADERING V A N 6 DECEMBER 1872
Blijkens de notulen was die vergadering zeer kort en behelsde slechts het op uitdrukkelijk
verzoek van Jhr. mr. Six goedkeuren van de notulen van de besloten vergadering van 25
november 1872.
De raad gaat weer in het openbaar verder.

Vervolg van: 6 december 1872 blz.477-482
Begraafplaats De heer Van den Berg vraagt zich af waarom de gemeente heeft berust in het afkeuren
830
van de oude begraafplaats rond de Oude Kerk. Was dit nu alleen uit het oogpunt van
gezondheid of omdat er geen mogelijkheden voor uitbreiding bestonden? De wetgever
had echter een fatale datum vastgesteld voor eventueel bezwaar en die was: l5
december 1870. Voorts eiste artikel 46 van de nieuwe wet op de lijkbezorging een
voorziening.

20 december 1872 blz.483-486
Gemeentewerken De voorzitter deelt mede dat er op 18 december een openbare aanbesteding is
831
gehouden van de voor 1873 te maken herstellingen aan gemeentewerken. Sommige
raadsleden verbazen zich over het feit dat de aanneemsommen zo laag zijn en hopen
dat dit geen onaangename financiële gevolgen zal gaan hebben. De voorzitter zegt
echter dat dit een kwestie is van de aannemer en dat de gemeente goed toezicht zal
blijven uitoefenen op de uitvoering van de werken. Met vier tegen één stem wordt de
uitvoering aan de laagste inschrijver gegund: de heer Cornelis de Heij, timmerman. De
heren Johannes Goemans, smid, en Jan Perquin, metselaar, zijn de borgen.
Telegraafkantoor De directeur van de Nederlandse Rhijnspoorweg geeft te kennen dat haar
telegraafkantoor alhier voor publieke dienst kan worden opengesteld, mits de gemeente
zorg draagt voor de bestelling. Over het tarief van de bestellingen van de telegrammen
moet de gemeente dan eerst overleg plegen met de afdeling Telegrafie van het
Departement van Financiën, waarna de gemeente dan weer een nader verzoek bij de
directeur kan indienen. Deze omweg is nodig omdat het departement niet met de
gemeente, maar wel met de directie van de Nederlandse Rhijnspoorweg van doen heeft.
Burgemeester en Wethouders hebben hier wel oren naar en willen een besteller
aanstellen, die een vergoeding van 10 cent per bezorgd telegram kan krijgen.
Burgemeester en wethouders worden gemachtigd het een en ander te regelen.

24 januari 1873 blz.487-491
Bestellonen Burgemeester en wethouders nemen het concept van de directeur van de Nederlandse
832
Rhijnspoorwegmaatschappij over betreffende de lonen voor het bestellen van
telegrammen.
Tot 300 meter vanaf het telegraafkantoor: vrij;
Van 300 tot 1500 meters: 10 cent per bezorgd telegram;
voor elke 500 meter meer tot 5000 meter: telkens 5 cent meer;
per bode tot 5 km.: 25 cent per bezorgd telegram;
idem van 5 tot 11 km.: 70 cent per bezorgd telegram;
idem van 11 tot 22 km.:140 cent per bezorgd telegram;
Burgemeester en wethouders krijgen een krediet van ƒ 50,-- om de eerste kosten van de
bestellers te dekken
Burgerlijk De rekening en het verslag van het Burgerlijk Armbestuur over 1872 worden
Armbestuur vastgesteld.De administratie voor het per 31 mei 1873 opgeheven Burgerlijk Armbestuur
wordt ten finale afgesloten met een bedrag aan zowel inkomsten als uitgaven van
ƒ 1.086,15. Het saldo is dientengevolge nihil. De raad spreekt zijn bijzondere dank uit
aan alle leden van het nu opgeheven Burgerlijk Armbestuur.
Wegen en voetpaden Gedeputeerde Staten zijn het niet eens met de door de raad in zijn vergadering van 6
december 1872 vastgestelde wijziging van de Verordening op de wegen en voetpaden.
Zij vinden dat dit een niet te billijken onderhoudplicht oplegt aan de eigenaren van wegen
en paden. De gemeente dient veranderingen aan wegen en voetpaden zelf te betalen.
De wijziging wordt ingetrokken en in plaats daarvan wordt een aanvulling van een ander
artikel uit de verordening vastgesteld met de woorden: "dat het bovenvlak zich in een
harde staat bevindt".
Trouwbus De gelden die in de trouwbus terecht komen zullen half om half aan de diaconieën der
Nederlands Hervormde Gemeente en de Rooms Katholieke kerk worden gegeven.
Hierna gaat de raad achter gesloten deuren verder.

BESLOTEN VERGADERING V A N 24 JANUARI 1873
Sloten De voorzitter vreest dat er van overheidswegen vragen zullen worden gesteld
833
betreffende de uitvoering van de bepalingen van de Verordening op de vaarten en sloten.
Het gaat dan hier voornamelijk om de sloot van de heer Savalle, die vroeger breder zou
zijn geweest. Er gaan zelfs stemmen op om de heer Savalle gerechtelijk te dwingen de
sloot weer op zijn oorspronkelijke breedte te brengen. Het raadslid Six stelt zelfs dat de
sloot breed móét zijn, omdat het een zogenaamde 'brandsloot' zou zijn. Het college krijgt
toestemming om aan het Hoogheemraadschap van Delfland te vragen hier toezicht op uit
te oefenen.
Lantaarn De heer Bleuland van Oordt acht zich niet aansprakelijk voor buitengewone schade aan
een lantaarnpaal. De raad beroept zich echter op het met de directeur afgesloten
contract waarin staat dat hij wel degelijk ook voor buitengewone schade moet opdraaien
en deelt voorts de directeur mee dat hij dat contract nog maar eens goed moet lezen.
De raad gaat weer in het openbaar verder.
Lantaarn Het verzoek van de heer Bleuland van Oordt is 'niet voor overweging vatbaar' en voorts
wordt hem aanbevolen de bepalingen in het contract nog eens aandacht te lezen.
Spoorwegen De directie van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij heeft medegedeeld dat
niet tegemoet kan worden tegemoet gekomen aan het verzoek om de halte aan de Laan
van Nieuw Oosteinde weer te herstellen.

3 maart 1873 blz.492-498
Tarieven Er is nu een gedetailleerde opzet gemaakt van de tarieven voor het bezorgen van
telegrammen binnen en buiten het dorp. De raad neemt het voor kennisgeving aan.
Wegen en Gedeputeerde staten hebben bezwaren tegen de voorgestelde verzwaringen
voetpaden van onderhoudsplichten voor wegen en paden. Het college stelt dan ook voor het
raadsvoorstel van 24 januari maar weer in te trekken.
Trouwbus Het rooms-katholieke armbestuur bedankt voor de uit de 'trouwbus' ontvangen gelden.
Sloten Het Hoogheemraadschap Delfland houdt de breedte en de diepte van de sloten niet bij.
834
Voor wat betreft de sloot van de heer Savalle, deelt de opzichter van het
Hoogheemraadschap mee, dat het 't beste zou zijn als de belanghebbenden
getuigenverklaringen zouden afleggen over de vroegere breedte en diepte van de
bewuste sloot. Voor het overige is deze kwestie nog steeds in behandeling tussen de 2e
en de 3e afdeling van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Alhoewel de term
'brandsloot' eigenlijk niet blijkt te bestaan, zegt de voorzitter toe om, zodra dit mogelijk is,
de bestaande sloten bij onder meer de Schoolslop, de Kerklaan, de Kleine Laan, bij de
Voorhof en bij de heer Six te zullen schouwen en te bekijken in hoeverre deze sloten als
brandsloten kunnen worden aangewezen.
Brandweer De commissaris van de brandweer vraagt een beloning van ƒ 0,50 per man voor de
branden die geblust werden bij Van Oosten en bij Van den Akker. Burgemeester en
Wethouders willen niet verder gaan dan ƒ 0,25 per persoon! Uiteindelijk krijgen
Burgemeester en Wethouders hun zin en ontvangen de brandweerlieden elk een
gratificatie van ƒ 0,25. Verder maken nog enige raadsleden opmerkingen over de
aanwezigheid van ladders op het brandweerterrein en over de verplichtingen van het
piket.
Genees- en Burgemeester en wethouders doen een voorstel om de instructie van de
verloskundigen gemeenteverloskundigen te wijzigen. Er komt een regeling omtrent de vervanging over
en weer bij afwezigheid van een hunner.

Hierna gaat de raad achter gesloten deuren verder
BESLOTEN VERGADERING V A N 3 M A AR T 1873
835
Van deze aangekondigde besloten vergadering zijn geen notulen bijgehouden, maar
blijkens het notulenboek van de openbare vergaderingen (pagina 498) zijn slechts de
notulen van de besloten vergadering van 24 januari 1873 geresumeerd.
Na heropening van de openbare vergadering wordt de vergadering gesloten,
omdat er verder niets meer aan de orde is.

14 maart 1873 blz.498-500
Hondenbelasting De heer J.J. Kraan heeft een protestbrief aan Gedeputeerde Staten geschreven over zijn
836
aanslag hondenbelasting. Hij wil namelijk dat zijn hond als waakhond wordt beschouwd
en dat hij dienovereenkomstig in de '1e klasse moet worden gebracht'. Als reden voor
zijn protest zegt hij dat zijn hond waakhond is, omdat er 's nachts geen politietoezicht in
de buurt van zijn woning is. Burgemeester en wethouders -om advies gevraagd door de
Commissaris des Konings!- zeggen echter dat de hond weliswaar soms overdag vastligt ,
maar ook gewoon in huis rond loopt. Bovendien wordt er zowel in het Oost- als het
Westeinde juist extra door de politie gesurveilleerd. De bezwaren van de heer Kraan
steken geen hout en worden dan ook zonder hoofdelijke stemming afgewezen.
Asschuur Mr. Six merkt op dat er tussen de asschuur en het bruggehuis hout en takkenbossen
liggen. Dat is niet best voor de muur van de asschuur. De voorzitter zegt dat hij er op zal
toezien dat hierin wijziging komt.

25 april 1873 blz.501-508
Hondenbelasting Gedeputeerde Staten hebben de klacht van de heer Kraan eveneens afgewezen.
Armenzorg De kinderen Oskam zijn op 1 januari " geheel zonder kleding " uit Den Haag
837
aangekomen. De burgemeester heeft, in het kader van politiearmenzorg, ze gekleed. De
Diaconie heeft ook iets meebetaald. De burgemeester vindt dat hij hiermee geen
precedent heeft geschapen, maar naar bevind van zaken heeft gehandeld. Hij krijgt
machtiging om het hiermee gemoeide bedrag van ƒ 29,69 uit de gemeentekas te
voldoen.
Verordening Op verzoek van de Commissaris des Konings legt de voorzitter een Verordening op het
vervoer van lijders aan besmettelijke ziekten voor. De verordening wordt -zij het met
enige kleine wijzigingen- aangenomen en aan Gedeputeerde Staten toegezonden.
Vaccinatie Een instructie regelt de vaccinatie. Tevens wordt er gelegenheid gegeven zich te laten
vaccineren.
Gemeente- De gemeenteopzichter, de heer Th. Corstens, wendt zich tot de raad met een
opzichter kwestie betreffende het opslaan van keien in de gemeentelijke asschuur. Het opslaan
van keien heeft schade aan de schuur veroorzaakt van naar schatting ƒ 150,--! .Over
deze kwestie en of het redelijk is huur voor het gebruik van de schuur te vragen, ontstaat
een uitgebreid debat. De uitslag -zo blijkt na stemming- is een afwijzing van het verzoek
van Corstens.
As en Vuilnis De heer J.F. Perquin wil een vergunning om op de as- en vuilnistaal ook hout te mogen
bergen. Ook over dit verzoek wordt uitgebreid gediscussieerd. Omdat de heer Perquin al
eerder order heeft gekregen om het hout ordelijk te bergen, welk bevel hij tot op heden
naast zich neer heeft gelegd, krijgt hij in plaats van een vergunning de last dat het hout
op 3 mei aanstaande van de as- en vuilnistaal verwijderd moet zijn.

6 juni 1873 blz.509-515
Besmettelijke Burgemeester en Wethouders van Den Haag bieden aan lijders van
ziekten besmettelijke ziekten op te nemen in hun barak tegen een verpleegprijs van 0,62½ cents
per dag. De aanbieding
838
wordt voor kennisgeving aangenomen. Het college zal ook in Leiden en Delft informeren
wat de dagprijs daar is.
Tevens zal er geïnformeerd worden naar de huur van een voor de verpleging van
besmettelijke zieken geschikte
woning.
Besmettelijke Gedeputeerde Staten hebben enige bezwaren tegen de redactie van de
ziekten Verordening op het vervoer van lijders aan epidemische ziekten. Na wijziging van artikel
2 en het laten vervallen van de artikelen 3, 5, 6 en 9 wordt de Verordening aangepast
opnieuw aan Gedeputeerde Staten aangeboden.
Wegen en voetpaden De legger van wegen en voetpaden wordt bijgewerkt en aangevuld.
Schoollokalen De schoolopziener en de inspecteur van het onderwijs hebben vastgesteld dat de
openbare lagere school te klein is en aan de eisen moet worden aangepast. De
raadsleden vinden in grote lijnen dat de inspectie zijn eisen te 'peremptoir' * heeft gesteld
en vinden de school eigenlijk groot genoeg. Er zijn tot op heden ook nog geen signalen
geweest, waaruit zou blijken dat er bijvoorbeeld gevaar voor de gezondheid van de
kinderen is. Bovendien is men van rooms-katholieke zijde bezig een nieuwe -bijzondere-
school te gaan stichten. Als die er eenmaal is, dan zal meer dan de helft van het aantal
kinderen daarnaar over gaan en lost zich het probleem vanzelf op. De inspectie krijgt dan
ook te horen dat de raad niet van zins is aan de eisen gehoor te geven en de school te
gaan uitbreiden.
Wethouder Na 22 jaar wethouder te zijn geweest wil de heer Balen van Andel ermee stoppen. Dit
onder meer vanwege zijn gezondheidstoestand en het klimmen der jaren. Zowel de
voorzitter als de beide andere leden van het college van dagelijks bestuur betuigen hun
leedwezen over dit plotselinge besluit van de heer Van Andel. Ze doen pogingen om hem
op zijn besluit terug te laten komen, of minstens het periodieke aftreden af te wachten
van aanstaande maand september. Wethouder Van Andel stelt zijn definitieve beslissing
nu uit tot de volgende vergadering.
*'peremptoir' komt van het Latijnse 'perémptio' = vernietiging. In dit kader heeft het de betekenis van: 'zonder verder uitstel'. Noot
B.I.C. Dijkman

19 juni 1873 blz.515-521
Tarieven De tarieven voor het bestellen van telegrammen blijft een heikel punt. Met name wordt er
839
nu gediscussieerd over het bestelloon voor de af te leveren telegrammen tussen het
station en de woning van de besteller. Uiteindelijk wordt er een modus gevonden en de
burgemeester krijgt volmacht het een en ander uit te werken c.q. uit te voeren.
Hulponderwijzer De heer C. Kole, hulponderwijzer, heeft een benoeming aanvaard in Delft en vraagt
eervol ontslagen te kunnen worden. Hij krijgt dit eervol ontslag per l5 juli aanstaande..
Onderwijzers De hoofdonderwijzer vraagt -mede in verband met het nu verleende eervol ontslag aan
de heer C. Kole- de jaarwedden van hulponderwijzer D. Beens en de hulponderwijzeres
J.E. Cruyff te verhogen. Met algemene stemmen krijgt de eerste nu ƒ 400,-- per jaar en
de tweede ƒ 350,-- per jaar.
School De provinciale schoolopziener heeft op 16 juni 1873 aan de hoofdonderwijzer
medegedeeld dat de laagste klas van de openbare lagere school voor meer dan 86
kinderen wordt afgekeurd. Het hoofd van de school heeft daarop 52 kinderen naar huis
gestuurd. Die krijgen nu dus geen onderwijs meer ! Direct reageren daarop een aantal
raadsleden door te zeggen, dat zij dit wel zeer ongepast vinden! Had de plaatselijke
schoolcommissie hiervan niet allereerst kennis moeten hebben? Kortom: een groep
kinderen zonder onderwijs thuis laten zitten, kan natuurlijk niet! Alle raadsleden mengen
zich in de discussie. Het ongepaste van de handelwijze van de hoofdonderwijzer wordt
later weer afgezwakt als de heer Beijnen opmerkt, dat de schoolopziener, op grond van
de wet, naar zijn mening bevoegd was zo'n bevel te geven. Er is min of meer sprake van
paniek, want waar moet het geld vandaan komen ? Kan men wellicht het potje voor een
nieuw te stichten stadhuis aanspreken? Hoe zeer de meningen en de aangereikte
oplossingen ook verdeeld zijn, over een ding is men het eens: de kinderen moeten zo
snel mogelijk weer naar school! Het preadvies van het college, inhoudende, terstond
over te gaan tot vergroting van de school en dan maar te zien uit welk potje dat zal
kunnen worden betaald, wordt met twee tegen drie stemmen verworpen. Op een voorstel
van de heer Van den Berg wordt nu het volgende besloten: Gedeputeerde Staten worden
volledig op de hoogte gebracht van de gang van zaken tot nu toe. De raad is niet
ongenegen mede te werken aan de verbetering van de bestaande toestand, maar acht
zich niet verplicht -en ook niet bevoegd- om op de wijze waarop de zaak nu is aangepakt
door te gaan. De raad wil van het besluit van de schoolopziener bij Gedeputeerde Staten
in hoger beroep gaan. De thans verwijderde kinderen moeten echter onmiddellijk weer
op school worden toegelaten. Hiertoe wordt met vier tegen één stem besloten.

11 juli 1873 blz.521-529
School De hoofdonderwijzer deelt mee dat alle kinderen weer op 20 juni op school waren.
Besmettelijke De verordening vervoer van lijders aan besmettelijke ziekten is door
ziekten Gedeputeerde Staten gewijzigd en in die gewijzigde vorm wordt ze goedgekeurd.
School Gedeputeerde Staten geven aan dat de school voor 15 augustus aanstaande moet
840
worden aanbesteed. Het college wil nu zo snel mogelijk de school met hoogstens 12
meter vergroten, met als grondslag 0,86 m2 per leerling. Met merkbare tegenzin vragen
de raadsleden zich nu af of nu in het besluit van Gedeputeerde Staten zal worden berust
en of men nu nog in beroep gaat tegen de beslissing van de schoolopziener. De
voorzitter heeft overigens al geprobeerd inlichtingen in te winnen bij de pastoor om te
weten te komen, hoe het staat met de voorbereidingen voor het stichten van een
bijzondere rooms-katholieke lagere school. De pastoor was echter helaas onbereikbaar.
De heer Versteeg geeft voorts nog in overweging de pastoor schriftelijk naar de stand
van zaken te vragen, opdat er dan ook een schriftelijk antwoord kan worden verwacht.
Dit voorstel wordt onverkort over genomen. Voorts zal nog worden bekeken in hoeverre
verplaatsing van afscheidingen in de bestaande openbare lagere school een oplossing
voor de gerezen problemen kan geven. Tot zolang wordt de zaak aangehouden.
Wijkerbrug De Wijkerbrug is in ernstige mate bouwvallig! Herstel is nodig en urgent. Weer komen de
oude overwegingen naar boven dat de gemeente eigenlijk maar weinig belang heeft bij
deze brug en de gemeenten Stompwijk, Zoetermeer en Zegwaart des te meer. Maar men
staat nu eenmaal voor een besluit, waaraan Gedeputeerde Staten destijds hun fiat
hebben gegeven en dus blijft de gemeente onderhoudsplichtig. Wel wil men proberen bij
Provinciale Staten subsidie te verkrijgen. Besloten wordt om zowel voor herstel als voor
algehele vernieuwing een bestek en een begroting te laten maken. De zaak wordt
aangehouden totdat deze plannen tot herstel en vernieuwing zijn ingediend.
Hulponderwijzer Op de vacature van de hulponderwijzer Kole zijn geen kandidaten verschenen. Oorzaak
is de te lage aangeboden salariëring. Bovendien is het de voorzitter ter ore gekomen, dat
ook de heer Beens naar een andere betrekking uitkijkt. Volgens de heer Beijnen krijgen
de onderwijzers in Wassenaar thans ƒ 450,-- per jaar. Zelfs voor een bedrag van ƒ 425,--
krijgt men geen onderwijzer meer op de school. Het eind van het lied is dat alle
onderwijzers nu ƒ 450,- per jaar zullen gaan krijgen.

Vervolg van: 11 juli 1873 blz.521-529
Gemeente- De Gemeenteopzichter de heer Th. Corstens is op 20 juni overleden. De
opzichter heer P.W. de Zwart volgt hem op als gemeenteopzichter. Er komt nu geen adjunct-
opzichter meer.
841

18 juli 1873 blz.529-535
School De voorzitter deelt mee dat hij persoonlijk de pastoor heeft gesproken en hem de brief
842
heeft overhandigd met de vraag, hoe het met de stichting van de bijzondere school is
gesteld. De pastoor kan of wil echter niets zeggen en zich ook nergens toe verbinden.
School Nu komt de kwestie van het vergroten van de lagere school weer in volle omvang op
tafel. De gemeenteopzichter heeft medegedeeld dat er op de school plaats is voor 195
leerlingen, terwijl er volgens de statistische gegevens nu 288 leerlingen de school
bezoeken. Het college houdt nu onverkort vast aan hun eis dat de school met 12 meter
moet worden uitgebreid. De raad probeert hier en daar nog iets af te dingen, onder
andere over de norm van 0,60 m2 of 0,80 m2 per leerling. De laatste schijnt een
ministeriële norm te zijn. Het voorstel van Burgemeester en wethouders, om zich volledig
aan de wettelijke normen vast te houden en de school met 12 meter uit te breiden wordt
nu aangenomen. Burgemeester en wethouders moeten echter vóór 15 augustus
bestekken, tekeningen en begrotingen op tafel kunnen leggen.
Bruggen De bouwvallige toestand van de Wijkerbrug komt nu ter sprake. De gemeenteopzichter
adviseert tot algehele vernieuwing, maar de raad wil niet blind varen op zijn advies.
Diverse leden hebben nog adviezen aan andere deskundigen gevraagd, maar daarmede
komen ze nog steeds niet veel verder. Na veel over en weer gepraat wordt uiteindelijk
besloten om onafhankelijke adviezen in te wachten van een aantal deskundigen: de heer
K. Spruyt uit Voorburg, de heer J. Paul uit Zevenhuizen en de heer N. Exalto te
Rotterdam. Zij moeten op deskundige wijze aantonen dat een algehele vernieuwing van
de Wijkerbrug echt nodig is. Voorts moeten zij aangeven of bij eventueel herstel met een
betonconstructie kan worden volstaan.
Bruggen De Voorburger brug valt blijkbaar mee. Wel is er aan de kant waar Delfland voor
verantwoordelijk is een grote hoeveelheid kolengruis gestort, tegen de oprij aan de
Stompwijkse kant. De voorzitter zegt echter geen klachten te hebben ontvangen, maar hij
zal desondanks de gemeenteopzichter vragen ook ernstig naar deze brug te kijken en
advies daarover uit te brengen.
Hulponderwijzer Ook de heer D. Beens wil ontslag als hulponderwijzer op de openbare lager school en
wel per 14 augustus aanstaande. Zijn verzoek wordt ingewilligd. Hij krijgt zijn ontslag
eervol.

1 augustus 1873 blz.535-538
Raadslid In een brief d.d. 20 juli 1873 deelt de heer B. Barkeij mede dat hij zijn benoeming als
843
raadslid aanneemt. Maar in een daaropvolgende brief d.d. 30 juli 1873 deelt hij mede dat
hij op zijn eerder geschreven besluit terugkomt en de benoeming toch niet aanvaart.
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1872 wordt goedgekeurd.
School De Gemeenteopzichter heeft een tekening en een rapport gemaakt over het vergroten
van de school. De raad is echter tegen het aanbrengen van een zinken dak. Men wil net
als bij de rest van het gebouw weer pannen op het dak. De aanbesteding zal publiekelijk
geschieden.

16 augustus 1873 blz.539-547
Raadsleden De heren van Vronesteyn en A.B. Barkley delen schriftelijk mede hun benoeming als
raadslid aan te nemen.
Wijkerbrug De aangewezen deskundigen hebben een onderzoek ingesteld naar de toestand van de
844
Wijkerbrug. Deze is niet direct alarmerend. Maar te zijner tijd zal de brug wel vernieuwd
moeten worden. Het over de brug opgemaakte rapport wordt ook aan Stompwijk
gezonden, want deze gemeente heeft immers over de huns inziens slechte toestand van
de brug aan de bel getrokken.
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de nieuw benoemde raadsleden A.J. Baesjou van Vronesteijn en
B. Barkey zijn onderzocht en in orde bevonden. Burgemeester B. Barkey geeft de
voorzittershamer tijdelijk in handen van wethouder L.C. Beijnen en verlaat de
vergadering. Na terugkomst wordt besloten de beëdiging en installatie de eerste dinsdag
van september te laten plaats vinden.
Onderwijzers Gerrit Reeman, thans hulponderwijzer te 's-Gravenhage en Gijsbert Verdam,
hulponderwijzer te Rijswijk, worden benoemd tot hulponderwijzers aan de openbare
lagere school, tegen een jaarwedde van ƒ 450,--. Zij krijgen daarbij overigens de
verplichting binnen de gemeente Voorburg te wonen..
Wegen en voetpaden Bij het vaststellen van de legger van wegen en voetpaden wordt vooral gediscussieerd
over het wel dan niet opnemen van de Binckhorstlaan op die legger. Drie
belanghebbenden hebben reeds geprotesteerd en gevraagd die weg niet op te voeren.
Na enig debatteren wordt aldus besloten.
Hierna gaat de raad achter gesloten deuren verder
BESLOTEN VERGADERING V A N 16 AUGUSTUS 1873
School Gisteren, 15 augustus, heeft de openbare aanbesteding plaats gevonden voor de
uitbreiding van de school. Er hebben zes aannemers op ingeschreven. De laagste
inschrijving beliep een bedrag van ƒ 5.138,-- en de hoogste ƒ 8.150,--. Na intensief
overleg met de gemeenteopzichter wordt op zijn advies het werk gegund aan de laagste
inschrijver, de heer W. Perquin te
's-Gravenhage. De gemeenteopzichter ontvangt overigens voor zijn toezicht een
beloning van 5% van de aanneemsom, hetwelk nu wordt afgerond op ƒ 250,--. In de
hierna openbare vergadering zal over het besprokene mededelingen worden gedaan.
De raad gaat weer in het openbaar verder.

Vervolg van: 16 augustus 1873 blz.539-547
School De openbare lagere school wordt vergroot en het werk wordt gegund aan de laagste
inschrijver, de heer Wouter Perquin, meestertimmerman te
845
's-Gravenhage en wel voor een bedrag van ƒ 5.138,--. De gemeenteopzichter krijgt voor
zijn toezicht een premie van afgerond ƒ 250,--.
School Teneinde de benodigde fondsen te vinden om de uitbreiding van de school te kunnen
financieren, wordt onder meer een inschrijving op het Grootboek van ƒ 8.900,-- te gelde
gemaakt. Dit fonds was eigenlijk bestemd voor de te zijner tijd te stichten nieuwe
raadhuis.
Volksvermaak Hare Majesteit de Koningin heeft een prijs ter beschikking gesteld voor de harddraverij.
Het raadslid van der Berg stelt, dat nu ook de gemeente niet kan achter blijven en iets
moet doen en stelt voor een prijs van ƒ 50,-- ter beschikking te stellen.. De voorzitter is
zeer ingenomen met dit voorstel. De raad stemt hiermee in, op voorwaarde dat uiteraard
Gedeputeerde Staten hieraan hun goedkeuring hechten.
Erepoort Nu deelt van der Berg nog mee dat hem een circulaire is gegeven waarin men van plan
is een ereboog op te stellen als huldebetoon aan de Burgemeester. Hierop volgt een
brede discussie. De Burgemeester wil per se geen poort te zijner ere. Mocht men dit toch
overwegen en aan burgemeester en wethouders daarvoor toestemming vragen, dan
dient die boog terstond afgebroken te worden. Als de erepoort ter ere van de
feestcommissie of de harddraverij wordt opgesteld, dan is het wat anders. Zo zij het!

30 augustus 1873 blz.547-548
Onderwijzers Burgemeester en wethouders van Rijswijk delen mede dat aan de hier als
846
hulponderwijzer benoemde heer G. Verdam niet eerder dan met ingang van 1 oktober
eervol ontslag kan worden verleend van zijn functie in Rijswijk. Besloten wordt hierin te
berusten.
Schoolbibliotheek Een ingezetene, die onbekend wenst te blijven, stelt ƒ 100,-- ter beschikking als
grondslag voor een schoolbibliotheek. De gift wordt in dank aanvaard en de
hoofdonderwijzer wordt gemachtigd het bedrag voor dit doel aan te wenden.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting over 1874 ligt ter inzage. Een moeilijkheid vormt de
begraafplaats, waarvan men nog onzeker is wanneer de grond moet worden betaald.
Volksvermaak De voorzitter brengt aan de raad de dank over van de Commissie van volksvermaak voor
het beschikbaarstellen van de gemeentelijke prijs van ƒ 50,--.

2 september 1873 blz.549-551
Raadsleden De heren A.J. Baesjou van Vronesteyn en A.B. Barkey, worden als raadslid geïnstalleerd
en beëdigd.
Schoolbibliotheek De heer mr. Six maakt aanmerkingen op de afhandeling van de gift voor het stichten van
847
een schoolbibliotheek. De raad had burgemeester en wethouders moeten machtigen de
gift van ƒ 100,-- te aanvaarden en het college had de gever moeten bedanken. De heer
Van den Berg merkt hierbij snedig op, dat men bezwaarlijk een onbekende gever kan
bedanken! Als het college gemachtigd was de gift te aanvaarden, dan heeft de gemeente
ook het beheer over de schenking. En dan hoeft de hoofdonderwijzer zich ook niet
ongevraagd op de voorgrond te stellen! Geheel conform het voorstel van de heer Six
wordt besloten.
Wethouder De heer Balen van Andel is geen raadslid meer. De heer J. Versteeg wordt als zijn
opvolger tot wethouder
gekozen. Hij maakt echter gebruik van de bevoegdheid ex artikel 85 van de
Gemeentewet.

5 september 1873 blz.551-553
Wethouder De heer J. Versteeg neemt opeens zijn benoeming niet aan. Bij de nu gehouden
848
verkiezing wordt de heer Van den Berg aangewezen met 4 van de 7 stemmen. Van den
Berg maakt echter eveneens gebruik van de bevoegdheid ex artikel 85 van de
Gemeentewet.
Wethouder Het raadslid Versteeg brengt naar voren dat in de vorige vergadering verzuimd is de
scheidende wethouder Balen van Andel te bedanken voor zijn inzet gedurende 22 jaar
wethouderschap. Mr. Six vindt deze waardering wel een beetje laat! Er wordt een
commissie van drie leden benoemd, bestaande uit de heren Beynen, Versteeg en Six.
Intussen verlaat de heer Baesjou de vergadering.(Hij heeft immers niet gediend onder
het 'bewind' van heer Balen van Andel. BIC) Nadat de heer Van Andel heeft laten weten,
dat hij de commissieleden nu direct kon ontvangen, verlaten de drie genoemde heren
eveneens de vergadering. Eenmaal teruggekeerd deelt de heer Van Beijnen mee dat hij
het leedwezen van de raad te kennen heeft gegeven om het afscheid van de heer Balen
van Andel en de heer Versteeg brengt de dank van de heer Balen van Andel voor de
attentie over. De voorzitter bedankt de drie raadsleden voor hun moeite.

11 september 1873 blz.553-555
Wethouder Ook de tijdens de vorige vergadering gekozen heer Van den Berg bedankt voor de eer
849
van het wethouderschap. Na stemming blijkt het nieuwe raadslid de heer Baesjou van
Vronesteyn, de meeste stemmen te hebben vergaard. Laatstgenoemde is echter niet
aanwezig en zijn verkiezing zal hem nu schriftelijk worden medegedeeld.
School Gedeputeerde staten hebben het financieringsplan voor uitbreiding van de lagere school
goedgekeurd, maar hebben toch een opmerking. Het college kan zich niet verenigen met
het gestelde in de considerans als zou het stichten van een nieuw gemeentehuis niet
noodzakelijk zijn.
Begraafplaats Het Koninklijk Besluit om de Onteigeningswet toe te kunnen passen bij het verkrijgen van
de voor een nieuwe begraafplaats benodigde grond, is ontvangen. Alle in het werk
gestelde pogingen om met de eigenaren en eigenaressen van de gronden tot een
minnelijke schikking te komen hebben schipbreuk geleden. Burgemeester en wethouders
zullen nu drie personen aanwijzen, die belast zullen worden met het op deskundige wijze
schatten van de waarde der te onteigenen gronden. Deze drie personen, de heren J.B.
Maxwills te 's-Gravenhage, Jacobus de Koning te Veur en Hendrik Borsboom te
Voorburg, zullen daartoe door de kantonrechter, de heer mr. A. Six worden beëdigd.
Raadkamer Mr. Six wil het college van dagelijks bestuur drie weken de tijd geven om met de nieuwe
eigenaar van "De Zwaan" een huurcontract te regelen voor de raadkamer en de
secretarie. De heer Beijnen wil echter een periode van vijf jaar en, wil de eigenaar hier
niet mee akkoord gaan dan voor tien jaar ineens. Aldus wordt besloten.
Wethouder De heer v.d. Berg vraagt of de heer van Andel wel volgens het rooster zijn ambt als
wethouder heeft waargenomen. Hij wordt, met name door de heer mr. Six, gerust
gesteld. Alles is legaal verlopen.

17 september 1873 blz.556-562
Wethouder Ook de heer Baesjou van Vronesteyn ziet af van het wethouderschap.
Begraafplaats De heer Maxwills heeft bedankt om als taxateur te worden aangesteld. Er worden maar
850
liefst negen kandidaten voor deze taxatiewerkzaamheden genoemd. Een aantal wordt te
licht bevonden en uiteindelijk valt de keus op de heer D.J. Klink te Voorburg en mocht
deze weigeren dan de heer J.J. de Jager, of, als ook deze mocht weigeren de heer De
Wijs uit 's-Gravenhage.
Heilige Geest Armen In een zeer omslachtig en vooral lang verhaal debatteren de raadsleden over de
overschrijvingen van de kapitalen van de opgeheven Heilige Geest Armen. Er wordt zelfs
een decreet van koning Lodewijk Napoleon uit 1808 bij gehaald. Er dreigen kapitalen
voor de gemeente verloren te gaan. Goed beschouwd komen de raadsleden er niet echt
uit en ze besluiten alle hierop betrekking hebbende stukken te verzamelen en de zaak in
z'n geheel aan Gedeputeerde Staten voor te leggen.

Vervolg van: 17 september 1873 blz.556-562
Wethouder Aangezien ook de heer Baesjou van Vronesteijn heeft bedankt voor de eer van het
851
wethouderschap, dienen de raadsleden nu weer voor een nieuwe wethouder te
stemmen. De heer Versteeg behaald een krappe meerderheid met twee stemmen, de
heer Van den Berg krijgt één stem, terwijl er ook nog eens twee blanco biljetten worden
ingeleverd. Op de vraag van de voorzitter of de heer Versteeg uiteindelijk zijn benoeming
wil aanvaarden stemt hij weliswaar toe, maar niet dan nadat hij een lange rede voor de
raadsleden ten beste geeft. De heer Versteeg bedankt voor het in hen gestelde
vertrouwen, maar, zegt hij, het is een zeer zware taak, vooral om opvolger te zijn van de
heer Balen van Andel, die maar liefst 22 jaar onafgebroken wethouder was. Bovendien
zal hij, gezien zijn leeftijd, ook nog eens moeten fungeren als loco-burgemeester. Hij
moet zich dus echt van de medewerking van zowel de burgemeester, als de wethouders
als van de raadsleden verzekerd weten. De voorzitter zegt hem die loyaal toe, waarop de
heer Versteeg zijn benoeming zegt te aanvaarden. De heer Van den Berg zou hem
graag gelukwensen, maar kan dat niet, vanwege het feit dat slechts twee leden op de
heer Versteeg hebben gestemd. De heer Six kan het evenmin, omdat de heer Versteeg
ooit gezegd zou hebben dat hij nooit en te nimmer tijdens het leven van wethouders
Balen van Andel, diens plaats zou willen innemen. De heer Versteeg zegt nu, dat de heer
Six zijn woorden uit de juiste context heeft gehaald. De heer Van den Berg hoopt nu dat
het optreden van de nieuwe wethouder aanleiding zal zijn om de band en de
eensgezindheid binnen de raad te verbeteren. Daaraan heeft het de afgelopen tijd nogal
eens ontbroken en dat zou de schuld zijn van de burgemeester. De burgemeester gaat
hier niet op in, maar spreekt slechts de hoop uit dat het aantreden van de nieuwe
wethouder bij zal dragen tot herstel van de goede harmonie. Overigens, zo gaat de
voorzitter verder, heeft de hulpprocureur te kennen gegeven dat de gemeente op de
goede weg is met de onteigening van de gronden voor de nieuwe begraafplaats........
Raadsvergadering De heer v.d. Berg richt zich nu tot het nu nieuw gevormde college van burgemeester en
wethouders. Er is veel achterstallig werk ! Onder andere de zaak Hoffman en de zaak
Savalle. Voorts de zaak van de nieuwe politieverordening. De voorzitter repliceert dat de
zaak van de nieuwe politieverordening aan een raadscommissie zal worden opgedragen.
Hij blijft echter alles scherp in het oog houden.
Ambtenaar De heer Versteeg wordt tot ambtenaar van de burgerlijke stand gekozen. De Burgerlijke
Stand heer Six neemt de
gelegenheid te baat eveneens voor die functie te bedanken. In zijn plaats wordt nu de
heer Beijnen aangewezen.

Wethoudersverkiezing Overzicht van het verloop van de verkiezingen voor de vervulling van de
.
wethoudersvacature, ontstaan na het bedanken van de heer A. Balen van Andel.
02-09-1873:Versteeg 6 Van den Berg 1
03-09-1873: Versteeg bedankt
05-09-1873:v.d.Berg 4 Versteeg 3
06-09-1873:v.d.Berg bedankt
11-09-1873:Baesjou 4 Versteeg 2
14-09-1873:Baesjou bedankt
17-09-1873:Versteeg 2 Van den Berg 1 Blanco 2
17-09-1873:Versteeg neemt na lang aarzelen de functie aan
852

2 oktober 1873 blz.1-8
Wijkerbrug De Dijkgraaf heeft ingestemd met de aan de Wijkerbrug aangebrachte versterkingen.
Begraafplaats De heer Klink deelt schriftelijk mede te bedanken voor de eer de gronden voor de aan te
leggen nieuwe begraafplaats te taxeren.
Burgemeester De Commissaris des Konings deelt mede dat de heer Barkey met ingang van 25
853
september 1873 eervol is ontslagen als burgemeester van Voorburg en benoemd is tot
burgemeester van Druten.
Begraafplaats De getaxeerde bedragen voor de te onteigenen gronden voor de aanleg van de
algemene begraafplaats vallen tegen. Er wordt langdurig over gesproken De discussie
handelt voornamelijk over het niet van toepassing zijn van artikel 40 van de
Onteigeningswet. Hierdoor heeft men te maken met de werkelijke waarde en niet met de
denkbeeldige waarde en de belangen van derden. Dat zij anders zijn als de rechter
hierover een uitspraak zou doen. De raad besluit aan de procureur op te dragen de
gronden voor het uiteindelijke -afgeronde- bedrag van ƒ 13.800,- te verkrijgen. De
waarde van de grond wordt dan gesteld op ƒ 12.000,--, de opstal op ƒ 1.500,-- en de
bomen op ƒ 291,--.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting van 1873 moet worden bijgesteld, mede in verband met de voor
de aankoop van gronden (voor de begraafplaats) benodigde gelden..
Schatters Aan de kantonrechter te Voorburg zal een bedrag van ƒ 8,69½ worden vergoed voor de
beëdiging van de taxateurs en de taxateurs zelf krijgen elk een beloning van ƒ 20,--.

Vervolg van: 2 oktober 1873 blz.1-8
Geldlening Er moet een geldlening worden afgesloten ter financiering van de aan te leggen
854
begraafplaats. De Maatschappij voor Gemeente-Crediet kan geld lenen voor 40 jaar
tegen een rente van 6 3 /16 %. De burgemeester heeft intussen nog de heer Hoffmann
benaderd om geld op langere termijn te lenen, maar tevergeefs. De heer Van den Berg
daarentegen heeft hieromtrent de heer Vriese bereid gevonden om een bedrag van
ƒ 30.000,- te willen lenen tegen een rente van 5%. De jaarlijkse aflossing zou dan
ƒ 2.000,-- moeten zijn. De heer Vriese is dan bereid de eerste helft van het bedrag te
storten per januari en de andere helft drie maanden later. Men is de heer Vriese duidelijk
dankbaar voor dit gebaar, maar wil toch nog niet direct tot besluiten komen. Zou het
bedrag van ƒ 30.000,- wel genoeg zijn en is een aflossing van ƒ 2.000,- niet wat veel? En
bovendien, we praten nu wel over die geldlening, wat niet eens op de convocatie stond
en ten overvloede: er drie raadsleden afwezig! Het is dus beter een nieuwe convocatie
uit te schrijven en dan pas te beslissen. Het laatste wordt besloten.
Raadkamer Het huurcontract voor de raadkamer en de kamers voor de secretarie lopen aan het eind
van dit jaar af. De raad besluit het huurcontract, zoals die bij de vorige eigenaar gold,
over te nemen met een aantal wijzigingen. In plaats van een bepaalde aangewezen
kamer zal steeds een derde, behoorlijk gemeubileerde kamer ter beschikking van het
gemeentebestuur moeten staan. De huur zal ƒ 300,-- zijn, halfjaarlijks te voldoen. De
eigenaar van logement De Zwaan, de heer Cornelis Wafelbakker, dient de vertrekken
steeds een uur te voren klaar te maken en behoorlijk te verwarmen. De kosten van het
zegel van het huurcontract komen voor de helft ten laste van de huurder en voor de
andere helft voor die van de verhuurder.
Heilige Geest Armen De regeling wat er moet gebeuren met de rente en kapitalen van het opgeheven
Burgerlijk Armbestuur, wordt wel wederom op tafel gelegd, maar de raad besluit dit in
handen te geven aan de nieuw optredende burgemeester, zodra die is beëdigd.
Besmettelijke ziekten Gedeputeerde Staten eisen op korte termijn een voorziening in de huisvesting van lijders
aan besmettelijke ziekten. Zij willen zelfs vóór 15 oktober aanstaande uitsluitsel. Er is
haast bij de inrichting van een lokaal voor epidemische zieken. Een aantal aanbiedingen
passeren de revue, die echter alle van tafel worden geveegd. De heer mr. Six komt
tenslotte met een huisje aan de Bruine Hengstslop dat de gemeente van hem kan kopen
voor een bedrag van ƒ 450,--. Het huisje zou groot genoeg zijn en bovendien hoopt men
thans van een epidemie van de cholera verschoond te blijven. In de eerstvolgende
vergadering zal hierover een besluit worden genomen.

Vervolg van: 2 oktober 1873 blz.1-8
Raadslid De heer Six betreurt het dat de heer Barkey niet aanwezig is. Hij wil een commissie
855
benoemen om afscheid te kunnen nemen van de heer A.B. Barkey. De loco-
burgemeester zegt dat de heer Barkey er nu alleen niet is omdat hij beëdigd wordt. Hij
blijft voorshands nog ingezetene en hij heeft hem verzocht zijn mandaat als raadslid zo
lang mogelijk te behouden. Hiermede is de heer Six tevreden gesteld!

6 oktober 1873 blz.8-11
Geldlening De gemeente kan geld lenen voor het aanleggen van de begraafplaats van de
856
Rotterdamse Bank, maar men vindt de aflossing van ƒ 1.500,- per jaar te hoog. Het
dagelijks bestuur zal vragen of de eerste tien jaar met een aflossing van ƒ 1.000,-- per
jaar kan worden volstaan.
Besmettelijke ziekten Het voorstel van de heer mr. Six om van hem een huisje te kopen in de Bruine
Hengstslop stuit op bezwaren. Het huisje is namelijk in een zeer volkrijke buurt gelegen.
De heer Baesjou van Vronesteijn is het daar helemaal mee eens, maar de heer Six merkt
op, dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat er ooit patiënten zullen moeten worden
ondergebracht. Het beste is om Burgemeeester en wethouders hieromtrent advies aan
Gedeputeerde Staten te laten vragen, omdat men geen andere geschikte plaats weet te
vinden..
Begraafplaats De procureur, mr. H.L. Troost, doet een opmerking over het bestaan van een schuur op
het te onteigenen stuk grond voor de begraafplaats. Hij stelt voor om het in de vorige
vergadering vastgestelde bedrag van ƒ 13.800,- nu te brengen op ƒ 14.960,--. Dan is de
gemeente tenminste ook hiervan de eigenaar. Wat er met de huurder van de schuur
moet gebeuren is een zaak van de huidige eigenares. Genereus rondt de raad dit bedrag
nu af op ƒ 15.000,--. De voorzitter heeft nog pogingen in het werk gesteld om over de
zaak van de onteigening een rechtskundig advies te verkrijgen, maar helaas tevergeefs.
De heer Van den Berg is vierkant voor het vragen van een rechtskundig advies, maar de
heer Beijnen daarentegen is tegen. In de notulen wordt geen melding gemaakt dat over
dit voorstel gestemd is.
Schoolgebouw Er zijn wat problemen voor wat betreft de toegankelijkheid van de school. Een stuk van
het schoolslop moet worden gedempt en de kade enigszins verbreed. De raad wil echter
ook deze zaak voorshands laten rusten en aldus wordt ook besloten. Overigens niet dan
nadat de gemeenteopzichter nog een veeg uit de pan krijgt, dat hij dit niet eerder heeft
aangekaart, zodat het in de begroting had kunnen worden vermeld.

15 oktober 1873 blz.11-16
Schoollokalen De heer B.Z. van der Heijden mag als laagste inschrijver de schoolbanken leveren en
wel voor een bedrag van
857
ƒ 180,41. De heer Arie van Santen mag als laagste inschrijver steenkolen voor de
school leveren tegen een
bedrag van ƒ 1,45 per hectoliter.
Geldlening De Rotterdamse Bank gaat niet akkoord met een geldlening waarvan de aflossing bij
wijze van annuïteiten
t.b.v. begraafplaats plaats vindt. Daarentegen heeft het raadslid Van den Berg meegedeeld, dat de heer
Vriese wel akkoord gaat met de voorwaarden voor een geldlening. Van hem wordt nu
een bedrag geleend van ten hoogste ƒ 30.000,-- tegen een rente van 5% per jaar.
Dankbetuiging De voorzitter stelt nu voor om de heer F.A. Vriese te bedanken voor zijn bereidwilligheid,
niet alleen vanwege zijn bereidheid geld te verstrekken aan de gemeente, maar ook
omdat hij de andere voorwaarden direct heeft geaccepteerd. Hierover ontstaat een
discussie. De een vindt het alleszins gepast de heer Vriese te bedanken, maar de ander
vindt dat het eigenlijk welbegrepen eigenbelang is en dan gaat een dankbetuiging veel te
ver. En de stelling als zou de heer Vriese Voorburg gered hebben gaat deze raadsleden
helemaal te ver! Uiteindelijk wordt het voorstel De Vriese officieel te bedanken met vijf
tegen twee stemmen (die van Barkey en Baesjou) aangenomen.
Besmettelijke Er is een huisje gevonden aan het Wielemakersslop, dat de eigenaar W. van
ziekten den Ameele te huur aanbiedt voor een bedrag van ƒ 1,-- per week. Maar, merkt de heer
Six op, dit huisje is eveneens in een zeer volkrijke buurt gelegen. De raad wimpelt dit
bezwaar af door te stellen dat het hoogstwaarschijnlijk toch nooit voor het doel gebruikt
zal hoeven te worden. Nu heeft men ten minste aan de wettelijke vereisten voldaan.
Burgemeester De voorzitter leest een brief voor van de commissaris des konings, waarin de benoeming
bekend gemaakt wordt van de heer mr. J.N.A. Bucaille als nieuwe burgemeester van
Voorburg.
De heren mr. A. Six en J.A. Baesjou van Vronesteyn mogen nu de nieuwe burgemeester
gaan ophalen om hem de vergadering binnen te leiden. In het bijzijn van de nieuwe
burgemeester wordt de scheidende burgemeester bedankt voor zijn werk in Voorburg en
hem het beste toegewenst als burgemeester van Druten. De scheidende burgemeester
dankt op zijn beurt en neemt dan afscheid van alle aanwezige raadsleden.

Vervolg van: 15 oktober 1873 blz.11-16
Burgemeester De heer mr. J.N.A. Bucaille wordt nu als burgemeester geïnstalleerd en welkom geheten.
858
De nieuw benoemde dankt en roept de raadsleden op hem hun medewerking te
verlenen. Hij wordt daarna tevens benoemd als Ambtenaar van de Burgerlijke Stand.
Daarna wenst ook de heer Barkey de nieuwe burgemeester het beste toe.

29 oktober 1873 blz.16-22
Verlichting De heer Bleuland van Oordt uit enige klachten over de verlichting binnen de gemeente
859
en vraagt om meer en beter toezicht van politie en veldwachters. De veldwachters zijn
hieromtrent geïnstrueerd.
Geldlening De heer F.A. Vriese te Amsterdam verklaart zich schriftelijk bereid om onder de gestelde
voorwaarden ƒ 30.000,-- aan de gemeente te lenen. Dit kapitaal is nodig voor de aanleg
en inrichting van de nieuwe algemene begraafplaats.
Schadevergoeding Het schoolhoofd heeft bij de gemeente een klacht ingediend over het verdwijnen van zijn
tuin. Door de aanbouw van een nieuw lokaal moet hij het voortaan zonder tuin doen. Hij
vraagt nu om indemnisatie oftewel schadeloosstelling. Alhoewel enige raadsleden
argumenten over het toch al zo dure onderwijs opperen, vindt men het toch billijk het
schoolhoofd tegemoet te komen. Hij hoeft voortaan wat minder personele belasting te
betalen. Overigens geldt deze tegemoetkoming alleen voor het huidige schoolhoofd ,
maar niet voor zijn toekomstige opvolgers.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1874 wordt puntsgewijs besproken. De heren Versteeg en Van
den Berg dringen aan op een zuinig beleid in verband met de hoge kosten van de aanleg
van de nieuwe algemene begraafplaats. De post voor het onderhoud van straten en
pleinen wordt dan ook met ƒ 800,-- verminderd. De bijdrage voor de instandhouding van
de schoolbibliotheek van ƒ 50,-- wordt geheel geschrapt.
Uiteindelijk wordt de begroting vastgesteld met een batig saldo van ƒ 0,36!
Begraafplaats De procureur mr. H.L. Troost te 's-Gravenhage legt een nota over van de Weduwe
Heppener over de aankoop van de voor de begraafplaats benodigde grond van
uiteindelijk ƒ 18.500,--. In dat bedrag is dan ook ƒ 1.100,-- begrepen voor de niet
aangewezen overschietende stukjes grond. Het indienen van deze nota is een gevolg
van een verzoek van de procureur om meer gedetailleerde opgave over de uiteindelijk
geboden ƒ 15.000,- voor het geheel. De raad vindt het nodig direct hierop te reageren en
niet weer een advies van het college van dagelijks bestuur af te wachten. De voorzitter
adviseert dat, als de eigenaresse het aanbod van ƒ 15.000,-- bij minnelijke schikking
accepteert, dan de resterende stukjes grond voor nog een bedrag van ƒ 1.100,-- aan te
kopen. Als zij daar niet toe bereid is dan blijft het bod ƒ 15.000,--. Het voorstel van de
voorzitter wordt door de raad overgenomen.

Vervolg van: 29 oktober 1873 blz.16-22
Dempen sloten Een deel van het zogenoemde schoolslop moet worden gedempt en de kademuur moet
860
worden verlengd. Dit om een betere toegang tot het achter de school gelegen
gemeentemagazijn te verkrijgen. De raadsleden discussiëren hierover en vragen of het
niet beter is het verlengde stukje kademuur van hout op te trekken. Maar aangezien daar
veelal keien en dergelijke worden gelost kiest men toch voor een meer definitieve en
onderhoudsvrije oplossing: een stenen stukje kademuur. Voor het een en ander zal aan
het Hoogheemraadschap van Delfland toestemming worden gevraagd.
School De aannemer, belast met het uitbreiden van de openbare lagere school, vraagt om op
een later tijdstip de uitbreiding op te mogen leveren. Een tweetal raadsleden is nog wel
bereid hem veertien dagen uitstel te geven, maar de voorzitter stelt dat de aannemer
ruim van tevoren wist op welke datum het werk moest worden opgeleverd en wil van
geen uitstel weten. Het gevoelen van de voorzitter wordt gevolgd en dit wordt schriftelijk
aan de aannemer medegedeeld.

14 november 1873 blz.23-27
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting over 1873 is door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
Raadsleden De heer A.B. Barkey deelt in een op 3 november 1873 gedateerde brief mede voor het
861
raadslidmaatschap te bedanken. In de nu ontstane vacature zal op 2 december
aanstaande worden voorzien en -mocht er een herstemming nodig zijn- dan zal die op 16
december plaats vinden.
Sloten Gedeputeerde staten dringen aan op het intrekken van de door de raad op 28 maart en
13 mei 1872 vastgestelde Verordening op het onderhoud van vaarten en sloten. Tevens
is in afschrift een brief bijgevoegd van de minister van binnenlandse zaken. Dit alles is
een gevolg van de door de heer Hoffmann bij de koning ingediend bezwaarschrift. De
raad besluit voor deze aandrang van bovenaf te buigen en stelt -na enige discussie- een
nieuwe Verordening vast. Deze Verordening heet: "Verordening op het maken en
onderhouden van sloten en vaarten in de "gemeente Voorburg, voor zover die gelegen
zijn in de kom van die "gemeente of met de zodanige hiermede in verband staan en als
"waterafvoer dienen naar de Broeksloot en de Leidsche Trekvaart, "alsmede die gelegen
langs de openbare wegen, allen voor zoverre de "boezem van Delfland betreft."
Hierna gaat de raad achter gesloten deuren verder

BESLOTEN VERGADERING V A N 14 NOVEMBER 1873
Begraafplaats De procureur heeft namens mevrouw de weduwe Heppener medegedeeld dat
862
laatstgenoemde bereid is de benodigde gronden voor een bedrag van ƒ 13.791,-- te
verkopen. Maar omdat de weduwe geen schikking heeft kunnen maken met de huurders
komt er nog eens een bedrag van ƒ 2.100,-- bij. Dat is in totaal ƒ 940,-- meer dan de
gemeente bereid was uit te trekken. Als de gemeente die ƒ 2.100,-- bereid is te betalen,
dan betekent dat, dat de gemeente verder met die huurders zit opgescheept. Zo niet dan
moeten de huurders zich met de weduwe Heppener blijven verstaan. De rechten van de
huurders lopen nog ruim twee jaar, te weten tot Kerstmis 1875 en zij betalen ƒ 350,-- per
jaar. Als de gemeente nu de aanleg van de begraafplaats met twee jaar uitstelt en in
1876 daadwerkelijk begint, dan is de gemeente het gevraagde bedrag van ƒ 2.100,-- niet
verschuldigd en vangt bovendien nog 2 x ƒ 350,-- aan huur. Totaal is dat dan een
voordeel van ƒ 2.800,--.Naar aanleiding van het vorenstaande wordt een raadsvoorstel
opgemaakt, waarbij aan Gedeputeerde Staten om uitstel van de aanleg van de
begraafplaats wordt gevraagd tot ultimo 1975.
De raad gaat weer in het openbaar verder.
Begraafplaats Het besluit van de besloten vergadering om via minnelijke schikking de gronden te
verkrijgen en bovendien nog een financieel voordeel te behalen, wordt openbaar
gemaakt. Gevolg van het gevraagde uitstel is tevens dat het oude kerkhof rond de Oude
Kerk pas ultimo 1875 gesloten wordt.
Politie Mr. Six richt zich speciaal tot de burgemeester, als hoofd van de politie. De veldwachters
maken slordig proces verbaal op en ontvangen geld van de kopers van vlees bij de
onteigening van vee wegens longziekte. De heer Versteeg licht de gang van zaken bij
het onteigenen van vee toe. De heer Van den Berg merkt echter op dat dit een
aangelegenheid is, waarbij niet de belangen van de gemeente zijn betrokken en dat de
raad er dan ook niets mee te maken heeft.

28 november 1873 blz.27-31
Huis van Bewaring De gemeentelijke bijdrage voor het kantonnale huis van bewaring bedraagt over 1874
ƒ 10,78½.
Demping sloten Dijkgraaf en Hoogheemraden van Delfland hebben vergunning verleend om een deel van
het zogenoemde Schoolslop te dempen en de kademuur ter plaatse uit te breiden.
Begraafplaats De aankoop van grond voor de begraafplaats heeft heel wat voeten in de aarde.
863
Gedeputeerde Staten zijn namelijk niet bereid om voor twee jaar uitstel te verlenen. Dat
houdt in dat én met de eigenares van de grond en de huurders verder onderhandeld zal
moeten worden. In ieder geval wordt besloten om de grond van de weduwe Heppener te
kopen voor een bedrag van ƒ 13.791,-- en mocht het zo uitpakken dat aan de
schadevergoeding van de ƒ 2.100,- niet valt te ontkomen, ook dit bedrag op tafel te
brengen. Maar wel zal worden getracht met de huurders zodanig te onderhandelen dat
men tot lagere bedragen komt.
Sloot achter Herenstraat De sloot achter de Herenstraat laat veel te wensen over. Daar zal binnenkort wel
verbetering in komen. Particulieren die dan klachten hebben kunnen, op grond van de
nieuwe Verordening op de vaarten en sloten, die dan kenbaar maken aan het dagelijks
bestuur van de gemeente.

18 december 1873 blz.31-38
Geldlening De heer Vriese te Amsterdam deelt in een brief van 12 december 1873 mee dat per 3
864
januari van het nieuwe jaar over het te lenen bedrag van ƒ 15.000,-- kan worden beschikt
en wel "te zijnent". Dit houdt in dat het geld bij de heer Vriese zelf zal moeten worden
opgehaald. Hierover ontstaat enige commotie binnen de raad. Er zijn raadsleden die
menen dat het ophalen van het geld door een commissie van twee personen -met dank
aan de heer Vriese- moet gebeuren. Over dank willen de meeste raadsleden echter niets
horen. Hij verdient er immers genoeg aan en de heer Vriese heeft gewoon zijn geld goed
belegd. En of dit nu door twee personen moet geschieden is ook nog maar de vraag. Op
aandringen van de heer Six wordt toch uiteindelijk besloten de heer Beijnen en Van den
Berg te vragen het geldbedrag bij de heer Vriese te Amsterdam te gaan halen, hetgeen
zij op zich nemen.
Begraafplaats De heer procureur H.L. Troost deelt namens de weduwe Heppener mede dat zij op 5
januari 1974 bereid is de akte voor de overdracht van de grond te willen laten passeren.
Bovendien wil de weduwe voor Kerstmis weten op welke voorwaarden de gemeente de
resterende stukken grond wil aanvaarden. Inmiddels blijkt, dat de weduwe Heppener nog
een aangrenzend stuk grond in bezit heeft en daarvoor wil zij het bedrag van ƒ 1.100,--
hebben. Uiteraard wordt ook hierover gediscussieerd en zou men het liefst een lager
bedrag bedingen. Maar uiteindelijk gaat de raad toch overstag en gaat men akkoord met
het voorgestelde bedrag, mits de gemeente dan ook het volle eigendom van alle aan de
weduwe Heppener toebehorende grond zal gaan verkrijgen.
Jaarwedde De jaarwedde van de hoofdonderwijzer wordt herzien en gebracht op ƒ 1.000,--. Tevens
krijgt de hoofdonderwijzer een vrije woning en vrijstelling van de personele belasting.
Overigens wordt wel bepaald dat dit alles kan worden herzien, zodra zich een nieuwe
hoofdonderwijzer aandient.
Hierna gaat de raad achter gesloten deuren verder

BESLOTEN VERGADERING V A N 18 DECEMBER 1873
865
In deze vergadering worden alleen de notulen van de vorige besloten vergadering van
14 november 1873 vastgesteld.
De raad gaat weer in het openbaar verder.
Gratificatie De schuur die de gemeente voor opslag heeft mogen gebruiken is niet meer nodig. De
schuur is nu oud en bouwvallig, maar de gemeente heeft er nut van gehad. Bovendien
dacht de weduwe Cortens dat de gemeente de schuur ook het gehele jaar 1874 zou
gebruiken. Zij vraag nu een gratificatie. De notulen stellen nu dat de heer Six een
voorstel doet om aan de weduwe een gratificatie te verlenen van ƒ 50,-- en dat de heer
Baesjou daar ƒ 25,-- van wil maken. Het voorstel van de heer Six wordt verworpen met 3
tegen 2 stemmen, die van Six (stemt dus tegen zijn eigen voorstel!) en Baesjou. Niet
duidelijk is nu of de weduwe ooit de gevraagde gratificatie heeft gekregen!

13 januari 1874 blz.38-40
Begraafplaats De procureur, de heer H.L. Troost, deelt schriftelijk mede, dat mevrouw de weduwe
Heppener bereid is de overgebleven stukken grond voor een bedrag van ƒ 1.100,-- en
onder dezelfde voorwaarden als de eerdere stukken grond aan de gemeente te
verkopen.
Raadslid De heer L.C. Hogendoorn toont zich bereid het raadslidmaatschap op zich te nemen. Zijn
geloofsbrieven worden in orde bevonden.
Schoollokalen In plaats van -zoals overeengekomen- op 15 november zijn de nieuwe schoollokalen pas
op 12 januari in gebruik genomen. Dat is zowat twee maanden te laat, merkt de heer mr.
Six op. De voorzitter antwoordt hierop, dat de aannemer reeds bij deurwaardersexploit
"in mora is gesteld" oftewel in gebreke is gesteld. Dat zal wel gevolgen hebben.
866

24 januari 1874 blz.41-44
Wethouder De heer L.C. Hoogendoorn legt de voorgeschreven eed af.
Avondschool Hulponderwijzeres, mejuffrouw J.E. Kruijff, vraagt om in de avonduren een klaslokaal te
mogen gebruiken voor het onderricht in de Franse taal en de vrouwelijke handwerken.
Het verschuldigde schoolgeld is 15 cent per week voor één vak en 25 cent voor beide
vakken. Het college van dagelijks bestuur steunt dit initiatief en dat wordt door de raad
overgenomen, zodat de avondcursus kan starten.
Begraafplaats De tekening en de begroting voor de aanleg van de nieuwe begraafplaats hebben ter
inzage gelegen. De aanbesteding kan dan nu -behoudens goedkeuring van de raad-
plaats vinden. Er zijn echter nog een aantal problemen die moeten worden opgelost met
Delfland en bovendien bestaat er nog een gevestigd recht van overpad. Dit pad zal nu
elders moeten worden aangelegd. Nadat er ook een oplossing is gevonden voor de
berging van stoffelijke overschotten die aan een besmettelijke ziekte zijn gestorven,
wordt de zaak in handen gegeven van burgemeester en wethouders en kan het bestek
worden gedrukt. Het werk moet op 1 maart beginnen en 1 augustus klaar zijn. Drie kwart
van de aanneemsom zal dan per 1 augustus beschikbaar zijn en het resterende kwart
per juni 1875.
867

27 februari 1874 blz.45-50
Begraafplaats De raad bespreekt nog een aantal details over de aan te leggen nieuwe begraafplaats.
Onder meer wordt uitgemaakt waar de hoofdingang moet komen en waar de uitgangen.
Inmiddels heeft de aanbesteding plaatsgevonden. De hoogste inschrijver, de heer Jan
Antonis van der Straaten uit Bergambacht, kwam op een bedrag van ƒ 17.777,-- en de
laagste, de heer Johannes Paulus Mooyman uit Stompwijk, op ƒ 13.643,--. De heer
Mooyman krijgt als laagste inschrijver het werk, dat de architect, de heer Paul, had
begroot op een bedrag van exact ƒ 14.547,72. Het raadslid Van den Berg informeert
bezorgd of de aannemer wel solide is. De voorzitter stelt hem echter gerust; de beide
borgen zijn zéér gefortuneerd. Mr. Six vraagt zich op zijn beurt af, of de aannemer wel
voldoende verstand heeft van het werk, waarop de voorzitter repliceert dat hij door de
architect is aanvaard. De heer Versteeg vindt dat een capabele opzichter toezicht op de
uitvoering van het werk moet houden en... zo vraagt men zich af: moet dat de
gemeenteopzichter, de heer Zwart zijn ? Na een discussie hierover wordt de keuze van
een opzichter aan de architect over gelaten.
Er staat ook nog een af te breken woning op het terrein van de begraafplaats. De
voorzitter stelt dat dit aan de aannemer toekomt voor afbraak. Iedereen is het er over
eens dat het niet geschikt is om er de doodgraver te laten wonen.
868

1 april 1874 blz.50-56
Doodgraver De heer J.C. Voorduin, doodgraver van beroep verzoekt het huis achter de begraafplaats
te mogen huren. De voorzitter is tegen; het huis zou onder meer gebruikt worden
voor het drogen van brandslangen en bovendien zullen Gedeputeerde Staten tegen zijn.
Uit de raad komen ook enige plannen. Onder meer om het huis wel te verhuren en de
schuur te bestempelen voor de quarantaine van besmettelijke zieken. Dat alles bespaart
de gemeente immers een bedrag van ƒ 130,-- per jaar! Maar dat gaat volgens de
voorzitter niet op. De combinatie van dodenakker en quarantaineplaats gaan niet samen!
De raad is verdeeld en bij de stemming blijken de stemmen te staken.
Begraafplaats Er worden enige praktische wijzigingen in het bestek van de begraafplaats aangebracht.
Op voorstel van wethouder Versteeg wordt er -om verstuiving van de zanderige grond
tegen te gaan- een laag zwarte aarde van een dikte van 4,20 meter aangebracht. De
Achterweg langs de begraafplaats moet opgemaakt worden met koolas op een vlakke
ondergrond en niet met brick (= baksteen) en grind.
Dempen sloten Een gedeelte van de sloot aan de Achterweg moet gedempt worden in verband met de
aanleg van de nieuwe begraafplaats. Na enige discussie wordt daartoe besloten.
Urinoirs De heer Versteeg maakt een paar opmerkingen over de toestand waarin het urinoir in het
Van Schagenslop zich bevindt. Het is smerig en heeft een onooglijk aanzien.
Burgemeester en Wethouders zullen er wat aan doen.
869

8 april 1874 blz.56-58
Doodgraver Op 2 april heeft de vrouw van de doodgraver de secretaris zwaar beledigd; ze is
ongepast tegen hem te keer gegaan in verband met de huur van een huis aan de
Oranjelust. De burgemeester heeft daarop de doodgraver bij zich ontboden, waarop deze
terstond zijn ontslag heeft ingediend. De raad bevestigt nu dit ontslag. De gemeenteopzichter
moet tijdens de nu durende vacature steeds iemand ter beschikking hebben
om als tijdelijk doodgraver te fungeren.
Burgemeester De burgemeester gaat van 9 tot 27 april met binnenlands verlof. De mededeling wordt
voor kennisgeving aangenomen.
870

29 april 1874 blz.59-62
Gemeentewerken De gemeentewerken zijn aanbesteed. De heer B.F. van der Heyden is met ƒ 720,-- de
laagste inschrijver.
Hulponderwijzer Hulponderwijzer G. Reeman Jz. vraagt en verkrijgt eervol ontslag.
Doodgraver Voor de opengevallen functie van doodgraver zijn twee kandidaten. Na stemming wordt
de heer A. Klumper, tuinman, benoemd. En passant wordt ook de instructie voor de
doodgraver aangepast en gewijzigd.
Urinoirs De urinoirs in de Kerklaan en het Van Schagenslop zijn niet omheind en dat is "stuitend
voor het gezigt". Er zullen nu ijzeren platen omheen gezet worden.
871

9 mei 1874 blz.62-66
Bestellonen De heer Van Everdingen heeft gereclameerd tegen de bestellonen voor het bezorgen
van telegrammen en goederen van de Rhijnspoorwegmaatschappij. De
spoorwegmaatschappij bemoeit zich in het geheel niet met de eventuele bestellingen en
bestellonen en daarom heeft de gemeente een besteller aangesteld, die tegen bepaalde,
vastgestelde, tarieven de goederen bezorgt. Het blijkt in dit verband ook nog belangrijk te
zijn of er sprake is van een station of van een halte en Voorburg heeft slechts een halte.
De raad besluit het advies van burgemeester en wethouders in deze kwestie op te
volgen.
Hulponderwijzers De hulponderwijzers krijgen nu een jaartraktement van ƒ 450,-- en dat is naar de mening
van de voorzitter te laag. Die wil daar minstens ƒ 500,-- van maken. De beide
opgekomen sollicitanten worden eigenlijk te licht bevonden, maar wat wil je voor zo'n
laag bedrag! Er ontspint zich een uitgebreide discussie over de geschiktheid van de
beide kandidaten; of er bij verhoging van traktementen wel betere kandidaten zullen
komen; of men überhaupt wel over de geschiktheid van de kandidaten kan oordelen. De
voorzitter blijft op zijn standpunt staan en vindt het van verkeerde zuinigheid getuigen als
de raad zijn mening niet volgt. De raad verwerpt echter met algemene stemmen het
voorstel tot verhoging van de traktementen voor de hulponderwijzers.
872

20 mei 1874 blz.66-69
Hulponderwijzer De kwestie van de benoeming van de nieuwe hulponderwijzer is nog niet afgelopen. De
districtsschoolopziener bemoeit zich er mee en stelt voor een geheel nieuwe oproep te
plaatsen en -zo de raad toch uit een van beide kandidaten een keus wil maken- dan in
ieder geval de kandidaat uit
's-Hertogenbosch te kiezen. Eén raadslid vindt dat de schoolopziener er zich nu wel mee
bemoeit, maar dat de raad uiteindelijk beslist. Ondanks de door de voorzitter geopperde
bezwaren kiest de raad voor de heer Arend Luyendijk, thans hulponderwijzer te 's-
Hertogenbosch, voor ƒ 450,-- te benoemen.
Riolering De beerput aan de Achterweg bij de nieuwe begraafplaats moet verbeterd worden. De
voorzitter licht zijn plannen, die hij eerst met architect Paul heeft besproken, uitvoerig toe.
Temeer daar de uitvoering van het een en ander geen geld kost, wordt het met algemene
stemmen goedgekeurd.
Begraafplaats Er zijn drie inzendingen op de uitgeschreven prijsvraag voor een plan van aanleg voor de
nieuwe begraafplaats. De raad kan in een volgende vergadering een definitieve keuze
maken.
873

2 juni 1974 blz.69-71
Begraafplaats De raad krijgt nu de drie ingezonden plannen voor de aanleg en inrichting van de nieuwe
begraafplaats voorgelegd. De uiteindelijke keus valt op het plan van de heer M.A. de
Zwart. Hij krijgt ook de uitgeloofde premie.
Begraafplaats Het inrijhek voor de nieuwe begraafplaats is voor een bedrag van ƒ 400,-- begroot, maar
dat blijkt nu ƒ 50,-- hoger uit te vallen. De heer Six keurt de handelwijze van de architect
af en wil het hek desnoods eenvoudiger voor het afgesproken bedrag van ƒ 400,-- laten
uitvoeren. Andere raadsleden vinden dat je bij iets dergelijks niet op een paar guldens
moet kijken. Bij stemming blijkt dat de verhoging toch wordt goedgekeurd, met
uitdrukkelijke vermelding van het feit dat de heren Six en Van den Berg hebben tegen
gestemd.
School De aannemer die de uitbreiding van de school heeft uitgevoerd, heeft de oplevering te
laat gedaan en een boete opgelopen van wellicht zo'n ƒ 300,--. Is er sprake van 'forcemajeure'
? De aannemer valt wel degelijk het een en ander te verwijten, maar toch zoekt
men naar verzachtende omstandigheden. Kunnen bijvoorbeeld de zon- en feestdagen in
mindering worden gebracht ? Of kunnen er een aantal dagen vanaf getrokken worden
vanwege het regenachtige weer? De raad besluit uiteindelijk de laatste termijn uit te
betalen en het volle bedrag van de boete daarop in mindering te brengen, met
uitzondering van de zon- en feestdagen. Men wacht dan af of de aannemer gaat
reclameren, waarmee hij dan tevens de rechtmatigheid van de uitvoering van het
boetebeding erkent!
874

23 juni 1874 blz.72-76
Boete W. Perquin, de aannemer, meent diverse verzachtende omstandigheden te moeten
aanvoeren, waardoor de boete is opgelopen tot ƒ 300,-- en vraagt dan ook om
ontheffing. Nagenoeg alle raadsleden hebben hierover een eigen mening. Een raadslid
beweert zelfs dat de aannemer in het geheel geen opvoeding heeft genoten en dat men -
als men hem de volle boete laat betalen- niet alleen hem treft maar ook zijn gezin. Alles
wikkend en wegend verkrijgt het voorstel van de heer Van den Berg de meeste stemmen
en wordt de boete voor aannemer Wouter Perquin, uiteindelijk vastgesteld op een bedrag
van ƒ 150,--.
Boete Ook aannemer C. de Hey wil ontheffing van zijn boete ad ƒ 102,--. Ook hiervoor worden
verschillende argumenten aangevoerd. Teneinde geen precedenten te scheppen voor
zowel huidige als toekomstige aanneemwerken, wordt, op voorstel van de heer Van den
Berg, de boete vastgesteld op een bedrag van ƒ 25,--. De boete zal in mindering worden
gebracht op de uitbetaling van de laatste termijn.
Gasfabriek De voorzitter brengt een voorstel op tafel dat slechts een nipte meerderheid heeft
verkregen in het college van dagelijks bestuur. Het gaat over de overname van de
huidige gasfabriek, het dempen van sloten en het aangaan van een geldlening. Alle
daarop betrekking hebbende stukken zullen langs de raadsleden rouleren en in een
vergadering van 30 juni a.s. aan de orde worden gesteld. De heer Six zegt echter een
aantal dagen buiten de gemeente te zullen zijn en vraag om uitstel tot dinsdag 7 juli
1874.
875

8 juli 1874 blz.76-83
Boete De heer Perquin, de aannemer van de werkzaamheden aan de school, vraagt om alsnog
ontheffing te kunnen krijgen van de bij de bouw opgelopen boete. Het college van
dagelijks bestuur onthoudt zich van enig advies en het verzoek van de aannemer wordt
met algemene stemmen afgewezen.
Verlichting en Jonkheer E. van Citters cum suis zouden graag zien dat de Zwarteweg en de
bestraten Achterweg bestraat en verlicht zouden worden. De beslissing wordt voorlopig uitgesteld
en afhankelijk gesteld van de beslissing over de overname van de gasfabriek. (Zie
verderop in dit verslag)
Tekenschool Hulponderwijzer de heer A. Luyendijk en bouwkundige de heer M.A. de Zwart willen
gebruik maken van de school voor het geven van tekenles. De onderwijzer rekent
hiervoor 25 cent voor 4 uur les aan elke leerling en de bouwkundige rekent ƒ 12,-- voor
de 6 wintermaanden. De heren krijgen in overleg met de hoofdonderwijzer ieder een
klaslokaal aangewezen en ze mogen tevens gebruik maken van de aanwezige kachel en
de 'gemeentelijke kolen'.
Gasfabriek Over het overnemen van de gasfabriek wordt uitvoerig gediscussieerd. Vooral de plaats
van de gasfabriek geeft aanleiding tot zorgen. In het geval van een calamiteit is het leed
niet te overzien! Voor het overige is de fabricage van gas volop in ontwikkeling en is de
toekomst daarvan zeer onzeker. De gasfabriek zelf geeft nu nog slechts rekening en
verantwoording aan zijn aandeelhouders. Zo'n instelling overnemen is niet alleen
onoverzichtelijk maar ook niet verantwoord.
Riolering Over de kwestie van de riolering binnen de gemeente is men het ook niet erg eens. Als
er bij voorbeeld een schoeiing in de sloot bij het Wielemakersslop zou moeten worden
aangebracht, dan zou dat de gemeente ƒ 150,-- kosten. Maar als er onverhoopt een
besmettelijke ziekte uitbreekt, dat zou de raad wel eens verplicht kunnen worden om de
sloot helemaal te dempen en dan zijn alle uitgaven voor niets geweest.
Geldlening Het aangaan van een geldlening stuit op grote problemen, temeer nu er zulke hoge
uitgaven zijn voor de aanleg van de algemene begraafplaats.
Verlichting en Het verzoek van Jonkheer E. van Citters c.s. om verlichting en bestrating
bestraten van de Zwarteweg en de Achterweg wordt aan alle kanten bekeken. De moeilijkheid is
blijkbaar dat men nog in het geheel niet weet hoeveel woningen daar gebouwd zullen
gaan worden. Met algemene stemmen besluit de raad wel per 1 mei 1875 verlichting aan
te laten brengen, maar ziet af om van gemeentewege de bestrating aan te -laten- leggen.
876

Vervolg van: 8 juli 1874 blz.76-83
-
Begraafplaats De begraafplaats moet goed afgesloten zijn en dat kan door het met een sloot te
omheinen. Maar een sloot graven kost nogal wat en het plaatsen van een hek en
beplanting is even afdoende en minder kostbaar.
877

TUSSENGEVOEGDE UITREKSELS
uit de notulen van de vergaderingen van Burgemeester en Wethouders
van 24 juli en 4 augustus 1874
Betreft: de affaire bij de benoeming van een nieuwe gemeentesecretaris met als gevolg een burgemeester crisis"
24 juli 1874
Secretaris De gemeentesecretaris, de heer Quarin Willemier, dient zijn ontslag in wegens
benoeming te Kralingen. Hij laat het tijdstip van ingang aan de welwillendheid van de
raad over, maar schrijft er wel bij dat Kralingen hem graag spoedig in dienst ziet treden.
Secretaris De heer H.W. v.d. Kas, de gemeente-ontvanger, wenst in aanmerking te komen voor de
straks open vallende functie van gemeente-secretaris.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
4 augustus 1874
Gemeentesecretaris Voor de te vervullen functie van gemeentesecretaris worden aanbevolen, de heren: J.C.
Noot te Woerden; Bazaldijk ; P.Pranger te Haarlemmermeer en Van der Kas, de
huidige gemeente-ontvanger. Na stemming worden de volgende kandidaten aan
de Raad aanbevolen.
1 J.C. Noot te Woerden
2 P. Pranger te Haarlemmermeer
878

24 juli 1874 blz.83-88
Secretaris De gemeentesecretaris vraagt ontslag. Hij is benoemd te Kralingen. Hij krijgt het
gevraagde eervolle ontslag en de dankwoorden van zowel de raad als het college van
burgemeester en wethouders. En passant memoreert de voorzitter dat de secretaris voor
het bijhouden van de bevolkingsregisters een persoonlijke toelage ontving van ƒ 50,-- per
jaar. Gezien de precaire financiële situatie van de gemeente zal de nieuw te benoemen
secretaris die niet meer krijgen.
Gemeente- rekening De Gemeenterekening van 1873 geeft een batig saldo van ƒ 2.496,60 te zien en wordt
aangenomen.
Sloten Op voorstel van de voorzitter besluit de raad een schoeiing te laten aanleggen in de sloot
bij de begraafplaats 'over het Wielemakersslop'.
Begraafplaats De inrichting van de begraafplaats baart nog steeds zorgen. Er moet een geschikte
beplanting komen, een goede wachtplaats voor de lijkkoetsen enzovoorts, enzovoorts.
Het college van dagelijks bestuur wil eigenlijk voor de beplanting een deskundige
aantrekken, maar daar is de raad niet voor te vinden. Teneinde uit de impasse te komen
besluit de raad een commissie te benoemen, bestaande uit de heren mr. A. Six, J.
Versteeg en G.A. van den Berg, die de zaken van de beplantingen zal onderzoeken en
ontwikkelen.
879

5 augustus 1874 blz.88-90
Secretaris Buiten het door het college voorgedragen tweetal personen om (Cfr. vergadering college
van 4 augustus 1874), en na voorlezing van de namen van de overige kandidaten, wordt
als nieuwe gemeentesecretaris van Voorburg aangewezen: de heer Johan Jacob
Diederik Gerhard van Hasselt, thans secretaris van Epe. Hij krijgt 4 van de 6 stemmen;
de 2 andere stemmen gaan naar de wel op de voordracht voorkomende heer Jan
Cornelis Noot, thans volontair ter secretarie van Woerden. Op de opmerking van de heer
Van den Berg, dat er binnen het college een vergissing is gemaakt bij het opstellen van
de kandidatenlijst, geeft de voorzitter "enige inlichtingen". Verder wordt op de kwestie -
nu- niet ingegaan.
Volksvermaak De Commissie voor Volksvermaken krijgt een subsidie toegekend van ƒ 50,-
880

11 augustus 1874 blz.90-95
Burgemeester Omdat de burgemeester bij deze vergadering afwezig is, zit de oudste wethouder, de
heer Versteeg, de vergadering voor. De reden voor deze ingelaste vergadering wordt
weldra duidelijk als de heer Versteeg melding maakt van twee ingekomen brieven: één
waarin de burgemeester zijn ontslag aanbiedt en één waarin deze ontslag aanbiedt als
Ambtenaar van de Burgerlijke Stand.
Om die reden heeft de wethouder het nodig gevonden de raad direct bijeen te roepen !
Wethouder Wethouder Versteeg wil middels een brief aan de heer Bucaille vragen om op zijn
ontslagaanvraag terug te willen komen.
Baesjou: "Wat is de oorzaak van het ontslagverzoek ?
Versteeg: "Er is officieel geen reden bekend"
Baesjou: "Er is wel een reden, de zaak zit bij de wethouders; maar dat is kwetsend voor de
Raad."
Nu volgt een heftige discussie tussen beide heren over het al of niet bestaan van redenen, in de trant van wellesnietes.
881
De heer v.d. Berg zegt zondag op bezoek te zijn geweest bij de heer Bucaille waarbij hij
hem "zeer overprikkeld" aantrof. De benoeming van de secretaris beschouwt hij als een
"flétrissure"* voor hem persoonlijk. De aanbeveling voor de functie van de secretaris was
gepasseerd en een ander was benoemd. Bij het opmaken van de voordracht was een
vergissing gemaakt, maar daarbij heeft geenszins de bedoeling voorgezeten om de
burgemeester te kwetsen. De burgemeester wist volgens hem (Van den Berg) van deze
vergissing af en bovendien waren de leden volgens de burgemeester volkomen vrij in
hun keuze voor een nieuwe secretaris.
De heer Baesjou interrumpeert en merkt op: ":Is dit bezoek wel zo heel aangenaam
geweest voor ZEd?" "Ook ik ben bij de burgemeester op bezoek geweest." De
dienstdoende voorzitter Versteeg roept hierop de heer Baesjou tot de orde, maar deze
roept uit: "U bent niet op de hoogte om mij tot de orde te roepen; van deze zaak hangt de
eer van het dorp af!"
* flétrissure: brandmerk, schandvlek (Prisma Frans-Nederlands woordenboek nr.133,
10e druk 1975)

Vervolg van: 11 augustus 1874 blz.90-95
Burgemeester De heer Six stelt dat men zich nu in een zeer moeilijk parket bevindt, omdat officieel uit
de brief van de heer Bucaille niets blijkt van de reden van zijn besluit. Als er echt redenen
waren geweest dan had bij die wel opgegeven en als men inlichtingen van de
wethouders wil dan kan zulks in een besloten vergadering gebeuren!
882
De heer Versteeg wil helderheid, waarop Baesjou zegt dat de reden niet zo onbekend is.
Ze is hem door de heer Bucaille zelf medegedeeld! Maar daar wil de raad niet aan,
want dat is allemaal in een particulier gesprek geweest.
Na nog enige discussie wordt het voorstel van de heer Versteeg om de burgemeester te
vragen op zijn beslissing terug te komen, aangenomen met 5 stemmen voor (en die van
de heer Baesjou als enige tegen)
De heer Six leest nu een door hem opgestelde concept-verklaring voor, waarin de
burgemeester wordt uitgenodigd op zijn besluit terug te komen. Als motief voert hij aan
dat hij vermeent te handelen in de geest der ingezeten door zulks te vragen. Baesjou
zegt: "De wethouders moeten zelf de zaak in het reine brengen." "Hemzelf zal het
aangenaam zijn als Bucaille terugkomt." En weer ontspint zich een heftige discussie. Als
de heer Versteeg nogmaals zegt dat er geen reden voor de ontslagaanvraag bekend is,
valt de heer Baesjou hem in de rede: " U bent een vreemdeling in eigen land ! In het
Oosteinde vertellen op school de kinderen elkander de reden der zaak !
Secretaris De nieuw benoemde secretaris kan nu niet direct in functie komen. Op voorstel van de
heer Versteeg wordt nu de heer Velthuyzen, volontair ter gemeentesecretarie, als
waarnemend secretaris aangewezen. Tot slot brengt de heer Versteeg nog dank aan de
morgen scheidende secretaris.

1 september 1874
De burgemeester is niet aanwezig!
Notulen Over de notulen van de vergadering 11 augustus 1874 ontstaat gekrakeel, met name
over de daarbij gehouden stemming over de benoeming van een waarnemend
secretaris. Er wordt gesteld dat de heer Baesjou tegen zou hebben gestemd, maar het
blijkt dat hij zich geheel van stemming had onthouden. De notulen worden dus
gecorrigeerd.
Gemeentesecretaris De heer J.J.D.G. van Hasselt wordt beëdigd en als waarnemend secretaris wordt de heer
Veldhuyzen aangewezen..
Burgemeester De burgemeester, de heer Bucaille, maakt middels een aan de raad toegezonden brief
bekend, dat hij met ingang van 13 augustus 1874 "niet meer de functie van
burgemeester zal waarnemen". Hetzelfde geldt voor de functie van ambtenaar van de
burgerlijke stand. Beide brieven worden voorshands voor kennisgeving aangenomen.
Request Honderdnegenentwintig ingezetenen van Voorburg, bij monde van de heren P.C. van
Drien (of Driem) en M.W. Spoor, hebben bij de Commissaris van de Koning een request
ingediend, waarbij zij om zijn tussenkomst vragen de burgemeester te bewegen -in het
belang van de gemeente- af te zien van zijn voornemen om ontslag te nemen.
Wethouder Er zijn vragen over de termijn van aftreden van het raadslid de heer van de heer L.C. van
Beynen als wethouder. De voorzitter zegt toe in een volgende vergadering een rooster
van aftreden aan de raad te zullen overleggen.
Sloten Raadslid v.d. Berg vraagt of er wel voldoende exemplaren van de verordening voor het
maken en onderhouden van sloten zijn verspreid. En of de instructies duidelijk
genoeg waren. Een aantal ingezetenen is namelijk inmiddels gedagvaard door de
kantonrechter en heeft een boete opgelegd gekregen. In de nu volgende discussie vraagt
men zich af of er wel voldoende bekendheid aan de verordening is gegeven, of de
bepalingen wel voldoende worden nageleefd en of er wellicht niet te streng wordt
opgetreden. Bovendien ontstaat er een discussie over de vraag in welke kas nu wel de
door de kantonrechter opgelegde boetes vloeien.
883

7 september 1874
De burgemeester is niet aanwezig!
Burgemeester De commissaris van de Koning maakt in een brief kenbaar dat hij de ontslagaanvraag
van de burgemeester " in beraad " houdt.
Notulen Het raadslid, de heer mr. Six, merkt op dat het door hem op schrift gestelde en door de
raad aanvaarde verzoek om de heer Bucaille te bewegen burgemeester te blijven, in het
geheel niet is opgenomen in de notulen van de raadsvergaderingen. De heer Van de
Kas, waarnemend secretaris, krijgt dit in volle omvang voor de voeten en de raad dreigt
zelfs om hem wegens laakbare handelingen te ontslaan. De raad besluit nu alsnog een
inlegvel te maken en dit aan de notulen toe te voegen.
Wethouder Wethouder L.C.Beynen zal pas in september 1875 aftreden.
Kerkhof Op de begraafplaats groeit het onkruid welig. Doodgraver Klumper zal het met de zeis te
lijf gaan " hetgeen alleszins noodzakelijk is ".
884

19 september 1874 blz.103-107
De burgemeester is weer aanwezig.
Burgemeester De burgemeester deelt simpelweg mee, dat hij gehoor heeft gegeven aan het verzoek
van de Commissaris van de Koning en van een aantal ingezetenen van de gemeente en
besloten heeft zijn betrekking als burgemeester te continueren.
Gemeentebegroting De begroting 1875, met memorie en toelichting, zal -evenals voorgaande jaren- bij de
raadsleden rouleren.
Begraafplaats De commissie die zich heeft bezig gehouden met een plan tot een afdoende beplanting
van de algemene begraafplaats brengt verslag uit van de verrichte werkzaamheden. De
commissie vraagt om een krediet van ƒ 1.200,-- op de dienst 1874 om het een en ander
te kunnen bekostigen en vraagt bovendien om het college verder te machtigen de
verdere aanbesteding van werken te kunnen -laten- uitvoeren.
Hulponderwijzers De hulponderwijzers verzoeken om meer traktement met een bedrag van maar liefst
ƒ 50,-- per jaar! Gewoon, omdat het levensonderhoud voor hen en hun gezinnen zo duur
geworden is! Eer wordt lang over gesproken en alle argumenten gewikt en gewogen. Ze
hebben extra inkomsten uit het avondonderwijs, of kunnen die inkomsten althans
hebben. De woordvoerder voor deze verhoging, de heer Luyendijk, is er overigens nog
maar kort. Uiteindelijk besluit de raad het advies van het college van dagelijks bestuur te
volgen en het verzoek van Luyendijk c.s. af te wijzen.
885

10 oktober 1874 blz.107-113
Onderwijzers Gedeputeerde Staten hebben de verhoging van de jaarwedden van de onderwijzers
goedgekeurd.
Huisje aan de brug Het huurcontract voor het brugwachtershuisje ten behoeve van de weduwe T. van der
Meer ad ƒ 52,-- per jaar wordt verlengd voor de duur van zes jaar.
Burgemeester De burgemeester deelt mede dat hij genoodzaakt is om een periode van drie maanden
verlof te nemen in verband met de gezondheidstoestand van zijn echtgenote. Met name
de heer Six spreekt de hoop uit dat het verblijf in het buitenland een gunstige invloed op
haar herstel zal hebben. Alle andere raadsleden stemmen hier van harte mee in.
Wethouder De burgemeester moet naar zijn zeggen elders aanwezig zijn en maakt aanstalten de
vergadering te verlaten. Maar allereerst draagt hij het 'presidium' over aan de oudste
wethouder, de heer Versteeg. De heer Versteeg vraagt de medewerking en de bijstand
van de raad voor de periode dat hij het burgemeestersambt waarneemt.
Gemeentebegroting De gemeentebegroting wordt artikelsgewijs behandeld en hier en daar wat bijgesteld.
Ten slotte wordt de begroting goedgekeurd.
Wethouder In verband met het tijdelijke verlof van de burgemeester, dient de raad ook een tijdelijke
wethouder aan te wijzen. Een stemming wijst de heer Van den Berg aan, maar deze
verklaart "geen vrijheid te vinden zich die keuze te laten welgevallen". Na een nieuwe
stemming blijkt de heer Hogendoorn te zijn gekozen. Na enige aarzeling neemt de heer
Hogendoorn de betrekking aan.
886

28 oktober 1874 blz.113-116
Begraafplaats De plantsoenen van de algemene begraafplaats worden aanbesteed en de raad besluit
om de niet meer benodigde grond voor een bedrag van ƒ 1,60 per are te verhuren.
Verder besluit de raad de gemeenteopzichter opdracht te geven de begraafplaats nu
definitief op te gaan meten.
887

5 november 1874 blz.116-121
Begrafenisrechten De raadsleden vinden de regeling in een Verordening op het heffen van
begrafenisrechten een zeer delicate zaak en er wordt dan ook intensief gesproken over
de diverse toe te passen tarieven en de indeling in klassen. Zelfs houdt men zich bezig
met de lengte, breedte en diepte van de graven. Uiteindelijk worden de leden het eens
en de Verordening naar Gedeputeerde Staten gezonden.
As en vuilnis Het contract voor het ophalen van as en vuilnis loopt dit jaar af en moet dus verlengd
worden. Dit geschiedt echter met dien verstande, dat het ophalen van as en vuilnis zich
niet moet beperken tot de kom van het dorp, maar ook daarbuiten en dat de aslieden
voortaan weer een fooi mogen vragen bij gelegenheid van oud en nieuw.
Woning Burgemeester en wethouders achten het 't beste om het huis achter de begraafplaats te
slopen en te verkopen. In de volgende vergadering zal hierop worden doorgegaan.
888

27 november 1874 blz.121-126
Spoorwegen De raad van toezicht op de spoorwegen deelt mede dat de minister van binnenlandse
zaken het geeft goedgevonden dat de beide laatste treinen in Voorburg zullen ophouden.
Voorts deelde de Directie van de Nederlandse Rhijnspoorwegmaatschappij mee dat zij
berusten in de wijze waarop de parallelweg op de legger van wegen en paden van de
gemeente is gebracht en dat zij voor het onderhoud van die weg en de sloten zorg zullen
dragen.
Leverantie(s) Boekhandelaar Van Drien (Driem of Drienen) mag voortaan geen kantoorbehoeften meer
aan de secretarie leveren. De reden is: "wegens indecente handelingen". De
bureaubehoeften zullen voortaan vanuit 's-Gravenhage worden betrokken.
Begrafenisrechten De kerkmeesters van de Nederlandse Hervormde Gemeente hebben enige
begrafenisattributen in de aanbieding voor ƒ 60,--. Het gaat om twee grote lijkbaren, twee
roeven*, een groot nieuw -, een oud - en een kleiner begrafeniskleed. Het college heeft
de attributen bekeken en bevonden ze in goede staat. Ook over de prijs zijn ze tevreden,
Woning Het huisje achter de begraafplaats zal worden afgebroken.
Klachten De voormalige burgemeester van Voorburg, thans van Druten, de heer Barkey, laat bij
monde van zijn gemachtigde, de heer F.J. Prins, weten dat de koepel bij het hotel "De
Wijckerbrug" plotseling is ingestort. De instorting zou een gevolg zijn van onvoldoende
onderhoud aan de Wijckerbrug. Door een gat in de zijmuur van die brug zou water
gedrongen zijn, dat de fundamenten van de koepel zou hebben ondermijnd. Andere
raadsleden beweren echter dat de fundamenten van de koepel al heel slecht waren en
dat dat de oorzaak is dat het gebouwtje is ingestort. Kortom: wie betaalt de schade? De
raad vindt dat het seizoen er niet naar is om nu een onderzoek in te stellen, maar dat dat
het voorjaar zal gebeuren. Intussen moet de koepel er maar zo bij blijven staan en zal de
gemeente er alles aan doen om de muur bij de brug eventueel te laten herstellen.
* Een roef is een schuin oplopend deksel van een lijkkist of een dakvormige houten kap, dat op de kist werd geplaatst. Betrof het
een hooggeplaatste overledene, dan werd de kist met schragen op een verhoging geplaatst, op de kist werd de roef gezet en daar
overheen kwam het lijkkleed. Dit geheel, katafalk genoemd, werd dan weer geflankeerd met meestal zes kandelaars met brandende
kaarsen. De roef werd uiteraard niet geplaatst als er nog gelegenheid was de overledene te zien, maar wel altijd bij de Uitvaartdienst
zelf. Bij katholieke begrafenissen werd (wordt) dan het lichaam met de voeten naar het altaar geplaatst, behalve indien het een
priester betreft. Die wordt met het gezicht naar de kerk geplaatst. Noot: B.I.C. Dijkman
889

5 december 1874 blz.126-130
Begrafenisrechten Gedeputeerde Staten hebben de tarieven, vastgelegd in de Verordening
begrafenisrechten, niet goedgekeurd. De voorgestelde wijzigingen zijn echter volgens het
college van ondergeschikt belang en de raad heeft er dan ook geen moeite mee die te
slikken. De heer Van den Berg vindt het echter maar een vreemde zaak, dat nu de
Verordening zonder slag of sloot door de koning werd goedgekeurd, dat Gedeputeerde
Staten nu bezwaar maken. De raad besluit om dat gevoelen ook aan Gedeputeerde
Staten kenbaar te maken.
Jaarwedde(n) De heer Van der Kas, behalve gemeente-ontvanger ook administrateur van de
begraafplaats, beklaagt zich over het feit dat hij voor zijn werkzaamheden maar ƒ 25,--
als jaarwedde krijgt. Hij heeft echter berekend dat de jaarwedde zeker ƒ 33,-- zou
moeten zijn. Na enige beraadslaging vinden de raadsleden dat de heer Van der Kas
gelijk heeft en verhogen zij zijn jaarwedde niet tot de voorgestelde ƒ 33,-- maar zelfs tot
ƒ 40,--!
Achterweg De heer Jhr. E. van Citters verzoekt namens de bewoners van de Achterweg om
herbestrating van die weg. De bewoners zijn onverdeeld bereid het eigendom van die
weggedeelten welk binnen het profiel van die weg liggen aan de gemeente ter
beschikking te stellen. Het college van dagelijks bestuur is weliswaar bereid om over
deze aanvraag positief te adviseren, maar dan moeten er eerst opmetingen geschieden
en zal er een begroting van de te maken kosten moeten worden opgemaakt. Men zal te
zijner tijd op de zaak terug komen. Het raadslid Van den Berg wil zelfs een stap verder
gaan en vraagt ook om bestrating van de Zwarteweg. Maar, zegt hij er bij, niet alle
bewoners zijn genegen hiertoe hun medewerking te verlenen en dat maakt het extra
moeilijk, maar niet minder noodzakelijk!
Onderwijzer De hulponderwijzer G. Luyendijk vraagt om verhoging van zijn traktement. Het college
vindt echter dat de hulponderwijzer zich eerst nog maar eens goed moet bewijzen en dat
hij hier nog maar zo kort onderwijzer is en adviseert het verzoek af te wijzen. De raad
neemt dit advies over en laat Luyendijk weten wat wanneer hij blijk heeft gegeven naar
genoegen te presteren, de raad zijn verzoek welwillend in overweging zal nemen.
Verloting In januari zal DORCAS weer de traditionele jaarlijkse verloting organiseren. Het raadslid
Beijnen is gecommitteerd om namens de raad bij die verloting aanwezig te zijn.
890

19 januari 1875 blz.130-135
Burgemeester De commissaris van de Koning laat weten, dat burgemeester Bucaille verlenging van zijn
buitengewone verlof heeft gevraagd en verkregen tot 1 juni 1875. Burgemeester Bucaille
schrijft ook rechtstreeks aan de raad dat hij dit verzoek heeft ingediend op aandringen
van de geneesheer. Het dagelijks bestuur moet namens de raad aan de burgemeester
mededelen, dat zij zijn besluit om nog langer weg te blijven -alhoewel ongaarne-
respecteren. Overigens wordt dit besluit met 4 tegen 1 stem genomen.
Begraafplaats Er zijn kwesties ontstaan met de architect en de aannemer van de begraafplaats. De
uitvoering van de diverse werkzaamheden en de daarbij geleverde materialen kunnen
niet op alle punten waardering oogsten van de raad. Stenen waren van slechte kwaliteit
en hier en daar waren gaten opgevuld met cement en sommige muren waren niet
waterpas. De heer Van den Berg vindt zelfs dat de vorm van de door de architect aan het
college geschreven brief niet door de beugel kan en niet getuigt van respect voor de
waardigheid van het college, dat hem nota bene zelf heeft aangesteld. De raad wacht
voorshands het verloop van de nog te verrichten werkzaamheden af en zal naar bevind
van zaken te werk gaan....
Doodgraver De instructie van de doodgraver wordt aangepast aan de nieuwe begraafplaats.
Begraafplaats De instructies van zowel de doodgraver als de administrateur worden aangepast aan de
nieuwe situatie.
Recognities De kerkmeesters van de Oude Kerk willen dat de gemeente recognitierechten gaat
betalen voor het uitsteken van de vlag aan de toren, het luiden van de klokken en "het
kleppen bij sommige gelegenheden". Mr. Six is bereid hiervoor ƒ 25,-- uit te trekken,
maar de voorzitter en de heer Van den Berg vinden ƒ 10,-- al genoeg, terwijl de heer
Hogendoorn er ƒ 7,-- van wil maken. Na stemming komt men op een bedrag van
uiteindelijk ƒ 10,--.
Hulponderwijzer Meester Luyendijk neemt zijn ontslag , hij is benoemd te Weesp.
891

4 februari 1875
Verlichting Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne der Nederlanden heeft haar rentmeester,
de heer J.H. Lintz, een verzoek laten schrijven voor verlichting van het buitengoed
Leeuwensteijn. Dit verzoek is echter niet naar behoren op zegel gesteld en moet dus
formeel opnieuw worden ingediend. De raad besluit "aan de heer Lintz te kennen te
geven dat ten einde de raad op wettige wijze van het verzoek gesaisssiseerd* zij en met
het oog op het stellen van een antecedent** " wordt uitgenodigd het verzoek alsnog in te
dienen, maar dan wel naar behoren gezegeld.
Hulponderwijzer. Ter vervanging van hulponderwijzer Luyendijk wordt de heer B.C. Akkerhuis
voorgedragen. De heer Akkerhuis was vroeger als hulponderwijzer in Voorburg en is
thans als zodanig werkzaam te 's-Gravenhage. Maar omdat de jaarwedde nu ƒ 450,-- is
geworden is hij wel bereid terug te komen.
Woning Het huisje achter de begraafplaats heeft ƒ 352,-- opgebracht! Het huisje zal voor ƒ 1,--
per week aan veldwachter Van de Waals worden verhuurd, tot het moment dat hij een
andere woning vindt. Daarna wordt het huisje bestemd voor lijders aan besmettelijke
ziekten.
Veldwachter Aangezien de heer W.W. Laman, veldwachter en fungerend bode, is vertrokken, kan zijn
traktement verdeeld worden tussen de beide overgebleven veldwachters, te weten de
heren S.L. Gorter en I. van der Waals. De heer Gorter is echter al zes jaar als
veldwachter werkzaam en de heer Van der Waals is daarentegen pas in dienst getreden.
Na enige argumenten over en weer besluit de raad toch het geld tussen de beide
veldwachters te verdelen.
* Saisisse(e)ren = grijpen, vatten, in beslag nemen. Aldus een uit de vorige eeuw daterend vreemde woordenboekje
** In plaats van 'antecedent' zal wel 'precedent' bedoeld zijn Noten van B.I.C. Dijkman.
892

13 februari 1875 blz.138-
Verlichting Het verzoek van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne om uitbreiding van de
verlichting naar haar buitengoed Leeuwensteijn komt weer ter tafel, maar nu wel
behoorlijk op zegel gesteld.
Hulponderwijzer De heer C. Akkerman wordt hulponderwijzer, maar tegelijkertijd wordt meegedeeld dat
de hulponderwijzer G. Verdam vertrekt naar Baarn en er dus weer een vacature is.
893

5 maart 1875 blz.139-144
Tuinland achter Bij de warmoezenierstuin Oranjelust, achter de nieuwe begraafplaats, die gedeeltelijk
verhuurd is aan de heer F.J.M. v.d. Kleij, moeten 160 wilgen gepoot worden ter
beschutting van die tuin. De wilgenpoten kosten ± 10 à 12 cents per stuk. Met algemene
stemmen wordt besloten die voor kosten van de gemeente aldaar te poten. De
wilgentenen mogen door de huurder om de vier jaar afgesnoeid worden.
Hekwerk De weduwe Van Leeuwen en nog een aantal belanghebbenden, vragen om een
afdoende afrastering tussen hun bezit en de begraafplaats. De gemeente wilde eerst een
haag, maar de weduwe ziet meer in een rasterwerk van ruwe planken of slieten.*
Hierover ontstaan een uitgebreide discussie en een veelheid aan plannen. De raad
besluit een bestek te laten maken en een begroting van kosten. De raad wil de publieke
aanbesteding aan zichzelf houden en niet delegeren aan het college van dagelijks
bestuur.
Hulponderwijzer Er zijn geen sollicitanten. De beide kwekelingen zullen worden ingezet en te zijner tijd
een gratificatie krijgen. Na het voorjaarsexamen hoopt men op nieuwe kandidaten.
Klokgelui De kerkmeester van de Hervormde Gemeente willen een recognitie ** van ƒ 50,-- voor
het luiden van de klokken op elke werkdag om 12 uur en voor het incidenteel luiden van
de klok bij brand en bij het overlijden van vorstelijke personen. Als de gemeente af wil
zien van het elke dag luiden van de middagklok, dan zijn ze tevreden met een recognitie
** van ƒ 25,--.
Hierover wordt ernstig beraadslaagd. De meerderheid van de raadsleden wil het luiden
van de klok om 12 uur kennelijk niet afschaffen en is bereid voor het luiden bij brand en
bij het overlijden van vorstelijke personen de kerkelijke gemeente afzonderlijk te
'demommageren' *** en heeft hiervoor een jaarlijkse recognitie over van maximaal ƒ 25,--
.
Veldwachter Verdeling traktement. (Zie ook notulen van 2 februari 1875) Veldwachter Gorter is echter
boos! Hij vindt het onrechtvaardig dat hij evenveel krijgt als de pas aangetreden
veldwachter. Dit vindt de raad op zijn beurt ongepast en trekt de uitkering aan Gorter
helemaal in!
* Een sliet is een afgehouwen en van takken ontdane rechte, dunne stam of lange staak. Onder andere gebruikt voor
polsstokken. Bron: Verklarend Handwoordenboek der Nederlandse Taal van M.J. Koenen-Endepols, 27e druk (1977)
** Recognitierechten zijn rechten die iemand dient te betalen als erkenning van het feit dat hij andermans eigendom mag
gebruiken. De recognitierechten worden veelal onder de belastingen gerekend. Noot: B.I.C. Dijkman
*** Dedommageren = schadeloos stellen; van Fr. dommage = schade. Bron: 19e eeuws Dictionaire portatif
894

23 maart 1875 blz.144-147
Verordening Gedeputeerde Staten hebben aanmerkingen op de Verordening op de algemene
begraafplaats. Het gaat met name over het bepaalde in artikel 5 van die Verordening,
waarin wordt bepaald dat zij die graven en/of grafkelders willen aankopen, zich tot het
bestuur van de burgerlijke gemeente moeten wenden. Gedeputeerde Starten willen dit
artikel uitgebreid zien met de woorden: "zij die voor onbetaalde tijd". Alhoewel ook de
raad van oordeel is dat de oorspronkelijke redactie van dit artikel geenszins in strijd is
met de wet, besluit men toch aan de wens van gedeputeerde staten gevolg te geven en
het artikel te wijzigen.
Graf De heer A.L. Brouwer, architect te 's-Gravenhage, vraagt namens mevrouw Wiederhold,
echtgenote van de heer H.I. Kuipers te 's-Gravenhage, toestemming om 7,88
centiare grond op de algemene begraafplaats aan hem te verkopen voor het bouwen van
een grafkapel. De raad stemt hiermede in onder de voorwaarde, dat zij uiteraard te zijner
tijd daarvoor de verschuldigde begrafenisrechten zullen betalen.
Hekwerk Het maken van een rasterwerk rond het eigendom van de weduwe Van Leeuwen c.s.
wordt gegund aan de heer W. Akkerhuis, als laagste inschrijver voor dit werk.
Bruggen De heer Van den Berg vraagt hoe het is gesteld met het in te stellen onderzoek naar de
toestand van de Wijckerbrug. Volgens de voorzitter moet een initiatief hiertoe van de
eigenaren uitgaan, maar de heer Van den Berg zegt dat is afgesproken dat de gemeente
dit zou doen. De heer Van den Berg heeft gelijk en de voorzitter zegt toe op korte termijn
het gevraagde onderzoek te laten instellen en rapport uit te zullen brengen.
895

20 april 1875 blz.148-152
Kadaster De commissaris van de Koning geeft te kennen dat de gehele gemeente opnieuw
kadastraal zal worden opgemeten.
Bruggen De interpellatie van het raadslid Van den Berg over de bouwkundige toestand van de
Wijckerbrug, komt ter sprake. De rapportage is van maart jongstleden. Toen hebben
burgemeester en wethouders, in gezelschap van de gemeenteopzichter, de toestand van
de Wijckerbrug nauwkeurig bekeken. Men is in ieder geval tot de overtuiging gekomen
dat het instorten van de koepel bij het hotel 'De Wijckerbrug' in geen geval kan worden
toegeschreven aan de slechte bouwvallige toestand van de brug, de bruggehoofden of
de scheidingswand (Zie hiervoor de notulen van 27 november 1874). De hoteleigenaren
hebben te kennen gegeven dat zij met een bijdrage van ƒ 25,-- en ƒ 30,-- voor het herstel
van de koepel al heel erg blij zouden zijn. Na enige discussie, waaruit onder meer blijkt
dat niet alle raadsleden de zaak helemaal vertrouwen, wordt toch het voorstel van
burgemeester en wethouders aangenomen om een herstelbijdrage te leveren van ƒ 25,-
ineens! De voorzitter stelt onder meer dat bij de overdracht van de drie bruggen, destijds
in beheer bij het Ambacht, niet nauwkeurig genoeg naar de bouwkundige toestand van
de bruggen is omgezien.
Hulponderwijzer De heer A. Renaud wordt, tegen de vroeger vastgestelde jaarwedde van ƒ 500,--,
aangesteld tot hulponderwijzer.
Bestraten dorp Een zekere heer H.A. van Rantwijk vraagt aan de gemeente een subsidie van ƒ 3100,--
voor de bestrating van de Laan van Nieuw Oosteinde met klinkers vanaf het dorp tot aan
de korenmolen, plus een verhoogd voetpad. Hierover is in de vorige vergadering reeds
gesproken, met als resultaat dat de stemmen staakten. Ook nu komt de raad over deze
kwestie nog niet tot een afgerond denkbeeld en vreest men tevens afkeuring van een
eventueel positief raadsbesluit.
896

4 mei 1875 blz.152-156
Bestraten dorp Het bestraten van de Laan van Nieuw Oosteinde komt weer ter sprake. De grootste
moeilijkheid is in feite: het is te duur! De heer Baesjou meent dat de gemeente het
subsidie moet geven. De gemeente krijgt er immers mooie villa's voor in de plaats. En
bovendien kan het aan een rechtskundige worden overgelaten om te beoordelen of de
gemeente tot het geven van een subsidie verplicht is. Een ander argument waarom men
niet tot een eensluidend en afgerond voorstel kan komen is: het betreft hier maar een
gering gedeelte van de Laan van Nieuw Oosteinde, terwijl in feite de gehele laan in
slechte toestand verkeert. Burgemeester en wethouders zullen met de aanvrager nog
eens overleggen of het niet goedkoper kan. Dit voorstel wordt aangenomen..
Hulponderwijzer Het traktement van de hulponderwijzer B.C. Akkerhuis wordt gelijk getrokken met dat van
de nieuw benoemde hulponderwijzer A. Renaud. En passant wordt ook vermeld dat dit
geschiedt vanwege zijn bekwaamheid en geschiktheid.
Bruggen De heer Van den Berg memoreert dat het onderzoek naar de bouwkundige toestand van
de Wijckerbrug destijds is opgedragen aan een onpartijdige commissie en niet aan het
college van dagelijks bestuur en de gemeenteopzichter. Dit alles wordt voor
kennisgeving aangenomen.
897

21 mei 1875 blz.156-159
Bestraten dorp De zaak van het bestraten van de Laan van Nieuw Oosteinde dreigt een eindeloze
kwestie te worden. Burgemeester en wethouders willde de zaak voor een lager bedrag
uitgevoerd zien, maar de raad blijft verdeeld. Er worden bedragen van ƒ 1.000,-- en ƒ
2.000,-- genoemd. Uiteindelijk staken de stemmen weer als over een bedrag van
ƒ 1.000,-- wordt gestemd.
Hulponderwijzer De beide kwekelingen hebben, toen de functie van hulponderwijzer vacant was, extra
werk verricht en krijgen hiervoor een gratificatie.
Veldwachter Veldwachter J. van der Waals heeft een voor hem geschikte woning binnen de gemeente
kunnen vinden.
Verlichting De zaak van de verlichting van de Achterweg zal aan de orde worden gesteld zodra de
kwestie van de herbestrating van de Laan van Nieuw Oosteinde weer ter tafel komt.
898

28 mei 1875 blz.160-162
Bestraten dorp De kwestie van de bestrating van een gedeelte van de Laan van Nieuw Oosteinde komt
weer ter tafel. Als het voorstel komt om voor een subsidiebedrag van ƒ 2.143,-- een weg
van 3½ meter "zonder vleugels" aan te laten leggen, staken de stemmen alweer. In
eerste instantie wil men nu de zaak helemaal van de agenda schrappen, maar een
voorstel van het raadslid Van den Berg verkrijgt uiteindelijk de algemene instemming. Het
voorstel houdt in een subsidiebedrag van ƒ 2.000,--, maar onder de volgende
voorwaarden:
a. dat de bestrating geheel conform het door Van Randwijk ingediende plan wordt
uitgevoerd;
b. dat het dagelijks bestuur toezicht en controle houdt op de uitvoering;
c. dat er geen tol geheven zal worden van Voorburgse ingezetenen voor zover zij te
voet komen en dat ingezetenen die met rij- of voertuigen de weg passeren, de helft
van het tolbedrag zullen betalen.
899

9 juli 1875 blz.162-166
Straatstenen Het raadslid Van den Berg vraagt inlichtingen over het gerucht als zou de
gemeenteopzichter een hoeveelheid keien ten geschenke hebben gegeven. Op zich is
dat natuurlijk ongeoorloofd. Maar de voorzitter antwoordt dat het hier gaat om een
hoeveelheid afgekeurde keien en ze terugzenden was te duur!
Raadslid Het raadslid Van den Berg heeft de loco-burgemeester Versteeg er onder vier ogen van
beschuldigd, als zou hij bij de behandeling van de kwestie van de bestrating van de Laan
van Nieuw Oosteinde, dubbelhartig te werk zijn gegaan. Hij zou zich met name hebben
verzekerd van de medewerking van de rooms-katholieke raadsleden. De heer Versteeg
dient derhalve een motie van wantrouwen in tegen het raadslid Van den Berg en wenst
nadrukkelijk door de raad te zien uitgemaakt of de beschuldiging van Van de Berg
terecht is of niet. Tot staving van zijn bewering maakt de heer Van den Berg melding van
het feit dat er een bespreking heeft plaats gevonden bij ingezetenen, in
tegenwoordigheid van de heren Versteeg en Beijnen. De heer Versteeg zou zich bij die
gelegenheid hebben verbonden een subsidiebedrag van ƒ 2.143,-- te zullen verlenen
voor de bestrating van het bewuste gedeelte van de Laan van Nieuw Oosteinde. In
plaats van zijn woord gestand te doen heeft hij dan maar het voorstel gedaan om de
zaak aan een nader onderzoek te onderwerpen. Hij vindt dit alles tamelijk dubbelhartig!
Zowel de heer Versteeg als de heer Beijnen verklaren hierop dat in de door de heer Van
den Berg bedoelde bijeenkomst de kwestie van de bestrating van de Laan van Nieuw
Oosteinde in het geheel niet ter sprake is geweest en er zijn al helemaal geen bindende
afspraken gemaakt. De heer Van den Berg houdt echter zijn beschuldigingen vol en zegt
dat hij dit -zo nodig- door getuigen kan laten bevestigen. De heer Versteeg verdedigt zich
door te herhalen dat hij zich tot hoegenaamd niets heeft verbonden en dat hij alleen maar
heeft aangedrongen om de zaak in een voltallige raadsvergadering aan de orde gesteld
te krijgen. Bij meerderheid van stemmen wordt nu uitgemaakt dat de heer Versteeg zich,
ondanks het feit dat de heer Van den Berg blijft persisteren, niet van een dubbelhartige
handelwijze kan worden beschuldigd.
900

19 juli 1875 blz.166-167
Begroting Gedeputeerde Staten hebben bezwaar om nog een restant-krediet, nodig voor de aanleg
van de algemene begraafplaats, op de per 1 juni 1875 afgesloten begroting te brengen,
maar hebben er geen bezwaar tegen als dit krediet van ƒ 2.144,97 ten laste van de
lopende dienst wordt gebracht.
Sloot achter De heer Van den Berg vraagt of bij de onlangs gehouden schouw van de
Herenstraat sloten, ook de sloot achter de Herenstraat, van de heer M.W. Spoor, is begrepen. De
voorzitter zegt dat tegen de heer Spoor inderdaad proces-verbaal is opgemaakt en dat
deze zaak nu in handen van de rechter is.
901

31 juli 1875 blz.167-173
Verlichting Er moet uitvoering worden gegeven aan het raadsbesluit van 8 juli 1875 betreffende de
verlichting van de Zwarteweg en de Achterweg. Vraag is of er nu gas- dan wel
petroleumlantaarns moeten komen. Na stemming blijkt de voorkeur voor gaslantaarns te
bestaan. Bovendien dient de aannemer een vergoeding te krijgen voor het aanleggen
van buizen. Hiervoor wordt een bedrag uitgetrokken van ƒ 200,--.
Bestraten dorp Het vorig jaar heeft de gemeenteraad besloten om ook over te gaan tot het bestraten van
de Achterweg en wel het gedeelte lopend vanaf de Laan van Nieuw Oosteinde tot aan
het Fransche Slop. Het weggedeelte zal voor een bedrag van ƒ 2.338,-- worden bestraat
met zogeheten Utrechtse klinkermoppen.
Hulponderwijzer Uit het verslag van de hoofdonderwijzer blijkt dat er op de openbare lagere school een
dringende behoefte is aan assistentie van twee kwekelingen. Aangezien het onderwijs -
ook als er een hulponderwijzer uitvalt- te allen tijde door moet gaan, besluit de raad
hiervoor een vergoeding vast te stellen van ƒ 25,-- per kwekeling per jaar.
Commissaris van de De voorzitter deelt mee, dat de commissaris van de Koning de gemeente op
Koning 28 juli jongstleden heeft geïnspecteerd.
Raadsleden De geloofsbrieven van de nieuw benoemde raadsleden, de heren Jhr. E. van Citters, J.
Oosterlaan en G. de Groot worden door een commissie uit de raad onderzocht en in orde
bevonden.
Kermis De raad is het er met algemene stemmen oer eens dat de kermis dit jaar weer door moet
gaan.
Veldwachter Veldwachter Gorter heeft een brief geschreven en vraagt om alsnog zijn gemiste
gratificatie van ƒ 9,30 te mogen krijgen ( zie ook notulen van 2 februari 1875 en 5
maart 1875). Deze gratificatie is hem destijds geweigerd wegens ongehoorde
brutaliteit. Bovendien vraagt hij -onder overlegging van een aantal rekeningen- om een
extra bedrag van ± ƒ 100,-- voor deze onvoorziene uitgaven, die zijn draagkracht te
boven gaan. Maar aangezien de stemmen staken, wordt de beslissing hierover naar de
volgende vergadering verschoven.
902

Vervolg van: 31 juli 1875 blz.167-173
Schadevergoeding Aannemer Van der Heijden heeft bij de werkzaamheden aan de onderwijzerswoning
stormschade geleden. Hij vraagt om dédommagement oftewel schadevergoeding. De
zaak wordt nog onderzocht en daarom wordt ook deze kwestie naar de volgende
vergadering verschoven.
( zie notulen 4 november 1875 )
Cipier De heer Baesjou vraagt waarom veldwachter Van der Waals benoemd is tot cipier en
niet de heer Gorter, die toch een veel langere staat van dienst heeft. Hij krijgt ten
antwoord dat de commissaris van de Koning de benoemingen regelt en de
gemeenteraad daar dus geen bemoeienis mee heeft.
903

19 augustus 1875 blz.174-178
Raadslid Het raadslid Jhr. E. van Citters wordt beëdigd.
Gemeenterekening De Gemeenterekening van 1874 wordt goedgekeurd.
Geldlening Voor de financiering van de verlichting en bestrating van de Achterweg en de Zwarteweg
dient een geldlening afgesloten te worden. Na enige discussie wordt men het eens over
een geldlening van maximaal ƒ 3..000,-- tegen een rente van 5%.
Veldwachter Het eerder gedane voorstel om aan veldwachter Gorter alsnog de hen toekomende
gratificatie van ƒ 10,-- uit te keren, komt ter tafel. Maar eerst wordt het nieuwe raadslid
Jhr. Citters door de heer Baesjou "bijgepraat" betreffende de voorgeschiedenis van de
bewuste gratificatie. Dit geeft nogal een verhitte discussie tussen onder meer de heer
Baesjou en de voorzitter, de heer Versteeg. De heer Versteeg zou hebben erkend dat
aan de heer Gorter te kort zou zijn gedaan, maar dit weerlegt hij door te stellen dat de
voorzitter van niets kan weten, om de eenvoudige reden dat hij niet aanwezig was. De
woordenwisseling loopt zo hoog op dat de voorzitter met het reglement van orde in de
hand ingrijpt en aan de vergadering een einde maakt. (Of de heer Gorter nu wel of niet
zijn gratificatie krijgt blijft overigens onbeantwoord.)
904

31 augustus 1875 blz.178-181
Bestraten dorp De aanbesteding van de bestratingswerkzaamheden voor de Achterweg heeft
plaatsgevonden en wordt gegund aan de heer A.F. Perquin voor het door hem
ingeschreven bedrag van ƒ 2.437,80. De voorzitter vindt dat er een voortdurend toezicht
moet worden gehouden en wil de gemeente-opzichter hiermede niet geheel
"onontgeldelijk" belasten en hem bijvoorbeeld een vergoeding van bijvoorbeeld ƒ 50,-- in
het vooruitzicht stellen. Maar daar willen de raadsleden voorshands niets van weten. Op
een eventuele vergoeding voor de opzichter zal na afloop van het werk worden
teruggekomen.
Gemeentewerken De stormschade aan de onderwijzerswoning zou ƒ 25,97 bedragen. Het college van
dagelijks bestuur wil niet van het bestek afwijken en ook hebben veel raadsleden moeite
met deze schadeclaim. Gemeente-opzichter De Zwart moet nu eerst de door de
aannemer reeds verrichte werkzaamheden taxeren, alvorens men over een vergoeding
na wil gaan denken.
905

7 september 1875 blz.181-182
Raadsleden De raadsleden J. Oosterlaan, G. de Groot en Jhr. E. v. Citters worden officieel beëdigd.
(De heer Jhr. E. van Citters was overigens al op 19 augustus 1875 officieel beëdigd! Zie
de notulen van die datum)
Wethouder De heer Baesjou van Vronesteijn wordt met vijf tegen twee stemmen tot wethouder
gekozen. Dit ter vervanging van de periodiek afgetreden heer L.C. Beijnen.
906

17 september 1875 blz.182-190
Hondenbelasting De heer C.W. Klumper vraagt om ontheffing van het betalen van hondenbelasting
wegens het overlijden van zijn hond. Omdat het verzoek niet op zegel is gesteld wordt
het afgewezen. Op 30 september dient de heer Klumper opnieuw een verzoek in maar
nu wel gezegeld. Hij krijgt 50% reductie !
Daarna gaat de vergadering achter gesloten deuren verder.
BESLOTEN VERGADERING 17 september 1875
Zwaan. Logement De Het logement De Zwaan zal, aldus de burgemeester " eerlang publiekelijk worden
geveild ". Dat biedt de mogelijkheid het eventueel aan te kopen als gemeentehuis en
tevens zouden dan het Kantongerecht en het Post-en Telegraafkantoor er huisvesting
kunnen krijgen. Dat laatste biedt het voordeel dat er van het rijk nog weer bepaalde
vergoedingen te verwachten zijn. In de discussie wordt uitgebreid aan de orde gesteld
dat de situering van de huidige als gemeentehuis gebruikte lokalen ten enen male
onvoldoende zijn en zeker niet bevorderlijk zijn voor het degelijk bewaren van de
archieven en de registers van de Burgerlijke Stand. De voorzitter rekent voor dat een
bedrag van ƒ 15.000,-- verhoogd met een bedrag van ƒ 5.000 plus nog eens ƒ 4.000,--
voor de aankoop van goed meubilair zijns inziens niet te hoog is. Er is zelfs al
geïnformeerd bij de Maatschappij voor Gemeentekrediet. De maatschappij is bereid de
zaak te financieren tegen een rente van 5,63%, af te lossen in 40 jaar. De betekent een
jaarlijkse uitgaaf van ƒ 1.1351,20. Bij de stemming blijkt dat de raad met algemene
stemmen voor het stichten van een nieuw gemeentehuis is; bovendien is de raad het er
over eens dat De Zwaan voor dat doel moet worden aangekocht. Over de inzet is men
het in principe wel eens, maar men wil toch een afwachtende houding aannemen en er
later nog op terug kunnen komen.
907
Daarna gaat de raad weer over tot de orde van de dag in een openbare vergadering

Vervolg van: 17 september 1875 blz.182-190
Dempen sloten Als hoofd van de gemeente acht de burgemeester zich verplicht om de aandacht van de
raadsleden te vragen voor de zijns inziens uitzonderlijke slechte toestand van de sloten,
de kwalijke geur die ze verspreiden en niet in de laatste plaats: het gevaar voor het
uitbreken van epidemieën. Er komen veel klachten bij het college van dagelijks bestuur
over de sloten. Als er onverhoopt tot epidemieën uit zouden breken, dan zou men wel
een verplicht kunnen worden om de sloten te dempen en te rioleren. En dat zou wel een
heel wat duurder uit kunnen pakken. De raadsleden gaan zeer uitgebreid in op de
voorstellen van de voorzitter, maar toch is men van de noodzaak nog niet zozeer
doordrongen en vindt het merendeel dat men eerder moet bezuinigen, dan weer lasten
op zich te nemen. Na stemming blijken de voorstellen van de burgemeester met vier
tegen drie stemmen te zijn verworpen.
Gasfabriek De voorzitter stelt nu voor de gasfabriek over te nemen. De voornaamste reden om dit te
doen is volgens hem de brandgevaarlijkheid van de fabriek, die gas produceert uit
petroleum. De fabriek moet om die reden dan ook verplaatst worden, naar zijn mening.
De heer Citters is al helemaal tegen een petroleumgasfabriek en wil een op steenkool
gestookte gasfabriek. Maar ook hier wegen de te maken kosten weer zo zwaar, dat bij
stemming het voorstel van de voorzitter met vijf tegen drie stemmen sneuvelt.
Straten en pleinen De voorzitter houdt nu zijn derde plan ten doop: de naar zijn mening erg noodzakelijke
bestrating van de Zwarteweg. Hij vindt dat het als toegangsweg tot de gemeente van
groot belang is dat deze straat in voldoende staat is. Maar, zeggen sommige raadsleden,
er zijn nog andere straten waar dit in dezelfde mate voor kan gelden. En bovendien: de
kosten. Na lange beraadslaging wordt uiteindelijk ook dit laatste voorstel van de
voorzitter verworpen en wel met vijf tegen twee stemmen.
908

30 september 1875 blz.190-196
Achterweg De heren Prins en Spoor hebben een brief geschreven over de wenselijkheid tot
bestrating van de Achterweg en de Zwarteweg en het aanbrengen van voetpaden. De
heer N.H. van Randwijk, als een van de direct belanghebbenden, heeft al eerder een
verzoek ingediend om daarvoor een subsidie van ƒ 3.100,-- toe te kennen. Voor dat
bedrag zou het werk geklaard moeten kunnen worden en zou Van Randwijk bovendien
de verplichting krijgen om die weg zelf te blijven onderhouden. Het een en ander geeft
aanleiding tot breedvoerige discussies in de raad, waarbij ook de tolheffing op de Laan
van Nieuw Oosteinde wordt betrokken. De raad besluit uiteindelijk de genoemde straten
in nauw overleg met de heer Van Rantwijk te laten bestraten, waarbij de uitvoering in
handen van het dagelijks bestuur wordt gegeven.
Alhoewel niet expliciet aangegeven is er op deze datum ook een besloten raadsvergadering gehouden met
als onderwerp de aankoop van Logement De Zwaan om als secretarie en raadhuis te dienen.
909

BESLOTEN VERGADERING van 30 september 1875
Zwaan, Logement De Er is een 'inzet' gedaan op het te koop staande logement De Zwaan van ƒ 13.600,--. De
voorzitter wil nu van de raad weten of er door de gemeente een bod gedaan moet
worden of niet. Hij blijft bij zijn eerder ingenomen standpunt dat hij opteert voor de
aankoop van De Zwaan, tegen de -wat andere raadsleden voorstaan- bouw van een
geheel nieuw raadhuis. De voorstanders van een nieuw raadhuis zijn van mening dat dit
aanzienlijk goedkoper uit zou pakken dan de aankoop en het voor het doel aanpassen
van logement De Zwaan. Na stemming blijkt dat de raad geen bod wil uitbrengen en dat
de voorzitter moet beloven dat hij een tekening en een begroting van kosten zal laten
maken voor een eventueel geheel nieuw gemeentehuis.
910

15 oktober 1875 blz.196-200
Begroting De Gemeentebegroting heeft 14 dagen ter inzage gelegen en wordt nu behandeld en
hier en daar wat bijgesteld. In verband met de precaire financiële toestand van de
gemeente worden alle uitgaven zo zuinig mogelijk gesteld. Wel wordt er wat geld
uitgetrokken voor het bijhouden van het bevolkingsregister; de veldwachters krijgen er
wat bij; de hoofdonderwijzer met zijn talrijke gezin en de hulponderwijzers worden
bedacht, maar op de aan te brengen paaltjes op de begraafplaats wordt een bedrag van
ƒ 200,-- bezuinigd. De begroting wordt goedgekeurd.
911

4 november 1875 blz.200-203
School Er heeft een officiële aanbesteding plaatsgevonden voor het leveren van steenkolen ten
behoeve van de openbare lagere school. Van Santen te Voorburg kan de kolen leveren
voor 94 cent per hectoliter en J.F.Perquin te 's-Gravenhage kan het voor 89 cent doen.
Maar aangezien de offerte van Perquin niet op zegel is gesteld wordt de leverantie
uiteindelijk toch aan Van Santen gegund.
Woning Aannemer Van der Heijden heeft een rekening van ƒ 25,97 ingediend voor uitgevoerde
reparaties aan de onderwijzerswoning. Er ontstaat naar aanleiding van deze declaratie
enige discussie: de gemeenteopzichter is van mening dat kan worden volstaan met aan
Van der Heijden slechts een bedrag van ƒ 18,74 uit te betalen, zijnde de meerwaarde
voor aangebrachte verbeteringen. Uit de notulen blijkt dat de opzichter gelijk heeft en dus
krijgt de aannemer minder uitbetaald dan hij in rekening heeft gebracht.
Wegen en voetpaden Burgemeester en Wethouders vragen zich af of de schouw van wegen en voetpaden we l
nodig is. In het voorjaar wordt het meer nodig geacht dan in het najaar, temeer daar er
dan ook de sloten bij zijn inbegrepen. Burgemeester en wethouders zullen dit in hun
vergadering nader aan de orde stellen.
912

8 december 1875 blz .204-206
Wegen en voetpaden De schouw van de wegen en voetpaden heeft niet plaatsgevonden, omdat het weer te
ongunstig was, maar zal onder betere omstandigheden alsnog gebeuren.
Secretarie Boekhandelaar Van Drienen heeft een schriftelijk verzoek ingediend om voortaan de
bureaubehoeften van de secretarie, alsmede de leveranties van de school te mogen
doen. Van Drienen heeft echter in het verleden een nogal beledigende brief aan de
gemeente geschreven en dat is nog niet vergeten. De brief (uit 1872) is kennelijk nogal
"immoreel" van inhoud en de raad heeft destijds besloten om Van Drienen niets meer te
laten leveren aan de gemeente. Hij heeft bovendien nog nimmer 'amende honorable'
gedaan, oftewel een openbare belijdenis van schuld. Hij mag echter nu wel weer gewoon
meedingen bij de openbare aanbesteding, al wil men dan van hem wel een duidelijke
specificatie van de leveranties. Uiteindelijk telt het talrijke gezin Van Drienen als een
factor van betekenis. Omdat Van Drienen korting wil geven en omdat de huidige
leverancier buiten de gemeente woont krijgt Van Drienen nu toch de opdracht tot
levering.
Veldwachter(s) Aan Gedeputeerde Staten wordt toestemming gevraagd om een bedrag van ƒ 45,-- uit te
trekken voor de aanschaf van twee lakense mantels voor de veldwachters. De oude
regenjassen zijn blijkbaar zeer ondoelmatig.
Van de nu volgende besloten raadsvergadering wordt geen melding gemaakt in het notulenboek van de
gewone raadsvergaderingen
913

BESLOTEN VERGADERING van 8 december 1875
Raadhuis De heer Jhr. Citters geeft een voorstel in overweging om een nieuw te bouwen raadhuis
aan de Zwartelaan te situeren. Hiermede begint een zeer uitgebreide gedachtenwisseling
over de wenselijkheid van het bouwen van een nieuw raadhuis en vooral: waar? Je kunt
ook ergens een pand kopen en dat verbouwen en geschikt maken tot raadhuis. Verder
wordt het al dan niet integreren van het postkantoor en/of het kantongerecht in de
beschouwingen betrokken. Er zijn raadsleden die twijfelen of het kantongerecht in z'n
huidige constellatie zal blijven bestaan. Echte besluiten komen er in dit stadium niet uit.
Burgemeester en wethouders krijgen opdrachten de zaak nader te bestuderen en met
voorstellen te komen.
Belastingen De voorzitter stelt, dat bij de bouw van een nieuw raadhuis, de belastingen zullen moeten
914
worden verhoogd. De raad maakt hier geen overwegende bezwaren tegen, maar
verschuift het wel naar een volgende vergadering.

13 januari 1874 blz.38-40
Begraafplaats De procureur, de heer H.L. Troost, deelt schriftelijk mede, dat mevrouw de weduwe
Heppener bereid is de overgebleven stukken grond voor een bedrag van ƒ 1.100,-- en
onder dezelfde voorwaarden als de eerdere stukken grond aan de gemeente te
verkopen.
Raadslid De heer L.C. Hogendoorn toont zich bereid het raadslidmaatschap op zich te nemen. Zijn
geloofsbrieven worden in orde bevonden.
Schoollokalen In plaats van -zoals overeengekomen- op 15 november zijn de nieuwe schoollokalen pas
op 12 januari in gebruik genomen. Dat is zowat twee maanden te laat, merkt de heer mr.
Six op. De voorzitter antwoordt hierop, dat de aannemer reeds bij deurwaardersexploit
"in mora is gesteld" oftewel in gebreke is gesteld. Dat zal wel gevolgen hebben.
915

24 januari 1874 blz.41-44
Wethouder De heer L.C. Hoogendoorn legt de voorgeschreven eed af.
Avondschool Hulponderwijzeres, mejuffrouw J.E. Kruijff, vraagt om in de avonduren een klaslokaal te
mogen gebruiken voor het onderricht in de Franse taal en de vrouwelijke handwerken.
Het verschuldigde schoolgeld is 15 cent per week voor één vak en 25 cent voor beide
vakken. Het college van dagelijks bestuur steunt dit initiatief en dat wordt door de raad
overgenomen, zodat de avondcursus kan starten.
Begraafplaats De tekening en de begroting voor de aanleg van de nieuwe begraafplaats hebben ter
inzage gelegen. De aanbesteding kan dan nu -behoudens goedkeuring van de raad-
plaats vinden. Er zijn echter nog een aantal problemen die moeten worden opgelost met
Delfland en bovendien bestaat er nog een gevestigd recht van overpad. Dit pad zal nu
elders moeten worden aangelegd. Nadat er ook een oplossing is gevonden voor de
berging van stoffelijke overschotten die aan een besmettelijke ziekte zijn gestorven,
wordt de zaak in handen gegeven van burgemeester en wethouders en kan het bestek
worden gedrukt. Het werk moet op 1 maart beginnen en 1 augustus klaar zijn. Drie kwart
van de aanneemsom zal dan per 1 augustus beschikbaar zijn en het resterende kwart
per juni 1875.
916

27 februari 1874 blz.45-50
Begraafplaats De raad bespreekt nog een aantal details over de aan te leggen nieuwe begraafplaats.
Onder meer wordt uitgemaakt waar de hoofdingang moet komen en waar de uitgangen.
Inmiddels heeft de aanbesteding plaatsgevonden. De hoogste inschrijver, de heer Jan
Antonis van der Straaten uit Bergambacht, kwam op een bedrag van ƒ 17.777,-- en de
laagste, de heer Johannes Paulus Mooyman uit Stompwijk, op ƒ 13.643,--. De heer
Mooyman krijgt als laagste inschrijver het werk, dat de architect, de heer Paul, had
begroot op een bedrag van exact ƒ 14.547,72. Het raadslid Van den Berg informeert
bezorgd of de aannemer wel solide is. De voorzitter stelt hem echter gerust; de beide
borgen zijn zéér gefortuneerd. Mr. Six vraagt zich op zijn beurt af, of de aannemer wel
voldoende verstand heeft van het werk, waarop de voorzitter repliceert dat hij door de
architect is aanvaard. De heer Versteeg vindt dat een capabele opzichter toezicht op de
uitvoering van het werk moet houden en... zo vraagt men zich af: moet dat de
gemeenteopzichter, de heer Zwart zijn ? Na een discussie hierover wordt de keuze van
een opzichter aan de architect over gelaten.
Er staat ook nog een af te breken woning op het terrein van de begraafplaats. De
voorzitter stelt dat dit aan de aannemer toekomt voor afbraak. Iedereen is het er over
eens dat het niet geschikt is om er de doodgraver te laten wonen.
917

1 april 1874 blz.50-56
Doodgraver De heer J.C. Voorduin, doodgraver van beroep verzoekt het huis achter de begraafplaats
te mogen huren. De voorzitter is tegen; het huis zou onder meer gebruikt worden
voor het drogen van brandslangen en bovendien zullen Gedeputeerde Staten tegen zijn.
Uit de raad komen ook enige plannen. Onder meer om het huis wel te verhuren en de
schuur te bestempelen voor de quarantaine van besmettelijke zieken. Dat alles bespaart
de gemeente immers een bedrag van ƒ 130,-- per jaar! Maar dat gaat volgens de
voorzitter niet op. De combinatie van dodenakker en quarantaineplaats gaan niet samen!
De raad is verdeeld en bij de stemming blijken de stemmen te staken.
Begraafplaats Er worden enige praktische wijzigingen in het bestek van de begraafplaats aangebracht.
Op voorstel van wethouder Versteeg wordt er -om verstuiving van de zanderige grond
tegen te gaan- een laag zwarte aarde van een dikte van 4,20 meter aangebracht. De
Achterweg langs de begraafplaats moet opgemaakt worden met koolas op een vlakke
ondergrond en niet met brick (= baksteen) en grind.
Dempen sloten Een gedeelte van de sloot aan de Achterweg moet gedempt worden in verband met de
aanleg van de nieuwe begraafplaats. Na enige discussie wordt daartoe besloten.
Urinoirs De heer Versteeg maakt een paar opmerkingen over de toestand waarin het urinoir in het
Van Schagenslop zich bevindt. Het is smerig en heeft een onooglijk aanzien.
Burgemeester en Wethouders zullen er wat aan doen.
918

8 april 1874 blz.56-58
Doodgraver Op 2 april heeft de vrouw van de doodgraver de secretaris zwaar beledigd; ze is
ongepast tegen hem te keer gegaan in verband met de huur van een huis aan de
Oranjelust. De burgemeester heeft daarop de doodgraver bij zich ontboden, waarop deze
terstond zijn ontslag heeft ingediend. De raad bevestigt nu dit ontslag. De gemeenteopzichter
moet tijdens de nu durende vacature steeds iemand ter beschikking hebben
om als tijdelijk doodgraver te fungeren.
Burgemeester De burgemeester gaat van 9 tot 27 april met binnenlands verlof. De mededeling wordt
voor kennisgeving aangenomen.
919

29 april 1874 blz.59-62
Gemeentewerken De gemeentewerken zijn aanbesteed. De heer B.F. van der Heyden is met ƒ 720,-- de
laagste inschrijver.
Hulponderwijzer Hulponderwijzer G. Reeman Jz. vraagt en verkrijgt eervol ontslag.
Doodgraver Voor de opengevallen functie van doodgraver zijn twee kandidaten. Na stemming wordt
de heer A. Klumper, tuinman, benoemd. En passant wordt ook de instructie voor de
doodgraver aangepast en gewijzigd.
Urinoirs De urinoirs in de Kerklaan en het Van Schagenslop zijn niet omheind en dat is "stuitend
voor het gezigt". Er zullen nu ijzeren platen omheen gezet worden.
920

9 mei 1874 blz.62-66
Bestellonen De heer Van Everdingen heeft gereclameerd tegen de bestellonen voor het bezorgen
van telegrammen en goederen van de Rhijnspoorwegmaatschappij. De
spoorwegmaatschappij bemoeit zich in het geheel niet met de eventuele bestellingen en
bestellonen en daarom heeft de gemeente een besteller aangesteld, die tegen bepaalde,
vastgestelde, tarieven de goederen bezorgt. Het blijkt in dit verband ook nog belangrijk te
zijn of er sprake is van een station of van een halte en Voorburg heeft slechts een halte.
De raad besluit het advies van burgemeester en wethouders in deze kwestie op te
volgen.
Hulponderwijzers De hulponderwijzers krijgen nu een jaartraktement van ƒ 450,-- en dat is naar de mening
van de voorzitter te laag. Die wil daar minstens ƒ 500,-- van maken. De beide
opgekomen sollicitanten worden eigenlijk te licht bevonden, maar wat wil je voor zo'n
laag bedrag! Er ontspint zich een uitgebreide discussie over de geschiktheid van de
beide kandidaten; of er bij verhoging van traktementen wel betere kandidaten zullen
komen; of men überhaupt wel over de geschiktheid van de kandidaten kan oordelen. De
voorzitter blijft op zijn standpunt staan en vindt het van verkeerde zuinigheid getuigen als
de raad zijn mening niet volgt. De raad verwerpt echter met algemene stemmen het
voorstel tot verhoging van de traktementen voor de hulponderwijzers.
921

20 mei 1874 blz.66-69
Hulponderwijzer De kwestie van de benoeming van de nieuwe hulponderwijzer is nog niet afgelopen. De
districtsschoolopziener bemoeit zich er mee en stelt voor een geheel nieuwe oproep te
plaatsen en -zo de raad toch uit een van beide kandidaten een keus wil maken- dan in
ieder geval de kandidaat uit
's-Hertogenbosch te kiezen. Eén raadslid vindt dat de schoolopziener er zich nu wel mee
bemoeit, maar dat de raad uiteindelijk beslist. Ondanks de door de voorzitter geopperde
bezwaren kiest de raad voor de heer Arend Luyendijk, thans hulponderwijzer te 's-
Hertogenbosch, voor ƒ 450,-- te benoemen.
Riolering De beerput aan de Achterweg bij de nieuwe begraafplaats moet verbeterd worden. De
voorzitter licht zijn plannen, die hij eerst met architect Paul heeft besproken, uitvoerig toe.
Temeer daar de uitvoering van het een en ander geen geld kost, wordt het met algemene
stemmen goedgekeurd.
Begraafplaats Er zijn drie inzendingen op de uitgeschreven prijsvraag voor een plan van aanleg voor de
nieuwe begraafplaats. De raad kan in een volgende vergadering een definitieve keuze
maken.
922

2 juni 1974 blz.69-71
Begraafplaats De raad krijgt nu de drie ingezonden plannen voor de aanleg en inrichting van de nieuwe
begraafplaats voorgelegd. De uiteindelijke keus valt op het plan van de heer M.A. de
Zwart. Hij krijgt ook de uitgeloofde premie.
Begraafplaats Het inrijhek voor de nieuwe begraafplaats is voor een bedrag van ƒ 400,-- begroot, maar
dat blijkt nu ƒ 50,-- hoger uit te vallen. De heer Six keurt de handelwijze van de architect
af en wil het hek desnoods eenvoudiger voor het afgesproken bedrag van ƒ 400,-- laten
uitvoeren. Andere raadsleden vinden dat je bij iets dergelijks niet op een paar guldens
moet kijken. Bij stemming blijkt dat de verhoging toch wordt goedgekeurd, met
uitdrukkelijke vermelding van het feit dat de heren Six en Van den Berg hebben tegen
gestemd.
School De aannemer die de uitbreiding van de school heeft uitgevoerd, heeft de oplevering te
laat gedaan en een boete opgelopen van wellicht zo'n ƒ 300,--. Is er sprake van 'forcemajeure'
? De aannemer valt wel degelijk het een en ander te verwijten, maar toch zoekt
men naar verzachtende omstandigheden. Kunnen bijvoorbeeld de zon- en feestdagen in
mindering worden gebracht ? Of kunnen er een aantal dagen vanaf getrokken worden
vanwege het regenachtige weer? De raad besluit uiteindelijk de laatste termijn uit te
betalen en het volle bedrag van de boete daarop in mindering te brengen, met
uitzondering van de zon- en feestdagen. Men wacht dan af of de aannemer gaat
reclameren, waarmee hij dan tevens de rechtmatigheid van de uitvoering van het
boetebeding erkent!
923

23 juni 1874 blz.72-76
Boete W. Perquin, de aannemer, meent diverse verzachtende omstandigheden te moeten
aanvoeren, waardoor de boete is opgelopen tot ƒ 300,-- en vraagt dan ook om
ontheffing. Nagenoeg alle raadsleden hebben hierover een eigen mening. Een raadslid
beweert zelfs dat de aannemer in het geheel geen opvoeding heeft genoten en dat men -
als men hem de volle boete laat betalen- niet alleen hem treft maar ook zijn gezin. Alles
wikkend en wegend verkrijgt het voorstel van de heer Van den Berg de meeste stemmen
en wordt de boete voor aannemer Wouter Perquin, uiteindelijk vastgesteld op een bedrag
van ƒ 150,--.
Boete Ook aannemer C. de Hey wil ontheffing van zijn boete ad ƒ 102,--. Ook hiervoor worden
verschillende argumenten aangevoerd. Teneinde geen precedenten te scheppen voor
zowel huidige als toekomstige aanneemwerken, wordt, op voorstel van de heer Van den
Berg, de boete vastgesteld op een bedrag van ƒ 25,--. De boete zal in mindering worden
gebracht op de uitbetaling van de laatste termijn.
Gasfabriek De voorzitter brengt een voorstel op tafel dat slechts een nipte meerderheid heeft
verkregen in het college van dagelijks bestuur. Het gaat over de overname van de
huidige gasfabriek, het dempen van sloten en het aangaan van een geldlening. Alle
daarop betrekking hebbende stukken zullen langs de raadsleden rouleren en in een
vergadering van 30 juni a.s. aan de orde worden gesteld. De heer Six zegt echter een
aantal dagen buiten de gemeente te zullen zijn en vraag om uitstel tot dinsdag 7 juli
1874.
924

8 juli 1874 blz.76-83
Boete De heer Perquin, de aannemer van de werkzaamheden aan de school, vraagt om alsnog
ontheffing te kunnen krijgen van de bij de bouw opgelopen boete. Het college van
dagelijks bestuur onthoudt zich van enig advies en het verzoek van de aannemer wordt
met algemene stemmen afgewezen.
Verlichting en Jonkheer E. van Citters cum suis zouden graag zien dat de Zwarteweg en de
bestraten Achterweg bestraat en verlicht zouden worden. De beslissing wordt voorlopig uitgesteld
en afhankelijk gesteld van de beslissing over de overname van de gasfabriek. (Zie
verderop in dit verslag)
Tekenschool Hulponderwijzer de heer A. Luyendijk en bouwkundige de heer M.A. de Zwart willen
gebruik maken van de school voor het geven van tekenles. De onderwijzer rekent
hiervoor 25 cent voor 4 uur les aan elke leerling en de bouwkundige rekent ƒ 12,-- voor
de 6 wintermaanden. De heren krijgen in overleg met de hoofdonderwijzer ieder een
klaslokaal aangewezen en ze mogen tevens gebruik maken van de aanwezige kachel en
de 'gemeentelijke kolen'.
Gasfabriek Over het overnemen van de gasfabriek wordt uitvoerig gediscussieerd. Vooral de plaats
van de gasfabriek geeft aanleiding tot zorgen. In het geval van een calamiteit is het leed
niet te overzien! Voor het overige is de fabricage van gas volop in ontwikkeling en is de
toekomst daarvan zeer onzeker. De gasfabriek zelf geeft nu nog slechts rekening en
verantwoording aan zijn aandeelhouders. Zo'n instelling overnemen is niet alleen
onoverzichtelijk maar ook niet verantwoord.
Riolering Over de kwestie van de riolering binnen de gemeente is men het ook niet erg eens. Als
er bij voorbeeld een schoeiing in de sloot bij het Wielemakersslop zou moeten worden
aangebracht, dan zou dat de gemeente ƒ 150,-- kosten. Maar als er onverhoopt een
besmettelijke ziekte uitbreekt, dat zou de raad wel eens verplicht kunnen worden om de
sloot helemaal te dempen en dan zijn alle uitgaven voor niets geweest.
Geldlening Het aangaan van een geldlening stuit op grote problemen, temeer nu er zulke hoge
uitgaven zijn voor de aanleg van de algemene begraafplaats.
Verlichting en Het verzoek van Jonkheer E. van Citters c.s. om verlichting en bestrating
bestraten van de Zwarteweg en de Achterweg wordt aan alle kanten bekeken. De moeilijkheid is
blijkbaar dat men nog in het geheel niet weet hoeveel woningen daar gebouwd zullen
gaan worden. Met algemene stemmen besluit de raad wel per 1 mei 1875 verlichting aan
te laten brengen, maar ziet af om van gemeentewege de bestrating aan te -laten- leggen.
925

Vervolg van: 8 juli 1874 blz.76-83
Begraafplaats De begraafplaats moet goed afgesloten zijn en dat kan door het met een sloot te
omheinen. Maar een sloot graven kost nogal wat en het plaatsen van een hek en
beplanting is even afdoende en minder kostbaar.
926

TUSSENGEVOEGDE UITREKSELS
uit de notulen van de vergaderingen van Burgemeester en Wethouders
van 24 juli en 4 augustus 1874
Betreft: de affaire bij de benoeming van een nieuwe gemeentesecretaris met als gevolg een burgemeester crisis"
24 juli 1874
Secretaris De gemeentesecretaris, de heer Quarin Willemier, dient zijn ontslag in wegens
benoeming te Kralingen. Hij laat het tijdstip van ingang aan de welwillendheid van de
raad over, maar schrijft er wel bij dat Kralingen hem graag spoedig in dienst ziet treden.
Secretaris De heer H.W. v.d. Kas, de gemeente-ontvanger, wenst in aanmerking te komen voor de
straks open vallende functie van gemeente-secretaris.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
4 augustus 1874
Gemeentesecretaris Voor de te vervullen functie van gemeentesecretaris worden aanbevolen, de heren: J.C.
Noot te Woerden; Bazaldijk ; P.Pranger te Haarlemmermeer en Van der Kas, de huidige
gemeente-ontvanger. Na stemming worden de volgende kandidaten aan de Raad
aanbevolen.
1 J.C. Noot te Woerden
2 P. Pranger te Haarlemmermeer
927

24 juli 1874 blz.83-88
Secretaris De gemeentesecretaris vraagt ontslag. Hij is benoemd te Kralingen. Hij krijgt het
gevraagde eervolle ontslag en de dankwoorden van zowel de raad als het college van
burgemeester en wethouders. En passant memoreert de voorzitter dat de secretaris voor
het bijhouden van de bevolkingsregisters een persoonlijke toelage ontving van ƒ 50,-- per
jaar. Gezien de precaire financiële situatie van de gemeente zal de nieuw te benoemen
secretaris die niet meer krijgen.
Gemeente- rekening De Gemeenterekening van 1873 geeft een batig saldo van ƒ 2.496,60 te zien en wordt
aangenomen.
Sloten Op voorstel van de voorzitter besluit de raad een schoeiing te laten aanleggen in de sloot
bij de begraafplaats 'over het Wielemakersslop'.
Begraafplaats De inrichting van de begraafplaats baart nog steeds zorgen. Er moet een geschikte
beplanting komen, een goede wachtplaats voor de lijkkoetsen enzovoorts, enzovoorts.
Het college van dagelijks bestuur wil eigenlijk voor de beplanting een deskundige
aantrekken, maar daar is de raad niet voor te vinden. Teneinde uit de impasse te komen
besluit de raad een commissie te benoemen, bestaande uit de heren mr. A. Six, J.
Versteeg en G.A. van den Berg, die de zaken van de beplantingen zal onderzoeken en
ontwikkelen.
928

5 augustus 1874 blz.88-90
Secretaris Buiten het door het college voorgedragen tweetal personen om (Cfr. vergadering college
van 4 augustus 1874), en na voorlezing van de namen van de overige kandidaten, wordt
als nieuwe gemeentesecretaris van Voorburg aangewezen: de heer Johan Jacob
Diederik Gerhard van Hasselt, thans secretaris van Epe. Hij krijgt 4 van de 6 stemmen;
de 2 andere stemmen gaan naar de wel op de voordracht voorkomende heer Jan
Cornelis Noot, thans volontair ter secretarie van Woerden. Op de opmerking van de heer
Van den Berg, dat er binnen het college een vergissing is gemaakt bij het opstellen van
de kandidatenlijst, geeft de voorzitter "enige inlichtingen". Verder wordt op de kwestie -
nu- niet ingegaan.
Volksvermaak De Commissie voor Volksvermaken krijgt een subsidie toegekend van ƒ 50,-
929

11 augustus 1874 blz.90-95
Burgemeester Omdat de burgemeester bij deze vergadering afwezig is, zit de oudste wethouder, de
heer Versteeg, de vergadering voor. De reden voor deze ingelaste vergadering wordt
weldra duidelijk als de heer Versteeg melding maakt van twee ingekomen brieven: één
waarin de burgemeester zijn ontslag aanbiedt en één waarin deze ontslag aanbiedt als
Ambtenaar van de Burgerlijke Stand.
Om die reden heeft de wethouder het nodig gevonden de raad direct bijeen te roepen !
Wethouder Wethouder Versteeg wil middels een brief aan de heer Bucaille vragen om op zijn
ontslagaanvraag terug te willen komen.
Baesjou: "Wat is de oorzaak van het ontslagverzoek ?
Versteeg: "Er is officieel geen reden bekend"
Baesjou: "Er is wel een reden, de zaak zit bij de wethouders; maar dat is kwetsend voor de
Raad."
Nu volgt een heftige discussie tussen beide heren over het al of niet bestaan van redenen, in de trant van wellesnietes.
930
De heer v.d. Berg zegt zondag op bezoek te zijn geweest bij de heer Bucaille waarbij hij
hem "zeer overprikkeld" aantrof. De benoeming van de secretaris beschouwt hij als een
"flétrissure"* voor hem persoonlijk. De aanbeveling voor de functie van de secretaris was
gepasseerd en een ander was benoemd. Bij het opmaken van de voordracht was een
vergissing gemaakt, maar daarbij heeft geenszins de bedoeling voorgezeten om de
burgemeester te kwetsen. De burgemeester wist volgens hem (Van den Berg) van deze
vergissing af en bovendien waren de leden volgens de burgemeester volkomen vrij in
hun keuze voor een nieuwe secretaris.
De heer Baesjou interrumpeert en merkt op: ":Is dit bezoek wel zo heel aangenaam
geweest voor ZEd?" "Ook ik ben bij de burgemeester op bezoek geweest." De
dienstdoende voorzitter Versteeg roept hierop de heer Baesjou tot de orde, maar deze
roept uit: "U bent niet op de hoogte om mij tot de orde te roepen; van deze zaak hangt de
eer van het dorp af!"
* flétrissure: brandmerk, schandvlek (Prisma Frans-Nederlands woordenboek nr.133, 10e druk 1975)

Vervolg van: 11 augustus 1874 blz.90-95
Burgemeester De heer Six stelt dat men zich nu in een zeer moeilijk parket bevindt, omdat officieel uit
de brief van de heer Bucaille niets blijkt van de reden van zijn besluit. Als er echt redenen
waren geweest dan had bij die wel opgegeven en als men inlichtingen van de
wethouders wil dan kan zulks in een besloten vergadering gebeuren!
931
De heer Versteeg wil helderheid, waarop Baesjou zegt dat de reden niet zo onbekend is.
Ze is hem door de heer Bucaille zelf medegedeeld! Maar daar wil de raad niet aan, want
dat is allemaal in een particulier gesprek geweest.
Na nog enige discussie wordt het voorstel van de heer Versteeg om de burgemeester te
vragen op zijn beslissing terug te komen, aangenomen met 5 stemmen voor (en die van
de heer Baesjou als enige tegen)
De heer Six leest nu een door hem opgestelde concept-verklaring voor, waarin de
burgemeester wordt uitgenodigd op zijn besluit terug te komen. Als motief voert hij aan
dat hij vermeent te handelen in de geest der ingezeten door zulks te vragen. Baesjou
zegt: "De wethouders moeten zelf de zaak in het reine brengen." "Hemzelf zal het
aangenaam zijn als Bucaille terugkomt." En weer ontspint zich een heftige discussie. Als
de heer Versteeg nogmaals zegt dat er geen reden voor de ontslagaanvraag bekend is,
valt de heer Baesjou hem in de rede: " U bent een vreemdeling in eigen land ! In het
Oosteinde vertellen op school de kinderen elkander de reden der zaak !
Secretaris De nieuw benoemde secretaris kan nu niet direct in functie komen. Op voorstel van de
heer Versteeg wordt nu de heer Velthuyzen, volontair ter gemeentesecretarie, als
waarnemend secretaris aangewezen. Tot slot brengt de heer Versteeg nog dank aan de
morgen scheidende secretaris.

1 september 1874
De burgemeester is niet aanwezig!
Notulen Over de notulen van de vergadering 11 augustus 1874 ontstaat gekrakeel, met name
over de daarbij gehouden stemming over de benoeming van een waarnemend
secretaris. Er wordt gesteld dat de heer Baesjou tegen zou hebben gestemd, maar het
blijkt dat hij zich geheel van stemming had onthouden. De notulen worden dus
gecorrigeerd.
Gemeentesecretaris De heer J.J.D.G. van Hasselt wordt beëdigd en als waarnemend secretaris wordt de heer
Veldhuyzen aangewezen..
Burgemeester De burgemeester, de heer Bucaille, maakt middels een aan de raad toegezonden brief
bekend, dat hij met ingang van 13 augustus 1874 "niet meer de functie van
burgemeester zal waarnemen". Hetzelfde geldt voor de functie van ambtenaar van de
burgerlijke stand. Beide brieven worden voorshands voor kennisgeving aangenomen.
Request Honderdnegenentwintig ingezetenen van Voorburg, bij monde van de heren P.C. van
Drien (of Driem) en M.W. Spoor, hebben bij de Commissaris van de Koning een request
ingediend, waarbij zij om zijn tussenkomst vragen de burgemeester te bewegen -in het
belang van de gemeente- af te zien van zijn voornemen om ontslag te nemen.
Wethouder Er zijn vragen over de termijn van aftreden van het raadslid de heer van de heer L.C. van
Beynen als wethouder. De voorzitter zegt toe in een volgende vergadering een rooster
van aftreden aan de raad te zullen overleggen.
Sloten Raadslid v.d. Berg vraagt of er wel voldoende exemplaren van de verordening voor het
maken en onderhouden van sloten zijn verspreid. En of de instructies duidelijk
genoeg waren. Een aantal ingezetenen is namelijk inmiddels gedagvaard door de
kantonrechter en heeft een boete opgelegd gekregen. In de nu volgende discussie vraagt
men zich af of er wel voldoende bekendheid aan de verordening is gegeven, of de
bepalingen wel voldoende worden nageleefd en of er wellicht niet te streng wordt
opgetreden. Bovendien ontstaat er een discussie over de vraag in welke kas nu wel de
door de kantonrechter opgelegde boetes vloeien.
932

7 september 1874
De burgemeester is niet aanwezig!
Burgemeester De commissaris van de Koning maakt in een brief kenbaar dat hij de ontslagaanvraag
van de burgemeester " in beraad " houdt.
Notulen Het raadslid, de heer mr. Six, merkt op dat het door hem op schrift gestelde en door de
raad aanvaarde verzoek om de heer Bucaille te bewegen burgemeester te blijven, in het
geheel niet is opgenomen in de notulen van de raadsvergaderingen. De heer Van de
Kas, waarnemend secretaris, krijgt dit in volle omvang voor de voeten en de raad dreigt
zelfs om hem wegens laakbare handelingen te ontslaan. De raad besluit nu alsnog een
inlegvel te maken en dit aan de notulen toe te voegen.
Wethouder Wethouder L.C.Beynen zal pas in september 1875 aftreden.
Kerkhof Op de begraafplaats groeit het onkruid welig. Doodgraver Klumper zal het met de zeis te
lijf gaan " hetgeen alleszins noodzakelijk is ".
933

19 september 1874 blz.103-107
De burgemeester is weer aanwe z i g .
Burgemeester De burgemeester deelt simpelweg mee, dat hij gehoor heeft gegeven aan het verzoek
van de Commissaris van de Koning en van een aantal ingezetenen van de gemeente en
besloten heeft zijn betrekking als burgemeester te continueren.
Gemeentebegroting De begroting 1875, met memorie en toelichting, zal -evenals voorgaande jaren- bij de
raadsleden rouleren.
Begraafplaats De commissie die zich heeft bezig gehouden met een plan tot een afdoende beplanting
van de algemene begraafplaats brengt verslag uit van de verrichte werkzaamheden. De
commissie vraagt om een krediet van ƒ 1.200,-- op de dienst 1874 om het een en ander
te kunnen bekostigen en vraagt bovendien om het college verder te machtigen de
verdere aanbesteding van werken te kunnen -laten- uitvoeren.
Hulponderwijzers De hulponderwijzers verzoeken om meer traktement met een bedrag van maar liefst
ƒ 50,-- per jaar! Gewoon, omdat het levensonderhoud voor hen en hun gezinnen zo duur
geworden is! Eer wordt lang over gesproken en alle argumenten gewikt en gewogen. Ze
hebben extra inkomsten uit het avondonderwijs, of kunnen die inkomsten althans
hebben. De woordvoerder voor deze verhoging, de heer Luyendijk, is er overigens nog
maar kort. Uiteindelijk besluit de raad het advies van het college van dagelijks bestuur te
volgen en het verzoek van Luyendijk c.s. af te wijzen.
934

10 oktober 1874 blz.107-113
Onderwijzers Gedeputeerde Staten hebben de verhoging van de jaarwedden van de onderwijzers
goedgekeurd.
Huisje aan de brug Het huurcontract voor het brugwachtershuisje ten behoeve van de weduwe T. van der
Meer ad ƒ 52,-- per jaar wordt verlengd voor de duur van zes jaar.
Burgemeester De burgemeester deelt mede dat hij genoodzaakt is om een periode van drie maanden
verlof te nemen in verband met de gezondheidstoestand van zijn echtgenote. Met name
de heer Six spreekt de hoop uit dat het verblijf in het buitenland een gunstige invloed op
haar herstel zal hebben. Alle andere raadsleden stemmen hier van harte mee in.
Wethouder De burgemeester moet naar zijn zeggen elders aanwezig zijn en maakt aanstalten de
vergadering te verlaten. Maar allereerst draagt hij het 'presidium' over aan de oudste
wethouder, de heer Versteeg. De heer Versteeg vraagt de medewerking en de bijstand
van de raad voor de periode dat hij het burgemeestersambt waarneemt.
Gemeentebegroting De gemeentebegroting wordt artikelsgewijs behandeld en hier en daar wat bijgesteld.
Ten slotte wordt de begroting goedgekeurd.
Wethouder In verband met het tijdelijke verlof van de burgemeester, dient de raad ook een tijdelijke
wethouder aan te wijzen. Een stemming wijst de heer Van den Berg aan, maar deze
verklaart "geen vrijheid te vinden zich die keuze te laten welgevallen". Na een nieuwe
stemming blijkt de heer Hogendoorn te zijn gekozen. Na enige aarzeling neemt de heer
Hogendoorn de betrekking aan.
935

28 oktober 1874 blz.113-116
Begraafplaats De plantsoenen van de algemene begraafplaats worden aanbesteed en de raad besluit
om de niet meer benodigde grond voor een bedrag van ƒ 1,60 per are te verhuren.
Verder besluit de raad de gemeenteopzichter opdracht te geven de begraafplaats nu
definitief op te gaan meten.
936

5 november 1874 blz.116-121
Begrafenisrechten De raadsleden vinden de regeling in een Verordening op het heffen van
begrafenisrechten een zeer delicate zaak en er wordt dan ook intensief gesproken over
de diverse toe te passen tarieven en de indeling in klassen. Zelfs houdt men zich bezig
met de lengte, breedte en diepte van de graven. Uiteindelijk worden de leden het eens
en de Verordening naar Gedeputeerde Staten gezonden.
As en vuilnis Het contract voor het ophalen van as en vuilnis loopt dit jaar af en moet dus verlengd
worden. Dit geschiedt echter met dien verstande, dat het ophalen van as en vuilnis zich
niet moet beperken tot de kom van het dorp, maar ook daarbuiten en dat de aslieden
voortaan weer een fooi mogen vragen bij gelegenheid van oud en nieuw.
Woning Burgemeester en wethouders achten het 't beste om het huis achter de begraafplaats te
slopen en te verkopen. In de volgende vergadering zal hierop worden doorgegaan.
937

27 november 1874 blz.121-126
Spoorwegen De raad van toezicht op de spoorwegen deelt mede dat de minister van binnenlandse
zaken het geeft goedgevonden dat de beide laatste treinen in Voorburg zullen ophouden.
Voorts deelde de Directie van de Nederlandse Rhijnspoorwegmaatschappij mee dat zij
berusten in de wijze waarop de parallelweg op de legger van wegen en paden van de
gemeente is gebracht en dat zij voor het onderhoud van die weg en de sloten zorg zullen
dragen.
Leverantie(s) Boekhandelaar Van Drien (Driem of Drienen) mag voortaan geen kantoorbehoeften meer
aan de secretarie leveren. De reden is: "wegens indecente handelingen". De
bureaubehoeften zullen voortaan vanuit 's-Gravenhage worden betrokken.
Begrafenisrechten De kerkmeesters van de Nederlandse Hervormde Gemeente hebben enige
begrafenisattributen in de aanbieding voor ƒ 60,--. Het gaat om twee grote lijkbaren, twee
roeven*, een groot nieuw -, een oud - en een kleiner begrafeniskleed. Het college heeft
de attributen bekeken en bevonden ze in goede staat. Ook over de prijs zijn ze tevreden,
Woning Het huisje achter de begraafplaats zal worden afgebroken.
Klachten De voormalige burgemeester van Voorburg, thans van Druten, de heer Barkey, laat bij
monde van zijn gemachtigde, de heer F.J. Prins, weten dat de koepel bij het hotel "De
Wijckerbrug" plotseling is ingestort. De instorting zou een gevolg zijn van onvoldoende
onderhoud aan de Wijckerbrug. Door een gat in de zijmuur van die brug zou water
gedrongen zijn, dat de fundamenten van de koepel zou hebben ondermijnd. Andere
raadsleden beweren echter dat de fundamenten van de koepel al heel slecht waren en
dat dat de oorzaak is dat het gebouwtje is ingestort. Kortom: wie betaalt de schade? De
raad vindt dat het seizoen er niet naar is om nu een onderzoek in te stellen, maar dat dat
het voorjaar zal gebeuren. Intussen moet de koepel er maar zo bij blijven staan en zal de
gemeente er alles aan doen om de muur bij de brug eventueel te laten herstellen.
938

5 december 1874 blz.126-130
Begrafenisrechten Gedeputeerde Staten hebben de tarieven, vastgelegd in de Verordening
begrafenisrechten, niet goedgekeurd. De voorgestelde wijzigingen zijn echter volgens het
college van ondergeschikt belang en de raad heeft er dan ook geen moeite mee die te
slikken. De heer Van den Berg vindt het echter maar een vreemde zaak, dat nu de
Verordening zonder slag of sloot door de koning werd goedgekeurd, dat Gedeputeerde
Staten nu bezwaar maken. De raad besluit om dat gevoelen ook aan Gedeputeerde
Staten kenbaar te maken.
Jaarwedde(n) De heer Van der Kas, behalve gemeente-ontvanger ook administrateur van de
begraafplaats, beklaagt zich over het feit dat hij voor zijn werkzaamheden maar ƒ 25,--
als jaarwedde krijgt. Hij heeft echter berekend dat de jaarwedde zeker ƒ 33,-- zou
moeten zijn. Na enige beraadslaging vinden de raadsleden dat de heer Van der Kas
gelijk heeft en verhogen zij zijn jaarwedde niet tot de voorgestelde ƒ 33,-- maar zelfs tot
ƒ 40,--!
Achterweg De heer Jhr. E. van Citters verzoekt namens de bewoners van de Achterweg om
herbestrating van die weg. De bewoners zijn onverdeeld bereid het eigendom van die
weggedeelten welk binnen het profiel van die weg liggen aan de gemeente ter
beschikking te stellen. Het college van dagelijks bestuur is weliswaar bereid om over
deze aanvraag positief te adviseren, maar dan moeten er eerst opmetingen geschieden
en zal er een begroting van de te maken kosten moeten worden opgemaakt. Men zal te
zijner tijd op de zaak terug komen. Het raadslid Van den Berg wil zelfs een stap verder
gaan en vraagt ook om bestrating van de Zwarteweg. Maar, zegt hij er bij, niet alle
bewoners zijn genegen hiertoe hun medewerking te verlenen en dat maakt het extra
moeilijk, maar niet minder noodzakelijk!
Onderwijzer De hulponderwijzer G. Luyendijk vraagt om verhoging van zijn traktement. Het college
vindt echter dat de hulponderwijzer zich eerst nog maar eens goed moet bewijzen en dat
hij hier nog maar zo kort onderwijzer is en adviseert het verzoek af te wijzen. De raad
neemt dit advies over en laat Luyendijk weten wat wanneer hij blijk heeft gegeven naar
genoegen te presteren, de raad zijn verzoek welwillend in overweging zal nemen.
Verloting In januari zal DORCAS weer de traditionele jaarlijkse verloting organiseren. Het raadslid
Beijnen is gecommitteerd om namens de raad bij die verloting aanwezig te zijn.
939

19 januari 1875 blz.130-135
Burgemeester De commissaris van de Koning laat weten, dat burgemeester Bucaille verlenging van zijn
buitengewone verlof heeft gevraagd en verkregen tot 1 juni 1875. Burgemeester Bucaille
schrijft ook rechtstreeks aan de raad dat hij dit verzoek heeft ingediend op aandringen
van de geneesheer. Het dagelijks bestuur moet namens de raad aan de burgemeester
mededelen, dat zij zijn besluit om nog langer weg te blijven -alhoewel ongaarne-
respecteren. Overigens wordt dit besluit met 4 tegen 1 stem genomen.
Begraafplaats Er zijn kwesties ontstaan met de architect en de aannemer van de begraafplaats. De
uitvoering van de diverse werkzaamheden en de daarbij geleverde materialen kunnen
niet op alle punten waardering oogsten van de raad. Stenen waren van slechte kwaliteit
en hier en daar waren gaten opgevuld met cement en sommige muren waren niet
waterpas. De heer Van den Berg vindt zelfs dat de vorm van de door de architect aan het
college geschreven brief niet door de beugel kan en niet getuigt van respect voor de
waardigheid van het college, dat hem nota bene zelf heeft aangesteld. De raad wacht
voorshands het verloop van de nog te verrichten werkzaamheden af en zal naar bevind
van zaken te werk gaan....
Doodgraver De instructie van de doodgraver wordt aangepast aan de nieuwe begraafplaats.
Begraafplaats De instructies van zowel de doodgraver als de administrateur worden aangepast aan de
nieuwe situatie.
Recognities De kerkmeesters van de Oude Kerk willen dat de gemeente recognitierechten gaat
betalen voor het uitsteken van de vlag aan de toren, het luiden van de klokken en "het
kleppen bij sommige gelegenheden". Mr. Six is bereid hiervoor ƒ 25,-- uit te trekken,
maar de voorzitter en de heer Van den Berg vinden ƒ 10,-- al genoeg, terwijl de heer
Hogendoorn er ƒ 7,-- van wil maken. Na stemming komt men op een bedrag van
uiteindelijk ƒ 10,--.
Hulponderwijzer Meester Luyendijk neemt zijn ontslag , hij is benoemd te Weesp.
940

4 februari 1875
Verlichting Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne der Nederlanden heeft haar rentmeester,
de heer J.H. Lintz, een verzoek laten schrijven voor verlichting van het buitengoed
Leeuwensteijn. Dit verzoek is echter niet naar behoren op zegel gesteld en moet dus
formeel opnieuw worden ingediend. De raad besluit "aan de heer Lintz te kennen te
geven dat ten einde de raad op wettige wijze van het verzoek gesaisssiseerd* zij en met
het oog op het stellen van een antecedent** " wordt uitgenodigd het verzoek alsnog in te
dienen, maar dan wel naar behoren gezegeld.
Hulponderwijzer. Ter vervanging van hulponderwijzer Luyendijk wordt de heer B.C. Akkerhuis
voorgedragen. De heer Akkerhuis was vroeger als hulponderwijzer in Voorburg en is
thans als zodanig werkzaam te 's-Gravenhage. Maar omdat de jaarwedde nu ƒ 450,-- is
geworden is hij wel bereid terug te komen.
Woning Het huisje achter de begraafplaats heeft ƒ 352,-- opgebracht! Het huisje zal voor ƒ 1,--
per week aan veldwachter Van de Waals worden verhuurd, tot het moment dat hij een
andere woning vindt. Daarna wordt het huisje bestemd voor lijders aan besmettelijke
ziekten.
Veldwachter Aangezien de heer W.W. Laman, veldwachter en fungerend bode, is vertrokken, kan zijn
traktement verdeeld worden tussen de beide overgebleven veldwachters, te weten de
heren S.L. Gorter en I. van der Waals. De heer Gorter is echter al zes jaar als
veldwachter werkzaam en de heer Van der Waals is daarentegen pas in dienst getreden.
Na enige argumenten over en weer besluit de raad toch het geld tussen de beide
veldwachters te verdelen.
* Saisisse(e)ren = grijpen, vatten, in beslag nemen. Aldus een uit de vorige eeuw daterend vreemde woordenboekje
** In plaats van 'antecedent' zal wel 'precedent' bedoeld zijn. Noten van B.I.C. Dijkman.
941

13 februari 1875 blz.138-
Verlichting Het verzoek van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne om uitbreiding van de
verlichting naar haar buitengoed Leeuwensteijn komt weer ter tafel, maar nu wel
behoorlijk op zegel gesteld.
Hulponderwijzer De heer C. Akkerman wordt hulponderwijzer, maar tegelijkertijd wordt meegedeeld dat
de hulponderwijzer G. Verdam vertrekt naar Baarn en er dus weer een vacature is.
942

5 maart 1875 blz.139-144
Tuinland achter Bij de warmoezenierstuin Oranjelust, achter de nieuwe begraafplaats, die gedeeltelijk
verhuurd is aan de heer F.J.M. v.d. Kleij, moeten 160 wilgen gepoot worden ter
beschutting van die tuin. De wilgenpoten kosten ± 10 à 12 cents per stuk. Met algemene
stemmen wordt besloten die voor kosten van de gemeente aldaar te poten. De
wilgentenen mogen door de huurder om de vier jaar afgesnoeid worden.
Hekwerk De weduwe Van Leeuwen en nog een aantal belanghebbenden, vragen om een
afdoende afrastering tussen hun bezit en de begraafplaats. De gemeente wilde eerst een
haag, maar de weduwe ziet meer in een rasterwerk van ruwe planken of slieten.*
Hierover ontstaan een uitgebreide discussie en een veelheid aan plannen. De raad
besluit een bestek te laten maken en een begroting van kosten. De raad wil de publieke
aanbesteding aan zichzelf houden en niet delegeren aan het college van dagelijks
bestuur.
Hulponderwijzer Er zijn geen sollicitanten. De beide kwekelingen zullen worden ingezet en te zijner tijd
een gratificatie krijgen. Na het voorjaarsexamen hoopt men op nieuwe kandidaten.
Klokgelui De kerkmeester van de Hervormde Gemeente willen een recognitie ** van ƒ 50,-- voor
het luiden van de klokken op elke werkdag om 12 uur en voor het incidenteel luiden van
de klok bij brand en bij het overlijden van vorstelijke personen. Als de gemeente af wil
zien van het elke dag luiden van de middagklok, dan zijn ze tevreden met een recognitie
** van ƒ 25,--.
Hierover wordt ernstig beraadslaagd. De meerderheid van de raadsleden wil het luiden
van de klok om 12 uur kennelijk niet afschaffen en is bereid voor het luiden bij brand en
bij het overlijden van vorstelijke personen de kerkelijke gemeente afzonderlijk te
'demommageren' *** en heeft hiervoor een jaarlijkse recognitie over van maximaal ƒ 25,--
.
Veldwachter Verdeling traktement. (Zie ook notulen van 2 februari 1875) Veldwachter Gorter is echter
boos! Hij vindt het onrechtvaardig dat hij evenveel krijgt als de pas aangetreden
veldwachter. Dit vindt de raad op zijn beurt ongepast en trekt de uitkering aan Gorter
helemaal in!
* Een sliet is een afgehouwen en van takken ontdane rechte, dunne stam of lange staak. Onder andere gebruikt voor
polsstokken. Bron: Verklarend Handwoordenboek der Nederlandse Taal van M.J. Koenen-Endepols, 27e druk (1977)
** Recognitierechten zijn rechten die iemand dient te betalen als erkenning van het feit dat hij andermans eigendom mag
gebruiken. De recognitierechten worden veelal onder de belastingen gerekend. Noot: B.I.C. Dijkman
*** Dedommageren = schadeloos stellen; van Fr. dommage = schade. Bron: 19e eeuws Dictionaire portatif
943

23 maart 1875 blz.144-147
Verordening Gedeputeerde Staten hebben aanmerkingen op de Verordening op de algemene
begraafplaats. Het gaat met name over het bepaalde in artikel 5 van die Verordening,
waarin wordt bepaald dat zij die graven en/of grafkelders willen aankopen, zich tot het
bestuur van de burgerlijke gemeente moeten wenden. Gedeputeerde Starten willen dit
artikel uitgebreid zien met de woorden: "zij die voor onbetaalde tijd". Alhoewel ook de
raad van oordeel is dat de oorspronkelijke redactie van dit artikel geenszins in strijd is
met de wet, besluit men toch aan de wens van gedeputeerde staten gevolg te geven en
het artikel te wijzigen.
Graf De heer A.L. Brouwer, architect te 's-Gravenhage, vraagt namens mevrouw Wiederhold,
echtgenote van de heer H.I. Kuipers te 's-Gravenhage, toestemming om 7,88 centiare
grond op de algemene begraafplaats aan hem te verkopen voor het bouwen van een
grafkapel. De raad stemt hiermede in onder de voorwaarde, dat zij uiteraard te zijner tijd
daarvoor de verschuldigde begrafenisrechten zullen betalen.
Hekwerk Het maken van een rasterwerk rond het eigendom van de weduwe Van Leeuwen c.s.
wordt gegund aan de heer W. Akkerhuis, als laagste inschrijver voor dit werk.
Bruggen De heer Van den Berg vraagt hoe het is gesteld met het in te stellen onderzoek naar de
toestand van de Wijckerbrug. Volgens de voorzitter moet een initiatief hiertoe van de
eigenaren uitgaan, maar de heer Van den Berg zegt dat is afgesproken dat de gemeente
dit zou doen. De heer Van den Berg heeft gelijk en de voorzitter zegt toe op korte termijn
het gevraagde onderzoek te laten instellen en rapport uit te zullen brengen.
944

20 april 1875 blz.148-152
Kadaster De commissaris van de Koning geeft te kennen dat de gehele gemeente opnieuw
kadastraal zal worden opgemeten.
Bruggen De interpellatie van het raadslid Van den Berg over de bouwkundige toestand van de
Wijckerbrug, komt ter sprake. De rapportage is van maart jongstleden. Toen hebben
burgemeester en wethouders, in gezelschap van de gemeenteopzichter, de toestand van
de Wijckerbrug nauwkeurig bekeken. Men is in ieder geval tot de overtuiging gekomen
dat het instorten van de koepel bij het hotel 'De Wijckerbrug' in geen geval kan worden
toegeschreven aan de slechte bouwvallige toestand van de brug, de bruggehoofden of
de scheidingswand (Zie hiervoor de notulen van 27 november 1874). De hoteleigenaren
hebben te kennen gegeven dat zij met een bijdrage van ƒ 25,-- en ƒ 30,-- voor het herstel
van de koepel al heel erg blij zouden zijn. Na enige discussie, waaruit onder meer blijkt
dat niet alle raadsleden de zaak helemaal vertrouwen, wordt toch het voorstel van
burgemeester en wethouders aangenomen om een herstelbijdrage te leveren van ƒ 25,-
ineens! De voorzitter stelt onder meer dat bij de overdracht van de drie bruggen, destijds
in beheer bij het Ambacht, niet nauwkeurig genoeg naar de bouwkundige toestand van
de bruggen is omgezien.
Hulponderwijzer De heer A. Renaud wordt, tegen de vroeger vastgestelde jaarwedde van ƒ 500,--,
aangesteld tot hulponderwijzer.
Bestraten dorp Een zekere heer H.A. van Rantwijk vraagt aan de gemeente een subsidie van ƒ 3100,--
voor de bestrating van de Laan van Nieuw Oosteinde met klinkers vanaf het dorp tot aan
de korenmolen, plus een verhoogd voetpad. Hierover is in de vorige vergadering reeds
gesproken, met als resultaat dat de stemmen staakten. Ook nu komt de raad over deze
kwestie nog niet tot een afgerond denkbeeld en vreest men tevens afkeuring van een
eventueel positief raadsbesluit.
945

4 mei 1875 blz.152-156
Bestraten dorp Het bestraten van de Laan van Nieuw Oosteinde komt weer ter sprake. De grootste
moeilijkheid is in feite: het is te duur! De heer Baesjou meent dat de gemeente het
subsidie moet geven. De gemeente krijgt er immers mooie villa's voor in de plaats. En
bovendien kan het aan een rechtskundige worden overgelaten om te beoordelen of de
gemeente tot het geven van een subsidie verplicht is. Een ander argument waarom men
niet tot een eensluidend en afgerond voorstel kan komen is: het betreft hier maar een
gering gedeelte van de Laan van Nieuw Oosteinde, terwijl in feite de gehele laan in
slechte toestand verkeert. Burgemeester en wethouders zullen met de aanvrager nog
eens overleggen of het niet goedkoper kan. Dit voorstel wordt aangenomen..
Hulponderwijzer Het traktement van de hulponderwijzer B.C. Akkerhuis wordt gelijk getrokken met dat van
de nieuw benoemde hulponderwijzer A. Renaud. En passant wordt ook vermeld dat dit
geschiedt vanwege zijn bekwaamheid en geschiktheid.
Bruggen De heer Van den Berg memoreert dat het onderzoek naar de bouwkundige toestand van
de Wijckerbrug destijds is opgedragen aan een onpartijdige commissie en niet aan het
college van dagelijks bestuur en de gemeenteopzichter. Dit alles wordt voor
kennisgeving aangenomen.
946

21 mei 1875 blz.156-159
Bestraten dorp De zaak van het bestraten van de Laan van Nieuw Oosteinde dreigt een eindeloze
kwestie te worden. Burgemeester en wethouders willde de zaak voor een lager bedrag
uitgevoerd zien, maar de raad blijft verdeeld. Er worden bedragen van ƒ 1.000,-- en ƒ
2.000,-- genoemd. Uiteindelijk staken de stemmen weer als over een bedrag van
ƒ 1.000,-- wordt gestemd.
Hulponderwijzer De beide kwekelingen hebben, toen de functie van hulponderwijzer vacant was, extra
werk verricht en krijgen hiervoor een gratificatie.
Veldwachter Veldwachter J. van der Waals heeft een voor hem geschikte woning binnen de gemeente
kunnen vinden.
Verlichting De zaak van de verlichting van de Achterweg zal aan de orde worden gesteld zodra de
kwestie van de herbestrating van de Laan van Nieuw Oosteinde weer ter tafel komt.
947

28 mei 1875 blz.160-162
Bestraten dorp De kwestie van de bestrating van een gedeelte van de Laan van Nieuw Oosteinde komt
weer ter tafel. Als het voorstel komt om voor een subsidiebedrag van ƒ 2.143,-- een weg
van 3½ meter "zonder vleugels" aan te laten leggen, staken de stemmen alweer. In
eerste instantie wil men nu de zaak helemaal van de agenda schrappen, maar een
voorstel van het raadslid Van den Berg verkrijgt uiteindelijk de algemene instemming. Het
voorstel houdt in een subsidiebedrag van ƒ 2.000,--, maar onder de volgende
voorwaarden:
a. dat de bestrating geheel conform het door Van Randwijk ingediende plan wordt
uitgevoerd;
b. dat het dagelijks bestuur toezicht en controle houdt op de uitvoering;
c. dat er geen tol geheven zal worden van Voorburgse ingezetenen voor zover zij te
voet komen en dat ingezetenen die met rij- of voertuigen de weg passeren, de helft
van het tolbedrag zullen betalen.
948

9 juli 1875 blz.162-166
Straatstenen Het raadslid Van den Berg vraagt inlichtingen over het gerucht als zou de
gemeenteopzichter een hoeveelheid keien ten geschenke hebben gegeven. Op zich is
dat natuurlijk ongeoorloofd. Maar de voorzitter antwoordt dat het hier gaat om een
hoeveelheid afgekeurde keien en ze terugzenden was te duur!
Raadslid Het raadslid Van den Berg heeft de loco-burgemeester Versteeg er onder vier ogen van
beschuldigd, als zou hij bij de behandeling van de kwestie van de bestrating van de Laan
van Nieuw Oosteinde, dubbelhartig te werk zijn gegaan. Hij zou zich met name hebben
verzekerd van de medewerking van de rooms-katholieke raadsleden. De heer Versteeg
dient derhalve een motie van wantrouwen in tegen het raadslid Van den Berg en wenst
nadrukkelijk door de raad te zien uitgemaakt of de beschuldiging van Van de Berg
terecht is of niet. Tot staving van zijn bewering maakt de heer Van den Berg melding van
het feit dat er een bespreking heeft plaats gevonden bij ingezetenen, in
tegenwoordigheid van de heren Versteeg en Beijnen. De heer Versteeg zou zich bij die
gelegenheid hebben verbonden een subsidiebedrag van ƒ 2.143,-- te zullen verlenen
voor de bestrating van het bewuste gedeelte van de Laan van Nieuw Oosteinde. In
plaats van zijn woord gestand te doen heeft hij dan maar het voorstel gedaan om de
zaak aan een nader onderzoek te onderwerpen. Hij vindt dit alles tamelijk dubbelhartig!
Zowel de heer Versteeg als de heer Beijnen verklaren hierop dat in de door de heer Van
den Berg bedoelde bijeenkomst de kwestie van de bestrating van de Laan van Nieuw
Oosteinde in het geheel niet ter sprake is geweest en er zijn al helemaal geen bindende
afspraken gemaakt. De heer Van den Berg houdt echter zijn beschuldigingen vol en zegt
dat hij dit -zo nodig- door getuigen kan laten bevestigen. De heer Versteeg verdedigt zich
door te herhalen dat hij zich tot hoegenaamd niets heeft verbonden en dat hij alleen maar
heeft aangedrongen om de zaak in een voltallige raadsvergadering aan de orde gesteld
te krijgen. Bij meerderheid van stemmen wordt nu uitgemaakt dat de heer Versteeg zich,
ondanks het feit dat de heer Van den Berg blijft persisteren, niet van een dubbelhartige
handelwijze kan worden beschuldigd.
949

19 juli 1875 blz.166-167
Begroting Gedeputeerde Staten hebben bezwaar om nog een restant-krediet, nodig voor de aanleg
van de algemene begraafplaats, op de per 1 juni 1875 afgesloten begroting te brengen,
maar hebben er geen bezwaar tegen als dit krediet van ƒ 2.144,97 ten laste van de
lopende dienst wordt gebracht.
Sloot achter De heer Van den Berg vraagt of bij de onlangs gehouden schouw van de
Herenstraat sloten, ook de sloot achter de Herenstraat, van de heer M.W. Spoor, is begrepen. De
voorzitter zegt dat tegen de heer Spoor inderdaad proces-verbaal is opgemaakt en dat
deze zaak nu in handen van de rechter is.
950

31 juli 1875 blz.167-173
Verlichting Er moet uitvoering worden gegeven aan het raadsbesluit van 8 juli 1875 betreffende de
verlichting van de Zwarteweg en de Achterweg. Vraag is of er nu gas- dan wel
petroleumlantaarns moeten komen. Na stemming blijkt de voorkeur voor gaslantaarns te
bestaan. Bovendien dient de aannemer een vergoeding te krijgen voor het aanleggen
van buizen. Hiervoor wordt een bedrag uitgetrokken van ƒ 200,--.
Bestraten dorp Het vorig jaar heeft de gemeenteraad besloten om ook over te gaan tot het bestraten van
de Achterweg en wel het gedeelte lopend vanaf de Laan van Nieuw Oosteinde tot aan
het Fransche Slop. Het weggedeelte zal voor een bedrag van ƒ 2.338,-- worden bestraat
met zogeheten Utrechtse klinkermoppen.
Hulponderwijzer Uit het verslag van de hoofdonderwijzer blijkt dat er op de openbare lagere school een
dringende behoefte is aan assistentie van twee kwekelingen. Aangezien het onderwijs -
ook als er een hulponderwijzer uitvalt- te allen tijde door moet gaan, besluit de raad
hiervoor een vergoeding vast te stellen van ƒ 25,-- per kwekeling per jaar.
Commissaris van de De voorzitter deelt mee, dat de commissaris van de Koning de gemeente op
Koning 28 juli jongstleden heeft geïnspecteerd.
Raadsleden De geloofsbrieven van de nieuw benoemde raadsleden, de heren Jhr. E. van Citters, J.
Oosterlaan en G. de Groot worden door een commissie uit de raad onderzocht en in orde
bevonden.
Kermis De raad is het er met algemene stemmen oer eens dat de kermis dit jaar weer door moet
gaan.
Veldwachter Veldwachter Gorter heeft een brief geschreven en vraagt om alsnog zijn gemiste
gratificatie van ƒ 9,30 te mogen krijgen ( zie ook notulen van 2 februari 1875 en 5
maart 1875). Deze gratificatie is hem destijds geweigerd wegens ongehoorde
brutaliteit. Bovendien vraagt hij -onder overlegging van een aantal rekeningen- om een
extra bedrag van ± ƒ 100,-- voor deze onvoorziene uitgaven, die zijn draagkracht te
boven gaan. Maar aangezien de stemmen staken, wordt de beslissing hierover naar de
volgende vergadering verschoven.
951

Vervolg van: 31 juli 1875 blz.167-173
Schadevergoeding Aannemer Van der Heijden heeft bij de werkzaamheden aan de onderwijzerswoning
stormschade geleden. Hij vraagt om dédommagement oftewel schadevergoeding. De
zaak wordt nog onderzocht en daarom wordt ook deze kwestie naar de volgende
vergadering verschoven.
( zie notulen 4 november 1875 )
Cipier De heer Baesjou vraagt waarom veldwachter Van der Waals benoemd is tot cipier en
niet de heer Gorter, die toch een veel langere staat van dienst heeft. Hij krijgt ten
antwoord dat de commissaris van de Koning de benoemingen regelt en de
gemeenteraad daar dus geen bemoeienis mee heeft.
952

19 augustus 1875 blz.174-178
Raadslid Het raadslid Jhr. E. van Citters wordt beëdigd.
Gemeenterekening De Gemeenterekening van 1874 wordt goedgekeurd.
Geldlening Voor de financiering van de verlichting en bestrating van de Achterweg en de Zwarteweg
dient een geldlening afgesloten te worden. Na enige discussie wordt men het eens over
een geldlening van maximaal ƒ 3..000,-- tegen een rente van 5%.
Veldwachter Het eerder gedane voorstel om aan veldwachter Gorter alsnog de hen toekomende
gratificatie van ƒ 10,-- uit te keren, komt ter tafel. Maar eerst wordt het nieuwe raadslid
Jhr. Citters door de heer Baesjou "bijgepraat" betreffende de voorgeschiedenis van de
bewuste gratificatie. Dit geeft nogal een verhitte discussie tussen onder meer de heer
Baesjou en de voorzitter, de heer Versteeg. De heer Versteeg zou hebben erkend dat
aan de heer Gorter te kort zou zijn gedaan, maar dit weerlegt hij door te stellen dat de
voorzitter van niets kan weten, om de eenvoudige reden dat hij niet aanwezig was. De
woordenwisseling loopt zo hoog op dat de voorzitter met het reglement van orde in de
hand ingrijpt en aan de vergadering een einde maakt. (Of de heer Gorter nu wel of niet
zijn gratificatie krijgt blijft overigens onbeantwoord.)
953

31 augustus 1875 blz.178-181
Bestraten dorp De aanbesteding van de bestratingswerkzaamheden voor de Achterweg heeft
plaatsgevonden en wordt gegund aan de heer A.F. Perquin voor het door hem
ingeschreven bedrag van ƒ 2.437,80. De voorzitter vindt dat er een voortdurend toezicht
moet worden gehouden en wil de gemeente-opzichter hiermede niet geheel
"onontgeldelijk" belasten en hem bijvoorbeeld een vergoeding van bijvoorbeeld ƒ 50,-- in
het vooruitzicht stellen. Maar daar willen de raadsleden voorshands niets van weten. Op
een eventuele vergoeding voor de opzichter zal na afloop van het werk worden
teruggekomen.
Gemeentewerken De stormschade aan de onderwijzerswoning zou ƒ 25,97 bedragen. Het college van
dagelijks bestuur wil niet van het bestek afwijken en ook hebben veel raadsleden moeite
met deze schadeclaim. Gemeente-opzichter De Zwart moet nu eerst de door de
aannemer reeds verrichte werkzaamheden taxeren, alvorens men over een vergoeding
na wil gaan denken.
954

7 september 1875 blz.181-182
Raadsleden De raadsleden J. Oosterlaan, G. de Groot en Jhr. E. v. Citters worden officieel beëdigd.
(De heer Jhr. E. van Citters was overigens al op 19 augustus 1875 officieel beëdigd! Zie
de notulen van die datum)
Wethouder De heer Baesjou van Vronesteijn wordt met vijf tegen twee stemmen tot wethouder
gekozen. Dit ter vervanging van de periodiek afgetreden heer L.C. Beijnen.
955

17 september 1875 blz.182-190
Hondenbelasting De heer C.W. Klumper vraagt om ontheffing van het betalen van hondenbelasting
wegens het overlijden van zijn hond. Omdat het verzoek niet op zegel is gesteld wordt
het afgewezen. Op 30 september dient de heer Klumper opnieuw een verzoek in maar
nu wel gezegeld. Hij krijgt 50% reductie !
Daarna gaat de vergadering achter gesloten deuren verder.
BESLOTEN VERGADERING 17 september 1875
Zwaan. Logement De Het logement De Zwaan zal, aldus de burgemeester " eerlang publiekelijk worden
geveild ". Dat biedt de mogelijkheid het eventueel aan te kopen als gemeentehuis en
tevens zouden dan het Kantongerecht en het Post-en Telegraafkantoor er huisvesting
kunnen krijgen. Dat laatste biedt het voordeel dat er van het rijk nog weer bepaalde
vergoedingen te verwachten zijn. In de discussie wordt uitgebreid aan de orde gesteld
dat de situering van de huidige als gemeentehuis gebruikte lokalen ten enen male
onvoldoende zijn en zeker niet bevorderlijk zijn voor het degelijk bewaren van de
archieven en de registers van de Burgerlijke Stand. De voorzitter rekent voor dat een
bedrag van ƒ 15.000,-- verhoogd met een bedrag van ƒ 5.000 plus nog eens ƒ 4.000,--
voor de aankoop van goed meubilair zijns inziens niet te hoog is. Er is zelfs al
geïnformeerd bij de Maatschappij voor Gemeentekrediet. De maatschappij is bereid de
zaak te financieren tegen een rente van 5,63%, af te lossen in 40 jaar. De betekent een
jaarlijkse uitgaaf van ƒ 1.1351,20. Bij de stemming blijkt dat de raad met algemene
stemmen voor het stichten van een nieuw gemeentehuis is; bovendien is de raad het er
over eens dat De Zwaan voor dat doel moet worden aangekocht. Over de inzet is men
het in principe wel eens, maar men wil toch een afwachtende houding aannemen en er
later nog op terug kunnen komen.
956
Daarna gaat de raad weer over tot de orde van de dag in een openbare vergadering

Vervolg van: 17 september 1875 blz.182-190
Dempen sloten Als hoofd van de gemeente acht de burgemeester zich verplicht om de aandacht van de
raadsleden te vragen voor de zijns inziens uitzonderlijke slechte toestand van de sloten,
de kwalijke geur die ze verspreiden en niet in de laatste plaats: het gevaar voor het
uitbreken van epidemieën. Er komen veel klachten bij het college van dagelijks bestuur
over de sloten. Als er onverhoopt tot epidemieën uit zouden breken, dan zou men wel
een verplicht kunnen worden om de sloten te dempen en te rioleren. En dat zou wel een
heel wat duurder uit kunnen pakken. De raadsleden gaan zeer uitgebreid in op de
voorstellen van de voorzitter, maar toch is men van de noodzaak nog niet zozeer
doordrongen en vindt het merendeel dat men eerder moet bezuinigen, dan weer lasten
op zich te nemen. Na stemming blijken de voorstellen van de burgemeester met vier
tegen drie stemmen te zijn verworpen.
Gasfabriek De voorzitter stelt nu voor de gasfabriek over te nemen. De voornaamste reden om dit te
doen is volgens hem de brandgevaarlijkheid van de fabriek, die gas produceert uit
petroleum. De fabriek moet om die reden dan ook verplaatst worden, naar zijn mening.
De heer Citters is al helemaal tegen een petroleumgasfabriek en wil een op steenkool
gestookte gasfabriek. Maar ook hier wegen de te maken kosten weer zo zwaar, dat bij
stemming het voorstel van de voorzitter met vijf tegen drie stemmen sneuvelt.
Straten en pleinen De voorzitter houdt nu zijn derde plan ten doop: de naar zijn mening erg noodzakelijke
bestrating van de Zwarteweg. Hij vindt dat het als toegangsweg tot de gemeente van
groot belang is dat deze straat in voldoende staat is. Maar, zeggen sommige raadsleden,
er zijn nog andere straten waar dit in dezelfde mate voor kan gelden. En bovendien: de
kosten. Na lange beraadslaging wordt uiteindelijk ook dit laatste voorstel van de
voorzitter verworpen en wel met vijf tegen twee stemmen.
957

30 september 1875 blz.190-196
Achterweg De heren Prins en Spoor hebben een brief geschreven over de wenselijkheid tot
bestrating van de Achterweg en de Zwarteweg en het aanbrengen van voetpaden. De
heer N.H. van Randwijk, als een van de direct belanghebbenden, heeft al eerder een
verzoek ingediend om daarvoor een subsidie van ƒ 3.100,-- toe te kennen. Voor dat
bedrag zou het werk geklaard moeten kunnen worden en zou Van Randwijk bovendien
de verplichting krijgen om die weg zelf te blijven onderhouden. Het een en ander geeft
aanleiding tot breedvoerige discussies in de raad, waarbij ook de tolheffing op de Laan
van Nieuw Oosteinde wordt betrokken. De raad besluit uiteindelijk de genoemde straten
in nauw overleg met de heer Van Rantwijk te laten bestraten, waarbij de uitvoering in
handen van het dagelijks bestuur wordt gegeven.
Alhoewel niet expliciet aangegeven is er op deze datum ook een besloten raadsvergadering gehouden met
als onderwerp de aankoop van Logement De Zwaan om als secretarie en raadhuis te dienen.
958

BESLOTEN VERGADERING van 30 september 1875
Zwaan, Logement De Er is een 'inzet' gedaan op het te koop staande logement De Zwaan van ƒ 13.600,--. De
voorzitter wil nu van de raad weten of er door de gemeente een bod gedaan moet
worden of niet. Hij blijft bij zijn eerder ingenomen standpunt dat hij opteert voor de
aankoop van De Zwaan, tegen de -wat andere raadsleden voorstaan- bouw van een
geheel nieuw raadhuis. De voorstanders van een nieuw raadhuis zijn van mening dat dit
aanzienlijk goedkoper uit zou pakken dan de aankoop en het voor het doel aanpassen
van logement De Zwaan. Na stemming blijkt dat de raad geen bod wil uitbrengen en dat
de voorzitter moet beloven dat hij een tekening en een begroting van kosten zal laten
maken voor een eventueel geheel nieuw gemeentehuis.
959

15 oktober 1875 blz.196-200
Begroting De Gemeentebegroting heeft 14 dagen ter inzage gelegen en wordt nu behandeld en
hier en daar wat bijgesteld. In verband met de precaire financiële toestand van de
gemeente worden alle uitgaven zo zuinig mogelijk gesteld. Wel wordt er wat geld
uitgetrokken voor het bijhouden van het bevolkingsregister; de veldwachters krijgen er
wat bij; de hoofdonderwijzer met zijn talrijke gezin en de hulponderwijzers worden
bedacht, maar op de aan te brengen paaltjes op de begraafplaats wordt een bedrag van
ƒ 200,-- bezuinigd. De begroting wordt goedgekeurd.
960

4 november 1875 blz.200-203
School Er heeft een officiële aanbesteding plaatsgevonden voor het leveren van steenkolen ten
behoeve van de openbare lagere school. Van Santen te Voorburg kan de kolen leveren
voor 94 cent per hectoliter en J.F.Perquin te 's-Gravenhage kan het voor 89 cent doen.
Maar aangezien de offerte van Perquin niet op zegel is gesteld wordt de leverantie
uiteindelijk toch aan Van Santen gegund.
Woning Aannemer Van der Heijden heeft een rekening van ƒ 25,97 ingediend voor uitgevoerde
reparaties aan de onderwijzerswoning. Er ontstaat naar aanleiding van deze declaratie
enige discussie: de gemeenteopzichter is van mening dat kan worden volstaan met aan
Van der Heijden slechts een bedrag van ƒ 18,74 uit te betalen, zijnde de meerwaarde
voor aangebrachte verbeteringen. Uit de notulen blijkt dat de opzichter gelijk heeft en dus
krijgt de aannemer minder uitbetaald dan hij in rekening heeft gebracht.
Wegen en voetpaden Burgemeester en Wethouders vragen zich af of de schouw van wegen en voetpaden wel
nodig is. In het voorjaar wordt het meer nodig geacht dan in het najaar, temeer daar er
dan ook de sloten bij zijn inbegrepen. Burgemeester en wethouders zullen dit in hun
vergadering nader aan de orde stellen.
961

8 december 1875 blz .204-206
Wegen en voetpaden De schouw van de wegen en voetpaden heeft niet plaatsgevonden, omdat het weer te
ongunstig was, maar zal onder betere omstandigheden alsnog gebeuren.
Secretarie Boekhandelaar Van Drienen heeft een schriftelijk verzoek ingediend om voortaan de
bureaubehoeften van de secretarie, alsmede de leveranties van de school te mogen
doen. Van Drienen heeft echter in het verleden een nogal beledigende brief aan de
gemeente geschreven en dat is nog niet vergeten. De brief (uit 1872) is kennelijk nogal
"immoreel" van inhoud en de raad heeft destijds besloten om Van Drienen niets meer te
laten leveren aan de gemeente. Hij heeft bovendien nog nimmer 'amende honorable'
gedaan, oftewel een openbare belijdenis van schuld. Hij mag echter nu wel weer gewoon
meedingen bij de openbare aanbesteding, al wil men dan van hem wel een duidelijke
specificatie van de leveranties. Uiteindelijk telt het talrijke gezin Van Drienen als een
factor van betekenis. Omdat Van Drienen korting wil geven en omdat de huidige
leverancier buiten de gemeente woont krijgt Van Drienen nu toch de opdracht tot
levering.
Veldwachter(s) Aan Gedeputeerde Staten wordt toestemming gevraagd om een bedrag van ƒ 45,-- uit te
trekken voor de aanschaf van twee lakense mantels voor de veldwachters. De oude
regenjassen zijn blijkbaar zeer ondoelmatig.
Van de nu volgende besloten raadsvergadering wordt geen melding gemaakt in het notulenboek van de
gewone raadsvergaderingen
962

BESLOTEN VERGADERING van 8 december 1875
Raadhuis De heer Jhr. Citters geeft een voorstel in overweging om een nieuw te bouwen raadhuis
aan de Zwartelaan te situeren. Hiermede begint een zeer uitgebreide gedachtenwisseling
over de wenselijkheid van het bouwen van ween nieuw raadhuis en vooral: waar? Je
kunt ook ergens een pand kopen en dat verbouwen en geschikt maken tot raadhuis.
Verder wordt het al dan niet integreren van het postkantoor en/of het kantongerecht in de
beschouwingen betrokken. Er zijn raadsleden die twijfelen of het kantongerecht in z'n
huidige constellatie zal blijven bestaan. Echte besluiten komen er in dit stadium niet uit.
Burgemeester en wethouders krijgen opdrachten de zaak nader te bestuderen en met
voorstellen te komen.
Belastingen De voorzitter stelt, dat bij de bouw van een nieuw raadhuis, de belastingen zullen moeten
963
worden verhoogd. De raad maakt hier geen overwegende bezwaren tegen, maar
verschuift het wel naar een volgende vergadering.

NOTULEN VAN DE VERGADERINGEN VAN DE VOORBURGSE GEMEENTERAAD
OVER DE JAREN 1876 TOT EN MET 1899
964

5 februari 1876 blz.206-212
Hulponderwijzer Hulponderwijzer Renaud wordt secondant* te Hilversum per 1 april 1876.
Hij krijgt het gevraagde eervolle ontslag.
Schoolhoofd Het schoolhoofd vraagt of het is toegestaan dat twaalfjarigen nog langer de school
965
mogen blijven bezoeken, als zij dit tenminste zelf willen. De raad heeft hiertegen geen
bezwaar. Verder wil de hoofdonderwijzer graag een nieuwe aardrijkskundige kaart van
Nederland. Ook dit wordt toegestaan. Het schoolhoofd moet dan echter wel even
opgeven welke kaart hij precies wil hebben en wat die kost.
Schoolbehoeften De leverantie van schoolbehoeften geschiedt dit jaar niet langs de weg van openbare
aanbesteding. Boekhandel Van Drienen mag onder bepaalde voorwaarden leveren.
Die voorwaarden zijn, dat hij kortingen geeft en dat hij monsters laat zien van het te
leveren materiaal. Na een aantal opmerkingen van de heer Van Citters mag hij
uiteindelijk toch de leverantie uitvoeren.
Vroedvrouw Dokter Beguin laat middels een zeer uitvoerige brief weten dat hij het èn voor de
gemeente èn voor hemzelf wenselijk acht dat er een vroedvrouw wordt aangesteld.
Deze vroedvrouw zou voor haar prestaties een vergoeding van ƒ 200,-- per jaar
moeten ontvangen. In zijn brief zet dokter Beguin alle medische en ethische gronden
uiteen. Bijkomende factor is dat ook de doktoren Lage en Toornenburgh nog
bevallingen verrichten. Alhoewel de nieuwe vroedvrouw ook de beide andere dokters
ten dienste kan zijn, moet zij ook door hen (kunnen) worden geaccepteerd. Na de
nodige discussie wordt een voorstel van het raadslid Van Citters in stemming gebracht,
met de volgende inhoud. Mocht dokter Beguin om de een of andere reden niet langer
in staat zijn de verloskundige hulp waar te nemen, dan kan hij altijd een beroep doen
op de beide andere artsen. Mochten ook zij het af (moeten) laten weten, dan zal de
raad in deze aangelegenheid voorzien.
Hekwerk In verband met het rooien van een boom, wordt er aan de Zwarteweg en Achterweg
een hekwerk geplaatst ter hoogte van "Molenzicht". Dit gebeurt om aldaar ongelukken
te voorkomen.
* De term secondant' is blijkens een 19e eeuws verklarend woordenboekje een gangbare term voor hulponderwijzer. Noot: B.I.C.
Dijkman

Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING V A N 5 FEBRUARI 1876
Raadhuis Burgemeester en wethouders hebben van timmerman C. de Hey een opgaaf
966
ontvangen van een drietal panden die te koop zijn in de kom van het dorp, die wellicht
geschikt zijn om er een nieuw gemeentehuis te gaan bouwen. Vooral het pand van de
Weduwe Van Bueren lijkt aantrekkelijk, maar, dat kan pas per l maart 1877 (dus over
één jaar) aanvaard worden. Ook de heer Versteeg weet een goed pand in de kom van
het dorp. Dit pand zal binnenkort ter beschikking komen als de huidige
eigenaar/bewoner, de heer T.Bol, komt te overlijden. Na enige beraadslagingen besluit
de raad om timmerman De Hey opdracht te geven nadere gegevens te verzamelen
over het huis van de weduwe Van Bueren.

10 maart 1876 blz.212-217
Commissie Middelbaar De heer jhr. Van Kinschot is benoemd in de commissie voor het middelbaar
Onderwijs onderwijs.
Hulponderwijzer Kwekeling J.A. Valspar zal voorshands de vacature van A, Renaud waarnemen. Dit in
967
afwachting van zijn examen in april aanstaande. Slaagt hij, dan kan hij rekenen op een
aanstelling als hulponderwijzer tegen een vast jaartractement van ƒ 500,-- en doen,
slaagt hij dan wordt hij
hulponderwijzer.
Begraafplaats De wachtkamer van de Algemene Begraafplaats heeft nog geen behoorlijke
meubilering. Het dagelijks bestuur krijgt volmacht om hiervoor zorg te dragen.
Vroedvrouw De heer A.C. Roerade verwoordt namens een aantal ingezetenen de zorgen die er
bestaan met betrekking tot de komst van een vroedvrouw. Zij melden onder meer dat
de artsen hun tarieven voor bevallingen hebben verhoogd en dat sommige mensen nu
in de problemen komen, om de eenvoudige reden dat zij dit niet kunnen betalen.
Bovendien stellen de accoucheurs oftewel vroedmeesters dat zij alleen verloskundige
hulp willen verlenen in gezinnen, die al als patiënt bij hen staan ingeschreven. Zo niet
dan worden de tarieven nog hoger. In eerste instantie menen een aantal raadsleden
dat de raad in deze kwesties incompetent is en dat het antwoord niet anders kan zijn
dan dat wat aan de heer dokter Beguin is gegeven. (Zie vorige vergadering). De heer
Baesjou komt nu met een uitgewerkt voorstel met de volgende inhoud:
a. het gemeentebestuur zal een vroedvrouw benoemen tegen een vast
jaarinkomen;
b. de beide fungerende verloskundigen krijgen eervol ontslag;
c. de verloskundigen worden echter opnieuw benoemd, maar nu om beurtelings om
het jaar dienst te gaan doen, enerzijds om vaccinaties uit te voeren en anderzijds
verloskundige bijstand te verlenen in die gevallen, waarin de vroedvrouw assistentie
nodig heeft. Dat alles tegen een vergoeding van ƒ 100,-- per jaar.
Na nog de nodige re- en duplieken wordt het voorstel van de heer Baesjou van
Vronesteijn met vier tegen drie stemmen aangenomen.

Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING va n 10 maart 1876
Raadhuis Inmiddels is duidelijk geworden dat het huis van de weduwe Van Bueren een bedrag
968
van ƒ 8.000,-- moet gaan opbrengen. Timmerman De Hey krijgt als vervolgopdracht
schetsen van het huis te maken en te bekijken of het huis geschikt is voor het beoogde
doel van raadhuis en of het die ƒ 8.000,-- wel waard is.

7 april 1876 blz.217-220
Vroedvrouw De geneeskundig inspecteur geeft als advies om aan een te benoemen vroedvrouw de
969
eerste jaren een vergoeding te geven van ƒ 325,-- en dat later weer te verlagen naar
ƒ 250,-- per jaar. Het merendeel van de raad verklaart zich hier echter tegen en wil een
vaste toelage van om en nabij de ƒ 250,-- per jaar. De raad zal nu voor eenzelfde
bedrag van ƒ 250,-- een oproep plaatsen in het Zuid Hollandsch Dagblad en in de
Haarlemmer Courant.
Tapperijen Artikel 11 van de verordening op de tapperijen vermeldt een boete van ƒ 3,-- Het
dagelijks bestuur vindt het noodzakelijk die boete te verhogen naar ƒ 10,--. Dit vindt
geen genade in de ogen van de raad. De voorgestelde verhoging wordt weggestemd.
Begraafplaats Burgemeester en wethouders vragen en krijgen een krediet van ƒ 50,-- voor de
aankoop van meubels voor de wachtkamer van de Algemene Begraafplaats.

Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING va n 7 april 1876
Raadhuis De heer Versteeg blijft pleiten voor de aankoop van het pand van wijlen de heer Bol.
970
Dit pand kan eventueel aangevuld worden met de grond van wijlen de heer Van
Drunen. Maar, voegt de heer Versteeg er gelijktijdig aan toe, de grond van wijlen de
heer Van Drunen wordt de komende acht jaren nog gehuurd en het ziet er niet naar uit
dat de huidige gebruiker van zins is om daar nog tijdens zijn leven vanaf te gaan.
Burgemeester en Wethouders krijgen machtiging om inlichtingen in te winnen over het
pand van wijlen de heer Bol.

10 mei 1876 blz.220-223
Vroedvrouw Twee sollicitanten voor de functie van vroedvrouw hebben zich aangemeld en zijn door
971
de inspecteur van de volksgezondheid geschikt bevonden. Het zijn mejuffrouw A.A.
v.d. Schouw uit Sliedrecht en mejuffrouw Beth uit Schiedam. De eerstgenoemde wordt
benoemd. Zij kan desgewenst direct beginnen.
Hulponderwijzer De heer Valstar is geslaagd voor zijn examen en is met ingang van 1 april jongst leden
tot hulponderwijzer benoemd.
Wethouder De burgemeester doet mededeling dat hij een verlof vraagt van twee maanden
vanwege de ziekte van zijn echtgenote. Om toch de dagelijkse voortgang van zaken
niet te belemmeren is het nodig dat er een tijdelijke wethouder wordt aangewezen. Na
stemming wordt dat de heer Beijnen.

Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING van 10 mei 1876
Raadhuis De gemeentelijke timmerman C. de Hey is bezig om ook van het pand van wijlen de
972
heer Bol inlichtingen in te winnen. Tot op heden weet men echter zelfs de prijs nog
niet. Het dagelijks bestuur houdt echter de vinger aan de pols en zal te gelegener tijd
met mededelingen komen.

29 mei 1876 blz.223-224
Vroedvrouw De nieuw benoemde vroedvrouw, mejuffrouw Van der Schouw, vraagt om een voor
973
haar geschikte woning. De loco burgemeester heeft dit kennelijk voorzien en schudt
die zo uit zijn mouw. Ze kan de woning krijgen, maar ze moet dan wel op zeer korte
termijn beloven, dat ze ook echt hier haar functie gaat waarnemen. Is dat niet het geval
dan moet de raad snel weer opnieuw in actie komen.
Genees- en De geneeskundigen, de heren Lage en Toornenburgh zijn ontstemd en
verloskundigen nemen ontslag omdat ze het niet eens zijn met de hun toebedachte positie, zodra de
nieuwe vroedvrouw gaat functioneren. Het stuk is echter te laat binnen gekomen en
kon niet eerst binnen het college van dagelijks bestuur bekeken worden. Het is daarom
-zoals wel meer geschiedt- ietwat te vroeg aan de raad voorgelegd, zonder een advies
van het dagelijks bestuur. Men besluit het stuk dus eerst terug te nemen en het in later
instantie weer in de raad te bespreken.

Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING va n 29 mei 1876
Raadhuis De meerderheid in de raad vindt de vraagprijs voor het pand van wijlen de heer Bol te
974
hoog. Nu dit plan min of meer van de baan is wordt bekeken of aankoop van gronden
aan de Zwarteweg wellicht de oplossing voor het raadhuisprobleem kan zijn. Weer
krijgt het dagelijks bestuur opdracht om hieromtrent nadere inlichtingen in te winnen.

30 juni 1876 blz.225-228
Genees- De brief van de artsen Lage en Toornenburgh is nu in de vergadering van
en verloskundigen Burgemeester en wethouders aan de orde geweest. Er blijkt uit dat de geneesheren
975
het niet eens zijn met de gemeentelijke regeling aangaande het functioneren van een
vroedvrouw en dreigen nu elke vorm van medewerking aan de gemeente op te
schorten. Burgemeester en Wethouders stellen een regeling voor waarbij de
geneesheren een afzonderlijke salariëring krijgen voor vaccinatie en voor doodschouw.
De vroedvrouw doet de eenvoudige bevallingen en kan bij moeilijke de hulp van de
geneeskundige inroepen. Sommige raadsleden lopen te hoop tegen de naar hun
mening ongehoorde pressie die de geneesheren uitoefenen en die in flagrante strijd is
met de waardigheid van de raad! De loco burgemeester tracht de gemoederen ietwat
te sussen en brengt een voorstel ter tafel, waarbij èn de geneesheren èn de raad aan
hun trekken komen. Dat voorstel houdt onder meer in dat bij toerbeurt een der
geneesheren worden aangewezen voor de taak van de vaccinaties, de doodschouw en
voor de assistentie bij moeilijke bevallingen. Zij ontvangen hiervoor dan een
honorarium van ƒ 100,-- per jaar. De bezwaarmakende artsen krijgen dit voorstel
toegezonden en mogen daarop reageren.

Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING van 30 juni 1876
Raadhuis De heer Versteeg heeft met de heer M.W. Spoor onderhandeld over de eventuele
976
aankoop van gronden aan de Zwarteweg. Spoor biedt daarenboven ook nog huizen
(die overigens wel gesloopt moeten worden) te koop aan. Enige raadsleden maken
opmerkingen over het feit dat het lid Versteeg met de heer Spoor heeft onderhandeld
en niet -zoals in de vorige besloten vergadering afgesproken- de heer Beijnen. De heer
Van Citters betreurt het dat men niet eerder, toen het allemaal nog veel goedkoper
was, met voorstellen is gekomen. Nu komt uiteindelijk niemand met een concreet
voorstel en wordt de vergadering gesloten.

28 juli 1876 blz.228-230
Vroedvrouw De vroedvrouw vraagt om een tegemoetkoming in de kosten van haar verhuizing van
Sliedrecht naar Voorburg. De raad aarzelt en is bang voor het "stellen van een
antecedent"*. Toch krijgt de vroedvrouw de gevraagde tegemoetkoming en wel een
bedrag van ƒ 25,-- uit het 'potje' onvoorziene uitgaven.
Riolering De riool- en brandspuit onder en bij het pakhuis van de heer Van Andel vertoont
lekkages en moet nodig verlegd worden. De kosten hiervoor zullen ƒ 10,-- bedragen.
* Volgens de geraadpleegde woordenboeken is het gebruik van het woord 'antecedent' niet echt fout, maar verdient toch de
voorkeur: 'precedent'. Noot B.I.C. Dijkman
977

25 augustus 1876 blz.230-235
Verordeningen Volgens de bepalingen van de geldende Gemeentewet moet er binnen vijf jaren een
inventarisatie worden gemaakt van alle in de gemeente geldende verordeningen
waarbij strafvervolging is gesteld. In een aantal gevallen blijkt dan dat de bepaling van
strafvervolging inmiddels in wetten is geregeld en dus niet meer van kracht -kan- zijn.
Het raadslid Hogendoorn maakt van de gelegenheid gebruik om de overtredingen van
het sluitingsuur voor tapperijen aan de kaak te stellen. Hij doelt met name op Sociëteit
De Zwaan, die met het sluitingsuur kennelijk een loopje neemt. De moeilijkheid is
blijkbaar dat het etablissement een sociëteitsvergunning heeft en gerechtigd is ook na
het sluitingsuur introducés toe te laten. De voorzitter zal desondanks hierover met de
president van de sociëteit van gedachten wisselen.
Subsidie Op 6 september wordt er weer een harddraverij gehouden, waarvoor men beleefd bij
de raad om subsidie aanklopt. Het college van dagelijks bestuur heeft in zijn preadvies
reeds laten uitkomen dat men daar -gezien de beperkte doelstelling- niet veel voor
voelt. De raad is het met die zienswijze eens en dus mag men voor de komende
harddraverij niet op enige subsidie van de gemeente rekenen.
Brandweer Een controle heeft aan het licht gebracht dat de extincteurs* in een zeer slechte staat
zijn. Wil men de brandblusapparatuur weer in een behoorlijk bruikbare staat brengen
dan zal dat jaarlijks zo'n ƒ 120,-- gaan kosten. De voorzitter heeft ooit ergens
goedkopere brandspuiten gezien (Bordeaux) en die zouden maar ƒ 100,-- kosten. Ook
heeft hij bij firma's in Rotterdam en Amsterdam geïnformeerd en om prijsopgaaf
gevraagd. De leden van de raad zullen te zijner tijd op de hoogte worden gesteld en
inzage krijgen in het verkregen materiaal.
* Extincteur van L. ex-stinguere, -stinctum = uitblussen, van stinguere = verstikken. (Prisma Vreemde-Woorden- Boek 1956).
Toestel om spoedig brand te blussen. (19e eeuws Vreemde-woordenboek) BD
978

17 oktober 1876 blz.235-241
Tapperijen De voorzitter van de Zwaan Sociëteit zal er streng op toezien dat er geen mensen
meer worden geïntroduceerd na sluitingstijd.
Schoollokalen De schoolopziener stelt voor om de schoolkinderen op de woensdagmiddagen
979
voortaan vrijaf te geven om de opleidingscursus voor hulponderwijzers in de school te
kunnen houden. De lessen voor hulponderwijzers werden tot nog toe gegeven in
Leidschendam, maar zullen nu naar Voorburg verplaatst worden. Zowel het college
van dagelijks bestuur, alswel de raad stemt met dit voorstel in en zal zijn besluit
doorgeven aan de schoolopziener en de hoofdonderwijzer.
Hulponderwijzeres Onder dankzegging voor het in haar gestelde vertrouwen deelt Juffrouw I.E. Kruijff,
hulponderwijzeres, mee, dat zij om gezondheidsredenen niet in staat is de lessen in de
Franse taal en de vrouwelijke handwerken nog langer in de avonduren te geven.
Hulponderwijzeres Juffrouw G.J. Baas, eveneens hulponderwijzeres, verzoekt nu de lessen van Juffrouw
De Kruijff, althans voor wat betreft de vrouwelijke handwerken, over te mogen nemen.
Onder dezelfde condities als die, welke golden voor Juffrouw Kruijff, krijgt zij
toestemming om vier maal in de week van 18 tot 20 uur een leslokaal te mogen
gebruiken.
Hulponderwijzer De pas benoemde hulponderwijzer L.A. Valstar wil eervol ontslag wegens benoeming
tot hulponderwijzer te Edam. Over het gevraagde eervolle ontslag worden enige
vragen gesteld, omdat er geruchten gaan als zou de heer Valstar de kinderen
mishandelen. De kwestie is aan de orde geweest in de vergadering van het dagelijks
bestuur in aanwezigheid van de hoofdonderwijzer. Hierbij is niets aan het licht
gekomen dat tot enig bewijs zou kunnen leiden en bovendien zijn er geen klachten
ontvangen. Na stemming blijkt de heer Valstar toch met ingang van november eervol
met ontslag te kunnen.
Hulponderwijzer Pogingen om tegen een jaarwedde van ƒ 500,-- een nieuwe hulponderwijzer aan te
trekken, zijn gedoemd te mislukken. Elders worden -blijkens de vakbladen- salarissen
geboden van ƒ 600,-- en zelfs hoger. De raad besluit opnieuw een advertentie te
zetten, maar nu tegen een salaris van ƒ 600,-- per jaar. De beide zittende
hulponderwijzers profiteren hiervan mede; ook hun salaris wordt van ƒ 500,-- naar
ƒ 600,- gebracht.

Vervolg van: 17 oktober 1876 blz.235-241
Brandweer Raadsleden hebben een zogeheten Noëlsbrandspuit van ƒ 160,-- in werking gezien en
980
zijn zeer tevreden. Blijkens de technische omschrijving heeft de brandspuit, die
bediend moet worden door twee man, een capaciteit van ± 9.000 liter water per uur en
komt hij tot een hoogte van 16 meter en in horizontale richting zelfs 18 tot 20 meter,
overigens met inbegrip van 2 meter caoutchouc* slang. De raad besluit de slang aan te
schaffen.
Gemeente begroting De Gemeentebegroting van 1877 wordt zonder morren goedgekeurd.
Raadslid De heer Versteeg neemt ontslag als raadslid. De voorzitter zegt de reden van deze
ontslagaanvraag te betreuren, maar vertelt niet wat de reden is.
Bruggen Volgens de heer Hogendoorn verkeren de bruggen aan de Loolaan in een zeer
gevaarlijke toestand. De voorzitter belooft een nader onderzoek te zullen -laten-
instellen.
* Caoutchouc, Fr. van het Caraïbische cachuchu = ongevulcaniseerde rubber. (Prisma Vreemde-Woordenboek 1956).

1 december 1876 blz. 241-244
Brandweer De nieuwe brandspuit van Landré en Glinderman uit Amsterdam voldoet als zeer
solide aan de gestelde eisen. Ook de brandmeesters zijn er blij mee.
Verlichting Bewoners van een gedeelte van de Achterweg, parallel lopend aan de Rhijnspoorweg
981
tot aan de Molenlaan, willen openbare straatverlichting. De raad besluit voorlopig twee
petroleumstraatlantaarns te plaatsen. Voorts wordt het contract met de directeur van
de gasfabriek betreffende de verlichting van de hele gemeente verlegd van 1 januari
naar 30 april.
Hulponderwijzer Ter voorziening in de vacature door het vertrek van hulponderwijzer Valstar, hebben
zich drie kandidaten gemeld. Na onderzoek van de antecedenten wordt met algemene
stemmen de eerstvermelde aangewezen: de heer L. van Rooyen te Dubbeldam. Zijn
benoeming gaat in per 1 januari 1877 en hij ontvangt het jaarsalaris van ƒ 600,--.
Mazelen In de gemeente zijn mazelen geconstateerd, maar niet zo erg dat er scholen gesloten
moeten worden.
Raadslid De heer T.J.M. van Everdingen is benoemd als raadslid, zijn geloofsbrieven worden
onderzocht en in orde bevonden. Hij zal in een volgende vergadering worden beëdigd.
Schoolbehoeften De heer Kortekaas wenst gedeeltelijke leverantie van schoolbehoeften. Zijn verzoek
wordt tot de volgende vergadering aangehouden.
Raadslid De heer Versteeg ontvouwt de redenen die hem hebben bewogen zijn
raadslidmaatschap neer te leggen. (Die redenen worden overigens niet in de notulen
vermeld!) BD

Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING van 1 december 1876
Raadhuis De gehele vergadering handelt weer over het stichten van een nieuw gemeentehuis. Er
982
zijn her en der informaties ingewonnen, maar telkens weer blijkt dat de prijzen te hoog
zijn, ofwel de ruimte te krap bemeten is. Het raadslid Van Citters wil in principe eerst
weten, wat de raad eigenlijk voor het stichten van een nieuw raadhuis over heeft. Pas
dan kan met enige gerichtheid worden gezocht. Na enige discussie wordt
uiteindelijk besloten om in een volgende voltallige vergadering verder over dit
onderwerp te praten. (Die volgende voltallige vergadering vindt overigens pas op 16
september 1880 plaats, dus na bijna vier jaar!) BD

16 december 1876 blz.244-245
Hulponderwijzer De heer Van Rooyen zal zijn nieuwe functie van hulponderwijzer per 1 januari 1877
aanvaarden.
Gemeente-ontvanger De heer I.E. Doornbos, oud gemeente-ontvanger van Voorburg, is op 12 december
1876 overleden.
Mazelen De mazelen hebben epidemische vormen aangenomen.
Raadslid Het nieuw benoemde raadslid T.J.M. van Everdingen legt de voorgeschreven eden af
en wordt geïnstalleerd.
Wethouder Het raadslid Van Beynen wordt gekozen tot wethouder te vervanging van het
vertrekkende raadslid Versteeg.
Ambtenaar van de De heer Baesjou wordt, na stemming en loting, benoemd tot ambtenaar van
Burgerlijke Stand de burgerlijke stand.
983

21 maart 1877
Gasfabriek De burgemeester wil het contract met de gasfabriek zonder meer verlengen, maar de
984
raad verzet zich daartegen. Men vindt de prijs te hoog. Er gaan ook stemmen op om
over te gaan op steenkolengas. De burgemeester memoreert aan zijn -overigens
afgewezen- voorstel de gasfabriek over te nemen. Hierop volgt een discussie die
uitmondt in de instelling van een commissie. Burgemeester en wethouders, versterkt
met het nieuwe raadslid Van Everdingen, zullen de zaak bestuderen en met een plan
komen.
Bestraten dorp Hierbij gaat het over de vraag of het bestane door de gemeente moet gebeuren of
moet worden uitbesteed. Na een palaver* wordt besloten dat de Gemeente zelf het
bestraten uit moet voeren. Het dagelijks bestuur moet dan toezien op de aanschaf van
de benodigde materialen.
Voetpaden De voetpaden in het Westeinde en het Oosteinde moeten nodig verbeterd worden.
Daarover ontstaat een uitgebreide discussie, die er in uitmondt dat het het beste is als
de gemeente geen grond koopt, dan alleen de bovenlaag en dat ze moet zorgen voor
een goed onderhoud. Men besluit burgemeester en wethouders te machtigen om dit
met de diverse eigenaren te bespreken en te regelen.
Verlichting De plannen met betrekking tot de verlichting van het Stationsplein worden
aangehouden mede in verband met de ontwikkelingen rond de gasfabriek. Wel zal er
een rasterwerk worden aangebracht om te voorkomen dat zich weer een ongeluk zou
voordoen, zoals recentelijk is gebeurd.
Schoolbehoeften De gebroeders Kortekaas willen gedeeltelijke leverantie van school- en
bureaubehoeften aan de gemeente. Maar krachtens een eerder genomen raadsbesluit
zijn de leveranties hiervan destijds gegund aan de heer Van Drienen. Bovendien zijn
de leveranties van artikelen uit de kantoorboekhandel voor Van Drienen hoofdzaak en
voor Kortekaas slechts bijzaak. De raadsleden zijn verdeeld over de vraag of het billijk
is nu Kortekaas mee te laten dingen of Van Drienen het monopolie te gunnen.
Burgemeester en wethouders kunnen proberen met de gebroeders Kortekaas tot een
vergelijk te komen. Uiteindelijk wordt het aan het dagelijks bestuur
* Palaver van het Portugese. palabra = woord, van L. parábola; zie parabel. Oorspronkelijk:
langdurige onderhandeling tussen inboorlingen en handelaars, ook: gepraat, geleuter.

18 april 1877 blz.251-254
Schoolbehoeften De gebroeders Kortekaas delen mee dat ze hun verzoek om school- en
985
kantoorbehoeften te mogen leveren aan de gemeente intrekken. Ze gunnen de
leverantie aan boekhandelaar Van Drienen.
Gasfabriek Er is een rapport opgemaakt over het stichten van een gasfabriek voor de gemeente.
Maar omdat het onderzoek geruime tijd zal duren is het verstandig de lopende
contracten met de heer Bleuland van Oordt te verlengen. Voor wat betreft de
straatverlichting is bepaald dat het contract dienaangaande wordt verlengd tot eind
april 1879 en de directeur van de gasfabriek moet niet alleen de verplichtingen uit het
aangegane contract uit 1872 nauwkeurig nakomen, maar moet tevens tot meerdere
zekerheid een bedrag van ƒ 1.000,- als borgtocht storten.
Vroedvrouw Mejuffrouw Van der Schouw heeft in korte tijd bewezen dat zij zeer vakbekwaam is en
maakt van die omstandigheid gebruik om een verhoging van haar traktement te
vragen, om behoorlijk in haar onderhoud te kunnen voorzien. De raad is bang dat, als
zij niet aan haar verzoek voldoen, zij zich buiten de gemeente gaat vestigen en dat de
gemeente haar wel eens kwijt zou kunnen raken. Om die reden wordt haar een
verhoging van traktement gegund van ƒ 100,--!
School De voorzitter maakt bekend dat op de 27e april de jaarlijkse prijsuitreiking op de
openbare lagere school zal zijn., Alle raadsleden, die daar belangstelling voor hebben,
zijn van harte uitgenodigd.

16 juni 1877 blz.254-257
Gemeentewerken De heer C.A. Spoor is met een bedrag van ƒ 770,-- de laagste inschrijver op de
986
openbare aanbesteding van gemeentewerken over het jaar 1877/1878 De werken
worden -na de nodige borgen- aan hem gegund.
Afzetstation van Een aantal belanghebbenden hebben een verzoek ingediend aan de
goederen Rhijnspoorweg Maatschappij voor het hebben van een halte en losplaats voor
'koopmansgoederen' in Voorburg. Zowel het dagelijks bestuur als de raad steunen dit
verzoek van harte. Burgemeester en wethouders zullen dit met de desbetreffende
autoriteiten bespreken.
Tramverbinding Aan de voorzitter is gevraagd om bij de Haagse gemeenteraad aan te dringen op de
totstandkoming van een tramverbinding met Scheveningen. De raad wijst dit af en
vindt dat het niet tot zijn competentie behoort hiervoor stappen te ondernemen oftewel
'démarches te doen'. Als particulieren dit plan willen steunen, zijn zij daar uiteraard vrij
in.
Bruggen De brug aan de Loolaan is hersteld na een procesverbaal tegen de
onderhoudsplichtige, de heer C. van Veen.
Koninklijk Huis Geheel in de geest van de tijd zendt de raad een brief van rouwbeklag naar Zijne
Majesteit de Koning vanwege het overlijden van Hare Majesteit de Koningin.*
Straatstenen De keien, afkomstig uit de opnieuw bestrate Herenstraat, zullen gebruikt worden voor
verbetering van de Kleine Laan.
Koninklijk Huis Op 20 juni zal de school gesloten zijn in verband met de begrafenis van Hare Majesteit
Koningin Sophie.*
* Koningin Sophie van Wurtemberg, geboren te Stuttgart in 1818 en gestorven te 's-Gravenhage in 1877. Zij huwde in 1839 met
Koning Willem III. Haar huwelijk met haar neef Koning Willem III was een mislukking. Zij leefde sedert 1851 gescheiden van haar
echtgenoot op Huis ten Bosch en verscheen alleen bij officiële plechtigheden aan 's konings zijde
Noot: B.I.C. Dijkman

15 augustus 1877 blz.258-262
Kermis De heer P.v.d. Geest en andere ingezetene willen dat de datum waarop de kermis
gehouden wordt veranderen en wel van de 26e augustus naar de 2e september.
987
Duit in verband met het samenvallen van een tentoonstelling in Voorschoten en omdat
de kermis hier samenvalt met die van Delft. De raad wijst dit verzoek echter af omdat
de tijd om hierover te kunnen beslissen te kort is en bovendien Gedeputeerde Staten
daarvoor toestemming moeten verlenen.
Vee Op verzoek van de heer A. van der Kley c.s. zal de directie van de Rhijnspoorweg in
Voorburg een halte creëren voor het vervoer van vee.
Gemeenterekening De gemeenterekening van 1876 wordt zonder veel protesten goedgekeurd.
Gemeentebegroting 1878 De gemeentebegroting voor 1878 komt eveneens ter tafel. De meeste kritiek hierop
komt van het raadslid Van Everdingen. Hij wil weten waarom er een bedrag van
ƒ 231,-- is uitgetrokken voor premies en beloningen voor de brandspuitlieden. Volgens
de gegeven toelichting is dit de vergoeding die de brandweerlieden krijgen voor het
telkenjare beproeven van de brandblusapparatuur. Bovendien is dat een wettelijk
voorschrift. Ook wil van Everdingen weten waarom er een post is opgenomen voor het
openhakken van bijten in het ijs. Volgens het raadslid kunnen de ingezetenen dat toch
ook zelf wel doen. Ook hier laat een wettelijk voorschrift de gemeente blijkbaar geen
keus.
Grafkelder De erven van de heer I. Versteeg vragen om 6½ m² grond voor het inrichten van een
grafkelder. De erven moeten daar een bedrag van ƒ 120,-- voor neertellen. De raad zal
binnenkort definitief het tarief voor het aankopen van grond voor graven vaststellen op
ƒ 20,-- à ƒ 30,-- per m².
Vaccinatie De heer Van Everdingen vraagt aan de voorzitter nog enige inlichtingen met betrekking
tot de door dokter Beguin uitgevoerde vaccinaties.
Urinoirs Ten slotte vraagt hetzelfde raadslid aan de voorzitter een nader onderzoek in te -laten-
stellen naar de toestand van het urinoir in het Van Schagenslop.

4 september 1877 blz.262-267
Raadsleden De heren L.C. Beynen en T.J.M. van Everdingen zijn gekozen als raadslid en worden
nu volgens de regels van de Grondwet en de Gemeentewet beëdigd en geïnstalleerd.
Klokgelui De raad vraagt aan gedeputeerde staten toestemming om een bedrag van ƒ 25,-- uit te
988
mogen trekken uit de post 'onvoorzien' voor het doen luiden van de klok (van de
rooms-katholieke kerk) bij het overlijden van Hare Majesteit Koningin Sophie.
Wethouder De heer L.C. Beynen wordt gekozen tot wethouder.
Gemeentebegroting Het salaris van de ambtenaar ter secretarie zou moeten worden verhoogd met ƒ 50,--
tot ƒ 100,--. De raad stemt hier echter niet mee in, want de volontair, die als zodanig
optreedt, heeft het vorig jaar ook al om salarisverhoging gevraagd. Anders ligt het met
de salarissen van de veldwachters en de onderwijzers. De veldwachters zouden in
plaats van ƒ 425,-- ƒ 450,-- moeten gaan verdienen, temeer als zij straks, als het
kantongerecht uit de gemeente verdwijnt, de inkomsten verbonden aan het ambt van
cipier moeten ontberen. Ze verdienen er overigens nog wel iets bij als bode. De raad
stemt uiteindelijk met het voorstel van het dagelijks bestuur in en gaat akkoord met een
verhoogd veldwachterssalaris van ƒ 450,--.
Ook de kosten van het onderwijs mogen ietwat omhoog. Er is ƒ 3.000,-- voor
uitgetrokken, maar de post voor het aantrekken van kwekelingen moet nodig omhoog.
Daar stemt de raad mee in en het wordt ƒ 100,-- meer. Ook is er -voor het eerst!- een
post uitgetrokken aan subsidie voor de schoolbibliotheek. De raad is het er over eens
dat een bibliotheek 'zeer nuttig is voor de jeugd' en keurt een subsidie van ƒ 25,--
goed. De heer Beijnen stelt vervolgens voor om het kantonnale huis van bewaring te
bestemmen voor eventuele lijders aan besmettelijke ziekten. Hierdoor zou een bedrag
van ƒ 52,-- bespaard worden! De voorzitter maakt hiertegen bezwaar omdat er ook nog
arrestanten in preventieve bewaring aanwezig zijn en die mag je niet confronteren met
lijders aan besmettelijke ziekten. Sommige raadsleden vinden dat echter minder
bezwaarlijk, omdat het maar hoogstzelden voorkomt dat er lijders aan besmettelijke
ziekten moeten worden opgevangen. Voor het komende jaar blijft echter alles bij het
oude en men zal uitzien naar een oplossing voor het dan komende jaar.
Telegraafkantoor De heer Van Citters maakt een uitvoerig exposé van de voordelen verbonden aan het
hebben van een eigen telegraaf- en postkantoor. Het blijft voorshands bij
aanbevelingen die in de eerstvolgende vergadering van het dagelijks bestuur aan de
orde zullen worden gesteld.

27 oktober 1877 blz.267-273
Haven De heer J. Baas en de zijnen dienen een verzoek in de haven aan de Kerkstraat dieper
989
te maken. Ook schepen met een grotere diepgang moeten er aan kunnen leggen,
vinden zij. Het college van dagelijks bestuur deinst terug voor de niet onaanzienlijke
kosten. Bovendien staan er op het verzoekschrift handtekeningen van mensen die
weinig of niets van doen hebben met de haven. En ten overvloede zou ook de familie
Bleuland van Oordt behoorlijk wat grond kwijtraken. Men zal te gelegenertijd op de
brief en het verzoek terug komen.
Schoollokalen Mejuffrouw Baas, die tot nu toe les gaf in de vrouwelijke handwerken, gaat verhuizen
en bedankt de raad voor het gebruik van de klaslokalen. Mejuffrouw Florette
Broekhuyzen uit Akkerwoude is bereid om op dezelfde voorwaarden als die golden
voor mejuffrouw Baas, de lessen voort te zetten..
Lantaarn Bij de Zwarteweg tegenover het station moeten eigenlijk -ter voorkoming van
ongelukken- een lantaarn en een balustrade te komen. Uit het debat komt de
noodzaak van een lantaarnpaal nu niet direct naar voren; een eenvoudig hek zou
voldoende zijn. Ter verhoging van de veiligheid komen er uiteindelijk vier palen en een
hek en géén lantaarn!
Urinoir Het urinoir dat geplaatst is in het Van Schagenslop bevindt zich in de onmiddellijke
nabijheid van de huiskamer van Van Schagen. En ook op de secretarie is men er niet
blij mee. Het ding verplaatsen naar de buurt van de haven aan de Kerklaan kost ƒ 80,--
.
Men verkiest een uitvoering in ijzer. Aldus besloten.
Hulponderwijzer Het is de voorzitter ter ore gekomen dat hulponderwijzer Akkerhuys voornemens is
zich in Delft te gaan vestigen. De raad of het dagelijks bestuur kan de hulponderwijzer
niet dwingen binnen de gemeente te blijven wonen, om de eenvoudige reden dat dat
niet in zijn arbeidscontract staat vermeld. Toch wordt de hulponderwijzer
gewaarschuwd, dat als het onderwijs tengevolge van het feit dat de onderwijzer niet
binnen de gemeente woont, enige schade ondervindt, dan kan dat schorsing of zelfs
ontslag ten gevolg hebben.
Postkantoor/ Burgemeester en wethouders brengen verslag uit van hun studie betreffende
Telegraafkantoor de oprichting van een nieuw post- en telegraafkantoor. Alle -vooral financiële-
voordelen worden vermeld. De raad hoort de uiteenzetting aan en de vragensteller, de
heer Van Citters, bedankt de voorzitter voor z'n uitleg.

Vervolg van: 27 oktober 1877 blz.267-273
Politie De heer Van Citters stelt het volgende aan de orde. Er bestaat een circulerende lijst,
990
waaruit blijkt dat ingezetenen, die binnen de bebouwde kom wonen, een bepaalde
bijdrage leveren in de kosten van de nachtsurveillance van de politie. Dit in
tegenstelling tot inwoners buiten de bebouwde kom, die zouden niets bijdragen. De
politie daarentegen mag geen onderscheid maken tussen optreden binnen of buiten de
bebouwde kom, als dit zo uitkomt. Uit de ietwat vage discussies komt naar voren dat
de idee gaat postvatten dat de politie in feite een publieke aangelegenheid is en geen
private. De raad gaat er echter nog vanuit dat wie particulier er het meeste baat bij
heeft daarvoor dan ook maar moet betalen en dat ten koste van alles voorkomen moet
worden dat de gemeente voor uitbreiding van de politiemacht in de buidel zal moeten
tasten.

8 december 1877 blz.273-276
Haven De kosten van verbreding van de haven aan de Kerklaan zijn te hoog voor de
991
gemeente. Aan de heer Baas c.s. zal worden medegedeeld dat de gemeente -
vanwege die kosten- afziet van deze havenuitbreiding.
Urinoir Een ijzeren urinoir blijkt te duur te zijn; daarom wordt besloten een houten te laten
maken.
As en vuilnis De heer C.A. Spoor zal tegen een jaarlijkse uitkering van ƒ 30,-- as en vuilnis ophalen
volgens de geldende voorwaarden .Het contract zal lopen tot eind december 1880.
Baggerwerk De heer T. Oskam zal de baggerwerken volgens contract uitvoeren. Ook dit contract
loopt tot eind 1880.
Kerkepad De heer Van Everdingen heeft geconstateerd dat, na de laatste schouw, de toestand
van de kerkepaden er niet op vooruit gegaan is. Men gooit onder meer slik op de
paden. Er zou bekeken moeten worden of er geen schelpenpaden van gemaakt
kunnen worden. (Zie ook notulen van 29 januari 1878)
Veldwachters De heer Van Everdingen pleit er nu voor om aan de veldwachters een gratificatie te
verlenen. De voorzitter is er niet direct voor, temeer daar het nog niet zo erg lang
geleden is dat hun salaris is verhoogd. De heer Van Everdingen memoreert de dure
levensmiddelen en het feit dat ze hun (bij)baan als cipier in de kantonnale gevangenis
zijn kwijtgeraakt. Er wordt uiteindelijk een gratificatie uitgetrokken van ƒ 15,-- onder
voorwaarde dat dit niet jaarlijks zal plaats vinden.

29 januari 1878 blz.277-281
Verlichting De heer Van Everdingen en nog een aantal bewoners van de Laan van Nieuw
992
Oosteinde dienen gezamenlijk een request in waarbij zij voor verlichting van de Laan
van Nieuw Oosteinde pleiten. In gloedvolle bewoordingen schetst Van Everdingen de
ellende van het wonen aan een onverlichte weg. De bewoners durven 's avonds hun
huis niet uit vanwege de duisternis en zelfs dienstbodes durven niet meer aan deze
onverlichte weg te gaan werken. Daarenboven is het niet eerlijk ten opzichte van
belastingbetalers elders in het dorp, die wel aan verlichte straten en lanen wonen.
Alhoewel een raadslid nog opmerkt dat de Laan van Nieuw Oosteinde een particuliere
straat is en dat er nog meer delen van de gemeente 's avonds en 's nachts onverlicht
zijn, vindt de meerderheid de argumenten van Van Everdingen c.s. zodanig
zwaarwegend, dat besloten wordt om drie petroleumlantaarns te gaan plaatsen. Eén
lantaarnpaal zal -mede in verband met passanten van de brug- geplaatst moeten
worden bij de brug over de Broeksloot.
Brandweer De voorzitter stelt het aanbrengen van een nieuwe brandput aan de orde. Naar zijn
mening zou die brandput dan in de nabijheid van de Nederlandse Hervormde Kerk
moeten komen. Door middel van een buizenstelsel zal er water uit de sloot bij de
begraafplaats moeten worden gepompt. Toch vraagt men zich af of daarmede een
afdoende oplossing is gekomen om alle woningen in geval van brand goed te kunnen
bereiken. Ook is het nog maar de vraag of de waterdruk wel voldoende zal zijn. Moet
er -en dat is de vraag van de heer Hogendoorn- niet eerder gedacht worden aan de
aanschaf van een derde brandspuit? Burgemeester en wethouders zullen de plannen
proberen nader uit te werken. Een voorstel terzake zal in de eerstvolgende
raadsvergadering aan de orde worden gesteld.
Besmettelijke ziekten Het vroegere voorstel van het raadslid Beijnen om het kantonnale huis van bewaring te
bestemmen voor de opvang van lijders aan besmettelijke ziekten, komt weer ter tafel.
Dat houdt in dat de huur voor het huis van Van den Ameele ('Vossenburg') dan kan
worden opgezegd. De inrichting van het 'kantonnale huis van bewaring' kost ƒ 50,--.

Vervolg van: 29 januari 1878 blz.277-281
Kerkepaden Naar aanleiding van de door het raadslid Van Everdingen gestelde vraag over de
993
verharding van paden, deelt de voorzitter het volgende mede. Het begrinten van het
voetpad in het Oosteinde vanaf 'de Tol' tot de 'Laan van Eijnddorp' mèt rollaag* kost
ƒ 939,-- en zonder rollaag* ƒ 313,--; het voetpad aan het Westeinde, vanaf de overweg
van de Rhijnspoorweg tot aan de herberg 'de Gouden Leeuw' kost mèt rollaag* ƒ 690,-
- en zonder ƒ 230,--. Het is overigens wel de bedoeling dat de belanghebbenden voor
deze voorziening een evenredige bijdrage zullen moeten leveren.
* Een rollaag is een rij op hun kant gemetselde stenen, welke een weinig boven de gewone bestrating uitsteekt en dient om
deze van de niet bestrate grond af te sluiten. (Koenen, handwoordenboek der Nederlandse taal, 27e druk - 1977)

26 april 1878 blz.281-283
Kermis De heer W. Verwey jr. en andere neringdoenden vragen nogmaals om het tijdstip van
994
de kermis te verzetten, omdat die samenvalt met de kermis in Delft. Na diverse
afwegingen, waarbij onder meer de 'invallende hooibouw' en de tijd die nodig is om
goedkeuring van Gedeputeerde Staten te krijgen, hebben meegespeeld, besluit de
raad de adressanten mede te delen, dat er geen termen zijn gevonden om de kermis
daadwerkelijk te verzetten naar een vroeger tijdstip.
Brandweer Aan het maken van een brandput zijn een aantal, voornamelijk technische, bezwaren
verbonden. Als dan als alternatief de door het raadslid Van Everdingen bepleite
brandspuit in stemming wordt gebracht, dan blijken ook daar onvoldoende stemmen
voor te vinden te zijn.

30 juli 1878 blz.284-286
Posterijen De raadsleden Van Everdingen en De Groot verzoeken om, uitgaande van de
995
Voorburgse gemeenteraad, een brief op te stellen voor de minister van Handel en
Nijverheid over de toestand van de posterijen in Voorburg De heer van Everdingen
wijst op de per 1 juli ingestelde wijze van distributie van brieven met bestemming
buiten de bebouwde kom. De post binnen de bebouwde kom wordt al om 8.30 uur
bezorgd, maar buiten de bebouwde kom, waar overigens ook de heer Van Everdingen
woont, pas om 11.30 uur. De middagpost wordt daarentegen pas de volgende dag
bezorgd. Dat kan zeer onaangename gevolgen hebben, die dan ook door het raadslid
Van Everdingen omstandig uit de doeken worden gedaan. Zo heeft hij al eens een
oproep voor een comparitie te laat in de bus gekregen. De voorzitter is het in grote
lijnen wel met het klagende raadslid eens, maar, zegt hij, het is mij ter ore gekomen dat
de posterijen in de aanstaande maand augustus hierin verbetering willen gaan
aanbrengen. En passant krijgt de heer Van Everdingen ook nog de opmerking dat hij
wellicht nu te veel à titre personnel bezig is en dat hij dan ook beter als individueel
staatsburger een dergelijk verzoek bij de betrokken minister kan indienen... De raad
besluit de ontwikkelingen in augustus af te wachten en dan -zo nodig- verdere actie te
ondernemen.

3 september 1878. blz.286-290
Gasfabriek De heer Van Everdingen rapporteert over de wenselijkheid van eigen exploitatie van
996
een gasfabriek. Na het bespreken van dit fenomeen komt hij tot de conclusie in geen
geval ooit over te gaan tot eigen exploitatie. De voorzitter dankt voor de rapportage.
Onderwijs Mejuffrouw Johanna Gerarda Smit is benoemd als kwekeling ter vervanging van een
andere kwekeling, die in 's-Hertogenbosch is benoemd.
Gemeenterekening De Gemeenterekening van 1877 is zonder bezwaar goedgekeurd.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting van 1879 wordt uitgereikt en zal te zijner tijd worden
behandeld.
Wethouder De heer L.G. van Beynen, die reglementair moet aftreden, wordt herkozen.
Inkwartiering Op 6, 7, 8 en 9 september zal binnen de gemeente inkwartiering plaatsvinden.

25 september 1878 blz.290-293
Subsidie De heer I. Schmal, die als 'krankzinnig' wordt betiteld, wordt voor rekening van de
997
gemeente verpleegd in Delft. De voorzitter deelt mee dat het rijk een subsidie in de
verpleegkosten heeft verleend van ƒ 40,-- en de provincie een van ƒ 50,--.
Schutterij De heer P.J.A. Savalle, kapitein van de rustende schutterij alhier, verzoekt om op de
maandagavonden een of meer schoollokalen te mogen gebruiken om te oefenen met
de wapenhandel en het schijfschieten. De raad wil wel een lokaal ter beschikking
stellen, maar zonder verlichting en onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat er niets
beschadigd mag worden. Voor het overige mag het college van burgemeester en
wethouders nadere voorwaarden stellen.
Gemeentebegroting De heer Van Everdingen mort weer over de -naar zijn mening te flauwe- verlichting van
de lantaarns in de buitenwijk, waar hij onder andere zelf woont. De voorzitter zal de
gasfabrikant hierover onderhouden. De heer Van Citters klaagt (weer) over de subsidie
die particulieren (weer in de buitenwijken ) moeten ophoesten voor de nachtwacht. Het
is te gek voor woorden dat een nachtwacht afhankelijk moet zijn van de meerdere of
mindere subsidie die door particulieren moet worden opgebracht. Er zou naar zijn
mening één publieke politiedienst moeten zijn. De politie zou ook de nachtwacht als
publieke dienst er bij moeten doen.
De begroting van 1879 wordt vervolgens goedgekeurd.
Post en Telegraaf- De heer Van Citters dringt er weer op aan om een Post- en
kantoor telegraafkantoor te stichten. Uit de daarop volgende discussie blijkt weer dat er
voorshands voor zo'n kantoor geen geschikt pand te vinden is. Hetzelfde geldt
overigens ook voor het gewenste gemeentehuis.

13 december 1878 blz.294-295
Veldwachters De veldwachters vragen weer om gratificatie over het lopende jaar. Op voorstel van de
998
heer Van Everdingen krijgen ze ieder een gratificatie van ƒ 15,--, maar een
traktementsverhoging zit er niet in.
Schoolbehoeften De hoofdonderwijzer klaagt over de te late leveringen van boekhandelaar Van Drienen.
De boekhandelaar krijgt een reprimande en de verzekering dat bij volgende klachten
de bestellingen bij een andere boekhandelaar geplaatst zullen worden.

13 februari 1879 blz.296-300
Dankbetuiging Prinses Marianne dankt voor de condoleantie bij het overlijden van Prins Hendrik.*
Bestellonen De directie van de Rhijnspoorweg Maatschappij heeft een klacht ingediend over het feit
999
dat aangevoerde goederen door een spoorwegbeambte worden rondgebracht en niet
zoals kennelijk destijds afgesproken, door een gemeentebeambte. Hierover ontstaat
een uitgebreide discussie met als resultaat dat de gemeente toch een eigen
gemeentebesteller moet aanwijzen. Het belangrijkste is natuurlijk weer dat dat de
gemeente geld kost. De aan te stellen beambte krijgt uiteindelijk totaal ƒ 7,-- in de
week voor zijn werkzaamheden. Uiterlijk 1 maart moet het een en ander geregeld zijn.
Schutterij De majoor van de schutterij wil in verband met de wapenoefeningen van de schutterij
een hogere subsidie. De raad vreest dat Gedeputeerde Staten voor de verhoging
zullen zijn, maar zover komt het niet, want uit de stemming komt naar voren, dat er
geen meerderheid voor de verhoging is te vinden.
Klachten De heer Van Citters vraagt
meer aandacht van de politie ter voorkoming en bestrijding van dierenmishandeling.
De politie is alert op dit probleem, wat onder meer blijkt uit de herhaaldelijk hiervoor
opgemaakte processen-verbaal.
* Kennelijk is hier bedoeld Prins Hendrik "de Zeevaarder", de derde zoon van Koning Willem II en Koningin Anna Pavlovna. Hij
leefde van 1820 tot 1879 en was achtereenvolgens gehuwd met Prinses Amalia van Saksen-Weimar († 1872) en Prinses Maria
van Pruisen († 1888). Beide huwelijken brachten geen nakomelingen voort. Hij dankte zijn bijnaam aan zijn interesse voor zowel
koopvaardij als marine. Hij werd in 1852 opperbevelhebber van de vloot, terwijl hij in 1850 voor zijn broer Willem III stadhouder
van Luxemburg werd. De dankbetuiging komt in dit geval dus van de tante van Prins Hendrik de Zeevaarder. Noot B.I.C. Dijkman

25 februari 1879 blz.300-305
1000
Besteller De heer Van Everdingen heeft een ingenieus systeem ontwikkeld voor de billijke
beloning van de aan te stellen beambte, die dan in feite twee functies zou moeten
gaan uitoefenen, te weten, die van telegrambesteller en van besteller van door de
spoorwegen afgeleverde goederen. Hij baseert zijn vergoedingssysteem onder meer
op een ministeriële richtlijn dat zegt: één uur gaans is gelijk aan 5555 meter en dat één
minuut derhalve gelijk is aan 92½ meter. Op grond hiervan en vanwege het feit dat niet
de gehele dag door telegrammen besteld hoeven te worden lijkt hem een vergoeding
van ƒ 0,30 per uur voldoende. Niet alle leden zijn het er over eens dat de beide
functies door één en dezelfde persoon zouden moeten worden uitgeoefend. Na een
uitgebreide discussie besluit de raad toch de voorstel van het lid Van Everdingen aan
te nemen met de restrictie dat er contact zal worden opgenomen met de
Rhijnspoorweg Maatschappij over de vraag betreffende de bevoegdheid van de raad
de tarieven vast te stellen.
Instructie Besteller Artikelsgewijs wordt nu de instructie van de gemeentelijke besteller behandeld. Als
restrictie wordt toegevoegd dat, als te gelegenertijd toch tot samenvoeging van de
beide bestelfuncties zal worden besloten, de instructie dan moet worden aangepast.
Besteller Uit een voordracht van niet minder dan elf kandidaten wordt nu de heer H.W. Spoor
gekozen tot gemeentelijke besteller van goederen die door de Rhijnspoorweg
Maatschappij bij de Voorburgse treinhalte worden afgeleverd.
Verordeningen De verordening op het houden van trekhonden wordt op een aantal punten gewijzigd.
Het gaat over voorschriften hoe de hond moet zijn ingespannen, een verhoging van de
belasting op het hebben en houden van deze honden en een verlaging van de leeftijd
van de begeleider van 16 naar 14 jaar. De wijzigingen gaan ter goedkeuring naar
Gedeputeerde Staten.

27 februari 1879 blz.305-307
1001
Besteller De heer H.W. Spoor heeft -naar nu blijkt- toch bedankt voor de aanstelling als
gemeentelijke besteller. Toch wil de raad aan de eis van de directie van de
Rhijnspoorweg Maatschappij voldoen en voor 1 maart een besteller aanstellen. In
plaats van de heer Spoor wordt nu de heer J. van den Brink als bezorger aangesteld.
Hij vervulde overigens deze functie al eerder. Het kost de gemeente weliswaar 13 cent
per week meer, maar gezien de fatale datum van 1 maart gaat men er mee akkoord.
Tevens besluit de raad tot aanschaf van het nodige materiaal voor de bezorging.

18 april 1879 blz.308-311
1002
Besteller Het raadslid Van Everdingen heeft vernomen dat de stationschef de heer Holdrinck, de
nieuwe spoorwegarbeider, favoriseert boven de benoemde gemeentebesteller
J. v.d. Brink, wat het wegbrengen van de bagage betreft. Het college van dagelijks
bestuur wordt uitgenodigd hiernaar -officieus- een onderzoek in te stellen. Ze moeten
er achter zien te komen of die nieuwe spoorwegbeambte wel bevoegd is bagage weg
te brengen en of de stationschef niet buiten zijn boekje is gegaan. Zo ja, dan moet het
college de directie van de Rhijnspoorweg Maatschappij bewegen démarches* te doen
om aan de handelingen van de stationschef een einde te maken.
Begraafplaats Het huurcontract van het land achter de begraafplaats, thans nog in verhuur aan de
heer J.G.M. van der Kley voor ƒ 176,-- per jaar, loop per ultimo december af. De
voorzitter heeft al -min of meer vrijblijvend- met de huidige huurder onderhandeld over
voortzetting van de huur dan wel koop. De voorzitter ziet er wel iets in om uit de
opbrengst (provenu) van dit land de stichting van nieuw Post- en Telegraafkantoor en
raadhuis te financieren. Het raadslid Hogendoorn werpt echter op, dat in ieder geval 44
roeden** bestemd zijn voor eventuele uitbreiding van de begraafplaats. Het college zal
ter plaatse poolshoogte moeten gaan nemen.
Raadhuis cum annex Het raadslid Van Everdingen vindt dat het tijd is om het college uit te nodigen een
complete bestektekening te -laten- maken voor het stichten van een raadhuis cum
annex (= Post- en Telegraafkantoor). Men heeft weliswaar bepaalde gronden op het
oog, maar durft toch nog steeds niet een definitieve beslissing te nemen. Vooral niet,
nadat het raadslid Baesjou van Vronesteijn te kennen heeft gegeven, niet te overhaast
te werk te gaan "met het oog op mogelijke gebeurtenissen", waarover hij zich thans
nog niet kan uitlaten....
Kiezerslijst De heer P.C.A. Prins verzoekt opgenomen te worden op de kiezerslijst voor de
verkiezingen voor de leden van de gemeenteraad. Hij woont sinds 20 april 1878 in
Voorburg en voldoet aan alle verdere eisen om op die lijst geplaatst te mogen worden.
De voorzitter heeft overleg gepleegd met de commissaris van de koning en deze heeft
gezegd, dat de raad de instantie is die de kiezerslijst rechtens mag aanvullen of
wijzigen. Hierna wordt met algemene stemmen het verzoek van de heer Prins
ingewilligd.
School Aan het eind van de lopende maand zal op de school de jaarlijkse prijsuitreiking plaats
vinden. De raadsleden die daar bij willen zijn, krijgen tegen die tijd een uitnodiging.
* Démarches doen: stappen ondernemen, pogingen aanwenden, maatregelen nemen, volgens 19e eeuws zakwoordenboek
** De Rijnlandse roede die hier waarschijnlijk wordt bedoeld, had een oppervlakte van 14 m². (Koenen Handwoordenboek
der Nederlandse Taal, 27ste druk - 1977).

6 mei 1879 blz.311-312
Gemeente- De openbare aanbesteding van de op stapel staande gemeentewerken voor
1003
werken 1879 heeft plaatsgevonden. Onder de vijf ingekomen inschrijvers blijkt de weduwe C.
de Heiij de laagste inschrijver te zijn. Nadat ook de borgen in orde zijn bevonden,
worden de werken aan C. de Heij gegund voor het overeengekomen bedrag van
ƒ 1.020,50.

13 juni 1879 blz.312-316
1004
Besteller De klachten betreffende de handelwijze van de besteller Van den Brink en de
stationschef Holdrinck zijn voor zover mogelijk onderzocht. De klachten naar de
handelwijze van Holdrinck konden niet echt onderzocht worden "wegens de
ongesteldheid" van de stationschef. Wel is gebleken dat Van den Brink uit eigen vrije
wil 5 cent per bezorgd pakket afdraagt aan de stationschef. Het staat Van den Brink
echter vrij aldus te handelen en het college van dagelijks bestuur is niet bevoegd hier
in te grijpen.
Koninklijk Huis De commissaris van de koning heeft mededeling gedaan van het overlijden van de
Prins van Oranje.* Op voorstel van de voorzitter zal er een officieel bericht van
rouwbeklag worden gezonden naar Koning Willem III en naar Koningin Emma. Ook zal
er een condoléance gaan naar Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne der
Nederlanden.
Bestraten dorp De gemeente-opzichter heeft een plan ingediend betreffende de bestrating van enige
straten in het dorp. De Kerklaan bestraten met nieuwe klinkers gaat ƒ 924,10 kosten.
Met een deel van de uit de Kerklaan afkomstige keien kan dan de Herenstraat, tussen
de hoek van het Fransche Slop en bakker Van Veen, bestraat worden. Kosten:
ƒ 54,60. Met de dan nog over blijvende keien kan de hoognodige bestrating van de
Wijkerlaan plaats vinden. Kosten: ƒ 260,50. Wel zijn er nog pogingen ondernomen om
de bewoners van de Wijkerlaan tot medebetaling oftewel subsidie te bewegen, maar,
volgens de voorzitter, "deze hebben weinig of niets te besteden". Uiteindelijk besluit de
raad om, behoudens de goedkeuring van de eventuele eigenaren en de machtiging
van Gedeputeerde Staten, de kosten voor rekening van de gemeente te laten.
* Het betreft hier Prins Willem Nicolaas Alexander Frederik Karel Hendrik Van Oranje, die als Koning Willem IV bestemd was op
te volgen. Hij werd in 1840 te 's-Gravenhage geboren en overleed in 1879 te Parijs. Hij was de oudste zoon van Koning Willem III
en Koningin Sophie. Hij was ook een halfbroer van de latere Koningin Wilhelmina (*1880 - †1962). De prins stond bekend om zijn
losbandig leven dat hij voor een belangrijk deel in Parijs doorbracht. Hij is nimmer gehuwd geweest, voorgestelde
huwelijksverbintenissen tussen Russische en Deense prinsessen werden door de respectievelijke hoven afgewezen. Zijn
zelfgekozen verbintenis met Anna Mathilda ('Mattie') gravin van Limburg Stirum kon geen genade vinden in de ogen van vader
Willem III. Hij leefde daarop verder als bon-vivant en stierf in Parijs op 39-jarige leeftijd.

Vervolg van: 13 juni 1879 blz.312-316
1005
Sloten Twee inwoners van Voorburg, de heren Someren Kooy en W.Debets willen dat er iets
gedaan wordt aan de ondraaglijke stank van de sloot in de onmiddellijke omgeving van
hun woningen. Enige raadsleden zeggen: het valt wel mee; kijk maar naar de hoge
leeftijd die sommige bewoners in de directe omgeving bereiken. Weer verwachten
moeilijkheden vanwege het feit dat de sloot privaat eigendom is. Toch wil men er wat
aan doen. De sloot zal van het zogenoemde zwerfvuil worden ontdaan.
Burgemeester De commissaris van de koning heeft de burgemeester desgevraagd verlof gegeven om
van 16 juni tot 14 juli buiten de gemeente te zijn.

19 juli 1879 blz.316-318
1006
Dankbetuiging Van Zijne Majesteit de Koning en van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne zijn
dankbetuigingen binnengekomen naar aanleiding van de condoléance bij het overlijden
van Prins Willem van Oranje.
Wethouder De burgemeester kampt met ongesteldheid in zijn gezin en ziet zich genoodzaakt om
zijn verloftijd voorlopig te verlengen. Omdat dit een -te- lange tijd zal duren is het
gewenst dat er een tijdelijke wethouder wordt aangesteld. Bij stemming hierover blijkt
de heer Van Everdingen drie stemmen te hebben gekregen en de heer Hoogendoorn
twee. De heer Van Everdingen is echter niet aanwezig en zal dus nog van het
genomen besluit horen.
Verordening Het raadslid De Groot wil een wijziging in de pas vastgestelde Verordening op het
houden van voer- en rijtuigen met hondenbespanning. In de desbetreffende bepaling
staat dat de begeleiders niet op het voertuig mogen zitten en dat zou wel moeten
kunnen, vindt hij. De raad is echter van mening dat de Verordening zoals die onlangs
is vastgesteld, thans uitstekend werkt en wijst het verzoek van raadslid De Groot af.

15 augustus 1879 blz.318-321
Gemeenterekening Na enig debat wordt de Gemeenterekening over 1878 vastgesteld.
1007
Raadsleden De geloofsbrieven van de nieuw benoemde raadsleden Baesjou en Hogendoorn
worden onderzocht en in orde bevonden.
Kermis Omdat er een mazelenepidemie is vraagt de voorzitter zich af of het wel goed is om de
kermis door te laten gaan en of die niet beter uitgesteld kan worden. Het merendeel is
van mening dat de kermis gewoon door moet gaan, immers: het aantal nieuwe
ziektegevallen neemt al weer af! En in de loop van deze maand gaan de scholen weer
open. Alleen de heer De Groot is voorstander van uitstel, maar de andere leden
stemmen daar niet mee in!
De kermis gaat gewoon door.
Huisnummers In verband met de aanstaande volkstelling zullen alle nu nog ongenummerde huizen
alsnog genummerd worden.
Asman Het raadslid Hoogendoorn beklaagt zich over de wederrechtelijke handelingen van de
aannemer van as en vuilnis. Hij heeft een gat in de zolder van de asschuur -laten-
maken; daar laat hij as en vuilnis zomaar liggen en dat verspreidt een ondraaglijke
stank. De asman zal hierover worden onderhouden.

2 september 1879 blz.322-323
1008
Raadsleden De nieuw benoemde raadsleden Baesjou van Vronesteijn en Hogendoorn worden
beëdigd en geïnstalleerd.
Wethouder De Wethouder Baesjou van Vronesteijn is aan de beurt om periodiek af te treden, maar
wordt terstond weer herkozen.
Schutterij Ook leden van de Voorburgse schutterij zullen deelnemen in het aanstaande
schiettoernooi te Loosduinen. Om dit aan te moedigen wordt er een bedrag van ƒ 25,-
beschikbaar gesteld om prijzen van te kopen.

4 oktober 1879 blz.324-328
1009
Burgemeester De ambtstermijn van Burgemeester Bucaille was verstreken, maar omdat hij is
herbenoemd, wordt hij opnieuw geïnstalleerd. De waarnemend voorzitter, de heer
Baesjou van Vronesteijn wenst de burgemeester, namens de raad, geluk met zijn
herbenoeming. Daarna gaat de raad weer over tot de orde van de dag.
Schutterij De bond van de rustende schutterij te Loosduinen bedankt voor de door de gemeente
uitgeloofde prijs. De burgemeester maakt melding van het feit dat het uitgetrokken
bedrag van ƒ 25,-- met ƒ 5,-- overschreden is en dat men daarvoor een fraai
bureaugarnituur heeft gekocht.
Gemeentewerken De heer J. Jongejan heeft een contract om bij voorkomende gelegenheden de
Nederlandse vlag uit te steken van de kerktoren. Hij weigert dit echter op zon- of
feestdagen te doen en steekt dan de vlag de avond tevoren uit. Dit is een reden om de
man ontslag te verlenen en een ander aan te trekken die tegen de zon- en feestdagen
geen onoverkomelijke bezwaren heeft.
Verlichting Er heerst duisternis in het Oosteinde ter hoogte van het buitengoed Vreugd en Rust en
in de nabijheid is ook een sloot. De raad besluit tijdelijk een lantaarn bij het hek van het
eigendom van de heer Van Wassenaar te laten branden "tot zolang de bomen aldaar
van hun blad zullen zijn ontdaan".
Bruggen Bij de behandeling van de gemeentebegroting over 1880 komt ook de slechte toestand
van de Wijckerbrug ter sprake. Volgens het raadslid Oosterlaan is de toestand van dit
brug zo slecht nog niet. Men heeft volgens een deskundige te diep uitgebaggerd,
waardoor er zand onder de brugfundamenten is weggelopen. De gemeente-opzichter
moet ter plaatse verder poolshoogte gaan nemen.
Huisnummers In verband met de komende volkstelling moeten alle huizen binnen de gemeente van
huisnummers zijn voorzien. Deze taak zal een zekere heer Leeman op zich nemen
tegen een vergoeding van ƒ 30,-- voor de uitvoering van het geheel.
Begraafplaats Op de begraafplaats worden enige elzen omgehakt en vervolgens als hakhout
verkocht. Notaris Klink moet zorgen dat alles volgens de regels geschiedt. Tevens zal
er tussen het eigendom van de heer Van der Kleij en de begraafplaats een
erfafscheiding worden geplaatst.
Begraafplaats Op de hoeken van de begraafplaats moeten perken met heesters aangeplant worden.
Maar omdat het een en ander nogal wat kost, zal er weer een deskundige voor
aangetrokken worden.

16 december 1879 blz.328-332
1010
Begraafplaats De heer A. Meeuwisse is bereid de beplanting voor de begraafplaats uit te voeren voor
een bedrag van ƒ 124,-- en de heer Klumper vraagt hiervoor ƒ 150,--. Desalniettemin
gunt men het werk aan Klumper, omdat hij met het werk vertrouwd is.
Veldwachter(s) De beide gemeenteveldwachters en de ene rijksveldwachter hebben zich de laatste tijd
erg onderscheiden bij het oplossen van diefstallen. De voorzitter stelt voor ze ieder een
gratificatie van ƒ 25,-- toe te kennen. Eén lid wil de gemeenteveldwachters een
gratificatie toekennen van ƒ 20,-- omdat zij -in tegenstelling tot de rijksveldwachter- ook
nog fooien krijgen o.a. bij gelegenheid van de kermis. Toch vindt men de inspanning
van de drie veldwachters gelijk en rekening houdend met de strenge winter, besluit de
raad aan elke veldwachter een gratificatie van ƒ 25,-- toe te kennen.
Volktellers Het dagelijks bestuur krijgt van de raad machtiging agenten voor de volkstelling aan te
stellen.
Schoolbehoeften Er blijven zich problemen voordoen met de leverantie van schoolbehoeften.
Boekhandelaar Van Drienen blijft telkens in gebreke en is zelfs niet bereid om zich
voor zijn nalatigheid te verantwoorden. De voorzitter wil hem na een waarschuwing
nog tot 1 januari te tijd gunnen zijn leven te beteren, maar daar willen de raadsleden
niet meer van horen. Hij krijgt met ingang van 1 januari 1880 ontslag en mag niet meer
leveren.
Kerkepad Het lid Van Everdingen vraagt de aandacht voor de gladheidsbestrijding, met name op
het (zand)kerkepad aan het Oosteinde. De voorzitter zegt toe hier streng op toe te
zullen zien en mocht men nalatig zijn, dan zullen er van gemeentewege maatregelen
genomen worden.
Verkeer Vooral in het Oosteinde moeten een aantal bomen worden gesnoeid. Laaghangende
takken brengen schade en ongerief voor passerende rijtuigen teweeg.

12 januari 1880 blz.332-339
1011
(Deze speciaal belegde vergadering staat geheel in het teken van de grote brand bij de
firma Koechlin & Cie)
Brand De brandweer is dagenlang in de weer geweest bij het bestrijden van een grote
* Homme de paille (Fr.) stroman
uitslaande brand bij de firma Koechlin & Cie . De burgemeester heeft, zoals de
gemeentewet bepaalt, de leiding en de organisatie op zich genomen en deelt nu aan
de raad het verloop van de gebeurtenissen mee en legt tevens -voor zover nu al
mogelijk- verantwoording af van de noodzakelijk gemaakte kosten. Hij krijgt hierbij
nogal felle tegenstand van met name het raadslid Van Everdingen. Van Everdingen
vindt dat de brandweer te lang op de plek des onheils is gebleven, dat ze te veel
verteerd hebben en dat de raad eerder van de gebeurtenissen op de hoogte had
moeten worden gebracht. Hij maakt zich, ondanks het feit, dat de burgemeester al zijn
verwijten en opmerkingen weerlegt, zo kwaad, dat hij dreigt met zijn portefeuille. En als
het zo is dat de raad de gemaakte kosten -volgens de wet- maar heeft te slikken, dan
is die raad niet veel meer dan een "homme de paille!"*, aldus het raadslid Van
Everdingen.
Ook andere raadsleden spreken van onordelijkheden en van het autoritaire optreden
van de burgemeester. De burgemeester daarentegen weerlegt alles door de stellen dat
hij en geen ander volgens de wet belast is met de leiding bij dergelijke calamiteiten, dat
de brandweer zich juist voorbeeldig heeft gedragen, dat niemand zich te buiten is
gegaan toen de burgemeester brood en bier voor de uren in touw zijnde
brandweerlieden had laten aanrukken. En bovendien: raadsleden worden bij dergelijke
gebeurtenissen nimmer opgeroepen! De brandweer is inderdaad lang gebleven omdat
er lang nageblust moest worden en om het gevaar voor belendende percelen zo klein
mogelijk te laten zijn. t
De heren Baesjou en Van Citters nemen ook deel aan de discussie, maar zij zijn
minder fel. Een voorstel van de heer Van Citters om met de firma Koechlin om de tafel
te gaan zitten en te bekijken hoe de -hoge- kosten (van ± ƒ 2.000,--) bestreden kunnen
worden, wordt aangenomen. Men zal dus later op de zaak terug komen.

28 januari 1880 blz.339-345
1012
Schoolbehoeften Nu boekhandelaar Van Drienen niet meer mag leveren, wordt de leverantie van
schoolbehoeften gegund aan de gebroeders Kortekaas !
Brand De firma Koechlin heeft nog geen zicht op de hoogte van de geleden schade en weet
ook nog niet of de verzekering wel alle schade dekt. Ze kunnen zich daarom
voorshands nog niet binden aan enige vorm van bijdrage in de kosten van de brand.
Brandweer De brandspuit is kapot. Er zijn bij een firma in Rotterdam de nodige meters persslang
besteld om de spuit weer te kunnen repareren.
Brand De kosten van de brand bedragen ƒ 1.916,03. De burgemeester houdt een
lang betoog. De kosten -men zou het ook brandgeld kunnen noemen- moeten zijns
inziens worden opgehoest via een verhoging van de belasting. Dit zou voor de burgers
een belastingverhoging van zo'n 15% betekenen. De raadsleden voelen meer voor het
afsluiten van een lening en na lange discussie zal men Gedeputeerde Staten
daaromtrent voorstellen doen.
Raadslid De heer Van Everdingen beklaagt zich over ingezonden berichten in het Dagblad van
's-Gravenhage, waar gezegd wordt dat hij, Van Everdingen, de Gemeentewet nooit
zou hebben ingezien. De raadsleden weten wel beter!

10 februari 1880 blz.339-345
1013
Lening De raad had voorgesteld om een inschrijving op het Grootboek van 2½ % en nominaal
ƒ 3.000,-- te verkopen om de kosten van de Koechlin-brand te dekken. Gedeputeerde
Staten wijzen dit echter af. De kosten van een brand zijn volgens de Gemeentewet
geen buitengewone uitgaven, die door buitengewone inkomsten kunnen worden
gedekt. Al de verdere mogelijkheden aftastend: in beroep gaan; een andere lening
aangaan: het biedt allemaal niet veel soelaas. Uiteindelijk blijft er toch niets anders
over dan een belastingverhoging aan Gedeputeerde Staten voor te stellen.

30 maart 1880 blz.348-351
1014
Brand De koning heeft zijn goedkeuring gehecht aan de voorgestelde belastingverhoging van
15% c.q. hoofdelijke omslag. Tevens is er bericht dat de firma Nicola Koechlin & Cie in
samenspraak met hun assuradeuren met een bedrag van ƒ 635,-- over de brug
komen. Deze bijdrage wordt in dank aanvaard.
Hoofdelijke omslag Nu de firma Koechlin over de brug is gekomen met een behoorlijke bijdrage kan het
percentage van de hoofdelijke omslag zakken. De voorzitter stelt voor van 15% naar
11%. Van Everdingen heeft echter een voorstel om een zogenoemde 'ramoneur'* aan
te schaffen en daarom 12% te gaan heffen. Bij stemming blijkt toch de meerderheid de
hoofdelijke omslag op 11% te willen zien vastgesteld.
Brandweer De raad besluit een zogenoemde ramoneur* aan te schaffen voor het bestrijden van
schoorsteenbranden. Dit toestel kost ± ƒ 45,--.
Sloten Er komen klachten binnen over het slechte onderhoud van de sloot bij het erf van Van
Zegwaard. Na onderzoek blijkt dat de klachten niet bij de gemeente moeten worden
gedeponeerd, maar bij het verantwoordelijke hoogheemraadschap, in dit geval
Delfland.
* Ramoneur (Fr.): schoorsteenveger; toestel om schoorstenen te reinigen en schoorsteenbranden te blussen.
(Koenen
Handwoordenboek der Nederlandse Taal - 1977)

30 april 1880 blz.351-356
1015
Bruggen Met name de Wijckerbrug blijft een voortdurende bron van zorg. De gemeenteopzichter
De Zwart heeft tezamen met een daartoe aangetrokken deskundige, de heer De Bruijn
Cops uit Delft een uitvoerig onderzoek ingesteld naar de toestand van de brug. Er zijn
diverse verzakkingen geconstateerd en het is beslist af te raden nog langer met een
rigoureus herstel van de brug te wachten. De heer De Zwart heeft reeds een formeel
bestek opgemaakt en een globale opgave van de kosten. Die kosten komen op ±
ƒ 5.000,--! Dat is, gezien de huidige financiële situatie van de gemeente, heel moeilijk
te financieren. De gemeente beschikt op dit moment slechts over een vervreemdbare
inschrijving in het Grootboek ter waarde van ƒ 3.200,--. Over het andere, voor het
onderhoud van de bruggen vaststaande kapitaal van ƒ 5.200,--, kan niet vrijelijk
worden beschikt. Voorts heeft een zekere heer Van Lommel een overeenkomst met de
gemeente aangegaan betreffende eventuele schade aan zijn koepel als de brug
hersteld gaat worden. Tevens heeft de voorzitter getracht met pastoor Van
Steenvoorde, in zijn kwaliteit van voorzitter van het rooms-katholieke kerkbestuur, tot
schikkingen te komen, maar de pastoor is niet ter vergadering verschenen. De heer
Van Everdingen is echter van mening dat het allemaal best wel goedkoper kan en
merkt daarenboven op, dat er een aantal boten zijn die aanzienlijke schade aan de
brug toebrengen. Die boten overschrijden de toegestane stuwkracht. In de
politieverordening zouden bepalingen moeten komen met betrekking tot de maximaal
toegestane motorkracht bij het passeren van de bruggen of liever nog: ze moeten de
motor helemaal afzetten en de brug onderdoor drijven! Voorshands zal de
gemeenteopzichter naast het bestek, een beredeneerd verslag moeten maken, om te
kunnen beoordelen hoe de opzichter aan de begrote kosten is gekomen.

10 mei 1880 blz.356-359
1016
Bruggen De voorzitter heeft bij de naburige gemeenten een exemplaar van de poltieverordening
aangevraagd, met bepalingen omtrent het varen van boten. Hij moet die echter nog
gaan ontvangen. Uitvoerig wordt gesproken over de vraag of de aanbesteding van de
werken tot herstel van de Wijckerbrug ondershands dan wel publiekelijk moet worden
aanbesteed. De raad geeft de voorkeur aan een publieke aanbesteding. De raad wil tot
dekking van de kosten de bestaande Grootboekinschrijving van ƒ 3.200,-- te gelde
maken en ter aanvulling van het ontbrekende, machtiging tot een aanvullende lening
met een looptijd van 25 of 20 jaren bij de Maatschappij tot Gemeente Crediet. Alles
afhankelijk van de toestemming van Gedeputeerde Staten. Tijdens het herstel van de
brug zal de weg worden afgesloten.
Wethouder Vanwege het feit dat de burgemeester enige tijd absent is, wordt er een tijdelijke
wethouder aangewezen. De heer T.J.M. van Everdingen krijgt daartoe zes stemmen
en de heer Oosterlaan één. De heer Van Everdingen verklaart "zich deze benoeming
te laten welgevallen".

16 juni 1880 blz.359-363
1017
Hulponderwijzer Hulponderwijzer L. van Rooyen krijgt desgevraagd per 1 juli 1880 eervol ontslag als
hulponderwijzer op de openbare lagere school. Uit een voordracht van drie personen
wordt in zijn plaats als hulponderwijzer aangesteld, de heer I. Bosma, afkomstig uit
Groningen.
Bruggen De houder van hotel De Wijckerbrug, de heer Van Lommel, bemoeit zich te veel met
de op stapel staande herstelwerkzaamheden aan de Wijckerbrug. Hij heeft nogal wat
bezwaren en vreest inkomstenderving door -tijdelijke- onbereikbaarheid van zijn châlet,
hôtel en woning. Verder vreest hij directe en indirecte schade door de
werkzaamheden. De raad reageert nogal heftig hierop en wil de inmenging van Van
Lommel zo veel mogelijk beperken. Kortom: er zijn nogal wat leeuwen en beren,
maar..... in noodgevallen wil de raad zich graag indekken met de deskundige hulp van
een advocaat, Stipriaan Luiscius (o.i.d.) uit Den Haag. Op hem kunnen ze altijd
terugvallen.

1 juli 1880 blz.363-365
1018
Bruggen De heer Van Lommel heeft schriftelijk bevestigd met de voorgenomen
herstelwerkzaamheden aan de Wijckerbrug in te stemmen. Acht personen hebben op
de aanbesteding ingeschreven. Toch kiest de raad niet klakkeloos voor de laagste
inschrijvers, de heer K. Haasnoot en compagnon G. van der Drift uit respectievelijk
Katwijk en Schipluiden. Het college van dagelijks bestuur moet onderzoeken of de
laagste inschrijvers en hun borgen soliede genoeg zijn en zo niet, dan moet gekozen
worden voor de op één na laagste inschrijver, de heer E. van de Weijer te
Leidschendam.
Tijdens de werkzaamheden aan de brug zal het rijverkeer af en toe gestremd zijn.

30 juli 1880 blz.365-367
Gemeenterekening De diverse bescheiden betrekking hebbend op de Gemeenterekening van 1879
worden uitgereikt.
1019
Beleggingen De zuivere opbrengst van de Grootboekinschrijving van nominaal ƒ 3.200,-- tegen 2½
%, aangewend voor de financiering van het 'bruggenproject' heeft een bedrag
opgebracht van ƒ 2.109,72.

27 augustus 1880 blz.367-373
1020
Hulponderwijzer Er waren reeds vele klachten binnen gekomen over het veelvuldig afwezig zijn van de
hulponderwijzer B.C. Akkerhuys. Burgemeester en wethouders hadden hem reeds
aangeraden zelf ontslag te nemen, alvorens hij wellicht oneervol ontslagen zou
worden. De heer Akkerhuys heeft nu de eer aan zichzelf gehouden en vraagt per 1
oktober 1880 zelf ontslag. Opgelucht verleent de raad hem dit. Ter opvulling van de
ontstane vacature hebben zich al vier kandidaten aangemeld.
Gemeenterekening De gemeenterekening over 1879 wordt zonder al te veel gekrakeel goedgekeurd.
Gemeentebegroting De gemeentebegroting van 1881 wordt aangeboden. De nieuwe Wet op het Lager
Onderwijs staat een vergoeding van 30% van alle kosten van het onderwijs toe,
inclusief de onderwijzerswoning en het schoolgebouw. De raad wil al reeds anticiperen
op de inwerkingtreding van deze wet en iets doen aan de invulling van de vacatures en
de salariëring van het onderwijzend personeel.
Vuilnis Het contract tot het ophalen van vuilnis loopt per ultimo december af. Het zal verre van
eenvoudig zijn een geschikte opvolger te vinden. Het zal zelfs zo zijn dat de gemeente
er geld bij moet leggen. De burgemeester zal eerst bij anderen informeren hoeveel zij
voor het ophalen van as verdienen.
Geldlening Om de werkzaamheden aan de Wijckerbrug te kunnen financieren, zal een lening van
ƒ 3.000,-- waarschijnlijk niet voldoende zijn. Hiernaar zal een onderzoek worden
ingesteld.
Raadhuis Het huis van de heer Jenkink in de Herenstraat wordt geveild. Deze veiling wordt met
belangstelling tegemoet gezien, omdat de Raad er voor voelt dit pand als Raadhuis te
gaan gebruiken.

16 september 1880 blz.373-378
1021
As en Vuilnis De heer Kievits te Amsterdam en de heer Los te Leiden zullen prijsopgaven doen voor
het ophalen van het vuilnis.
Schoolbehoeften Boekhandelaar Susan wil ook graag schoolbehoeften leveren. De gemeente heeft
echter voor nu en 1881 al een leverancier. Dat neemt niet weg dat hij voor de volgend
jaren vanaf 1882 mag meeconcurreren.
Koninklijk Huis Zijne Majesteit de Koning bedankt de gemeenteraad, namens Hare Majesteit de
Koningin, voor de gelukwensen bij de geboorte van een Prinses.* Hetzelfde doet
ook de in Voorburg wonende Prinses Marianne der Nederlanden.
Bouwplan Notaris Klink verzoekt om bij eventuele verkoop van de warmoezenierstuin, genaamd
'de Voorhof', uitgangswegen aan te leggen voor het geval de gemeente gehele of
gedeeltelijke bebouwing overweegt. Het is bovendien dan noodzakelijk deze wegen te
bestraten en te verlichten. Burgemeester en Wethouders hebben hier geen bezwaar
tegen, maar stellen als voorwaarden dat er niet uitsluitend arbeiderswoningen zullen
worden gebouwd en dat de aan te leggen straten minstens acht meter breed zullen
zijn.
Hulponderwijzer Uit een drietal kandidaten wordt de heer L. Smit, thans hulponderwijzer te Hoogezand,
aangewezen als de nieuwe hulponderwijzer te Voorburg.
Sloot achter De voorzitter doet een voorstel om de sloot achter de Herenstraat geheel te
Herenstraat laten dempen en van rioleringen te voorzien. Daartoe zal allereerst met de eigenaren
van de belendende percelen overleg moeten worden gevoerd. Voorts wil het college
van dagelijks bestuur dat de raad zich uitspreekt over het bedrag aan subsidie, opdat
het college van dagelijks bestuur met concrete aanbiedingen kan komen.
* Prinses Wilhelmina Helena Paulina Maria, Prinses van Oranje Nassau, hertogin van Mecklenburg, de latere Koningin
Wilhelmina. Wilhelmina werd in 1880 geboren te 's-Gravenhage en overleed te Apeldoorn in 1962. Zij was 50 jaar regerend
vorstin van Nederland, van 1898 tot 1948. Wilhelmina werd door het overlijden van haar halfbroer Alexander († 1884)
troonopvolgster en na de dood van haar vader Willem III († 1890) koningin. Tot haar meerderjarigheid (1898) was haar moeder
Koningin Emma regentes.

1022
Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING van 16 september 1880
Raadhuis Het pand van de heer Jentink aan de Herenstraat zou ƒ 7.100,-- moeten gaan kosten.
Er is bij de gehouden openbare veiling reeds op afgemijnd.
Raadhuis De voorzitter brengt nog een andere mogelijkheid voor het oprichten van een nieuw
raadhuis ter tafel, te weten: het huis van de hoofdonderwijzer afbreken en op die plek
een nieuw raadhuis annex post- en telegraafkantoor bouwen. De kosten daarvan
zouden ± ƒ 10.000,- bedragen. Sommige raadsleden maken bezwaar tegen het feit dat
dan de hoofdonderwijzer te ver van de school moet gaan wonen, terwijl anderen
daarentegen zeggen dat de hoofdonderwijzer niet meer een huis mag bewonen dat in
directe toegang tot de school staat. Alles bij elkaar afwegend besluit de raad toch -zo
enigszins mogelijk- het huis van de heer Jentink aan te kopen en te bestemmen tot het
nieuwe raadhuis.
School De Lager-Onderwijswet stelt zo z'n eisen. De voorzitter heeft, met het oog hierop, een
plan doen opmaken tot uitbreiding van de school met drie lokalen. De kosten zullen
omstreeks de ƒ 3.000,- bedragen.

24 september 1880 blz.378-382
1023
As en Vuilnis De heer Kievits te Amsterdam en de heer Loos te Leiden hebben geen interesse in het
pachten van het ophalen van as en vuilnis. Er zal nu een advertentie worden geplaatst
in een dagblad.
Aankoop pand Op een publieke veiling is de gemeente voor een bedrag van ƒ 11.400,--
Herenstraat eigenaar geworden van een aantal kadastrale panden (sectie E
de nummers: 943, 944, 964, 965 en 966) bestaande uit een herenhuis met koetshuis
cum annexis aan de Herenstraat. De bedoeling is die panden te bestemmen voor de
stichting van een nieuw gemeentehuis. Aan Gedeputeerde Staten zal machtiging
worden gevraagd.
Bouwplan Het verzoek van notaris Klink met betrekking tot de inrichting van het bouwplan op de
plek van het voormalige warmoeziershof 'De Voorhof' ontmoet weinig bezwaren. Alleen
zijn de aannemers van mening dat kan worden volstaan met een straatbreedte van
zeven meter in plaats van acht.
Geldlening Ter financiering van een aantal gemeentelijke bouwprojecten zal een lening worden
aangevraagd van in totaal een bedrag van ƒ 17.412,--. Dit bedrag is onder meer nodig
voor het verbouwen en inrichten van het nieuwe gemeentehuis en het groot onderhoud
van de Wijckerbrug. De lening zal worden aangevraagd bij de Maatschappij voor
Gemeente Crediet te Amsterdam.
Raadkamer en Het college van dagelijks bestuur zal een onderhoud hebben met de heer
secretarie Van Schagen. De heer Van Schagen is de huidige verhuurder van ruimten in
'Swaensteijn' te gebruiken als raadkamer en als secretarie. Het college wil het
huurcontract nog verlengen tot ultimo 1883 en wil bovendien met Van Schagen
overleggen over schadeloosstelling voor het gemis van huurpenningen.
Lantaarn De heer van Everdingen verzoekt verplaatsing van de lantaarn op de
Laan van Nieuw Oosteinde. De huidige lantaarn straalt niet voldoende licht uit omdat
hij tussen twee bomen staat.
Sloot achter De eigenaren van de aan de sloot belendende percelen willen best dat de
Herenstraat sloot wordt gedempt en er een riool wordt aangelegd. Maar de hoge kosten vormen
een struikelblok. Het college van dagelijks bestuur zal met de eigenaren verder
onderhandelen en proberen tot een sluitend geheel te komen.

8 oktober 1880 blz.382-387
Lantaarn De heer Van Everdingen kreeg zijn zin; de bewuste lantaarn is verplaatst.
Raadkamer en Logementhouder Van Schagen wil een schadevergoeding hebben nu de
1024
secretarie gemeente in de toekomst geen gebruik
meer wil blijven maken van de ruimten in 'Swaensteijn'. Hij stelt een schadevergoeding
voor van ƒ 750,--voor de komende drie jaren van gederfde huren. De raad vindt deze
schadevergoedingseis (dédommagement) veel te hoog en legt zich nog niet vast op
een definitief bedrag.
Verlichting Op verzoek van een zekere heer Slicher besluit de raad om bij de buitenplaats
Arentsburch een tweetal lantaarns te plaatsen. De heer Van Everdingen weet een
adres op het Spui in 's-Gravenhage alwaar lantaarns met reflectoren te verkrijgen zijn.
Deze geven een bijzonder helder schijnsel.
Wijckerbrug De restauratie van de Wijckerbrug heeft enige vertraging opgelopen in verband met
regenachtig weer en de te late levering van materialen. Het raadslid Van Everdingen
vindt dat de aannemers in ieder geval 'in mora' gesteld moeten worden, maar, -zegt
het college van dagelijks bestuur: wij hebben ter plaatse de zaken bekeken en de
aannemers zijn in feite al in gebreke gesteld. Ze hebben echter uitstekend werk
geleverd tot nu toe en vinden het alleszins redelijk dat het gevraagde uitstel wordt
verleend. Hiermede gaat de raad onder voorwaarden akkoord.
Vee De heer A.J.Hoogendoorn klaagt dat zijn melk bederft door de ondraaglijke stank van
de varkens van zijn buren. De raad besluit de vier buren mee te delen, dat na het
slachten van de varkens, geen vergunning meer tot het houden van deze dieren meer
zal worden afgegeven.
De honden voederbak, waarover Hoogendoorn ook klaagt, mag blijven, want dit is
privaat eigendom, waarover niets te beschikken valt.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1881 ligt ter inzage.

29 oktober 1880 blz.387-389
1025
Geldlening De geldlening moet opnieuw worden aangevraagd omdat enerzijds de statuten van de
geldverstrekker zijn gewijzigd en anderzijds het rentepercentage lager is geworden.
Bouwverordening In verband met de op stapel staande bouwplannen van de gemeente moet de
Verordening op de Bouwpolitie worden herzien en aangepast. De Verordening wordt
artikelsgewijs gelezen en van commentaar voorzien. Ook kunnen de raadsleden nog
schriftelijk reageren. In een volgende vergadering zal de Verordening dan worden
vastgesteld.
Vee De heer Gorter, een van de buren van de heer Van Hoogendoorn, heeft geklaagd over
het feit dat Hogendoorn hem onrechtmatig zou behandelen. De raad geeft als advies,
dan maar een officiële klacht in te dienen, maar er wel rekening mee te houden, dat
het houden van varkens voortaan verboden is.

1026
Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING va n 29 oktober 1880
Schadevergoeding Het raadslid Van Everdingen heeft met medewerking van de opzichter, de heer De
Zwart, pogingen gedaan om de logementhouder Van Schagen tegen een jaarlijkse
schadevergoeding van ƒ 150,-- van de huurverplichting af te laten zien. Maar hierover
is nog geen uitsluitsel binnen gekomen.
Raadhuis Om de kosten van een op te richten nieuw raadhuis te kunnen beheersen is het
wenselijk om in hetzelfde pand ook een post- en telegraafkantoor te hebben. Er
moeten bovendien de nodige gelden worden geleend teneinde de benodigde panden
aan te kunnen kopen en om de logementhouder Van Schagen schadeloos te stellen. In
eerste instantie wordt gedacht aan een geldlening van ƒ 11.400,-. tegen een rente van
5% en een provisie van ¼ % bij Heldring & Pierson & Cie.
Tram Volgens de heer Van Everdingen heeft de gemeente er alle belang bij om de
voornemens een stoomtram langs de Laan van Nieuw Oosteinde te laten lopen
aansluitend op Stompwijk, zo veel mogelijk te bevorderen. De raadsleden hebben
echter op dit moment alleen maar oog en oor voor de bezwaren die aan die plannen
kleven.

6 november 1880 blz.390-391
1027
Bouwverordening De Verordening op de Bouwpolitie wordt wederom artikelsgewijs behandeld en
redactioneel goedgekeurd met vijf tegen één stem.
Bouwpolitie De heer A.J. de Bruyn, kruidenier, wil bij de bouw van een nieuwe stal en koetshuis in
verband met ruimtegebrek, naar buiten openslaande deuren. Strikt genomen hoeft hij
hiervoor geen toestemming te vragen, maar in de nieuwe Bouwverordening wordt een
dergelijke omstandigheid wel geregeld. Hij krijgt daarom officieus te horen, dat hij er
beter aan doet vouwdeuren aan te -laten.- brengen.

1028
Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING van 6 november 1880
Tram De heer Van Everdingen waarschuwt voor een plan van de Maatschappij om ook een
stoomtram door Voorburg te laten rijden. In de vorige vergadering is al aan de orde
geweest dat er ook een particulier is die het plan heeft opgevat een stoomtram langs
de Laan van Nieuw Oosteinde te laten lopen. De voorzitter vindt het te vroeg om nu al
bij de Rhijnspoorweg om inlichtingen te gaan vragen.

27 november 1880 blz.391-396
1029
Bouwpolitie Gedeputeerde Staten hebben diverse aanmerkingen op de Verordening op de
Bouwpolitie en deze op- en aanmerkingen worden nu druk bediscussieerd. De raad wil
niet te veel verzet plegen tegen de opmerkingen van Gedeputeerde Staten vanwege
het spoedeisende karakter van de nieuwe Verordening. Wel maakt de heer Van
Everdingen nog een aanmerking op de inhoud in kubieke meters van ruimten die
gebruikt worden om zowel in te leven als in te slapen. Van Everdingen wil dit graag op
minimaal 50 m³ gebracht zien, terwijl de andere leden van de raad 36 m³ genoeg
vinden!
Postkantoor c.a. De inspecteur van de posterijen zal ter plaatse een onderzoek instellen naar de
plannen voor het oprichten van een locaal Post- en Telegraafkantoor.
Openbare school De nieuwe schoolopziener heeft de openbare lagere school in ogenschouw genomen
en is tot de conclusie gekomen dat de school niet in alle opzichten aan de door de wet
gestelde eisen voldoet. Er moeten meerdere klaslokalen komen, er moeten gangen
langs de klassen lopen en er mogen geen kleren in de klaslokalen achterblijven! Het
wachten is nu op een nader bericht van de minister.
As en Vuilnis De heer P.J. van den Heuvel wil de as en het vuil wel ophalen voor een bedrag van
ƒ 375,-- per jaar. hierover wordt nagedacht.
Urinoir Smid van Schagen klaagt over het urinoir bij zijn woning, men zoekt een betere plaats.

21 december 1880 blz.396-403
1030
Hulponderwijzer Uit een viertal geëxamineerden wordt A.J. Lans uit Haastrecht benoemd tot
hulponderwijzer.
As en vuilnis De heer A.C. van den Heuvel heeft aangeboden om voor een vergoeding van ƒ 375,--
per jaar de as en het vuilnis op te halen. De heer H. Heus daarentegen, die thans
namens de heer Spoor die werkzaamheden reeds verricht, wil het voor een vergoeding
van ƒ 4,-- per week doen, oftewel ƒ 208,-- per jaar, overigens met beschikbaarstelling
van al het benodigde materiaal. Er zijn de nodige twijfels of Heus deze
werkzaamheden, ook zonder paard, wel naar genoegen zal kunnen uitvoeren. Maar,
gezien het spoedeisende karakter, krijgt hij toch voor het komende jaar het contract
tegen de overeengekomen vergoeding van ƒ 4,-- per week.
Raadhuis De voorzitter brengt volledige -ook financieel- uitgewerkte plannen ter tafel voor de
oprichting van een nieuw raadhuis met en zonder een post- en telegraafkantoor.
Vooral de heer Van Everdingen verzet zich tegen deze plannen en beweert het voor
aanzienlijk minder kosten te kunnen verwezenlijken. De plannen van het dagelijks
bestuur worden voorlopig aangehouden en de heer Van Everdingen wordt uitgenodigd
zijn plannen te onderbouwen en aan het dagelijks bestuur voor te leggen.
Varkensmesterij Nu klaagt de eerder aangeklaagde heer I. Gorter c.s. over de meststank van de
varkens van A.I. Hoogendoorn, J. van den Brink en M. van de Poll. De maat is nu vol
en de raad besluit de bestaande vergunningen geheel in te trekken en ze per 1 januari
niet meer te verlenen.
Bouwpolitie Het privaat van het van Schagenslop moet worden verbeterd. De bouwpolitie zal eerst
de zaak bekijken c.q. 'een schouw drijven'.
Veldwachters Zoals ieder jaar is de gratificatie voor de veldwachters de sluitpost van de begroting. Er
zijn nog al wat aanmerkingen op het gedrag van de veldwachters. En bovendien mag
de gemeentebode niet worden vergeten en evenmin de rijksveldwachter. Uiteindelijk
besluit de raad zowel aan de veldwachters, de rijksveldwachter en de gemeentebode
een gratificatie van ƒ 12,50 ieder te verlenen.

9 februari 1881 blz.1-4
Urinoirs Er zal alsnog een inspectie worden uitgevoerd op het privaat in het Van Schagenslop.
1031
Raadhuis De tuin achter het inmiddels aangekochte toekomstige raadhuis wordt verhuurd voor
een bedrag van ƒ 40,-- per maand.
Brandweer De Firma Nicola Koechlin verzoekt de extincteurs* over te nemen. Men zal hier over
onderhandelen.
Varkensmesterij De heer Hogendoorn wil graag, in weerwil van het verbod, varkens hoeden. Hij wil
garanties geven dat er geen overlast zal zijn. Men zal dit onderzoeken.
Raadhuis/Post- Het raadslid Van Everdingen licht zijn plan tot het inrichten van het raadhuis
kantoor annex post- en telegraafkantoor toe. Na die toelichting besluit de raad die stukken op
te sturen naar het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid. Na aanvankelijk
eerst de tekeningen op te willen sturen, besluit de raad toch ook hierbij de nodige
toelichting te willen geven, opdat de minister de verschillen tussen de beide plannen
zal kunnen zien.
* Extincteur: toestel om spoedig brand te blussen (Handwoordenboek uit de 20e eeuw)

15 maart 1881 blz.4-7
1032
Postkantoor Alvorens in te gaan op het antwoord van het ministerie komt eerst een ander plan ter
tafel, te weten: alles afbreken en een geheel nieuw pand bouwen. Maar dit plan wordt
direct van tafel geveegd. De minister ziet het plan van de heer Van Everdingen wel
zitten. De gemeente zal echter proberen om het rijk mee te laten betalen aan de ruimte
die bestemd is voor de postbeambte. Na komt ook de keus van de architect ter sprake,
maar dat wil de voorzitter voorlopig uitstellen. De gemeentearchitect De Zwart moet
een bestek en begroting gaan maken.
Varkensmesterij De heer Gorter c.s. hebben onlangs klachten geuit over de stankoverlast van de
varkensmesterij in hun woonomgeving. Die klachten blijken bij nader onderzoek
ongegrond. Nu mogen er wel weer varkens worden gehouden en de belanghebbenden
zullen hierover worden ingelicht.
Veldwachter(s) Zowel de rijks- als de gemeenteveldwachter hebben geen beloning gekregen voor hun
(extra zware) diensten tijdens de brand bij de meelfabriek van Nicola Koechlin. Zulks in
tegenstelling tot andere personen die bij de brand betrokken waren. De raad is het met
deze schriftelijk geuite klacht eens en beloont ze alsnog met een gratificatie van ƒ 5,--
per persoon.
Riolering/Beerputten De heer Van Everdingen dringt aan op controle bij het bouwen van beerputten achter
de huizen. Opzichter de Zwart zal hierop toezien.

9 april 1881 blz.7-12
1033
Postkantoor Het rijk zal bijspringen en de huur van de woning voor de postbeambte bepalen.
Bovendien deelt het ministerie mee dat men omstreeks oktober zal kunnen starten.
Raadhuis Gemeentearchitect De Zwart heeft een bestek en aanbesteding voor een nieuwe kap
op het gemeentehuis gemaakt. De raad buigt zich over de plannen, maar ze heeft
weinig problemen er mee. De openbare aanbesteding zal plaats vinden op 19 april. Tot
opzichter wordt de heer De Zwart jr. benoemd .
Raadhuis De raad is van mening dat ook de aanbesteding van de verbouw van het bestaande
pand in één hand moet blijven, om te voorkomen dat er onnodige vertraging op zal
treden.
Bouwpolitie Een aantal mensen zijn blijkbaar in strijd met de bouwverordening bezig te bouwen,
dan wel te verbouwen. Met name wordt melding gemaakt van de bouwactiviteiten van
de heer Beretta. De heer Van Everdingen, die hierover vragen stelt, zal tezamen met
de gemeentearchitect ter plaatse een onderzoek gaan instellen naar deze bouwerij.
Riolering Adressant wil de kosten van het verplaatsen van het riool op erf van de heer Bruijnings
Ingenhoes laten betalen door de gemeente. Dit wordt na enig overleg toegestaan.
School De jaarlijkse prijsuitreiking op de openbare lagere school zal op 30 april plaatsvinden.
De raadsleden krijgen hiervoor nog een convocatie.

21 april 1881 blz.12-14
1034
Raadhuis De aanbesteding van de kap van het nieuwe raadhuis annex post- en telegraafkantoor
is geschied. De inschrijvingen varieerden van ƒ 2.159,-- als laagste inschrijving tot
ƒ 2.440,-- als hoogste. Toch vind de raad zelfs de laagste inschrijving nog te hoog,
omdat, zo zegt men, er geen rekening is gehouden met het oude materiaal, dat
eventueel weer kan worden hergebruikt. De uitvoering wordt voorshands niet gegund
en er worden 'nadere voorstellen ingewacht'.
Wegen en voetpaden De schouw van wegen en paden zal op 2 mei aanstaande plaats vinden.
Riolering (Beerputten) De heer D. J. van der Lee wil twee beerputten laten metselen van 1½ steens harde
moppen, maar deze beerputten zijn in strijd met de bouwverordening. De heer Van
Everdingen, in zijn kwaliteit van lid van de bouwpolitie, keurt de beerputten echter af en
de raad stemt met dit afwijzende advies in.

1035
Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING van 21 april 1881
Raadhuis Het raadslid Baesjou stelt voor nu de kap op het nieuwe raadhuis aan de Herenstraat
A 218 niet is aanbesteed, om alles tegelijk aan te besteden: dus niet alleen het
raadhuis, maar ook het post- en telegraafkantoor. Voorts stelt hij voor niet alleen
Voorburgse aannemers te laten meedingen, maar ook aannemers van buiten de
gemeente.
Riolering Omtrent de te verplaatsen riolering van de heer Bruijnings Ingenhoes bestaan nog
enige meer juridische kwesties. De burgemeester houdt deze zaak in de gaten en zal
de raad te zijner tijd nader informeren.

28 april 1881 blz.15-18
1036
Raadhuis Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne vraagt, middels haar administrateur, naar
het verschil van de kosten van de verbouw en aanpassing van het tot raadhuis cum
annex aangewezen pand en de eventuele afbraak en volledige nieuwbouw. De Prinses
geeft te kennen dat zij de oprichting van een geheel nieuw raadhuis veel passender
vindt voor een gemeente als Voorburg en bovendien biedt zij de gemeente, bij wijze
van geschenk, aan, het verschil in geld bij te passen. De raad is zeer onder de indruk
van dit nobele gebaar. De raad deelt dan aan de administrateur mee dat het verschil
tussen verbouw (van ƒ 12.000,--) en volledige nieuwbouw (ƒ 20.000,--) neerkomt op
een bedrag van ƒ 8.000,--. Tevens besluit de raad Prinses Marianne uitdrukkelijk te
bedanken en voornemens te zijn voor deze schenking te zijner tijd aan Gedeputeerde
Staten machtiging te zullen vragen.
Bruggen De werkzaamheden aan de Wijckerbrug zijn niet op tijd klaar gekomen en daarom
komt de vraag naar voren of de aannemer beboet moet worden. Omdat de vertraging
echter te wijten is aan omstandigheden buiten hem om krijgt hij geen boete en wordt
hem het volle aannemingsbedrag uitgekeerd.
Bruggen Het raadslid Van Everdingen stelt het verzoek van de pachter van de gemeentetuin
aan de orde om het bruggetje af te mogen sluiten. De raad vindt dat dat in het belang
van de pachter zelf is en besluit hierbij een financiële tegemoetkoming te verlenen.

1037
Voor of na de openbare raadsvergadering heeft er, blijkens de overgeleverde notulen,
ook een vergadering achter gesloten deuren plaatsgevonden:
BESLOTEN VERGADERING va n 28 april 1881
Raadhuis Het verhandelde in deze vergadering is bijna woordelijk gelijk aan dat wat in de
openbare vergadering heeft plaats gevonden en handelt dan ook over het genereuze
aanbod van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne om een bedrag ten
geschenke te geven voor de bouw van een nieuw raadhuis.

BESLOTEN VERGADERING va n 5 mei 1881
1038
Raadhuis Het verhandelde in deze vergadering is weer geheel gewijd aan het aanbod van
prinses Marianne om een som van ƒ 8000,-- beschikbaar te stellen voor de bouw van
het nieuwe raadhuis, annex post- en telegraafkantoor Er rollen een aantal
verschillende bedragen over tafel, die te maken hebben met volledige nieuwbouw en/of
verbouw van bestaande panden. Men komt tot de ontdekking dat het genereuze
aanbod van ƒ 8000,- van prinses Marianne nu discutabel wordt en dat men eigenlijk
meer had mogen vragen. Maar de meeste raadsleden zijn toch wel van mening dat
daar nu niet meer op terug kan worden gekomen en dat dus het aanbod van de
prinses dankbaar moet worden aanvaard. Het uiteindelijke uit te trekken bedrag voor
het nieuwe raadhuis cum annex komt op ƒ 20.000,-- en geen cent meer. Architect De
Zwart is er bij geroepen om te bevestigen dat het voor dat bedrag kan.
Ook het bestek voor het te bouwen raadhuis komt ter tafel. De raad besluit een
openbare aanbesteding te doen voor de afbraak van bepaalde panden aan de
Herenstrtaat en wel op donderdag 12 mei 1881 en de aanwijzing twee dagen eerder.

12 mei 1881 blz.18-20
1039
Raadhuis Het amoveren oftewel afbreken van de panden op de plek waar het nieuwe raadhuis
moet komen (A 218) is openbaar aanbesteed. Er zijn elf inschrijvingen, variërend van
ƒ 400,-- als laagste en ƒ 785,-- als hoogste inschrijving. Omdat 'die inschrijving ver
beneden de raming is gebleven' besluit de raad aan niemand van de elf inschrijvers
het werk te gunnen. Dit besluit wordt direct aan de inschrijvers medegedeeld. Eén van
de inschrijvers, C. van ´t Wout, een timmerman uit Vrijenban, verklaart zich bereid het
werk voor ƒ 1.500,-- uit te willen voeren. Tezamen met een borg van ƒ 200,-- en een
aantal nadere voorwaarden, wordt het werk dan aan Van 't Wout gegund.
Bouwpolitie Het raadslid Van Everdingen bepleit een strenge handhaving van de bepalingen van
de bouwverordening, omdat een zekere heer Clewits een open privaat heeft laten
aanleggen tegenover het priëel van mevrouw Lage. Dit privaat is pertinent in strijd met
de bepalingen van de bouwverordening. De heer Clewits dient dan ook zonder pardon
een boete te krijgen. Bovendien moet Clewits duidelijk worden gemaakt dat hij het
privaat verwijdert, dan wel laat verwijderen.

29 juni 1881 blz.20-21
1040
Assuranties De heer W. Ligthelm, die een agentuur heeft bij de Arnhemsche Assurantie
Maatschappij, vraagt om het te bouwen raadhuis bij hem te willen doen verzekeren. De
raad willigt zijn verzoek echter niet in, omdat er in een eerder stadium al besloten is de
verzekering onder te brengen bij de Amsterdamsche Waarborgmaatschappij
Raadhuis Het bestek voor het nieuw te bouwen raadhuis, annex post- en telegraafkantoor, komt
ter tafel, maar deze aangelegenheid moet volgens het raadslid Van Citters in een
besloten vergadering verder afgehandeld worden.

BESLOTEN VERGADERING van 29 juni 1881
1041
Raadhuis Weer is het nieuwe raadhuis onderwerp van beraaadslaging. Architect de Zwart heeft
nu het definitieve bestek opgemaakt en dit is aan architect Vogels uit 's-Gravenhage
voorgelegd. Het advies van de architect wordt aan de raad voorgelegd en voorts
behandelt de raad artikelsgewijs het bestek. Als alles nu is bijgeschaafd, kan het naar
de Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, die het plan zal toetsen aan de
rijksnormen. Uiteraard komen ook de financiële kanten van het plan uitvoerig aan de
orde. Het geheel, inclusief dus het post- en telegraafkantoor gaat ƒ 25.000,-- kosten.
En daar zijn dan niet eens het schilderwerk van de 'caissons',* het behangerswerk, de
schellen en de wapens** bij inbegrepen. Ook moeten er nog kasten komen voor de
secretarie en het archief en moet de tuin nog worden aangelegd. Architect De Zwart
schat alles in op zo'n ƒ 3.0000,--. De voorzitter zegt toe om bij Hare Koninklijke
Hoogheid Prinses Marianne de nodige 'démarches' te doen om van haar een nog
hoger bedrag dan de toegezegde ƒ 8.000,-- los te peuteren. Hij zal die 'démarches',
oftewel stappen, echter pas ondernemen zodra de openbare aanbesteding achter de
rug is en er inzicht is in de werkelijke kosten.
* Hoogstwaarschijnlijk wordt hier een zogenoemde 'caissonzoldering' mee bedoeld, een plafond dat is ingedeeld in grote
vierkanten of cirkels, zoals van een caisson, een bak doorgaans gebruikt voor zinkwerken bij waterstaatkundige werken. (Noot.
BD)
** In de vroegere raadzaal waren aan het plafond de wapens aangebracht van vooraanstaande Voorburgse families. Of die
wapens, die bij de afbraak in de jaren tachtig van de 20e eeuw verloren gingen, er ook al in de 19e eeuw waren ?

16 augustus 1881 blz.21-26
1042
Raadhuis De eerdergenoemde 'démarches' van de burgemeester hebben succes gehad. Hare
Koninklijke Hoogheid is bereid om het toegezegde subsidiebedrag nog eens met niet
minder dan ƒ 8.000,- te verhogen of zoveel minder als nodig zal zijn. Onnodig te
memoreren, dat de raad verlegen is met een dergelijke 'vorstelijke steun'! Alhoewel
toch niet zo verlegen, dat zij het toegezegde bedrag maar al te graag aanvaarden en
aan gedeputeerde staten toestemming vragen de schenking te mogen accepteren.
Een 'adres van dankbetuiging' is dan ook al onderweg. Weer worden er een aantal
veranderingen aangebracht: in de raadzaal komt een gewoon wit plafond en in plaats
van een kleed komt er parket op de vloer, maar dat 'is in het financiële belang van de
gemeente'!
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van een drietal nieuwe raadsleden worden onderzocht. Het betreft
de geloofsbrieven van: de heren Jhr. E. van Citters, J. Oosterlaan en P.J.A. Savalle.
Uiteraard worden ze in orde bevonden en kunnen zij aantreden als raadslid van de
gemeente Voorburg.
Rustende schutterij De begroting van Bataillon van de Rustende Schutterij valt dit jaar eens zo hoog uit
dan vorig jaar. Dat blijkt het gevolg te zijn van de oefeningen en monsteringen die de
majoor-commandant heeft gehouden. Het raadslid Van Citters meent principieel tegen
deze begroting te moeten stemmen, niet omdat hij twijfels heeft aan het nut van de
gehouden oefeningen, neen omdat als de raad nu een dergelijke verhoging goedkeurt,
ze dan volgende jaar weer met een hogere begroting aan komen zetten. Bovendien is
hij van mening dat een belangrijk deel van de kosten niet ten laste van de gemeente
zouden moeten komen, maar ten laste van het rijk. Het merendeel van de raad kan
zich vinden in het standpunt van Jhr. van Citters en besluit de begroting dan ook maar
eens niet goed te keuren en de uitgaven voorshands vast te stellen op dezelfde
bedragen als van vorig jaar.
Tramconcessie De directeur van een Utrechtse stoomtramwegmaatschappij vraagt naar de
voorwaarden om een stoomtram door Voorburg te laten rijden. De bijgevoegde
stukkwen v inden echter geen genade in de ogen van met name het radslid Van
Citters. Er blijkt bijvoorbeeld helemaal niet uit, waar de tram Voorburg binnen zal
komen en waar weer verlaten, welke bruggen en duikers zullen worden 'doorsneden'
enz. Dus laat de maatschappij eerst maar eens komen met een behoorlijke
topografische kaart en dan komen wij wel met de voorwaarden.
Lantaarns De heer Van der Lee heeft een verzoek bij de raad ingediend om een
petroleumlantaarn op of bij het bouwterrein aan de Voorhofstraat. In afwachting van de
komst van electrische lantaarns in 1881/1882 krijgt hij zijn zin en komt er een
petroleumlantaarn.
*Monsteren = inspecteren. Koenen handwoordenboek der Nederlandse taal 1977

Vervolg van: 16 augustus 1881 blz.21-26
1043
Kermis De kermis mag dit jaar doorgaan. Aan de heer Clewits, eigenaar van gronden bij het
bouwterrein aan de Voorhofstraat, zal worden gevraagd de kermis tegen het niet
vooruit springende deel van schutting rond het bouwterrein te plaatsen.
Welput De heer I.C. Mulder krijgt op een daartoe strekkend verzoek toestemming een welput
aan te mogen brengen op een perceel grond, kadastraal bekend gemeente Voorburg,
sectie E nr. 274
Kermis
Traktementen De raad vindt geen termen om tegemoet te komen aan het verzoek van de heer H.W.
van der Kas, secretariebeambte, tot verhoging van zijn traktement.
Rekening Gedeputeerde Staten hebben de gemeenterekening over 1880 goedgekeurd. De
rekening had een batig slot van ƒ 3.144,30.
Bouwpolitie Architect De Zwart wil graag de Verordening op de Bouwpolitie uitgebreid zien. Hij
moet echter wachten omdat ook het raadslid Van Everdingen nog enige aanvullingen
in petto heeft.
Vuilnis Het raadslid Van Everdingen geeft klachten door over het leeg maken van beerputten
en vuilnisbakken, met name in het Van Schagenslop. Ze verspreiden een ondraaglijke
stank en het wordt hoog tijd dat er een afdoende oplossing wordt gezocht.
Riolering De heer Van der Lee mag pas met het leggen van een riool beginnen, als hij een
behoorlijk plan met maatvoeringen heeft overlegd.
Bouwplan De heer Clewits riskeert een flinke boete omdat hij niet volgens het door hem
ingediende plan heeft gebouwd.

BESLOTEN VERGADERING van 30 augustus 1881
1044
Raadhuis De aanbesteding van het nieuwe raadhuis heeft plaatsgevonden. De laagste
inschrijvers zijn de heren I. van Lith Jr. en A.P. van Dam te 's-Gravenhage. Nadat
burgemeester en wethouders hebben geïnformeerd naar de soliditeit van genoemde
heren wordt staande de vergadering besloten hen de bouw te gunnen voor het bedrag
van ƒ 23.500,--. De gemeentearchitect De Zwart krijgt 5% van de aanneemsom plus ƒ
15,-- per week toegekend, dat hij echter moet besteden om een bouwopzichter van te
betalen. De opzichter mag negen maanden aanblijven en het aan hem bestede bedrag
mag niet hoger worden dan ƒ 500,--.

30 augustus 1881 blz.27-29
1045
Raadhuis De aanbesteding van het Post- en Telegraafkantoor annex Raadhuis heeft
plaatsgevonden. Er zijn 31 inschrijvers. Het hoogste inschrijfbedrag is van
C.Kranenburg uit 's-Gravenhage voor een bedrag van ƒ 34.650,-- en het laagste van J.
van Lith Jr. en A.P. van Dam eveneens uit 's-Gravenhage voor ƒ 23.500,--. De raad
doet echter een beroep op het recht van beraad en stelt de gunning nog uit.
Welput De heer I.C. Mulder is ingenomen met de voor hem gunstige beslissing om op het
perceel grond kadastraal bekend gemeente Voorburg, sectie E nr. 274 een welput aan
te -laten- leggen.(Cfr. raadsvergadering van 16 augustus 1881)
Schenking Gedeputeerde Staten keuren het goed dat de raad een schenking van ƒ 8.000,-- van
prinses Marianne aanvaardt.
Onderstand De verpleegkosten (in een krankzinnigeninrichting in 's-Hertogenbosch) van een
zekere heer Van Oosten kunnen na 7 november 1881 niet meer ten laste komen van
het rooms-katholieke armbestuur. Volgens de geldende wetten moeten de kosten nu
ten laste van de gemeente gaan komen. De voorzitter vraagt de nodige 'démarches'*
te nemen om bij het rijk of de provincie subsidie te verkrijgen.
Kermis Afgelopen zondag zijn er ongeregeldheden geweest op de jaarlijkse kermis. Het waren
vooral uit Den Haag afkomstige militairen, die zich met name op de Laan van Nieuw
Oosteinde hebben misdragen. De burgemeester heeft zich als hoofd van de politie
reeds tot de militaire autoriteiten gewend met het verzoek om de militairen geen verlof
meer te geven om de Voorburgse kermis te komen bezoeken.
Kermis Het raadslid Van Everdingen wil weten waarom er in de nabijheid van de kermis geen
borden waren geplaatst met de nodige ge- en verboden. De voorzitter zegt dat dat de
afgelopen zondag nog niet zo nodig was, maar dat het de komende zondag zeker zal
gebeuren.
Lantaarn De heer Clewits heeft bij de ingang van zijn woning een lantaarn laten neerzetten die
niet aan de eisen voldoet. De heer Clewits is reeds op de hoogte gebracht en zal
maatregelen ter verbetering aanbrengen.
* Démarches = maatregelen. Van Fr. marcher = stappen nemen. Bronnen: Dictionaire portatif uit vorige eeuw & Prisma
Vreemde Woordenboek 1956.

6 september 1881 blz.29-31
1046
Raadhuis De burgemeester van 's-Gravenhage laat weten dat de laagste inschrijver van het te
bouwen raadhuis een soliede persoon is en dat hem veilig het werk kan worden
gegund. Ook de borgen van de aannemer staan te goeder naam en faam bekend. Dit
betekent dat J. van Lith Jr. en A.P. van Dam het contract kunnen opmaken.
Raadsleden Een drietal pas gekozen raadsleden leggen de door de Grondwet en de Gemeentewet
vereiste eden af. Het zijn de heren: Jhr. C. van Citters, I. Oosterlaan en P.J.A. Savalle.
Wethouder Wethouder Baesjou van Vronesteijn is aan de beurt om periodiek af te treden als
wethouder. Hij wordt echter met meerderheid van stemmen herkozen. Omdat hij niet
aanwezig is zal zijn herverkiezing hem worden medegedeeld in de hoop dat hij die wil
aanvaarden.
Bouwplan De gemeente-opzichter De Zwart heeft een onderzoek ingesteld naar de vorderingen
bij het bouwplan van de heer Clewits, die in strijd met de Verordening zou hebben
gebouwd. De opzichter heeft echter 'in loco'* geconstateerd dat alles volgens de regels
is gebouwd.
Trottoirs Volgens de heer Van Everdingen is het gewenst om in plaats van stoepen trottoirs aan
* in loco (L) = ter plaatse. Noot B.I.C. Dijkman
te leggen langs de nu nieuw gebouwde of te bouwen huizen. Ter plaatse zal er op
worden toegezien dat dit daadwerkelijk gebeurt.

11 oktober 1881 blz.31-35
1047
Wethouder De herbenoemde wethouder Baesjou van Vronesteijn brengt de vergadering dank voor
het in hem gestelde vertrouwen. De voorzitter dankt op zijn beurt de heer Baesjou en
wenst hem daarbij geluk.
Koninklijk huis Zijne Majesteit de Koning en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne danken de
gemeenteraad voor de deelneming en belangstelling bij het overlijden van Zijne
Koninklijke Hoogheid Prins Frederik.*
Wegen en voetpaden De wegen en voetpaden zullen op 20 oktober aanstaande geschouwd worden.
Bouwplan In tegenstelling tot wat (bouw)opzichter de heer De Zwart in de vorige vergadering
heeft beweerd, blijkt de heer Clewits toch duidelijk in strijd met de bouwvoorschriften te
hebben gebouwd. Met name de heer Van Everdingen maakt hem het verwijt dat hij
geen 'ijzeren pilasters onder de balken heeft gesteld'. Op grond van de bepalingen uit
de Bouwverordening krijgt hij nu een proces-verbaal en een boete opgelegd.
* Willem Frederik Karel (* Berlijn 1797 - † Wassenaar 1881), prins der Nederlanden (1816), tweede zoon van koning Willem I en
Koningin Wilhelmina van Pruisen, vertoefde tot 1813 aan het Pruisische hof en was de jaren daarop actief in de veldtochten tegen
Napoleon. Volgens familieverdrag zou hij bij de troonaanvaarding van zijn broer Willem (II), groothertog van Luxemburg worden;
in 1816 deed hij echter afstand van dat recht en ontving in ruil daarvoor uitgestrekte domeinen en de titel Prins der Nederlanden.
Op verschillende posten maakte hij deel uit van de hoogste legerleiding, maar bij de troonsafstand van zijn vader (1840) legde hij
alle openbare ambten neer. Sedertdien was prins Frederik vooral op maatschappelijk terrein bezig en zette hij zich actief in voor
de Nederlandse Vrijmetselarij, waarvan hij sedert 1816 grootmeester was. Meermalen is hij bemiddelend opgetreden bij conflicten
tussen leden van het Oranjehuis. Huwde in 1825 met prinses Louise Augusta Wilhelmina Amelia van Pruisen (1808-1870), uit
welk huwelijk naast twee jonggestorven zoons, twee dochters voortkwamen: Louisa (1828-1871) die de latere koning Karel XV
van Zweden huwde, en Maria (1841-1910) die in 1871 trouwde met vorst Willem zu Wied. Zijn 13 jaar jongere zuster Prinses
Marianne overleefde hem nog twee jaar. Prins Frederik bewoonde een paleisje in neo-klassicistische stijl “De Paauw” in
Wassenaar, het latere raadhuis van Wassenaar.

28 oktober 1881 blz.35-41
1048
Tramconcessie De beheerders van de Blauwe Tram vragen een concessie om die tram door Voorburg
te laten lopen. Dit verzoek brengt vele tongen in beweging. Vele raadsleden zijn het
niet eens met de voorgestelde route van de tram; op diverse punten maakt de tram
bochten langs te nauwe doorgangen, onder andere bij de Kerkstraat/ Herenstraat; het
is op vele punten te gevaarlijk; er zijn meer staan- dan zitplaatsen; er is het nadeel van
de concurrentie met de huurkoetsiers. Nadat echter de heer Van Citters een warm
pleidooi heeft gehouden vóór de komst van de tram, zij het met de nodige aan de raad
voor te leggen aanpassingen, en het voorstel van Van Citters in stemming is gebracht,
wordt het met algemene stemmen aangenomen. Het is immers niet allemaal kommer
en kwel: de komst van een tram brengt ook voordelen en 'geriefelijkheden', biedt
werkgelegenheid en zal bijdragen tot de bloei van de gemeente.
Stoomtram De burgemeester heeft bij de Rhijnspoorwegmaatschappij geïnformeerd naar de
mogelijkheid een stoomtram of andere meer geregelde railverbinding tussen Voorburg
en 's-Gravenhage tot stand te brengen. De Maatschappij voelt daar echter voorshands
niets voor. De voorzitter heeft aan de maatschappij gevraagd naar het 'approximatief
bedrag der cautie',* maar heeft daar nog geen antwoord op ontvangen. Zodra de
maatschappij met concrete voorstellen komt zal de voorzitter het gevoelen van de raad
weer vragen.
Lantaarn De bewoner van de buitenplaats Damsigt vraagt om een lantaarn bij zijn buiten. Omdat
er buiten de bebouwde kom al meerdere lantaarns zijn geplaatst vindt de raad het
billijk dat er daar ook een wordt geplaatst: een petroleumlantaarn wel te verstaan.
Begroting De begroting van het jaar 1882 wordt puntsgewijs voorgelezen en toegelicht. De
begroting sluit met een batig saldo van ƒ 58,70 5.
Posterijen De heer Van Everdingen is niet tevreden over de diensten van de posterijen. Het is
hem overkomen dat een brief die in 's-Gravenhage voor 1 uur 's middags was bezorgd
pas de volgende dag voor half elf bij hem werd bezorgd. Hij dringt erop aan dat de
brieven die met de avondtrein van 6.33 uur in Voorburg aankomen, nog diezelfde
avond zowel in als buiten de bebouwde kom worden besteld.
* Het bij raming benaderend bedrag van de borgstelling Uit: Dictionair portatif uit de vorige eeuw

15 november 1881 blz.41-47
1049
Stoomtram De directie van de Rhijnspoorwegmaatschappij laat weten dat zij voor een
vermeerdering van 6 ritten tussen Voorburg en 's-Gravenhage een waarborg vragen
op jaarbasis van ƒ 12,421,17 5 . Dit bedrag is berekend naar het aantal reizigers dat het
afgelopen jaar (1880) de rit Voorburg-'s-Gravenhage vice versa heeft gemaakt. Dat
aantal was toen: 80.643. De service van de Rhijnspoorwegmaatschappij hangt niet
over. Zoals de zaken er nu voorstaan kan men na aankomst van de trein om 11.59
a.m. niet eerder dan om 17.21 p.m. weer een trein naar 's-Gravenhage nemen. De
zaak wordt uitvoerig onder de loupe genomen. De discussie eindigt in een voorstel van
de heer Van Citters, waarin hij als zijn mening te kennen geeft dat de zaak aan het
particuliere initiatief moet worden overgelaten. Dit voorstel wordt met algemene
stemmen aangenomen.
Stoomtram Een uit Leiden afkomstige Oost-Indische ambtenaar, A.C. Schepper, verzoekt om een
railweg te mogen gaan exploiteren, lopend vanaf Leiden via de Rijndijk en De Vink,
door Voorschoten, Veur, Voorburg en Rijswijk naar uiteindelijk 's-Gravenhage.
Aangezien de man echter geen tekeningen en uitgewerkte plannen bij het verzoek
heeft gevoegd, kan de raad hier geen uitspraak over doen.
Posterijen De Inspecteur van de Posterijen laat weten dat er aan het verlangen van met name de
heer Van Everdingen om de post die in Voorburg om 18.33 uur aankomt, nog dezelfde
dag bij hem te doen bezorgen, niet kan worden voldaan. De postbode is al overbelast;
het is bovendien dan al vaak donker en bovendien: als er voor Van Everdingen een
uitzondering wordt gemaakt, hebben de andere bewoners buiten de bebouwde kom
dezelfde rechten.
As en vuilnis Er zijn veel klachten over het ophalen van huisvuil. De man die tot 31 december het
ophalen van as en huisvuil heeft gepacht (een zekere Heus) is niet erg geschikt. Er zijn
inmiddels twee kandidaten: een zekere Van Suffelen en Van der Elst. De raad is bereid
om de verpachting van het ophalen van as en huisvuil aan de prudentie van het
college van burgemeester en wethouders op te dragen en desnoods de vergoeding
van ƒ 4,- op ƒ 6,- per week te brengen.
Lantaarns Er branden te weinig lantaarns en bovendien gaan ze te laat aan en te vroeg weer uit.
De voorzitter brengt in het midden dat het allemaal wel veel geld kost om niet alleen
meer lantaarns, maar ook nog eens de bestaande lantaarns langer te laten branden.
Van Everdingen meent echter dat op de avonden waarop de maan later opkomt de
lantaarns toch eerder moeten worden ontstoken. De raad besluit hierover
onderhandelingen aan te knopen met de heer Bleuland van Oordt.

Vervolg van: 15 november 1881 blz.41-47
1050
Privaten De privaten in de Van Schagenslop verspreiden een ondraaglijke stank. De eigenaren
daarvan, de heren Leeman zijn reeds benaderd om daar iets aan te doen. Als ze
nalatig blijven zullen ze er nog eens aan worden herinnerd.
Riolering In het riool lopend langs de Oude Kerk worden fecaliën gedumpt en ook dat geeft
aanleiding tot terechte klachten. Het kerkbestuur wordt aangeschreven om ook daar op
korte termijn iets aan te -laten- doen.
Raadhuis De aannemer van het nieuwe gemeentehuis annex post- en telegraafkantoor krijgt een
bedrag van ƒ 50,-- aangeboden om dit onder zijn arbeiders te verdelen zodra het werk
onder dak is.

13 december 1881 blz.47-54
1051
Stoomtram De burgemeester heeft tezamen met heer J.H. Mulder en C.W. Bruijnings Ingenhoes
een gesprek gehad met de directie van de Rhijnspoorweg Maatschappij. De
onderhandelingen hebben ertoe geleid dat de spoorwegmaatschappij bereid is 12
ritten meer per dag tussen Voorburg en 's-Gravenhage uit te voeren tegen een
vergoeding van een bedrag van ƒ 25.000,--. Met name de heer Van Citters verklaart
zich hier vierkant tegen. Het zou tot gevolg hebben dat de gemeente een dure lening
zou moeten afsluiten en dat de burgers met verhoogde lasten zouden worden
opgezadeld. En dat terwijl de een na de ander een concessie komt vragen. De raad
vindt het niet verantwoord om op dit voorstel in te gaan.
Stoomtram Jhr. A.W. Berkhout te 's-Gravenhage legt een plan voor om een railverbinding tot stand
te brengen tussen 's-Gravenhage en Voorburg, Zijn voorkeur gaat uit naar elektrische
tractie, maar als dit op bezwaren zou stuiten wil hij ook op stoom over gaan. De tram
zou langs de berm van de Laan van Nieuw Oosteinde moeten gaan, door het Haagse
Bos tot ongeveer het gebouw van de 'Comedie' te 's-Gravenhage. In dit geval geeft de
heer Van Citters blijk van ingenomenheid met het voorgelegde plan. De raad gaat in
grote lijnen met hem mee, maar wenst zich financieel nog niet te binden.
Stoomtram De voorzitter maakt bekend dat een zekere heer I.H. Muller eerdaags ook met een
exploitatieplan voor de ontwikkeling van een railverbinding tussen Voorburg en 's-
Gravenhage zal komen
Verlichting De lokalen van het nieuwe post- en telegraafkantoor, alsmede gemeentehuis zullen
met gasverlichting worden verlicht. De vestibule van het gebouw dient ook verlicht te
worden, maar de kosten daarvan dienen door het rijk te worden gedragen en niet door
de gemeente.
Raadhuis De aannemer vraagt of de raad er bezwaar tegen heeft dat het nieuwe gemeentehuis
annex postkantoor al op 15 april klaar komt in plaats van op de geplande 15e
augustus. Op zich heeft de raad daar geen bezwaar tegen, maar het heeft wel tot
gevolg dat de financiering vervroegd zal moeten worden. De heer Van Everdingen
heeft vernomen dat er wellicht mogelijkheden zijn om tegen minder kosten en langer te
kunnen financieren. Het polderbestuur van Stompwijk zou dit hebben gedaan bij een
niet met name genoemde maatschappij te Amsterdam. Burgemeester en wethouders
krijgen machtiging om uit te zoeken wat de voordeligste manier is.
As en vuilnis Burgemeester en wethouders hebben de heer G. van Suffelen aangesteld als as- en
vuilnisman tegen een weekloon van...ƒ 4,--.

Vervolg van: 13 december 1881 blz.47-54
1052
Aankoop onroerend goed De heer Roerade dient een verzoek in om van de gemeente stukje grond te mogen
kopen voor het bedrag van ƒ 80,--. De raad willigt zijn verzoek in op voorwaarde dat de
heer Roerade een daar aanwezig privaat opruimt, zodra de gemeente een nieuwe
muur 'strokende met de rooilijn' zal hebben gebouwd.
Straten en pleinen De heer Van der Lee, eigenaar van woningen aan de Voorhofstraat, wil de straat voor
zijn woningen publiekelijk verkopen en laten bestraten en verlichten. Een aantal
raadsleden (Baesjou en Van Everdingen) raden aan hiermede voorzichtig te zijn en dat
het in het belang van de gemeente is om de volle eigendom van de straat alsmede
helft van de daar aanwezige sloot in handen van de gemeente te krijgen. De raad
besluit daarop aan Van der Lee te kennen te geven dat zijn verzoek pas dan in
oerweging kan worden genomen als de straat en de halve sloot in eigendom van de
gemeente wordt afgestaan en dat bovendien een zandlaag van 25 à 30 cm moet
worden aangebracht en de straat op het bestaande peil behoorlijk is uitgegraven.
Straten en pleinen De voetpaden op zowel het Oost- als het Westeinde zijn slecht onderhouden. De
eigenaren worden aangemaand eerst voor het nodige onderhoud zorg te dragen en
dat dan de gemeente bereid is het verdere onderhoud voor zijn rekening te nemen.
Trottoirs De heer Van Everdingen wil dat als eigenaren van woningen hun stoepen afstaan, de
gemeente dan in plaats daarvan trottoirs wil gaan aanleggen. De voorzitter vindt dit
voorshands echter een 'luxe-artikel' en zegt (met adhesie van de heer Baesjou) dat de
gemeente nog andere veel noodzakelijker uitgaven voor de boeg heeft.
Bouwpolitie De heer Van Everdingen dreigt zijn mandaat als lid van de Bouwcommissie neer te
leggen als er niet meer toezicht wordt gehouden op het bouwen volgens de bepalingen
van de Bouwverordening van de gemeente. De heer Baesjou zegt dat dat niet de
schuld is van Burgemeester en wethouders maar meer van de opzichter. Van
Everdingen zegt dan dat het hem juist om deze ambtenaar gaat. Hij zou met diverse
bepalingen een loopje nemen. De opzichter zal nog eens op zijn verplichtingen worden
gewezen.

6 januari 1882 blz.54-58
1053
Grondaankoop De heer W.C. Roerade heeft bezwaar tegen de hoogte van het bedrag waarvoor hij het
stukje gemeentegrond kan verkrijgen. De gemeenteraad komt hem tegemoet door de
prijs te laten zakken van ƒ 80,-- naar ƒ 60,-- echter met dien verstande dat hij dan nog
wel de kosten van het convenant* van ± ƒ 20,-- moet betalen.
Wegen en voetpaden De voorzitter heeft de eigenaren/bewoners van het Oost- en Westeinde
aangeschreven met het verzoek naar rato bij te dragen in het onderhoud van de
voetpaden langs hun eigendommen. De gemeente wil dan een gemetselde rollaag**
aanbrengen en de voetpaden verhogen. Niet alle eigenaren gaan daarmee akkoord,
met name niet de heren Van Wassenaar Catwijck en Friese, daarentegen geeft H.K.H.
Prinses Marianne blijk van liberaliteit*** en verklaart zich wel bereid.
Wegen en voetpaden De heer Jhr. J.J. de la Bassecour Caan en anderen dienen bij de raad een verzoek in
om bestrating van een gedeelte van de Achterweg en wel vanaf de 'nieuwe weg tot
aan de straatweg' De raad vindt dat gedeelte van de weg niet van 'publiek belang' ; het
dient meestentijds slechts voor het vervoer van mest. Het verzoek wordt afgewezen.
Gemeentewerken Het onderhoud van gemeentewerken wordt gegund aan de laagste inschrijfster (sic)
mevrouw C. de Mey voor het bedrag van ƒ 1.657,--.
Raadhuis Gedeputeerde Staten maken bezwaar tegen een geldlening met een looptijd van 50
jaar voor de aankoop van meubilair, uit te voeren schilderwerk enzovoorts aan het
nieuwe raadhuis. Zij vinden 30 jaar genoeg. De raad wacht nog met het afsluiten van
de geldlening tot het moment waarop het juiste bedrag bekend zal zijn. Bovendien wil
men bezien of het geld eventueel bij particulieren geleend kan worden. Een van de
raadsleden is al bereid om bij te springen.
Stoomtram De IJsselstoomtram Maatschappij te 's-Gravenhage vraagt om het aan de raad
toegezonden verzoek om toekenning van een concessie niet in behandeling te willen
nemen. De maatschappij is inmiddels in onderhandeling getreden met de
Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij.
* convenant van het Latijnse con-venire, con-ventum= samen komen; hier in de betekenis van overeenkomst.
Prisma Vreemde Woordenboek 1956
** rollaag: een rij op hun kant gemetselde stenen welke een weinig boven de gewone bestrating uitsteekt en dient om deze van de
niet bestrate grond af te sluiten.
Koenen Handwoordenboek der Nederlandse Taal (1977)
*** liberaliteit: onbevooroordeelde handel- en denkwijze, milddadigheid. Dictionaire portatif uit de vorige eeuw

Vervolg van: 6 januari 1882 blz.54-58
1054
Stoomtram Civiel Ingenieur Couwenberg uit 's-Gravenhage heeft een brief geschreven over de
aankoop van een beter stoomrijtuig voor de lijn tussen Voorburg en 's-Gravenhage. De
raad ondersteunt dit verzoek niet als zijnde van 'geen practisch nut'.
Commissie toezicht op De heer I.M.A. Beguin neemt zijn benoeming tot lid van de Middelbaar Onderwijs
Commissie van toezicht op het Middelaar Onderwijs aan.
Veldwachter Veldwachter J. van der Waals heeft in zijn dienstuitoefening een wond opgelopen. De
verwondingen zijn geneeskundig behandeld. Nu dient de veldwachter de rekening
daarvan in tot een bedrag van ƒ 40,56. Er zal nog worden geprobeerd om een
gedeelte van dit bedrag op een zekere I. Oosterlaan te verhalen, maar mocht dit niet
gelukken, dan moet het bedrag uit de gemeentekas betaald worden.
Drankvergunningen Als schatter voor de uitoefening van de (klein)handel in sterke drank is aangewezen de
heer H.N. van Rantwijk. Hij krijgt daarvoor in de aanloopperiode een vergoeding van
ƒ 100,-- per jaar. Dit bedrag wordt echter volgende jaren minder, omdat er dan minder
werk aan verbonden is.
Verlichting Jhr. van Citters heeft geconstateerd dat er in een ruimte van het nieuwe Post- en
Telegraafkantoor onvoldoende licht aanwezig is. De raad besluit echter hieraan niets te
doen, omdat de verantwoordelijkheid geheel op de schouders van het Rijk rust.
Verlichting Het rijk is niet van zins bij te dragen in de verlichting van de vestibule van het nieuwe
raadhuis annex post- en telegraafkantoor. De raad besluit de kosten hiervoor dan maar
op rekening van de gemeente te laten uitvoeren om verdere moeilijkheden te
vermijden.

28 februari 1882 blz.58-64
1055
Grondaankoop De heer H.H. Clewits biedt de gemeente een strook grond aan bij het hek van de tuin
van de zogenoemde Voorhof. Het zou kunnen dienen ter verbetering van de
Herenstraat. De raad gaat op het advies van burgemeester en wethouders in en besluit
de strook grond te aanvaarden en een contract tot overgaan van het eigendomsrecht
te laten opmaken. (Over een bedrag wordt niet gesproken. BD).
Grondaankoop De heer D.J. van der Lee heeft een verzoek ingediend tot bestraten en van verlichting
voorzien van de zogenoemde 'Voorhofweg'. Elf van de dertien woningen zijn inmiddels
bewoond en dit feit alleen al betekent volgens van der Lee een verfraaiing van het dorp
Voorburg. Aan de gemeente nu de taak de straat behoorlijk te bestraten en van
verlichting te voorzien. De moeilijkheid is echter nu dat Van der Lee niet erg bereid is
om de gronden en de helft van de sloot aan de gemeente af te willen staan. Temeer
niet omdat Van der Lee in de veronderstelling verkeert dat de sloot ooit een soort
binnenhaven zal gaan worden. De raadsleden Van Everdingen, Baesjou en Van
Citters, alsmede de burgemeester mengen zich in de discussie. Een discussie waarbij
allerlei zaken aan de orde komen, zoals het feit dat Van der Lee immers ook de
revenuen geniet van de door hem verhuurde woningen, het feit dat Van der Lee niet
zonder winstoogmerk zijn doel lijkt te willen bereiken enzovoorts. Overal elders willen
de gemeenten in dergelijke kwesties geheel eigenmachtig over de panden kunnen
beschikken alvorens ze investeringen doen in het bestraten en verlichten van de
straten en wegen. De vrees overigens dat de sloot ooit als haven zal worden gebruikt
is geheel ongegrond, temeer daar ook de Rhijnspoorweg Maatschappij nog rechten
kan laten gelden. Dan zijn er nog de te verwachten moeilijkheden rond het gedeeltelijk
te dempen en gedeeltelijk te verlengen riool in die straat. Dit riool ligt grotendeels langs
de woningen van de heren Mulder en Beguin. Als de gemeente dan alleen maar het
beheer zou hebben, komt men in ernstige -financiële- moeilijkheden. Een beslissing op
het verzoek van Van der Lee wordt -nog- niet genomen, omdat men eerst af wil
afwachten wat de heren Mulder en Beguin, eveneens bewoners/eigenaren in die
straat, met hun gronden willen gaan doen.
Verlichting In een zijstraat van de Voorhofstraat zijn vijf gezinnen komen wonen en die moeten het
tot op heden zonder straatverlichting stellen. Het verzoek van bewoner C. Theil wordt
ingewilligd. Hij krijgt aldaar een lantaarn en bovendien wordt er een gaslantaarn,
staande bij het huis van de heer Clewits, verplaatst naar de hoek van de straat.

Vervolg van: 28 februari 1882 blz.58-64
1056
Dempen sloten De heer M.W. Spoor wil een gedeelte van de sloot, lopend 'tussen het land en de
voormalige kostschool aan de zogenoemde Zwartelaan dempen. Aangezien dit alles
privaat eigendom is neemt de raad dit voor kennisgeving aan, maar geeft de adressant
in overweging zich wel tot het Hoogheemraadschap van Delfland te wenden.
Raadhuis Het riool achter het nieuwe raadhuis moet worden verbeterd. Kosten:
Meubilair ƒ 200,--. Voorts wil de raad voor de secretarie eikenhouten kasten aanschaffen
(vurenhouten kasten zijn wel goedkoper, maar vereisen meer onderhoud). Kosten:
ƒ 280,--. De reeds aanwezige kasten verhuizen naar het archief.
Veldwachter De door de zieke veldwachter Van der Waals geclaimde ziektekosten komen geheel
voor rekening van de gemeentekas. De heer J.Oosterlaan is niet van zins hierin een
bijdrage te leveren.
Veldwachters De rijksveldwachter Driessen en de gemeente-veldwachters Gorter en Van der Waals
krijgen voor bijzondere dienstbetoning een ieder een gratificatie van ƒ 15,--!

BESLOTEN VERGADERING van 28 februari 1882
1057
Klapwaker Klapwaker J. van den Heuvel is deze maand 40 jaar in dienst van de gemeente. Het
college vindt een stoffelijk blijk van waardering meer op z'n plaats dan een som gelds.
Met algemene stemmen wordt besloten om J. van den Heuvel een gouden remontoir
horloge* ter waarde van ± ƒ 65,-- aan te bieden. Bovendien zal er bij de Maatschappij
tot Nut van het Algemeen op worden aangedrongen om Van den Heuvel te gedenken
met een medaille.
* Remontoir (Fr.) = rad aan horloges ter opwinding en gelijkzetting; ook het horloge zelf. Draaibare knop aan horloge om het op te
winden en gelijk te zetten. Uit: Dictionaire portatif uit de vorige eeuw en Prisma Vreemde Woordenboek 1956

5 april 1882 blz.64-67
1058
Grondaankoop De heer D.J. van der Lee maakt de voorwaarden bekend waaronder hij bereid is de
gemeente de beschikking te geven van zijn ongebouwde eigendommen aan de
Voorhofstraat. Een aantal raadsleden borduren nog even voort op de argumenten die
in de vorige vergadering naar aanleiding van deze kwestie ter tafel zijn gekomen.
Uiteindelijk besluit de raad zich te verbinden om de straat van plaveisel te voorzien en
van verlichting. Van der Lee èn zijn toekomstige rechtverkrijgenden moeten de
gemeente een onbelemmerd beheer en de volledige beschikking over de gehele
breedte van de straat, alsmede de helft van de hem in eigendom toebehorende sloot,
garanderen.
Straten en pleinen De kosten van het bestraten ter breedte van vier meter van de Voorhofstraat worden
berekend op een bedrag van ƒ 1.200,--. De kosten voor het rioleren van een gedeelte
van de sloot tussen de erven van de heren Van der Lee en Beguin bedragen ƒ 150,--,
inclusief de beschoeiing.
Dempen sloten De beide buren I.C. Mulder en Dr. Beguin willen dat een gedeelte van de sloot aan de
Voorhofstraat gedempt wordt. Ook de heer Van der Lee heeft geen bezwaren. Dit is èn
vanwege het uitzicht, èn vanwege de stank èn vanwege de hygiëne alleszins gewenst.
De meeste raadsleden zijn echter van mening dat de belanghebbenden zelf de kosten
van het gedeeltelijk dempen van de sloot zullen moeten dragen. Het enige dat de
gemeente voor zijn rekening kan nemen is de verlenging van het riool met ± 8 meter.
In die zin besluit de gemeenteraad, na nog de voorwaarde te hebben gesteld dat de
eigenaren een behoorlijke erfafscheiding zullen neerzetten in de vorm van een ijzeren
hekwerk.
Meubilair De eikenhouten kasten voor het nieuwe raadhuis vallen toch te duur uit. Geverfde
vurenhouten kasten zijn aanmerkelijk goedkoper.
Drankvergunningen Aan Gedeputeerde Staten zal toestemming worden gevraagd om een bedrag van
ƒ 20,-- uit te mogen trekken voor het laten maken van 25 naambordjes. De bordjes
moeten het opschrift krijgen: 'Vergunning wegens het uitoefenen van de kleinhandel in
sterke drank'.
Stembureau Het komende jaar worden als leden van het stembureau aangewezen de heren Van
Everdingen en Savalle.
Voetpaden De zogenoemde 'schouw' van de voetpaden zal op 19 april en volgende dagen plaats
vinden. Op de gebruikelijke wijze zal daarvan kennis worden gegeven.

2 mei 1882 blz.68-71
1059
Grondaankoop De heer D.J. van der Lee is nu zelfs bereid om de bewuste gronden en water niet
alleen in beheer aan de gemeente af te staan maar zelfs in eigendom. Hier gaat de
raad echter niet op in en blijft bij het genomen besluit zoals hem dit nu per brief is
medegedeeld. Van der Lee moet nu binnen 8 dagen na ontvangst van de brief
reageren.
Dempen sloot Mede in overleg met de heer Van der Lee toont de heer I.C. Mulder zich bereid de
sloot aan de Voorhofstraat te -laten- dempen.
Onderwijzeressen De schoolopziener heeft er op aangedrongen dat er aandacht wordt gegeven aan het
onderwijs in de vrouwelijke handwerken op de openbare lagere school. Tot op heden is
mejuffrouw I.M. de Kruijff, de enige die aan ± 50 kinderen dit schoolvak geeft. Het is de
hoogste tijd dat er uitbreiding komt. De raad is bereid er een handwerkonderwijzeres
bij te betrekken en wel tegen een jaarsalaris van ƒ 150,- per leerkracht.
Bestraten dorp Het gedeelte van de Herenstraat, tussen de woning van mevrouw de weduwe
Koolemans-Beijne tot aan de stal van mevrouw de weduwe Veeneka, verkeert in zeer
slechte staat. De oude keien moeten vervangen worden door nieuwe, maar niet dan
nadat er een monster is getoond aan de raad en dit wordt goedgekeurd. De kosten
voor de nieuwe keien bedragen totaal 1500 à ƒ 15,- de 100 is ƒ 805,--. Daar komen
nog kosten bij voor het weghalen van de oude te glad geworden keien en zand. Totaal
gaat het karwei ƒ 920,-- kosten. Voor deze uitgave wordt toestemming gevraagd aan
Gedeputeerde Staten.
Ook de straat bij de woning van de heer Clewits moet gerepareerd worden. De kosten
hiervan bedragen ± ƒ 70,--. De heer De Zwart is 'geheel vertrouwd' met de zaak en
met het uitvoeren.
Trottoirs Op de vraag van het lid Van Everdingen om trottoirbanden aan te leggen bij de woning
van Van der Lee zal nog worden terug gekomen.
Gedeputeerde Staten De raad vraagt aan Gedeputeerde Staten toestemming voor een drietal zaken:-
Afschrijving van een bedrag van ƒ 3,52 uit de post onvoorzien;
Betalen van een bedrag van ƒ 12,-- voor de aanschaf van 40exemplaren van de Wet
tot uitoefening van de kleinhandel in sterke drank;
De verhuur aan het rijk van een als Post- en Telegraafkantoor ingericht huis en erf aan
de Herenstraat voor een bedrag van ƒ 500,-- per jaar. Daarbij wordt bedongen dat die
verhuur voor tien jaar wordt vastgelegd en wel tot 30 april 1892.

10 mei 1882 blz.72-74
1060
Grondaankoop De heer D.J. van der Lee schrijft dat hij nu bereid is onder de door de raad gestelde
voorwaarden een gedeelte van de weg en de sloot aan de Voorhofstraat aan de
gemeente af te staan.
Bestraten dorp De voorzitter ziet zich genoodzaakt om op het punt van de bestrating in de Herenstraat
terug te komen. Ook andere delen dan de eerder omschreven gedeelte zijn slecht en
daarenboven moet ook de 'Fransche Slop' hoognodig bestraat worden. Om de kosten
zo veel mogelijk te drukken wordt wat heen en weer geschoven met oude en nieuwe
keien, waarvan er een aantal bestemd zijn voor de paden op de Begraafplaats aan de
Parkweg. Ter financiering van alle kosten, inclusief die van het bestraten van het
terrein van de heer Van der Lee, wordt een geldlening afgesloten. De raad denkt totaal
aan ƒ 2.500,- genoeg te hebben en dat tegen een rentetarief van 5%.
Straatnamen Voor de straat waar de nieuw gebouwde woningen van Van der Lee staan wordt een
naam vastgesteld. De straat zal voortaan de Voorhofstraat heten.
Tuinland achter raadhuis Iemand heeft een bod gedaan om de tuin achter het nieuwe raadhuis voor een bedrag
van ƒ 25,- te huren, maar dat is veel te weinig. Dat zou minstens ƒ 100,-- per jaar
moeten zijn. De tuin nu niet voldoende onderhouden en de raad zoekt iemand die dat
nu wil doen. Het raadslid van Everdingen weet wellicht iemand en zal pogingen doen
die persoon daar voor te strikken.
Burgemeester In de burgemeesterskamer van het nieuwe raadhuis moet parket komen in plaats van
een kleed. De kosten zullen overigens niet noemenswaard verschillen en bovendien is
er minder onderhoud aan parket dan aan een kleed.

20 mei 1882 blz.74-78
1061
As en vuilnis Bewoners van de omgeving van de Geestbrug vragen om -evenals in de bebouwde
kom van het dorp- regelmatig te worden betrokken bij de diensten van de asman. De
raad ziet het redelijke van dit verzoek wel in, maar is terughoudend vanwege de
kosten. De asman zal zonder enige twijfel vermeerdering van zijn vergoeding vragen
en bovendien is er nog de tol aan de Geestbrug. Burgemeester en wethouders moeten
nu bekijken op welke manier dit probleem het meest elegant kan worden opgelost.
Brandweer De twee huidige brandspuiten voldoen niet meer. Reparatie is weliswaar mogelijk maar
ze kunnen dan nog niet tippen aan de thans in de handel zijnde brandspuiten. Een van
de nieuwe brandspuiten is overigens al in gebruik, maar tegen een vergoeding van
ƒ 1,-- voor bruikleen. Met algemene stemmen beslist de raad uiteindelijk om toch een
geheel nieuwe brandspuit aan te schaffen voor een bedrag liggend tussen de ƒ 1.050,-
- en ƒ 1.300,--.
Bestraten dorp De gehele Herenstraat vanaf de 'Kerklaan' tot einde dorp moet een tijdlang voor alle
verkeer worden afgesloten, om de straat opnieuw te kunnen bestraten. Bij de
Wijkerbrug zal een bord geplaatst worden om het naderende verkeer te waarschuwen
en er moet een persoon worden aangewezen bij de zijstraten om verkeersdeelnemers
de nodige inlichtingen te kunnen verschaffen.
Brandweer Het raadslid Van Everdingen vraagt aan de voorzitter of er voldoende
voorzorgsmaatregelen zijn genomen ter voorkoming van brand en wel met name bij de
fabriek van Nicola Koechlin & Co. In die fabriek zijn de laatste tijd nogal eens brandjes
geweest. De voorzitter zegt echter dat hij met de verordeningen in de hand weinig kan
doen. Hij heeft geen bevoegdheden op ter plaatse bij de woningen of fabrieken te gaan
kijken. Een aantal raadsleden vragen zich af of het niet wenselijk is dan die
verordeningen aan te vullen.

22 juni 1882 blz.78-83
1062
As en vuilnis De kwestie van het ophalen van as en vuilnis in de woonbuurt aan de Geestbrug is nog
niet geheel en al opgelost. De tolgaarder Thoenes maakt overigens geen bezwaar.
Aan de heer Van Suffelen, de asophaler, wordt gevraagd om tegen verhoging van zijn
toelage dit voor zijn rekening te nemen. Hij kan dan -na goedkeuring- de daarop
volgende week al beginnen.
Brandweer De nieuwe brandspuit is besteld bij de firma Bikkers in Rotterdam. De in bruikleen
gegeven brandspuit is weer naar Rotterdam terug gestuurd.
Brandweer De firma Koechlin & Ci. heeft verklaard dat de brandjes in de fabriek bij de Geestbrug
zijn ontstaan door het warm lopen van stenen. Dat is volgens hen een normaal
verschijnsel. Maar voegen zij er aan toe: in onze fabriek zijn als voorzorgsmaatregel
annihilateurs* geplaatst.
Raadhuis Meubelfabrikant Horrix** te 's-Gravenhage heeft een nauwkeurige opgaaf van kosten
gemaakt voor eventueel bij hem te bestellen meubilair voor het nieuwe raadhuis. Ook
komen diverse stalen ter tafel. Het totale bedrag voor het meubilair, uitgezonderd de
kachels etc., komt op ƒ 1.402,20. Meubelmaker Horrix** staat als 'soliede leverancier'
bekend. Burgemeester en wethouders krijgen een krediet van totaal ƒ 1.500,-- voor de
aanschaf van meubilair bij genoemde firma.
Geldlening De raad besluit voor alle kosten, ten grondslag liggend aan de stichting en
instandhouding van een nieuw gemeentehuis, een geldlening af te sluiten bij de
Maatschappij voor Gemeente Crediet te Amsterdam tot een bedrag van ƒ 13.500,--
tegen een rente van 6,20 % en een looptijd van 30 jaar. Dit alles uiteraard behoudens
goedkeuring door Gedeputeerde Staten.
* annihilateur v. annihilator v.L. annihiláre = vernietigen, v. ad en nihil = niets. Een brandblusapparaat. Verklaring uit diverse
woordenboeken (BD)
** De gebroeders Matthieu en Willem Horrix vestigden in 1842 hun eerste meubelmakersbedrijf aan de Spuistraat te 's-
Gravenhage. Aangezien de zaken goed gingen lieten zij een grote meubelfabriek bouwen aan de Hoefkade en de Stationsweg te
's-Gravenhage, welke in 1853 klaar kwam. Daar werkten zo'n 200 arbeiders. De fabriek kreeg de naam 'Anna Paulowna' naar de
weduwe van koning Willem II. De fabriek brandde in 1862 voor een groot deel af, maar een halfjaar later draaide alles weer op
volle toeren. In 1889 besloten de erfgenamen van de inmiddels overleden broers Horrix de fabriek te sluiten en alle bezittingen te
verkopen. De firma Gebr. Horrix leverde, evenals een andere oer-Haagse meubelfabrikant Pander, voornamelijk aan de gegoede
bourgeoisie.
Bron: "Ach Lieve Tijd" Uitgeverij Waanders in Zwolle in samenwerking met het Gemeentearchief 's-Gravenhage, 1984-1985:
pagina 213.

Vervolg van: 22 juni 1882 blz.78-83
1063
Dempen sloten Breedvoerig komt het gedeeltelijk of geheel dempen van een sloot aan de Zwartelaan
aan de orde. Een verzoek tot gedeeltelijke demping, door een der eigenaren, de heer
M.W. Spoor bij Delfland ingediend, is afgewezen. Met name het raadslid Van
Everdingen stelt zich nogal vierkant achter het denkbeeld van de heer Spoor en
verlangt van het college van burgemeester en wethouders om aan het
Hoogheemraadschap een brief te schrijven met de strekking dat ook zij geen bewaar
hebben tegen gedeeltelijke demping. Hiertegen stellen zich weer andere raadsleden in
het geweer. Noch het raadslid Van Everdingen, noch de heer Spoor, krijgen hun zin.
Het college wil uiteindelijk geen partij zijn in een verschil van mening met het
Hoogheemraadschap.
Trottoirs Het raadslid Van Everdingen werpt zich op als pleitbezorger voor het veranderen van
afzonderlijke stoepen in door de gemeente aangelegd trottoir, overigens op
voorwaarde dat de eigenaar van de stoep daarvan afstand doet. Het merendeel van de
leden verklaart zich tegen. Het is gewoon te duur.

29 juli 1882 blz.83-85
1064
Zetters De heren A.J. Baesjou van Vronesteijn en T.J.M. van Everdingen zijn reglementair aan
de beurt om af te treden als zetters voor de Directe Belastingen. Ter vervanging van
Baesjou van Vronesteijn komen als respectievelijk eerste en tweede kandidaat naar
voren de heren: Baesjou van Vronesteijn en Savalle. Voor de vacature Van Everdingen
zijn dat de heren: Van Everdingen en Hoogendoorn. De voordracht gaat naar de
Commissaris des Konings, hij moet uit de voordracht de benoemingen bekrachtigen.
Schutterij De begroting van de Rustende Schutterij van het 1e Bataljon van de provincie Zuid-
Holland voor 1883 ligt voor. De uitgaven zijn reeds met een bedrag van ƒ 50,--
verhoogd omdat de commandant oefeningen en monsteringen heeft gehouden. Het
ziet er naar uit dat -ondanks het feit dat de commandant gelden gedeeltelijk uit eigen
zak heeft betaald- de begroting weer overschreden wordt. De raad is bereid voor de
oefeningen een bedrag van ƒ 100,- uit te trekken en niet -zoals voorgesteld- ƒ 150,--.
Met die restrictie gaat de begroting richting Gedeputeerde Staten ter goedkeuring.
Wethouder Omdat zowel de burgemeester als een der wethouders tijdelijk afwezig is, wordt er een
tijdelijke wethouder gekozen. De heer Van Everdingen laat zich zijn uitverkiezing
welgevallen.
Ambtenaar Om dezelfde reden moet ook een tijdelijke ambtenaar van de burgerlijke
Burgerlijke Stand stand benoemd worden aangesteld. De heer P.J.A. Savalle wordt daartoe aangewezen
en ook hij neemt zijn benoeming aan. De voordracht zal worden toegezonden aan de
voorzitter van de Rechtbank te 's-Gravenhage voor bekrachtiging.
Kermis De voorzitter vraagt het oordeel van de raad of de kermis dit jaar weer gewoon moet
doorgaan. De raad stemt in met het doorgaan van de kermis en laat de uitwerking van
het een en ander aan 'de prudentie' van burgemeester en wethouders over.
Brandweer De bestelde brandweerspuiten zijn in orde en kunnen verzonden worden. De firma
Bikkers en zoon moet de spuiten op uiterlijk 3 augustus 's avonds om zes uur
afgeleverd hebben om beproefd te kunnen worden. Gevraagd wordt of de heer Bikkers
daar zelf bij tegenwoordig wil zijn.

30 augustus 1882 blz.85-87
1065
Burgemeester De commissaris des konings deelt mede dat hij de burgemeester toestemming heeft
gegeven een maand langer met verlof te blijven.
Verlichting De timmerman C. Theil is bezig met de bouw van een aantal woningen en vraagt nu
verlichting van die woningen. Hij mag met zijn verzoek opnieuw bij de raad komen
zodra de woningen klaar zijn.
Bestraten dorp Maandag 11 september zullen werklieden met de herbestrating van de Herenstraat
beginnen en wel het gedeelte tussen de 'Kerklaan' en het eind van het dorp. Maar,
zegt het raadslid Hoogendoorn, op die dag begint uitgerekend de paardenmarkt in
Valkenburg. Het zou dan verstandiger zijn even met het afsluiten van de Herenstraat te
wachten. Nu wordt de afsluiting van de Herenstraat met een dag uitgesteld.
Gemeentewapen Aan de rugzijde van de voorzitterszetel in de nieuwe raadzaal en de zetel in de
burgemeesterskamer moet het wapen van Voorburg worden aangebracht. Het fond
moet van zilver zijn en de burcht van rode zijde. Over het bedrag van ƒ 45,-- per stuk
wordt niets gezegd.

BESLOTEN VERGADERING van 30 september 1882
1066
Raadhuis Het nieuwe raadhuis wordt donderdag 12 'dezer' (sic. oktober?) 1882 opgeleverd en
bovendien wil men nog diezelfde dag 's middags aldaar de eerste raadsvergadering
houden.
Ook aan het schoonhouden en de verzorging van de kachels is gedacht; er is geen
geschikter persoon voor te vinden dan 'Vrouw Gorter'. Zij wil deze werkzaamheden
doen tegen een vergoeding van ƒ 3,-- per week.
Burgemeester en wethouders krijgen de taak een goede en vooral goedkope
brandstoffenhandelaar uit te zoeken.
De heer Van Schagen krijgt nog een 'dédommagement' (= schadeloosstelling) van de
huur van de oude lokalen in Swaensteijn ten bedrage van ƒ 200,--.
Brandweer Er komt nog een beslissing hoe het nu moet met de brandspuiten. Een van de spuiten
staat thans op het Westeinde en moet wellicht overgeplaatst worden naar het nieuwe
raadhuis. Ook is er sprake van vernieuwing van de een brandspuit, dan wel het
aanschaffen van een andere wagen voor die spuit.
Verlichting Er komen de laatste tijd nogal wat klachten binnen over de straatverlichting. De
voorzitter en met hem enige raadsleden zijn van mening dat de exploitatie door de
gemeente niet echt zinvol en zeker niet winstgevend is. Directeur Bleuland van Oordt
wordt benaderd om de eventuele meerkosten voor te rekenen als de hele zaak naar
hem en zijn gasfabriek zou over gaan.

24 oktober 1882 blz.87-91
1067
Onderwijzeressen Drie onderwijzeressen van de openbare lagere school hebben eervol ontslag
aangevraagd. Mej. I.E. Cruijff, omdat zij voornemens is te gaan huwen en twee andere,
mej. I. Lans en mej. I. Bosman omdat zij elders een baan kunnen krijgen. De
ontslagaanvragen worden alle drie gehonoreerd.
Tapperijen De Verordening op de Tapperijen moet volgens de voorzitter niet alleen van
toepassing zijn op tapperijen. Ook bier- en wijnhuizen moeten er bij betrokken kunnen
worden. De raad is het roerend met de voorzitter eens dat dit ter handhaving van de
openbare orde noodzakelijk is. De wijzigingen in de Verordening moeten dan wel in
overeenstemming zijn met de bepalingen van de Gemeentewet en bovendien moeten
ze aan Gedeputeerde Staten worden opgestuurd.
Begroting 1883 De behandeling van de begroting spitst zich met name toe op het punt van
Verlichting de openbare verlichting. Vele raadsleden hebben op- en aanmerkingen over het
functioneren van zowel de petroleum- als de gaslantaarns. Te vaak laten de lantaarns
het geheel of gedeeltelijk afweten en een behoorlijke controle is er ook niet. Een
raadslid stelt voor om mensen aan te stellen die belast moeten worden met het
aansteken, uitdoen en schoonmaken van de lantaarns, één voor het Westeinde, één
voor het Oosteinde en één voor het midden van het dorp. Weer een ander stelt voor
om de directeur van de fabriek een bepaalde toelage te geven om dergelijke mensen
te kunnen aanstellen en betalen. Om nu de gemeente alleen met petroleumlantaarns
te verlichten is ook weer bezwaarlijk, vanwege het vele gasverbruik in de
gemeente......(?) Er moet met de heer Bleuland van Oordt onderhandeld worden om
een compromis te bereiken. Voorlopig wordt echter een bedrag van ƒ 1.850,-- voor
verlichting uitgetrokken.
Telegrammen Het raadslid Van Everdingen vindt het maar niets dat de firma Koechlin & Ci
telegrammen rechtstreeks naar 's-Gravenhage seint, zonder Voorburg als
tussenstation. Hierdoor loopt Voorburg de nodige 'suppletie' mis. Dat is echter jammer
voor Voorburg, maar het staat Koechlin blijkbaar vrij om een rechtstreekse lijn te
exploiteren.
Onderwijzer(s Er wordt een bedrag van ƒ 75,-- (per jaar!) uitgetrokken voor het aanstellen van een
kwekeling op de openbare lagere school.
Begroting De begroting eindigt met een batig saldo van ƒ 4,82 ; de inkomsten bedragen
ƒ 24.936,22 en de uitgaven ƒ 24.931,40

14 november 1882 blz.92-96
1068
Onderwijzer(s) In de vacature A.I. Lans wordt voorzien door het aanstellen van de heer I.I. ten Have
uit Medemblik. Hij krijgt een jaarwedde van ƒ 800,--. De vacature van mej. A.I. Kruijff
wordt opgevuld door de komst van mej. W.C. Quast uit Haastrecht; zij gaat tevens
nuttige handwerken geven en krijgt daarvoor een jaarwedde van ƒ 750,--. De heer P.
van de Hoek uit Heinenoord gaat de vacature I.Bosma opvullen tegen een jaarwedde
van ƒ 600,--.
Verlichting Burgemeester en wethouders hebben met de heer Bleuland van Oordt gesproken en
onderhandeld over de petroleumlantaarns.
Het gaat om 11 lantaarns aan het Westeinde gedurende een periode van 30 weken à
raison van ƒ 0,12 per dag en om 9 lantaarns aan het Oosteinde, eveneens voor een
periode van 30 weken à raison van ƒ 0,10 per dag. Voor het Westeinde beloopt dit ƒ
277,20 en voor het Oosteinde ƒ 189,--. Eigenlijk is het totaal van ƒ 516,20 dan nog
zo'n ƒ 130,-- te veel. Dat zou dan opgevangen kunnen worden door de lantaarns bij
helder maanlicht niet te laten branden. Er worden nu drie personen aangewezen om
voor de lantaarns te zorgen. Zij krijgen daarvoor toch de hoogste vergoeding: ƒ 0,12
per dag per lantaarn!

13 december 1882 blz.96-100
1069
Onderwijzer De onderwijzer P.van der Hoek, die de vacature I.Bosma op zou vullen, heeft bedankt.
Inmiddels zijn er twee nieuwe kandidaten. Gekozen wordt voor de eerstvermelde: de
heer Hooyer uit Wageningen. Hij ontvangt een jaarwedde van ƒ 600,--.
Verlichting De heren I. van de Brink en I. van Suffelen, die waren aangewezen als verzorgers van
de lantaarnpalen in het Westeinde zijn bereid om hun werkzaamheden tegen een
vergoeding te verrichten van ƒ 0,11 in plaats van ƒ 0,12.
Verlichting De heer F.Schmal heeft in een nieuw aangelegde straat woningen gebouwd, die hij nu
graag 's avonds verlicht wil zien door 'n lantaarn. De raad wil eigenlijk voorwaarden
stellen, maar besluit vanwege het tijdelijke karakter van een lantaarnpaal, toch
toestemming te geven.
Verlichting De lantaarnverzorgers uit de wijk aan het Westeinde moeten er voortaan op toezien
dat de lantaarn op de Laan van Nieuw Oosteinde niet te vroeg wordt uitgedaan, zoals
nu vaak het geval is.
Haven Vanwege de slechte toestand van de haven aan de Kerstraat is het niet alle schepen
mogelijk daar ongehinderd te laden en te lossen. De helling van de brug aan de
Kerstraat-zijde moet met klinkers bestraat worden. Een raadslid herinnert eraan dat
soortgelijke verzoeken in het verleden ook al zijn gedaan, maar dat dat weinig of geen
resultaat heeft opgeleverd. De reden was steeds dat de aldaar gevoerde handel en de
opbrengsten daarvan aan haven en kadegelden niet opwoog tegen de door de
gemeente te maken kosten van herstelwerkzaamheden.
Gemeentewerken De raad besluit de noodzakelijke uit te voeren gemeentewerken dit keer niet in het
openbaar aan te laten besteden. De gemeenteopzichter moet uitmaken welke werken
noodzakelijk zijn en voor de uitvoering van die werken wijzen burgemeester en
wethouders dan een uitvoerder aan, die hen goed dunkt.
Riolering Een gedeelte van het riool in de Herenstraat, ter hoogte van de woning van de heer
Van Andel zit verstopt. De vraag, die al meerdere malen gesteld is, luidt: moet degene
die profijt heeft van het riool betalen of dient dit voor rekening van de gemeente te
komen. De verstopte riolering bij de heer Van Andel moet nu als een soort testcase
fungeren.

Vervolg van: 13 december 1882 blz.96-100
1070
Raadhuis Architect Vogel te 's-Gravenhage heeft tekeningen gemaakt voor het nieuwe raadhuis
annex post- en telegraafkantoor. De raad besluit hierover het volgend jaar verder te
praten en af te wachten totdat de architect zijn declaratie heeft ingediend.

11 januari 1883 blz.100-110
1071
Verlichting In de straat waar de heer Schmal de nieuwe woningen heeft gebouwd is nu een
petroleumlantaarn geplaatst. De lantaarnopzichters zijn hiervan in kennis gesteld en
bovendien is hen aangezegd de lantaarn op de Laan van Nieuw Oosteinde niet te
vroeg uit te doen.
Haven De gemeenteopzichter heeft rapport uitgebracht over de gewenste verbeteringen aan
de Oude Haven en de daaraan verbonden kosten. Die zijn bepaald niet onaanzienlijk:
ƒ 2.000,--. Deze kosten staan in geen verhouding tot de toch wel zeer geringe handel
die ter plaatse geschiedt. De raad laat de adressanten dan ook weten dat vanwege de
hoge kosten voorshands geen verbeteringen kunnen worden aangebracht aan de
haven. Wellicht dat zulks in de toekomst nog wel ooit zal kunnen geschieden.
Bestraten dorp en Een aantal bewoners van de nieuwe straat lopend tussen de
verlichting Voorhofstraat en de Herenstraat (de latere Huygensstraat? BD) zijn bereid grond af te
staan aan de gemeente in ruil voor bestrating en verlichting van die straat. De
gemeenteraad wil echter eerst weten wat dit allemaal gaat kosten en bovendien
moeten er nog een aantal bezwaren uit de weg worden geruimd met andere
aangrenzende eigenaren.
Tramconcessie Een zekere heer S. Lankhout uit 's-Gravenhage heeft bij de gemeente een verzoek
ingediend om een concessie te krijgen voor de aanleg van een tramverbinding van
Voorburg naar Den Haag, lopend langs de Laan van Nieuw Oosteinde en door de kom
van het dorp. Dit verzoek om concessie heeft een zeer uitvoerige discussie tot gevolg.
Allereerst haalt een raadslid er de notulen uit 1881 bij, waarbij de raad zich uitdrukkelijk
tegen het rijden van een tram door de kom van het dorp uitsprak. Uit het verloop van
de discussie blijkt overigens wel dat de raad toen met name fel tegen het rijden van
een tram door de Kerkstraat was, die dan bij logement de Zwaan plotseling de
Herenstraat in draaide. Er zijn raadsleden die nog steeds fel tegen zijn en dat vanwege
de mogelijke ongelukken en zelfs vanwege de te verwachten verstoring van de
zondagsrust. Andere raadsleden weerleggen de negatieve geluiden door te stellen dat
ongelukken altijd kunnen gebeuren en dat dat echt niet altijd door trams behoeft te
worden veroorzaakt. Dat de tram toch niet per se door het oude dorp moet rijden maar
dat hij ook over de Achterweg kan. De gemeente kan meer dan voldoende
randvoorwaarden stellen om de gevaren zo veel mogelijk te minimaliseren of te
voorkomen. Zelfs prinses Marianne wordt erbij gehaald. Zij was toen (in 1881)
tegenstandster en ze zal dat nu ook nog wel zijn....

11 januari 1883 blz.100-110
1072
Tramconcessie En bovendien moeten wij met alle egards met deze vorstin, aan wie wij hier zo veel te
danken hebben, omgaan! Maar de gemeente kan er ook financieel en economisch wel
bij varen en ons verlossen van een bepaald isolement. Prinses Marianne is bovendien
best in staat om zelf haar voorwaarden te stellen en dat hoeft echt niet in te houden dat
de raad haar tegen de haren in strijkt. Na lang wikken en wegen wint toch de gedachte
veld dat ook Voorburg in de vaart der volkeren mee dient te gaan en wordt in principe
het concessieverzoek gehonoreerd, al is dat uiteraard met het stellen van bepaalde
voorwaarden.

BESLOTEN VERGADERING van 27 januari 1883
1073
Schoollokalen Volgens de arrondissements- en districtsschoolopziener laat de toestand van de
schoollokalen te wensen over. Er moeten 'belangrijke wijzigingen en verbeteringen'
aan de school worden aangebracht. Maar dat is nog niet alles. De voorzitter, mr.
Bucaille brengt een uitvoerig plan ter tafel dat onder meer voorziet in de aankoop van
Sionslust voor onderwijsdoeleinden, de aanleg van 1000 meter haven, alsmede de
aanleg van diverse straten. Het resultaat van al deze investeringen van in totaal
ƒ 21.000,-- is onder meer een geschikte onderwijzerswoning, een geheel nieuwe
school, een uitstekende haven van 1000 meter, een gelegenheid voor de veldwachter
en de havenbeambte, uitbreiding van de gemeente, productief maken van de tuin
achter het raadhuis en besparing van de kosten van de school en de onderwijzers.
Alhoewel de raadsleden niet onwelwillend tegenover deze plannen staan wil men toch
nog eerst een nader onderzoek naar de kosten. Dit te meer nu in een naburige
gemeente een verdieping boven op het bestaande schoolgebouw is neergezet.

29 januari 1883 blz.110-119
1074
Tramconcessie Het raadslid E. van Citters heeft expliciete voorwaarden op schrift gesteld waaraan de
tramconcessionaris moet voldoen. Deze concessievoorwaarden zijn in 24 artikelen
letterlijk in de notulen neergeschreven. De concessievoorwaarden gelden voor een
periode van 30 jaren en gelden in de zelfde mate voor andere toekomstige
concessionarissen.
Stembureau De heren Van Citters en Savalle worden in 1883 lid van het stembureau. Zij nemen
hun benoeming aan.

20 maart 1883 blz.119-122
Schoollokalen Burgemeester en wethouders hebben -na overleg met de schoolopziener-
Woning hun eerdere plan om de erven van Sionslust aan te kopen voor de bouw
1075
hoofdonderwijzer van een nieuwe school met onderwijzerswoning, laten varen. Dit temeer nu is gebleken
dat Sionslust niet meer gehuurd kan worden. Het nieuwe plan behelst een school op
het terrein van de tuin achter het raadhuis. De bouwkundige van het rijk en de
schoolopziener zijn er reeds informeel van in kennis gesteld. De nieuwe school voldoet
dan geheel en al aan de eisen zoals die in de wet van 1 mei 1882 zijn gesteld. De
school kost echter, inclusief de meubilering, de infrastructuur en zelfs het honorarium
van de architect het bedrag van ƒ 29.000,--. Daar staat echter de verkoop van de oude
school en de onderwijzerswoning tegenover en dat brengt totaal ƒ 16.700,-- op. Per
saldo zal een nieuwe school met onderwijzerswoning dan ± ƒ 12.300,-- kosten. De
raad gaat -na nog enige inlichtingen van met name de architect te hebben ontvangen-
met algemene stemmen met het plan accoord. De architect krijgt nu de opdracht een
definitief bestek en tekening over te willen leggen.
Bestrating en Het verzoek van de heer C. Theil tot bestrating en verlichting van de straat
verlichting aan het eind van de Voorhofstraat wordt tot een volgende vergadering uitgesteld.
Woning Het verzoek van de Directeur van het Post- en Telegraafkantoor om de bovenwoning
boven het nieuwe kantoor bewoonbaar te maken door verven, witten en behangen
wordt nog even uitgesteld vanwege...... diens voorgenomen huwelijk! En bovendien is
de vergadering nu niet voltallig!
Veldwachter(s) Rijksveldwachter Driessen en de beide gemeenteveldwachters Gorter en Van der
Waals krijgen over 1882 een gratificatie van ƒ 12,50. Dit echter met de mededeling dat
zij beter moeten surveilleren, want dat laat nog al te wensen over.

11 april 1883 blz.122-127
1076
Subsidie De heer S. Lankhout uit 's-Gravenhage vraagt om een subsidie en rentegarantie in het
geval van een tegenvallende exploitatie in de aan te leggen tramweg langs de Laan
van Nieuw Oosteinde. Het verzoek is aan allerlei voorwaarden gekoppeld. Dat houdt
verband met het feit of de Rhijnspoorwegmaatschappij van plan is op dezelfde lijn
meerdere haltes te gaan verzorgen en/of er een stoomtramexploitatie is of komt. Onder
bepaalde voorwaarden zou de gemeente dan bij moeten springen bij een
tegenvallende exploitatie. Het vrij ingewikkelde verzoek wordt uitvoerig in de raad
behandeld. Na veel voors en tegens valt de raad onder meer over de gedachte dat -
als de gemeente het subsidie wel geeft aan de maatschappij van de heer Lankhout- dit
dan niet meer geweigerd kan worden aan bijvoorbeeld de Rhijnspoorwegmaatschappij.
Het voorstel wordt "met algemeene stemmen gewezen van de hand".
Klachten Moeder en dochter Groeneveldt beklagen zich over de "tapijtklopperij" bij hen in de
buurt, met name bij de heer P.A. Spoor. De tuin zou daarbij geheel en de woning
gedeeltelijk onbruikbaar zijn geworden. Burgemeester en wethouders moeten de klacht
verder afdoen.
Woning Burgemeester en wethouders mogen het daartoe uitgetrokken bedrag van
directeur Post- en ƒ 395,-- besteden aan het behangen, verven en witten van de bovenwoning
Telegraafkantoor van de directeur van het Post- en Telegraafkantoor.
Schatters De heer N.U. van Rantwijk krijgt een toelage van ƒ 100,-- voor zijn werkzaamheden als
schatter 'ter uitoefening van het licensregt binnen de gemeente'.*
Bestraten dorp De kosten voor het bestraten en verlichten van de door de heer Theil van woningen
voorziene straat gaan ƒ 2.728,55 bedragen. Maar er bestaan nog onopgeloste
kwesties over onder meer over bepaalde schuttingen en open terreinen. Zodra de
toestand van de straat in overeenstemming met de Verordening op de Bouwpolitie is
gekomen, zal met de werkzaamheden worden begonnen.
* Het 'licensregt' of licentrecht is blijkens Van Dale: 1. Verlof tot het drijven van zekere handel; 2. (in de Republiek der Verenigde
Nederlanden) verlof om met de onderdanen van een vijandelijk land handel te drijven, tegen betaling van een zeker recht; 3.
verlofgeld dat geheven wordt voor het licent (2) konvooien en licenten. Uit: "Geschiedenis van de Belastingen" door dr. A.C.J. de
Vrankrijker (Uitgave Fibula - Van Dishoeck . Bussum 1969) het volgende citaat (pagina 84): "Tenslotte bood de Drankweg van
1881 enig soelaas door het vergunningsrecht voor de (toen zeer talrijke) cafés aan de gemeente toe te schuiven".

Vervolg van: 11 april 1883 blz.122-127
1077
School Aan het eind van de vergadering doet de burgemeester mededeling van het feit dat
hem ter ore is gekomen dat er een rooms-katholieke jongensschool in de gemeente zal
worden geopend. Dat zal gebeuren over ruim een maand, op 15 mei aanstaande.

05 mei 1883 blz.127-130
1078
School De voorgenomen bouw van een nieuwe openbare lagere school is enigszins op losse
schroeven komen te staan, nu er kortelings een rooms-katholieke lagere
(jongens)school is gesticht. Ongeveer 98 kinderen zullen naar verwachting over gaan
van de openbare naar de rooms-katholieke school. Alhoewel er raadsleden zijn die aan
het opgegeven getal leerlingen twijfelen, meent het college er toch goed aan te doen in
plaats van zes lokalen er maar vijf te laten bouwen. Al bij al zal dit geheel -nog steeds
op de geplande locatie- ook minder gaan kosten.
Begroting De begroting 1882 wordt op een aantal punten aangepast.

29 juni 1883 blz.130-133
1079
Koninklijk huis De burgemeester deelt mede dat Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Marianne is
overleden. In de gezwollen bewoordingen van die tijd laat de burgemeester weten dat
hij bewijzen van deelneming heeft gezonden naar de adressen van de koninklijke
familie. Uiteraard is dit overlijden ook een verlies voor de gemeente Voorburg, in welke
gemeente de prinses immers haar domicilie had. *
School Na uitvoerige beraadslagingen besluit de raad zelfs twee lokalen minder te laten
bouwen en zal de school dus slechts vier lokalen gaan tellen. De raad dringt er
overigens op aan om de plannen zo snel mogelijk naar de hierbij betrokken autoriteiten
te zenden. Dit onder meer om de subsidies van het rijk (30% van de stichtingskosten)
veilig te stellen.
Tramconcessie De heer Lankhout vraagt nu om uitstel van de hem verleende concessie voor de
aanleg van een railweg langs de Laan van Nieuw Oosteinde. Hij voert thans nog
diverse onderhandelingen en wil nu uitstel tot 1 januari 1884. Hij krijgt dat uitstel wel,
maar onder voorwaarden. De voorwaarde is dat als zich in de tussentijd een andere
concessionaris aandient, wiens waarborg -na beoordeling door de raad - gunstiger
uitpakken dan die van Lankhout, dat dan die concessionaris voorrang krijgt. Bovendien
wordt dan zijn concessie ingetrokken!
* Wilhelmina Frederika Louisa Charlotte Marianne, Prinses van Oranje-Nassau, (* Berlijn 1810 - † Erbach 1883), was de jongste
dochter van Koning Willem I en koningin Wilhelmina. Haar huwelijk met prins Albert van Pruisen (1830) was uitgesproken slecht,
waarschijnlijk vooral door het losbandige leven van de prins; de echtscheiding werd in 1849 uitgesproken. Datzelfde jaar schonk
Marianne - die al drie kinderen van haar echtgenoot had - het leven aan een zoon, Johannes Willem († 1861). Vader was
Johannes van Rossum (1809-1873), kort tevoren als koetsier in dienst gekomen van de prinses, en tot zijn dood haar secretaris
en trouwe begeleider.

21 juli 1883 blz.133-135
1080
Schutterij De begroting van de Rustende Schutterij van het 1e Bataljon in de provincie Zuid-
Holland over het jaar 1884 wordt naar inkomsten en uitgaven vastgesteld op een
bedrag van ƒ 666,--.
Raadsleden De nieuw gekozen raadsleden L.C. Beijnen en F.J.M. van Everdingen delen schriftelijk
mee dat zij hun benoeming als raadslid aanvaarden.
Burgemeester Burgemeester Bucaille neemt op hartelijke wijze afscheid van de raad. Hij is (na bijna
10 jaar lang burgemeester van Voorburg te zijn geweest) benoemd tot burgemeester
van Groningen.

14 augustus 1883 blz.135-139
1081
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de nieuw gekozen raadsleden L.C. Beijnen en F.J.M. van
Everdingen worden onderzocht en in orde bevonden.
Kermis De kermis mag doorgaan. Maar vanwege heersende besmettelijke ziekten mogen er
geen kramen e.d. geplaatst worden die afkomstig zijn uit besmette gebieden of
plaatsen. De burgemeester moet daar nauwlettend op toezien.
Verlichting Een jaar van proef met petroleumlantaarns is voorbij. Het blijft wel duur maar toch
moet de gemeente voorlopig maar door gaan met de exploitatie van de
petroleumlantaarns.
Verlichting Burgemeester en wethouders moeten er op toezien dat er weer een lantaarn komt aan
het Westeinde bij de woning van de heer Van Rijn. Die lantaarn is bij de vorige
eigenaar ooit weggehaald, maar moet nu weer terug.
Verlichting bij de tol Nu er bij het begin van de Laan van Nieuw Oosteinde een tol wordt geplaatst vragen
de lantaarnopstekers zich af of zij nu ook tol moeten gaan betalen als zij aldaar de
lantaarn(s) komen aansteken. Maar er bestaat een goede sanctie! Afwachten of de
eigenaar van de weg en de tol de heffing ook van de lantaarnsopsteker zal vorderen.
Zo ja, dan wordt de lantaarn bij het tolhuisje gewoon weggehaald en kan de eigenaar
verdere verlichting van zijn weg ook wel vergeten. Hij kiest dan wel eieren voor zijn
geld!
Sloten De sloten in de gemeente zijn geschouwd door het hoogheemraadschap van Delfland.
Verschillende eigenaren zijn aangeschreven de sloten schoon te -laten- maken, maar
de gemeente Voorburg niet. Een raadslid merkt op dat de gemeente eigenlijk best zelf
voor het schouwen van de sloten zorg kan dragen. De aangelegenheid wordt naar een
volgende vergadering verschoven.

22 augustus 1883 blz.139-141
1082
Burgemeester De nieuw benoemde burgemeester, de heer meester Hendrik Nicolaas Cornelis Baron
van Tuyll van Serooskerken, wordt geïnstalleerd. Hij wordt door de beide raadsleden
Van Citters en Beijnen de vergadering binnen geleid. Na de overhandiging van de
ambtsketen en de verdere formaliteiten, spreekt de nieuwe burgemeester de raad
(waarvan hij 29 jaar voorzitter zou blijven) toe. Uiteraard hoopt hij op een vruchtbare
samenwerking met de raad, het college en de secretaris.
Ambtenaar van de Volgens traditie wordt de nieuw benoemde burgemeester ook aangewezen
Burgerlijke Stand als ambtenaar van de burgerlijke stand

04 september 1883 blz.141-145
1083
Raadsleden De raadsleden L.C. Beijnen en F.J.M. van Everdingen worden beëdigd en
geïnstalleerd.
Wethouder Ook de functie van wethouder is formeel vacant. De heer L.C. Beijnen krijgt vier van
de zes te vergeven stemmen. Daarop dankt de heer Beijnen de raadsleden voor het in
hem gestelde vertrouwen en aanvaardt zijn functie als wethouder.
Ambtenaar van de Ook de functie van plaatsvervangend ambtenaar van de burgerlijke stand is
burgerlijke stand vacant. Met vijf stemmen op zijn naam wordt hiervoor de heer Van Everdingen
aangewezen.
Kermis Het raadslid Baesjou van Vronesteijn stelt aan de orde dat onder zijn voorzitterschap
weliswaar de kermis weer in ere werd hersteld, maar dat die kermis niet geheel en al
vlekkeloos is verlopen. Veldwachter Van der Waals heeft namelijk op nogal autoritaire
wijze de kermis verstoord door botweg de voortzetting ervan tijdens de kerkdiensten in
de Oude Kerk te verbieden. Of dit alles wel met voorkennis van de burgemeester is
geschied? De burgemeester neemt zijn veldwachter in bescherming en zegt dat toen
hij die bewuste zondagavond in de gemeente kwam -het was toen omstreeks half
zeven- hij direct van de veldwachter hoorde wat deze had gedaan. De burgemeester
keurde zijn handelwijze volledig goed. Hij vindt het alleszins passend en zelf geboden
dat tijdens een godsdienstoefening de kermis even ophoudt. Het maakt dan niet uit
welke godsdienstoefening en waar. Hij -de burgemeester- vindt dat hij de volledige
bevoegdheid heeft om in het belang van de openbare orde en veiligheid, zonder enige
ruggespraak met raadsleden, een dergelijk besluit te mogen en zelfs te moeten
nemen. Toch menen de raadsleden Baesjou en Van Everdingen er goed aan te doen
om de burgemeester te waarschuwen om de veldwachter niet te veel macht toe te
kennen. Zij zijn bijzonder gekant tegen "de eigendunkelijke handelwijze" van
veldwachter Van der Waals!
Retributie Burgemeester en wethouders moeten van het raadslid Hoogendoorn onderzoeken of
een bepaald stuk grond waarop de kermis wordt gehouden nu van de Hervormde Kerk
is of van de gemeente. De kerk heft namelijk elk jaar met de kermis een bepaald
bedrag aan retributie voor het gebruik van een stuk grond waarvan de hervormde kerk
claimt dat zij de eigenares is.

16 oktober 1883 blz.145-154
1084
Collecte Er is een collecte gehouden voor de "diep geteisterde gebieden in Nêerlands Indië" De
collecte voor "Krakatau" heeft een bedrag van ƒ 591,16 opgebracht.
Concessie De directie van de IJsselstoomtrammaatschappij vraagt om wijzigingen van de
concessie tot het leggen van spoorstaven tussen Voorburg en Den Haag. De lijn gaat
nu over de Achterweg en heeft een overweg bij de Laan van Nieuw Oosteinde. De
verlenging van de lijn "over de straatweg naar de Wijckerlaan" stuit echter op veel
problemen. Voorts zijn er kanalisatieplannen voor de laan over de Geestbrug. Voorts
wil de maatschappij graag financiële èn morele steun van de gemeente hebben. Ze
vragen onder meer dat de gemeente zich voor een bedrag van ƒ 8.000,- garant stelt
van het ƒ 20.000,- kostende project. Dat is voor een railafstand van vier kilometer. Het
gaat dan met name om een garantietermijn voor tien of voor twintig jaren. Bij twintig
jaren wil de maatschappij "restitutie" geven, zodra de recettes dit toelaten. Bij tien jaar
is er geen "restitutie". De maatschappij wijst de gemeente er op dat er heel wat vastzit
aan de exploitatie van een dergelijke railverbinding en dat de gemeente er wel degelijk
belang bij heeft.
Tevens wordt er een adres van de ingezetenen van Voorburg voorgelezen, waarin zij
nadrukkelijk de plannen van de IJsselstoomtram-wegmaatschappij steunen. De
burgemeester stelt aan de raad voor om aan de maatschappij vergunning te verlenen
voor het leggen van een railverbinding over de Achterweg en voorts om het verzoek
om geldelijke steun door een raadscommissie te laten onderzoeken. Deze commissie
moet dan te zijner tijd de raad van advies dienen. Het raadslid Van Everdingen vindt
dat ook de richting die de tram zal gaan in een commissie ter bestudering moet komen.
Het raadslid Van Citters wil aan de maatschappij al direct vergunning verlenen om de
lijn over de Achterweg te laten lopen, behoudens uiteraard van de eventuele rechten
van derden. Dit voorstel wordt met algemene stemmen aangenomen. Het raadslid Van
Citters heeft echter wat moeite met het denkbeeld dat de financiële consequenties
eerst in een commissie bestudeerd moeten worden. Hij heeft namelijk vernomen dat
de gemeente Wassenaar bezig is om de lijn via Wassenaar te laten lopen. Het is van
het grootste belang om reeds nu te laten blijken dat Voorburg ook bereid is financiële
offers te brengen om niet uit de boot (c.q. uit de tram) te vallen. Het lid Hoogendoorn
daarentegen is tegen elke vorm van subsidie. Naar zijn mening is het 'ongerijmd' dat
de gemeente zoveel investeert in iets waarvan in de toekomst slechts door enkele
welgestelden gebruik zal worden gemaakt. Dat legt een te grote druk op "de behoeftige
volksklasse", die van de tram hoegenaamd geen gebruik zal kunnen maken.

Vervolg van: 16 oktober 1883 blz.145-154
Vervolg van:
1085
Concessie Verder twijfelt spreker of de Rhijnspoorweg niet ten nadele van de Stoomtram
Begroting 1884
Maatschappij aan het opereren is. De argumenten van het lid Hoogendoorn worden door
Van Citters èn door Savalle weerlegd en weersproken. Savalle wil zelfs nog een stap
verder gaan dan Van Citters: hij wil zelfs in de bereidverklaring tot medewerking een
concreet bedrag vermeld zien. Dat zal bezwaarlijk gaan volgens Van Citters. Er moet nog
te veel onderzocht worden; er zijn vele, vooral particuliere gronden die moeten worden
aangekocht; wat zal al het materieel en al wat er nog bijkomt allemaal gaan kosten?
Kortom: er valt over de concrete exploitatiekosten nog geen zinnig woord te zeggen. Dat
moet de commissie eerst nog duidelijk op een rijtje krijgen. Het voorstel van Van Citters
wordt in stemming gebracht en uiteindelijk met vijf tegen twee stemmen aangenomen.
School Bij de puntsgewijze behandeling van de begroting voor 1884 komt onder meer de
beloningen ereblijken voor de schoolgaande kinderen ter sprake. Het aantal kinderen van
de enige openbare lagere school is inmiddels zodanig verminderd dat ook met een
minder bedrag dan ƒ 50,- moet kunnen worden volstaan. Het bedrag wordt nader
vastgesteld op ƒ 37,--.
School en onderwijzers- De bouw van de school en de bijbehorende onderwijzerswoning wordt
woning opgeschort tot volgend jaar. Dit ook vanwege "het vergevorderd seizoen".
Tol Het tolhuisje op de Laan van Nieuw Oosteinde en de Achterweg is in strijd met de
voorschriften neergezet. Het staat voor een groot deel op het openbare gedeelte van de
Achterweg. De voorzitter dringt er op aan deze aangelegenheid niet te lang te willen
laten duren door het eerst in een commissie te laten behandelen. Hij wil mevrouw Rose
direct aanspreken op haar laakbare handelwijze en haar vragen hoe zij aan de wensen
en eisen van de gemeente tegemoet wenst te komen. Op korte termijn zal moeten
worden onderzocht hoe het vroegere contract heeft geluid. Het college van burgemeester
en wethouders moet dat informeren ofwel bij het hoogheemraadschap van Delfland ofwe l
door een onderzoek in het eigen gemeentearchief.

10 november 1883 blz.154-157
1086
Concessie Een aantal ingezetenen doen een dringend beroep op de raad der gemeente om toch
vooral geen subsidie aan de IJsselstoomtram Maatschappij toe te willen kennen. Er
worden reeds zoveel lasten op de schouders van de ingezetenen gelegd dat dit er niet
ook nog eens bij kan. In het adres worden een aantal feiten genoemd. Het overlijden van
Prinses Marianne betekent voor Voorburg een groot geldelijk verlies. De begraafplaats,
het raadhuis en de school met de onderwijzerswoning kosten al zoveel, dat er niet valt te
ontkomen aan een hoofdelijke omslag. De voorzitter vindt het jammer dat dit verzoek van
de ingezetenen nu pas komt, nu de raad reeds heeft ingestemd met een subsidie voor de
IJsselstoomtramweg Maatschappij. Er zijn raadsleden die vinden dat de raad zich door
het eventueel terugdraaien van het genomen besluit zou compromitteren, anderen juist
weer niet om de eenvoudige reden, dat de ingezetenen pas kunnen reageren op een
genomen besluit, nadat dat daadwerkelijk is genomen en niet eerder. Het adres van de
ingezetenen wordt verdedigd door de heren Baesjou en Hoogendoorn en bestreden door
Van Citters. De redenen van Van Citters zijn uitvoerig weergegeven in het verslag van de
vorige vergadering.
Concessievoorwaarden De voorwaarden voor de concessie zijn in een commissie, bestaande uit de heren Van
bedraagt;
Citters en Van Everdingen, uitvoerig in een rapport van commentaar voorzien. Het
rapport komt nu -onder dankzegging door de voorzitter- ter tafel. Voor wat betreft de
financiële voorwaarden wordt het volgende duidelijk.
a. de gemeente betaalt gedurende tien jaar elk jaar ƒ 1.000,-- zolang de
bruto opbrengst van de te exploiteren lijn minder dan ƒ 12.000,- per jaar
b. de gemeente betaalt gedurende tien jaar elk jaar ƒ 500,-- zolang de
bruto opbrengst van de te exploiteren lijn meer dan ƒ 12.000,- per jaar
bedraagt;
c. de gemeente betaalt in het geheel geen subsidie, indien de lijn meer dan
ƒ 15.000,- per jaar opbrengt.
De gemeente moet de subsidie voor het eerst uitkeren nadat de lijn gedurende een
volledig jaar is geëxploiteerd. Op voorstel van het lid Beijnen wordt in plaats van de lijn
's-Gravenhage-Voorburg gesteld, dat de lijn 's-Gravenhage-Voorburg-Veur dient te
heten. Na een zeer breedvoerige discussie over het voor en tegen van een tramlijn in
Voorburg worden de voorwaarden met vier tegen twee stemmen aangenomen.
Burgemeester De raad besluit ten slotte om voor de burgemeesterskamer een bedrag van ƒ 60,-- uit te
trekken voor de aankoop van.... een haard. Maar er zal toch nog worden bekeken of het
voor niet wat minder kan.

10 januari 1884 blz.157-164
Nieuwjaarswensen De voorzitter brengt de raad zijn Nieuwjaarsgroet bij de 'ingetreden nieuwe jaarkring'
1087
Herdenking De heer Baesjou van Vronesteijn, die jarenlang raadslid en wethouder van Voorburg is
geweest, is overleden. Het college heeft inmiddels een brief van rouwbeklag aan de
weduwe gezonden, die zij op haar beurt heeft beantwoord.
Zetters Het raadslid Savalle wordt aangesteld als zetter der directe belastingen in plaats van de
overleden heer Baesjou van Vronesteijn.
Eigendom Zoals eerder gemeld, heft de Hervormde Gemeente voor het gebruik van een
grond stuk grond vóór het ijzeren hek bij de kerk, jaarlijks, tijdens de kermis, een retributierecht.
Kadastraal zou het bewuste stuk grond echter van de gemeente zijn. Het kerkbestuur
beweert echter dat zij sinds mensenheugenis het onderhoud en het beheer van dit stukje
grond in handen heeft en dat dan maar een rectificatie in het kadaster plaats moet
hebben. De raad vindt echter het sop de kool niet waard en besluit voorshands in de
kwestie 'te berusten'. Dit houdt echter niet in dat het kerkbestuur gelijk heeft en
overweegt ook voorlopig geen stappen om het stuk grond kadastraal te laten
overschrijven van de burgerlijke gemeente naar de kerkelijke gemeente!
Herhalings- Een oproep om zich aan te melden voor het zogenoemde
onderwijs herhalingsonderwijs is zonder het gewenst resultaat gebleven. Er zal dan ook geen
cursus voor worden geopend.
Commissie toezicht op Mr. H.N.C. Baron van Tuyll van Serooskerken wordt lid van de commissie
Middelbaar Onderwijs van toezicht op het Middelbaar Onderwijs. Dit als vervanger van het periodiek afgetreden
lid de heer Bucaille.
Concessie De directie van de IJsselstoomtram vraagt om wijziging van een drietal
IJsselstoomtram punten in de concessieaanvraag. Als de raad hiertoe niet besluit dan kan zij ook niet
overgaan tot storting van de geëiste waarborgsom van ƒ 3.000,--! Eén punt krijgt extra
aandacht: de vertrektijd van de laatste trein vanuit 's-Gravenhage richting Voorburg zal in
plaats van niet vroeger dan elf uur, niet vroeger dan half elf moeten worden. Het raadslid
Van Everdingen acht het tevens raadzaam om ook het bedrag van de subsidie per
reiziger per kilometer vast te stellen op bijvoorbeeld 5 cent per km. per reiziger in de 1e
klasse en 3 cent voor de 2e klasse. Dit om te voorkomen dat als de
IJsselstoomtramwegmaatschappij overeenstemming bereikt met de
Rhijnspoorwegmaatschappij dat dan de reiziger te veel per rit zal moeten gaan betalen.
Over alle voorstellen wordt gestemd en overeenstemming bereikt.

Vervolg van: 10 januari 1884 blz.157-164
1088
Tramconcessie De heer S. Lankhout, die concessie heeft aangevraagd voor onder meer een tramweg
door de Herenstraat, krijgt het door hem gevraagde uitstel tot 31 december 1884.
School De voorzitter vindt dat de bouw van de school met onderwijzerswoning geen langer
uitstel duldt. Hij vreest dat als de bouw te lang wordt uitgesteld, dat dan de kans bestaat
dat de rijksvergoeding van 30% in gevaar komt. In Den Haag is men namelijk al bezig
met een wetsvoorstel waarvan weinig goeds is te verwachten. Hij wil dan ook nu al een
bedrag uittrekken en dat op de begroting van 1884 zetten. Het raadslid Van Citters merkt
echter op dat er naar zijn mening niet zo'n dringende haast is, omdat de school toch pas
in 1886 af hoeft te zijn en er -vanwege het vertrek van kinderen naar een andere school-
waarschijnlijk minder omvangrijk gebouwd hoeft te worden. Maar, zegt de voorzitter, er
moet zo snel mogelijk mee begonnen worden, al was het alleen al vanwege de uitermate
slechte toestand van de onderwijzerswoning. Hij wil zo snel mogelijk een
begrotingswijziging door Gedeputeerde Staten laten goedkeuren. Intussen zal er wel een
raadscommissie poolshoogte gaan nemen omtrent de toestand van de
onderwijzerswoning. Mocht die toestand onhoudbaar zijn, dan moet daarover in de
volgende vergadering spijkers met koppen worden geslagen. Overigens zal, ook al uit
financieel standpunt, de aanbesteding niet openbaar maar ondershands plaats moeten
vinden
Verloting De damesvereniging Dorcas zal binnenkort weer een openbare verloting voor de
uitdeling van kleding aan de armen houden. De verloting zal namens de raad ditmaal
worden bijgewoond door het raadslid Beijnen.

29 januari 1884 blz.164-169
1089
Raadsleden De geloofsbrieven van het nieuwe benoemde raadslid P. Veeneka zijn onderzocht en in
orde bevonden. Met algemene stemmen kan de heer Veeneka worden toegelaten tot de
raad.
Begrotings- Gedeputeerde Staten hebben de begrotingswijzigingen 1884 voor de bouw van
wijziging een nieuwe school plus onderwijzerswoning goedgekeurd.
Concessie De directie van de IJsselstoomtram kan het niet eens zijn met de
IJsselstoomtram voorwaarden in de concessie voor de te exploiteren lijn 's-Gravenhage-Voorburg. In de
voorwaarden is opgenomen dat de maatschappij voor het vervoer van personen in de 1e
klasse 4 cent per kilometer aan subsidie zal ontvangen en voor de 2e klasse 3 cent per
kilometer. De directie vindt dat dit respectievelijk 5 en 4 cent zou moeten zijn. Volgens
het raadslid Van Everdingen speelt op de achtergrond de overweging om de lijn dan
maar niet naar Voorburg te laten lopen maar naar Wassenaar. Bovendien moet de
maatschappij nog al wat investeren in de nieuw aan te leggen lijn. Na stemming en uit
vrees dat Voorburg in de toekomst van een tramverbinding zal worden verstoken, stemt
de raad uiteindelijk voor het voorstel om aan de wens van de maatschappij tegemoet te
komen en de subsidie te bepalen op 5 cent per kilometer voor reizigers in de 1e klasse
en 4 cent in de 2e klasse. Uitdrukkelijk wordt er nog bij bepaald dat dit dan alleen geldt
voor de lijn van 's-Gravenhage naar het tramstation van Voorburg bij de Franse Kerk vice
versa.
School Voor het onderhoud van de school moet jaarlijks een bedrag van ƒ 600,- à ƒ 700,--
uitgetrokken worden. Ook de bijbehorende onderwijzerswoning is in een zeer slechte
staat en moet ook hoognodig vervangen worden. Eigenlijk mag de voorgenomen bouw
van een nieuwe school met onderwijzerswoning nu niet langer worden uitgesteld worden
en is het in het belang van de gemeente dat daar een bedrag in wordt geïnvesteerd van
ƒ 8.139,29. Ook de gemeenteopzichter is van mening dat niet langer gewacht moet
worden en dat de tijd nu gunstig is. Het raadslid Hoogendoorn doet er nog een schepje
bovenop door te beweren dat de gemeente anders ook de kans loopt de
(rijks)vergoeding van 30% van de investeringskosten van de nieuwe school met
toebehoren, te moeten missen. Bovendien moeten er sowieso 96 nieuwe schoolbanken
à ƒ 10,-- per stuk aangeschaft worden. Het bedrag van ƒ 960,-- voor die nieuwe
schoolbanken zit al reeds begrepen in het totale te investeren bedrag voor de nieuwe
school! Met algemene stemmen wordt nu besloten met de aanbesteding in april 1884 te
doen plaats vinden en met de bouw in mei te beginnen. De oplevering moet dan plaats
vinden op 1 april 1885.
Klokken De voorzitter stelt voor om voor een bedrag van ƒ 16,-- per stuk twee 'controleklokken'
aan te kopen ten behoeve van de nachtsurveillance. De raad wijst het college van
burgemeester en wethouders aan om dit af te handelen.

07 februari 1884 blz.169-170
Raadslid De heer P. Veeneka wordt beëdigd en geïnstalleerd.
1090
Wethouder Door het overlijden van de heer Baesjou van Vronesteijn is er ook een vacature voor een
wethouderszetel ontstaan. Van de zittende raadsleden krijgt de heer Van Everdingen vier
stemmen, de heren Hoogendoorn en Veeneka ieder één stem. De heer Van Everdingen
neemt zijn verkiezing aan en is dus de nieuwe wethouder.
Ambtenaar Ook de functie van ambtenaar van de burgerlijke stand is door het overlijden
Burgerlijke Stand van de heer Baesjou van Vronesteijn vacant geworden. Na herstemming wordt dat de
heer L.C. Beijnen.

04 maart 1884 blz.171-176
1091
Onderwijs Het rijk zal 30% van de onderwijskosten over 1884 vergoeden. Dat betekent een bedrag
van ƒ 1.510,20
Concessie De IJsselstoomtram Maatschappij heeft het waarborgkapitaal ad ƒ 3.000,--
stoomtram gestort. Door het storten van dit bedrag heeft de IJsselstoomtram de concessierechten
verkregen voor het exploiteren van een tramverbinding door de Herenstraat, langs de
Laan van Nieuw Oosteinde en kan de concessieaanvraag van de heer Lankhout als
vervallen worden beschouwd.
Wegen en Om de een of andere reden blijkt dat op de leggers van de wegen en
(voet)paden voetpaden van deze gemeente verzuimd is de Achterweg daarop te vermelden.
Gedeputeerde Staten verzoeken op korte termijn een wijziging van die legger. Zeer
omslachtig wordt melding gemaakt van het feit dat die weg al eeuwenlang een openbare
weg is en om dat aan te tonen halen ze er oude kaarten bij van de
Hoogheemraadschappen Delfland en Rijnland uit respectievelijk 1712 en 1610. De raad
erkent dat bij de laatste vaststelling van de legger -in 1873- een fout gemaakt is oftewel
een omissie begaan is, hetgeen letterlijk wil zeggen dat men er naast heeft gezeten. De
raad haast zich de fout te herstellen en daarvan mededeling te doen aan Gedeputeerde
Staten.
Telegraafkantoor De gemeente staat borg voor de opbrengsten van het post- en telegraafkantoor. Bij een
eventueel tekort tot ƒ 600,-- moet de gemeente bijpassen. In dit geval moet de gemeente
een bedrag van ƒ 252,-- bijleggen. Volgend jaar zal dat bedrag waarschijnlijk iets minder
zijn.
Archivaris Archivaris Hingman heeft zich uitstekend gekweten van zijn taak om het archief vanaf
1815 tot heden te ordenen. Maar omdat hij deze arbeid geheel 'onontgeldelijk' heeft
verricht, oftewel er geen vergoeding of salaris voor ontving, vindt de raad dit een
gratificatie van ƒ 50,-- waard! Het bedrag wordt gehaald uit de post 'onvoorzien' van
1883.
Politie Naar aanleiding van de overschrijding van de post 'Nacht- en stille wachten' (sic) stelt het
raadslid Citters een lastige vraag. Hij stelt aan de kaak dat de nachtwachten, althans
buiten de bebouwde kom, alleen maar daar hoeven te surveilleren, waar mensen een
bepaalde contributie hebben betaald. Bij mensen die niet bij machte zijn om een
dergelijke bijdrage te leveren wordt niet gesurveilleerd! Hij vindt dat alle inwoners van de
gemeente recht hebben op gelijke bescherming door de politie. Dit kan echter alleen als
het surveilleren niet meer afhankelijk is van de bijdragen van bepaalde inwoners, maar
als de politie uit de gemeentekas wordt betaald. De burgemeester houdt zich enigszins
op de vlakte door te stellen dat de bewoners buiten de bebouwde kom niet dezelfde
aanspraken hebben als binnen, maar is desondanks bereid de zaak voor het volgend
jaar in het college ter tafel te brengen.

Vervolg van: 04 maart 1884 blz.171-176
Aankoop pand Tijdens de beraadslaging over dit punt is de heer Beijnen niet aanwezig. Dat
1092
Herenstraat is vanwege het feit dat er nu gesproken wordt over de eventuele aankoop van de woning
van de heer Beijnen voor een geschat bedrag liggend tussen de ƒ 6.000,-- en de
ƒ 7.000,--. De aankoop van dit pand is daarom van belang omdat er daardoor een veel
betere toegang zou komen voor de achter het gemeentehuis geïsoleerd liggende school.
Je moet er niet aan denken dat daar eens brand zou uitbreken! Het bovenhuis zou
verhuurd kunnen worden en brengt dan nog jaarlijks zo'n ƒ 200,-- à ƒ 225,-- op. Met de
aankoopkosten van plusminus ƒ 1.200,-- vindt de raad dit toch wel een erg hoog bedrag
en gaat ter plaatse poolshoogte nemen. In een volgende vergadering wordt er op terug
gekomen.

29 april 1884 blz.177-185
Aankoop pand De heer Beijnen is niet bereid zijn pand te verkopen. De eventuele aankoop
1093
Herenstraat van het pand, teneinde een betere toegang tot de school te verkrijgen, gaat dus niet
door.
Licensrecht Als schatter van het zogenoemde 'licensregt' (sic) wordt aangewezen: de heer H.W. van
der Kas.
School Te elfder ure maken een aantal adressanten bezwaar tegen de voorgenomen bouw van
een nieuwe school met onderwijzerswoning. Zij vinden de school te geïsoleerd liggen, is
bovendien vanaf de straat niet zichtbaar en heeft in tegenstelling tot de oude school geen
aanzicht. Daarenboven is de nauwe toegang van amper 80 cm gevaarlijk voor kleine en
zwakke kinderen en... het tocht er erbarmelijk! Alle bezwaren worden nog eens door de
raad doorgenomen. Enerzijds erkent de raad enige bezwaren -onder andere die van de
kleine toegang- anderzijds stelt men dat het plan nu reeds 1½ jaar in behandeling is en
alle bezwaren uitgebreid zijn behandeld. Zelfs het argument van het brandgevaar is niet
doorslaggevend. Bij de school kan een hulpbrandspuit geplaatst worden en bovendien
kan een onverhoopte brand vanaf de Vliet, vanaf schuiten worden bestreden.
Kerkbank Het kerkbestuur heeft op nogal botte wijze te kennen gegeven dat zij niet langer bereid
zijn een aantal zitplaatsen in de Oude Kerk te reserveren voor het gemeentebestuur. De
leden van het gemeentebestuur maken er immers toch geen gebruik van. Het feit dat de
beslissing zonder enig tevoren gepleegd overleg is geschied en dat daardoor zomaar
een traditie van 30 jaren van de baan wordt geveegd, schiet een aantal raadsleden in het
verkeerde keelgat. Na stemming besluit men dan ook om het ongenoegen met deze
beslissing via een schriftelijke motie kenbaar te maken.
School De aanbesteding van de school en de onderwijzerswoning vindt plaats en wordt gegund
aan de laagste inschrijver, de heer H.J. Lankerman uit
's-Gravenhage voor een bedrag van ƒ 24.125,--. Echter op voorwaarde dat de man
voldoende technische bekwaamheden bezit en ook financieel voldoende draagkrachtig
is. Naar dat laatste wordt geïnformeerd bij de beide borgen.
Lantaarn Het raadslid Veeneka komt in geweer tegen een voorstel van burgemeester en
wethouders om de lantaarn op het laantje dat naar de hervormde pastorie leidt, niet meer
op kosten van de gemeente te laten branden. Reden: de lantaarn staat immers op
particulier terrein en niet op of langs een weg dat op de officiële legger van wegen en
paden voorkomt. Het raadslid Veeneka voert daartegen aan dat een predikant, evenals
een pastoor, als een publieke persoon dient te worden beschouwd en dat er ook 's
avonds nog al wat mensen de dominee komen bezoeken. Voorts meent hij te weten dat
er op de Laan van Nieuw Oosteinde aan het huis van het raadslid Van Everdingen,
sinds zijn aantreden als raadslid, ook een lantaarn op kosten van de gemeente brandt.
De voorzitter roept Veeneka echter tot de orde en vraagt hem bij de les te blijven en niet
op personen te spelen.

Vervolg van: 29 april 1884 blz.177-185
Vervolg:
1094
Lantaarn Een paar raadsleden benadrukken dat de lantaarn in kwestie op particulier terrein staat
en de gemeente daar dus niet voor verantwoordelijk is. Als ook andere raadsleden zich
tegen het voorstel van Veeneka keren, trekt laatstgenoemde uiteindelijk toch zijn voorstel
in.

13 mei 1884 blz.185-189
1095
School De informatie uit 's-Gravenhage over aannemer Lankerman en diens borgen, pakt
gunstig uit. Het werk aan de school en de onderwijzerswoning wordt hem gegund voor
het inschrijfbedrag van ƒ 24.125,--.
Wegen en voetpaden Gedeputeerde Staten geven kennis van een verzoek van een aantal bewoners aan de
Achterweg, dat het gedeelte van die Achterweg waar de adressanten wonen, naar hun
mening niet op de legger van de wegen en voetpaden thuis hoort. Op de bewuste legger
wordt de Achterweg beschouwd als een doorlopende openbare weg. Volgens de
bezwaarmakers heeft het gedeelte van de Achterweg tussen de Weverslaan en de
Loolaan bepaald geen openbaar karakter, loopt de weg dood en zijn er alleen maar een
paar uitwegen. Het college is het daarmee beslist niet eens. De Achterweg staat al
sedert 1873 op de bewuste legger en nooit heeft er iemand bezwaar tegen gemaakt en
bovendien wordt er vooral door voetgangers een veelvuldig gebruik van gemaakt en
dient daarom als openbaar te worden beschouwd. Burgemeester en wethouders willen
dan ook aan G.S. een advies uitbrengen om niet tegemoet te komen aan het verzoek
van de drie adressanten. Na stemming blijkt dat het voorstel van het college met drie
tegen twee stemmen is verworpen. Het raadslid Oosterlaan blijft als
(mede)belanghebbende buiten de stemming.

08 juli 1884 blz.190-197
1096
Secretaris Omdat de gemeentesecretaris, de heer Van Hasselt, afwezig is, gaat de raad staande de
vergadering over tot het benoemen van een tijdelijke secretaris. Dit is de heer H.W. van
der Kas.
Koninklijk Huis Direct nadat bekend was geworden dat de Prins van Oranje * was gestorven, heeft het
college een bericht van rouwbeklag verzonden naar Zijne Majesteit de Koning.
Straten De heer D. van der Lee c.s. doen een verzoek om de zogenoemde Verlengde
Voorhofstraat over te nemen en die straat te voorzien van een riolering en gasleiding.
Kermis De Kerkeraad van de Nederlandse Hervormde Gemeente willen de kermis het liefst
afgeschaft zien en zo dit nu niet mogelijk is, dan willen ze de openingstijden op de
zondagen ingekort hebben.
Beide verzoeken worden in handen gegeven van het college van burgemeester en
wethouders.
Stoomtram Eerdaags zal de nieuwe tram van de IJsselstoomtramweg Maatschappij door de
gemeente gaan rijden. De raad buigt zich daarom over een verordening om alles rond
die tramdiensten te regelen. De 20 artikelen tellende Verordening bevat onder meer
bepalingen over de handelwijze als vee zich op of tussen de rails bevindt en in welke
situaties er waarschuwingssignalen gegeven moeten worden en op welke plekken er
langzaam tot zeer langzaam gereden moet worden.
Verordeningen De raad stelt tevens een verordening vast tot beperking van het 's nachts loslopen van
honden.
* De hier bedoelde Prins van Oranje is Willem Alexander Karel Hendrik Frederik, geboren te 's-Gravenhage in 1851 en aldaar
gestorven in 1884. Hij was de jongste zoon van koning Willem III en koningin Sophie. De prins bleek zowel lichamelijk als
psychisch zeer zwak te zijn; toonde wel belangstelling voor zijn toekomstige rol als regeerder, maar zijn vroegtijdig overlijden heeft
hem wellicht voor een (voor hem) te zware taak behoed.

22 juli 1884 blz.197-202
1097
Sloten De sloten aan de Achterweg verspreiden een ondraaglijke stank. In een tijd dat de
cholera weer heerst zouden de hygiënische regels toch nageleefd moeten worden. Er zit
niets anders op dan de sloten voorgoed te dempen. De voorzitter doet er nog een
schepje bovenop door te stellen dat er nog meer sloten een gevaar voor de
volksgezondheid vormen. Alhoewel nog niet eens vaststaat welke kosten er aan het
dempen van de gewraakte sloten vastzitten, besluit de raad toch snel maatregelen te
nemen.
Stoomtram Gedeputeerde staten hebben enige bedenkingen tegen een aantal artikelen in de
verordening. De raad heeft namelijk zaken geregeld die al elders in de hogere wetgeving
aan de orde komen. Het gaat met name over de bepalingen om dronkenschap van
personeel en passagiers tegen te gaan en strafbepalingen. De raad past de verordening
aan, maar de bepaling van strafoplegging in het geval van herhaling (artikel 19) is -naar
de mening van de raad- niet in strijd met artikel 163 van de Gemeentewet en blijft dus
gehandhaafd.
Kermis De brief van de Kerkeraad met het verzoek om de kermis af te schaffen, dan wel te
beperken komt in behandeling bij de raad. Het advies luidt om alleen in het geval er weer
cholera uitbreekt, de kermis af te blazen, maar voor het overige blijft alles zoals het was.
De raadsleden hebben geen behoefte om van het advies van het college af te wijken.
Cholera De voorzitter stelt voor om aan het college van burgemeester en wethouders een krediet
te verschaffen voor de aankoop van carbolzuur en ijzervitriool. Met deze middelen hopen
ze dan de met cholera besmette woningen en sloten te ontsmetten. De raad besluit het
college in dit geval een blanco krediet te geven; mochten de uitgaven te hoog worden,
dan kan immers nog altijd de raad bijeen geroepen worden om hierover te beraadslagen.
Kermis Aan het eind van de vergadering vraagt het raadslid Hoogendoorn om op de
kermisdagen, aannemende dat de kermis weer op de zelfde plek wordt gehouden, de
IJsselstoomtram niet verder te laten rijden dan tot het zogenoemde Fransche Slop Dit
voorstel wordt aangenomen.

27 augustus 1884 blz.202-207
1098
Wegen en voetpaden Gedeputeerde staten hebben een verzoek van een aantal adressanten afgewezen om
het gedeelte Achterweg (later Parkweg geheten) tussen de Weverslaan en de Loolaan
van de leggers van wegen en voetpaden af te voeren. Voor het overige wordt duidelijk
gemaakt dat de Laan van Nieuw Oosteinde loopt vanaf de Achterweg tot de grens van
's-Gravenhage en dat de Zwartelaan loopt vanaf de Herenstraat tot de Achterwe g .
Stoomtram Gedeputeerde staten nemen geen genoegen met het raadsbesluit om artikel 19 van de
'stoomtramverordening' te handhaven. Gedeputeerde staten dreigen de hele
verordening voor vernietiging voor te dragen als de raad dit artikel niet uit de
verordening schrapt. Naar hun mening èn die van de regering is dit artikel wel degelijk
in strijd met artikel 163 van de Gemeentewet. De voorzitter vraagt nog eens
nadrukkelijk aan de raad of het toch niet verstandiger is om het gewraakte artikel dan
maar te schrappen. Als het raadslid Citters opmerkt dat het artikel eigenlijk van geen
overwegend belang is, gaat de raad overstag en schrapt het artikel 19 uit de
verordening.
Cholera Naar aanleiding van het blanco krediet dat het college van de raad heeft gekregen
ingeval de cholera uit zou breken, deelt de voorzitter het volgende mede. Uit voorzorg
is een bedrag van ƒ 32,50 uitgegeven voor de aanschaf van carbolzuur en ƒ 9,-- voor
onderzoek van het drinkwater.
Gemeenterekening De gemeenterekening over 1883 eindigt met een batig saldo van ƒ 1.609,35 5
Sloten Het dempen van de sloten gaat volgens opgave een bedrag van ƒ 700,-- kosten.
Sommige raadsleden betwijfelen ten zeerste of dit bedrag hoog genoeg zal blijken. Er
zijn ook twijfels of het nu echt wel nodig is de sloten te dempen. Je kunt die sloten
toch immers ook gewoon 'rein' houden! Toch wil de meerderheid dat de sloten
gedempt worden. Tevens wil de raad dat dan de IJsselstoomtram over het te dempen
gedeelte gaat rijden. De directie van de IJsselstoomtram Maatschappij heeft echter al
laten weten dat zij er niets voor voelen om de rails te gaan verleggen. Dan moet het
college maar met die directie gaan overleggen en hen over de streep trekken!
Bovendien moeten de bomen op de Achterweg gespaard blijven. Dit voorstel wordt
met algemene stemmen aangenomen.
Zetters De twee zittende zetters voor de directe belastingen, de heren L.C. Beijnen en G. de
Groot, zijn aan de beurt om reglementair af te treden. De beide heren worden echter
weer herkozen.
School De aannemer, belast met de bouw van de school en de onderwijzerswoning, is al
geruime tijd niet op het werk verschenen en heeft ook zijn arbeiders niet uitbetaald*.
Burgemeester en wethouders hebben direct de hulp van de deurwaarder ingeroepen
en de borgen gesommeerd het werk voort te zetten.
* (In de notulen wordt niet vermeld of de arbeiders hun loon ooit hebben gekregen! Noot BD)

02 september 1884 blz.208
1099
Wethouder De heer L.C. Beijnen is periodiek aan de beurt om af te treden als wethouder. Bij de
stemming blijkt echter dat er 6 stemmen op de heer Beijnen zijn uitgebracht en 1 stem
op de heer P.J.A. Savalle. De herkozen heer Beijnen dank de raadsleden voor het in
hem gestelde vertrouwen en neemt zijn herbenoeming aan.

26 september 1884 blz.209-210
1100
Wegen en voetpaden De leggers van de wegen en voetpaden worden gewijzigd conform het voorstel van
gedeputeerde staten. Dus: de Laan van Nieuw Oosteinde loopt vanaf de Achterweg tot
de grens van 's-Gravenhage en de Zwartelaan loopt vanaf de Herenstraat tot de
Achterweg.
Riolering De raad besluit om in de Herenstraat een zogenaamd kantriool van Engelse buizen
aan te laten leggen. Het riool moet lopen vanaf het erf van de heer Berkehout tot het
riool op het perceel van de heer Van Andel. Op deze manier vloeit het rioolwater af op
het water in de Kleine Laan (ging één jaar later Schoolstraat heten. Noot BD) en zo
verder in de Vliet.

21 oktober 1884 blz.210-216
Begroting De begroting 1885 wordt puntsgewijs aan de orde gesteld.
1101
Bestraten dorp Op een vraag of klinkerbestrating niet voordeliger is dan keibestrating antwoordt het
college, dat klinkerbestrating meer onderhoud vraagt dan die met keien. Om die reden
is voor de bestrating van de Herenstraat en de zogenoemde verlengde Voorhofstraat
voor klinkers gekozen.
Verlichting Over de toestand van de openbare verlichting zijn de meningen nogal verdeeld. De
een vindt dat de gemeente zelf de exploitatie in handen moet nemen, weer een ander
vindt de verlichting gewoon slecht, maar er zijn ook tevreden raadsleden. Maar om
daar nu op de begroting een meerbedrag van ƒ 1.000,-- voor uit te trekken. En dan zou
des te bezwaarlijker zijn als dit tot een hoofdelijke omslag moet leiden. Het raadslid
Hoogendoorn krijgt steun voor een amendement om die ƒ 1.000,-- weer van de
begroting geschrapt te krijgen.
Jaarwedden Het college stelt voor om het hoofd der school, de heer Broekhuijsen, er ƒ 100,-- per
jaar bij te geven en de beide onderwijzers Ten Have en Smit, ieder ƒ 50,--. Alleen de
heer Veeneka sputtert tegen. Hij vindt een verhoging van ƒ 200,-- uit den boze en wil
zelfs een vermindering van ƒ 800,--. De voorzitter doet alle moeite de heer Veeneka er
van te overtuigen dat het aantal onderwijzers gebaseerd is op artikel 24, waarin staat
dat de teldatum telkens 15 januari is en dat er dus niet een onderwijzer te veel is. De
heer Veeneka laat zich overtuigen en wijzigt nu zijn amendement: de verhoging van
ƒ 200,-- moet vervallen. Uit de stemming blijkt dat dit amendement het niet haalt.
School Jaarlijks wordt een bescheiden bedrag voor het op peil houden van de
schoolbibliotheek uitgetrokken. Een aantal raadsleden ziet het nut ervan niet meer in
en wenst deze subsidie ad ƒ 50,-- te schrappen. Na stemming blijkt hiervoor een
meerderheid te bestaan.
Hoofdelijke Omslag Een bedrag van ƒ 1.400,-- aan inkomsten van de Hoofdelijke Omslag wordt geschrapt,
daarentegen wordt een post van ƒ 500,-- aan schoolgeldinkomsten gehandhaafd.
Begraafplaats In de lening voor de nieuwe begraafplaats, moeten tevens andere kosten begrepen
worden. Onder meer die voor de school en de onderwijzerswoning en de kosten voor
de bestrating en de riolering. Dit alles moet gedekt worden door een nieuwe lening, die
geen 5%, maar tegen 4 of 4¼ % rente moet dragen.
Verlichting Het voorstel van de heer Van Everdingen om een betere openbare verlichting te
bewerkstelligen blijkt het bij stemming te halen, behalve het raadslid Veeneka. De heer
Veeneka stemt tegen omdat... het punt niet op de convocatie was vermeld. De
voorzitter kapittelt de heer Veeneka met de opmerking dat als hij in de toekomst
ergens tegen iets wil stemmen dat niet tevoren is geconvoceerd, dat hij dat dan bijtijds
moet melden en niet moet afwachten totdat het moment van stemmen is aangebroken.

08 november 1884 blz.216-221
1102
Schoolgeld Het college heeft een nieuwe verordening op het heffen van schoolgeld ontworpen. De
raad behandelt deze verordening per afzonderlijk artikel. De grondslag voor deze
verordening is dat elke bij het lager onderwijs ingeschreven leerling een gulden per
maand aan schoolgeld verschuldgd is Een van de raadsleden vindt het heffen van ƒ 1,-
per maand per leerling niet eerlijk. De meervermogende ouders met dienstpersoneel
zouden best meer kunnen betalen. Toch komt er geen hoger tarief voor deze kinderen
, vanwege de praktische onuitvoerbaarheid
Demping sloot Een zekere heer Nieuwenhuysen heeft aan de raad gevraagd om een sloot aan de
Achterweg te willen dempen. Maar omdat dit niet minder dan ƒ 700,-- kost maakt de
raad ernstige bezwaren. Als de sloot goed en regelmatig wordt schoongehouden hoeft
die helemaal niet gedempt te worden.
Inrichting van de school Er moeten nog enige werken uitgevoerd worden aan de school en de aan de
onderwijzerswoning. Het gaat om ondergeschikte zaken, zoals scheidingsmuren,
gymnastiektoestellen, tafels, naaitafels en diverse lantaarns.

7 januari 1885 blz.221-226
1103
Nieuwjaarswensen De voorzitter begint de vergadering met het uitspreken van de Nieuwjaarswensen voor
het nieuwe jaar 1885.
Commissie toezicht op De voorzitter van deze commissie moet reglementair nu aftreden, maar
middelbaar onderwijs wordt terstond herbenoemd.
Schoolgeld Gedeputeerde staten hebben enige aanmerkingen op de verordening op het heffen
van schoolgeld. Ze willen dat er in plaats van dat er voor onvermogende kinderen "een
verminderd bedrag kan worden geheven", komt te staan: "wordt geheven."
Straten en De gemeente neemt de zogenoemde Verlengde Voorhofstraat van de
pleinen eigenaar over, teneinde die straat te kunnen laten bestraten en van riolering te
voorzien. De huidige eigenaren krijgen een schade vergoeding voor de reeds
aangelegde trottoirs.
School en woning De oude school en onderwijzerswoning kunnen binnenkort worden
hoofdonderwijzer verkocht. Dat moet dan wel via een openbare veiling geschieden. Of ook het achter de
school gelegen stuk grond voor de gemeente moet worden gereserveerd, hangt af van
de opbrengst van de school en de woning.
School en woning De oplevering van de school en de onderwijzerswoning heeft enige
hoofdonderwijzer vertraging opgelopen. De aannemer vraagt en verkrijgt nu een uitstel van drie
opleveringweken. De gemeente wordt door dit uitstel niet "geprejudicieerd" oftewel
loopt geen schade op.
Verloting De heer L.C. Beijnen wordt aangewezen om namens de gemeente aanwezig te zijn bij
de jaarlijkse verloting van de vereniging "Dorcas".

BESLOTEN VERGADERING va n 25 februari 1885
1104
Bestrating De reden tot het houden van deze besloten vergadering is gelegen in het feit dat de
gemeente-opzichter, de heer De Zwart een 'schromelijk abuis' heeft begaan. De
voorgestelde bestrating van de Herenstraat en een gedeelte van de Voorhofstraat zou
volgens zijn eerste berekening ƒ 1.140,-- gaan kosten. Nu blijkt echter dat het geheel
niet minder dan ƒ 3.451,50 zal gaan kosten. Het raadslid Van Citters pleit nu weer
opnieuw voor bestrating voor dat gedeelte van de Voorhofstraat, dat hier wordt
aangeduid met 'Theilstraat', met klinkers boven keien. Dat is veel goedkoper. Het heeft
er alle schijn van dat de raadsleden niet al te zwaar tillen aan de vergissing van De
Zwart. Men vindt een lening van ƒ 31.000,- toereikend om de kosten te kunnen
dekken.

25 februari 1885 blz.226-232
1105
Verlichting De heer Bleuland van Oordt wil ultimo april 1886 af van zijn contract met de gemeente
voor de levering van gas voor de straatlantaarns. De voornaamste reden is dat hem is
gebleken dat de gemeente op zoek is naar een andere leverancier van gas voor dit
doeleind. De raad neemt voorshands echter zijn brief voor kennisgeving aan.
School en woning Aannemer Lankerman vraag andermaal verlenging van oplevering van de
hoofdonderwijzer school en de (hoofd)onderwijzerswoning en nu tot 12 februari. Hij zegt er
oplevering bij dat het college van burgemeester en wethouders hier nog steeds geen bezwaar
tegen hebben omdat de gemeente hierdoor niet wordt geprejudicieerd. Het
raadslid Van Everdingen maakt de raad er op attent dat de haag waarmee kennelijk
zijn woning en erf wordt afgescheiden van die van de school, in een erbarmelijke
toestand verkeert. Hij vindt dat de aannemer die haag moet herstellen, maar hij zegt er
tevens bij dat hij voornemens is de haag te laten verwijderen (amoveren) om meer licht
in de school te verkrijgen. De voorzitter zegt dat als de aannemer weigerachtig blijft om
de schade te herstellen, de gemeente dan de kosten voor zijn rekening moet nemen, al
is het maar uit erkentelijkheid tegenover de heer Van Everdingen en zijn bereidheid om
de haag en de bomen te -laten- verwijderen. De heer Van Citters meent echter dat de
aannemer gehouden is de schade te vergoeden en stelt voor in het gevraagde uitstel
van oplevering te berusten op voorwaarde dat de aannemer de door hem
aangebrachte schade zal vergoeden of herstellen. Dit voorstel van Van Citters wordt
met algemene stemmen aangenomen.
IJsselstoomtram De directie van de IJsselstoomtramweg Maatschappij vraagt om verlenging van de
termijn tot aanleg van de trambaan van Voorburg naar 's-Gravenhage en wel tot 1 juli
(was 14 februari). De vertraging is ontstaan doordat de grondeigenaren vele en
verschillende eisen hebben gesteld. De vraag dringt zich daarbij op of nu al direct
gedreigd moet worden met de stok achter de deur: de mogelijkheden om door de
gemeente al dan niet gedeeltelijk gesubsidieerd te worden. Met name de heer Van
Citters is als raadslid geneigd om aan de maatschappij nu geen subsidie meer te
geven, maar hij aarzelt nog steeds. De voorzitter vraagt of hij zijn voorstel in discussie
c.q. in stemming wil brengen. Van Citters antwoordt echter dat hij eigenlijk van het
college van Burgemeester en Wethouders een preadvies had verwacht. Het college
heeft echter deze aangelegenheid zonder preadvies direct aan de raad willen
voorleggen. Maar gezien ook de niet al te beste medewerking van de
Rhijnspoorwegmaatschappij en het feit dat er al een (rail)verbinding bestaat tussen
Voorburg en 's-Gravenhage komt het voorstel om geen verdere subsidie meer te
verlenen aan de IJsselstoomtramweg Maatschappij in stemming. Het voorstel wordt
met algemene stemmen aangenomen.
Straten en pleinen Ter financiering van bestratingsplannen wordt een lening aangegaan van ƒ 31.000,--
tegen 4%. De vraag is echter in welke coupures, ƒ 1.000,- en ƒ 500,--, of ook kleinere
van ƒ 100,-- ? Ter vermijding van extra kosten wil men zicht beperken tot obligaties
van ƒ 1000,- en ƒ 500,- en niet lager. Het college krijgt tevens machtiging om 20
bomen à ƒ 3,-- per stuk aan te schaffen om in de Voorhofstraat de nodige schaduw te
verkrijgen.

Vervolg van: 25 februari 1885 blz.226-232
School en (hoofd) Het college heeft aan de raad een besluit 'ontlokt' waarin staat dat de oude
1106
onderwijzerswoning school en de onderwijzerswoning niet langer voor de openbare dienst bestemd zijn.
Conform artikel 230 van de Gemeentewet kunnen nu de opstallen verkocht, c.q.
geveild worden. Deze veilig zal in maart geschieden. Om daartoe over te kunnen gaan
zijn veilcondities nodig. Deze condities zijn o.a.: de gebouwen moeten eerst in twee
gedeelten geveild worden en vervolgens gecombineerd en de kooppenningen moeten
uiterlijk 15 mei aanstaande voldaan worden. Tevens mag een op het perceel aanwezig
watertje niet gedempt worden.
Dreggen Er moeten binnen de gemeente op diverse plekken dreggen worden geplaatst. Het
gaat hier om vier dreggen die ƒ 5,50 per stuk kosten. Behoudens goedkeuring van
deze uitgave door Gedeputeerde Staten mag het college de dreggen aan gaan
schaffen.

2 april 1885 blz.232-236
1107
Gedeputeerde staten Gedeputeerde staten hebben het raadsbesluit goedgekeurd tot het aangaan van een
geldlening groot ƒ 31.000,-- tegen 4% en zijn tevens akkoord met de gunning in een
publieke veiling van de oude school en onderwijzerswoning aan een zekere heer D.J.
van der Lee voor een bedrag van ƒ 7.700,--.
Stoomtram Het bestuur van de IJsselstoomtramweg Maatschappij vraagt aan de Raad of ze op
hun besluit van 28 februari 1885 alstublieft willen terug komen. Het feit dat er
vertraging is opgelopen is 'farce majeur'. Met name het feit dat de subsidietoezegging
op de lange baan is geschoven is onverteerbaar. De heer Hoogendoorn verklaart al
direct dat de maatschappij nalatig is geweest en dus terecht 'gestraft' wordt. Toch
wordt eerst nog een 'preadvies' van het college van burgemeester en wethouders
afgewacht.
Bestrating Er volgt een langdurige en langdradige bespreking over de bestrating van de
Herenstraat en een zijstraat van de Voorhofstraat met klinkers dan wel met keien. De
kosten van totaal ƒ 3.631,- kunnen echter allemaal uit de aangegane lening bestreden
worden. Eén raadslid dringt er op aan om de openbare aanbesteding ook voor
gegadigden van buiten de gemeente open te stellen.
Schadevergoeding Een aantal eigenaren van percelen aan de Voorhofstraat, die alreeds voorzieningen
aan de straat hadden laten aanbrengen, krijgen van de gemeente een
schadevergoeding.

6 mei 1885 blz.236-242
1108
Stoomtramweg Het college blijft bij de mening dat de stoomtramwegmaatschappij het toegezegde
subsidiebedrag van enkele jaren achtereen ƒ 500,-- heeft verspeeld. Na stemming
blijkt dat ook de raad zich met die mening kan verenigen. De
stoomtramwegmaaatschappij wil ook gehele of gedeeltelijke teruggaaf van de gestorte
waarborgsom van ƒ 3.000,--. Het kan niet zo zijn -schrijven ze- dat elke gemeente,
waterschap of provincie, waardoorheen trambanen gaan lopen, waarborgsommen van
de maatschappij gaan eisen. Zo ze dat toch doen dan blijft er geen bedrijfskapitaal
meer over. Het college heeft nu voorgesteld om van het gestorte waarborgbedrag van
ƒ 3.000,- ten minste ƒ 500,-- achter te houden als waarborg voor eventuele schade
aan gasleidingen enzovoorts, zodra de stoomtram gaat rijden. Een bedrag van
ƒ2.500,-- kan worden terug gegeven. Ook de heer Van Citters kan zich hiermede wel
verenigen, maar stelt toch voor hier pas hiertoe over te gaan, nadat de trambaan een
half jaar in exploitatie is geweest. In die zin wordt besloten met als extra voorwaarde,
dat als de waarborg van ƒ 500,- aangesproken zou moeten worden, de directie dan
ook zorg draagt voor aanvulling van de waarborg voor zoveel als nodig mocht blijken.
Gymnastiek Een zekere heer I.F.G. Godin, daarin gesteund door een aantal ingezetenen, heeft een
brief aan de gemeente geschreven met de wens dat in het gewone lagere onderwijs
ook het vak gymnastiek een plaats zou krijgen. Het college is geneigd om hier zonder
meer afwijzend op te reageren. Een enkel raadslid ziet er het nut wel van in, maar...
wat kost 't? De kosten zijn niet bekend en worden ook in de brief van Godin niet
vermeld. De raad besluit om aan de briefschrijver mede te delen, dat zij 'geen termen
vindt om het gymnastiekonderwijs op te nemen in de vakken van het lager onderwijs'.
Wel voegt de raad er aan toe, dat er op dezelfde voet als in het oude gebouw
gymnastiekonderwijs mag worden gegeven, maar dat eventuele schade voor rekening
van de verantwoordelijke persoon zal komen.
Burgemeester Naast de kamer van de burgemeester is nu de doorgang naar het nieuwe
schoolgebouw en de onderwijzerswoning. Daardoor is dat steegje als het ware een
openbare straat geworden. Terwille van de veiligheid van de burgemeesterskamer -per
slot van rekening staat op die kamer ook de brandkast- is het gewenst dat er blinden
worden aangebracht. Dat zou ƒ 115,-- gaan kosten. Een aantal raadsleden vindt deze
maatregel onvoldoende tegen inbraak en stelt voor om de brandkast zodanig te
verankeren in het gebouw dat die kast bezwaarlijk kan worden weggenomen. De raad
besluit nader op deze kwestie terug te komen.
School Ook op de nieuwe school is behoefte aan zonwering of blinden. Er zijn weliswaar rieten
gordijntjes aangebracht maar deze sorteren nauwelijks effect. De raad besluit om 13
stel blinden, afkomstig van de oude school, voorshands op te slaan op de zolder van
de nieuwe school en die te zijner tijd geschikt te maken om aan het nieuwe gebouw
aan te brengen.
Oude school Burgemeester en wethouders krijgen van de raad een machtiging om met de heer D.J.
van der Lee te onderhandelen over de werkzaamheden aan de oude school en het
dempen van een stuk sloot nabij Sionslust.

Vervolg van: 6 mei 1885 blz.236-242
1109
Verv. Oude school De heer van der Lee, die het oude schoolgebouw gekocht heeft, vraagt echter enig
uitstel van betaling van de kooppenningen 'met het oog op de tijdsomstandigheden'
Van der Lee krijgt het gevraagde uitstel tot uiterlijk 15 juni aanstaande, hij moet 4 %
rente betalen over de nu openstaande bedragen en hij mag geen enkele verandering
aanbrengen in de staat waarin de gebouwen zich nu bevinden.
School De nieuwe school wordt op vrijdag 8 mei met enige plechtigheid geopend. De
voorzitter krijgt desgevraagd een krediet van ƒ 100,-- om de kinderen en de
genodigden te kunnen trakteren op een 'verversching'
Brandweer Een nieuwe verordening op de brandweer wordt artikelsgewijs voorgelezen en waar
nodig aangepast dan wel verbeterd. De behandeling van de verordening wordt echter
naar de volgende vergadering verplaatst.
School De speelplaats bij de nieuwe school is te veel open en bloot. De raad besluit om voor
voldoende beschutting te zorgen (zonder echter concrete bedragen te noemen of te
vermelden welke maatregelen genomen zullen worden.

13 mei 1885 blz.242-244
1110
Geldlening Een aantal personen hebben ingeschreven op de door de gemeente uitgeschreven
geldlening van totaal ƒ 31.000,- tegen een rente van 4%. Het zijn achtereenvolgens de
heren Huijgens en Slotboom te 's-Gravenhage voor een bedrag van ƒ 5.000,-- en een
koers van 100¼; de Utrechtsche Credietbank voor het gehele bedrag van ƒ 31.000,--
ad 99½ %, de Gebroeders Janssen te 's - Gravenhage voor een bedrag van ƒ 5.000,-
in vijf obligaties ad ƒ 1.000,-- tegen 100% en de heren Izaak Baesjou en zonen te
Middelburg voor twee obligaties, ieder ad ƒ 1.000,-- tegen 100 %. De heer Citters
merkt nog op dat het in het gemeentebelang is dat de lening wordt gegund aan degene
die het hoogste koerspercentage heeft geboden. De voorzitter weet daar echter op te
antwoorden dat het gebruikelijk is dat de gemeenten hun leningen tegen één koers
uitgeven. Bovendien praat de heer Citters enigszins voor zijn beurt want de
gemeenteraad heeft zelf bepaald dat de koers door hem, de voorzitter, zou na de
inschrijving zou worden bepaald. De verdeling wordt uiteindelijk als volgt bepaald: de
Utrechtsche Credietbank voor ƒ 19.000,--, de heren Huijgens en Slotboom ƒ 5.000,-,
de gebroeders Janssen te 's-Gravenhage voor ƒ 5.000,--, aan de heer Izaak Baesjou
en zonen twee maal ƒ 1.000,- . Alles tegen een koers van 99½ %. Alle inschrijvers
krijgen hiervan volgens het gebruik keurig bericht.
Brandweer Omdat de heer Van Everdingen ziek is, wordt de behandeling van de Verordening op
de Brandweer voorlopig uitgesteld.

30 mei 1885 blz.244-246
1111
Dempen sloten De directie van de IJsselstoomtramweg Maatschappij wil een gedeelte van de sloot
achter de Herenstraat, ter hoogte van het 'Fransche Slop' dempen. De gemeente moet
dan voor een bedrag van ƒ 200,-- een riool- en beerput ter plaatse maken. Sommige
raadsleden willen een gedeeltelijke demping van de sloot en de heer Van Citters wil de
hele sloot van 124 meter lang in één keer laten dempen. Het voorstel om de sloot
gedeeltelijk te dempen en ter plekke een riool- en beerput te laten maken wordt echter
weggestemd.
Sloten De bewoners aan de Voorhofstraat klagen over de ondraaglijke stank van de sloot ter
plaatse. Zij vrezen voor hun gezondheidstoestand en voor epidemieën. Een voorstel
komt ter tafel om een schut of een zogenaamde zomerdam te - laten - plaatsen voor
een bedrag van ƒ 25,--. Op die manier zou het water op peil gehouden kunnen worden.
Er blijven echter nog te veel vragen over en daarom besluit de raad eerst de zaak te -
laten- onderzoeken en meer inzicht te verkrijgen in de werkelijke kosten.
Brandweer De Verordening op het Brandweerwezen wordt weer onder loep genomen.
Burgemeester en wethouders krijgen opdracht de Verordening te schonen van
overbodige artikelen en die dan later weer aan de raad voor te leggen.

8 juli 1885 blz.246-251
1112
Gasfabriek De onderhandelingen om zelf binnen de gemeente een steenkolengasfabriek te
stichten zijn op niets uitgelopen. De voorzitter verwoordt dit onder meer door te stellen
dat de gemeente er financieel niet bij gebaat zou zijn. Inmiddels heeft de heer Bleuland
van Oordt al van zich laten horen. Hij wil het van jaar tot jaar doorlopende contract
continueren. Voorts wil hij graag het gestorte waarborgkapitaal teruggestort hebben.
Dan wil de heer Bleuland van Oordt ook af van de verplichting om de vernielde
lantaarnpalen op zijn kosten te herstellen. Hij is daarentegen wel bereid om nieuwe
lantaarnpalen te blijven financieren. De voorzitter vindt het geen bezwaar om de
waarborgsom terug te storten, maar wil de termijn waarbinnen de heer Bleuland van
Oordt mag leveren het liefst zo kort mogelijk zien. Omdat het een en ander niet geheel
duidelijk is, de hoegrootheid van de waarborgsom en de inhoud van het contract, wordt
er uit de raad een commissie benoemd om dit alles te gaan. Desgewenst moet deze
commissie overleg plegen met de heer Bleuland van Oordt en eventueel een notaris.
In die commissie worden benoemd: de heren Jhr. Van Citters, Van Everdingen en
Savalle.
Sport Een plaatselijk cricket-club wil om die sport te kunnen beoefenen in deze gemeente de
beschikking hebben over een terrein, gelegen achter de algemene begraafplaats. De
jongelui krijgen de daartoe vereiste vergunning onder voorwaarde dat zij zelf voor de
eventuele schade op moeten draaien.
Onderwijzer De heer L. Smit, hulponderwijzer is zo ernstig ziek dat hij naar de mening van de
dokter nooit meer in zijn oude functie zal kunnen terugkeren. De heer Smit heeft
inmiddels het advies gekregen om daarom maar zelf om ontslag te gaan vragen, maar
hij blijkt daar, vooral door toedoen van zijn vader, niet toe bereid. Burgemeester en
wethouders hebben echter de wettelijke bevoegdheid om aan de raad nu voor te
stellen om hem dan maar met ingang van 1 september eervol te ontslaan. Een aantal
raadsleden vindt deze voorstellen toch wel erg hard. Na een discussie over dit punt
wordt besloten aan de heer Smit enig uitstel van zijn ontslag te verlenen en wel tot 1
november en intussen (per 1 september) wel een advertentie te plaatsen voor een
vervanger tegen een jaarwedde van ƒ 600,--. Het voorstel om dan maar met een
kwekeling genoegen te nemen haalt het ook niet om dat mejuffrouw Quast geen
bevoegdheden heeft om in de hogere klassen les te geven.
Sloot achter Herenstraat De voorzitter legt aan de raad de voorwaarden voor waaronder de heer D.J. van der
Lee een gedeelte van de sloot nabij Sionslust mag gebruiken voor zijn bouwplannen
met de gebouwen van de oude school. Van de voorwaarden moet echter wel een
notarieel stuk worden opgemaakt.

31 juli 1885 blz.251-253
1113
Geloofsbrieven Op 22 juli zijn er twee nieuwe leden van de gemeenteraad benoemd, te weten de
heren L.C. Hogendoorn en P. Veeneka. De geloofsbrieven van de heer Veeneka zijn
voorlopig onderzocht en in orde bevonden. Nu verzoekt de voorzitter aan de heer
Veeneka de vergadering voor enkele ogenblikken te verlaten en dan worden de
geloofsbrieven van de heer Veeneka alsnog onderzocht. Na deze procedure mag de
heer Veeneka zijn plaats tussen de raadsleden weer innemen.
Gedeputeerde Staten Gedeputeerde staten krijgen het verzoek om uit de pot onvoorziene uitgaven een
bedrag van ƒ 9,- uit te mogen geven. Waarom? In 1881 heeft een zekere heer J.
Mouton en zonen uit 's-Gravenhage carbolzuur* aan de gemeente geleverd, waarvoor
blijkbaar nooit een rekening is aangeboden.
* Carbolzuur is kool-oliezuur, een uit teer afgescheiden stof ter ontsmetting

18 augustus 1885 blz.253-257
1114
Brandweer Een aantal inwoners beklagen zich bij de raad over de brandweerprestaties bij de
jongste branden binnen de gemeente. Er zouden zelfs brandweerlieden zijn
opgeroepen die al overleden waren. Brandweerlieden zouden voor de laatste brand
geen vergoeding hebben gekregen. Burgemeester en wethouders hebben zich
gehaast om een pre-advies uit te brengen, zodat de klachtenlitanie direct in de raad
kan worden behandeld. Burgemeester en wethouders beweren in dit advies onder
meer dat de brandblusmiddelen 'zeer voldoende en (in) gewenschte toestand
verkeeren'. Het oefenen van de brandweerlieden laat inderdaad wel iets te wensen
over. De raad heeft maar net zoveel geld beschikbaar gesteld, dat de brandweerlieden
zegge en schrijve eenmaal per jaar kunnen oefenen. Maar we mogen niet vergeten dat
het brandweerpersoneel in een kleine plattelandsgemeente als Voorburg, niet zo
geoefend kan zijn als in de grote stad. Wat betreft de klacht dat overleden
brandweerlieden zouden zijn opgeroepen, dat acht de voorzitter nagenoeg uitgesloten,
zeker als het personeelsleden betreft die al jaren geleden zouden zijn overleden. De
lijsten worden bovendien elk jaar bijgewerkt, zodat hooguit een of meerdere dit
afgelopen jaar overleden brandweerlieden nog op de lijst konden staan. Daarenboven:
al zou dit zo zijn, dat maakt het brandgevaar niet groter! Over de vraag dat zij
klaarblijkelijk voor de laatste brand nog geen vergoeding hadden gekregen kan de
voorzitter kort zijn: zij hadden daar geen recht op! Desondanks heeft de correspondent
van de assurantiemaatschappij aan de burgemeester een bedrag van ƒ 40,-
overhandigd. Dit bedrag moet echter nog onder de rechthebbenden verdeeld worden.
De raad besluit een antwoord aan de briefschrijvers te sturen, waarbij de raad zich
conformeert aan het pre-advies van het college. Fijntjes wordt er dan nog aan
toegevoegd dat de raadsleden aan een aantal pertinente onjuistheden in de
klachtenbrief voorbij zijn gegaan.
Geloofsbrieven Voor het pas benoemde raadslid L.C. Hogendoorn geldt dezelfde procedure als voor
dat van de heer Veeneka.
Stoomtram Een tweetal raadsleden vraagt om verlichting langs de stoomtrambaan op momenten
dat de gemeente normaal de lantaarns niet laat branden. Het gaat met name om de
lantaarn ter hoogte van de korenmolen en het erf van de heer Baars en aan het eind
van de Fransche Slop. Burgemeester en wethouders moeten dit af gaan handelen.

1 september 1885 blz.257-258
1115
Beëdiging De onlangs gekozen raadsleden L.C. Hoogendoorn en P. Veeneka leggen de eden af
die door de Grondwet en door de Gemeentewet worden geëist.

30 september 1885 blz.258-261
1116
Onderwijzer De ernstig zieke onderwijzer L. Smit wordt uiteindelijk met ingang van 1 december
1885 eervol ontslagen. In overleg met de onderwijsinspecteur komt er een lijstje met
voor te dragen personen. Er ontstaat binnen de raad tweespalt over de plaats van de
voor te dragen personen en met name de eventuele benoeming van ene Broekhuijzen
als zoon van de reeds als zodanig fungerende onderwijzer. Jhr. van Citters is van
mening dat de raad over personen kan discussiëren, maar de voorzitter is dat beslist
niet met hem eens. Na stemmen en staken van stemmen komt uiteindelijk toch een
benoeming naar voren, te weten, de heer K.I. Vink uit Haarlemmermeer.
Raadhuis De raad wil het stuk grond achter het raadhuis openbaar verhuren. De voorwaarden en
condities worden aan gedeputeerde staten voorgelegd.

10 oktober 1885 blz.261-263
1117
Onderwijzer(s) De met veel toestanden benoemde onderwijzer K.I. Vink te Haarlemmermeer bedankt
'tot zijn leedwezen' voor de eer. Mej. W.C. Quast vraagt om met ingang van 1
december ontslag als onderwijzeres op de openbare lagere school.
Het raadslid P. Veeneka vraagt schriftelijk aan de raad om niet over te gaan tot het
benoemen van een hulponderwijzer. Als zijn voorstel dan in stemming wordt gebracht
wordt het met vier tegen twee stemmen verworpen. Uiteindelijk wordt toch de heer P.A.
Broekhuijzen uit Reeuwijk benoemd.
Straatnamen De raad stelt de eerste straatnamen vast en bepaalt dat daarvan straatnaamborden
moeten worden gemaakt: de Heerenstraat, de Kerkhofstraat, de Kerkstraat, de
Schoolstraat, de Huijgensstraat, de Voorhofstraat, de Fransche Kerkstraat, de Zwarte-
weg, de Smidsstraat en de Sionsstraat.
Raadhuis De condities en de voorwaarden waaronder het stuk grond achter het raadhuis zal
worden verhuurd worden kenbaar gemaakt. In die voorwaarden is onder meer
opgenomen, dat een notenboom, twee juttenperenbomen en de appelboom niet
verwijderd mogen worden en dat 'mestspeciën' alleen via de Buurtsloot mogen worden
vervoerd en dat de toegangspoort naar de school naast het Raadhuis alleen door
personen mag worden gebruikt.

31 oktober 1885 blz.263-275
1118
Begroting De begroting komt puntsgewijs aan de orde met daarbij bijzondere aandacht voor de
volgende onderwerpen, welke met name door een aantal adressanten schriftelijk zijn
verwoord.
Hoofdelijke omslag Een niet nader omschreven aantal posten op de begroting moet worden verminderd,
maar, schrijven een aantal ingezetenen aan de raad, vindt alstublieft de financiering in
bijvoorbeeld het vragen van uitstel aan de regering en niet in het verhogen van de
hoofdelijke omslag. Door het verhogen van de hoofdelijke omslag worden immers alle
ingezetenen extra belast.
Secretaris Op de begroting is onder meer een post van ƒ 175,-- uitgetrokken aan 'schrijflonen'. De
adressanten verzoeken om die schrijflonen maar te laten vervallen, omdat de
secretaris verplicht zou zijn, al wat geschreven moet worden voor zijn rekening te
nemen. Maar de voorzitter neemt het voor de secretaris op en maakt duidelijk dat de
taak van een secretaris zodanig omvattend is dat hij de hulp van een klerk niet kan
missen. De raad laat zich overtuigen en de post schrijflonen blijft gehandhaafd.
Schrijf- en bureau- Van de post schrijf- en bureaubehoeften ad ƒ 100,-- kan eigenlijk ook best
behoeften en andere de helft af, vooral als men bedenkt dat die spullen zeer voordelig
kosten van de aangeschaft kunnen worden. Een paar raadsleden dringen aan op openbare
secretarie aanbesteding van de levering van schrijf- en bureaubehoeften, terwijl de voorzitter ook
deze post gehandhaafd wil zien. De voorzitter krijgt zijn zin.
Hetzelfde geldt ook voor het druk- en bindwerk. Hiervoor is een bedrag van ƒ 200 ,--
uitgetrokken. De voorzitter denkt dat op dit punt voor het jaar 1886 geen cent teveel is
geraamd en krijgt ook hier weer zijn zin. Aan schoonmaakkosten is voor 1886 ƒ 200,--
uitgetrokken, maar daar kan volgens de adressanten best -evenals vorig jaar- ƒ 30,--
vanaf. De voorzitter verdedigt ook deze post, maar krijgt nu niet zijn zin en moet met
ƒ 170,-- tevreden zijn.
Wegen en Van het bedrag van ƒ 60,-- voor het onderhoud van wegen en voetpaden
voetpaden kan ook best wat af, want de gemeente hoeft volgens de adressanten maar voor één
voetpad te zorgen en dat kost niet veel meer dan ƒ 15,--. De voorzitter verzet zich
hiertegen door te stellen dat de gemeente niet voor één voetpad, maar voor drie
voetpaden dient te zorgen en dat dus het bedrag van ƒ 60,-- niet teveel is. De post blijft
op ƒ 60,-- gehandhaafd.
Straten en pleinen Het raadslid Savalle vindt dat het onderhoud van de Kerkstraat best een paar jaar kan
wachten om zodoende ƒ 400,-- uit te sparen. Zowel de voorzitter als het raadslid
Hoogendoorn zijn hier tegen. Zij vinden dat de lasten over meerdere jaren moeten
worden verdeeld en de straat in ieder geval behoorlijk onderhouden moet worden. Na
deze argumenten dringt de heer Savalle niet verder aan.

Vervolg van: 31 oktober 1885 blz.263-275
1119
Bruggen De heer Van Citters wil dat de 'voorgenomen' brug (welke brug hier wordt bedoeld is
niet uit het verhaal op te maken) beter gerepareerd kan worden dan van een geheel
nieuw wegdek te worden voorzien. Dit temeer nu verwacht wordt dat de vaart verbreed
gaat worden. De voorzitter zegt dat hij het zo goedkoop mogelijk wil laten doen, maar
dat bij andere bruggen al gebleken is dat alleen reparatie onvoldoende is.
Lantaarns Ook op de post 'lantaarns' kan het een en ander gespaard worden. Aan de
Voorhofstraat kan worden volstaan met twee lantaarns in plaats van de geplande drie
en de beide lantaarns ter hoogte van Park de Werve kunnen gevoeglijk verdwijnen,
omdat zij toch weinig of geen nut hebben. In plaats van het voorgestelde bedrag van
ƒ 2.300,-- wordt nu ƒ 2.150,-- uitgetrokken.
Brandweer De adressanten vinden een bedrag van ƒ 300,-- op de post beloningen en premies
voor brandweerlieden overbodig. Hier verzet de burgemeester zich fel, omdat, zo zegt
hij, dezelfde adressanten een tijd geleden bij de gemeente geklaagd hebben over het
feit dat de brandweerlieden zo weinig geoefend zijn. En om nu alles op de schouders
van de verzekeringsmaatschappijen te schuiven, gaat toch wel wat al te ver. Na deze
uiteenzetting door de voorzitter wordt het uitgetrokken bedrag van ƒ 300,-
onverminderd gehandhaafd.
Ook de voorgestelde reserve-brandweerwagen is volgens sommige leden niet echt
nodig. Jhr. van Citters beweert zelfs dat het materieel gemakkelijk met een
boerenwagen kan worden aangevoerd. De heer Van Everdingen spreekt -evenals de
voorzitter- zijn bevreemding uit over de opmerkingen van de adressanten over de post
brandweerwezen. Als uiteindelijk gestemd wordt dan blijkt de meerderheid tegen de
aanschaf van een reserve-brandweerwagen te zijn.
Vaccinatie Den Haag levert telkens onvoldoende entstof ter bestrijding van de pokken. Het voor
de geneesheer uitgetrokken bedrag van ƒ 100,-- is door burgemeester en wethouders
nu verhoogd met ƒ 40,--. Voor dat meerbedrag wil het college een kalf in bruikleen om
drie maal per jaar de entstof op te beproeven (vandaar koepokinenting). En als de
geneesheer dan meer entstof nodig heeft, dan moet hij dat maar op eigen kosten
aanschaffen. Maar, zegt de heer Beijnen, de gemeente moet voort de entstof zorgen
en niet de geneesheer. Het raadslid Hoogendoorn meent dat een bedrag van ƒ 40,--
voor een kalf veel te veel is. Dat kan ook voor een derde of voor de helft. De voorzitter
zegt echter dat hij met een slager hierover onderhandeld heeft en dat die slager het
voor niet minder dan ƒ 80,-- per jaar doet. Bovendien moeten de raadsleden niet alleen
denken aan de kinderen van de openbare lagere school, maar zijn er ook nog andere
kinderen en minvermogenden, die de koepokinenting kunnen en mogen krijgen.
Uiteindelijk wordt gedeeltelijk aan de bezwaren tegemoet gekomen en het bedrag van
ƒ 140,- gebracht op ƒ 120,--, maar wel in principe gebruik te maken van een ter
beschikking gesteld kalf.
Onderwijs Op de post onderwijs kan ook nog heel wat bezuinigd worden volgens een paar
raadsleden. Men zou de toegezegde verhoging van ƒ 100,- voor het hoofd van der
school en van ƒ 50 ,-- voor de onderwijzer, teniet kunnen doen.

Vervolg van: 31 oktober 1885 blz.263-275
Onderwijs (vervolg) En is het bovendien zo erg nodig dat voor de 'handwerkjuf' een
1120
vervangster komt? En als er dan een nieuwe handwerkjuf moet komen, dan kan het
ook voor minder. Uiteindelijk vinden de adressanten dat het uitgetrokken bedrag van
ƒ 4.290,-- met minstens ƒ 1.200,- verminderd kan worden. Na stemming over de
verschillende onderdelen, blijkt dat het merendeel van de raad toch voor het aanstellen
van een nieuwe handwerkjuf is en ze vinden het al helemaal beneden de waardigheid
van de raad om op een eenmaal genomen besluit, de jaarwedde van de onderwijzers
te verhogen, terug te komen. Wel moet er iets af van de post voor het onderhoud van
de -nieuwe- school en onderwijzerswoning. De raad besluit het uitgetrokken bedrag
van ƒ 225,-- te verminderen met ƒ 100,-- en te brengen op ƒ 125,--. Ook op de post
verlichting van de schoollokalen wil men besparen. Na stemming blijkt dat echter niet
te lukken. Tenslotte wordt ook de post voor de schoolbibliotheek bekritiseerd.
Burgemeester en wethouders zijn felle voorstanders van handhaving hiervan. Maar de
raad maakt uiteindelijk hiermede korte metten en schrapt de post van de begroting.
Besmettelijke ziekten Volgens de geneeskundige inspecteur moet er binnen de gemeente op zijn minst een
barak aanwezig zijn om lijders aan de cholera of andere contagieuse* ziekte op te
vangen. Om die reden heeft de voorzitter een 'pro memorie' post op de begroting
gebracht. Hij merkt echter op dat er op dit punt binnen Voorburg nog geen enkele
maatregel genomen is.
Hoofdelijk omslag Na alle uitgaven puntsgewijs te hebben behandeld, dient uiteraard ook naar
dekkingsmiddelen te worden gezocht. Uiteindelijk moet toch gekozen worden voor een
hoofdelijk omslag, terwijl ook de opcenten op de personele belasting als mogelijke
dekkingsbron wordt genoemd. De voorzitter haalt nog even uit naar wat adressanten
op dit punt hebben voorgesteld en zegt dat wat zij willen onmogelijk kan worden
uitgevoerd.
Begroting Nu wordt de begroting in zijn geheel in stemming gebracht en met zes tegen één stem,
die van de heer Van Everdingen, aangenomen.
Verlichting Een commissie, bij monde van onder andere de heer Van Citters, brengt verslag uit
van de besprekingen met de heer Bleuland van Oordt over de verlichting van de
gemeente. Als de raad met de voorgestelde wijzigingen en aanvullingen instemt, dan
kan er met ingang van 1 mei 1886 een nieuw jaarcontract met de heer Bleuland van
Oordt van start gaan. Voorts kan dan van jaar tot jaar bekeken worden of de
verbintenis bevestigd dan wel verbroken moet worden. Burgemeester en wethouders
worden gemachtigd om met de heer Bleuland van Oordt een verbintenis aan te gaan.
Spoorwegen De raad besluit, op een voorstel van het raadslid Van Beijnen en toegelicht door de
heer Van Citters, om aan de raad van toezicht op de Spoorwegen, te vragen om de
halte Voorburg van de Rhijnspoorweg veranderd te krijgen in een station.
* contagieus: (F contagieux, v. L. contagiósus, van dezelfde wortel als tàngere = aanraken) besmettelijk

19 december 1885 blz.275-279
Gedeputeerde Staten Gedeputeerde Staten hebben de gemeenterekening van 1884 en de begroting
1121
voor 1886 goedgekeurd, alsmede het contract van de gemeente met de heer Bleuland van Oordt over de
verlichting.
Gemeente-ontvanger De heer H.W. van der Kas vraagt met ingang van 1 februari 1886 eervol ontslag als
gemeente-ontvanger.
Drankvergunningen De Drankwet is gewijzigd. Dit heeft tot gevolg dat ook de gemeentelijke Verordening
regelende het vergunningsrecht op de verkoop van sterke drank en de invordering van
dit recht herzien moet worden. De vergunninghouders moeten volgens de gewijzigde
wet voortaan ƒ 12,50 per vijftig gulden huurwaarde van hun lokaliteit betalen. Een
voorstel om de vergunninghouders niet tot het maximum (van de wet) te belasten halt
het niet. De vergunningshouders verdienen meer dan genoeg en bovendien moeten
we denken aan het doel van deze heffing: het aantal drankwinkels beperken!
Onderwijzer(s) Het hoofd der school heeft gebruik gemaakt van zijn bevoegdheid om een nieuwe
onderwijzeres op zijn school benoemd te krijgen. Na de nodige voordrachten en
stemmingen daarover wordt de nieuwe onderwijzeres mejuffrouw L.I. Indewey uit 's-
Gravenhage en wel tegen een jaarwedde van ƒ 680,--.
Trottoirs De voorzitter legt de raad zijn ideeën voor om van liever lede over de gehele gemeente
trottoirs aan te laten brengen. Dit is niet alleen veel netter, maar ook veel veiliger.
Verwezenlijking is echter wel afhankelijk van de medewerking van de respectievelijke
eigenaars van de stoepen, de daaraan verbonden kosten èn uiteraard de
medewerking van de raad. In principe besluit de raad met vier tegen drie stemmen om
trottoirs aan te laten leggen. De gemeentearchitect heeft inmiddels voorgerekend dat
indien pavés* geel worden aangewend dit ƒ 5,50 per meter kost en als het
cementsteentjes worden dat dit dan ƒ 3,50 per meter gaat kosten. Het voorstel om dit
bij wijze van proef bij de heer Van der Lee toe te gaan passen, vindt niet bij iedereen
bijval. De gemeente is hem al meer dan genoeg tegemoet gekomen.
Begroting Aan gedeputeerde staten wordt toestemming gevraagd om een aantal kosten te
* pavés = stenen bestrating, plaveisel
mogen maken en daarvan dekking te zoeken in de post onvoorzien. Dat zijn onder
meer kosten van schadevergoeding, voor de levering van carbolzuur en voor de
traktatie voor de schooljeugd bij gelegenheid van de opening van het nieuwe
schoolgebouw.

10 januari 1886 blz.280-282
Nieuwjaar De voorzitter spreekt de obligate nieuwjaarswensen uit
Gemeente-ontvanger Er hebben zich drie sollicitanten aangemeld voor de functie van gemeente-ontvanger.
1122
Trottoirs Burgemeester en wethouders hebben afgezien van het voorstel uit de voorgaande
vergadering om binnen de gemeente trottoirs aan te laten leggen.
Gemeente-ontvanger Het is wettelijk voorgeschreven om voor elke nieuwe gemeente-ontvanger een
borgsom vast te stellen. Die borgsom of borgtocht bedraagt gemiddeld 10% van de
gemiddelde gemeentelijke ontvangsten per jaar. De gemiddelde inkomsten bedragen
om en nabij de ƒ 30.000,- en dus zou de borgtocht ƒ 3.000,- moeten gaan bedragen.
Er zijn echter raadsleden die vinden dat het inkomen van de gemeente-ontvanger
dusdanig is dat het gerechtvaardigd is als er een minder bedrag zou worden gevraagd.
Na stemming blijkt echter toch dat het een bedrag van ƒ 3.000,-- moet worden.
Instructie Ook de instructie van de gemeente-ontvanger, die nog dateert van 1852, moet herzien
worden. Met name moet het een en ander geregeld worden als de gemeente-
ontvanger op enig moment meer dan ƒ 2.000,- in kas zou hebben. Het meerdere zou
dan onder verantwoordelijkheid van burgemeester en wethouders in de brandkast
gedeponeerd moeten worden. Er wordt echter niet te zwaar aan getild omdat -vindt
men- de gemeente altijd nog gedekt is door de borgtocht van ƒ 3.000,--.

19 januari 1886 blz.283
1123
Gemeente-ontvanger De voorzitter deelt mee dat er nog een kandidaat is toegevoegd aan de twee reeds
aanwezige sollicitanten naar het ambt van gemeente-ontvanger. Het is de heer C.I.L.
Roosmale Nepveu, zonder beroep en wonend in Voorburg. De overige kandidaten zijn
de heren W.A.L. van Mierop uit Gouda en W.F. Stoop uit Haastrecht. Tevens blijkt er
ook de naam van een zekere D. Audria (of Audra) te zijn. De raadsleden krijgen van de
voorzitter de gelegenheid om de stukken van de sollicitanten, eventueel met de
bijgevoegde aanbevelingsbrieven in te zien wen hun keus te maken. Na stemming
blijkt dat met algemene stemmen tot het ambt van gemeente-ontvanger van Voorburg
is benoemd, de heer W.A.L. van Mierop uit Gouda.

1 februari 1886 blz.284-285
1124
Vergunningen Gedeputeerde Staten hebben de Verordening op het heffen van vergunningsrecht voor
de verkoop van sterke drank goedgekeurd.
Benoeming De heer W.A.L. van Mierop heeft zijn benoeming als gemeente-ontvanger van
Voorburg aanvaard, alsmede de vereiste borgtocht betaald. Hij, de heer Van Mierop,
legt in handen van de voorzitter de vereiste eden af, een op de Grondwet en een op de
Gemeentewet.
Verkoping De gemeenteraad besluit om een zeventigtal eikenbomen, die staan langs het pad bij
de algemene begraafplaats, enige schoolbanken en kachels te gaan verkopen. De
raad moet daar echter wel eerst de goedkeuring voor hebben van Gedeputeerde
Staten.
Begroting Gedeputeerde Staten wordt gevraagd toestemming te geven voor het doen van enige
kleine uitgaven ten laste van de gemeente. Omdat het een beetje een doorsnee is van
wat er in die dagen in een gemeente omging, zijn ze hier in extenso vermeld. Het gaat
om een bedragje van ƒ 4,34 voor de jaarwedde van de gemeentebesteller; ƒ 57,05
voor het plaatsen van advertenties; ƒ 18,-- aan kosten van verlichting en verwarming
van schoollokalen; ƒ 9,-- aan politieuitgaven; ƒ 71,10 kosten van vergelijkende
examens; voor beloning en premies aan de brandspuitlieden een bedrag van ƒ 182,50,
kosten van de schutterij: ƒ 46,-- kosten voor de verpleging van krankzinnigen en
ƒ 48,35 aan kosten voor het 1e bataljon van de rustende schutterij; aan traktaties voor
de schoolgaande jeugd is een bedrag uitgetrokken van ƒ 76,675 en ten slotte heeft de
gemeente ook een dregge geleverd gekregen voor een bedrag van ƒ 2,35.

10 maart 1886 blz.286-288
Onderwijzer De heer I.I. ten Have heeft een aanstelling als hoofd der school in
1125
's-Gravenzande aanvaard en vraagt nu om eervol ontslag als onderwijzer op de
openbare lagere school van Voorburg en wel per 25 maart aanstaande.
Tegelijk met het verlenen van dit eervol ontslag maakt de raad gebruik van de
mogelijkheid om tevens het jaarsalaris, tot nu toe vastgesteld op ƒ 850,--, terug te
brengen naar ƒ 600,--.
Tevens wordt er een brief ingebracht van de gebroeders Baas, waarin gepleit wordt om
juist geen nieuwe onderwijzer voor de openbare lagere school aan te stellen. Eerstens
zou er al één onderwijzer meer zijn dan de wet vereist en tweedens zou dan de
schoolgeldheffing helemaal achterwege kunnen blijven. Nu blijkt echter, dat een aantal
wel een handtekening heeft gezet, maar daar nu spijt van heeft. Burgemeester en
wethouders zijn echter niet van zins om een onderwijzer van de school te schrappen
en/of het schoolgeld heffen achterwege te laten. De redenen daarvoor zijn dezelfde als
die ze al eerder naar voren hebben gebracht. Het college krijgt de gemeenteraad
achter zich.

24 maart 1886 blz.288-291
1126
Bouwpolitie Burgemeester en wethouders willen èn de Verordening op de Bouwpolitie èn de
Verordening op de wegen en voetpaden herzien. De gemeenteraad is het hier
helemaal mee eens.
Raadhuis De raad geeft uitvoering aan een eerder aanvaard voorstel om de tuin achter het
raadhuis te verhuren. De tuin wordt voor zes achtereenvolgende jaren verhuurd aan
tuinman Veldhuis voor de huurprijs van ƒ 10,-- per jaar, echter met dien verstande, dat
als de gemeente de tuin voor andere doeleinden nodig heeft de huur dan beëindigd
wordt.
Onderwijzer Weer wordt de vacature Ten Have aan de orde gesteld. Nu maakt het raadslid
Veeneka bezwaar (hij was de vorige vergadering niet aanwezig). Ook het raadslid
Hoogendoorn valt hem bij. "Als het op de convocatie had gestaan was ik zeker
gekomen." Maar volgens de voorzitter hoefde dat helemaal niet op de convocatie te
staan, want uit de begroting blijkt zonneklaar welke bedragen er voor hoeveel mensen
zijn uitgetrokken. Zij willen nu dat de onderwijsinspectie een rapport uitbrengt en dat de
raad op grond van dat rapport zijn beslissing neemt. Het raadslid Van Citters stelt nu
voor om de beslissing drie maanden uit te stellen en na afloop daarvan nog eens te
kijken of de school nu wel of niet een onderwijzer kan missen. Met vijf tegen één stem
krijgt de heer Van Citters zijn zin.
Sport De heer Klink cum suis vragen om over een stuk grond te mogen beschikken achter de
algemene begraafplaats. Zij willen daar met hun lawn-tennisclub gaan spelen. De raad
besluit om dit stuk grond aan hen ter beschikking te stellen onder dezelfde
voorwaarden als waaronder vroeger grond ter beschikking is gesteld van een cricket-
club.

30 april 1886 blz. 292-294
1127
Hoofdelijk omslag Burgemeester en wethouders stellen de raad een in te voeren Verordening voor op de
heffing van een Hoofdelijke Omslag. Als grondslagen voor die belastingen worden een
drietal elementen genoemd. Dat zijn:
1e. De huurwaarde van de door de belastingplichtigen bewoonde percelen, zoals die
ook geldt voor de heffing van de personele belasting van het Rijk,
2e. Het dubbele van de waarde aan meubilair, zoals die voor de personele belasting
geldt;
3e. Het aantal paarden.
De voorzitter meldt en passant opdat er geen opcenten (in feite dus procenten) mogen
worden geheven op de hoofdsom van de rijks personele belasting, zolang niet ook de
gemeente een eigen hoofdelijke omslag heft met een opbrengst die minstens gelijk
staat aan de eventueel te heffen opcenten. Nadat over het een en ander is
gediscussieerd, besluit de raad het groene licht te geven, zij het dat de totale
opbrengst niet hoger mag zijn dan ƒ 3.400,--. Met de Verordening op de heffing, wordt
er ook een Verordening op de invordering aan de raad voorgelegd. De beide
verordeningen moeten eerst de koninklijke goedkeuring krijgen alvorens de gemeente
tot heffing en invordering mag overgaan.
Vaccinatie Er is "een kalf beschikbaar gesteld tot het verrichten der vaccinatie" (sic). Het eenmaal
vaccineren kost ƒ 15,--. Op de begroting is een post van ƒ 20,-- uitgetrokken. Als er
meerdere malen gevaccineerd moet worden, dan zal dit bedrag door de raad moeten
worden bijgesteld.

29 juni 1886 blz. 294-296
1128
Vaccinatie In 's-Gravenhage is een zogenoemd 'parc vaccinogène' opgericht, een inrichting tot het
verkrijgen van koepokstof. Tegen een contributie van ƒ 10,-- per jaar kan de gemeente
nu verzekerd zijn tijdig de benodigde entstof te verkrijgen. De raad stemt er volmondig
mee in dat de gemeente lid wordt van dit 'parc vaccinogène' *
* Een uit de vorige eeuw stammend woordenboekje geeft als verklaring voor de term 'parc vaccinogène': 'Inrichting tot verkrijging
van koepokstof'. Vaccineren is afgeleid van het Latijns woordje 'vacca', koe.

15 juli 1886 blz. 296-302
1129
Onderwijs De openbare lagere school is enige tijd gesloten geweest vanwege de heersende
mazelen ten huize van het hoofd van de school. Nu is het gevaar echter geweken en
kan de school weer heropend worden.
Hoofdelijke omslag De minister van binnenlandse zaken heeft enige bedenkingen geuit tegen de
ingezonden verordening op de heffing van de hoofdelijke omslag in de gemeente
Voorburg. De twee eerste artikelen zouden strijdig zijn met de bepalingen van de wet,
in dit geval de Gemeentewet. Het vreemde is dat het college, daartoe bevestigd door
gedeputeerde staten, juist heeft willen voorkomen, dat artikelen uit deze verordening in
strijd met de wet zouden zijn. Het belangrijkste is wel dat voor elk inwonend
minderjarig kind, dat geen eigen middelen van bestaan heeft, 1 % van de grondslag zal
worden afgetrokken.
Onderwijzer Een vroeger door het raadslid Veeneka gedaan voorstel om geen vierde onderwijzer
op de openbare lagere school aan te stellen komt weer aan de orde. De voorzitter
brengt nog eens in herinnering waarom er met opzet gewacht is met de vervulling van
de op de school ontstane vacature. Zowel het hoofd der school als de
'arrondissements schoolopziener' hebben er echter schriftelijk op aangedrongen wel in
de vacature te willen voorzien. Als thans een van de onderwijzers of onderwijzeressen
uitvalt, komt men in problemen en kan aan bepaalde klassen geen onderwijs worden
gegeven. Ieder weldenkend mens zal kunnen begrijpen dat je geen vier klassen aan
één onderwijzer kunt toevertrouwen. (Elk lokaal telt twee klassen.) Vooral de
schoolopziener is zeer breedvoerig in zijn betoog om toch vooral niet nog meer te
bezuinigen op het onderwijs. Hij zegt dat ook het college van burgemeester en
wethouders altijd een warm voorstander zijn geweest om aan de eenmaal ingenomen
stelregel, per lokaal één onderwijzer, uitvoering te geven. Dat er in feite al meer dan
genoeg bezuinigd is op het onderwijs. Er wordt schoolgeld geheven, dat jaarlijks ±
ƒ 700,-- opbrengt, en men heeft voor de nieuw aan te nemen onderwijzers de
jaarwedde met een bedrag van ƒ 400,-- aanzienlijk verminderd. Als men dan eens
bedenkt dat het rijk ook nog eens 30% vergoedt van een traktement van ƒ 600,--! D e
school moet een lichtend voorbeeld zijn voor andere inrichtingen van onderwijs in de
omgeving en hij hoopt dat de raadsleden de intellectuele belangen zullen laten
prevaleren boven de financiële. De heer Veeneka blijft echter bij zijn bezwaren en doet
er zelfs nog een schepje bovenop. Burgemeester en wethouders zouden nog niet zo
lang geleden het traktement van het schoolhoofd met ƒ 100,- en dat van de
onderwijzers met ƒ 50,-- hebben verhoogd en dat alleen om de raadsleden te
hinderen! Deze uitlating van de heer Veeneka valt echter bij de voorzitter volkomen
verkeerd en hij wordt dan ook tot tweemaal toe tot de orde geroepen en ziet dan
eindelijk van het woord af. De heer Van Citters betreurt de manier waarop over dit
onderwerp thans een discussie wordt gevoerd binnen de raad en komt met weer heel
andere argumenten. Hij heeft hier en daar inlichtingen ingewonnen en is er van
overtuigd geraakt, dat de school helemaal niet ongunstig afsteekt met andere scholen
in de omgeving. Eén hoofd en drie onderwijzers voor 125 leerlingen moet voldoende
zijn.

Vervolg van: 15 juli 1886 blz. 296-302
1130
Vervolg van onderwijzer Als na deze uitvoerige discussies het voorstel van de heer Veeneka in stemming komt,
blijkt dat er vijf stemmen voor het voorstel Veeneka zijn en twee tegen. De vierde
onderwijzer op de openbare lagere school is daarmee voorshands van de baan.

4 augustus 1886 blz. 302-304
1131
Zetters De heren Van Everdingen en Savalle zijn reglementair aan de beurt af te treden als
zetters van de Directe Belastingen. Na stemming blijkt echter dat de beide heren weer
voor dezelfde functie gekozen worden.
Hoofdelijk Omslag Naar aanleiding van de opmerkingen van de Minister van Binnenlandse Zaken wordt
de Verordening op de heffing van de Hoofdelijke Omslag aangepast met een bepaling
dat jaarlijks de percentages moeten worden vastgesteld en koninklijk goedgekeurd.
Kermis Men dacht dat de mazelenepidemie bezworen was, maar nu blijkt dat de ziekte nog
steeds toeneemt. De voorzitter legt deze vraag aan de raad voor met het oog op het
begin van de kermisviering. De raadsleden vinden hier echter geen aanleiding in om
de kermis op te schorten. Als het onverhoopt toch uit de hand zou lopen, dan is er nog
tijd genoeg de kermis alsnog af te gelasten.
Bouwpolitie De heer Van Citters vraagt de aandacht voor de bouwactiviteiten van een zekere heer
E.Moll. Genoemde heer Moll is weliswaar op een afgesloten terrein met bouwen bezig,
maar het zou alleszins wenselijk zijn dat er voor zijn bouwerij een rooilijn door
burgemeester en wethouders zou zijn vastgesteld. Uit de bekende jurisprudentie blijkt
dat de rechter in voorkomende gevallen wel degelijk aan burgemeester en wethouders
de bevoegdheid geeft rooilijnen vast te stellen, ook al bouwt men op een afgesloten
terrein. Van Citters geeft het college in overweging in voorkomende gevallen een
gekwalificeerde rechtsgeleerde in de arm te nemen om dit te beoordelen. De
burgemeester geeft toe dat ook hij van mening was dat er rooilijnen moesten worden
vastgesteld, maar dat daarvoor binnen het college geen meerderheid te krijgen was.
Hij wil de suggestie van de heer Van Citters graag tot de zijne maken en in
voorkomende gevallen een rechtsgeleerde raadplegen.

31 augustus 1886 blz. 305
1132
Gemeenterekening De gemeenterekening over 1885 wordt vastgesteld met een batig saldo van ƒ 571,135.

29 september 1886 blz. 306-307
1133
Hoofdelijke omslag Naar verwachting zal het totale bedrag van de hoofdelijke omslag ƒ 652.759,--
bedragen. Na aftrek van oninvorderbare bedragen zou dan een percentage moeten
worden geheven van 6/10 %. Om dit percentage te mogen heffen zal de koninklijke
goedkeuring worden gevraagd.
Vaccinatie Een aantal onvoorzien uitgaven moeten formeel op de begroting worden verantwoord.
Daaronder is ook een bedrag van ƒ 11,20 aan vaccinatiekosten. ƒ 10,-- moet betaald
worden voor het lidmaatschap van de Haagse Koepokinenting en ƒ 1,20 als bijdrage in
de kosten van de voeding van het kalf.

Begroting 1887:
29 oktober 1886 blz. 307-315
1134
Besteller De heer Van Citters wil weten of de opbrengst van de bestellingen hetzelfde dan wel
gestegen is. Dit in verband met het door de gemeente gesuppleerde loon van de
besteller van de postgoederen. Volgens de voorzitter is er geen tot verschil in
opbrengst, zodat ook het loon ten opzichte van vorig jaar niet gewijzigd is.
School Voor het onderhoud en het schoonhouden van het schoolgebouw wordt voor 1887 een
hoger bedrag uitgetrokken, ƒ 222,-- in plaats van ƒ 170,--. Nadat de voorzitter kans
heeft gezien deze verhoging naar tevredenheid te motiveren, blijft deze post
onveranderd.
Brandweer De brandmeesters hebben het college geschreven dat er op het punt van de
brandbestrijding een aantal zaken veranderd, dan wel aangepast moeten worden. Het
gaat voornamelijk om de aanschaf van slangen, spruitstukken en de vervanging van
bestaande slangen. Alhoewel de voorzitter de door de brandmeesters genoemde
kosten volledig kan bepleiten, hebben toch veel raadsleden er moeite mee. Uiteindelijk
wordt er zoveel afgedaan dat slechts het eerste deel van het verzoek wordt
gehonoreerd en een bedrag van ƒ 180,-- voor de aankoop van stukken slang op de
begroting mag blijven.
School en woning De kosten voor het instandhouden van de schoollokalen en de woning van de
hoofdonderwijzer hoofdonderwijzer moeten stijgen van een bedrag van ƒ 125,-- vorig jaar, naar ƒ 240,- -
thans. Een voorstel om hier ƒ 100,-- van af te knabbelen krijgt de meerderheid van
stemmen en dus zal men het voor ƒ 140,-- moeten doen.
Begraafplaats Voor de begraafplaats wordt een bedrag van ƒ 435,-- uitgetrokken. De hoogte van dit
bedrag wordt onder meer bepaald doordat heggen rond het tot katholieke
begraafplaats dienende gedeelte, moeten worden vervangen en het plaatsen van
enige treurheesters.
Brandweer Om de brandspuiten te kunnen laten drogen na een brand dienen ze op een bepaalde
manier behandeld te worden en opgehangen. Dat gebeurt nu op het terrein van de heer de Zwart sr. Om dat
effectief te laten gebeuren, moet er bovenop het brandspuitenhuis een luchtkoker komen. Kosten: ƒ 275,--. Die
luchtkoker moet een horizontale doorsnede hebben van 2½ meter en moet van een put zijn voorzien met een
ijzeren rooster voor het opvangen van lekwater. Het is bovendien niet zeker dat de gemeente ook volgend jaar nog
over een commissaris-brandmeester kan beschikken. Het raadslid Veeneka heeft echter -naar nu blijkt- met de
heer De Zwart gesproken en hem naar de noodzakelijkheid van de voorgestelde voorzieningen gevraagd. De heer
De Zwart beweert nu dat het nog best even uitstel kan leiden en dat de slangen ook volgend jaar gerust op zijn
terrein kunnen worden gedroogd. De voorzitter zegt daarop dat nu juist deze post op aandringen van De Zwart op
de begroting is gebracht.

Vervolg van: 29 oktober 1886 blz. 307-315
1135
Begroting Maar als dan het verhaal van Veeneka is doorgedrongen en de raadsleden gaan
stemmen over dit begrotingsonderdeel, blijkt dat vijf raadsleden het aanbrengen van
een luchtkoker willen schrappen en slechts twee die willen handhaven. Totaal is er
welgeteld een bedrag van ƒ 195,-- op de begroting verminderd.
Straatnamen Op zowel het Oosteinde als het Westeinde zullen straatnaambordjes worden geplaatst.
De Zwarteweg wordt omgedoopt naar Laan van Nieuw Oosteinde en de Van
Schagenslop wordt het Achterom
Stoomtram De Directie van de IJsselstoomtramwegmaatschappij heeft er belang bij om de laatste
tram uit Den Haag naar Voorburg, niet langer om elf uur maar om half elf af te laten
rijden. De raad wil de maatschappij graag ter wille zijn en doet er niet moeilijk over.
Schenking Een afdeling van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen heeft bij haar opheffing de
boeken van hun bibliotheek afgestaan aan de bibliotheek van de openbare lagere
school. De raad is hiervoor zeer erkentelijk en wil dit aan de Maatschappij laten blijken.

12 november 1886 blz. 315-316
1136
Verlichting Een aantal Voorburgse ingezetenen dringt er bij de gemeenteraad op aan om de
verlichting op de Achterweg, tussen de Kerkhofstraat (later Wielemakersslop) en de
Weverslaan uit te breiden. Vooral op donkere avonden ondervinden veel passagiers
hinder van de slechte verlichting, dan wel het ontbreken daarvan. Het adres wordt in
handen gesteld van burgemeester en wethouders om daarover aan de raad van advies
te dienen.
Hoofdelijk omslag Op de Verordening regelende de maatstaf voor het berekenen van de Hoofdelijke
Omslag is koninklijke goedkeuring verkregen.
Direct daarop wordt het kohier van de Hoofdelijke Omslag over 1886 aan de raad
voorgelegd. De voorzitter probeert de heer Van Citters de mond te snoeren door te
stellen, dat het kohier slechts dan gewijzigd kan worden, als het in strijd mocht zijn met
de gegevens, welke verstrekt zijn door de rijksontvanger. Het eindbedrag van het
kohier komt dan op ƒ 3.400,--. Voor dit bedrag wordt het kohier aan Gedeputeerde
Staten ter goedkeuring voorgelegd.

22 december 1886 blz. 317-320
1137
Verordeningen Artikel 178 van de Gemeentewet schrijft voor dat alle gemeentelijke verordeningen
waarin tegen overtreding van enig artikel straf wordt bedreigd, binnen vijf jaar door
gedeputeerde staten moeten worden goedgekeurd. Na opsomming van die
verordeningen worden ze met een gewaarmerkt afschrift aan gedeputeerde staten
toegezonden.
Verlichting Het college van burgemeester en wethouders hebben zich ernstig gebogen over het
adres van een aantal bewoners wonend aan de Achterweg en omgeving, om voor een
betere verlichting zorg te dragen. De burgemeester kan niet anders concluderen, dan
dat er minstens vier lantaarnpalen bij moeten komen tussen de Wielemakersslop en de
Weverslaan. Het moeten overigens wel petroleumlantaarns zijn. Het raadslid
Hoogendoorn verzet zich tegen de uitbreiding van de verlichting, hij vindt de verlichting
in onze gemeente meer dan genoeg. Van Citters brengt in het midden dat bij vorige
beraadslagingen over het punt verlichting eerder sprake was van inkrimping dan van
uitbreiding. De voorzitter laat de beslissing geheel en al aan de raad over, maar maakt
ze er wel op attent dat de Achterweg de enige niet verlichte publieke weg van
Voorburg is en dat het gevaar dat dan ook andere ingezetenen om meer en betere
verlichting gemakkelijk kunnen worden gepareerd. De discussie mondt uit in een
amendement van de heer Hoogendoorn, waarin hij pleit voor het plaatsen van slechts
twee petroleumlantaarns en het voorstel van het college er vier te plaatsen. Uit de
stemming blijkt dat het amendement van de heer Hoogendoorn met 4 tegen 1 stem
wordt aanvaard. Uiteindelijk worden er dus twee lantaarnpalen geplaatst.
Asman De heer G. van Suffelen, as en vuilman, vraagt om verhoging van zijn weekloon van
ƒ 5,50 naar ƒ 7,50. De gemeente is de laatste jaren aanzienlijk groter geworden en hij
kan het zonder hulp van zijn zoon niet meer af. Zij zoon zit dientengevolge zonder
eigen inkomsten. Burgemeester en wethouders vinden het verzoek alleszins billijk
maar wel iets te veel en willen de verhoging beperken tot een bedrag van ƒ 1,50 per
week. De raad stemt met algemene stemmen met dit voorstel in en verhoogt zijn
weekloon met ƒ 1,50 tot ƒ 7,--.

16 februari 1887 blz. 320-323
1138
Nachtwaker Nachtwaker J. van den Heuvel is 45 jaar in dienst van de politie Voorburg, inmiddels
72 jaar oud, en vraagt nu met ingang van 1 maart om een pensioen. Burgemeester en
wethouders vinden een bedrag van ƒ 312,- oftewel ƒ 6,-- per week wel verantwoord.
De gemeenteraad vindt dat ook wel, maar een bedrag van ƒ 6,- is wel wat veel; ƒ 5,- is
in vergelijking met de pensioenen in omliggende gemeenten een riante oude dag. Met
vijf tegen 1 stem besluit men de nachtwaker voorlopig tot 31 december 1887 dit
pensioen toe te kennen en zijn definitieve pensioen te regelen met ingang van 1888,
dan wel met de behandeling van de begroting voor dat jaar.
Hoofdelijke Omslag Een aantal contribuabelen in de hoofdelijke omslag hebben bezwaarschriften
ingediend tegen hun aanslagen. Een aantal met name genoemde schrijvers van
bezwaarschriften worden ontvangen in hun bezwaar en een klein aantal wordt
afgewezen.
Stembureau Tot leden van het stembureau binnen de raad worden aangewezen de heren F.J.M.
van Everdingen en L.C. Beijnen.

29 april 1887 blz. 323-324
1139
Begroting De gehele vergadering is gewijd aan alle met name genoemde af- en overschrijvingen
van de begroting dienst 1886. De belangrijkste post is een tegemoetkoming in het
Post- en Telegraafkantoor tot een bedrag van ƒ 164,40 en de laagste post is een
vergoeding aan het rijk van de opcenten op de grondbelasting van ƒ 0,01 5 .

Aankoop
BESLOTEN VERGADERING van 23 juni 1887
1140
onroerend goed Zeven, blijkbaar behoorlijk verwaarloosde woningen aan de Achterweg , van een
zekere Goemans, zullen binnenkort aan de paal komen. Naar verluidt zou het geheel
geschat zijn op ƒ 3.500,--. Om het voor de gemeente aan te kopen en het te
bestemmen tot een ziekenhuis, komt minder gewenst voor omdat het in de directe
nabijheid van de trambaan is gelegen. Maar als het nu tussen de ƒ 1.500,- en ƒ 1.600,-
zou liggen, zou het nog te overwegen zijn. Dan wil de gemeenteraad daarover in een
volgende vergadering in besloten kring wel verder vergaderen
Nu gaat de raad weer verder in een openbare vergadering

23 juni 1887 blz. 325-330
1141
Begroting Gedeputeerde Staten hebben hun goedkeuring gegeven aan alle af- en
overschrijvingen van de begroting van 1886.
Riolering In de notulen van deze vergadering wordt zeer omstandig uit de doeken gedaan dat de
inspecteur van de volksgezondheid in de gemeente is geweest en de kat de bel heeft
aangebonden. Wat eigenlijk iedereen wel weet en waarop van diverse zijden al
meerdere malen is aangedrongen: de sloten moeten voor het merendeel gedempt
worden en er moet een deugdelijke riolering worden aangelegd. Dit dient op korte
termijn te geschieden in het belang van de volksgezondheid en ter voorkoming van
epidemieën. De burgemeester heeft al het nodige voorwerk gedaan en contact gezocht
met deskundigen, uit eigen huis en van vreemde bodem. Opzichter de Zwart jr. heeft al
een opdracht gekregen om het een en ander in kaart te brengen. Het geheel in een
keer aanpakken zal tussen de ƒ 20.000,- en ƒ 25.000,- gaan kosten. En uiteraard zit
hem daar de kneep. De raad wil niet weer een grote geldlening en weer hogere lasten
en weer een hogere hoofdelijke omslag. Een ander deel van de raad wil uitstel en
wachten tot de begroting van 1888. De voorzitter wil een krediet van ƒ 500,-- om een
deskundige aan te trekken. Desgevraagd krijgt de burgemeester dat krediet niet. Een
ander groot bezwaar is en blijft -dat heeft de ervaring in afgelopen jaren wel geleerd-
hoe krijg je de nodige medewerking van de eigenaren van de sloten en hoe kun je ze
laten mee betalen aan de aanleg van beerputten en wat dies meer zij? Nadat
nagenoeg alle raadsleden hun zegje hebben gedaan brengt de voorzitter het voorstel
van burgemeester en wethouders in stemming over de vraag of men in principe bereid
is het voorstel te steunen. Met vier tegen drie stemmen trekt de raad het college over
de streep.
Het krediet van ƒ 500,-- om een bevoegd deskundige aan te trekken vindt geen
genade in de ogen van de raad. Dit voorstel wordt met vier tegen drie stemmen
verworpen.
Het derde voorstel van de heer Van Citters komt dan in stemming. Hij wil het krediet
van ƒ 500,-- aanhouden tot de behandeling van de begroting van 1888 en intussen
contact opnemen met de eigenaren van de diverse sloten en beproeven hoe hun
bereidheid tot medewerking strekt. Dit voorstel wordt weer met vier tegen drie
stemmen aangenomen.
Hondenbelasting Het primitieve kohier van de Hondenbelasting wordt vastgesteld op een bedrag van
rond de ƒ 450,.--.

5 augustus 1887 blz. 330-332
1142
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de heren Jhr. E. van Citters, I. Oosterlaan en P.J.A. Savalle zijn
eerst door het college van burgemeester en wethouders onderzocht en in orde
bevonden en nu is het de beurt aan de raad zulks te doen. Nadat ook de raadsleden
de ter tafel gebrachte stukken hebben beoordeeld mogen de drie raadsleden weer hun
plaats komen innemen.
Hoofdelijke omslag Het percentage van de hoofdelijke omslag wordt gerelateerd aan een bedrag van
ƒ 2.300,-- en de bestaande grondslagen worden vastgesteld op 45/100 % en hierop
wordt de koninklijke goedkeuring aangevraagd.

30 augustus 1887 blz. 332-333
1143
Rekening De gemeenterekening 1886 wordt met algemene stemmen goedgekeurd. De rekening
eindigt met een batig saldo van ƒ 2.852,985
Begroting De gemeentebegroting van het dienstjaar 1888 zal onder de leden circuleren

6 september 1887 blz. 334-335
1144
Beëdiging De drie opnieuw gekozen raadsleden leggen in handen van de voorzitter de vereiste
eden volgens de Grondwet en de Gemeentewet af en zijn daarmee geïnstalleerd.
Wethouder De heer Van Everdingen is periodiek aan de beurt om af te treden als wethouder. Na
stemming blijkt dat hij weer vier stemmen heeft gekregen, de heer Oosterlaan één
stem en de heer Hoogendoorn een en dat er bovendien een blanco stem is.

29 oktober 1887 blz. 335-345
1145
Hoofdelijke Omslag Gedeputeerde Staten hebben de heffing van de percentages op de hoofdelijk omslag
goedgekeurd.
Nachtwaker Het verzoek van de gepensioneerde nachtwaker I.van den Heuvel om zijn pensioen op
een bedrag van ƒ 6,-- per week vast te stellen wordt aangehouden tot bij de
behandeling van de begroting voor het jaar 1888.
Begroting 1888: Het raadslid Van Citters vraagt of het te verwachten is dat het eindsaldo van de
begroting over 1888 nog noemenswaard beïnvloed zal of zal kunnen worden door
onverwachte toevoegingen of wijzigingen. De voorzitter antwoordt dat zulks alleen
mogelijk is als gevolg van het verzoek van de heer D.I. Jansen c.s. om bestrating en
langere en betere verlichting . Voorts kunnen de voorstellen vanuit het
'Brandweerwezen' van invloed blijken.
Een raadslid wil weten waarom het positieve eindsaldo buiten verwachting zo hoog is
uitgevallen. Het antwoord hierop is, dat de gemeente een uitkering van het rijk heeft
ontvangen als vergoeding voor de bouw van de school.
Jaarwedde De jaarwedde voor de ambtenaar van de gemeentesecretarie is van ƒ 175,- naar
ƒ 300,-- gebracht. Met name de heer Hogendoorn verklaart zich tegen deze verhoging
met ƒ 125,--. Andere raadsleden vinden dat deze vergoeding voor een ambtenaar die
dagelijks vanaf half tien tot half drie zijn werkzaamheden trouw vervult, waarlijk niet te
hoog mag worden genoemd. Bij stemming verklaren vier raadsleden zich voor en drie
tegen de voorgestelde verhoging. De post blijft dus op een bedrag van ƒ 300,-
'gearresteerd', zoals dit in de termen van die tijd werd genoemd.
Besteller Waarom de begrotingspost voor de besteller van de goederen van de
Rhijnspoorwegmaatschappij zoveel hoger is dan andere jaren, wil de heer Savalle
weten. Dat komt, zegt de voorzitter, omdat de opbrengsten de laatste jaren behoorlijk
zijn achtergebleven en de gemeente dan meer in het traktement van de besteller moet
aanvullen.
Bestrating, verlichting Een zekere heer D.I. Jansen, met zijn 'cum suis' wonend aan of in de
Etc. omgeving van de Wijkerlaan, heeft een brief aan de raad geschreven met een
drievoudige inhoud. Zij vragen a. om meer lantaarnpalen aan de Wijkerlaan b. om
bestrating van diezelfde laan en c. om de reeds aanwezige lantaarns tot 12 uur 's
nachts te laten branden. De briefschrijvers krijgen voor wat de punten b. en c. betreft
hun zin. De Wijkerlaan moet hoognodig bestraat worden, vinden ook Burgemeester en
wethouders en dat de aanwezige lantaarns langer blijven branden -ook al vanwege
reizigers, die met de laatste trein of tram, nog op straat zijn- ontmoet ook geen
overwegende bezwaren. Maar nieuwe lantaarnpalen op de Wijkerlaan is naar de
mening van de raad een overwegend particulier belang en geen gemeentelijk. De
vraag onder a. naar meer lantaarnpalen op de Wijkerlaan wordt dus afgewezen. De
begrotingspost 'verlichting' wordt nu met een bedrag van ƒ 200,-- verhoogd.

Vervolg van: 29 oktober 1887 blz. 335-345
1146
Raadhuis De voorzitter pleit ervoor om op de post 'kosten onderhoud en schoonhouden van het
raadhuis' een bedrag uit te trekken om het inwendige van het raadhuisgedeelte nu
eindelijk te gaan voltooien. In het uitgetrokken bedrag van ƒ 407,- is onder meer een
bedrag van ƒ 185,- betrokken voor het verven van plafonds en muren, voor de
houtwerken van de kozijnen, ramen, blinden, deuren, lambrizeringen en balustrade van
de secretarie.
Brandweer Op een vraag van de heer Veeneka waarom er aan beloningen voor brandspuitlieden
minder is uitgetrokken dan de voorgaande jaren, antwoordt de voorzitter dat dit komt
omdat 'met minder geld kan worden volstaan' (sic)
School en Alleen al voor het verven van de schoollokalen en de onderwijzerswoning
onderwijzerswoning wordt een bedrag van ƒ 407,-- uitgetrokken. Dit bedrag wordt door een aantal leden
bekritiseerd als zijnde veel te hoog. Het verfwerk zou openbaar aanbesteed moeten
worden en dan zal blijken dat men het voor veel minder uitgevoerd kan krijgen.
Bovendien zou er een scheikundig onderzoek moeten worden gedaan naar de
samenstelling van de verven, omdat gebleken is dat daar nog al eens mee gesjoemeld
wordt.
Het raadslid Van Citters stelt voor om het op deze post totaal uitgetrokken bedrag van
ƒ 695,-- te verminderen met ƒ 95,- en terug te brengen naar ƒ 600,-.
Pensioen Het verzoek van I. van den Heuvel, de gepensioneerde nachtwaker, om toekenning
van een pensioen komt weer ter tafel. Het voorstel was om het pensioen op ƒ 6,- per
week vast te stellen, omdat hij van het voorlopig vastgestelde bedrag van ƒ 5,-
bezwaarlijk kon bestaan. Toch vindt een aantal raadsleden een bedrag van ƒ 5,-
voldoende en zo blijft het dan ook.
Riolering Op 23 juni jl. is de raad akkoord gegaan met het voorstel om voor het instellen van een
onderzoek naar de gevolgen van het dempen van sloten, een externe deskundige aan
te stellen. De heer Hoogendoorn wil allereerst weten of in het geval van dempen van
sloten de eigenaren van de aangrenzende woningen genoodzaakt zullen worden een
beerput aan te laten leggen. De voorzitter bevestigt het een en ander. Nadat de
voorzitter heeft medegedeeld dat de aan te trekken deskundige ook nog eens een
volledige opgave van alle met de operatie gepaard gaande kosten zal gaan geven,
gaat de raad akkoord met het uitgetrokken bedrag van ƒ 500,--.
Brandweer De oude brandspuit kan op wielen geplaatst worden, van zuigers worden voorzien en
uitgebreid met 80 meter slang. Dat apparaat kan dan achter het raadhuis geplaatst
worden onder een zinken dak. Een met name genoemd raadslid (Van Everdingen) blijft
echter bij zijn mening dat een reservebrandweerwagen een noodzakelijk iets is. Maar
ook de brandmeester geven de voorkeur aan een eventueel achter het raadhuis te
plaatsen wagentje dan aan een reservebrandweerwagen. De kosten van ƒ 360,-
kunnen bovendien over meerdere jaren worden uitgestreken.

Vervolg van: 29 oktober 1887 blz. 335-345
1147
Vervolg van: Brandweer Bij stemming blijkt de voorkeur uit te gaan naar het opknappen van de oude
brandspuit. In de notulen wordt uitdrukkelijk vermeld dat de heer Van Everdingen heeft
tegen gestemd en dat hij geen verantwoordelijkheid wenst te dragen voor de gevolgen
van deze stemming.
Verkoping Aan ontvangst door de verkoop van bomen is een bedrag van ƒ 100,- geraamd. De
beste tijd van verkoop is naar sommiger mening november. Anderen willen de bomen
in het najaar verplanten en er een aantal in het begin van de Herenstraat plaatsen. Het
is echter de vraag of de bewoners van de Herenstraat daarmee instemmen. De
voorzitter vindt dat niet met de verkoop van de bomen kan worden gewacht en
handhaaft daarom het bedrag van ƒ 100,-.

1 maart 1888 blz.345-349
Nieuwjaarswensen De voorzitter brengt 'zijn heilgroet bij de ingetreden nieuwe jaarkring'
Traktementen De heer Van Mierop, ambtenaar ter gemeentesecretarie, dankt de
raad voor de hem toegekende traktementsverhoging.
Politieverordening De leden van de raad krijgen een gedrukte nieuwe politieverordening toegezonden.
1148
Brandweer Er moet nu toch eindelijke een reserve brandweerwagen komen. De wagenmaker
Grobben uit het dorp kan een wagen leveren voor ƒ 135,--. Een soortgelijke wagen
elders kost ƒ 380,--. De heer Grobben krijgt de opdracht om de wagen te maken, maar
dan moet er wel een paard voor kunnen en ook nog eens voor hetzelfde bedrag.
Brandweer De raad besluit vervolgens om wat oud brandweermaterieel af te danken, dan wel te
verkopen. Het gaat om een wagen met oud tuig en een waterbak met vier rollen.
Gemeentewerken Een aantal gemeentewerken worden aanbesteed, een niet nader omschreven werk
voor een bedrag van ƒ 1.624,-- en verfwerk voor een bedrag van ƒ 225,--. Een raadslid
maakt zich zorg over de vraag of ook de balie onder het verfwerk begrepen is. Dat is
blijkens de mededeling van de voorzitter wel zo.
Begrotingswijzigingen Voor diverse posten vraagt de raad toestemming voor afschrijving van de post
'onvoorzien' naar structurele posten. Het laagste bedrag is ƒ 2,91 dat naar de post
'Straten en pleinen' moet en het hoogste bedrag is ƒ 78,- dat naar de post 'Asch en
Vuilnis' moet worden overgeschreven. Voorts worden posten afgeschreven, zoals van
de post 'Havens en Vaarten' en overgeschreven zoals ƒ 192,91 als 'Tegemoetkoming
Telegraafkantoor'.
Brandmeester De brandmeester maakt melding van het feit dat de sloot aan de Achterweg ter hoogte
van de Algemene Begraafplaats onvoldoende breed is en bij eventuele brand in de
kom van het dorp geen of onvoldoende water kan leveren. Verbreding zou ƒ 60,--
moeten kosten, maar dan is de sloot niet van de noodzakelijke beschoeiing voorzien.
De zaak wordt mede om die reden voorshands aangehouden.
Commissie toezicht De voorzitter, de heer baron Van Tuyll van Serooskerken, is volgens
Middelbaar Onderwijs het reglement aan de beurt om af te treden als lid van de Commissie van Toezicht op
het Middelbaar Onderwijs, maar wordt terstond weer herkozen.

Vervolg van: 1 maart 1888 blz.345-349
1149
Verlichting Een raadslid, de heer Van Everdingen, stelt het branden van een lantaarnpaal, langer
dan 12 uur en desnoods de hele nacht, aan de orde. Hij wordt er aan herinnerd dat de
raad nog niet zo lang geleden een besluit heeft genomen om de lantaarns niet langer
dan tot 12 uur 's nachts te laten branden. Om geen precedent te stellen wordt het
voorstel afgewezen. (Overigens wordt er in de notulen melding gemaakt van
'antecedent' in plaats van 'precedent' )
Kiezerslijst Een zekere kapelaan I. van Schravenmade heeft verzocht alsnog op de kiezerslijst
geplaatst te mogen worden. Zijn verzoek wordt echter afgewezen omdat hij de termijn
waarbinnen hij bezwaar had mogen aantekenen voorbij heeft laten gaan.

23 maart 1888 blz.350-351
1150
Burgemeester Burgemeester Van Tuyll van Serooskerken heeft van de minister van binnenlandse
zaken een half jaar verlof gekregen om een buitenlandse reis te kunnen maken. Hij
hoopt echter binnen die termijn weer terug te zijn om het college en de raad in
gezondheid weer aan te kunnen treffen.
Politieverordening De raad heeft er geen behoefte aan om in discussie te gaan naar aanleiding van de
algemene beschouwingen over de toegezonden algemene poltieverordening. Over de
slotbepaling, dat thans bestaande palen met ijzerwerk, eenmaal verwijderd, niet meer
opnieuw mogen worden geplaatst, stemden vier raadsleden voor, zodat deze bepaling
kon worden geschrapt. Over de vraag of een huis of gebouw al dan niet tot de
bebouwde kom behoort kan voortaan de raad beslissen.
Brandweer De kwestie van het verbreden van de sloot voor de Algemene Begraafplaats aan de
Achterweg komt weer aan de orde. De gemeenteopzichter, de heer De Zwart, heeft
verklaard dat er geen vrees behoeft te zijn voor drijfzand, maar dat het met het oog op
eventuele brand in de kom van het dorp noodzakelijk is de sloot te laten verbreden. De
kosten bedragen ongeveer ƒ 60,--.

13 april 1888 blz.352-393
1151
Politieverordening Gedeputeerde Staten hebben aanmerkingen gemaakt op de in de vorige
raadsvergadering vastgestelde algemene Politie-verordening. De voorzitter stelt voor
om de gemaakte opmerkingen ter harte te nemen, de betreffende artikelen te
schrappen dan wel te wijzigen en de aldus gewijzigde verordening opnieuw vast te
stellen. Dit alles wordt zonder vorm van proces afgehandeld.
Hoofdelijk Omslag Het percentage van de Hoofdelijke Omslag wordt -eveneens zonder hoofdelijke
stemming- vastgesteld op 3/10%. Hiervoor vraagt men de Koninklijke goedkeuring.
Vroedvrouw De rekeningen, die de vroedvrouw indient, zijn volgens "de werkenden stand" te hoog.
Volgens de instructie van de vroedvrouw mag zij voor een gewone bevalling of -deftig
gezegd- accouchement ƒ 6,-- rekenen. Dit zou echter hooguit ƒ 5,-- moeten zijn en in
gezinnen met al meerdere kinderen zelfs niet meer dan ƒ 4,-- per bevalling. Het college
stelt nu voor om het traktement van de vroedvrouw met ƒ 50,-- te verhogen en voor
1888 op ƒ 400,-- te brengen. De vroedvrouw moet echter wel een nauwkeurige lijst bij
gaan houden van alle bevallingen waarbij zij heeft geassisteerd.
Schutterij De 1e Batterij der Rustende Schutterij doet, om vaardigheden te behouden dan wel
aan te kweken, mee aan de jaarlijkse wedstrijd in schietoefeningen, ditmaal te
Loosduinen. Om nu niet achter te blijven in de waardering voor hun inspanningen stelt
de gemeente een bedrag van ƒ 50,-- ter beschikking om een geschikte prijs aan te
kunnen kopen.
Wethouder De burgemeester gaat een tijdlang naar Indië en daarom moet zijn plaats tijdelijk door
een wethouder worden ingenomen. Na stemming wordt hiervoor de heer Jhr. E. van
Citters aangewezen.
Politieverordening De Algemene Politieverordening staat nu integraal in de notulen vermeld. (Vanaf blz.
355 tot en met 393). De Verordening telt twaalf hoofdstukken over onder meer: de
verdeling van de gemeente en de nummering van de huizen; over verhuizingen binnen
de gemeente; over het gebruik van de openbare gemeentegrond; over het toezicht op
de bewoonbaarheid van de huizen; over bouwen, slopen, afbreken en al wat daarmee
in verband staat; over de openbare straat; over tapperijen; over verlotingen; over de
stoomtramwegen; over het voorkomen van brand; over de brandweer; over de
openbare reinheid en gezondheid; over het begraven van lijken en nog enige
slotbepalingen. De verordening telt niet minder dan 176 artikelen.

27 mei 1888 blz.394-395
1152
Rustende Schutterij De majoor-commandant van de Rustende Schutterij zegt namens het Bataljon dank
voor de geschonken prijs tijdens de schietoefeningen en -wedstrijden.
Fecaliën Burgemeester en wethouders stellen voor om een stuk grond tussen de begraafplaats
en de Broeksloot, ter breedte van ± 20 meter af te zonderen en aldaar een aarden wal
of kuil te maken. De bedoeling hiervan is om de fecaliën, die tot dan toe in het water of
op straat werden geworpen, per schuit daarnaar te vervoeren en te verzamelen. Voorts
moet er een oplossing worden gevonden voor afval als dood vee. De asman hoeft
dergelijk afval niet te vervoeren en is daar trouwens ook niet voor ingericht. Het
denkbeeld van het college vindt algemene bijval en wordt met algemene stemmen
aangenomen.

27 juni 1888 blz.395-398
1153
Woningen De voorzitter heeft het nodig geoordeeld om op grond van de algemene
politieverordening een onderzoek te laten instellen naar de woonomstandigheden in en
rond een aantal woningen in Voorburg, met name aan de Franse Kerkstraat. Het
onderzoek is ingesteld door de inspecteur en adjunct inspecteur van de bouwpolitie
van 's-Gravenhage voor wat betreft de bouwkundige toestand en door de inspecteur
van het geneeskundig staatstoezicht voor de gezondheidsfacetten. De verslaglegging
is kennelijk zodanig dat geen der raadsleden behoefte heeft om hierover in discussie te
gaan. Vooral het verslag van de gezondheidsambtenaar is zeer gedetailleerd en voor
wat betreft de gezondheidstoestand in en rond de woningen vernietigend. Alle
uitgebrachte rapporten worden voor kennisgeving door de raad aangenomen.

4 augustus 1888 blz.398-403
1154
Woningen Nagenoeg de gehele vergadering is weer gewijd aan de verslagen van de
bouwinspecteurs en de gezondheidsinspecteur. Zowel de eigenaren als de bewoners
van de onbewoonbaar te verklaren woningen, hebben de termijn, waarbinnen ze
bezwaren konden indienen laten verstrijken. Een raadslid twijfelt aan de objectiviteit en
brengt in het midden dat hij nog diverse soortgelijke onverklaarbaar bewoonde
woningen weet aan te wijzen. Een ander raadslid ageert met name tegen het
geneeskundige verslag, door te stellen dat het allemaal zo'n vaart niet loopt, want de
bewoners zijn toch immers nog niet dood, maar voor zover hij weet nog allemaal in
leven! Het raadslid Van Citters stelt zich objectiever op. Al zal zo'n woning misschien
niet direct vandaag instorten, wij mogen een dergelijk rapport niet zo maar naast ons
neerleggen en dan maar het risico nemen dat een pand wel plotseling in zal storten.
Wel is de raad in meerderheid van mening dat de belanghebbenden nog een tweede
kans moeten krijgen om de zaak binnen een redelijke termijn te herstellen.
Desondanks gaat de zogeheten 'onbewoonbaar verklaring' gewoon door. In totaal gaat
het om 11 genummerde perceeltjes, te weten de nummers 79, 80, 81, 84, 85, 86, 87,
88, 90, 91 en 94.

30 augustus 1888 blz.403-406
1155
Woningen De onbewoonbaar verklaringen hebben effect gehad. Een aantal eigenaren / bewoners
hebben gereageerd en toezeggingen gedaan de nodige voorzieningen aan te zullen
brengen. Voor het aanbrengen van beton beerputten en rioleringen in de Fransche
Kerkstraat, zal allereerst toestemming moeten worden gevraagd aan mevrouw Van
Wassenaar van Catwijck, de eigenaresse.
Rustende schutterij De begroting van de Rustende Schutterij wordt voor zowel ontvangsten als uitgaven
voorlopig vastgesteld op een bedrag van ƒ 641,--.
Zetters De heren L.C. Beijnen en G. de Groot moeten dit jaar reglementair aftreden als zetters
der directe belastingen. Zij worden echter -na stemming- direct weer op de voordracht
gezet voor de nu volgende periode.
Deurwaarder Deurwaarder Batenburg heeft zijn rekening ingediend voor het betekenen van de
raadsbesluiten tot onbewoonbaar verklaren van diverse woningen. De raad vraagt aan
Gedeputeerde Staten toestemming om een bedrag van ƒ 23,70 uit te mogen geven uit
de post 'onvoorziene uitgaven'.
Gemeentewerken De voorzitter heeft herhaaldelijk moeilijkheden met de aannemer van
gemeentewerken, de heer Schmal. De kwestie spitst zich toe op de levering van een
nieuw touw op de speelplaats van de school. Aangezien het hier om een zeer gering
bedrag gaat, besluit men dit voor eigen rekening te nemen. Ook is er een kwestie over
het verwijderen van vuil uit de sloot achter de woning van mevrouw Koolemans-
Beijnen. Men besluit de aannemer de pin op de neus te zetten. Als hij geen
medewerking geeft en blijft weigeren, zullen de kosten op zijn aanneemsom gekort
worden.

20 oktober 1888 blz.406-411
1156
Burgemeester De burgemeester is, na een half jaar in het buitenland te hebben vertoefd, weer terug.
Na de waarnemend burgemeester, de heer Van Everdingen en de tijdelijke wethouder,
Jhr. van Citters, bedankt te hebben neemt hij de voorzittershamer weer zelf op.
Bruggen Een provinciale commissie en enige leden van het Voorburgse gemeentebestuur
hebben zich gebogen over de vraag van het onderhoud van de drie Voorburgse
bruggen over de Vliet, te weten, de Wijkerbrug, de Kerkbrug en de Oude Tolbrug. De
provincie stelt voor om het onderhoud van de genoemde drie bruggen, onder bepaalde
voorwaarden, voor rekening van de provincie te gaan nemen. De raad heeft niet veel
tijd nodig om hierover een beslissing te nemen en is nagenoeg unaniem voor het
provinciale voorstel. Wel wil de raad er bij de provincie op aandringen dat er in de
toekomst beweegbare bruggen zullen komen in plaats van de huidige vaste bruggen.
De gemeente is bereid een vastgelegd kapitaal van ƒ 5.200,-- ingeschreven op het
Grootboek Nat. à 2½ % W.S. aan de provincie af te staan, alsmede een verbintenis
van de Tedingerbroekpolder tot een jaarlijkse bijdrage van ƒ 130,--.
Duiker Het raadslid Savalle vindt het wenselijk dat er voor een verbeterde waterafvoer een
duiker wordt gemaakt tussen het terrein van de Rhijnspoorweg en de Zwarteweg.
Eerder was er een bedrag van ƒ 500,-- uitgetrokken voor een uit te brengen
rechtskundig advies betreffende het dempen van sloten en het aanbrengen van
rioleringsstelsels. Nu dit bedrag weer van de begroting is afgehaald, vindt Savalle dat
daar een deel van kan worden gebruikt voor de verwezenlijking van zijn voorstel. De
voorzitter merkt echter op dat het bedrag van ƒ 500,-- voor een eventueel uit te
brengen rechtskundig advies intact moet blijven. Voorts wordt de heer Savalle er op
attent gemaakt dat als er meer afvalwater zou worden geloosd op 'de sloot langs de
Huygenssloot' (sic) * dat met name die Huygenssloot dan wel eens te veel belast zou
gaan worden. De heer Jhr. van Citters stelt echter voor om het voorstel van de heer
Savalle bij de aanbesteding ter sprake te brengen en intussen te gaan informeren bij
de directie van de Rhijnspoorweg Maatschappij en mevrouw Rose of zij bereid zijn hun
toestemming te verlenen. Men besluit voorshands om aldus te handelen.
* In de eerstvolgende raadsvergadering, die van 31 oktober 1888, spreekt men echter van de sloot langs de
Huygensstraat in plaats van Huygenssloot!

31 oktober 1888 blz.1-5 (nieuw boek)
1157
Begroting De begroting voor het dienstjaar 1889 heeft de vereiste tijd gecirculeerd en wordt nu
artikelsgewijs behandeld.
Straten en pleinen Het plan bestaat dat 300 m² van de Herenstraat van nieuwe klinkers wordt voorzien en
om met de daaruit komende klinkers weer het Achterom te bestraten. Daarom is deze
post met een bedrag van ƒ 200,- verhoogd ten opzichte van vorig jaar. Het raadslid
Veeneka wil weten of dit nu wel zo nodig is en of de financiën dit toelaten. De voorzitter
weet het raadslid er van te overtuigen dat het nodig is en dat ook de financiën het
toelaten.
Bruggen Ook de post voor het onderhoud van de bruggen is met ƒ 50,-- verhoogd. Waarom?
Omdat het vorig jaar deze post overschreden is en omdat de plannen van de provincie
om het onderhoud van de bruggen van de gemeente over te nemen, pas het volgend
jaar geëffectueerd zullen worden. Het raadslid Hogendoorn wil dat de latten van de
Kerkbrug worden afgehaald. De paarden struikelen er telkens over. Voorts moet de
brug nodig geteerd worden en van een laag koolas worden voorzien. En bij gladheid
moeten er sintels gestrooid worden. De voorgestelde verhoging van deze post wordt
met deze aantekeningen wel geaccepteerd.
Riolering Het in de vorige vergadering naar voren gebrachte voorstel van de heer Savalle komt
ter sprake. De voorzitter stelt voor de gewenst rioolbuizen aan te laten leggen en die
een doorsnede te laten hebben tussen de 25 à 30 cm. De kosten van dit geheel komen
op ƒ 100,--. Het raadslid Hogendoorn wil op de plek waar de sloot uitmondt in de Vliet
'een boom' laten maken met vlechtwerk om het drijvend vuil te weren. De voorzitter
vraagt en verkrijgt hiervoor een krediet van ƒ 150,--.
Verlichting Omwonenden van de Wijkerlaan hebben gevraagd om een lantaarn op hun laan,
waarop een ander raadslid vindt dat er dan ook een moet komen aan de Pastorielaan.
Desnoods kunnen dan twee overtollige lantaarns aan de Huygensstraat worden
opgeheven. De raad vindt dat wel goed maar wil toch de lantaarns in de Huygensstraat
niet direct wegnemen, maar eerst een tijdlang een proef te nemen, door ze niet meer
´s avonds aan te steken.
Vroedvrouw Het afgelopen jaar heeft de raad in principe al besloten om het traktement van de
vroedvrouw met ƒ 50,- te verhogen, opdat zij voor bepaalde bevallingen een minder
tarief kan berekenen, dan het standaardtarief. Zij moest dan echter aan het eind van
het jaar een staat overleggen, waarop zij exact had aangetekend, bij welke bevallingen
zij had geassisteerd. Dat heeft zij nu gedaan en daaruit blijkt dat de verhoging van
ƒ 50,-- noodzakelijk is.

Vervolg van: 31 oktober 1888 blz.1-5 (nieuw boek)
1158
As en vuilnis Op voorstel van het raadslid Van Everdingen besluit de raad een astaal aan te laten
leggen achter de algemene begraafplaats. Daartoe moet de heg ongeveer 3 voet
worden verzet en het pad worden verhard.

23 november 1888 Blz. 5-7
1159
Verlichting De beide lantaarns aan de Huygensstraat blijken inderdaad overbodig en dus besluit
de raad om een lantaarnpaal te verplaatsen naar de Wijkerlaan en een naar het
zogenoemde Pastorielaantje.
Hoofdelijke Omslag Het kohier van de hoofdelijke omslag voor de dienst 1888 wordt vastgesteld op een
totaalbedrag van ƒ 1.800,48 en aldus naar Gedeputeerde Staten ter nadere
goedkeuring toegezonden.
Politie De heer Van Citters brengt een zaak wegens 'politieovertreding' onder de aandacht.
De gebroeders Van der Ham en een I.I. Koot zijn voor een niet genoemde overtreding
voor het kantongerecht gedaagd, maar dit gerecht heeft kennelijk een vormfout
gemaakt en daarom heeft de gemeente die zaak verloren.("die door eene informaliteit
van het kantongeregt is verloren...") De voorzitter zegt toe om ter plaatse nog eens
poolshoogte gaan nemen en mochten de genoemde personen nog steeds in
overtreding zijn, dan tegen hen proces-verbaal op te laten maken.

19 januari 1889 blz.7-10
1160
Nieuwjaarswensen Voorzitter Baron van Tuyll van Serooskerken geeft de raadsleden en de secretaris en
hun gezinnen de allerbeste wensen voor het nieuwe jaar.
Verlichting De kerkmeesters van de Nederlandse Hervormde Gemeente uiten hun dankbaarheid
met het door de raad genomen besluit om aan de Pastorielaan een lantaarn te
plaatsen.
Gymnastiek Het Departement Voorburg van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen vraagt aan de
raad een subsidie van ƒ 50,-- te willen toekennen om aan min- of onvermogende
kinderen gymnastieklessen te kunnen geven. Zij stellen daarbij dat de uitgaven
inmiddels zodanig zijn gestegen dat, zonder deze subsidie, het gymnastiekonderricht
wellicht gestaakt zou moeten worden.
Pacht Pachter T.J.M. van der Kleij is nalatig in het betalen van de pachtsom ad ƒ 220,-- voor
een stuk grond achter de gemeentelijke begraafplaats. Het bedrag had 25 december
1888 reeds betaald moeten zijn. De raad wil actie instellen tegen de nalatige pachter;
de achterstallige pachtsom inclusief de rente moet worden betaald en het van 1874
daterende pachtcontract moet worden verbroken.
Pacht De raad is van mening dat de nu vrijkomende grond waarvan Van der Kleij de pachter
was niet opnieuw openbaar moet worden aanbesteed, maar toekomt aan een eerdere
pachter, tuinder De Koning. Het raadslid Hogendoorn stelt voor met de heer De Koning
ondershands tot overeenstemming te komen over de te vragen huur- of pachtsom. In
overeenstemming met de tijd staat er: "welke prijs hij per vierkante roede wenscht te
besteden". De gemeente moet echter wel eerst voor zichzelf stukken grond reserveren
en bovendien moeten er degelijke borgen worden gevraagd van de toekomstige
pachter.

9 februari 1889 blz.10-16
1161
Bruggen Gedeputeerde Staten willen van de gemeente een nader raadsbesluit over de
overdracht van de bevoegdheden tot het onderhoud van de Voorburgse bruggen. In
dat raadsbesluit dienen dan ook de vroeger vastgestelde voorwaarden voor het
onderhoud van de bruggen te zijn opgenomen. De voorzitter acht dit slechts een pro
forma zaak en geeft de raad in overweging dienovereenkomstig een besluit te nemen.
De raad besluit hierop unaniem.
Gymnastiek De vraag van de Afdeling Voorburg van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen over
het geven van gymnastieklessen aan min- en onvermogende kinderen in het openbaar
onderwijs, komt weer aan de orde. Burgemeester en wethouders staan er achter en
willen wel de gevraagde subsidie geven. De raad heeft echter zo zijn bedenkingen.
Een raadslid vindt het helemaal niet nodig dat kinderen gymnastieklessen krijgen en
als ze dat dan al willen, dan moeten de ouders dat zelf maar betalen. Een ander
raadslid is wel overtuigd van het nut van gymnastieklessen, maar wil het niet beperken
tot de kinderen van het openbaar onderwijs, maar dan ook de kinderen van het
bijzondere onderwijs. Met vier tegen drie stemmen gaat de raad dan overstag; geeft de
gevraagde subsidie, maar verbindt er de voorwaarde aan dat ook de kinderen van het
bijzonder onderwijs in de gelegenheid worden gesteld dit onderwijs te volgen.
Pacht Een zekere heer Van Dijk heeft zijn bezwaren uitgesproken tegen het besluit van de
raad om het stuk land achter de Algemene Begraafplaats ondershands aan de heer C.
de Koning te verpachten. Hij meent evenveel rechten te hebben om dit stuk land in
pacht te krijgen als De Koning. De heer Savalle zegt uit bevoegde bron te hebben
begrepen dat een pachtsom van ƒ 225,-- meer dan voldoende is en bovendien heeft hij
kennelijk redenen om te vinden dat Van Dijk niet de meest geschikte kandidaat is. En
bovendien vindt hij het billijk dat De Koning, die de oudste rechten heeft, als eerste de
kans krijgt het stuk land te pachten. De heren Van Citters en Hogendoorn beweren
echter het tegendeel. De bewering dat De Koning in het verleden vrijwillig afstand heeft
gedaan van het stuk grond en dan nu dus een bepaalde voorkeurbehandeling verdient,
is ook niet waar. De Koning heeft destijds van de gemeente wel degelijk een
schadevergoeding ontvangen voor het afstand doen van het stuk land. Het ongeveer
ƒ 100,- hogere bod (van Van Dijk) geeft echter de doorslag om alsnog te besluiten een
openbare aanbesteding te houden. Hierop moet een behoorlijk notarieel besluit worden
gemaakt en 'solide borgen' worden gesteld.
Verkoping Burgemeester en wethouders vragen aan Gedeputeerde Staten toestemming om een
44 tal populieren, alsmede een partij 'elzenhakhout' achter de Algemene Begraafplaats
te mogen verkopen.

Vervolg van: 9 februari 1889 blz.10-16
1162
Bedelarij De heer Van Citters dringt er op aan om -evenals in andere gemeenten- maatregelen
te nemen bedelarij binnen de gemeente te weren. Dit verschijnsel steekt de laatste tijd
steeds weer de kop op. Het college van dagelijks bestuur moet hiertegen maatregelen
nemen.

20 februari 1889 blz.16-18
1163
Pacht Voor het stuk land achter de Algemene Begraafplaats is inderdaad heeft een
openbare aanbesteding plaats gevonden. Vijf gegadigden hebben zich aangediend. De
hoogste inschrijver was W. van Dijk te Voorburg voor ƒ 364,-- en de laagste W.P. van
Deelen te 's-Gravenhage voor ƒ 273,--. De hoogste inschrijver, W. van Dijk, mag zich
nu pachter van het stuk land noemen. Ook zal de gemeente zorg dragen voor het op
orde brengen van een schuurtje op dit stuk land dat de pachter overigens wel zal
moeten gaan onderhouden.

30 april 1889 blz. 18-19
1164
Hoofdelijk Omslag De grondslag voor de heffing van de hoofdelijke omslag dient in overeenstemming te
zijn met het gemiddelde inkomen en het op de begroting voorgedragen cijfer ad
ƒ 2.000,--. Op grond van die cijfers wordt het percentage vastgesteld op 35/100 %.
Hiervoor vraagt de raad dan Koninklijke goedkeuring.
Begroting Ten slotte vraagt de raad toestemming aan Gedeputeerde Staten voor een aantal
ondergeschikte af- en overschrijvingen van de begroting.

16 augustus 1889 blz.19-22
1165
Koninklijk huis Koning Willem III heeft op 12 mei jongstleden zijn veertigjarig regeringsjubileum
gevierd. De burgemeester heeft, namens de gemeenteraad, een telegram met
gelukwensen aan Zijne Majesteit gezonden. Majesteit heeft inmiddels dit telegram in
dank aanvaard en beantwoord.
Burgemeester De burgemeester is voor een volgende ambtsperiode herbenoemd. Op 14 augustus jl.
heeft hij in handen van de Commissaris des Konings de vereiste eden opnieuw
afgelegd.
Geloofsbrieven Op 16 juli zijn er twee raadsleden gekozen dan wel herkozen. De heer L.C. Beijnen is
herkozen en de heer D. Audier is een nieuw raadslid. Van beide heren zijn de
geloofsbrieven op de gebruikelijke manier onderzocht. De heer L.C. Beijnen heeft
tijdens de beraadslaging hierover "de vergadering tijdelijk verlaten".
Ambtenaar van de Burgemeester van Tuyll van Serooskerken was ook reglementair
Burgerlijke Stand afgetreden als ambtenaar van de Burgerlijke Stand, maar wordt bij acclamatie weer
direct in die functie hersteld.
Burgemeester Het raadslid Van Citters vraagt en verkrijgt het woord om namens de gehele
gemeenteraad de burgemeester geluk te wensen met zijn herbenoeming. Uiteraard
beantwoordt de burgemeester die wensen minzaam.

31 augustus 1889 blz.22-24
1166
Schutterij De begroting van de inkomsten en uitgaven van het Bataljon van de Rustende
Schutterij wordt op een bedrag van ƒ 641,-- voorlopig vastgesteld.
Raadsleden De heer T.J.M. van Everdingen neemt na dertien jaren raadslidmaatschap afscheid
van de raad. Hij wordt door de burgemeester namens de gemeenteraad in de
vriendelijkste woorden bedankt voor alles wat hij voor de gemeente heeft verricht.

3 september 1889 blz.25-27
1167
Raadsleden De nieuw benoemde raadsleden L.C. van Beijnen en D. Audier leggen in handen van
de burgemeester de vereiste eden af.
Wethouders In verband met het reglementair aftreden als raadslid van de heer Van Beijnen wordt
een stemming gehouden voor een wethouderszetel. De heer Van Beijnen verkrijgt
echter alweer de meerderheid van stemmen en wordt opnieuw tot wethouder gekozen.
Ook voor de afgetreden wethouder Van Everdingen moet gestemd worden. In zijn
plaats verkrijgt de heer Van Citters de meerderheid van stemmen, maar houdt de
aanvaarding van dit ambt nog even in beraad.
Ambtenaar van de De heer Van Beijnen wordt bij stemming ook opnieuw aangewezen
Burgerlijke Stand als ambtenaar van de burgerlijke stand. De benoeming van een tweede ambtenaar van
de burgerlijke stand wordt nog even uitgesteld in verband met het beraad van de heer
Van Citters.
Begroting De gemeentebegroting voor de dienst 1890 wordt 14 dagen ter visie gelegd voor de
raadsleden.

10 september 1889 blz.27-28
1168
Wethouder De heer Van Citters, gebruik makend van de wettelijke bedenktijd om een functie als
wethouder al dan niet te aanvaarden, heeft te kennen gegeven dat hij afziet van de
functie van wethouder, waarvoor hij was gekozen. Zowel de voorzitter als de raad
betreuren het besluit van Van Citters, maar respecteren het wel. De verdeling van de
stemmen voor opvulling van de nu opengevallen wethoudersfunctie is als volgt: 3
stemmen op naam van de heer Savalle; 1 op naam van de heer Veeneka en 1 op die
van de heer Hogendoorn en 1 blanco-stem. De heer Savalle dankt voor het in hem
gestelde vertrouwen en neemt de functie van wethouder aan.
Ambtenaar van de De heer Van Citters heeft ook gevraagd buiten stemming te blijven
Burgerlijke Stand voor het ambt van ambtenaar van de burgerlijke stand. Na een tweede stemming blijkt
de heer Veenka de meeste stemmen op zijn naam te hebben gekregen. De heer
Veeneka, zelf niet hierbij aanwezig, zal bericht krijgen van deze benoeming.

Begroting 1890:
30 oktober 1889 blz.29-36
1169
Raadhuis De post voor het onderhoud van de raadzaal is verdubbeld. Dat is -zo meldt de
voorzitter op een vraag hierover van de heer Van Citters- omdat de raadzaal
hoognodig geschilderd moet worden.
Volkstelling Op de post 'kosten van het bevolkingsregister' is een verhoging toegepast vanwege de
verplichting om na een periodieke volkstelling vernieuwde bevolkingsregisters aan te -
laten- leggen. De gemeente krijgt van het rijk een vergoeding toegekend van 3½ cent
per ziel, maar daarentegen moet de gemeente voor de periode vanaf november tot
ongeveer mei niet minder dan drie 'volkstellingsagenten' aanstellen en die vergen voor
hun niet geringe inspanningen een bedrag van -naar raming- ƒ 360,--. Met andere
woorden: het kost allemaal veel meer dan het opbrengt.
Begraafplaats Rond de begraafplaats aan de Achterweg moet hoognodig een houten hek geplaatst
worden en bovendien moeten de gebouwtjes ook onderhouden worden. Dat kost
allemaal geld. De gemeenteopzichter heeft het houten hek geraamd op de nu
uitgetrokken ƒ 150,-- en voor het onderhoud van de gebouwtjes ƒ 100,--.
Onvoorzien Op de post onvoorzien wordt jaarlijks een bedrag uitgetrokken en dat kan -het woord
zegt het al- niet voorzien worden, hoe hoog dat exact zal moeten zijn. Maar nodig blijkt
het elk jaar weer!
Begraafplaats Een aantal raadsleden vraagt zich af of het plaatsen van een houten hek rond de
begraafplaats nu wel zo efficiënt is en of het niet beter zou zijn om -desnoods met
enige aanpassingen en wijzigingen- het ijzeren hek te behouden. Burgemeester en
wethouders moeten nu het een en ander gaan onderzoeken.
Wegen en voetpaden Deze post is van ƒ 70,- op niet minder dan ƒ 175,- gebracht en men vraagt zich af
waarom. Volgens de voorzitter is dat gedaan om de kosten van afrasteringen,
leuningen en slagbomen en het verven daarvan te kunnen betalen.
Raadhuis De kosten voor het opnieuw verven van de raadzaal -zoals hiervoor vermeld op ƒ 200,-
- geraamd- vinden veel raadsleden rijkelijk hoog. Volgens de gemeenteopzichter -die
het heeft voorgerekend- is dat beslist niet te hoog. Maar de raadsleden willen dat ook
gekeken wordt of daarvan niet kan worden behangen. Bij de aanbesteding van deze
werken zal echter worden bekeken of het niet voor wat minder kan.

Vervolg van: 30 oktober 1889 blz.29-36
1170
Schoollokalen De kosten van het verlichten en verwarmen van de schoollokalen vallen ook veel hoger
uit dat gedacht. De voorzitter zegt dat hij de schoolonderwijzer zal aanmanen zoveel
mogelijk zuinigheid te betrachten.
Vroedvrouw Het bedrag voor de werkzaamheden van de vroedvrouw is nu op ƒ 400,- gebracht.
Haar oorspronkelijke traktement was ƒ 350,-. Toen zij echter voor minder
draagkrachtige gezinnen verlossingen moest begeleiden voor een lager tarief, heeft de
raad haar een aanvulling toegezegd van ƒ 50,- per jaar. Daarvoor moest zij wel
nauwgezet verantwoording afleggen van de hoeveelheden verlossingen die er onder
haar toezicht zijn geschied.
Pacht De pachtsom voor het stuk grond achter de begraafplaats zou volgens de berekening
ƒ 364,- opbrengen, maar op de begroting is slechts ƒ 292,- uitgetrokken. Dat komt -
zegt de voorzitter- omdat er een pad, direct langs de begraafplaats, er vanaf gegaan is.
Maar volgens de heer Veeneka is dan een bedrag van ƒ 72,- voor een pad beslist te
hoog. Hiernaar zal alsnog een onderzoek worden ingesteld.
Hoofdelijke Omslag Het bedrag van de hoofdelijke omslag wordt, na enig heen en weer gepraat, op het
voorgestelde bedrag van ƒ 1.500,- bepaald.
Onteigening De raad gaat uitgebreid in op de voorstellen tot verwijdering van de asschuur bij de
Voorburgse brug met alles wat daarbij hoort en de inrichting van een nieuwe
vuilopslagplaats achter de begraafplaats. De onteigeningssom wordt vastgesteld op
ƒ 4.500,--. Aan de provincie wordt onder meer de vraag gesteld of men op de oude
voet bij de Voorburgse- of Kerkbrug goederen kan blijven laden en lossen. Dit is onder
meer voorwaarde waaronder de raad de onteigeningssom van ƒ 4.500,-- kan
accepteren.

19 december 1889 blz.37-40
1171
Hoofdelijke Omslag Het kohier van de hoofdelijke omslag over 1889 -in grote lijnen overeenkomend met
het kohier van 1888- kan worden vastgesteld en ter goedkeuring naar Gedeputeerde
Staten worden gezonden.
Laden en lossen Gedeputeerde Staten hebben antwoord gegeven op de vraag van de raadsleden of er
na de overname van de brug door G.S. en de verbeterde doorvaartmogelijkheden nog
gelegenheid over blijft voor het laden en lossen van schepen. Als men zich houdt aan
de scheepvaartvoorschriften zal die mogelijkheid er zeker zijn en blijven.
Urinoirs Burgemeester en wethouders zijn van mening dat de kosten voor het aanbrengen van
urinoirs op grond tegen het kerkhofhek bij de Oude Kerk uitsluitend ten laste van de
gemeente zou moeten komen. Alhoewel het Kerkbestuur aanvankelijk zou willen
bijdragen is men toch van mening dat hierover in een later stadium en wellicht een
ander Kerkbestuur gemakkelijk verschil van mening kan ontstaan over de verdeling
van de kosten van onderhoud. Nu hoeft het Kerkbestuur slechts vergunning te
verlenen en is zij geen partij, zoals wanneer zij zouden meebetalen. De raad wenst vrij
te kunnen handelen en geen verplichtingen aan het kerkbestuur te hebben in deze. Het
raadslid Veeneka (in zijn hoedanigheid van kerkbestuurslid) dankt de raad zelfs voor
"deze betoonde liberaliteit".
Begraafplaats De voorzitter toont een tekening van een houten hek rond de algemene begraafplaats,
waarvan het hout zogezegd 'gecyaniseerd'* is en die voor minstens dertig jaar wordt
gegarandeerd.
Gezien de hoge prijzen van ijzer verdient uiteindelijk toch een houten hek de voorkeur.
Asschuur Het raadslid Veeneka maakt zich zorgen over de plaatsing van de nieuwe asschuur
achter de begraafplaats en of het vervoer door de Broeksloot niet voor moeilijkheden
zal gaan zorgen en teveel zal gaan kosten. Hij wordt echter volkomen gerust gesteld
door het raadslid Hogendoorn die hem duidelijk maakt dan èn de locatie èn het vervoer
juist optimaal zijn en hij zich dus geen zorgen hoeft te maken.
* Volgens het 'vreemde woordenboek' betekent 'gecyaniseerd' zoveel als 'met blauwzuur bewerkt'

8 april 1890 blz.40-46
1172
Nieuwjaar In de gebruikelijk Nieuwjaarwens (op 8 april!!!) noemt de voorzitter expliciet de naam
van het raadslid Oosterlaan, die kennelijk ziek is: "Opdat hij voor de zijnen gespaard
mag blijven".
Schadevergoeding Gedeputeerde staten hebben het door de raad vastgestelde schadevergoedingsbedrag
van ƒ 4.500,-- goedgekeurd. Dit bedrag is bedoeld als schadevergoeding voor de
gronden die onteigend moeten worden voor de verbetering van de
doorvaartverbetering op het Rijn-Schiekanaal.
Onderwijs De verslagen van zowel het lager als het middelbaar onderwijs zijn klaar en zullen
binnenkort bij de raadsleden circuleren. Mej. L.I. Indewey krijgt op haar verzoek eervol
ontslag als onderwijzeres aan de openbare lagere school per 15 april. Inmiddels
hebben niet minder dan 16 kandidaten proeflessen op de school gegeven. Het college
is hierbij aanwezig geweest en zij kunnen zich vinden in de schriftelijke rapportage
door het schoolhoofd over deze gegeven proeflessen. Burgemeester en wethouders
hebben de stukken van de 46 sollicitanten en de rapportage van het schoolhoofd naar
de arrondissmentsschoolopziener gestuurd en zijn tot een voordracht van drie
personen gekomen. Mej. S.T.M. Nieuwenhuysen uit Bussum is als hoogstgeplaatste
op lijst terecht gekomen. Geen der kandidaten staat in enige (wellicht ongewenste)
familieverhouding met het hoofd van de school. Uiteindelijk wordt de eerstvermelde
van de voordracht benoemd en de benoeming wordt weer aan de schoolopziener
medegedeeld.
Rooilijn Het raadslid Audier stelt namens de heer I.P.F. Ligthelm het volgende aan de orde. De
heer Ligthelm heeft een (bedrijfs)pand aan de Herenstraat, waarvan de zijgevel aan de
Voorhofstraat ligt. Hij vraagt toestemming om met name de zijgevel aan de
Voorhofstraat 25 cm te naar buiten te mogen verplaatsen. Dat betekent dat een smalle
strook gemeentegrond aan Ligthelm afgestaan zou moeten worden. Aanvankelijk is
men van oordeel dat de verbetering van de rooilijn best opweegt tegen het verlies van
een onbetekenend stukje grond. Een aantal raadsleden is het daar niet mee eens en is
bang een precedent te scheppen als met geen vergoeding in geld of in natura zou
vragen. Burgemeester en wethouders moeten nu een deskundige het gevraagde stuk
grond laten taxeren en altdus met een voorstel komen voor een redelijke vergoeding.
Nachtwaker Sinds de vestiging van de 'Dolerende Kerk' in Voorburg moet nachtwaker Veerman op
zondag twee maal in die buurt surveilleren en bovendien wordt de goede man nogal
eens voor extra diensten ingezet. De burgemeester vindt het daarom nodig om -buiten
de agenda om- een voorstel te doen om daarom de jaarwedde van de nachtwaker met
ƒ 50,- te verhogen.

Vervolg van: 8 april 1890 blz.40-46
1173
Vervolg: Nachtwaker Op voorstel van het raadslid Hogendoorn wordt de behandeling van dit onderwerp naar
een volgende vergadering doorgeschoven.
Politieverordening De heer Van Citters vraagt of er bij de bouw en renovatie van panden aan de
Herenstraat voldoende aandacht is geschonken aan de toestand van de privaten. De
burgemester stelt hem echter op dit punt gerust.

24 mei 1890 blz.46-52
1174
Raadsleden De burgemeester herdenkt de onlangs overleden heer Johannes Oosterlaan.
Johannes Oosterlaan* (1822-1890), was landbouwer van beroep en raadslid van
Voorburg van 8 oktober 1863 tot 23 april 1890 en ook nog eens een jaar wethouder
van 1868 tot 1869. Hij was volgens de burgemeester een zeer bemind persoon en zal
door velen gemist worden.
Rooilijn Er wordt nog stevig gediscussieerd over de te bedingen vergoeding voor de welgeteld
3 m² grond die de heer Ligthelm bij zijn pand op de hoek van de Herenstraat en
Voorhofstraat wil voegen. De heer Van Citters wil ƒ 10,- per m² rekenen, maar dat
wordt te veel gevonden en weggestemd. De heer Savalle stelt voor om de 3 m² voor
een bedrag van ƒ 25,- af te staan. Ook daarover wordt gestemd. Het voorstel van
Savalle wordt met vier tegen een stem wordt goedgekeurd.
Nachtwaker Het in de vorige vergadering aan de orde gestelde voorstel de jaarwedde van de
nachtwaker te verhogen met ƒ 50,-- wordt weer aan de orde gesteld. De heer
Hogendoorn wil het helemaal van de hand wijzen omdat hij zeer ontevreden is over de
manier waarop nachtwaker Veerman ooit een proces verbaal heeft opgemaakt. Maar
de heer Hogendoorn wordt direct op de vingers getikt met de opmerking dat dit een
zaak is van het hoofd van de politie (= burgemeester) en dat hij zich daar niet mee
mag bemoeien. Maar als hij het dan per se wil weten: de persoon die verbaliseerd
werd heeft openlijk verzet gepleegd en de nachtwaker beledigd.
Dit wordt nu door 'justitie uitgezocht en zolang er nog geen uitspraak is gedaan, mag
zeker een raadslid daarop niet vooruit lopen. De voorzitter stelt daarentegen dat de
'dienstijver' van de betrokken persoon 'voorbeeldig is'. De heer Van Citters vindt èn de
voorgestelde verhoging van de jaarwedde te veel èn vindt bovendien dat het niet
aangaat om -telkens als er zich een nieuwe kerkelijke groepering aandient- dan maar
gelijk politietoezicht te vragen. Die kerkelijke groepering moet zelf maar orde op zaken
weten te stellen! Het raadslid Beijnen stelt nu voor om de nachtwaker een verhoging
en ƒ 35,-- toe te kennen en hem -evenals de andere politiebeambten- een jaarlijkse
gratificatie van ƒ 15,- toe te kennen. Dit voorstel wordt uiteindelijk met vijf tegen een
stem aangenomen.
Leges De voorzitter brengt een voorstel op tafel om voor de verrichtingen van de
secretariebeambten en die van de Burgerlijke Stand leges te heffen. Dit in navolging
van andere gemeenten, die dat al langer doen. Op die manier wordt er een bron van
inkomsten voor de gemeentegeschapen. Er is al een Verordening op schrift gesteld,
die nu artikelsgewijs wordt voorgelezen. Het bedrag voor een huwelijkssluiting op een
'buitengewone dag' wordt van ƒ 5,- naar ƒ 2,50 gebracht.

Vervolg van: 24 mei 1890 blz.46-52
1175
Vervolg: leges Een voorstel van de heer Veeneka om een bedrag van ƒ 2,50 aan extra leges te heffen
voor het begraven buiten de normale uren wordt weer ingetrokken, omdat een ander
raadslid bezwaren ziet in verband met een eventuele epidemie.
Geldlening Burgemeester en wethouders willen een bedrag van ƒ 2000,-- dat de gemeente
ontving als provinciale schadeloosstelling (vanwege de doorvaartverbetering in de
Vliet), aanwenden om een geldlening tegen 4% af te gaan lossen. De heer
Hogendoorn daarentegen zou dit geld liever willen besteden aan de bouw ('het
daarstellen') van een huis en schuur op de asstaal. Andere raadsleden merken verder
nog op dat het niet geoorloofd is overal te bouwen en zeker niet op korte afstand van
een begraafplaats, terwijl het bouwen vlakbij een asstaal ook niet al te gezond is. Weer
een ander raadslid wil het geld liever besteden aan de verbetering van de riolering. Na
stemming blijkt dat men de gelden voorlopig 'intact' wil laten en dat er een onderzoek
zal komen naar het bouwen van een schuur bij de begraafplaats en speciaal of de
beschikbare grond wel groot genoeg is voor een paard.
Raadhuis Voor het verven en behangen van de raadzaal is op de begroting een bedrag van
ƒ 200,-- uitgetrokken. Maar nu heeft de gemeenteopzichter M.A. de Zwart een plan
voorgelegd om op zes plaatsen op de muren van de raadzaal 'gezigten uit de
gemeente' te schilderen. Dit werk kan voor een bedrag van ƒ 250,- uitgevoerd worden.
Dat is voorwaar niet al te duur en bovendien is de naam van de schilder bekend. *
Bijkomend voordeel is dat de gemeente het telkenmale behangen in de toekomst kan
besparen. De raad besluit nu dit plan ten uitvoer te brengen.
Bruggen Op de Kerkbrug (in deze context steevast Voorburgse brug genoemd)
zijn destijds op verzoek van molenaar Baas latten aangebracht. Volgens het raadslid
Hogendoorn zijn deze latten levensgevaarlijk en moeten die er zo snel mogelijk weer
afgehaald worden, willen er geen ernstige ongelukken gebeuren. De voorzitter zegt toe
dat de latten er zonder bezwaar vanaf genomen kunnen worden als de raad zulks
noodzakelijk acht. Het raadslid Audier voegt er nog aan toe dat er gevaar op de brug
aanmerkelijk minder kan zijn als er 'rijvoering' (sic) op de weg wordt aangebracht. Men
besluit bij molenaar Baas 'en andere deskundigen' te gaan informeren en als er echt
een gevaarlijke situatie ontstaat, de latten dan te laten verwijderen.
* Gedateerd 18 september 1890 dient een zich decoratie-schilder noemende A. Terhell uit 's-Gravenhage bij het
edelachtbare gemeentebestuur van Voorburg een nota in van ƒ 250,- voor "Het schilderen van den Raadzaal op
het gemeentehuis te Voorburg. Waaronder wordt verstaan het plafond, de paneelen in de muuren en het staande
houtwerk in tinten". Noot B.D.

16 augustus 1890 blz.52-55
1176
Secretaris Tijdens de afwezigheid van de secretaris zal de secretarie-ambtenaar Van Mierop zijn
taken waarnemen.
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de heer G. de Groot zijn reeds voorlopig door het college
goedgekeurd. Formeel doet nu ook de raad dit en deelt dit besluit mee aan
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.
Zetters De raad doet een voordracht van vier personen (raadsleden) voor de opengevallen
plaats van twee zetters van de directe belastuingen. Dat zijn respectievelijk de heren
Van Everdingen en Savalle voor de 1e vacature en Savalle en Hogendoorn voor de 2e
vacature.
Bruggen Op de zogenoemde Voorburgse brug zijn latten aangebracht, die er zorg voor moeten
dragen dat het verkeer -vooral paarden en wagens- beter grip op het wegdek heeft.
Die latten zijn volgens sommige raadsleden gevaarlijk en bovendien zie je ze bijna
nergens meer toegepast op bruggen. Vooral de heer Hogendoorn vindt de latten
hoogst gevaarlijk. Zijn voorstel om de latten er af te -laten- halen haalt het niet. Met vijf
tegen één stem wordt zijn voorstel verworpen. De reden is dat men bang is dat dan de
brug te glad zou worden. Een voorstel van de heer Veenstra om een 'rijvoering' aan te
laten brengen, haalt het echter wel. Die zogenoemde rijvoering moet 3½ meter breed
zijn en 3½ cm. dik.
Urinoir Het urinoir loost blijkens een mededeling van de heer Hogendoorn niet op het
hoofdriool, maar op een zogenoemd zakputje. Hierin moet verandering komen. De
voorzitter zegt toe dat er zo spoedig mogelijk maatregelen genomen zullen worden.
Verlichting Volgens de heer Audier laat de verlichting van het Oosteinde te wensen over. De
voorzitter zegt daarop dat als de raad dieper in de buidel tast er dan minder klachten
over de verlichting zouden komen. Hij geeft de heer Audier in overweging zijn klacht
dan wel opmerking bij de eerstvolgende begrotingsbehandeling aan de orde te stellen.

30 augustus 1890 blz.55-57
Raadsleden De heer G. de Groot legt de vereiste eden af in handen van de voorzitter.
1177
Schutterij De begroting 1891 van de Rustende Schutterij van het 1e Baltaillon van Zuid-Holland
komt aan de orde. De inkomsten en de uitgaven worden tot een bedrag van ƒ 641,-
vastgesteld.

2 september 1890 blz.57-58
1178
Wethouder De heer L.C. Beijnen is aan de beurt om af te treden als wethouder, maar bij stemming
blijkt hij zes stemmen op zijn naam te hebben gekregen en een stem op naam van jhr.
E. van Citters. Na dank te hebben gezegd aan degenen die op hem hebben gestemd,
neemt hij de functie weer aan.
Begroting De gemeentebegroting 1891 ligt vanaf nu veertien dagen ter inzage en zal in de
eerstvolgende raadsvergadering behandeld worden.

31 oktober 1890 blz.58-64
1179
Dempen sloten Een aantal ingezetenen, wonend in de nabijheid van de sloot achter de Herenstraat,
maakt bezwaar tegen die sloot en vraagt van de gemeenteraad een beslissing de sloot
te dempen. Ze willen zelfs tegemoetkomen in de kosten. De briefschrijvers willen de
rente van de helft van het benodigde kapitaal te betalen. Dat betekent dat zij de rente
over ƒ 1.500,- willen voldoen. Het verzoek zal bij het betreffende punt van de begroting
nogmaals aan de orde komen.
Urinoir Een paar raadsleden maken opmerkingen over het urinoir en de afvoer van de daaruit
voortkomende stoffen. De gemeente heeft een "gestapelde put" en de bewoners
moeten een "beerput" aan -laten- leggen. Het hoogheemraadschap van Delfland
maakt echter bezwaar tegen beerputten. De heer Audier oppert echter, dat zolang er
geen bezwaren worden geuit over de toestand van het urinoir, die dan maar het beste
zo kan blijven gehandhaafd. Tot dat laatste besluit de raad.
Hoofdelijke Omslag Het kohier van de Hoofdelijke Omslag over 1890 wordt -na aftrek van afschrijvingen en
Begroting 1891:
'non valeurs'- vastgesteld op een bedrag van ± ƒ 2.100,--.
Raadhuis De post voor onderhoud van het raadhuis is vastgesteld op een bedrag van ƒ 582,--.
Een bedrag van ƒ 182,-- is jaarwedde; ƒ 300,-- is voor het buitenschilderwerk en
ƒ 100,--voor het schilderen van de gang . Voorts is er onder nummer 41 ƒ 100,--
uitgetrokken voor onder meer de aanschaf van vier stoelen. Dat is noodzakelijk omdat
de gemeenteraad met vier zetels is uitgebreid.

Vervolg van: 31 oktober 1890 blz.58-64
1180
Straten en pleinen Op een post met volgnummer 53 is een bedrag uitgetrokken van ƒ 600,--. ƒ 500,--
daarvan is bestemd voor de verdere bestrating van de Herenstraat en ƒ 100,- voor de
Schoolstraat. Voor de bestrating bij de Begraafplaats is een hoger bedrag uitgetrokken
dan het vorig jaar. Vroeger was het ƒ 465,- en nu is het ƒ 785,--. Dat houdt verband
met het uitbreken van de keien op het voorplein bij de begraafplaats en het
'macadamiseren' * van dat voorplein. Niet alle raadsleden zijn voor het aanbrengen
van 'macadam' en sommigen zien liever de keien, omdat daar nauwelijks naar hoeft te
worden omgekeken. Ze zien de uitgetrokken gelden liever aan iets anders, iets
nuttigers, besteed. Er is onder meer ook een bedrag van ƒ 120,-- uitgetrokken voor de
verhading van de weg naar de asstaal. Om de kosten daarvan zo laag mogelijk te laten
zijn, besluit de raad de keien uit de Schoolstraat en van het voorplein van de
begraafplaats voor die te verharden weg aan te wenden. Het voorplein van de
begraafplaats, alsmede de oprijlaan van die dodenakker moeten worden voorzien van
gele Belgische klinkers, waaroverheen grind of schelpen gestort moeten worden.
Straatverlichting De post voor de verlichting met lantaarns is met ƒ 200,-- verhoogd. Alhoewel het
raadslid Audier een tijd geleden om meer verlichting in de buitenwijken had gevraagd,
blijkt het nu bestemd te zijn voor meer verlichting in de kom van het dorp. Met name de
aanwezigheid van de tram en de trein en de daarmee gepaard gaande bedrijvigheid,
maakt het vooral op donkere zomeravonden gewenst dat er meer verlichting is. Na
stemming wordt het bedrag van ƒ 200,- gehandhaafd en zal naar bevind van zaken
gehandeld worden of er meer verlichting in de dorpskern of in de buitenwijken nodig is.
Dempen sloten De al hiervoor aangehaalde demping van een sloot achter de Herenstraat komt nu ter
sprake. De heer Hovgendoorn vindt een bedrag van ƒ 3.000,- voor dit wek rijkelijk
veel.Hij zou liever zien dat ook de eigenaren een bijdrage leveren. En de heer Spoor
moet maar voor zijn eigen sloot zorgen. Burgemeester en wethouders moeten het een
en ander nader uitwerken en contact opnemen met de eigenaren van de sloot. Maar
dat de sloot uiteindelijk gedempt moet worden: daarover is een ieder het wel eens.
Begroting 1891 De inkomsten en uitgaven van de begroting 1891 worden dan voorlopig vastgesteld op
een totaalbedrag van ƒ 23.619,895.
* 'macadamiseren' = is bepaalde verharding van wegen aanbrengen, bestaande uit granietkiezel of iets dergelijks.
Het is vernoemd naar een Schotse ingenieur John Loudon Mac Adam, die leefde van 1756 - 1836. (Uit: Prisma
Vreemde-woordenboek 1956)

1 december 1890 blz.65-66
1181
Koninklijk huis De voorzitter herdenkt in gloedvolle bewoordingen het overlijden van koning Willem
III.* Hij stelt voor een 'adres van rouwbeklag' te sturen naar Hare Majesteit de Koningin
Regentes en wil daartoe de beide oudste raadsleden inschakelen. De heer Beijnen
voelt zich echter niet geroepen tot deze taak en zo wordt -op voorstel van de heer Van
Citters- besloten het college deze opdracht uit te laten voeren. Het overlijden van
Koning Willem III was het enige agendapunt van deze vergadering van 1 december
1890.
* Koning Willem III werd in Brussel geboren in het jaar 1817 en kreeg toen de namen Alexander Paul Frederik
Lodewijk. Hij was de oudste zoon van koning Willem II en koningin Anna Pavlovna. Hij huwde in 1839 met de in
1818 te Stutgart geboren Sophia Frederika Mathilde, prinses van Wurtemberg. Het huwelijk tussen neef en nicht
was geen succes en in feite leefde het koninklijke echtpaar sedert 1851 gescheiden van elkaar. Koningin Sophie
overleed in 1877. Koning Willem III heeft kort na de dood van zijn vrouw een huwelijk aan willen gaan met een
Parijse operazangeres, maar verkreeg daartoe niet de noodzakelijke parlementaire goedkeuring. Hij huwde in 1879
met prinses Emma van Waldeck-Pyrmont. De laatste drie jaren van zijn leven was Koningin Emma al regentes voor
haar echtgenoot en daarna nog acht jaar voor haar dochter, de latere koningin Wilhelmina. Op politiek terrein heeft
Willem zich heftig verzet tegen de gevolgen van Thorbeckes grondwetswijiziging van 1848. In 1853 sloot hij zich
openlijk aan bij de zogenoemde Aprilbeweging, een actiegroep van conservatieve protestanten die de
grondwettelijke vrijheid van godsdienst wilde besnoeien. In 1866 raakte Willem nog verstrikt in de gecompliceerde
Luxemburgse kwestie. Hierbij werd het Groothertogdom in feite een pion in het schaakspel tussen Duitsland en
Frankrijk. De kabinetten waren nadien ook niet meer afhankelijk van de koninklijke steun, maar van de steun van
het parlement. Uit het huwelijk tussen Willem III en Koningin Sophie kwamen drie zoons, Willem † 1879, Maurits †
1850 en Alexander † 1884. Uit het huwelijk van Willem III met Koningin Emma kwam een dochter voort, de in 1880
geboren prinses Wilhelmina. Met het overlijden van Willem III stierf het Huis van Oranje, althans in mannelijke lijn,
uit.

20 januari 1891 blz.66-70
1182
Secretaris Wegens 'ongesteldheid' van de secretaris, de heer Van Hasselt hebben burgemeester
en wethouders de 'ambtenaar ter secretarie' als zodanig aangewezen, de heer W.A.L
van Mierop.
Nieuwjaarswensen De voorzitter spreekt de gebruikelijke nieuwjaarswensen uit aan het adres van de
raadsleden en hun gezinnen en wenst met name de gemeentesecretaris beterschap.
Commissie toezicht Ene heer J. van Reijerdam vraagt middels een brief om eervol ontslag
Middelbaar onderwijs als lid van de Commissie van Toezicht op het Middelbaar Onderwijs. De heer
Reijerdam krijgt dit eervol ontslag en in zijn plaats wordt met zes stemmen de heer
G.Gesner van der Voort gekozen. Zijn benoeming zal hem schriftelijk worden
medegedeeld.
Dempen sloten De heer D.J. Klink cum suis vragen in een verzoekschrift om demping van de sloot die
parallel loopt aan de Herenstraat. Deze vraag is al eerder in de raadsvergadering aan
de orde geweest en toen in handen gesteld van het college van burgemeester en
wethouders. Het college heeft inmiddels het nodig werk verricht en is er ten zeerste
van overtuigd dat eindelijk eens tot demping van de beruchte sloot moet worden
overgegaan. De verzoekers en met name de meest belanghebbende, de heer M.W.
Spoor, is bereid het benodigde bedrag ad ƒ 3.000,-- tegen een rente van 3% aan de
gemeente te lenen. Het college heeft echter berekend dat het gehele werk, het
dempen van de sloot, inclusief het aanleggen van een omrasterd pad, lopend naar de
Laan van Nieuw Oosteinde, totaal ƒ 4.450,- zou kosten. Diverse raadsleden komen
dan ook nog met hun specifieke wensen, zoals 'gestapelde putten' in plaats van
beerputten enzovoorts. Uiteindelijk wordt het college van burgemeester en wethouders
uitgenodigd een concept-overeenkomst op te gaan stellen met de heer M.W. Spoor en
de overige eigenaren (zestien in totaal). In een volgende vergadering zal er dan een
beslissing worden genomen.
Hoofdelijke omslag Een aantal inwoners heeft bezwaar ingediend tegen de hoogte van de heffing van de
hoofdelijke omslag. Na bestudering van de bezwaren besluit de raad de gevraagde
afschrijving van die belasting te verlenen.
Straten en pleinen De burgemeester krijgt van de raad een compliment voor de wijze waarop de straten
sneeuwvrij worden gemaakt. De burgemeester heeft werkelozen ingeschakeld voor
deze klus. Wel moet er op gelet worden dat de sneeuw niet helemaal van de keien
wordt weggeveegd, omdat dat gevaarlijk voor de paarden kan zijn.

Vervolg van: 20 januari 1891 blz.66-70
1183
Sloten Het is de heer Van Citters opgevallen dat de duiker aan de Huygensstraat, die een
verbinding vormt met de sloot aan de Laan van Nieuw Oosteinde, telkens open staat.
Destijds is er de afspraak gemaakt dat de duiker alleen maar open zou staan als er
gemalen werd. De heer Van Citters wordt bedankt voor zijn opmerkzaamheid; de
gemeenteopzichter zal er naar moeten gaan kijken en maatregelen nemen.

14 mei 1891 blz.71-73
1184
Wethouder De voorzitter herdenkt met enkele woorden de heer Leonardus Cornelis Beijnen die op
7 april 1891 is overleden. De heer Beijnen werd 64 jaar oud en was vanaf 1869 tot
1875 en van 1876 tot 1891 wethouder van Voorburg. De voorzitter bedankt, namens
de weduwe, de raadsleden voor de belangstelling en de laatste eer die zij aan het
overleden raadslid hebben betoond.
Gemeentewerken Een zekere heer Elsevier, onderaannemer, heeft klachten over de aannemer van
gemeentewerken de heer P.A. Spoor. De gemeente heeft echter slechts van doen met
de aannemer en het staat de aannemer vrij om eventueel bepaalde werken in handen
te geven van onderaannemers. Als de heer Elsevier dus klachten heeft moet hij niet bij
de gemeente zijn maar bij de aannemer zelf.
Zetters Door het overlijden van de heer T.J.M. van Everdingen moet er worden voorzien in de
vacature van zetter. Als 1e kandidaat wordt de heer I.P. Baas op de voordracht
geplaatst en op de 2e plaats de naam van de heer I.Q. Westen. De commissaris des
konings moet beslissen.
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de heer I.C. Mulder worden onderzocht en in orde bevonden.
Hij krijgt een schriftelijke mededeling dat hij tot de raad is toegelaten.
Hoofdelijke Omslag Het percentage van de Hoofdelijke Omslag wordt -rekening houdend met de begroting
van het komend jaar- vastgesteld op 37/100.

4 juni 1891 blz.73-76
1185
Zetters De in de vorige vergadering coorgedragen nieuwe zetter voor de hoofdelijke omslag,
de heer I.P.Baas, neemt zijn benoeming aan.
Raadsleden De heer I.C. Mulder legt de gebruikelijke eden af en wordt als raadslid geïntroduceerd.
Wethouder Ter opvulling van de vacature, ontstaan door het overlijden van de heer Beijnen, wordt
een stemming gehouden tot benoeming van een nieuwe wethouder. Er zijn niet minder
dan zes stemmingen nodig om tot de aanwijzing van een nieuwe wethouder te komen.
Het verloop is aldus:
1e stemming: Veeneka 2; Mulder 2; Hoogendoorn 1; Van Citters 1.
2e stemming: idem als eerste.
3e stemming: Veeneka 2; Mulder 2; blanco 2.
4e stemming: idem als de 3e stemming.
Loterij tussen Veeneka en Mulder. Het lot wijst Veeneka aan, maar die weigert de
benoeming te aanvaarden.
5e stemming: Mulder 2; Van Citters 2; Hoogendoorn 1 en blanco 1.
6e stemming: Van Citters 4 en Mulder 2.
Van Citters is weliswaar nu benoemd, maar is zelf niet ter vergadering aanwezig om
met de benoeming zijn instemming te betuigen.
Ambtenaar van de Door het overlijden van de Beijnen is ook de functie van ambtenaar
Burgerlijke Stand van de burgerlijke stand open komen vallen. Ook hierbij verlopen de stemmingen
moeizaam. Bij de eerste stemming verkrijgt de heer Veeneka 4 stemmen en Van
Citters 2. De heer Veeneka weigert echter de benoeming te aanvaarden en dus wordt
er weer een nieuwe stemming gehouden. Nu krijgt de heer Van Citters 3 stemmen, de
heer Audier 2 en de heer Mulder 1 stem. Weer geen volstrekte meerderheid. De derde
stemming gaat tussen de heren Van Citters en Audier. Nu krijgt de heer Van Citters 5
stemmen en de heer Audier 1 stem. De heer Van Citters is echter niet op de
vergadering aanwezig en dus moet afgewcht worden of hij deze benoeming
aanvaarden zal, ja of neen.

13 juni 1891 blz.76-78
1186
Wethouder Omdat de heer Van Citters bedankt heeft voor de eer wethouder te worden, moeten er
weer nieuwe stemmingen plaats vinden. Ook nu weer gaan de stemmingen moeizaam.
Het verloop is als volgt:
1e stemming: Mulder 2; Hogendoorn 2; Audier 2.
2e stemming: Mulder 4; Hogendoorn 1; Audier 1; de Groot 1.
De heer Mulder maakt nog wel de nodige bezwaren tegen het aannemen van de
functie omdat hij zelf ook een drukke werkkring heeft, naar hij beweert. Uiteindelijk legt
hij zich toch bij de aanwijzing van de meerderheid van de raad neer en neemt de
benoeming aan.
Amtenaar van de Aangezien de heer Van Citters ook voor de functie van ambtenaar
Burgerlijke Stand van de burgerlijke stand heeft bedankt, moet ook voor die functie een herstemming
plaats vinden. Bij de herstemming worden er vier stemmen uitgebracht op naam van
de heer Audier en drie op die van de heer Mulder. De heer Audier maakt echter
bezwaren vanwege het feit dat hij 's morgens doorgaans van huis is en omdat er een
aantal raadsleden het wenselijk vinden dat er in de kom van het dorp altijd een
ambtenaar van de burgelijke stand aanwezig is. Nadat hij echter heeft verklaard dat hij
's middags wel bijna altijd aanwezig is, besluit hij toch de benoeming aan te nemen.
Asstaal De heer Van Citters vestigt er nogmaals de aandacht op dat eindelijk de weg naar de
asstaal verbeterd moet worden. Als straks de provincie de vaart achter de asstaal gaat
laten verbreden, hoe moet dan het vervoer over water geschieden? En hoe moet het
vervoer van het huisvuil dan plaats hebben? Van Citters dringt er bijzonder op aan dat
het gemeentebestuur nu eindelijk maatregelen gaat nemen en bovendien dat zijn
opmerkingen duidelijk in de raadsnotulen zullen worden vermeld.

15 augustus 1891 blz.79-80
1187
Secretaris Aangezien de gemeentesecretaris, de heer Van Hasselt, enige tijd afwezig zal zijn,
wordt zijn functie waargenomen door de ambtenaar ter secretarie de heer W.A.L. van
Mierop.
Hoofdelijke Omslag Op de Verordening betreffende het percentage van de Hoofdelijke Omslag is de
Koninklijke goedkeuring verkregen.
Geloofsbrieven De voorzitter vraagt om formele redenen aan het lid Hogendoorn de vergadering voor
enige ogenblikken te willen verlaten. Het college van burgemeester en wethouders
heeft voorlopig de geloofsbrieven van de heer Hogendoorn onderzocht en in orde
bevonden. Hierna kan de heer Hogendoorn weer zijn plaats innemen. Daarna worden
ook de geloofsbrieven onderzocht van de heren: P. Veeneka, J. Hooijmans Mzn., L.
Baas, M.W.L. van Alphen sr.en M.J. Doppenberg. Zij zijn formeel toegelaten als
raadsleden en van hun toelating zal mededeling worden gedaan aan Gedeputeerde
Staten.
Straten Het raadslid De Groot merkt op dat de bestrating ter hoogte van de Algemene
Begraafplaats op de Achterweg zeer veel te wensen over laat. De voorzitter zegt dat hij
hierover contact zal opnemen met de directeur van de
IJsselstoomtramwegmaatschappij.
Straatverlichting De heer Hogendoorn wil aandacht voor de straatverlichting en met name dat de
lantaarns die buiten de bebouwde kom, tussen de bomen staan, met één arm over de
helft van het voetpad heen zouden hellen. Dit punt zal in de eerstvolgende vergadering
van het college van burgemeester en wethouders ter sprake worden gebracht.

29 augustus 1891 blz.81-82
Gemeentebegroting De gemeentebegroting ligt gedurende veertien dagen ter inzage en zal
1892 dan in de raad behandeld worden
Gemeenterekening De gemeenterekening wordt voorlopig vastgesteld met een batig saldo
1890 van ƒ 1.043,035
1188
Schutterij De begroting 1892 van de Rustende Schutterij 1e Bataillon wordt zowel wat inkomsten
als uitgaven betreft vastgesteld op een bedrag van ƒ 641,--.
Begraafplaats De heer Audier maakt melding van het feit dat er in de heg tussen de Algemene
Begraafplaats en het terrein van de Lawntennisclub een groot gat zit. De voorzitter
zegt toe dat daar spoedig iets ter verbetering aan zal worden gedaan.
Raadsleden De voorzitter besluit de vergadering met de mededeling dat dit de laatste keer is dat de
gemeenteraad van Voortburg met zeven raadsleden vergadert. In de toekomst -na de
gehouden verkiezingen- zullen dat er elf zijn.

1 september 1891 blz.82-83
1189
Raadsleden De twee zittende maar herkozen raadsleden, de heren L.C.- Hogendoorn en
P.Veeneka leggen opnieuw de voorgeschreven eden af. Vervolgens krijgen de heren
G. de Groot en I.-C. Mulder van de voorzitter het verzoek de vier nieuw gekozen
raadsleden de vergadering binnen te leiden. Deze vier zijn: de heren I. Hooijmans
Azn., M.W.L. van Alphen, L. Baas en M.I. Doppenberg. Zij leggen de eed op de
Grondwet en die op de Gemeentewet af in handen van de voozitter. Daarna spreekt de
voorzitter de vergadering toe. Allereerst worden twee oude bekenden verwelkomt, de
heren Hogendoorn en Veeneka, terwijl de voorzitter voorts de nieuwkomers een
vruchtbare werkkring toewenst, hoopt hij dat de prettige geest in de
raadsvergaderingen zal mogen blijven heersen. Na deze toespraak tekenen de nieuwe
raadsleden de presentielijst en nemen hun plaats in.

20 oktober 1891 blz.84-90
Gemeenterekening Gedeputeerde staten hebben de gemeenterekening over het jaar 1890 goedgekeurd.
1190
Schutterij Gedeputeerde staten hebben eveneens de begroting 1892 van de Rustende Schutterij
'gearresteerd'.
Reglement van orde Binnenkort komt er een herzien reglement van orde. Uit de notulen valt op te maken
dat de voornaamste reden om het reglement te herzien is... dat er geen exemplaren
meer van voorhanden zijn.
Dempen sloten Het dempen van de sloot achter de Herenstraat komt wederom aan de orde. Het blijkt
dat iedere belanghebbende bereid is een bijdrage te leveren, op één na. De
belanghebbende stellen wel nog enige voorwaarden voor wat betreft het aan te leggen
pad en het verschillende belang dat iedere belanghebbende daarbij zal hebben. De
heer Hogendoorn vindt dat als de belanghebbende onvoldoende medewerking
verlenen dat dan de sloot maar weer als vanouds door het Hoogheemraadschap van
Delfland moet worden geschouwd. Het merendeel van de raad vindt echter dat dit
middel niet werkt. De heer Hogendoorn maakt van zijn opmerking een serieus voorstel,
dat echter met tien tegen één stem wordt weggestemd. Dan komt vervolgens het
voorstel van het College in stemming. Dat voorstel wordt met negen tegen twee
stemmen aangenomen. Het voorstel houdt in dat de sloot voor rekening van de
gemeente geheel wordt gedempt en dat degenen die een uitpad op het aan te leggen
voetpad willen, daarvoor jaarlijks een recognitierecht gaan betalen van ƒ 4,--. Het
gehele project kost ƒ 4.500,-- en zal worden gefinancierd uit een door de heer M.W.
Spoor aangeboden lening tegen een rente van 3%. De heer Spoor moet daarenboven
ƒ 1,-- per jaar betalen voor elk aan het riool aangesloten pand. De afrasteringen
daarentegen blijven, wat het onderhoud betreft, voor rekening van de respectievelijke
eigenaars.
Aftreden Omdat nu de raad met niet minder dan vier leden is uitgebreid, moet er een nieuw
rooster van periodiek aftreden worden opgesteld. Al bij al zijn in 1893 de heren Van
Citters, Savalle en De Groot aan de beurt van aftreden; in 1895 zijn dat de heren
Audier, Mulder, Hooijmans en Doppenberg en ten slotte in 1897 de heren Hogendoorn,
Veeneka, Baas en Van Alphen.
Begroting Alvorens met de begrotingsbehandeling te beginnen, stelt de voorzitter voor eerst even
een besloten vergadering te beleggen. De heer Van Citters wil dat, ter wille van de
bezoekers van de publieke tribune naar het eind van de vergadering verzetten, maar
de voorzitter vindt dat het nu moet gebeuren.

BESLOTEN VERGADERING va n 20 oktober 1891
Aankoop Het pand van de familie Beijnen, direct grenzend aan het Gemeentehuis, is te
1191
onroerend goed koop. In de vergadering van Burgemeester en wethouders is dit al aan de orde
geweest en nu wordt de mening van de gemeenteraad gevraagd. Dit pand aankopen
zou betekenen dat de openbare school beter bereikbaar wordt en bovendien kan er
een beter arrestantenlokaal ingericht worden, hetgeen hoognodig is. Bovendien komt
er nog een bovenwoning bij, waarvoor een jaarlijkse huur van ƒ 200,-- gevraagd kan
worden. In eerste instantie wordt men het niet eens over het geschatte bedrag van dit
pand en bovendien is men van mening dat het pand er niet al te best aan toe is en -als
het dan al aan het gemeentehuis toegevoegd zou kunnen worden- tot de grond toe
afgebroken zal moeten worden. Behalve dit pand is er echter nog een pand in de
directe omgeving van het gemeentehuis te koop, namelijk die van de familie Van
Dongen. Veel raadsleden geven de voorkeur aan dit pand boven die van de familie
Beijnen. Uiteindelijk krijgt het college van burgemeester en wethouders van de raad de
machtiging stappen te nemen om te bekijken of het pand van de heer Van Dongen niet
aan te kopen is. In een volgende vergadering kan dat eventueel hierop worden terug
gekomen.
Nu gaat de raad weer verder in een openbare vergadering

Vervolg van: 20 oktober 1891 blz.84-90
Begroting 1892
1192
Presentiegelden In de begroting wordt het presentiegeld voor de vergaderingen van de leden van de
gemeenteraad verhoogd van ƒ 40,-- naar ƒ 80,--. De heer Van Alphen stelt voor om -
op grond van de een of andere resolutie van 28 september 1852- het presentiegeld
zelfs op ƒ 85,-- te brengen. Dit voorstel wordt echter met tien tegen één stem
verworpen.
Straatverlichting Er is een bedrag van ƒ 150,- uitgetrokken voor aanpassing en verbetering van de
straatverlichting. Dit mede op grond van een eerdere opmerking van de heer
Hoogendoorn, die vond dat de lantaarnpalen die tussen bomen staan een arm
moesten krijgen, die tot op de helft van het naastgelegen voetpad moest reiken. Om
dat bij alle daarvoor in aanmerking komende lantaarnpalen mogelijk te maken wordt dit
bedrag uitgetrokken.
Drinkwater De inspecteur van de Volksgezondheid heeft op een aantal plaatsen een onderzoek
ingesteld naar de kwaliteit van het drinkwater. Zij bevindingen waren niet onverdeeld
gunstig en bevatte de aanbeveling om een zogenoemde Norton-pomp aan te schaffen.
Kosten: ƒ 300,--. De heren Van Citters en Veeneka steunen de aanbeveling van de
inspecteur, maar zien liever een welwaterpomp aangeschaft en het urinoir bij de Oude
kerk verplaatst. Dat maakt overigens voor de kosten niets uit. De post blijft dan ook
voor dit bedrag gewoon staan.

Verder vervolg van: 20 oktober 1891 blz.84-90
1193
Leges Er is een bedrag van ƒ 100,-- uitgetrokken voor de aanschaf van een brandkast om
Begroting 1892
daarin de opbrengsten van de leges van de Burgerlijke Stand in op te bergen. Deze
post ontmoet geen tegenstand.
Drinkwater Om het onderzoek naar de kwaliteit van het drinkwater periodiek te laten plaatsvinden
wordt pro memorie een bedrag van ƒ 100,-- uitgetrokken.
Waterafvoer Volgens het raadslid Hooijmans is de waterafvoer in het Westeinde ter hoogte van de
panden van Van der Ham en Vriese niet goed. Van Citters beweert dat hier vroeger
een buis had gelegen om de afvoer te regelen. Hoe dan ook de toestand moet
verbeteren en daarom zal ter plaatse een onderzoek worden ingesteld.

30 oktober 1891 blz.91-93
1194
Secretaris Omdat de gemeentesecretaris tijdelijk afwezig is vraagt de voorzitter aan de heer
Doppenberg om zijn taak waar te willen nemen, waarin hij toestemt.
De voorzitter stelt nu voor in een geheime vergadering verder te gaan.
Van deze 'geheime vergadering' zijn geen notulen gemaakt. In het afzonderlijke deel
'Notulen geheime vergadering 1871-1918 blijkt na de vergadering van 20 oktober 1891
een bladzijde uit het notulenboek te zijn gesneden!
Vroedvrouw Het raadlid Van Alphen vraagt de voorzitter om de kwestie van de vroedvrouw
Mejuffrouw Schouw aan de orde te stellen. Mejuffrouw Schouw zou zich 'onbetamelijke
uitdrukkingen' veroorloven, vooral tegen mensen die voor haar hulp niet konden
betalen, maar een briefje van onvermogen konden laten zien. Juffrouw Schouw vindt
blijkbaar dat er de laatste tijd te gemakkelijk briefjes van onvermogen worden
uitgereikt, zelfs aan lieden, die het naar haar mening best wel kunnen betalen. Er zou
zelfs een politieman rond gegaan zijn om mensen aan te zetten een briefje van
onvermogen bij de de burgemeester af te gaan halen. De burgemeester zegt dat hem
niets bekend is over de rondgaande politieman en dat er geen acht maar zes briefjes
van onvermogen zijn afgegeven. Bovendien vindt hij dat het niet aan het oordeel van
Mejuffrouw Schouw is om uit te maken wie wel en wie niet voor een bewijs van
onvermogen in aanmerking komt. Er zijn echter nog meer klachten tegen de
vroedvrouw ingekomen, zelfs een paar schriftelijke. Die pleiten er zelfs voor om aan de
vroedvrouw ontslag aan te zeggen.Het raadslid Van Citters zou de instructie van de
vroedvrouw willen wijzigingen en bovendien een maximum van 13 aan willen brengen
voor het afgeven van bewijzen van onvermogen. Vooral tegen dat laatste ageert de
burgemeester fel. Hij wil zich niet in zijn handelwijze laten beperken. Hij wil een bewijs
van onvermogen kunnen afgeven aan een ieder, die daar -naar zijn mening- voor in
aanmerking komt. Uiteindelijk wordt nog een wijziging in de instructie van de
vroedvrouw aangebracht in die zin, dat , indien iemand die de kraamhulp van de
vroedvrouw behoeft en een bedrag van ƒ 5,- kan bijdragen, dat de vroedvrouw
daarmede dan tevreden moet zijn. De heer Van Citters vindt zelfs dat bedrag van ƒ 5,--
nog te veel en wil er ƒ 3,-- van maken. Maar daarin krijgt hij niet zijn zin.

21 november 1891 blz.94-98
Aankoop Zoals in de vorige vergadering afgesproken hebben burgemeester en
1195
onroerend goed wethouders de opdracht uitgevoerd om te bekijken of er mogelijkheden zijn het huis
van de familie C. van Dongen aan te kopen voor de gemeente. Het pand, kadastraal
bekend gemeente Voorburg, sectie E 1185 kan worden aangekocht voor een bedrag
van ƒ 3.500,--. De aankoop dient te geschieden op 1 december aanstaande. De
gemeenteopzichter krijgt de opdracht een bestek en tekening in te dienen in verband
met de toekomstige bestemming Die bestemming is onder meer arrestantenlokaal en
politiebureau.
Geldlening Om de aankoop van het pand van C. van Dongen te kunnen financieren besluit de
gemeenteraad een lening aan te gaan ten bedrage van ƒ 4.000,-- bij de Maatschappij
voor Gemeentecrediet te Amsterdam. Men heeft daar de keus de lening af te lossen in
een periode van 5, 10 of 15 jaar. Inclusief de aflossing kost dat de gemeente jaarlijks
ƒ 898,60, ƒ 493,20 of ƒ 360,--. De raad kiest uiteindelijk voor de middelste mogelijkheid
oftewel ƒ 493,20 per jaar. Op een vraag of men aan 10 jaar gebonden is en of
vervroegde aflossing mogelijk is, antwoordt de voorzitter dat men aan de tien jaar
gebonden is, maar dat becijferd is dat het weinig of geen verschil maakt, indien de
lening -na vervroegde aflossing- tegen 4% zou worden aangegaan.
Aankoop Het raadslid I.C. Mulder stelt nog een paar vragen naar aanleiding
onroerend goed van het verhandelde in de geheime raadsvergaderingvan 10 oktober 1891(?). De heer
Mulder heeft de notulen van die geheime raadsvergadering gelezen (hij was er zelf niet
bij) en toen is hem gebleken dat een deskundige ten tonele is gevoerd, die het de
vergadering afraadde om het pand direct naast de secretarie aan te kopen. Dit pand
zou bouwvallig en in ieder geval van slechte kwaliteit zijn. De heer Mulder heeft echter
twee deskundigen achter de hand, die verklaren dat daaar niets van aan is.Bovendien
is hij van mening dat aankoop van dat pand ook financieel beter voor de gemeente zou
zijn. Spreker beseft dat gedane zaken geen keer meer nemen en dat de aankoop van
het pand van C. van Dongen nu al haar beslag heeft gekregen. Hij memoreert echter
dit feit om enerzijds te waarschuwen niet te snel blind te varen op de mening van een
deskundige en anderzijds te voorkomen dat er een precedent (hier 'antecedent'
genoemd)gesteld zou worden. De heer Savalle brengt dan ten overvloede nog in het
midden dat de opdracht tot de aankoop van het huis van C. van Dongen geen besluit
was van het college van burgemeeser en wethouders, maar dat het een opdracht van
de raad aan het college was.

Vervolg van: 21 november 1891 blz.94-98
1196
Postkantoor De minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid vraagt of de gemeente bereid is het
gedeelte van het raadhuis, thans in gebruik als Post- en Telegraafkantoor, weer voor
vijf jaar te willen verhuren aan het rijk. De minister dringt er daarbij wel op aan om de
tuin weer tot aan de Buurtsloot te laten lopen en de bergplaats weer in gebruik te
geven aan de bewoners/beheerders van het Postkantoor.

28 januari 1892 blz.98-104
1197
Nieuwjaarswensen De burgemeester biedt de raadsleden en de secretaris met hun families zijn beste
wensen aan voor het komende nieuwe jaar.
Raadslid De heer E. van Citters gaat de gemeente verlaten en biedt daarom zijn ontslag aan als
gemeenteraadslid. De raad, bij monde van de voorzitter, spijt het zeer dat Van Citters
de raad moet gaan verlaten. De raad respecteert uiteraard zijn motieven, maar hoopt
toch dat Van Citters, zolang er in de nu ontstane vacature nog niet is voorzien, de heer
Van Citters zo lang zal willen waarnemen.
Onderwijzer De heer Ph. A. Broekhuysen, onderwijzer aan de openbare lagere school, biedt zijn
ontslag aan in verband met zijn benoeming als onderwijzer te Amsterdam.
Asman De as- en vuilnisman vraagt om verhoging van zijn jaarwedde. Hij heeft daartoe
gegronde redenen, vinden zowel hijzelf als burgemeester en wethouders. Eerstens kan
hij de as en het vuilnis nu niet zo gemakkelijk meer verkopen aan schippers, omdat hij
nu niet meer aan de Trekvliet zijn asstaal heeft. En ten tweede is het oud papier veel
minder waard geworden. Het voorstel is hem een verhoging van ƒ 50,-- per jaar
oftewel ƒ 1,- per week te geven. De raadsleden Veeneka en Hooijmans vinden dat
echter te weinig en stellen voor hem het dubbele, oftewel ƒ 100,- per jaar of ƒ 2,- per
week toe te kennen. Met dit voorstel kunnen ook burgemeester en wethouders zich
verenigen en zodoende krijgt de heer G. van Suffelen er met ingang van 1 januari
ƒ 100,-- bij. Niet duidelijk is of dat 'met ingang van 1 januari' met terugwerkende kracht
slaat op 1 januari 1892, of dat hij nog een jaar moet wachten tot 1 januari 1893.
Politieverordening Daartoe aangespoord door ervaringen uit de praktijk stellen burgemeester en
wethouders voor om de Algemene Politieverordening aan te passen. Het gaat dan met
name om bouwvallige gebouwen, muren, heiningen, stoepen, mestputten, beerputten,
riolen, schoorstenen of schoorpijpen. Zodra deze objecten geheel of gedeeltelijk
bouwvallig zijn, kunnen burgemeester en wethouders de eigenaren daarvan
aanschrijven. De eigenaren daarvan zijn dan gehouden om binnen een gestelde
termijn, die objecten te -laten- herstellen of te -doen- slopen. Voldoet men hieraan niet,
dan riskeert men een boete van ten hoogste ƒ 25,- of een gevangenisstraf van ten
hoogste zes dagen. Ook komt er een bepaling dat het verboden is om op de
voetpaden met rij- of voertuigen te rijden. En dat geldt dan tevens voor kruiwagens en
fietsen. Uiteraard is ook hier een sanctie in geld of hechtenis gesteld.
Aankoop onroerend De gemeenteopzichter heeft voor het aan te kopen pand aan de
goed Herenstraat plannen gemaakt. Maar burgemeester en wethouders willen dat er een
commissie wordt gevormd om die plannen verder uit te werken.

Vervolg van: 28 januari 1892 blz.98-104
Vervolg van:
Aankoop onroerend In die commissie zouden dan drie raadsleden zitting moeten nemen,
1198
goed te weten de heren Audier, Baas en Hogendoorn. Zij verklaren zich bereid dit mandaat
aan te nemen. De heer Mulder wil het mandaat graag uitgebreid zien. Hij wil namelijk
het bewuste pand verhuren omdat de kosten van de verbouw naar zijn mening beslist
zullen tegenvallen. Voorts wil hij dat de commissieleden overleg gaan plegen met de
eigenaar van het pand naast het gemeentehuis. Er moet namelijk een betere toegang
komen naar het erf achter het gemeentehuis. Dit ten gerieve van het gemeentehuis en
postkantoor en uiteraard ook de school. Voorts wil hij ruimte om achter het
gemeentehuis enige arrestantencellen te laten bouwen. De heer Van Citters verklaart
zich pertinent tegenstander van het plan om daar ter plekke arrestantencellen te laten
bouwen. Dit zou alleen maar mistoestanden opleveren. Van Citters vindt het bovendien
meer een taak van burgemeester en wethouders om te onderhandelen over een betere
toegangsweg achter het gemeentehuis naar de school. Bij de stemming blijkt dat er
voor het voorstel van de heer Mulder geen meerderheid te verkrijgen is en zijn voorstel
wordt dan ook met 8 tegen 3 stemmen verworpen. Het oorspronkelijke voorstel van
burgemeester en wethouders wordt nu ongewijzigd aanvaard.
Raadslid De heer Van Citters, voor de laatste keer aanwezig bij een raadsvergadering, dankt de
voorzitter voor de vriendelijke woorden die hij bij het begin van de vergadering aan zijn
adres heeft gericht. Hij dankt nu ook de aanwezige raadsleden voor de
vriendschappelijke verstandhouding die hij al die jaren van zijn collegae heeft mogen
ondervinden.

22 februari 1892 blz.104-108
1199
Politieverordening Provinciale Staten hebben een aanmerking gemaakt over de wijziging van de
Algemene Politieverordening. Het gaat met name over de bepaling dat paarden en vee
niet over voetpaden mogen worden geleid. De gemeente mag een dergelijke bepaling
niet opnemen vanwege het feit dat een provinciaal reglement dat al regelt. En zoals
vanouds: de wetgeving van een lagere overheid moet wijken voor die van een hogere
overheid, tenminste als het hetzelfde onderwerp betreft. Uiteraard voldoet de raad
gehoorzaam aan deze provinciale opmerking en schrapt het deze zinsnede uit de
verordening.
Geldlening Er dient een kleine wijziging te worden aangebracht in de bepalingen omtrent de
geldlening van ƒ 4.000,- voor de aankoop van het pand van C. van Dongen aan de
Herenstraat. De Maatschappij voor Gemeentecrediet te Amsterdam heeft in haar
statuten de bepaling dat de halfjaarlijkse betalingen van rente en aflossing dienen
plaats te vinden per 1 april en per 1 oktober en niet zoals voorgesteld per 1 juni en 1
december.
Sloot achter Het dempen van de sloot achter de Herenstraat en het aanbrengen van
Herenstraat riolering zal spoedig beginnen. De laatste weigerachtige belanghebbenden zijn over de
streep getrokken. De notaris bereidt royement van de hypotheken voor.
Onderwijzer Het hoofd van de openbare lagere school, in samenspraak met de schoolopziener,
heeft een lijst opgesteld van kandidaten ter opvulling van de vacature Ph.A.
Broekhuysen. Het zijn de heren D. Bakker uit Rozenburg, J. van 't Hof uit Zuid-
Beijerland en P.J. Meijburg uit Monster. De drie candidaten hebben de voorgeschreven
proeflessen gegeven en zijn in het bezit van een gymnastiekaantekening. Met
algemene stemmen wordt gekozen voor de heer D. Bakker uit Rozenburg. Hij krijgt
een jaarwedde van ƒ 600,--.
Raadsvergaderingen De voorzitter waarschuwt de raadsleden dat van hetgeen er in geheime
raadsvergaderingen wordt besloten of beraadslaagd, niets mag uitlekken aan het
publiek. Volgens zijn zeggen is dat in het verleden nog wel eens mis gegaan.
Raadslid Omdat het nu toch wellicht de laatste raadsvergadering is, waar de heer Jhr. van
Citters bij aanwezig is, richt de voorzitter zich in een lange speech tot het scheidende
raadslid. Hij memoreert het feit dat velen, zowel binnen als buiten de raad, de heer Van
Citters maar node zien vertrekken. De heer Van Citters op zijn beurt dankt nogmaals
zijn mederaadsleden voor het in hem gestelde vertrouwen. Heel in het bijzonder dankt
hij voor de vriendschappelijke wijze waarop de raadsleden met elkaar om zijn gegaan
en dan met name op momenten, dat er verschil van mening bestond.

24 maart 1892 blz.109-111
1200
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de heer G. Henkes zijn reeds door burgemeester en
wethouders in orde bevonden en worden nu formeel aan de raad voorgehouden. De
raad besluit de heer G. Henkes als nieuw raadslid toe te laten.
Kiezerslijst De heer W.A. Mulder heeft schriftelijk gevraagd alsnog op de kiezerslijst te mogen
worden geplaatst. Zijn verzoek wordt in handen van het college van burgemeester en
wethouders gegeven.
Verpleging De voorzitter stelt aan de orde dat een inwoner van Voorburg langdurige verpleging
behoeft, waarvoor geen fondsen beschikbaar zijn. Het betreft 'een onecht kind door
vrouw Stevens in de gemeente achtergelaten'. De voorzitter stelt voor de
verplegingskosten van ƒ 100,-- per jaar gezamenlijk met het Hervormde Kerkbestuur te
dragen. Een raadslid maakt bezwaar en vindt de kosten best wel aan de hoge kant en
een flinke belasting voor de gemeente. Desalniettemin besluit de raad met algemene
stemmen om het kind voor rekening van de gemeente (ad ƒ 50,-) in een gesticht te
plaatsen.
Politie Nu het nachtelijk surveilleren van de politie is opgehouden, blijkt het aantal diefstallen
behoorlijk gestegen te zijn. De voorzitter stelt voor om deze politiesurveillance
minstens tot de maand mei voort te zetten en daarvoor de kosten ad ƒ 72,-- te willen
dragen.
Sloot achter Het lid Hooijmans interpelleert het college met de vraag of
Herenstraat burgemeester en wethouders hun bevoegdheden niet te buiten zijn gegaan met de
aanbesteding van de werken voor het dempen van de sloot achter de Herenstraat. De
voorzitter maakt de heer Hooijmans er echter op attent dat de raad uitdrukkelijk in een
vorige raadsvergadering heeft besloten om deze aangelegenheid in handen van het
college van burgemeester en wethouders te geven. Nadat gebleken was dat ook de
heer Hooijmans die notulen zelf mede heeft bekrachtigd, legt hij zich hierbij neer en
erkent hij, dat het college de perken van hun bevoegdheden niet hebben
overschreden.

7 april 1892 blz.109-111
1201
Secretaris Omdat de secretaris, de heer Van Hasselt, afwezig is, hebben burgemeester en
wethouders de heer Van Mierop, ambtenaar ter secretarie, in zijn plaats aangewezen.
Raadslid Het nieuwe raadslid G. Henkes wordt door de zittende raadsleden Hogendoorn en
Doppenberg binnengeleid en legt vervolgens in handen van de voorzitter de vereiste
eden af als raadslid. Daarop tekent hij de presentielijst en neemt zijn (raads)zetel in.
Kiezerslijst Het in de vorige vergadering reeds aangekondigde verzoek van de heer A.W. Mulder
om alsnog op de kiezerslijst geplaatst te mogen worden, komt aan de orde.
Burgemeester en wethouders hebben het verzoek onderzocht en zijn tot de conclusie
gekomen, dat de heer Mulder in feite terecht niet op de kiezerslijst mocht worden
geplaatst om de eenvoudige reden dat hij nog geen jaar in deze gemeente was
gevestigd. Maar omdat hij bij het sluiten van de kiezerslijst op 25 april al wel een jaar in
onze gemeente zal hebben gewoond en omdat hij de aanslag personele belasting
1890-1891 zonder pardon in Schiedam geheel heeft voldaan, mag hij alsnog op de
kiezerslijst worden geplaatst.
Volksgezondheid Volgens de voorzitter is er op de begroting voor 1892 een bedrag van ƒ 100,--
uitgetrokken voor het slaan van een welwaterpomp. De inspecteur van de
volksgezondheid heeft echter sterk gepleit voor het slaan van een zogenoemde
nortonpomp* in plaats van een welwaterpomp. Het raadslid Veeneka zou het
verstandig vinden om eerst het water afkomstig uit een welwaterpomp te gaan
controleren, alvorens over te gaan tot de zo bepleite nortonpomp. De heer Henkes
oppert dat er wellicht in het onlangs door de gemeente aangekochte pand een
welwaterpomp gevonden wordt, die voor dit doel gebruikt zou kunnen worden. (?). Het
komt niet tot een besluit of het moet zijn dat de besluitvorming aangehouden wordt
totdat het college een nader onderzoek zal hebben laten instellen.
Bouwverordening Het raadslid van Alphen vraagt of de eigenaar van Fonteijnenburg (hier geschreven als
Fontijnenburg) reeds is aangeschreven, vanwege de bouwvalligheid van zijn
eigendommen. Het college bevestigt dat daags na het van kracht worden van de
betreffende verordening de heer Tielens is aangeschreven en dat hij inmiddels de
nodige verbeteringen heeft aangebracht dan wel heeft laten aanbrengen.
Schouwen Het raadslid Hogendoorn vraagt wanneer er schouw gedreven gaat worden over de
wegen en voetpaden in de gemeente. Volgens het raadslid dient dat in april te
gebeuren. De voorzitter brengt naar voren dat het de gewoonte is om in de maand mei
schouw te drijven, maar dat er niets op tegen is om dat tijdstip te vervroegen. De
voorzitter zegt toe dat het nu eind april zal geschieden.
* Volgens het Koenen handwoordenboek (1977) is een nortonpomp een pomp op een buis ('nortonbuis') met spits
uitlopend, van gaatjes voorzien benedeneind, die in de grond wordt gedreven tot men
op de waterlaag stuit

10 juni 1892 blz.114-119
1202
Schippers De afdeling 's-Gravenhage van de Schippers Vereniging Schuttevaer vraagt in de Vliet
een plankier aan te mogen leggen voor het aanleggen van beurtschepen en
stoomboten.
Vroedvrouw De plaatselijke vroedvrouw vraagt om een betere regeling voor de haar toekomende
vergoeding voor bevallingen bij armlastigen.
Aankoop onroerend De in de vorige raadsvergadering ingestelde commissie ad hoc ter
goed bestudering van de plannen voor de inrichting van een pand in de Herenstraat als
arrestantenlokaal, brandspuithuis en wachthuis, brengen hun rapport uit. De heren
Audier, Baas en Hogendoorn hebben drie schetsplannen, waarvan de fraaiste ook de
meest kostbare is. De plannen variëren qua kosten van ƒ 6.800,- tot ƒ 5.500,-.
Desondanks hadden ze gehoopt dat ze van de architect ook voor het minder kostbare
plan wat meer details te krijgen. Op de vraag van de voorzitter waarom de commissie
dat niet aan de architect gevraagd had, komt het antwoord, dat zij dat wel degelijk
gedaan heeft maar dat ze van de architect "nimmer enige donnés* van hem heeft
ontvangen".
Na enige discussie wordt de
nadruk gelegd op het feit dat het hier in eerste instantie gaat om het interieur en niet zo
zeer om het exterieur. Twee plannen, A en B, worden nu aanbesteed, maar de raad
behoudt zich uitdrukkelijk zelf de gunning van het werk voor.
Nog meer aankoop van Het college heeft onderhandeld met het Hervormd Diaconiebestuur
onroerend goed om een stuk grond aan te kopen, teneinde een betere toegang tot
de school te kunnen verkrijgen. Men heeft bedragen geboden liggend tussen de
ƒ 800,-- en de ƒ 1.000,--, maar dit heeft niet tot resultaat geleid. De Kerkenraad heeft
immers verordonneerd, dat slechts dan gronden mogen worden afgestaan aan de
gemeente als daar compensatie van andere gronden tegenover staat. De gemeente
kan ook geen afstand van gronden doen om de eenvoudige reden dat zij nog een groot
financieel offer te wachten staat vanwege de aankoop van de woning van Mejuffrouw
van der Engh. In verband met deze kwestie brengt de voorzitter een brief ter tafel,
geschreven door het raadslid Van Alphen. In die brief opteert de heer Van Alphen voor
het instellen van een commissie ad hoc, met de bedoeling alsnog besprekingen aan te
knopen met het Hervormd Diaconiebestuur. De voorzitter verwijt eigenlijk de heer Van
Alphen dat hij voor zijn beurt spreekt, omdat hij zou moeten weten dat deze
aangelegenheid in handen is gesteld van het college van burgemeester en
wethouders.
* Het gebruik van het woordje 'donnés' is kennelijk ontleend aan het Franse werkwoord 'donner', dat weer van het
Latijnse 'donáre' = geven, komt. Volgens het Vreemde-woordenboek betekent het:'wat
gegeven is, het gegeven'.

Vervolg van: 10 juni 1892 blz.114-119
Vervolg van: Nog meer Hij zou het rapport van het college gewoon af moeten wachten. De heer
aankoop onroerend Van Alphen licht zijn brief echter toe met te stellen, dat er nu panden op
1203
goed die plek worden afgebroken. Nu is het dè gelegenheid om ter plekke te beoordelen wat
het verstandigst is. De heer Mulder valt zijn
collega-raadslid bij door te stellen, dat zich nu de gelegenheid voordoet en dat de heer
Van Alphen ongetwijfeld alleen het gemeentebelang
voor ogen heeft gestaan. Hierop besluit de raad over te gaan tot het instellen van een
commissie ad hoc, bestaande uit de heren Van Alphen, Baas en Hogendoorn.
Secretaris De gemeentesecretaris heeft om eervol ontslag gevraagd. Dat krijgt de heer I.I.D.G.
van Hasselt en wel met ingang van 15 juni. Direct aansluitend gaat de raad over tot het
benoemen van een nieuwe gemeentesecretaris. Op de voordracht van burgemeester
en wethouders komt een tweetal kandidaten voor, te weten de heer W.A.L. van Mierop,
ambtenaar ter secretarie , die al eerder de heer Van Hasselt heeft vervangen; voorts
de heer Jhr. F.J. Humalda van Eysinga uit 's-Gravenhage. Ook blijkt nog een zekere
heer M. van Heloma uit Ede te hebben gesolliciteerd Met algemene stemmen wordt
echter de heer Van Mierop als de nieuwe gemeentesecretaris gekozen.
Nadat nog enige ondergeschikte punten aan de orde zijn geweest, dankt de voorzitter
de heer Van Hasselt namens de raad voor al hetgeen hij gedurende 18 jaren voor de
gemeente heeft verricht. De heer Van Hasselt dankt op zijn beurt de raad voor de
medewerking en de vriendschap die hij in die afgelopen reeks van jaren heeft mogen
ondervinden. Voorts dankt hij nog voor het hem door het college geschonken
aandenken.

28 juli 1892 blz.119-124
1204
Secretaris De voorzitter neemt, zolang de nieuwe gemeentesecretaris nog niet is beëdigd, zijn
taak -met goedvinden van de raad- over.
Notulen Naar de mening van de heer Audier zijn zijn opmerkingen in de
voorgaande vergadering gedaan, niet geheel juist weergegeven. Hij heeft bedoeld de
bestekken en de tekeningen eerst in de raad in behandeling te nemen en dan pas de
aanbesteding te doen. De voorzitter zegt dat hij hetgeen de -oude- secretaris heeft
omschreven, ook zo begrepen had, maar heeft er geen bezwaar tegen als de
bedoelingen van de heer Audier overeenkomstig zijn voorstelling van zaken in de
praktijk worden gebracht. Dus eerst de raad de gelegenheid geven om de tekeningen
en de bestekken in te zien en pas daarna de aanbesteding te doen.
Pomp Het Nederlandse Hervormde Kerkbestuur heeft toestemming gegeven om met
gebruikmaking van de bij de kerk aanwezige welput een welwaterpomp neer te zetten.
Na het overleggen van de tekeningen besluit de raad de op de begroting uitgetrokken
post met ƒ 170,-- te verhogen, zodat het totaal nu ƒ 470,-- mag gaan kosten.
Secretarie De voorzitter doet mededeling
dat er op de gemeentesecretarie een nieuwe ambtenaar is benoemd in de persoon van
de heer I.W. Menso.
Secretaris De nieuwe gemeentesecretaris, de heer W.A.L.van Mierop wordt nu door de heren
Hogendoorn en Henkes de vergadering binnen geleid en legt in handen van de
voorzitter de door de wet vereiste eden af. De voorzitter spreekt de nieuwe secretaris
toe en beveelt de belangen van de gemeente bij hem aan. De secretaris op zijn beurt
bedankt voor het in hem gestelde vertrouwen.
Zetters Ten behoeve van het opleggen en innen van de directe belastingen worden er twee
nieuwe zetters aangewezen ter vervanging van de nu aftredende leden: de heren G.
de Groot en L.C. Hogendoorn. Na stemming blijkt dat voor de eerste vacature de heer
G. de Groot is aangewezen en als tweede de heer Hooijmans en voor de tweede
vacature, de heer Hogendoorn en als tweede de heer De Raadt. Deze voordracht
wordt nu naar de Commissaris van de Koningin toegestuurd.
Vroedvrouw In de voorgaande vergadering is een bericht aan de orde gesteld van de plaatselijke
vroedvrouw. Dit bericht, waarin zij zich beklaagt over -zoals zij zelf uitdrukt- "hoogst
brutale bejegening" is in handen gesteld van burgemeester en wethouders. Het gaat
hier over de verloskundige behandeling van de 'poldervrouw' (sic) van der Dunne.
Genoemde vrouw heeft de verlofkundige eerst ƒ 5,- geboden voor de behandeling,
maar kwam te elfder ure aandragen met een briefje voor gratis verloskundige
behandeling, terwijl zij uiteindelijk de vroedvrouw ƒ 1,-- fooi gaf.

Vervolg van: 28 juli 1892 blz.119-124
Vervolg van:
1205
Vroedvrouw De vroedvrouw vindt dit een onhebbelijke behandeling en wenst nu handhaving van de
artikelen 2 en 3 van haar instructie of verhoging van haar traktement.Om dergelijke
onhebbelijkheden te voorkomen, wordt nu bepaald dat briefjes voor gratis
verloskundige hulp binnen 24 uur aan de verloskundige ter hand moeten worden
gesteld. Klachten, zoals hiervoor verwoord, dienen overigens bij de burgemeester te
worden ingediend. De rest van haar verzoek wordt voor kennisgeving aangenomen.
Schippers In het verzoek van de schippersvereniging 'Schuttevaer' om een plankier in de Vliet
aan te mogen leggen, om een aanlegplaats te hebben voor beurtschepen en
stoomboten, is voorzien. De provincie heeft hiervoor al de nodige voorzieningen
genomen.
Reglement van orde De voorzitter legt een ontwerp voor van een 'Reglement van Orde' voor de
vergaderingen van de gemeenteraad. Dit ontwerp wordt op verscheidene punten
bijgeschaafd. Men name wordt er een artikel aan toegevoegd betreffende de
samenstelling van de drie bij de wet geëiste raadscommissies, te weten die van
Financiën, van Fabricage en ontwerpen van de verordeningen, zoals die in artikel 166
van de Gemeentewet worden voorgeschreven.
Commissie ad hoc De commissie ad hoc, die moet onderhandeling over grondruil met het Hervormde
Kerkbestuur, om een betere toegang voor de school te krijgen, gaat eerst ter plaatse
nog eens kijken. Daarna komt de commissie op de zaak terug.
Kermis Een zekere heer Postmus c.s. heeft een verzoek aan de raad gedaan om de kermis af
te schaffen, of op zijn minst de kermis op zondag te verbieden. Burgemeester en
wethouders voelen daar echter niets voor, temeer niet, omdat -zoals het college
beweert- de briefschrijvers geen argumenten van overwegend belang gebruiken.
Overigens wenst het raadslid Doppenberg de kermis helemaal afgeschaft te zien en
het raadslid Veeneka wil helemaal geen afschaffing, zelfs niet op zondag. Met acht
stemmen voor en drie tegen blijft de kermis voorshands gehandhaafd.
Geldlening De data van betaling van de lening met de heer M .W. Spoor worden gesteld op 2
augustus en 2 februari in plaats van de eerder overeengekomen data van 1 juni en 1
december.
Secretaris Formeel wordt aan Gedeputeerde Staten nog toestemming gevraagd voor het doen
van een uitgave uit de post 'onvoorzien' vanwege het afscheidscadeau voor de
voormalige gemeentesecretaris Van Hasselt.

5 augustus 1892 blz.124-128
Commissie ad hoc De verbouw van het pand aan de Herenstraat komt nu aan de orde.
1206
verbouw gemeentehuis Een van de inschrijvers, een zekere W.F. Schmal, -hij was de laagste inschrijver- heeft
zich bij zijn inschrijving vergist. Hij heeft de 'bestedingskosten' niet ingecalculeerd.
Daardoor wordt zijn inschrijving 10% hoger. Als de raad bereid is Schmal van zijn bod
te ontslaan, dan moet er een geheel nieuwe inschrijving komen. Daar wordt overigens
op aangedrongen omdat een aantal raadsleden geen uitgewerkte begroting van kosten
heeft aangetroffen. De heer Savalle vindt het helemaal niet nodig dat er een geheel
nieuwe inschrijving komt. De heer Van Alphen daarentegen biedt de voorzitter
schriftelijk enige aanmerkingen op het bestek aan. De voorzitter zegt toe daar goede
aandacht aan te zullen besteden. Met algemene stemmen wordt de heer Schmal van
zijn inschrijvingsbod ontheven en zal er een geheel nieuwe inschrijving geopend
worden. Dit moet dan wel gepaard gaan met een bestek, tekeningen en een
uitgewerkte kostenbegroting. Dit alles komt in handen van de commissie ad hoc.
Commissie ad hoc Uit het door het Nederlandse Hervormde Kerkbestuur uitgebrachte
verbeterde toegang rapport blijkt dat de aankoop van het huis van Mejuffrouw Van der
tot openbare lagere Engh ƒ 4.815,-- moet gaan bedragen. Met de bijkomende kosten zou
school het geheel niet minder dan ƒ 7.000,-- moeten gaan kosten. Nagenoeg alle raadsleden
zijn het erover eens dat dit een veel te hoog bedrag is om de toegang tot een openbare
lagere school te verbeteren. De heer Savalle stelt voor om zich maar bij neer te leggen
en de commissieleden te bedanken voor de genomen moeite. De heer Henkes weet
dan zeker dat het plan om de toegang tot de school te verbeteren dan helemaal
reddeloos verloren zou zijn. Toch wint uiteindelijk het voorstel van de heer Savalle het
pleit. Met zes tegen vijf wordt zijn voorstel aangenomen.
Raadhuis De heer Elsevier heeft al eerder bij het gemeentebestuur aangeklopt met het verzoek
om hem een bedrag van ƒ 100,-- toe te kennen in verband met de aannemingssom
over 1891. De raad is het echter met het college eens dat er op de uitvoering van de
aangenomen werken aan het raadhuis, zeer veel viel aan te merken. De raad strijkt de
hand over het hart en vindt een vergoeding van ƒ 70,- voor de "meerdere
werkzaamheden verricht aan den gevel van het Raadhuis" ruim voldoende.
Reglement van orde De voorzitter stelt voor om de drie in de vorige vergadering genoemde commissies niet
met ingang van 1 augustus 1892 in functie te laten treden, maar op 1 oktober 1892. De
heer Mulder vraagt dan nog met name aan zijn mede-raadslid Van Alphen of het in de
bedoeling ligt in de bedoelde commissies iemand van het 'dagelijks bestuur' te
benoemen. De heer Van Alphen bevestigt dat of de burgemeester of een wethouder
daarvan deel dient uit te maken.

26 augustus 1892 blz.128-131
1207
Raadsvergadering Achtereenvolgens komen eerst een aantal hamerstukken aan de orde, zoals het
vaststellen van de notulen, het trekken van een nummer uit de bus om uit te maken bij
wie de rondvraag dit keer zal beginnen, mededelingen, vaststelling van de
gemeenterekening, vaststellen van een supplementair kohier van de hondenbelasting,
de begroting van de rustende schutterij voor 1893 en het aanbieden van de
gemeentebegroting van de dienst 1893.
Commissie Financiën De heer Van Alphen wenst nu een commissie ad hoc te benoemen voor het nazien
van de gemeentebegroting over 1893. Bij de eerste stemming blijkt dat de heren
Mulder en Van Alphen ieder 7 stemmen op zich hebben vergaard, maar voor het
aanwijzen van een derde lid heeft -nog- niemand een meerderheid verkregen. Bij de
tweede stemming voor een derde lid blijkt de heer Hooijmans 3 stemmen, de heer
Audier 4 stemmen, de heer Hogendoorn 2 stemmen en de heer Doppenberg 1 stem te
hebben vergaard; dus nog geen meerderheid. Bij de derde stemming -tussen de heren
Hooijmans en Audier- blijkt de eerste 6 stemmen en de tweede 4 stemmen te hebben
gekregen. De heer Hooijmans is dus verkozen..
Cholera De heer Van Alphen stelt een hele serie vragen over de maatregelen die genomen
dienen te worden bij het onverhoopt uitbreken van cholera.
a. of er een choleracommissie bestaat;
b. of er ten allen tijde ergens goed drinkwater te verkrijgen is;
c. of er een barak bestaat voor de verpleging van arme zieken;
d. of de sloot bij het kerkhof tot aan Heldenburg is uitgediept;
e. of er aan de sloot aan de zuidzijde van de Herenstraat de nodige
maatregelen zijn genomen en
f. of er personen tot ontsmetting zijn aangewezen als dit nodig mocht zijn.
De vraag ad a. is snel beantwoord: een choleracommissie bestaat hier ter plaatse niet.
Daarentegen zijn burgemeester en wethouders aangewezen om -als dit nodig mocht
zijn- adequate maatregelen te nemen. Zij hebben daartoe de beschikking over een in
1866 ingesteld cholerafonds.
Het drinkwater -hier onder b. vermeld- wordt geregeld onderzocht en indien het water
schadelijk mocht zijn voor de gezondheid, wordt het de bevolking afgeraden drinkwater
tot zich te nemen.
Een barak (onder c.) bestaat hier niet. Wel is er een lokaal op de algemene
begraafplaats voor lijders aan besmettelijke ziekten. (!!! BD).
De sloten (hier onder d. en e. genoemd) uitdiepen zou volgens een verklaring van de
geneeskundige zeer schadelijk zijn voor de volksgezondheid en is dus ten zeerste af te
raden. Er zijn maatregelen in de maak om de genoemde sloten te dempen en te
rioleren. Voorts deelt de voorzitter nog mede dat de gemeenschappelijke privaten nu
tweemaal in de week worden gereinigd met carbolzuur.

Vervolg van: 26 augustus 1892 blz.128-131
1208
Pomp Het raadslid Audier merkt ten slotte op dat de pomp in de openbare lagere school
sinds enige tijd geen water meer geeft. De voorzitter weet hier niets van en belooft het
te laten onderzoeken.

30 september 1892 blz.131-135
1209
Armenzorg Het rooms-katholieke armbestuur vraagt gedurende vijf achtereenvolgende jaren om
een jaarlijkse 'subsidie' van ƒ 105,-- voor opvoedingskosten van de kinderen uit het
gezin Hilgersom. Burgemeester en wethouders adviseren de raad niet op dit verzoek in
te gaan. Zij vinden -en daar is de raad het volmondig mee eens- dat dit een zaak is van
'particuliere weldadigheid'.
Lantaarn De voorzitter is benaderd met de vraag of er op de welwaterpomp geen lantaarn zou
Begroting dienst 1893
moeten komen. "Daar het 's avonds op het kerkplein zeer duister kan zijn". Het raadslid
Mulder vindt de verlichting echter voldoende en acht het een onnutte uitgaaf. Er komt
uiteindelijk geen lantaarn.
Gemeenteopzichter Het traktement van de gemeenteopzichter is met ƒ 100,-- verhoogd; dit is nodig
vanwege het feit dat de gemeente steeds verder uitbreidt en dus de zorg van de
gemeenteopzichter ook steeds groter wordt.
Raadhuis De post voor het gewone onderhoud van het raadhuis is ook met ƒ 100,-- verhoogd.
Op een vraag van de heer Veeneka waarom dit nodig is, krijgt hij ten antwoord: er
moet nodig een nieuwe kachel in de raadzaal komen.
Straten en pleinen De post onderhoud straten en pleinen is op deze begroting niet minder dan ƒ 700,-
hoger dan vorig jaar. Dat komt omdat er geld nodig is voor de bestrating van de
Kerkstraat, de Herenstraat ter hoogte van het logement 'De Zwaan' en de Achterweg
bij de tramhalte. De heer Hogendoorn doet er nog een schepje bovenop door te stellen
dat het toch wel heel erg wenselijk zou om de Kerkstraat niet met klinkers maar met
scoria-bricks* of keien te bestraten. Maar om dat te verwezenlijken is een bedrag van
ƒ 500,- extra nodig. Met 8 tegen 3 stemmen haalt het voorstel van de heer
Hogendoorn het en zal dus de Kerkstraat met scoria-bricks ofg iets dergelijks worden
bestraat.
In dit kader wordt en passant ook aan burgemeester en wethouders opgedragen om
met gedeputeerde staten te onderhandelen over de verbetering van de oprit naar de
'Voorburgse brug' (=Kerkbrug)
Verlichting In voorgaande vergaderingen is gevraagd om in buitenwijken, tussen de bomen,
lantaarns te plaatsen met een arm, die ook halverwege het trottoir schijnsel geven.
Waarom die lantaarns er nog steeds niet staan? Dat is omdat de heren Viruly en
Jhr.mr. B.C. de Jonge dat niet toestaan!
*Volgens een verklaring in het Wolters Engelse woordenboek (1992) is 'scoria' zoveel als metaalschuim, metaalslak
of lavaslak. In dit geval zijn het kennelijk stenen die gemaakt zijn van metaal- of
lavaslakken.

Vervolg van: 30 september 1892 blz.131-135
1210
Dempen sloten Om de vervuilde sloot, die loopt van de begraafplaats naar de boerderij Heldenburg, te
kunnen dempen is een bedrag van niet minder dan ƒ 1.430,-- uitgetrokken. Een
raadslid vindt dat kan worden volstaan met het maken van enige beerputten, maar na
enige discussie besluit de raad toch de post onveranderd goed te keuren. En dit dan
vooral vanwege de volksgezondheid.
Begroting De begroting voor 1892 wordt -zowel aan de inkomsten- als aan de uitgavenkant-
vastgesteld op een bedrag van ƒ 26.199,065.
Hoofdelijke omslag Het percentage van de hoofdelijke omslag wordt nu in verhouding met het op de
begroting voorgedragen cijfer van ƒ 1.493,20 vastgesteld op 35 /100 %.
Commissies De leden van de drie voorgeschreven commissies worden benoemd. In de commissie
voor de financiën: de heren I.C. Mulder, M.W.L. van Alphen sr. en M.I. Doppenberg; in
de commissie van fabricage: de heren D. Audier, G. Henkes en L. Baas en in de
commissie ex artikel 166 van de Gemeentewet: de heren L.C. Hogendoorn en P.J.A.
Savalle.
Verlichting De heer Baas vindt het nodig dat er bij 't Plankje aan het Westeinde een lantaarn wordt
geplaatst. Zij voorstel haalt het met zes tegen vijf stemmen.

29 november 1892 blz.136-141
1211
Hekwerk Meneer W. van der Ham jr. vraagt aan de raad om hem een hekwerk af te willen staan,
dat zich naast de percelen bevindt waar hij onlangs heeft gebouwd. Hij heeft daar met
instemming van burgemeester en wethouders een muur gebouwd. De burgemeester
zegt dat het hier eigenlijk gaat om vervreemding van gemeente-eigendommen en dat
daarvoor altijd de toestemming dan wel de medewerking van de raad bij nodig is.
Burgemeester en wethouders vinden het in principe 'niet deugdelijk' het hek af te
staan. De raad neemt de mededeling van Burgemeester en wethouders voor
kennisgeving aan.
Onderwijzer De heer G.W. Hooijer is al tien jaar in dienst van de openbare lagere school en dus
vindt 'meester' Hooijer dat het tijd wordt dat zijn traktement wordt verhoogd. Dat vindt
de raad ook en zo wordt zijn traktement verhoogd van ƒ 600,-- naar ƒ 650,--.
Straten en pleinen In de vorige vergadering heeft de raad het besluit genomen om de Kerkstraat met
zogenoemde scoria-bricks te bestraten. De voorzitter stelt voor om op het besluit terug
te komen, omdat er eigenlijk al genoeg klinkers aanwezig zijn om de straat van een
nieuw wegdek te voorzien. Nu volgt er een nogal verwarde discussie waarbij het ene
raadslid de helft met scoria-bricks wil en de andere helft klinkers en de ander alleen
maar klinkers en geen scoria-bricks. Uiteindelijk besluit de raad om het besluit van de
vorige vergadering te handhaven.
Verbouw Een raadscommissie heeft een nauwkeurige begroting opgesteld van de kosten om het
aangekochte pand aan de Herenstraat te verbouwen. De kosten vallen nogal tegen.
Dat komt voornamelijk omdat een 1½ steens muur van Rijnsteen zal worden
opgetrokken in plaats van de veel minder dure Waalsteen. In ieder geval willen de
raadsleden dat het gebouw met de grootst mogelijke publiciteit wordt aanbesteed, om
er aldus zorg voor te dragen dat de gemeente de laagste prijs zal gaan betalen. Men
wil ook aannemers van buiten de gemeente niet uitsluiten, ook al moet men de
concurrentie ook niet direct opzoeken.
Vroedvrouw De gemeentelijke vroedvrouw is weer in opspraak. Er zijn -naar blijkbaar bewezen is-
gegronde klachten binnen gekomen bij het college van burgemeester en wethouders.
Mejuffrouw Van der Schouw heeft het bestaan om een moeder, die op het punt van
bevallen stond, zeer ongepaste uitdrukkingen toe te voegen. Of zoals het letterlijk is
weergegeven: "dat Mej. van der Schouw eene vrouw, die in barensweeën lag,
verschillende, althans op dat oogenblik hoogst ongepaste, uitdrukkingen heeft
toegevoegd." En alsof dat nog niet genoeg is, maakt de voorzitter nog melding van het
volgende "dat Mej. van der Schouw hem op Zaterdag 19 November j.l. ter Secretarie
eene nageboorte in een blikken melkkan toegezonden heeft, afkomstig van een daags
tevoren door haar geholpen vrouw met verzoek die nageboorte te doen onderzoeken,
opdat zij gevrijwaard zou zijn bij het uitbreken van eene nieuwe lasterepidemie."

Vervolg van: 29 november 1892 blz.136-141
Vervolg op:
1212
Vroedvrouw De burgemeester vindt dit alles een belediging hem in zijn ambt aangedaan en eist
haar ontslag met ingang van 1 januari (1893).Er vallen uitdrukkingen als 'aller
onbeschofts' en 'zeer af te keuren' en 'het zou een weldaad zijn als genoemde
vroedvrouw zou worden vervangen' tot 'onverantwoordelijk de kraamvrouwen er aan te
wagen'. Kortom: de vroedvrouw moet wel weg maar de raad strijkt de hand over het
hart en bepaalt dat zij nog een jaar lang een wachtgeld krijgt van 2/3 van het laatste
traktement. Het raadslid De Groot heeft de vroedvrouw het vorig jaar al gewaarschuwd
en zegt nu op zijn beurt: "Wie niet hooren wil, moet voelen". Door een voorstel van de
heer Van Alphen wordt de uiteindelijke beslissing nu tot een volgende vergadering
uitgesteld.

2 december 1892 blz.142
1213
Vroedvrouw Mej. A.A. van der Schouw wil de eer aan zichzelf houden en vraagt om eervol ontslag
met ingang van 1 maart 1893. Maar omdat het quorum niet aanwezig is, kan de raad
hierover nu geen beslissing nemen.

7 december 1892 blz.142-149
1214
Vroedvrouw Weer gaat de vergadering nagenoeg geheel over het wel en wee met de gemeentelijke
vroedvrouw.
Er zijn weer brieven met handtekeningen binnen gekomen pro en contra het
handhaven van de vroedvrouw in haar betrekking. Het gaat om twee brieven met 79
handtekeningen die er voor pleiten de vroedvrouw te handhaven en vier brieven met
niet minder dan 113 handtekeningen, waaronder de gezag hebbende handtekeningen
van de beide geneesheren in deze gemeente, die haar ontslag eisen.
Dan is er nog de brief van mejuffrouw van der Schouw zelf, waarin zij vraagt haar
eervol ontslag te verlenen met toekenning van een pensioen of gratificatie.
Na enig heen en weer gepraat weet de voorzitter het zo te plooien, dat nu eerst de
brief van mejuffrouw Van der Schouw zelf aan de orde komt. Dat is immers in de
vorige vergadering zo afgesproken.(Motie Van Alphen). De heer Van Alphen merkt op
dat de klachten nagenoeg onverminderd voortkomen uit de behandeling van de
kraamvrouwen, maar dat niet is gebleken "dat zij er een verknoeid heeft". Andere
raadsleden vinden dat niet het belangrijkste, het feit dat ook de doktoren aandringen
op vervanging van mejuffrouw Van der Schouw weegt veel zwaarder. Weer een ander
raadslid merkt op dat het college niet direct na ontvangst van de klachten mejuffrouw
Van der Schouw ontslag heeft aangezegd. Ze hebben daarentegen eerst een grondig
onderzoek naar de klachten ingesteld. Zij zijn daarbij tot de conclusie gekomen dat de
klachten voornamelijk slaan op de onheuse manier waarop mejuffrouw Van der
Schouw de onvermogende kraamvrouwen tegemoet is getreden en niet op haar
kundigheden. Haar gedrag ten opzichte van de burgemeester doet helemaal de deur
dicht. Al bij al zou het onverantwoord zijn om de vroedvrouw nog langer te handhaven,
te meer daar de beide doktoren aandringen op haar vervanging.
Eerst wordt nu het voorstel van de vroedvrouw zelf in stemming gebracht. Dit voorstel
houdt in: 2/3 van het laatstverdiende traktement als wachtgeld gedurende een jaar.
Het lid Hooijmans wenst twee stemmingen te hebben: a. over de vraag haar eervol
ontslag te willen verlenen en b. haar 2/3 van het traktement toe te kennen bij wijze van
wachtgeld gedurende een jaar.Dit voorstel wordt echter met zes tegen vijf stemmen
afgewezen. Dan komt weer het voorstel van burgemeester en wethouders ter tafel. Dat
is in feite het voorstel van de vroedvrouw om eervol ontslag en 2/3 van haar traktement
als wachtgeld gedurende een jaar. Ook dit voorstel wordt met zes tegen vijf stemmen
afgewezen.
De heer Mulder, een van de raadsleden, die voor het B. & W.-voorstel heeft gekozen
meent op te moeten merken dat hij het onbehoorlijk heeft gevonden dat er niet minder
dan zes raadsleden niet waren opgekomen op de door het college uitgeschreven
vergadering van 2 december. De heer Veeneka vindt dat hij van niemand, ook niet van
zijn collega-raadsleden, enige opmerking of reprimande, zoals de heer Mulder meent
moeten doen, heeft af te wachten.

Vervolg van: 7 december 1892 blz.142-149
Vervolg van:
1215
Vroedvrouw De raadsleden zijn vrij aan de oproep van de burgemeester tegemoet te komen. De
heer Savalle gooit nog meer olie op het vuur door te stellen, dat alhoewel nu het
voorstel tot ontslag is verworpen, geen elke raadslid dat tegen het ontslag stemde ook
maar iets ten gunste van de vroedvrouw heeft gezegd.
De heer Baas merkt nog op dat hij met de heren Doppenberg en Hogendoorn een
onderzoek heeft ingesteld. Daarbij is gebleken dat de wethouders niet bij de personen
binnen zijn geweest. Het driemanschap onder aanvoering van de heer Baas is echter
wel bij de mensen binnen geweest. Bij sommige vrouwen zijn ze zelfs wel 1½ uur
binnen geweest. Maar de heer Mulder weet het beter. De heer Baas spreekt
onwaarheid. Bij een vrouw, die zeer zwak was, hebben zij alleen met de man aan de
deur gesproken, maar bij alle andere bezochte huisgezinnen zijn ze wel degelijk
binnen geweest. De heer Baas verontschuldigt zich door te zeggen dat hij dit zo had
gehoord.
De heer Hooijmans zal zeker terug komen op zijn mening als achteraf mocht blijken
dat de klachten van burgemeester en wethouders èn van de doktoren ongegrond
waren. Maar hij heeft voorshands geen enkele aanwijzing dat dit zo is. Het lid Savalle
vraagt aan de burgemeester, nu de raad de vroedvrouw geen ontslag wil geven, of de
burgemeester haar kan dwingen haar taak voort te zetten. De burgemeester zegt dat
de raad het recht heeft om een verzoek om ontslag te weigeren. Dan vraagt de heer
Van Alphen nog of de raad niet genegen is zijn voorstel een beslissing tot januari uit te
stellen in overweging wil nemen. Alleen de heer Audier steunt openlijk het voorstel van
de Van Alphen. Toch wordt het voorstel Van Alphen met acht tegen drie stemmen
verworpen.
Gemeentewerken Het voorstel van de heer Audier, om de aanbesteding van de gemeentewerken in drie
delen te verdelen, wordt met algemene stemmen aangenomen. Het gaat dan om drie
'partijen' timmerwerk, baggerwerk en metselwerk. Tevens wordt nog een ander
voorstel van de heer Audier aangenomen. Dat is het voorstel om de bestekken te laten
drukken; dat is niet alleen duidelijker, maar zo kan ook elk raadslid er een krijgen ter
beoordeling.

11 januari 1893 blz.149-153
1216
Onderwijzer De heer G.H. Hooijer dankt de gemeenteraad voor de hem toegekende
salarisverhoging.
Verlichting Door een aan de raad gerichte brief hebben enige bewoners van de Laan van Nieuw
Oosteinde om verbetering van de straatverlichting gevraagd. De voorzitter zegt echter
dat de lantaarn al klaar ligt, maar dat nog even gewacht moet worden totdat de grond
vorstvrij is geworden.
Vroedvrouw Het adres van de 133 ingezetenen onder aanvoering van de beide geneesheren komt
nu ter tafel. De voorzitter geeft een uitvoerig exposé van alles wat hieraan vooraf
gegaan is. De voorzitter maakt het de raadsleden niet gemakkelijk als hij hen er aan
herinnert dat zij allemaal destijds met een eed hebben gezworen de belangen van de
gemeente na te streven. En dat hij uit het stilzwijgen van die zes raadsleden meent te
moeten opmaken dat zij nog steeds de belangen van de gemeente nastreven, ook al
stemmen zij niet voor een ontslag van de in opspraak geraakte vroedvrouw. Zelfs niet
nader zoveel ingezetenen, inclusief de beide geneesheren, om het ontslag van de
vroedvrouw hebben gevraagd. Dat dit onder meer inhoudt dat niet alleen de behoeftige
kraamvrouwen de dupe zijn van de handelwijze van de vroedvrouw, maar dat
eenzelfde lot ook hun eigen vrouw of dochter kan treffen. De voorzitter eindigt zijn
uitgebreide betoog met op te merken, dat, hoe de raad ook uiteindelijk zal stemmen, hij
er alles aan zal doen om overeenkomstig zijn afgelegde eed te handelen. En dat zal
hem zeker aansporen om de kraamvrouwen tegen de schandelijke behandelingen van
de gewraakte vroedvrouw in bescherming te nemen.
Na dit lange betoog van de voorzitter meldt alleen de heer Henkes zich met de
medeling dat hij het alleszins gewenst acht dat de vroedvrouw ontslagen gaat worden.
De heer Mulder laakt wederom het stilzwijgen van de zes tegenstemmers van de
vorige vergadering en daagt ze thans uit zich nader uit te spreken. Ook de voorzitter
vraagt herhaalde malen of nog een der raadsleden het woord wil voeren. De heer
Savalle gaat nog even in op de verdeling van de 333 tegenstemmers. Het merendeel
van die tegenstemmers zou uit de 'burgerklasse' komen en niet uit de behoeftigen. En
omdat de mensen uit de burgerklasse ook degenen zijn die de belastingcenten
opbrengen, wordt uiteindelijk van die centen het salaris van de vroedvrouw betaald.
Het voorstel van de heer Henkes om de vroedvrouw per 1 maart 1893 ontslag te geven
wordt met zes tegen vijf stemmen verworpen. *
* Lange tijd wordt dan niet meer over de handel en wandel van vroedvrouw Van der Schouw gerept. Pas in de
vergadering van 5 juli 1895 vraagt Mejuffrouw Van der Schouw eervol ontslag en pensioen. Zij krijgt dan dat
ontslag en dat pensioen, maar onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat zij nimmer meer praktijk in onze gemeente
zal mogen uitoefenen. (Noot BD)

Vervolg van: 11 januari 1893 blz.149-153
1217
Verbouwing De aanbesteding van de verbouw van het pand Herenstraat B 60 stagneert. Men is
namelijk tot de ontdekking gekomen dat in het door de Commissie van fabricage
geproduceerde stuk sprake was van een perceel grond van 15 m², dat niet van de
gemeente was, maar van de Nederlandse Hervormde Gemeente. En passant wordt
dan melding gemaakt van het feit dat de heer Audier medeverantwoordelijk was voor
dit stuk, maar dat dat raadslid ook Kerkmeester is van de Nederlandse Hervormde
Gemeente!.

27 februari 1893 blz.153- 155
1218
Reglement van orde De voorzitter biedt de raad een ontwerp-reglement van orde aan. Dit reglement regelt
de in artikel 8 geëiste raadscommissies. Het reglement van orde zal over twee dagen
voor alle leden ter visie worden gelegd.
Doodgraver Er dient een nieuwe doodgraver te worden benoemd. Een zekere W.C. Klumper heeft
zich daarvoor aangemeld. Met algemene stemmen wordt hij dan benoemd.
Aankoop onroerend De Nederlandsche Hervormde Gemeente is bereid een stuk grond van
goed totaal 15 m² aan de gemeente te verkopen. Er wordt een prijs van ƒ 1,-- per ca of m²
voor gevraagd. De strook grond is nodig bij de verbouw van Herenstraat B 60 en om
het nieuw in te richten brandspuithuisje te kunnen bereiken. Het college stelt aan de
raad voor het stukje grond te kopen en daarvan mededeling te doen, dan wel
goedkeuring te vragen, aan Gedeputeerde Staten.
Dempen sloot De heer De Zwart jr. vraagt aan de gemeente een subsidie van ƒ 200,- om een sloot te
dempen "gelegen tusschen zijn erf en de buitenplaats Middenburg vanaf den
straatweg over een lengte van 90 M".
Burgemeester en wethouders hebben de zaak al bekeken en een gunstig advies
uitgebracht om De Zwart jr. de gevraagde subsidie toe te kennen. Dempen van weer
een vuile sloot is immers alleszins in het belang van de gemeente.
Gratificatie De heer M. Broekhuijsen is op 1 april 25 jaar Hoofd van de Openbare School. Om dit
niet ongemerkt voorbij te laten gaan stellen burgemeester en wethouders voor hem
een gratificatie van ƒ 200,-- te verlenen.

10 mei 1893 blz.155-158
1219
Schippers De schippersvereniging Schuttevaer heeft aan het college gevraagd om alsnog
verbetering aan te brengen aan de los- en laadplaats bij de Kerkbrug. Burgemeester
en wethouders hebben hierover al een brief geschreven naar Gedeputeerde Staten.
De twee plankiers moeten veranderd worden, aangezien deze gevaar opleveren.
Dempen sloot Een verzoek om ook de sloot aan de Huygensstraat te dempen wordt aangehouden tot
bij de behandeling van de begroting over 1894.
Secretaris De secretaris gaat trouwen en krijgt daarom verlof om tijdelijk buiten de gemeente te
mogen verblijven.
Reglement van orde Het nieuwe reglement van orde wordt artikelsgewijs voorgelezen en daarna met
algemene stemmen goedgekeurd en vastgesteld.
Geldlening Om de bouw van het nieuwe wacht- en brandspuithuis te kunnen financieren moet er
een geldlening worden aangegaan. De commissie van financiën heeft hierover rapport
uitgebracht en stelt voor een lening af te sluiten bij de Maatschappij voor
Gemeentecrediet van ƒ 7.800,-- in 15 jaar jaarlijks af te lossen. Na enige discussie
besluit de raad om de termijn van aflossing te verlengen, 20 jaar in plaats van 15.

7 juni 1893 blz.158- 160
1220
Secretaris De secretaris vraagt en krijgt verlof voor een periode van zes weken, ingaande 5 juli
aanstaande.
Onderhoud straat Het gedeelte van de Laan van Nieuw Oosteinde, gelegen tussen de Herenstraat en de
Achterweg verkeert in een zeer slechte staat van onderhoud. De straat is "zwaar
bezand". Een zekere mevrouw Rose, die volgens de leggers van wegen en paden
onderhoudsplichtig is, is inmiddels door burgemeester en wethouders aangeschreven.
Haar gemachtigde, mr.G.van R. (rest onleesbaar) schrijft echter terug dat mevrouw
Rose zich helemaal niet onderhoudsplichtig weet. Er zit niets anders op dan aan
Gedeputeerde Staten toestemming vragen om tegen haar een rechtsgeding aan te
spannen. De raad dient echter allereerst een juridisch advies in te winnen. In een
volgende vergadering moet er dan een beslissing worden genomen. De heer
Hogendoorn weet zich nog te herinneren dat toen het contract met mevrouw Rose
werd opgesteld, hij reeds raadslid was. Mevrouw Rose heeft zich elk jaar keurig aan de
schouw van burgemeester en wethouders onderworpen. Burgemeester en wethouders
krijgen van de raad machtiging de nodige stappen te ondernemen.
Bestraten dorp De heer Van Alphen maakt melding van het feit dat een gedeelte van de bestrating van
de Achterweg, ter hoogte van de woning van de heer Henkes, reeds geruime tijd
opgebroken is. Dit is gevaarlijk. De voorzitter dankt de heer Van Alphen en belooft hem
ter plaatse een onderzoek in te stellen en verbetering in de situatie aan te brengen.
Bruggen Burgemeester en wethouders krijgen machtiging van de raad de opritten naar zowel de
Kerkbrug als de Wijkerbrug te doen verbeteren.

24 augustus 1893 blz.160-162
1221
Geloofsbrieven De heren P.J.A. Savalle en G de Groot moeten opnieuw hun geloofsbrieven laten
onderzoeken vanwege het feit dat zij als raadslid zijn herkozen. Ze moeten daarom
even de vergadering verlaten en mogen na goedkeuring van hun geloofsbrieven weer
terugkeren.
Dempen sloot De commissie van fabricage moet een advies uitbrengen over het dempen en rioleren
van de sloot aan de Achterweg.
Wachthuisje Het wacht- alias brandspuithuisje is klaar. Burgemeester en wethouders stellen nu aan
de raad voor om de daarbij behorende bovenwoning ondershands te verhuren voor
een bedrag van ƒ2,25 per week aan een politieman. Het lid Hooijmans vindt dan wel
dat de oudste politieman daarvoor in aanmerking dient te komen. Voorwaarde is
overigens wel dat de bewoner het gehele pand moet schoonhouden. Burgemeester en
wethouders krijgen vervolgens machtiging om het oude brandspuithuisje te verhuren of
te verkopen.
Rustende Schutterij De begroting van de Rustende Schutterij voor het jaar 1894 wordt in ontvangst en in
uitgaaf vastgesteld op een bedrag van ƒ 671,--.
Bestraten dorp Het raadslid Van Alphen merkt op dat er nog steeds geen verbetering is aangebracht
aan de bestrating van een gedeelte van de Achterweg en wil weten wat hiervan de
oorzaak is. De voorzitter antwoordt dat de Maatschappij tot Exploitatie van Tramwegen
hiervoor verantwoordelijk is en dat die maatschappij al een keer is aangeschreven,
maar tot nog toe zonder resultaat. Hij zal nogmaals aan de Maatschappij om
verbetering van de situatie vragen.

5 september 1893 blz.163- 166
1222
Geloofsbrieven Ook de heer G. Henkes is herkozen als raadslid en daarom dienen weer zijn
geloofsbrieven onderzocht te worden. Die geloofsbrieven worden weer in orde
bevonden en de heer Henkes kan zijn plaats als raadslid voor de komende periode
weer innemen.
Beëdiging De aanwezige opnieuw gekozen raadsleden, de heren Savalle en Henkes, leggen de
vereiste eden af in handen van de voorzitter. Zij worden formeel door de heren
Hooijmans en Doppenberg binnen geleid.
Wethouder In verband met het aftreden van de heer Savalle als raadslid, dient ook weer opnieuw
de post van wethouder opgevuld te worden. Bij de stemming blijkt de heer Van Alphen
vijf stemmen op zijn naam te hebben gekregen, de heer Savalle drie en een op naam
van de heer Audier en een blanco. De heer Van Alphen is dus gekozen en neemt de
functie aan.
De voorzitter dankt hierop in het bijzonder de heer Savalle voor de tijd van zijn
wethouderschap. Hij memoreert het feit dat de heer Savalle die functie nooit heeft
geambieerd en dat het niet minder dan vier jaar heeft geduurd alvorens hij bereid was
die functie op zijn schouders te nemen.
Ambtenaar van de Ook de functie van ambtenaar van de burgerlijke stand is vacant
burgerlijke stand geworden door het aftreden van de heer Savalle. Na stemming blijkt de heer Van
Alphen vijf stemmen te hebben gekregen, de heer Savalle twee, een op die van de
heer Henkes en twee blanco biljetten. De heer Van Alphen neemt zijn benoeming aan.
De voorzitter vindt het echter noodzakelijk om nog een tweede ambtenaar van de
burgerlijke stand te benoemen en dat wordt dan de heer Savalle. Hij laat zich de
benoeming 'wel gevallen'.
Gemeenterekening De rekening van de gemeente over het jaar 1892 wordt in ontvangst vastgesteld op
een bedrag van ƒ28.032,61 5 . De uitgaven komen uit op ƒ 27.145,16 5 . Het batig saldo
wordt dan: ƒ 887,45.
Wachthuisje Veldwachter Gorter kan het wachthuis huren voor een bedrag van ƒ 3,-- per week.
Maar dat vindt hij te hoog en vraagt aan de raad of dat niet ƒ 2,75 per week mag zijn.
De raad heeft hiertegen geen overwegende bezwaren en dus mag veldwachter Gorter
het huis huren voor ƒ 2,75 per week in plaats van ƒ 3,--.
Wethouder/ Raadslid Aan het eind van de vergadering dankt de heer Savalle de voorzitter nog eens voor zijn
hartelijke woorden. Zij werk als wethouder is kennelijk ook door de burgers
gewaardeerd, gezien het feit dat hij nu weer als raadslid herkozen is.

21 september 1893 blz.166- 167
1223
Beëdiging Het raadslid De Groot, die de vorige vergadering nog afwezig was 'wegens
ongesteldheid', wordt nu op zijn beurt beëdigd als raadslid. Hij wordt plechtig door de
heren Henkes en Audier de vergadering binnen geleid.
Gemeentebegroting De voorzitter biedt de gemeentebegroting over 1894 aan de
1894 commisssie voor de financiën aan.

30 oktober 1893 blz.167-171
1224
Verordening Gedeputeerde Staten hebben bezwaar gemaakt tegen de redactie van artikel 4 van de
Verordening regelende de werking van de Commissies ex artikel 8 van het Reglement
van Orde. Het bepaalde in artikel 4 is reeds in de Gemeentewet vermeld. De voorzitter
stelt voor artikel 4 geheel te laten vervallen en dat wordt zonder stemming
geaccepteerd.
Aanbesteding Een zekere heer P.D. Boynk (oid), loodgieter van beroep vraagt om het werk aan de
pompen en de lantaarnpalen afzonderlijk aan te willen besteden. Burgemeester en
wethouders raden dit echter af, temeer daar er binnen de gemeente slechts twee
vakmensen zijn om dit werk te doen. De raad besluit hierop dan ook een afwijzende
beslissing te nemen.
Gemeenteopzichter De heer P.W. de Zwart vraagt om eervol ontslag uit zijn functie als gemeenteopzichter.
Dit eervol ontslag krijgt de heer De Zwart. Tot zijn opvolger wordt -staande de
vergadering- benoemd zijn zoon, de heer M.A. de Zwart.
Brandspuithuisje Er zijn vijf inschrijvingen binnen gekomen van mensen die het oude brandspuithuisje
aan de Franse Kerkstraat willen kopen dan wel huren. Het zijn achtereenvolgens:
G.H. Zaat die wil kopen voor ƒ 205,-- of huren voor: ƒ 35,35;
P. van Gaalen die wil kopen voor ƒ 800,--;
M.A. de Zwart die wil kopen voor ƒ 1.250,--;
P.C. de Koning die wil kopen voor ƒ 1.330,-- of huren voor: ƒ 83,72 per jaar.
Aangezien de heer De Koning met kop en schouders boven de andere bieders
uitsteekt, wordt hem het brandspuithuis verhuurd voor een bedrag van ƒ 83,72 per jaar
en wel met een opzegtermijn van drie maanden. De huur gaat in op 1 november 1893.
Dempen sloten De commissie van fabricage heeft de plannen tot demping van de sloot aan de
Achterweg uitgewerkt. Zij stellen voor dit plan, waarvan de kosten op ƒ 1.800,-- worden
geraamd, goed te keuren. De commissie stelt echter ook een zogenoemd
kanalisatieplan van de heer M.A. de Zwart aan de orde. Dit plan kost weliswaar een
bedrag van ƒ 15.000,--, maar is op de lange duur toch goedkoper en zeker meer
afdoende. Met dit plan wordt het geheel aangepakt. Nu verplaatst men eigenlijk telkens
de problemen. De plannen worden aan alle kanten bekeken en besproken. Uiteindelijk
krijgt toch het plan tot dempen en rioleren van de sloot aan de Achterweg de meeste
stemmen.

Vervolg van: 30 oktober 1893 blz.167-171
Begroting dienst 1894
1225
Plantsoenen De heer Savalle pleit voor de verhoging van de post onderhoud plantsoenen met een
bedrag van ƒ 35,--. Hij wil daarmee het plantsoen bij de Staatsspoor met enige banken
verrijken. Zijn plan wordt echter met zes tegen vijf stemmen weggevaagd.
Begraafplaats Het bedrag voor de begraafplaats is niet onaanzienlijk verhoogd en gebracht op
ƒ 1.530,--. Er moet namelijk een doodgraverswoning worden gebouwd. Meer toezicht
bij de begraafplaats blijkt alleszins noodzakelijk te zijn. De heer Audier is het er
roerend mee eens dat er meer en beter toezicht moet komen en stelt voor de
begraafplaats behoorlijk te omheinen. Daarvoor is een extra bedrag van ƒ 200,-- voor.
Met zes tegen vijf stemmen steunt de raad dit initiatief van de heer Audier.
Hoofdelijke omslag De voorzitter stelt voor om het percentage van de te heffen hoofdelijke omslag voor het
lopende jaar vast te stellen. Het percentage moet in verhouding zijn tot het op de
begroting uitgetrokken bedrag van ƒ 3.327,60. Rekening houdend met het
vermoedelijke inkomen van de belastingplichtigen binnen Voorburg komt de raad dan
op een perscentage van 55 / 100 %.
Sloten De heer Audier vraagt tenslotte om aan de commissie van fabricage het plan tot
kanalisatie te willen bestuderen. Aldus wordt besloten.

29 december 1893 blz.171-173
1226
Onderwijzeres Mejuffrouw S.F.M. Nieuwenhuijsen, onderwijzeres aan de openbare lagere school,
vraagt om met ingang van 1 april 1894 eervol ontslagen te mogen worden uit haar
functie van onderwijzeres aan de openbare lagere school. Zij krijgt dit ontslag op de
meest eervolle wijze.
Wachthuis De aannemer heeft zijn rekening ingediend voor alles wat hij aan de bouw van het
wachthuis ten uitvoer heeft gebracht. De commissie van fabricage heeft alles
nagekeken en in orde bevonden en adviseren nu de rekening te betalen. Er staat
echter een post op van ƒ 60,- voor aanpassing van de ventilatieïnrichting. Dat is geheel
onnodig en weggegooid geld. De voorzitter licht toe dat hij deze post als geldverspilling
beschouwt, maar dat het geheel conform het schriftelijk advies van het raadslid Audier
was opgenomen. Daarna is de heer Audier in zijn kwaliteit van kerkmeester de licht- en
luchtkokers komen verbieden. Daarom moest er een andere voorziening getroffen
worden. De heer Audier bestrijdt het feit dat hij schriftelijk advies zou hebben
uitgebracht. De voorzitter verwijdert zich uit de vergadering om even daarna terug te
keren met... het schriftelijk advies van de heer Audier. Compleet met maatvoering voor
de te maken licht- en luchtkokers. De heer Audier ontkent nu niet langer meer, maar
zegt dat het hem ontgaan was. Burgemeester en wethouders krijgen nu het groene
licht om de rekening te betalen.

11 januari 1894 blz.174-176
Nieuwjaarswensen De burgemeester brengt zijn gebruikelijke nieuwjaarswensen.
1227
Veldwachter De voorzitter wil nu eigenlijk een geheime vergadering wijden aan het feit dat de
veldwachter J. Gorter 25 jaar zijn ambt vervult. Maar omdat er niemand op de publieke
tribune aanwezig is gaat de vergadering gewoon verder onder de restrictie dat de
raadsleden over het nu behandelde zullen zwijgen. Het college heeft namelijk bedacht
om de veldwachter te vereren met een gouden remontoir* horloge ter waarde van
ƒ 50,--. Het raadslid Veeneka vindt het plan van burgemeester en wethouders
uitstekend, maar vindt ƒ 50,- wel wat mager, wil men ten minste een goed gouden
horloge kunnen aanbieden. Na enig heen en weer gepraat krijgt het college volmacht
om ƒ 60,- aan de aankoop van een horloge te besteden.
Raadscommissies Ingevolge het bepaalde in artikel 8 van het reglement van orde worden de diverse
commissies ingesteld. Tot leden van de commissie van financiën worden benoemd: de
heren Mulder, Doppenberg en Baas; tot leden van de commissie van fabricage: de
heren Hogendoorn, Audier en Van Alphen en tot leden van de commissie ex artikel
166 van de Gemeentewet: de heren Henkes en Savalle.
Lantaarns Het raadslid Hogendoorn heeft geconstateerd dat er niet minder dan drie nieuwe
lantaarnpalen op het Jaagpad bij de Geestbrug zijn geplaatst en dat - voor zover hij
zich kan herinneren - daarover geen raadsbesluit is genomen. De voorzitter zegt dat dit
ook niet hoeft, omdat het al aan de orde is gekomen in de behandeling van de
begroting. Als er echter raadsleden zijn die hierover discussie willen en ze weer wil
laten weghalen en de verantwoordelijkheid voor eventuele ongelukken voor zijn
geweten kan nemen, dan krijgt hij van de voorzitter alle medewerking. Geen raadslid
verlangt hierover echter het woord, zelfs de vragensteller niet.
* Volgens 19e eeuws vreemde woordenboekje is een 'remontoir': 'een rad aan horloges ter opwinding en
gelijkzetting; ook horloges zelf'

23 februari 1894 blz.176-182
1228
Veldwachter Veldwachter Gorter dankt de gemeenteraad heel hartelijk voor het geschenk dat hij bij
gelegenheid van zijn 25-jarig ambtsjubileum heeft ontvangen.
Verlichting Bewoners van de Laan van Nieuw Oosteinde hebben al eerder aangedrongen op het
plaatsen van meerdere lantaarns langs die weg. Als het aan opzichter De Zwart lag
zouden dat er, volgens de normen zoals die ook golden voor het gedeelte Laan van
Nieuw Oosteinde, lopend vanaf de Herenstraat tot aan de villa van de heer Merkus,
niet minder dan acht moeten zijn. De voorzitter zegt echter dat het allemaal weg nodig
is, maar dat ook weer niet helemaal aan de wensen van die bewoners tegemoet hoeft
te worden gekomen. Gevolg is dat er in plaats van acht 'slechts' drie lantaarns
geplaatst zullen worden. De kosten voor acht lantaarns zijn overigens ƒ 240,- en daar
komt ƒ 200,- aan verlichtingskosten zelf bij.
Klok De raad besluit een adhesiebetuiging naar de Tweede Kamer te sturen voor de
wettelijke invoering van de Midden-Europese Tijd.
Onderwijzers Ter vervanging van Mejuffrouw S.F.M. Nieuwenhuijsen komt een voordracht van vier
personen op tafel. De raad besluit -nadat burgemeester en wethouders aanwezig zijn
geweest bij proeflessen- om de eerste van de lijst, mejuffrouw P.I. Blok uit 's-
Gravenzande te benoemen.
Gemeente-opzichter De instructie van de gemeente-opzichter wordt eerst artikelsgewijs voorgelezen en
daarna als een geheel goedgekeurd. De Instructie wordt nu ook integraal in het
notulenboek neergeschreven. Het bestaat uit 12 artikelen. In de marge staat nog (met
potlood) de kanttekening: "8 Mei 1894 beëdigd".
Plantsoenen Het plantsoen bij het stationsemplacement ziet er zeer slecht uit. Nagenoeg alle
heesters hebben het loodje gelegd. Burgemeester en wethouders hebben aan een
plaatselijke kweker gevraagd, wat het zou kosten om het plantsoen weer in orde te
brengen. De kweker heeft opgaaf gedaan dat dit voor een bedrag van ƒ 185,- geklaard
zou kunnen worden, terwijl er dan nog ƒ 10,- nodig is voor het jaarlijkse onderhoud.
Het college wil nu aan de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen vragen of
zij het plantsoen voor dat bedrag kunnen laten opknappen en dan zal de gemeente het
onderhoud voor zijn rekening nemen. Na enige discussie gaat de raad hiermee met
algemene stemmen akkoord.
Bruggen De op- en afrit van de zogenoemde Voorburgse brug (-Kerkbrug) is slecht en
gevaarlijk. Daar moet verbetering in komen. De heer De Zwart heeft becijferd dat
zoiets om en nabij de ƒ 300,- gaat kosten. De heer Mulder stelt voor hierover
voorziening te vragen aan Gedeputeerde Staten.

Vervolg van: 23 februari 1894 blz.176-182
Vervolg van:
1229
Bruggen De burgemeester heeft echter al een en ander maal daarover gesproken met de
Hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat, maar die beweert dat het allemaal niet
nodig is en dat de toestand "gebleven is, zooals die vroeger was".
De heer Hogendoorn wil pas verbeteringen aan gaan brengen aan de oprit, zodra de
Kerkstraat opnieuw bestraat zal zijn. Nu kan volstaan worden met een knik uit de weg
te halen. Het voorstel van de heer Mulder komt uiteindelijk toch in stemming en wordt
met acht tegen een stem aangenomen. Men gaat dus toch weer bij Gedeputeerde
Staten aan de bel trekken.
Lantaarn De voorzitter deelt nog mee dat de middelste lantaarn op het nieuwe jaagpad nabij de
Geestbrug is weggehaald, omdat hij overbodig was.

25 april 1894 blz.183-185
1230
Drinkwater De heren W.G. de Knokke van der Meulen en I.M. Vas Visser willen een
buizensysteem aan gaan leggen door de gemeente voor drinkwatervoorziening. De
concessie die zij vragen is voor 60 jaar en geldt met uitsluiting van eventuele andere
gegadigden. De raad vindt dat zij eerst maar eens uitvoerige en uitgewerkte plannen
op tafel moeten leggen, alvorens een concessie voor zo een lange tijd te verlenen.
Voorlopig krijgen zij vergunning voor één jaar.
Gemeenteopzichter De instructie van de opzichter van gemeentewerken wordt in die zin gewijzigd, dat het
hem wordt toegestaan ook (bouwkundig) toezicht te houden op andere dan
gemeentewerken, mits het gemeentewerk er niet onder lijdt.
Plantsoen Er is nog geen contract gesloten met de Maatschappij tot exploitatie van
Staatsspoorwegen over het opknappen van het plantsoen bij het station. De directeur
heeft echter wel toestemming gegeven om het op hun kosten op te laten knappen.
Lantaarns Nabij het nieuwe bouwplan van de heer M.A. de Zwart aan de Achterweg mogen twee
nieuwe gaslantaarns worden geplaatst.
Hoofdelijke Omslag Het percentage van de hoofdelijke omslag wordt vastgesteld op 55 / 100 %; het
voorgedragen cijfer op de begroting is ƒ 3.400,--, rekening houdend met het
vermoedelijke inkomen van de Voorburgse belastingplichtigen.
Geldlening De gemeente sluit een lening van ƒ 2.000,-- bij de Maatschappij voor Gemeente
Crediet, af te lossen in 20 jaar, om de kosten van het dempen en rioleren van de sloot
aan de Achterweg te kunnen financieren.
Doodgraverswoning Het raadslid Henkes wil weten wanneer men gaat beginnen met de bouw van het
aangekondigde doodgravershuisje. De voorzitter zegt dat binnenkort het bestek en de
tekeningen van dit huisje en de Huijgenssloot aan de Commissie van Fabricage zullen
worden voorgelegd.
Tram De heer Audier vindt de wissel vlakbij de algemene begraafplaats aan de Achterweg
bijzonder gevaarlijk. Vaak is het zo dat voetgangers niet goed weten aan welke kant zij
moeten uitwijken voor de trams. De voorzitter zegt dat hij daarover al gesproken heeft
met de heer Vas Visser, dat deze geneigd is de wissel naar achter de kerk te
verplaatsen, maar dat daarvan natuurlijk geen sprake kan zijn. Maar hij zal het nog
eens met de heer Vas Visser opnemen.

16 juni 1894 blz.185-187
1231
Bruggen De aanhouding wint. De provincie heeft laten weten dat zij een voorlopige verbetering
van de oprit van de 'Voorburgsche' (sic)* wil laten aanbrengen en in later stadium tot
verbreding van de oprit wil overgaan.
Telefoonnet De "Nederlandsche Bell Telephoon Maatschappij" te Amsterdam vraagt om gratis
gebruik te mogen maken van een 'bodekamer'. Zij willen daar een publieke
telefooncentrale inrichten. Voorts willen ze vergunning om draden te mogen spannen
en palen te slaan in gemeentegrond. De gemeente wil wel, maar op voorwaarde dat zij
zelf een gratis telefoonaansluiting krijgt op het politie- en brandweerbureau.
Tram De heer Vas Visser laat weten dat hij geen medewerking kan geven om de gevaarlijke
wissel vlakbij de begraafplaats aan de Achterweg weg te laten halen.
Asman De instructie voor de 'asch- en vuilnisman' wordt artikelsgewijs aan de orde gesteld.
Op voorstel van het raadslid Baas, komt er nog een verandering in de verordening als
mensen een vergunning hebben om beerputten op een andere dan de gebruikelijke
manier te ledigen. Voort wordt aan de asman opgedragen om de diverse sloten schoon
te houden, dan van vuil of kadavers te reinigen. Het gaat dan met name om de
Huygens-, School-, Kerk- en Sionssloot., de sloot bij de Achterweg, bij de
begraafplaats en bij de asstaal.
Bestraten Burgemeester en wethouders hebben besloten om een gedeelte van 130 m² van de
Kerkstraat te laten bestraten met Waalse klinkers voor een bedrag van ƒ 176,80.
Waag De heer Baas wil dat de herijk van maten en gewichten voortaan plaats heeft in het
'politiehuis'. De raad stemt daar mee in.
* Uit de context moet worden opgemaakt dat hier de Voorburgse brug, oftewel de Kerkbrug, bedoeld is. (Noot BD)

16 juni 1894 blz.188-190
1232
Telefoonnet De 'Nederlandse Bell Telephoon Maatschappij' uit Amsterdam laat weten dat zij de
door de gemeente gestelde voorwaarden voor het aanleggen van een telefoonnet
aanvaarden.
Bouwplan De commissie van fabricage heeft rapport uitgebracht over het plan tot het maken van
een doodgravershuisje. De commissie is echter art. Dit plan kost echter ƒ 2.126,--.
Ook de leden van het college zien meer in het rapport van de commissieleden. Na
stemming blijkt dat ook de raad zich hiermede in overgrote meerderheid kan
verenigen. Eenparig is men van oordeel dat een daarvoor uitgetrokken bedrag van
ƒ 1.200,-- te laag is en dat zij de voorkeur geven aan een plan van gemeentearchitect
M.A. de Zwart.
Dempen sloten De commissie van fabricage heeft ook rapport uitgebracht over de voorgestelde
demping van de zogenoemde Huygenssloot. De commissie is echter van oordeel dat
het beter is de sloot niet te dempen, maar daarentegen te verbreden en uit te diepen
en een verbindingskanaal te graven door het voorterrein van dr. Beguin naar het
'Staatsspoorwater' en dientengevolge de sloot langs de Laan van Nieuw Oosteinde te
dempen voor een bedrag van ƒ 3.300,--. Mocht nu later blijken dat deze 'verbetering'
aan de sloot niet afdoende is, om dan alsnog de Huygenssloot te dempen en te
rioleren. Het raadslid Mulder heeft echter enige twijfels. Wat gebeurt er als er
langdurige droge zomers aankomen? Dat hoeft geen bezwaar te zijn, volgens het
raadslid Hooijmans, want als de sloot maar op voldoende diepte wordt gehouden en
tijdig wordt schoon gemaakt is er niet aan de hand.
Verlichting De commissie van fabricage heeft ook uitvoerig rapport uitgebracht over de
straatverlichting. Dit rapport is echter dusdanig uitgebreid en heeft zoveel facetten, dat
het de voorzitter beter voorkomt om deze zaak als een afzonderlijk agendapunt in een
volgende vergadering aan de orde te stellen. Aldus wordt besloten.
Sloten Het raadslid Hogendoorn wil weten of de Staatsspoorwegen wel zijn aangeschreven
voor de jaarlijkse schouw van de hun toebehorende sloten en wegen. De voorzitter
zegt dat hij daarover al met de opzichter heeft gesproken, maar dat hij hen daar nog
eens aan zal herinneren.

31 augustus 1894 blz.190-193
1233
Gasfabriek De commissie van fabricage heeft een rapport uitgebracht over de oprichting van een
nieuwe gasfabriek. Het rapport circuleert eerst langs alle raadsleden om in een
volgende vergadering uitvoerig aan de orde te worden gesteld.
Gemeenterekening De commissie van financiën heeft rapport uitgebracht over de gemeenterekening over
het jaar 1893. Behoudens enige aanmerkingen over uitbetalingen van
aanneembedragen keurt de raad de rekening met algemene stemmen goed.
Schutterij De gebruikelijke begroting van de Rustende Schutterij (1895) is aangeboden. De in- en
uitgaafkant eindigen op een bedrag van ƒ 671,- en geven geen aanleiding tot het
maken van op- of aanmerkingen.
Zetters Er worden namen voorgedragen voor de vervulling van de periodiek ontstane
vacatures voor zetters der directe belastingen.
Gasfabriek Het raadslid Hogendoorn vraagt aan de voorzitter of hij het rapport over de nieuwe
gasfabriek nog niet wil laten circuleren onder de mede-raadsleden. (Zie het
eerstvermelde punt van dit raadsverslag). De voorzitter vindt dat ietwat vreemd, gezien
het feit dat hij dat rapport als lid van de commissie van fabricage mede heeft
ondertekend. Maar daarop heeft de heer Hogendoorn de opmerking dat hij graag eerst
nog het een en ander met zijn commissieleden had willen bespreken en dat die beide
leden nu ziek zijn. De voorzitter bepaalt nu dat het rapport nog even teruggaat naar de
commissie.

29 oktober 1894 blz.193-199
1234
Gemeenterekening 1893 Gedeputeerde Staten maken een opmerking over de ingediende gemeenterekening
over het jaar 1893. Er zit een fout in bij de post voor de bouw van een
arrestantenbewaarplaats. Op de begroting was hiervoor uitgetrokken een bedrag van
ƒ 7.800,-- en uitgegeven ƒ 8.915,02 5 . De post op de rekening moet nu met het
verschil van ƒ 1.115,02 5 worden verminderd. De rekening eindigt nu met een batig
saldo in plaats van een nadelig. De meerdere kosten zullen moeten worden betaald uit
de dienst 1894.
Besmettelijke ziekten Er is binnen de gemeente een aantal gevallen van 'febris typhoïdae' oftewel typhus,
Gemeentebegroting
1895
geconstateerd. De Inspecteur van de Volksgezondheid raadt het nu af om de
Huygenssloot te gaan uitdiepen en verbreden. Het college van burgemeester en
wethouders vragen nu aan de raad om een blanco krediet voor de kosten ter
bestrijding van deze besmettelijke ziekte. Dit wordt met algemene stemmen
toegestaan.
Gemeentewerken Is een bedrag van ƒ 100,-- niet te veel voor het schilderen van de voorgevel van het
gemeentehuis? De gemeenteopzichter heeft de burgemeester verzekerd dat dit geen
cent te veel is. De post wordt nu ongewijzigd aangenomen.
Straten en pleinen De post onderhoud straten en pleinen doet nogal wat stof opwaaien. Voor het
onderhoud van 1200 m² aan de Herenstraat is een bedrag van ƒ 1.420,- bestemd. De
commissie voor financiën wil nu 600 m² in het ene jaar doen en 600 m² in het volgende
jaar. Nagenoeg alle raadsleden doen hierover hun zegje en stellen iets anders voor.
Het lid Doppenberg gaat het verst in zijn voorstel tot verandering van deze post. Hij wil
voor 1895 een bedrag van ƒ 1.700,-- besteden en 800 m² in de Herenstraat laten
verstraten. Zijn voorstel wordt in stemming gebracht en met algemene stemmen
aangenomen.
Onderhoud wegen Deze post is ƒ 25,- hoger dan vorig jaar. Op de vraag hoe dat komt, antwoordt de
voorzitter dat deze post het vorig jaar gewoon te laag was begroot. De heer Henkes
wil, nu de sloot aan de Achterweg gedempt is, dat daar geen grind op komt maar
klinkers. Het raadslid Veeneka merkt in dit kader op, dat het aan het eind van de
Kerkhofstraat een modderpoel is en of daar niet op zijn minst een putje voor de afvoer
kan worden gemaakt. De voorzitter neemt de opmerkingen van de beide raadsleden
ter harte en kan de post onderhoud wegen en voetpaden onveranderd vaststellen.

Vervolg van: 29 oktober 1894 blz.193-199
Vervolg van:
Gemeentebegroting
1894
1235
Jaarwedde veldwachter De voorzitter heeft - middels de begroting - voorgesteld om de jaarwedden van de
veldwachters met ƒ 100,-- te verhogen. Dat is echt nodig vindt hij, a. omdat de
gemeente sterk is uitgebreid en zelfs meer inwoners heeft dan Rijswijk , b. de
jaarwedde van de veldwachters elders veel hoger is dan hier in Voorburg en c. omdat
de veldwachters al sedert 1877 geen verhoging van hun salaris meer hebben gehad.
Na enige discussie krijgen de veldwachters er het volgend jaar het voorgestelde
bedrag van ƒ 100,-- bij.
Nachtwakers De post voor nacht- en stille wachters is met ƒ 50,- verhoogd. Volgens de voorzitter
komt dat, omdat hij het voornemen heeft om de taken van de acht nacht- en stille
wachters voortaan door de veldwachters te laten doen. De veldwachters zullen nu,
eventueel aangevuld met onbezoldigde rijksveldwachters, de diensten moeten gaan
doen. Dat betekent dat aan ingezetenen buiten de bebouwde kom geen bijdragen
meer zullen worden gevraagd, alleen nog aan de bewoners van de buitenplaatsen.
Lantaarns Bewoners van de Molenlaan* hebben een verzoek ingediend om aldaar twee lantaarns
te willen plaatsen. De post 'verlichting' wordt met ƒ 50,- verhoogd en de post 'lantaarns'
gebracht op ƒ 2.800,--.
Vaccinatie De kosten voor het gebruik van een kalf voor het verkrijgen van koepokentstof, voorts
de kosten van de geneesheer en de contributie voor de zogenoemde 'parc
vaccinogène** bedragen ƒ 15,-- per jaar.
Verpleging De zogenoemde 'Onderhouds- vervoer- en verpleegkosten aan arme- en
doortrekkende personen' is met ƒ 48,-- verhoogd. Dat komt, zegt de voorzitter, omdat
het de laatste tijd nogal eens voorkomt dat personen met een rijtuig naar het
ziekenhuis in Leiden moeten worden vervoerd.
Begroting Het totaal van de inkomsten en uitgaven wordt nu vastgesteld op een bedrag van
ƒ 274.732,66 5.
Plantsoenen De Maatschappij tot exploitatie van Staatsspoorwegen hebben het contract voor het
onderhoud van het plantsoen bij het Stationsemplacement goedgekeurd. Vanwege het
slechte weer is er echter nog geen begin mee gemaakt.
* Al in 1435 wordt er in het Memoriboec van Voirburch gesproken over een Molenlaen. In 1896 doopte de
gemeenteraad de naam Molenlaan om in Koninginnelaan. De Molenlaan liep nagenoeg volgens dezelfde lijnen als
de latere Koninginnelaan. (Uit Stratenboekje van Voorburg door BD)
** Parc vaccinogène = inrichting tot het verkrijgen van koepokstof. (Uit 20e eeuw zakwoordenboekje van Vreemde
Woorden)

Vervolg van: 29 oktober 1894 blz.193-199
Vervolg van:
Gemeentebegroting
1894
1236
Sloten De heer Savalle merkt op dat onlangs is besloten om de sloot aan de Huygensstraat
niet te dempen, maar uit te diepen en te verbreden. En alhoewel het werk reeds is
aanbesteed, wil hij toch op dit besluit terugkomen vanwege de dreiging van
typhusgevallen binnen de gemeente. Hij geeft de raad in overweging om de sloot
alsnog te dempen. De voorzitter zegt toe dat hij deze motie van de heer Savalle in de
vergadering van burgemeester en wethouders zal brengen en in overleg zal treden met
de commissie van fabricage.

24 januari 1895 blz.200-205
1237
Nieuwjaarswensen De voorzitter spreekt de gebruikelijk Nieuwjaarswensen uit, die weer worden
beantwoord door de oudste wethouder. De wethouder hoopt dat ieder aanwezig
raadslid met de 'gave des verstands' zal bijdragen aan de bloei van de gemeente...
Plantsoenen Het contract met de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen is fout. In het
contract staat namelijk dat de gemeente niet alleen voor het verdere onderhoud van
het plantsoen zal zorgen maar tevens voor het onderhoud van twee aan de
maatschappij toebehorende toegangswegen.
Onderwijzer De heer D. Bakker, onderwijzer aan de openbare lagere school van Voorburg, heeft
het afgelopen jaar zijn hoofdakte gehaald. Hij vraagt daarom beleefd om verhoging van
zijn traktement. De raad besluit zijn verzoek in te willigen en brengt zijn jaarwedde van
ƒ 600,-- op ƒ 700,--.
Asman De as- en vuilnisman heeft bezwaren geuit tegen een aantal met name aangeduide
artikelen van zijn instructie. De toepassing van die artikelen wordt nu gedurende een
jaar buiten spel gezet en de asman krijgt een loon van ƒ 9,-- per week
Doodgraver De doodgraver hoeft geen huur te betalen voor het gebruik van het doodgravershuisje;
daarentegen wordt er ƒ 1,- per week op zijn salaris ingehouden en krijgt hij de
verplichting opgelegd er daadwerkelijk te gaan wonen.
Gasfabriek De commissie van fabricage heeft een rapport gemaakt over het eventueel oprichten
van een gasfabriek en dit komt nu aan de orde. Een tweetal heren uit Den Haag,
Vogels en Dalhain, hebben aan de burgemeester aangeboden -gratis- aan te tonen dat
het oprichten van een fabriek voor de opwekking van elektriciteit aanzienlijk goedkoper
is dan het oprichten van een gasfabriek. Burgemeester en wethouders willen echter
ook nog eens een advies inwinnen van een deskundige op dit gebied, maar dat gaat
ongeveer ƒ 1000,- kosten. Het lid Savalle vindt het helemaal onnodig dat er een extern
advies wordt ingewonnen, aangezien de commissie van arbitrage al heeft becijferd dat
de oprichting van een gasfabriek ongeveer ƒ 100.000,- zal gaan kosten. Dat is gewoon
veel te veel geld voor een gemeente als Voorburg. Bovendien zal het de gemeente
eerder verlies dan winst opleveren. Als het nu gaat om het inwinnen van een extern
advies over een electriciteitsfabriek, dan heeft hij geen bezwaar. Dat kan hooguit
ƒ 200,-- kosten.
De heer Van Alphen brengt heel praktisch in het midden wat Voorburg, het afgelopen
jaar aan kosten heeft gehad om de lantaarns te kunnen laten branden. Allereerst heeft
men de rente en aflossing moeten betalen van een geleend kapitaal van ƒ 3.165,44,
zijnde 3½% van ƒ 90.500,--. De 56 gaslantaarns hebben 88497 uren gebrand voor een
bedrag van ƒ 2.212,44 en de 34 petroleumlantaarns hebben 33429 uren gebrand
tegen ƒ 743,76.

Vervolg van: 24 januari 1895 blz.200-205
Vervolg van:
1238
Gasfabriek De voorzitter wijst er op dat het -gezien de enorme hoge kosten- niet is aan te raden
om tot de oprichting van een gasfabriek over te gaan. Bovendien is elektriciteit te
beschouwen als 'het licht van de toekomst'. Uiteindelijk komt de heer Van Alphen met
een voorstel
a. om het externe advies van een deskundige in te winnen over de oprichting van een
electriciteitsfabriek
b. mocht dit bezwaarlijk zijn, dan de hele gemeente met petroleum te gaan verlichten
en
c. of in overleg te treden met de huidige leverancier van olie en gas om een betere
regeling van de verlichting te verkrijgen.
Dit voorstel wordt met zes tegen vier stemmen aangenomen.
Dempen sloten Het college staat nog steeds vierkant achter het eenparige advies van de commissie
van fabricage om de Huygensloot niet te dempen maar juist uit te diepen en te
verbreden. De heer Savalle brengt nu in het midden dat de sloot de laatste tijd een
ondraaglijke stank verspreidt. Dat, als de sloot wordt verbreed, er een waterpark
ontstaat, waar nog steeds het riool van de Herenstraat op loost. Dat binnen de kortst
mogelijke tijd de bewoners van de Huygensstraat weer staan te dringen om de sloot
gedempt te krijgen.. De heer Mulder is het geheel met de heer Savalle eens. Er zal
echt niet veel verbeteren. Integendeel. De riolen van zowel de Herenstraat als de
Zwartelaan zullen blijven lozen en de stank is nu al zodanig dat hij -als bewoner van
een huis in de nabijheid van de Huygenssloot- nu al dagelijks alle ramen dicht moet
houden. Verder brengt hij nog eens in herinnering hetgeen de Inspecteur van de
Volksgezondheid heeft geadviseerd: de sloot dempen is het beste alternatief. Hij pleit
er sterk voor om op het genomen besluit terug te komen en de sloot alsnog te dempen.
Zij voorstel haalt het echter niet en wordt met zes tegen vier stemmen verworpen. Nu
stelt de heer Henkes voor om de sloot niet te verbreden, maar juist te versmallen. Dit
voorstel gaat weer naar de commissie van fabricage om rapport. In de volgende
raadsvergadering moet er dan een beslissing worden genomen.
Waterleiding Het raadslid De Groot brengt nog naar voren dat de heren Vas Visser en De Knokke
van der Meulen reeds geruime tijd bezig zijn op een weiland bij hem in de buurt om
naar goed bruikbaar water te zoeken. Dat naar zijn oordeel het land daardoor veel
heeft te lijden "daar de beste sappen er uitgaan." De voorzitter sluit hierop de
vergadering en stelt dat dit aan de orde zal komen zodra de genoemde heren hun
definitieve plannen hebben ingediend.

17 april 1895 blz.205-209
1239
Verkoping Gedeputeerde Staten sturen een raadsbesluit terug, waarin machtiging wordt gevraagd
voor het mogen kappen van populieren en hakhout. Volgens artikel 194 van de
Gemeentewet moet er echter goedkeuring worden gevraagd aan Gedeputeerde Staten
en mag de raad dit dus niet zelf besluiten.
Verkiezingen De kerkeraad van de Nederlandse Hervormde Gemeente en de commissie van de
spijsuitdeling hebben aan bepaalde personen brandstoffen, dan wel spijzen verstrekt.
Deze mensen mogen daarom niet voorkomen als kiezer. Twee personen worden met
name aangewezen.
Verlichting Een aantal bewoners van de nieuwe weg tussen de Geestbrug en de Nieuwe Tolbrug
vraagt om de plaatsing van twee nieuwe lantaarns. De commissie van fabricage heeft
hier al positief over geadviseerd. De raad gaat hierin mee en trekt voor het plaatsen
van twee lantaarns een meerbedrag van ƒ 100,- uit.
Dempen sloten De sloot aan de Huijgensstraat is onderwerp van veel zorg. De commissie van
fabricage is tegen versmalling van de sloot langs de Huijgensstraat. Zij blijven van
mening dat de sloot verdiept en verbreed moet worden.
De voorzitter heeft over deze kwestie gesproken met dr. Beguin. Dokter Beguin heeft
medegedeeld, dat toen hij toestemming gaf tot het leggen van een riool door zijn
terrein, hij niet wist dat de Huijgensstraat in contact zou komen met het riool achter de
Herenstraat. De dokter wil nu van de raad de verzekering, dat als door verbreding en
verdieping van de sloot aan de Huijgensstraat, de situatie ter plaatse niet verbetert, dat
dan de sloot weer "in een goede toestand" zal worden gebracht. (Wat hieronder wordt
verstaan wordt niet in de notulen vermeld.) Zonder hoofdelijke stemming besluit de
raad hem die verzekering te geven. De kwestie spitst zich nu toe op de vraag of de
sloot nu wel of niet moet worden verbreed, en uitgediept, of dat er toch moet worden
gedempt. Alle varianten passeren de revue. Het voorstel van de heer Henkes, om de
sloot wel uit te diepen maar niet te verbreden - dit bespaart immers vele kosten - haalt
het niet. Dat wil zeggen: de stemmen staken en dus moet er volgens de Gemeentewet
in een volgende vergadering een beslissing genomen worden.
Onderwijzer(es) Mejuffrouw P.J. Blok vraagt en verkrijgt eervol ontslag per 1 juni 1895 als
onderwijzeres aan de openbare lagere school. Zij wordt onderwijzeres in Delft.

Vervolg van: 17 april 1895 blz.205-209
1240
Sloten Het raadslid Savalle merkt op dat de sloot nabij "den Lichte Turf*" aan het Oosteinde in
een slechte toestand verkeert. De voorzitter zegt, dat bij de eerstvolgende schouw aan
dit gedeelte van het slotenstelsel extra aandacht zal worden gegeven.
* Volgens A.W. Vink in zijn bijdragen in het Jaarboek Die Haghe van 1903 was 'Den Ligtenturff een 'vermaarde
herberg'. In 1609 was de naam al bekend toen een zekere Lenart Lenartsz. "gebijnaempt Lichtenturff" een rentebrief
van 150 gulden groot liet passeren ten behoeve van Juffrouw Magdalena Moins, weduwe van Jhr. Willem de Bye.
Later is het de naam van een buurtje in de omgeving van de huidige rooms-katholieke kerk van de H. Martinus
geworden. In het kohier van de verpondingen staat 'Den Lichtenturff' omschreven als "Een huijs met een hollenbargh
en wagenhuijs; een oude herberg, in 't Oosteijnde."

22 april 1895 blz.209-210
1241
Waterleiding De heren W.G. Knokke van der Meulen en J.M. Vas Visser hebben om de voorlopige
concessie voor een jaar gevraagd voor de aanleg van een drinkwaterleiding door de
gemeente. Burgemeester en wethouders hebben daar moeite mee, omdat -zoals blijkt-
er een tweetal personen is, die de concessie wil gaan vragen, zodra Knokke van der
Meulen en Vas Visser met hun activiteiten in deze ophouden. De raad stemt nu in met
een voorstel van het college om de concessie voorshands voorlopig voor drie
maanden te verlenen.
Onderwijzer(es) Mejuffrouw M.-E. van der Lee uit Rockanje krijgt een benoeming als onderwijzeres aan
de openbare lagere school te Voorburg.
Sloten Het in de vorige vergadering gedane voorstel van de heer Henkes komt nu in
stemming. Dit voorstel hield in: de sloot aan de Huygensstraat niet te verbreden, maar
wel uit te diepen. Het voorstel-Henkes wordt echter met 6 tegen 5 stemmen
verworpen.
Achterweg De heer Henkes stelt nu voor om verbetering aan te laten brengen in het gedeelte van
de Achterweg gelegen tussen het Achterom en de Kerkhofstraat (Nu: Parkweg tussen
Van Schagenstraat en Wielemakersslop). Na enige discussie besluit de raad het
straatgedeelte tot de bomen met keien te laten bestraten en de rest met koolas.

07 juni 1895 blz.211-213
1242
Raadsleden De voorzitter deelt mee dat het raadslid P. Veeneka, ontslag heeft genomen als
raadslid en dat de heer M.J. Doppenberg buiten onze gemeente is gaan wonen en
daarom niet langer lid van de raad kan zijn.
Achterweg Het besluit om verbetering aan te brengen in het gedeelte van de Achterweg tussen
het Achterom en de Kerkhofstraat wordt weer aan de orde gesteld. De reden hiervan is
dat de gemeenteopzichter heeft berekend dat dit een bedrag van ƒ 275,- zou gaan
kosten. Burgemeester en wethouder moeten nu zien of het op een voordeliger manier
kan gebeuren.
Geldlening Om de sloot aan de Huygensstraat te kunnen gaan verbeteren besluit de raad een
geldlening van ƒ 4.000,-- aan te gaan bij de Maatschappij voor Gemeentecrediet te
Amsterdam.
Politieverordening In het algemeen hebben de raadsleden geen op- of aanmerkingen op de aan de orde
zijnde poltieverordening van Voorburg. Bij het artikelsgewijs voorlezen van de
bepalingen uit die politieverordening komen er echter wel op- en aanmerkingen. Het
meest opvallende is dan wel dat het blaffen van honden 's nachts strafbaar wordt
gesteld. De verordening wordt dan wel met algemene stemmen goedgekeurd.

05 juli 1895 blz.213-215
1243
Vroedvrouw Na in het verleden nogal wat beroering te hebben veroorzaakt, vraagt de gemeentelijke
vroedvrouw nu per 1 oktober om eervol ontslag uit haar functie en om toekenning van
een pensioen.
Het college heeft echter al een preadvies klaar. Ze stellen voor haar met ingang van 1
augustus al te ontslaan en haar over de maanden augustus en september een
gratificatie te verlenen van twee maanden traktement. Voorts met de uitdrukkelijke
voorwaarde dat zij na 31 juli geen praktijk meer zal uitoefenen. Zo krijgt mejuffrouw
A.A. van der Schouw met algemene stemmen van de raad het door haar gevraagde
eervolle ontslag en zal nog nader over het gevraagde pensioen worden nagedacht.
Politieverordening Gedeputeerde Staten sturen de Politieverordening terug met enige op- en
aanmerkingen. De raad besluit echter met algemene stemmen aan de wensen van
Gedeputeerde Staten tegemoet te komen.
Achterweg De raad besluit het bewuste straatgedeelte van de Achterweg te laten bestraten voor
een bedrag van ƒ 195,-- en het werk op te dragen aan de heer Schmal, aannemer.
Geldlening Gedeputeerde Staten hebben ook aanmerkingen op het aangaan van een geldlening
die zou moeten drukken op de begroting van 1894. Het toevoegen aan de begroting
1894 wordt echter 'dienstvermenging' genoemd en dit bezwaar is er niet als het op de
begroting van 1895 zou komen te berusten. Dus besluit de raad het bedrag van de
geldlening te laten drukken op de begroting dienst 1895.
Riolering Aan de monding van het riool aan de Laan van Nieuw Oosteinde wordt een ijzeren
schuif gemaakt om het riool af te sluiten.
Schutterij De majoor van de Rustende Schutterij krijgt een bedrag van ƒ 30,-- van het
gemeentebestuur voor de aankoop van een prijs bij gelegenheid van het jaarlijkse
schietconcours.
Vrachtgoederen Het raadslid Savalle klaagt over het feit er op het station Voorburg geen
vrachtgoederen gelost kunnen worden. Of het gemeentebestuur er op toe kan zien dat
er bij de Maatschappij tot Exploitatie van Spoorwegen actie wordt ondernomen om dit
te verbeteren.

24 augustus 1895 blz.215-218
1244
Burgemeester Hare Majesteit de Koningin heeft burgemeester Baron van Tuyll van Serooskerken
herbenoemd tot burgemeester van Voorburg. Inmiddels heeft hij in handen van de
Commissaris van de Koningin de vereiste eden afgelegd. Daarna volgen over en weer
de daarbij passende gelukwensen.
Raadsleden De voorzitter deelt mede dat tot lid van de (nieuwe) gemeenteraad zijn gekozen, de
heren J.C. Mulder, J. Hooijmans Mzn., J. Dolman en G. Gesner van der Voort. In de
tussentijdse vacature van de heer P.Veeneka is de heer N.G. Nieuwenhuizen
aangewezen.
Besteller De gemeentebesteller J. van der Brink, vraagt om verhoging van zijn jaarwedde. Dat
wordt in handen gegeven van burgemeester en wethouders.
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de nieuw gekozen raadsleden (zie hiervoor) worden onderzocht
en in orde bevonden.
Ambtenaar Door het regulier aftreden van de burgemeester was er een vacature
Burgerlijke Stand ontstaan in de functie van ambtenaar van de burgerlijke stand. Bij acclamatie wordt
echter de heer Van Tuyll van Serooskerken herbenoemd.
Vroedvrouw Door het vertrek van de gemeentelijke vroedvrouw mej. A.A. van der Schouw is er een
vacature ontstaan. Ter voorziening in die vacature is er een voordracht van twee
personen gemaakt: Mejuffrouw Telle uit Voorburg en mevrouw Bakhuis van Dalen uit
Groningen. Bij de stemming 6 tegen 1 blanco blijkt mejuffrouw Telle te zijn benoemd.

31 augustus 1895 blz.218-219
1245
Raadsleden Het nieuwe raadslid G. Nieuwenhuisen wordt de vergadering binnen geleid en legt de
vereiste eden af als raadslid.
Gemeenterekening De gemeenterekening over 1894 wordt vastgesteld met een batig saldo van ƒ 577,64 5

03 september 1895 blz.220-221
1246
Raadsleden De herkozen raadsleden J.C. Mulder, J. Hooijmans Mzn. en de nieuw gekozen leden
de heren J. Dolman en G. Gesner van der Voort. De hier genoemde raadsleden
worden door de zittende raadsleden Van Alphen en Baas de vergadering binnen geleid
en leggen in handen van de voorzitter de vereiste eden af, die op de Grondwet en op
de Gemeentewet.
Wethouder Door het de regulier aftreden van de heer J.C. Mulder moet er ook weer voorzien
worden in de vacature van wethouder. Bij stemming blijkt dat de heer Mulder 9
stemmen op zijn naam heeft gekregen en de heer Savalle 2. De heer Mulder neemt
zijn benoeming aan en wordt daar uiteraard mee geluk gewenst.
Ambtenaar Tot ambtenaar van de burgerlijke stand, ter voorziening in de vacature
burgerlijke stand van de heer Audier, wordt benoemd de heer G. Henkes.

31 oktober 1895 blz.221-226
1247
Vrachtgoederen De Maatschappij tot Exploitatie van Spoorwegen schrijft dat zij vanwege de hoge
lasten geen kans zien om het station Voorburg voor vracht- en goederenvervoer open
te stellen.
Verlichting De voorzitter meldt dat er een brief is binnengekomen van professor Snijders te Delft
met een rapport over de eventuele vestiging van een 'verlichtingsstation' in Voorburg.
Het rapport zal bij de raadsleden circuleren.
Begroting 1896 De gemeentebegroting 1896 heeft veertien dagen ter visie gelegen en is aan de
gemeenteraadsleden uitgereikt. Niemand heeft de behoefte om in de algemene
beschouwingen te treden. Alleen wil de heer G. Gesner van der Voort voortaan wel
graag ook een afschrift van de Memorie van Toelichting bij die begroting. Want zonder
die memorie word je van de begroting zelf niet veel wijzer. De voorzitter zegt dat dit wel
kan,. maar dan moet de ambtenaar ter secretarie wel verhoging van zijn jaarwedde
krijgen, vanwege het meerdere schrijfwerk. Maar, zegt de heer Gesner nu, als dit te
bezwaarlijk is, dan kunnen er ook bijvoorbeeld drie geschreven worden om te
circuleren. De voorzitter zegt toe dat hij zal bekijken wat hij kan doen.
Wegen en voetpaden Op de post voor onderhoud van voetpaden en wegen is een bedrag van ƒ 625,--
uitgetrokken voor onder meer een voetpad aan het Oosteinde. Dat voetpad zou
moeten lopen vanaf de tol tot aan de grenspaal bij Veur. De heer Hogendoorn merkt
op dat de gemeente niet verplicht is om een voetpad aan te leggen, omdat dat in feite
een zaak is van de diverse eigenaren van de grond. Na stemming blijkt echter dat de
post toch onverminderd tot dit bedrag kan worden vastgesteld.
Verlichting De heer Gesner van der Voort vindt het bedrag voor de verlichting van de gemeente
wel wat al te hoog en vraagt of er geen commissie kan worden benoemd, die uit kan
zoeken of het allemaal niet wat goedkoper kan. Dit voorstel wordt tot een volgende
vergadering aangehouden.
Belastingen Het college heeft voorgesteld het aantal opcenten op de belastingen te handhaven op
22 en niet te verminderen met 12. Door het aantal opcenten zo hoog te houden is men
in staat om van een grote geldlening ƒ 2000,-- af te lossen in plaats van ƒ 1000,--. Er
zou dan nog een schuld van ƒ 19.000,-- over blijven. Er zijn raadsleden bij van wie het
allemaal niet zo snel hoeft te gaan, maar bij stemming blijkt toch de meerderheid te
kiezen voor het hoge getal aan opcenten.

Vervolg van: 31 oktober 1895 blz.221-226
Vervolg: pensioen Op de begroting is ook een post uitgetrokken voor het aan
1248
mejuffrouw Van der Schouw beloofde pensioen als voormalige gemeentelijke
vroedvrouw.
Zij krijgt een pensioen van ƒ 160 per jaar onder de volgende
Vroedvrouw voorwaarden:
1. ze moet buiten de gemeente Voorburg gaan wonen;
2. ze mag binnen de gemeente Voorburg geen verloskundige
praktijk meer uitoefenen;
3 er mogen geen klachten meer binnen komen van ingezetenen van deze gemeente;
4. ze moet haar pensioen jaarlijks in de maand augustus aanvragen.
Waterleiding De commissie van fabricage heeft een rapport opgesteld over de concessieaanvraag
voor de aanleg van een waterleiding door de gemeente. De commissie is tegen de
gestelde voorwaarden vanwege de zware financiële gevolgen van het een en ander.
De gemeenteraad volgt het advies van de commissie.
Asman In de instructie van de 'asch- en vuilnisman' worden enige veranderingen aangebracht
en bovendien wordt zijn beloning verhoogd met ƒ 2,-- per week. Dit vanwege de
uitbreiding van de gemeente en het meerwerk dientengevolge.
Sloten Het raadslid Gesner van der Voort merkt op dat er zich in de sloot aan de
Huygensstraat een dam heeft gevormd, dat tot vervuiling leidt. De voorzitter dankt de
heer Gesner voor zijn oplettendheid en belooft de gemeente-opzichter hiervan in
kennis te stellen.
Riool Dezelfde heer Gesner van der Voort heeft ook opgemerkt dat de schuif bij de monding
van het riool bij de Laan van Nieuw Oosteinde steeds open staat en of het niet juist de
bedoeling was dat dat ding dicht was, wanneer het stoomgemaal niet maalt. Er volgen
nu enige onduidelijke beschouwingen over het al dan niet dichtzijn van de schuif als
het stoomgemaal wel of niet maalt. De commissie van fabricage moet hierover maar
eens een rapport uitbrengen.

13 december 1895 blz.226-229
Besloten raadsvergadering van 13 december 1895
1249
Het voorstel van de voorzitter om in geheime vergadering te beraadslagen was blijkbaar erg geheim, want van
deze vergadering zijn geen notulen bijgehouden en in het Notulenboek van de besloten dan wel geheime
vergadering tussen 1871 en 1918, zit op de plek van deze vergadering ... een duidelijk afgeknipte pagina! Gezien
het volgende punt in de openbare vergadering moet deze beraadslaging gegaan zijn over de aanleg van de
drinkwaterleiding.
Drinkwaterleiding Zowel de commissie van financiën als van fabricage hebben rapport uitgebracht over
de concessieaanvraag voor de aanleg van een drinkwaterleiding. Zij brengen een
advies uit dat - buiten de door de wet vereiste procedure - aan de volgende
voorwaarden voldaan moet worden:
1. op kosten van de concessionarissen moet een externe deskundige worden
aangewezen, die kan rapporteren over de kwaliteit van het te leveren drinkwater;
2.als het te leveren drinkwater aan alle te stellen eisen voldoet, zal de concessie voor
een periode van 40 jaar verleend worden;
3.de concessionarissen mogen rekenen op een subsidie van ƒ 1.000,-- per jaar over
een tijdvak van 5 jaar;
4.de andere voorwaarden van ondergeschikt belang dienen 'nader geregeld te
worden'.
Sommige raadsleden zijn tevreden met de drinkwatervoorziening van dat moment,
maar het merendeel wenst toch een drinkwaterleidingbedrijf zoals hier voorgesteld. De
heer Savalle wenst er nog aan toe te voegen dat als het bedrijf na tien jaar in gebreke
blijft, dat de gemeente dan beslag kan leggen op de eigendommen van het bedrijf om
verhaal te krijgen op de uitgekeerde subsidiebedragen. De heer Mulder daarentegen
wil dat de gemeente een verminderd tarief krijgt voorgeschoteld en dat de tarieven in
overleg met burgemeester en wethouders worden vastgesteld.
Het geheel inclusief de voorstellen van de heren Savalle en Muller wordt in stemming
gebracht en goedgekeurd met 7 tegen 2 stemmen
Verlichting De commissie van fabricage krijgt de opdracht om na te gaan of er geen voordeliger
manier is om de gemeente te verlichten dan nu het geval is.
Gratificatie De heer Pompe van Meerdervoort, ambtenaar ter secretarie, krijgt een gratificatie van
ƒ 100,- voor het in orde brengen van het gemeentelijk archief.

7 februari 1896 blz.230-232
1250
Nieuwjaarswensen De voorzitter uit zijn beste wensen bij gelegenheid van het nieuwe jaar. In het bijzonder
refereert hij aan het feit “dat reeds in de eerste dagen van het nieuwe jaar een der
geachte Raadsleden in diepe rouw is gedompeld”. De notulen vermelden niet om wie
het gaat, maar uit het feit dat de heer Van Alphen hierop reageert, mag worden
opgemaakt dat het om iemand uit zijn omgeving gaat. *
Gratificatie De heer Pompe van Meerdervoort geeft de raad te kennen heel blij te zijn met de
toegekende gratificatie voor het op orde brengen van het archief.
Drinkwaterleiding De heren W.G. Knokke van der Meulen en J.M. Vas Visser laten weten dat ze de door
de raad gestelde voorwaarden voor het aanleggen van een drinkwaterleidingnet
aanvaarden, op een onderdeel na. Dat onderdeel gaat over het feit dat de raad een
externe deskundige wil aanwijzen om over de kwaliteit van het drinkwater te waken.
Die deskundige zou zijn werk moeten doen op kosten van de aanvragers van de
concessie. In hun verzoek stellen de beide heren dat het voldoende moet zijn dat er
de originele rapporten zijn overlegd over de bacteriologische en chemische
onderzoekingen van het te leveren drinkwater. Als dat voor de raad niet voldoende is,
dient de inspecteur van de volksgezondheid uitsluitsel te geven, vinden zij. De
voorzitter bezweert de raad niet van de eenmaal gestelde voorwaarden af te wijken en
dit voorstel wordt met algemene stemmen aangenomen.
Belastingverordening De Commissie van financiën heeft een conceptverordening opgesteld op de heffing
van een belasting op het houden van honden. De voorzitter vraagt of de raad bereid is
nu daarover van gedachten te wisselen of om dat in een volgende vergadering te
doen. De voorkeur gaat uit naar uitstel om de gelegenheid te hebben de verordening
rustig te kunnen bestuderen.
Straatnamen De raad besluit de Molenweg om te dopen tot Koninginnelaan.
Verkoping De populieren bij de algemene begraafplaats worden ondershands verkocht voor een
bedrag van ƒ 40,-. Wel moet hiervoor de goedkeuring van Gedeputeerde Staten
worden gevraagd.
* Uit de akten van de burgerlijke stand blijkt dat op 26 januari 1896 is overleden de echtgenote van Marius Wilhelm
Lodewijk van Alphen, mevrouw Arinetta Maria Eland, op de leeftijd van 63 jaar.

18 maart 1896 blz.233-236
Gedeputeerde staten Gedeputeerde staten hebben een aantal raadsbesluiten goedgekeurd:
het raadsbesluit tot het aanleggen van een voetpad aan het Oosteinde;
het verkopen van gerooide bomen.
1251
Drinkwater De heren W.G. Knokke van der Meulen en J.M. Vas Visser hebben de bepalingen bij
hun concessieaanvraag tot het aanleggen van een drinkwaterleidingnet aanvaard.
Tevens hebben zij de bepaling aanvaard dat een externe deskundige de kwaliteit van
het te leveren water zal controleren en dat ze tevens de kosten ervan moeten dragen.
Straten en pleinen De raad besluit het voetpad aan het Oosteinde te laten bestraten en niet van grind te
laten voorzien. Overigens zal niet het hele voetpad worden verhard. Het gedeelte wa a r
de heer S. van Oosten eigenaar van is zal niet bestraat of verhard worden. Van Oosten
wil immers de grond niet voor dit doel afstaan aan de gemeente.
Belastingverordening Er staat een nieuwe verordening op de heffing van een belasting op het houden van
honden, alsmede een verordening die de invordering van die belasting regelt. Nadat de
voorzitter heeft gevraagd of iemand in het algemeen iets over deze verordeningen wil
zeggen, vraagt de heer Hogendoorn het woord. Hij verklaart zich een tegenstander van
het feit dat bedrijfs- of waakhonden zouden worden belast en tevens is hij
tegenstander van de invoering van een hondenpenning. Dit te meer daar ook de
gemeente ‘s-Gravenhage de ooit ingevoerde hondenpenning weer heeft afgeschaft.
De heer Mulder vindt daarentegen dat de hondenpenning wel ingevoerd moet worden.
Dan is er tenminste een betere controle, vindt hij.
De verordening wordt nu artikelsgewijs voorgelezen. Het lid Van der Voort wil in plaats
van één tarief van ƒ 3,- een gedifferentieerd tarief van ƒ 5,-, ƒ 4,-- en ƒ 3,-. Na
stemming blijkt dat een meerderheid van de raad het ene tarief van ƒ 3,- wil
handhaven. Honden die buiten de bebouwde kom worden gehouden “ten dienste van
de landbouw en ter bewaking van onbeheerd staande erven of vaartuigen, of
gehouden ten dienste van enig bedrijf van nijverheid” dienen niet belast te worden.*
* In latere verordeningen mag dit niet meer door de gemeenteraad geregeld worden, omdat dan de Gemeentewet
zulks regelt en een wet gaat immers boven een verordening. De raad mag dan alleen nog maar het –lagere- tarief
voor waak- en bedrijfshonden vaststellen. (BD)

Vervolg van: 18 maart 1896 blz.233-236
Belastingverordening In de verordening op de invordering van de belasting wordt geen
1252
Vervolg wijziging aangebracht. Het voorstel van de commissie voor de financiën om een
hondenpenning in te voeren wordt weggestemd. Op de Verordeningen wordt de
koninklijke goedkeuring* gevraagd.
Gemeentewerken Er komen regels bij het overdragen van straten aan de gemeente. De voetpaden
worden bestraat en niet begrind. De sloten bij een bouwterrein worden gedempt en van
rioleringen voorzien.
Verlichting De commissie van fabricage stelt voor het contract met de petroleumgasfabriek voor
wat betreft de verlichting op te zeggen. Men wil op oproep plaatsen voor gegadigden
die bereid zijn een fabriek op te richten voor steenkolen en acetyleengas voor de
elektrische verlichting.
Het lid Nieuwenhuisen wenst het voorstel echter aan te houden tot een volgende
vergadering. Dat besluit de raad dan ook te doen.
Hoofdelijke omslag Het percentage van de hoofdelijke omslag wordt vastgesteld op ½ % en ook hierop
koninklijke goedkeuring te vragen.*
* Op belastingverordeningen moet vanouds de koninklijke goedkeuring ( bij K.B.) worden gevraagd, zulks in
tegenstelling tot andere gemeentelijke verordeningen, welke door Gedeputeerde Staten worden goedgekeurd. (BD)

1 april 1896 blz.236-238
1253
Verlichting De directeur van de petroleumgasfabriek heeft en aanbod gedaan om tot 30 april 1901
de verlichting van de lantaarns te verzorgen voor een bedrag van ƒ 20,- voor 1000
branduren per lantaarn. Het college stelt voor om dit aanbod aan te nemen, maar
daarbij de voorwaarde te stellen dat de directeur uiterlijk voor 1 oktober 1898 met meer
definitieve plannen komt voor de straatverlichting. Het raadslid van der Voort beweert
dat hij met zowel gas als elektriciteit de gemeente aanzienlijk goedkoper kan
verlichten. Hij rekent voor dat hij het voor een minder bedrag van ƒ 1.200,- kan doen.
Maar aangezien er nu ± ƒ 720,- wordt bespaard en wij nu in een overgangstijd leven,
legt hij zich er bij neer.
Raadsvergadering De heer Gesner van der Voort dankt de voorzitter dat hij deze vergadering ‘s middags
heeft belegd. Hij wenst dat de voorzitter dit meermalen zou doen. Maar de heer Mulder
is daar helemaal niet gelukkig mee. Integendeel. Als de vergaderingen voortaan ‘s
middags zouden zijn dan zou hij genoodzaakt zijn zijn raadslidmaatschap te
beëindigen. De voorzitter doet zijn best, maar het uiteraard nooit iedereen naar de zin
maken.
Vrachtgoederen De heer Savalle vraagt of de voorzitter nog eens bij de directie van de Maatschappij tot
Exploitatie van Staatsspoorwegen wil aandringen dat op het Voorburgse station weer
vrachtgoederen kunnen worden gelost. De voorzitter zegt toe dat in de eerstvolgende
collegevergadering aan de orde te stellen.

15 juni 1896 blz.238-239
1254
Voetpad Oosteinde De heer Dolman vraagt of men al begonnen is met de aanleg van het voetpad aan het
Oosteinde. De voorzitter zegt dat een aantal grondeigenaren weigerachtig zijn om
grond voor dat doeleind aan de gemeente af te staan en dat het daarom langer duurt
dan gehoopt. De notaris (Klink) is bezig met de nodige contracten.
Drinkwater Hoe is het gesteld met het aan te leggen drinkwaterleidingnet? Een zekere heer Stang
is met zijn rapport hierover bezig en dat zal spoedig binnen komen.
Riolering De schuif in de riolering langs de Laan van Nieuw Oosteinde kan volgens de heer
Gesner van der Voort niet geheel gesloten worden. De voorzitter zegt toe dat hij dit
aan de gemeenteopzichter zal vragen.

1 september 1896 blz.240-241
Drinkwater Het rapport van de heer Stang over de kwaliteit van het drinkwater is binnengekomen.
1255
Wethouder De heer J.C. Mulder is periodiek aan de beurt om af te treden als wethouder. Bij de
verkiezing blijkt dat de heer Mulder niet minder dan acht stemmen op zijn naam heeft
en de heer Savalle een stem. De heer Mulder aanvaart zijn herbenoeming. De
voorzitter wenst hem hiermee geluk.
Rekening 1895 De commissie van financiën heeft over de rekening van 1895 een paar opmerkingen
over de werkzaamheden ‘buiten bestek’ door de aannemer van gemeentewerken.
Nadat echter deze voldoende door de voorzitter zijn toegelicht wordt de rekening door
de raad goedgekeurd.
Zetters De zetters van de directe belastingen, de heren L.C. Hogendoorn en G. de Groot, zijn
dit jaar weer aan de beurt om af te treden. Er wordt nu een voordracht in dubbeltal
opgesteld met voor de 1 e vacature de namen van L.C. Hogendoorn en J.G. Westgen
en voor de 2 e vacature de namen van G. de Groot en P. Leeman.

27 oktober 1896 blz.242-252
1256
Benoemingen Op daartoe gedaan voorstel wordt de heer J.H. Limper benoemd tot ‘makelaar in alle
vakken’*.
Onderwijzer Mevrouw de weduwe W. Rikkers-Broekhuijsen verzoekt om eervol ontslag uit haar
functie van onderwijzeres in de nuttige handwerken aan de openbare lagere school.
Postkantoor De directeur-generaal van de posterijen en telegrafie deelt mede dat de huur van het
plaatselijke Post- en Telegraafkantoor op ultimo april 1897 eindigt. Hij wil het pand
weer voor de dezelfde prijs huren voor een periode van vijf jaar. Uiteraard behoudens
goedkeuring door de minister van waterstaat.
Drinkwater De heer G. de Groot cum suis maken bezwaar tegen de voorgenomen oprichting van
een drinkwaterleidingbedrijf “daar aan hunne aangrenzende eigendommen de grootste
schade zal worden toegebracht.” Ze vragen om hun belangen te laten prevaleren
boven die van ondernemers en speculanten.
Gemeente-eigendom Een bouwkundige, de heer M. van Harte, deelt mee dat hij een stukje gemeentegrond
van 1 centiare (= 0,01 are = 1 m²) heeft afgesnoept om een hek neer te kunnen zetten
voor een door hem gebouwd huis aan de Herenstraat. Hij vraagt aan de gemeente om
dit perceeltje grond aan hem over te willen dragen. De raad c.q. de gemeente is
hiertoe bereid, maar dan wel tegen een vergoeding van ƒ 25,--.
Drinkwater De raad heeft in een vorige vergadering al een voorlopige concessie gegeven aan het
drinkwaterleidingbedrijf i.o. De voorwaarde was toen dat een deskundige een rapport
moest uitbrengen over de kwaliteit van het drinkwater. In het nu uitgebrachte rapport
staat dat men gerust het drinkwater vanaf een diepte van 33 meter voor drinkwater
kan gaan gebruiken. Bovendien –en dat in antwoord op de ‘brandbrief’ van de heer G.
de Groot c.s.- is het oppompen van dat water volstrekt onschadelijk voor de
aanliggende landerijen. Het op deze manier oppompen van (drink)water geschiedt ook
op een andere wijze dan in Scheveningen, zodat men voor de problemen die zich daar
voordeden niet bezorgd hoeft te zijn. De heer Hogendoorn is nog steeds niet overtuigd
dat het oppompen van water niet nadelig is voor de aangrenzende gronden en het lid
Savalle vindt dat het algemeen belang prevaleert boven het particuliere.
* Volgens een mededeling van makelaar Wim van Kampen in Voorburg, kan men nu slechts makelaar zijn in één
vakgebied. Het meest voorkomende is vanzelfsprekend makelaar in onroerende goederen. Maar behalve dat kan
men ook makelaar zijn in de diverse soorten van roerende goederen.

Vervolg van: 27 oktober 1896 blz.242-252
Vervolg:
1257
Drinkwater De heer Mulder vindt dat het algemeen belang nu eist dat zo spoedig mogelijk een
Begroting 1897
drinkwaterleidingnet tot stand komt. Hij heeft ook nog nadere inlichtingen ingewonnen
en de door hem geraadpleegde personen hebben allen verklaard dat het oppompen
van een zodanig diepte van 33 meter volstrekt onschadelijk is voor de landerijen. De
heer Baas merkt dan nog op dat de gemeente Schiedam verscheidene Nortonpompen
heeft en dat het land aldaar volstrekt niet onvruchtbaar is geworden. Het verzoek van
de heer G. de Groot c.s. wordt nu met 7 tegen 2 stemmen verworpen. De twee
voorstemmers waren de heren Hogendoorn en Hooijmans, terwijl de heer G. de Groot
zich –uiteraard- buiten stemming hield. Dat komt de concessieaanvraag zelf aan de
orde. De voorzitter meldt dat de vereisten waaraan de concessionarissen moeten
voldoen strenger zijn geworden. De heer Savalle zou echter toch nog een bepaling
opgenomen willen zien om een boete te eisen van ƒ 250,- in het geval het drinkwater
niet aan de vereisten zou voldoen en het euvel niet binnen een maand verholpen zou
zijn. De voorzitter vindt dat echter moeilijk omdat van tevoren geen duidelijke termijn
kan worden gesteld om eventuele herstellingen te verrichten. Hij vindt dat, als bepaald
is dat herstellingen met ‘bekwame spoed’ moeten worden aangebracht en dat dit ten
genoegen van burgemeester en wethouders moet zijn gedaan, dat dit voorshands
voldoende moet zijn. Het voorstel van de heer Savalle wordt nu met 9 tegen 1 stem
(die van Savalle zelf) verworpen. Het raadslid Van der Voort ziet ten slotte nog
problemen bij het bepaalde in artikel 24 van de concessievoorwaarden. Het bedrag wat
betaald moet worden bij een eventuele overname is 25 maal de gemiddelde netto
jaaropbrengst. De voorzitter stelt de heer Van der Voort echter gerust. De gemeente
zou dan binnen 40 jaar tot vervroegde overname moeten besluiten en bovendien is de
gemeente dat geenszins verplicht.
Hoofdelijke omslag De heer Vervoort doet een voorstel om het volgend jaar de hoofdelijk omslag te
verhogen tot ƒ 6.000,-- en de opcenten te laten vervallen. Burgemeester en
wethouders hebben dit al overwogen en zullen het volgend jaar hierover een voorstel
doen.

Vervolg van: 27 oktober 1896 blz.242-252
Vervolg:
1258
Jaarwedden De leden van de commissie voor de financiën doen een voorstel om de jaarwedde van
zowel de burgemeester als de ontvanger te verhogen met ƒ 150,--. De raad mag
voorts zelf bepalen of en tot welk bedrag het salaris van de secretaris mag worden
verhoogd. Alvorens de discussie over dit onderwerp begint verlaten de
voorzitter/burgemeester en de secretaris de vergadering. Als fungerend voorzitter
treedt nu wethouder Mulder op en als secretaris de heer Menso, ambtenaar ter
secretarie. Over het feit dat de salarissen van de burgemeester en de
secretaris/ontvanger reeds jaren te laag zijn is nagenoeg een ieder het eens. Niet eens
is men het met het tijdstip waarop dit aan de orde wordt gesteld. De raadsleden
hebben geen gelegenheid gehad om hierover na te denken, maar worden nu –bij de
behandeling van de begroting- hiermede geconfronteerd. Sommige willen uitstel van
de behandeling, andere willen de salarisverhoging zelf eerder in laten gaan. De heer
Mulder werpt echter op dat het zeer wenselijk is dat dit voorstel van de commissie van
financiën tegelijk met de behandeling van de begroting ter discussie wordt gesteld.
Bovendien is het allemaal ook weer niet zo erg onverwacht, want de salarissen van de
burgemeester en de secretaris waren al lang heel erg laag. Het oorspronkelijke door
de commissie van financiën gemaakte voorstel wordt in die zin aangepast, dat de
verhoging voor de secretaris/ontvanger op ƒ 100,- per functie wordt gesteld. De functie
van ontvanger en secretaris zijn immers in een hand. Dit voorstel wordt met 7 tegen 3
stemmen aangenomen.
Jaarwedden Ook de jaarwedde van de gemeentebesteller gaat op de helling. Dit vanwege het
meerdere werk en de uitbreiding van de gemeente. Zij traktement wordt nu vastgesteld
op ƒ 9,-- per week.
Bestraten dorp Er ontstaat een discussie over de vraag of de te bestraten wegen binnen de gemeente
nu met keien of met Scoria bricks* moet geschieden. De een is bang dat de Scoria
bricks, waarnaar de voorkeur kennelijk uitgaat, aan gort gereden worden door de
kanonnen die vaak door onze gemeente denderen. De ander zegt dat zelfs de
gemeente Den Haag de Scoria bricks veelvuldig toepast en daar is het zware verkeer
nog veel intensiever dan in Voorburg. De voorzitter zegt, dat het geen wet van Meden
en Perzen is, dat voortaan alle straten met Scoria bricks bestraat moeten worden. Men
kan altijd nog voor een andere vorm van bestrating kiezen. Na stemming hierover (6
tegen 4) besluit men dat voorshands het gedeelte straat, Franse Kerkstraat geheten,
vanaf de Herenstraat met de genoemde Scoria bricks geplaveid zal worden.
* Over de betekenis en de achtergrond van Scoria bricks heb ik al eerder een voetnoot gemaakt. BD

Vervolg van: 27 oktober 1896 blz.242-252
1259
Subsidie De commissie voor de financiën ontraadt een subsidie toe te kennen aan de
Harmoniekapel. Waarom? Kunst is geen regeringszaak en dus ook geen
gemeentezaak. De voorzitter zegt echter dat de commissie het voorstel van
burgemeester en wethouders in deze niet goed begrepen heeft. Het was namelijk niet
de bedoeling om de kunst te bevorderen, maar om een vereniging die “zegenend
werkzaam kan zijn” in stand te houden. Hierop wordt toch het bedrag, zoals dat in de
begroting was uitgetrokken, goedgekeurd.
Verenigingsgebouw De commissie van financiën is tegen het vestigen van een afzonderlijk
verenigingsgebouw voor het houden van vergaderingen. De commissie is dus ook
tegen het hiervoor uitgetrokken krediet. De voorzitter is echter van mening dat er juist
een schreeuwende behoefte bestaat aan een dergelijk gebouw. Thans wordt hiervoor
een lokaal van de Openbare Lagere School gebruikt, maar daar is die school in feite
niet voor gebouwd. Bovendien betalen de verenigingen hier ook nog eens huur voor. Al
kan uit de opbrengsten daaruit niet de achteruitgang van de schoolinventaris gedekt
worden. Als de leden van de commissie van financiën hier eerder wetenschap van
hadden gehad dan hadden zij waarschijnlijk een ander advies uitgebracht dan zij thans
hebben gedaan.
Schoolgeld De heer Nieuwenhuisen vindt het schoolgeld niet in evenredigheid met het aantal
kinderen en wil verhoging ervan. Het college heeft nooit een voorstel in die richting
willen doen, maar, zegt de voorzitter, het staat u (heer Nieuwenhuisen) vrij een
voorstel te doen.

25 februari 1897 blz.252-256
1260
Nieuwjaarswensen De voorzitter biedt de raadsleden zijn welgemeende Nieuwjaarswensen aan. Zijn
goede wensen worden beantwoord door wethouder Van Alphen.
Jaarwedden Gedeputeerde staten hebben het voorstel tot verhoging van de jaarwedden van de
burgemeester, de secretaris en de ontvanger goedgekeurd. De bedragen worden nu
respectievelijk ƒ 900,--, ƒ 700,-- en ƒ 350,--. De burgemeester en de secretaris (tevens
ontvanger) laten schriftelijk weten hier erg mee ingenomen te zijn.
Drinkwater De heren Knokke van der Meulen en Vas Visser laten schriftelijk weten dat zij de
voorwaarden verbonden aan hun concessieaanvraag voor het vestigen van een
drinkwaterleidingbedrijf accepteren.
Voetpaden Het een en ander maal ter sprake gebrachte voetpad aan het Oosteindc vindt geen
doorgang. De reden hiervan is dat de heren Van Oosten, Van der Horst en Jansen te
elfder ure hebben geweigerd de benodigde gronden over te dragen.
Verenigingsgebouw De plannen om een verenigingsgebouw te stichten is in handen van de commissies
van fabricage en van financiën. Uit de uitgebrachte adviezen blijkt dat zij het gebouw in
de breedte willen plaatsen en het brandspuithuisje af willen laten breken. De kosten
van een en ander bedragen ƒ 2.500,--. Om het plan te kunnen financieren wordt
besloten om een lening van ƒ 2.500,-- af te sluiten bij de Maatschappij voor
Gemeentecrediet te Amsterdam.
Rechtsgeding Een zekere heer J.A.M.de Korte is op verzoek van zijn echtgenote en met machtiging
van de Rechtbank te ‘s-Gravenhage opgenomen in een krankzinnigengesticht te Delft.
De gemeente heeft voorshands de kosten daarvan gedragen. De echtgenote,
mevrouw S.F.M. Neuman, alhoewel niet onbemiddeld, weigert om die kosten te
restitueren. De gemeente is daarom genoodzaakt een rechtsgeding te voeren. Maar
alvorens dit te doen moet de gemeente een rechtskundig advies hierover kunnen
overleggen. Nadat dit rechtskundig advies aan de raad is voorgelezen, keurt de raad
het voeren van een rechtsgeding tegen mevrouw Neuman goed.
Straatnamen De nieuw aangelegde straten aan het Westeinde krijgen de namen: Heeswijkstraat en
Willemstraat, terwijl de weg vanaf de Koninginnelaan tot aan de Geestbrug Prinses
Mariannelaan zal gaan heten.

25 februari 1897 blz.252-256
1261
Traktementen Het raadslid Van der Voort wil –nu de traktementen van de burgemeester en de
secretaris/ontvanger zijn verhoogd en aangepast- ook de traktementen van de
wethouders verhogen. Dit voorstel zal bij de begrotingsbehandeling voor 1898 ter
sprake komen, zegt de voorzitter toe.
Straten De voorzitter zegt toe dat hij strenger zal toezien op de gladheidbestrijding op de
straten. Overigens, zoals het de afgelopen dagen is geweest, had niemand kunnen
overzien!

18 juni 1897 blz.256-257
1262
Gedeputeerde Staten Gedeputeerde Staten hebben goedkeuring verleend aan het voornemen van de
gemeente om bij de Maatschappij voor Gemeentekrediet een lening aan te gaan voor
de bouw van een verenigings- dan wel vergadergebouw.
Rechtsgeding De raad besluit de termijnen waarbinnen de verpleeggelden van de heer De Korte
zullen worden teruggevraagd te stellen vanaf 1 oktober 1896 tot 10 maart 1897.
Herhalingsonderwijs De heer Van der Voort vraagt of er in de gemeente nog herhalingsonderwijs wordt
gegeven. De voorzitter zegt dat dit wel eens is overwogen, maar vanwege te weinig
belangstelling is afgeblazen. Nu denkt men er echter aan het weer in te stellen.

7 augustus 1897 blz.258-259
1263
Kermis De ‘gereformeerde gemeente’ vraagt middels een brief aan de gemeente om paal en
perk te stellen aan de kermis.
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de herkozen raadsleden M.W.L. van Alphen, L. Baas en N.G.
Nieuwenhuisen worden goedgekeurd.
Verkoping Burgemeester en wethouders doen het voorstel om voor een bedrag van ƒ 7,-- oude
kachels, oude jaloezieën en oud hout te verkopen aan de weduwe W.S.F. Schmal.

31 augustus 1897 blz.259-260
1264
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van het nieuw gekozen raadslid L.C. Hogendoorn worden akkoord
bevonden.
Gemeenterekening De rekening over 1896 wordt ‘in ontvang’ goedgekeurd tot een bedrag van
ƒ 28.188,60 5 en ‘in uitgaaf’ tot ƒ 24.824,73 5 Er is dus een batig saldo van ƒ 3.363,87.
Schutterij Ook de jaarlijkse begroting van het 1 e bataillon in Zuid-Holland van de Rustende
Schutterij wordt in ontvangst en uitgaaf vastgesteld op een bedrag van ƒ 671,--.

7 september 1897 blz.260-262
1265
Raadsleden De herkozen raadsleden, de heren M.W.L. van Alphen, N.G. Nieuwenhuisen, L.C.
Hogendoorn en L.Baars worden beëdigd. Zij worden op de gebruikelijke wijze de
vergadering binnengeleid door twee zitting hebbende leden, in dit geval de heren G.
Gesner van der Voort en J.Hooijmans Mzn.
Wethouder Door het periodiek aftreden van de heer Van Alphen als raadslid is ook zijn
wethouderszetel vacant geworden. Bij de eerste stemming bleek de heer Van Alphen
en Savalle ieder 4 stemmen te hebben gekregen en de heer Gesner van der Voort 3.
Bij de tweede stemming werden dezelfde aantallen stemmen op dezelfde personen
uitgebracht, zodat herstemming plaats moest vinden tussen de heren Van Alphen en
Savalle. Hierbij verkreeg de heer Van Alphen 6 stemmen en de heer Savalle 3. De
heer Van Alphen verklaarde nu zijn benoeming aan te nemen.
Ambtenaar van de Tot ambtenaar van de burgerlijke stand wordt eveneens de heer Van
Burgerlijke Stand Alphen aangewezen.
Begroting Het raadslid Gesner van der Voort merkt op dat de begroting voor 1898 nog steeds
niet is ingediend. Volgens de bepalingen van de Gemeentewet had dat al in augustus
moeten gebeuren en nu is dat op 7 september nog niet het geval. De voorzitter geeft
toe dat het te laat is, maar door onvoorziene omstandigheden konden een aantal
posten niet tijdig worden opgemaakt. Een week vertraging zal echter de belangen van
de gemeente niet schaden, vindt hij.

29 oktober 1897 blz.262-266
1266
Binnengekomen post Een verzoek van de Elektrische (sic) Maatschappij Phaeton uit Nijmegen om een
centraalstation op te mogen richten voor de levering van elektrische stroom, wordt in
handen gesteld van de commissie voor de fabricage.
De heer G.W. Hooijen, onderwijzer op de openbare lagere school, doet een verzoek
om verhoging van zijn traktement. Dit verzoek komt bij de behandeling van de
begroting verder aan bod.
Besmettelijke ziekten Het college krijgt een blancokrediet voor de kosten ter bestrijding van de febris
Begroting 1898
typhoïdes oftewel de tyfus.
Begroting (bijlagen bij) De heer Van der Voort merkt op dat de posten in de Memorie van Toelichting niet erg
duidelijk zijn vermeld.. De voorzitter antwoordt hierop dat deze opmerking ook al van
de kant van de commissie van financiën was geuit. Er zal voortaan beter op gelet
worden.
Jaarwedden De heer Gesner van der Voort wil dat het bedrag van de jaarwedde van de wethouders
thans op ƒ 180,- wordt gesteld. Gezien de andere verhogingen zou dit volgens
woordvoerder best te verdedigen zijn. Andere raadsleden delen echter deze mening
niet en na stemming blijkt dat het voorstel het met 5 tegen 2 stemmen niet heeft
gehaald. De jaarwedde van de ambtenaar ter secretarie wordt echter nader
vastgesteld op ƒ 400,--.
Besteller Bij de post ‘jaarwedde van de gemeentebesteller van de Staatsspoorweg’ vraagt het
raadslid Savalle of er niet nogmaals bij de Maatschappij tot Exploitatie van
Staatsspoorwegen een verzoek kan worden gedaan om het station Voorburg voor
vrachtverkeer open te stellen. De voorzitter zegt toe dit bij het college van
burgemeester en wethouders aan de orde te stellen.
Gemeentewerkman Op advies van de Commissie van Financiën wordt de functie van gemeentewerkman in
vaste dienst aan de orde gesteld. Het college stemt hier ook mee in en de raad besluit
op zijn beurt om hiertoe over te gaan. De jaarwedde wordt voorlopig memorie
geraamd.
Raadhuis De voorzitter stelt voor om de gemeenteopzichter contact op te laten nemen met het
raadslid Henkes over de stof waarmee de raadzaal behangen moet worden.

Vervolg van: 29 oktober 1897 blz.262-266
1267
Riolering De post pompen en riolen wordt met ƒ 200,-- verhoogd en nader vastgesteld op een
bedrag vanƒ 1.102,--. Verhoging van deze post is nodig vanwege de aanschaf van
een wagen voor het vervoer van beer* en om de gemetselde bak op de astaal te laten
herstellen.
Riolering De sloot lopend vanaf de Franse Kerkstraat tot aan de toegangsweg naar Heldenburg
is in een slechte staat volgens de heer Henkes. Hij vraagt of de riolen, die daar nu in
uitmonden niet beter bij Heldenburg kunnen lozen. De voorzitter zegt toe dat hij dit
punt in de vergadering van het college zal brengen.
Verlichting Het raadslid Dolman vraagt de aandacht voor de openbare verlichting binnen de
gemeente. Hij vindt dat er aan het Oosteinde minstens twee lantaarnpalen bijgeplaatst
moeten worden. Na enige discussie hierover wordt zijn voorstel gehonoreerd en wordt
de post voor de verlichting gebracht op een totaal van ƒ 2.650,--.
Onderwijzers De jaarwedden van de onderwijzers dienen –eveneens- verhoogd te worden. De raad
wordt het erover eens om de jaarwedden van de heren G.W. Hooijen en D. Bakker met
ƒ 50,- te verhogen en de aan te stellen derde onderwijzer een jaarwedde toe te kennen
van ƒ 550,--. Totaal wordt de post jaarwedden gesteld op ƒ 4.140,--.
Huren De voorzitter ligt toe dat het nieuw gebouwde verenigingsgebouw voor een bedrag van
ƒ 75,- per jaar verhuurd kan worden aan de heer de Zwarte, voorzitter van de
Harmoniekapel Forum Hadriani. Deze mag de ruimte weer onderverhuren aan de
zangverenigingen voor ƒ 25,- per jaar (aan de harmonievereniging te betalen). De
voorwaarde is wel dat de harmonie voor vuur, licht en schoonhouden moet
zorgdragen. De huur wordt van jaar tot jaar voortgezet, mits een der partijen de huur
drie maanden tevoren heeft opgezegd.
Begroting De raad besluit nu over de begroting in het algemeen te stemmen en die goed te
keuren voor een bedrag aan de inkomsten en uitgavenkant van ƒ 30.644,60 5 .
Hoofdelijke Omslag Ingevolge de wijziging van de wet op de Personele belasting wordt ook de Verordening
op de heffing van opcenten op die belasting gewijzigd. De voorzitter heeft de
aangebrachte wijzigen toegelicht en de raad besluit de verordening verder goed te
keuren.
* Beer = menselijke uitwerpselen

27 december 1897 blz.266-268
1268
Binnengekomen post De voorzitter zegt dat hij deze vergadering met spoed bijeen geroepen heeft omdat
pas daags voor Kerstmis de goedgekeurde Verordening op de Hoofdelijk Omslag is
goedgekeurd en het jaar 1897 bijna ten einde is. De stukken van de ontvanger zijn in
orde bevonden en dus kan het kohier over 1897 door de raad worden vastgesteld.
Voorts is het besluit tot verhuur van de vergaderruimte annex verenigingsgebouw (‘de
nieuwe zaal achter het raadhuis’) door gedeputeerde staten goedgekeurd.
De verhoging van de jaarwedden van de onderwijzers kan ook doorgaan en de
jaarwedde voor de nieuw aan te stellen onderwijzer is ook goedgekeurd.
De secretarieambtenaar I.S. Menso betuigt schriftelijk zijn dank voor de hem
toegewezen traktementsverhoging.
Jaarwedden Gedeputeerde Staten hebben een eigen regeling van de jaarwedden van de
burgemeester en de secretaris voorgesteld en die komt nu uit op respectievelijk ƒ 900,-
en ƒ 700,--. De raad heeft hier geen moeite mee en laat dit aan g.s. weten.
Hoofdelijke Omslag Het kohier van de Hoofdelijke Omslag over 1897 wordt vastgesteld en aan naar
gedeputeerde staten opgezonden.
Onderwijzer Zowel het hoofd der school, alsmede de arrondissementsschoolopziener (sic!)
stemmen in met de aanstelling van een derde onderwijzer op de openbare lagere
school. Er zijn drie kandidaten die inmiddels ten overstaan van burgemeester en
wethouders proeflessen hebben gegeven. De benoeming wordt gegund aan de 1 e op
de lijst vermelde onderwijzer, de heer J.J. Bouma te Helden.
Drinkwater Het raadslid Gesner van der Voort wil weten waarom er nog steeds geen voortgang is
gemaakt met de aanleg van een drinkwaterleidingnet. De voorzitter zegt toe dat hij
daarover in de eerstvolgende vergadering nadere mededelingen zal doen.
Onderwijs Tevens wil de heer Van der Voort weten of het niet wenselijk zou zijn om de
jaarwedden van de onderwijzers in een verordening te regelen. De voorzitter zegt dat
dit wel verkieslijk is in grote gemeenten, maar in de onze niet. Temeer niet, omdat men
dan niet vastzit aan periodieke verhogingen.
Straatschrobben In een volgende vergadering zal nader ingegaan worden op het voorstel van de
commissie voor fabricage om het straatschrobben tegen te gaan.

26 januari 1898 blz.268-271
1269
Nieuwjaarswensen De burgemeester biedt de raadsleden de beste wensen aan voor het nieuwe jaar. Hij
hoopt dat de donkere wolken die het afgelopen jaar boven onze gemeente hingen nu
voorgoed zijn weggedreven. De heer wethouder Van Alphen wenst de burgemeester
wederkerig hetzelfde.
Hoofdelijke Omslag Gedeputeerde Staten hebben de Verordening op de heffing van de Hoofdelijke Omslag
over 1898 en verdere jaren teruggestuurd met een opmerking. Die is, dat er ingevolge
artikel 243, lid 3, van de Gemeentewet, een aftrek wordt geëist. Dt houdt in dit geval in
dat er van het opgegeven inkomen van de belastingplichtige eerst ƒ 400,- afgetrokken
moet worden voor noodzakelijk levensonderhoud.
Drinkwater In antwoord op een vraag van de heer Gesner van der Voort over het
drinkwaterleidingnet, die hij in de vorige vergadering stelde, deelt de voorzitter het
volgende mede. De concessionarissen zijn niet in verzuim, omdat burgemeester en
wethouders pas op 25 januari jongstleden (gisteren dus) de plannen hebben
goedgekeurd en in de komende maand (februari) aanbesteding zal plaats vinden.
Brandweer Een van de onderdelen van de plannen voor het drinkwaterleidingnet is het aanleggen
van brandkranen. In de plannen zijn 35 brandkranen voorzien, die op een afstand van
ongeveer 100 meter van elkaar zullen worden geplaatst.
De te maken kosten, geschat op ƒ 1000,--, zullen worden voldaan uit de dit jaar niet
gebruikte subsidie voor de Waterleiding. De raadsleden krijgen de gelegenheid de
tekeningen te bekijken waarop de te plaatsen brandkranen zijn geprojecteerd. De
commandant van de Haagse brandweer heeft het advies gegeven om de kranen
tussen de 75 en 100 meter van elkaar te plaatsen. Reden voor de heer Dolman om te
vragen of de brandkranen in de bebouwde kom om de 75 meter kunnen worden
geplaatst en buiten de bebouwde kom om de 100 meter. Dit voorstel krijgt de
instemming van de raad na stemming van 6 tegen 4.
Waterleiding De heren Knokke van der Meulen en Vas Visser willen hun verkregen concessie
overdragen aan de Voorburgsche Waterleiding Maatschappij. Deze Maatschappij
verklaart zich bereid de concessie te willen aanvaarden onder dezelfde voorwaarden
als gesteld aan de heren Knokke van der Meulen en Vas Visser.
Gratificatie Mejuffrouw Audier, onderwijzeres in de handwerken aan de Openbare Lagere School
krijgt een gratificatie van ƒ 100,-- voor de tijd dat zij die functie heeft waargenomen in
het jaar 1897.

25 april 1898 blz.271-275
1270
Koninklijk Huis De particuliere secretaris van Hare Majesteit de Koningin-Regentes, Koningin Emma,
laat weten dat Hare Majesteit Koningin Wilhelmina voornemens is een rijtoer door
Voorburg te gaan maken. De voorzitter deelt dit aan de raad mee en laat tevens weten
dat er bij die gelegenheid een Wilhelminalinde zal worden geplaatst. Deze linde zal
staan tussen de welwaterpomp bij de Oude Kerk en het huis van de heer De Bruin. Er
moet een sierlijk hek omheen en de linde zelf is al geschonken door een vriendelijke
boomkweker, ene W.C. Hoogendijk. De raad besluit deze schenking dankbaar te
aanvaarden en er toestemming voor te vragen aan gedeputeerde staten.
Onderwijzeres Met algemene stemmen wordt mejuffrouw G. Audier benoemd tot onderwijzeres in de
nuttige handwerken aan de Openbare Lagere School.
Straten pleinen De commissie voor de strafverordeningen heeft –op voorstel van de commissie voor
de fabricage- een voorstel gedaan om het schrobben van de straten te verbieden. Zelfs
doktoren schijnen van mening te zijn dat het besproeien van de straten met water, niet
is aan te raden. Dat zou onhygiënisch zijn. Lang niet iedereen is het daarmee eens.
Onder meer het raadslid Van der Voort is van mening dat de straten en schoner door
worden en het schoonmaken door de gemeente daardoor minder kost. Een stemming
van zeven tegen drie maakt uit dat het schrobben der straten niet wordt verboden.
Politieverordening Een aantal artikelen van de Politieverordening wordt gewijzigd. Een ieder die eigenaar
is van een straat of trottoir moet de aanleg van lantaarnpalen gedogen. * De straat of
het trottoir moet echter wel weer keurig in zijn oude staat worden terug gebracht.
Sloten Het raadslid Henkes vraagt aandacht voor de slechte toestand waarin een aantal
sloten zich bevindt. Het gaat met name om de sloot vanaf de Franse Kerkstraat tot aan
de ingang van Heldenburg en de sloot bij de begraafplaats. De commissie van
fabricage moet hier een onderzoek naar in gaan stellen.
* In later jaren is over het onteigenen van stukjes grond voor het plaatsen van met name lantaarnpalen
jurisprudentie verschenen. Daarbij werd gesteld dat er te allen tijde enige schadevergoeding tegenover moet staan.
Het klassieke voorbeeld van zo’n uitspraak is het ‘Lantaarnpaalarrest’ (Noot BD)

18 juni 1898 blz.275-276
1271
Onderwijzeres Mej. G. Audier bedankt de raad voor haar aanstelling als onderwijzeres in de nuttige
handwerken.
Belastingen Gedeputeerde staten maken een opmerking over het bedrag dat vermeld wordt in de
Verordening op de Hoofdelijke Omslag. Het gaat hier om het bedrag voor het
noodzakelijke levensonderhoud. In de Verordening is dat gesteld op ƒ 400,-- en
voorgesteld wordt ƒ 300,--. Het raadslid Van der Voort merkt op dat een bedrag van
ƒ 400,- niets te veel is. De raad stemt er over en met 6 tegen 1 stem blijft het bedrag
toch ƒ 400,--.
Verlichting Hoe is het gesteld met de levering van elektriciteit in de toekomst en dan in het
bijzonder voor de straatverlichting? De voorzitter deelt mee dat er twee aanvragen voor
een concessie zijn en dat er pas één een prijsopgaaf heeft toegezonden. Het college
blijft deze zaak echter nauwlettend volgen.

4 augustus 1898 blz.276-278
1272
Pomp De heren kerkmeesters van de Nederlandse Hervormde Gemeente hebben er geen
bezwaar tegen als de welwaterpomp op het voorplein van de kerk wordt verwijderd en
er op die plaats een herdenkingsboom (Wilhelminalinde) komt. Ze hebben er echter
wel bezwaar tegen als de pomp verplaatst zou moeten worden. Zowel het college als
de raad zijn het er nu wel over eens dat de pomp -zoals dat plechtig heet- geamoveerd
oftewel verwijderd gaat worden. De pomp zelf zal worden verkocht.
Herdenking De Wilhelminalinde zal op 31 augustus om halfdrie met enige plechtigheid worden
geplant.

8 september 1898 blz.280-281
Gemeenterekening De gemeenterekening wordt goedgekeurd en naar Gedeputeerde Staten opgezonden.
1273
Schutterij De begroting van het 1 e Bataljon van de Rustende Schutterij wordt in in- en uitgaaf
vastgesteld op een bedrag van ƒ 671,--.
Gemeentebegroting De voorzitter biedt de leden van de raad de Begroting voor het jaar 1899 aan.

14 oktober 1898 blz.281-285
1274
Koninklijk Huis De voorzitter heeft namens de raad een telegram van deelneming verzonden naar
Prins Albrecht van Pruisen in verband met het overlijden van Prinses Albrecht van
Pruisen. *
Verlichting Een aantal bewoners van de Hoekweg vraagt om een betere verlichting van hun straat
met lantaarnpalen. Voorts willen zij een geregelde ophaaldienst van het huisvuil. Aan
de wens tot een betere verlichting kan worden tegemoet gekomen volgens de
voorzitter, maar het ophalen van huisvuil is een probleem. Het jaagpad is immers een
provinciale weg en daar heeft de gemeente geen bevoegdheden. De gemeente heeft
dat al eerder aan de provincie gevraagd, maar dat is toen afgewezen. Alleen de
brandspuit mag op het jaarpad komen. Aan de raad wordt nu een voorstel voorgelegd
om wederom aan Gedeputeerde Staten toestemming te vragen het jaagpad met een
askar te mogen berijden.
Verlichting De heer J. Bleuland van Oordt vraagt om een concessie voor het hebben van een
gasleiding voor de tijd van 15 jaren. Inmiddels zijn er ook onderhandelingen gaande
met de heren W.G. Knokke van der Meulen en J.M. Vas Visser over een gevraagde
concessie voor het leveren van elektriciteit. De commissie voor de fabricage heeft zich
over de plannen gebogen en adviseert nu om de gevraagde concessies te verlenen.
Echter zonder voorbehoud aan de heer J. Bleuland van Oordt voor de levering van gas
en een voorlopige voor de levering van elektriciteit aan de heren Knokke van der
Meulen en Vas Visser. Het raadslid Mulder zegt dat hij graag eerst de desbetreffende
stukken hierover in wil zien, te meer daar hij er nu voor het eerst van hoort. Een ander
raadslid (Van der Voort) merkt op dat hier geen sprake is van het verlenen van een
concessie en dat de raad nog alle gelegenheid krijgt om de meer definitieve plannen
goed of af te keuren. De commissie van fabricage is thans in onderhandeling met een
maatschappij, Laval genoemd en de beide genoemde heren. De maatschappij Laval
heeft pas zeer kort geleden de stukken overlegd. De heer Bleuland van Oordt krijgt zijn
gevraagde concessie en de heren Knokke van der Meulen en Vas Visser krijgen een
voorlopige concessie tot wederopzegging.
* Het was voorheen een vast gebruik om bij de aanduiding van een gehuwde prinses deze aan te duiden met de
voornaam van de prins-gemaal. Dus zoals hier, de Prinses Albrecht van Pruisen. In werkelijkheid wordt hiermede
kennelijk Prinses Marie, prinses van Saksen-Altenburg (* 1854 - † 1898) aangeduid. Prins Albrecht (of Albert) van
Pruisen (* 1837 - † 1906) was een zoon uit het huwelijk van Prins Albrecht van Pruisen (* 4-10-1809 - † 14-10-
1872) die van 1830 tot 1849 gehuwd was met Prinses Marianne der Nederlanden (* 9-5-1810 - † 29-5-1883). Prins
Albrecht jr. huwde in 1872 de hier genoemde Prinses Marie van Saksen-Altenburg. Kennelijk uit piëteit met de
kinderen van Prinses Marianne stuurt de burgemeester een telegram van deelneming bij het overlijden van deze
prinses Marie. Bron van deze gegevens: “Nederland, Oranje en de Doofpot” door Jaqueline Doorn, Europese
Bibliotheek Zaltbommel MCMLXXIX.

Vervolg van 14 oktober 1898 blz.281-285
Commissie van In verband met de ernstige ziekte van de heer Van Alphen moet er in de
1275
Fabricage commissie voor de fabricage een nieuw (4 e ) lid worden aangewezen. De eer komt aan
de heer J. Dolman.
Vuilnis De heer Henkes maakt de raad er op opmerkzaam dat de straat en de sloot bij de
‘Einddorp’ ernstig verontreinigd zijn door het feit dat de bewoners er hun vuilnis
ongecontroleerd deponeren. Er zou een bak geplaatst moeten worden, die dan één à
tweemaal per week moet worden geledigd. Ook is de bestrating van het gedeelte
Achterweg tussen de Algemene Begraafplaats en de Weverslaan in een zeer slechte
toestand.
De straatstenen worden door de wortelgroei van de bomen uit het wegdek gelicht. De
voorzitter zegt toe aan de opmerkingen van de heer Henkes aandacht te zullen
besteden.
Waterleiding De heer Van der Voort stelt een zeer algemene vraag aan de voorzitter. Of deze bereid
is aan het publiek faciliteiten toe te staan als dit in het belang van de gemeenschap is.
De voorzitter kan niet anders doen dan instemming betuigen.

31 oktober 1898 blz.285-290
Gemeente De heer H. van der Ham vraagt toestemming aan de raad om op het
1276
-eigendommen schuine gedeelte van de gedempte sloot naast het hek van de Algemene
Begraafplaats melkwagentjes te mogen plaatsen. Hij krijgt daartoe vergunning maar
moet nog wel een tekening overleggen voor een daar te plaatsen schuurtje, maar niet
dan nadat het raadslid Henkes in overweging heeft gegeven het bewuste schuurtje te
laten begroeien met wilde wingerd of klimop. De recognitie bedraagt ƒ 1,- per jaar.
Ophalen as en vuilnis Gedeputeerde Staten laten weten dat zij bereid zijn op een bepaalde dag in de week
en op bepaalde uren een vuilniskar op de Hoekweg toe te staan.
Verpleging De gemeente is bereid de kosten verbonden aan de verpleging van de heer Van
Gemeente-
Begroting 1899
Woerden in een ziekenhuis in Den Haag voor haar rekening te nemen. Het gaat om de
periode vanaf 1 november 1898 tot 1 mei 1899.
Waterleiding Het raadslid van der Voort heeft met verbazing gezien dat de Hoofdelijke Omslag
drastisch is verhoogd. Oorzaak. De aanleg en de exploitatie van de waterleiding. Hij
vindt het niet verantwoord om de burgers nu ineens met grote lasten op te zadelen. De
voorzitter is dat met hem eens en stelt dan ook voor om aan het waterleidingbedrijf een
subsidie van ƒ 5.000,-- te verlenen in de totale kosten van ƒ 7.500,-. De heer Mulder
daarentegen vindt dit geen punt voor de algemene beschouwingen en zal dit bij de
behandeling van de betreffende begrotingspost proberen te bestrijden. Hij vindt de
verhoging van de Hoofdelijke Omslag zo erg nog niet. De voorzitter vindt het wel
degelijk bij de algemene beschouwingen horen en maakt de heer Mulder er op attent
dat er niet alleen een subsidiebedrag van ƒ 5.000,-- nodig is, maar ook nog eens
ƒ 2.500,-- voor de aanschaf van materiaal zoals brandkranen, standpijpen,
slangenwagens enzovoorts.
Station De heer Henkes vraagt of er thans geen termen zijn om Voorburg tot een station te
verheffen. Het gaat hier om een spoorwegstation. Men besluit een commissie te
benoemen om dit te gaan bekijken en daarover voorstellen te doen aan de Minister
van Verkeer en Waterstaat.
Veldwachter De voorzitter vindt dat het hoog tijd wordt een derde veldwachter in de zich
uitbreidende gemeente aan te stellen. De begrotingspost wordt een verhoging van
ƒ 550,- voorgesteld, waarmee deze post dan op ƒ 1.650,-- komt. Hij vindt ook dat dit
geen jaar meer kan worden uitgesteld. Toch stelt de heer Mulder voor om deze
aangelegenheid nog een jaar uit te stellen. De voorzitter dreigt nu met zich tot de
‘hooge regering’ te wenden.

Vervolg van: 31 oktober 1898 blz.285-290
1277
Vervolg: Veldwachter Hij vindt zich als hoofd van de politie niet meer verantwoord als een hele wijk
gedurende acht maanden per jaar ‘s nachts geen toezicht heeft. Er wordt over
gestemd en met acht tegen twee stemmen krijgt de voorzitter zijn zin.
Verlichting De heer Henkes vindt dat, nu de heer J. Bleuland van Oordt weer voor 15 jaar een
gasconcessie heeft verkregen, het hoog tijd wordt dat ook de buitenwijken van de
gemeente worden verlicht en dat de petroleumlantaarns zo veel mogelijk vervangen
worden door gaslantaarns. De voorzitter zegt hierop dat de heer Bleuland de
gasconcessie voornamelijk heeft gekregen voor het onderhouden van de bestaande
gasleiding en dat de gemeente uitmaakt waar hij die gasleiding heeft liggen. Een
uitbreiding met gaslantaarns ook in de buitenwijken, is niet bij deze concessieaanvraag
aan de orde.
Brandweer De heer Van der Voort vindt dat de post voor het onderhouden van de brandspuit en
andere kosten voor het onderhoud van brandkranen en –slangen enzovoorts, die nu
met ƒ 100,-- is verhoogd, niet uit de gewone dienst moet worden betaald, maar dat
daar een lening voor moet worden afgesloten. Met negen tegen een stem wordt dit
voorstel gesteund.
School Of er op alle scholen door de gemeente ‘ereblijken’ worden verstrekt? Nee, alleen op
de openbare lagere school. De post wordt voor ‘memorie’ vastgesteld.
Ophalen as en vuilnis De post kosten voor het ophalen van as en huisvuil moet worden verhoogd met ƒ 6,--.
Dat is om het tolgeld te betalen van de askar in het Oosteinde. Daarmee komen de
totale kosten op ƒ 764,--.
Waterleiding Mede naar aanleiding van de algemene beschouwingen wordt aan de Voorburgsche
Waterleiding Maatschappij een subsidie verleend van ƒ 5000,- en tevens een
tegemoetkoming in de kosten van de aanschaf van brandkranen, standpijpen,
slangenwagens enzovoorts van ƒ 2.500,--.
Voor het benodigde bedrag van ƒ 7.500,-- wordt een geldlening afgesloten.
Begroting De begroting wordt nu in ontvangst en uitgaaf vastgesteld op een totaalbedrag van
ƒ 35.683,67 5.

5 december 1898 blz.290-291
1278
Verpleging De voorzitter deelt mee dat op advies van huisarts dr. Beguin het kindje van
Schreuder–van der Laak op kosten van de gemeente in het ooglijdersziekenhuis in
Den Haag is opgenomen.
Hoofdelijke omslag Het percentage van de hoofdelijke omslag voor het lopende jaar wordt vastgesteld op
60 /100 .

20 januari 1899 blz.291-294
1279
Nieuwjaarswensen De gebruikelijke nieuwjaarswensen worden door de voorzitter uitgesproken en door de
heer Van Alphen beantwoord.
Verpleging De heer Van Woerden, die op kosten van de gemeente in een ziekenhuis in Den Haag
werd verpleegd, heeft halverwege december 1898 ‘op eigen gezag’ het ziekenhuis
weer verlaten.
Straten en pleinen De Firma Koechlin & Cie doet mededeling van het feit dat de straatweg en het voetpad
tussen de Geestbrug en de ‘Gouden Leeuw’ zich in een zeer slechte staat bevinden.
De firma dringt er op aan dat de onderhoudsplichtigen op het slechte onderhoud wordt
gewezen en er spoedig verbeteringen zullen worden aangebracht
Gratificatie De raad besluit mejuffrouw G. Audier een gratificatie toe te kennen van ƒ 50,--.
Hoofdelijke Omslag Het percentage voor de Hoofdelijke Omslag voor het jaar 1899 is vastgesteld op 65 /100.
Raadscommissies De tijd is weer aangebroken dat er nieuwe leden voor de commissies in de raad
benoemd moeten worden. Het raadslid Mulder bedankt voor de eer lid te zijn van de
commissie voor de financiën omdat hij vindt dat dat een wethouder niet past. Ook in de
gemeente Den Haag zou het niet gebruikelijk zijn dat een wethouder zitting heeft in
een raadscommissie. De voorzitter zegt daarentegen dat in Den Haag de wethouders
wel degelijk voorzitter zijn van de diverse commissies en zodoende de
mederaadsleden van directe informatie voorziet.
In de commissie voor de financiën worden nu benoemd, de heren J.C. Mulder, L.Baas
en N.G. Nieuwenhuizen;
In de commissie voor de fabricage worden benoemd, de heren M.W.L. van Alphen, G.
Gesner v.d.Voort, J. Dolman en L.C. Hogendoorn;
In de commissie voor het ontwerpen van verordeningen ingevolge artikel 166 van de
Gemeentewet komen de heren P.J.A. Savalle en G. Henkes.
Zij nemen allen hun benoeming aan behalve de heer Mnulder. Hij maakt het
voorbehoud dat hij eerst in andere gemeenten wil gaan kijken hoe het daar geregeld is.
Verlichting De stukken betreffende de elektrische verlichting zullen langs de leden van de
commissie voor fabricage gaan circuleren.
Bestraten Op voorstel van de heer Dolman wordt besloten om het voetpad bij de Christelijke
school te laten bestraten.

Vervolg van: 20 januari 1899 blz.291-294
1280
Straten en pleinen De heer Van der Voort bevestigt de klacht van de firma Koechlin & Cie over de slechte
toestand van de straatweg en het voetpad vanaf de Geestbrug naar de ‘Gouden
Leeuw’. Hij wandelt daar vaak en de toestand is inderdaad zoals geschetst. Volgens
de heer Hogendoorn komt dat voornamelijk doordat er geen goede afvoer van het
water is. En dat is er ook niet in het Oosteinde, volgens de heer Dolman. De
commissie voor de fabricage moet nu gaan bekijken in hoeverre in de toestand
verbetering kan worden aangebracht door het aanbrengen van drainagebuizen.

1 maart 1899 blz.294-297
1281
Geldlening Ter financiering van de Voorburgsche Drinkwaterleiding Maatschappij wordt er bij de
Maatschappij voor Gemeentecrediet een lening afgesloten van ƒ 7.500,-- tegen een
rente van 7,30 % en een looptijd van 20 jaren.
Concessies De concessieaanvraag van de heren Knokke van der Meulen en Vas Visser voor het
leveren van elektriciteit ontmoet niet zo veel bezwaar. Wel heeft de meerderheid van
het college bezwaar tegen de termijn van niet minder dan 60 jaar. In principe wil men
aan de beide heren wel voor een aantal jaren de gevraagde concessie verlenen, maar
dan niet voor 60 jaar. Bovendien moet dan aan de heer Bleuland van Oordt voor
eenzelfde termijn de concessie worden verleend voor het hebben van een gasleiding.
Dat moet dan gebeuren om een goede concurrentie te bewerkstelligen. De heer
Savalle is het daar dan weer niet mee eens omdat de concessie voor de elektriciteit
wordt verleend met uitsluiting van derden terwijl dat bij de levering van de gasfabriek
niet het geval is. De heer Henkes neemt het voorstel van de heer Savalle over en dat
wordt met algemene stemmen aangenomen. Met andere woorden: ook voor de
petroleumgasfabriek geldt ‘met uitsluiting van derden’.
Ook tegen de concessievoorwaarden zijn bezwaren, met name tegen de genoemde
termijn van 60 jaren en vooral tegen de bovengrondse leidingen. De vraag komt onder
meer op of een voltage van 125 bovengronds gevaarlijk kan zijn. Het raadslid Van der
Voort brengt in het midden dat inmiddels bewezen is dat een voltage van 125 beslist
niet gevaarlijk is en dat verzet tegen bovengrondse leidingen eigenlijk niets anders is
dan proberen de aanleg van elektriciteit te boycotten.
Ook de heer Nieuwenhuizen is het met de stelling van de heer Henkes eens om het
advies van een deskundige in te roepen en vindt bovendien de termijn van 60 jaren
veel te lang en zou dit op 40 jaar gesteld willen zien.
De heer Mulder zegt dat de concessievoorwaarden binnen het college artikelsgewijs
zijn behandeld en dat er diverse vragen bij konden worden gesteld. Hij vindt het
vreemd dat de commissie van fabricage niet wat zorgvuldiger te werk is gegaan. Hij
heeft ook bezwaar tegen de termijn van 60 jaren en vindt dat dit eigenlijk 40 jaren, een
generatie, behoort te zijn. De concessionarissen schijnen daar echter geen genoegen
mee te nemen. Het lid Van der Voort beweert echter dat er niets mis is met het rapport
van de commissie voor fabricage en dat –als zij opnieuw een advies zouden moeten
uitbrengen- er dan hetzelfde uit zou komen.
Het voorstel Henkes wordt in stemming gebracht (het inroepen van een deskundig
advies) en dat wordt met zes tegen vijf stemmen aangenomen.

30 maart 1899 blz.298-305
1282
Geldlening De voorzitter deelt mee dat het besluit om een geldlening af te sluiten ter financiering
van de Voorburgsche Waterleiding Maatschappij door Gedeputeerde Staten is
goedgekeurd.
Pomp De welwaterpomp mag worden verkocht voor de prijs van ƒ 22,50
Onderwijs De post ereblijken voor het onderwijs, nu nog op memorie gesteld, moet worden
aangevuld met een bedrag van ƒ 119,17 5. Daarvoor moeten dan ook de instellingen
van bijzonder onderwijs profiteren.
Concessies De concessieaanvragen houden de gemoederen danig bezig. De voorzitter maakt
duidelijk dat het advies van een deskundige heeft uitgemaakt dat bovengrondse
leidingen waar 125 volt op staat geenszins gevaarlijk zijn. De heer Mulder die nogal
bezwaren heeft tegen de termijn van 60 jaar, heeft aan de concessieaanvragers een
uitgebreide brief geschreven. De inhoud daarvan is integraal in het notulenverslag
opgenomen. (pagina 300 en 301). Aan de termijn van 60 jaren zitten nogal wat haken
en ogen. Er is onder meer de bepaling dat de gemeente na 40 jaren bevoegd is te
mogen naasten. Dat er van een normale bedrijfsvoering geen sprake kan zijn als de
concessionarissen geen maatschappij kunnen vormen met het benodigde kapitaal. Dat
er in andere gemeenten wel van 40 jaren sprake was, maar dat het daar ging om
uitsluitend bovengrondse leidingen. De heer Mulder krijgt toch nog een veeg uit de pan
als het de raadsleden duidelijk wordt dat de termijn van 60 jaren een termijn is
waaraan in de gegeven omstandigheden niet getornd kan worden. Toch wil de heer
Mulder nog de toezegging afdwingen dat de concessionarissen hun concessie niet aan
een andere maatschappij over zullen doen. Zij moeten ieder voor ƒ 3.000,- deelnemen
in de eigen maatschappij. Na heel veel voors en tegens worden de
concessieaanvragen door de raad goedgekeurd met 8 tegen 3 stemmen. De heer
Mulder, die tot de duidelijke tegenstemmers behoort, vindt nu dat het door de raad
genomen besluit aan gedeputeerde staten moet worden voorgelegd. Volgens de
voorzitter is dat echter niet nodig. Nu ontspint zich weer een polemiek tussen de
voorzitter en de heer Mulder, waarin geen duidelijk standpunt wordt ingenomen.
Voetpaden De heren Viruly en Hekmeyer zijn bereid om iets aan het voetpad bij de Prinses
Mariannelaan te doen. Zij stellen echter als voorwaarden dat de gemeente dan dertig
iepenbomen zal laten plaatsen, die altijd eigendom van de gemeente zullen blijven.
Bomen De raad besluit eveneens vijf iepenbomen te laten plaatsen bij de percelen van de
weduwe Pelzer en de heer Reezer.

27 april 1899 blz. 305-307
1283
Concessies De heren Vas Visser en Knokke van der Meulen laten schriftelijk aan de raad weten
dat zij de voorwaarden voor het aanvaarden van de concessie aanvaarden.
Jaarwedde Het college is ooit van mening geweest dat de vuilnisophaler in de buurt van de asstaal
zou moeten wonen en dat de gemeente voor deze man dan een woning zou moeten
bouwen. Uit hygiënische overwegingen is daarvan echter afgezien en nu bewoont de
man een woning in Einddorp, waar hij dan wel wat meer huur voor moet betalen. Om
de vuilnisophaler hierin enigszins tegemoet te komen stelt het college nu voor om de
wedde van de vuilnisophaler met ƒ 1,- per week te verhogen. De raad stemt hier met
algemene stemmen mee in.
Waterleiding Het raadslid Henkes vraagt om op de hoek van de politiewacht een fonteintje te doen
aanbrengen voor het publiek. De voorzitter belooft dit punt ter sprake te zullen brengen
in de eerstvolgende vergadering van de Voorburgsche Waterleiding Maatschappij.
Voetpad Oosteinde De heer Dolman bepleit een verbetering van het voetpad nabij de halte van de
stoomtram aan het Oosteinde. De commissie van fabricage moet daarover zijn licht
laten schijnen. Dit is niet het enige voetpad dat de aandacht gaat krijgen. Ook het
voetpad voor de katholieke school verdient volgens het raadslid Mulder nadere
aandacht.

12 juni 1899 blz.307-308
1284
Huren De Sociaal-Democratische Arbeiders Partij, de S.D.A.P., te Den Haag vraagt of zij de
‘gemeenteraad’ van Voorburg mogen huren. De voorzitter stelt zonder opgaaf van
redenen voor om die zaal niet aan de S.D.A.P. te verhuren. Het raadslid Van der Voort
vindt een afwijzing best maar dan wel met opgaaf van reden(en). Het verzoek wordt nu
afgewezen omdat… men de zaal te klein vindt.
Verpleging De gemeente zal 25% van de verplegingskosten van de heer A.Tom betalen. De heer
Tom wordt in het Diaconessenhuis van Den Haag verpleegd.
De raad gaat ‘in comité’ oftewel met een besloten of geheime vergadering verder
BESLOTEN RAADSVERGADERING 12 JUNI 1899
Notulen De notulen van de vorige vergadering, die overigens zeven jaar geleden plaats vond,
wordt goedgekeurd.
Concessie De heer Mulder blijkt in zijn pogingen om de concessievoorwaarden wat meer naar zijn
hand om te buigen nogal ver te zijn gegaan. Hij heeft een ontmoeting gehad met de
Minister van Binnenlandse Zaken, die zijn verwondering over het een en ander
uitsprak. De minister gaf de heer Mulder in overweging een adres aan Hare Majesteit
te richten. De minister kon echter niet zeggen of hij de concessieaanvraag voor
vernietiging voor zou dragen. Wel vond de minister het wenselijk dat er duidelijker
richtlijnen zouden komen voor het verlenen van concessies. In dat adres aan Hare
Majesteit is per ongeluk een zin terechtgekomen die beledigend voor de raad is.
Daarop heeft de heer Mulder weer een brief naar Hare Majesteit geschreven met het
verzoek om zijn eerdere adres in te trekken. De wethouder heeft aan het college zijn
excuses voor het voorgevallene aangeboden en dat hebben de leden van het college
aanvaard. Hij hoopt nu dat de leden van de raad hetzelfde willen doen. De raadsleden
reiken nu de heer Mulder de hand en gaan weer over tot de openbare zitting.
Hondenbelasting Volgt dan nog een verzoek om afschrijving van de hondenbelasting.

4 augustus 1899 blz.308-312
1285
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de heren G. Henkes, G. de Groot en P.J.A. Savalle worden in
orde bevonden. De heren, die even de vergadering hebben verlaten worden formeel
weer in de vergadering toegelaten als zittend raadslid voor de komende periode.
Kermis Er is een brief binnengekomen van een zekere heer A. van de Berg Czn, die daarin
pleit om van overheidswege de kermis af te schaffen en daarvoor in de plaats de
viering van de geboortedag van Hare Majesteit de Koningin te willen stellen. De
voorzitter stelt dat mocht de raad hiertoe besluiten dat dat dan pas in het jaar 1900
voor het eerst zo kan geschieden. Hij vindt overigens dat het houden van de kermis en
de viering van de verjaardag van de Koningin twee afzonderlijke zaken zijn. Zowel het
een als het ander kan naar zijn inzicht gevierd worden. Toch meent de burgemeester
de Gereformeerde Gemeenten nog een veeg uit de pan te moeten geven door te
stellen dat de kinderen van de Christelijke School bij de inhuldiging van Hare Majesteit
op zondag slechts liederen voor de koningin mochten zingen.
De heer Van der Voort is het volstrekt met de voorzitter eens en ziet geen enkele
reden om de kermis af te schaffen. Hij stelt dat de gemeente nu 4000 zielen telt en dat
er gemiddeld vijf personen in een gezin worden gevonden. Dus stelt hij: 800 personen
hadden de petitie kunnen ondertekenen, maar dat waren er ‘slechts’ 120. Met andere
woorden: slechts 1/6 deel van de bevolking is voor de afschaffing van de kermis. De
heer Van der Voort wil de beslissing op deze petitie tot een volgende vergadering
uitstellen, maar krijgt daarvoor geen steun. Het raadslid Van Alphen heeft zo zijn
twijfels over de 120 ondertekenaars in verhouding met het –gemiddelde- getal van de
heer Van der Voort en vraagt zich af of die 120 nu representatief zijn ja of nee. Hij is
het overigens met de voorzitter roerend eens dat het vanuit de Gereformeerde
Gemeente wel erg mager was om de kinderen bij de inhuldiging van hare Majesteit
slechts liederen te laten zingen.
Het voorstel van het college om de kermis dan af te schaffen komt nu ter sprake. Het
lid Dolman wil de kermis nu al afschaffen en niet volgend jaar. Maar dat voorstel wordt
met 6 tegen 4 stemmen verworpen. De heer Mulder heeft altijd tegen de afschaffing
van de kermis gestemd, maar zal er nu voor stemmen. Hij heeft met diverse
neringdoenden in de gemeente gesproken en is tot de conclusie gekomen dat er vorig
jaar –toen de kermis door omstandigheden werd geschorst- geen schade is geleden.
De heer Henkes is eveneens voor afschaffing van de kermis maar wil de duur van de
kermis dit jaar beperken door die te houden van maandag tot zaterdag. Hij trekt echter
zijn eigen voorstel bij nader inzien weer in. De heer Nieuwenhuizen wil even hetzelfde
als de heer Henkes, maar ook deze trekt zijn voorstel in. Uiteindelijk komt dan het
voorstel van het college in stemming om de kermis met ingang van 1900 geheel af te
schaffen en daarvoor in de plaats de verjaardag van Hare Majesteit de Koningin te
gaan vieren. Dit voorstel wordt nu met 9 tegen 1 stem aangenomen. De enige
tegenstemmer was de heer Van der Voort.

Vervolg van: 4 augustus 1899 blz.308-312
1286
Schoolgeld Er ligt een voorstel op tafel om het schoolgeld te gaan verhogen van ƒ 1,- naar ƒ 1,50
per maand per leerling. De heer Henkes vindt dit zeer bezwaarlijk en is tegen. Toch
haalt het voorstel het zonder veel discussie met 9 tegen 1 stem, die van de heer
Henkes.

5 september 1899 blz.312-314
1287
Raadsleden De in de vorige vergadering op hun geloofsbrieven onderzochte raadsleden leggen nu
in handen van de voorzitter de vereiste eden af.
Onderwijzer Aan de heer J.J. Bouma (of Bouman) wordt met ingang van 1 oktober op zijn verzoek
eervol ontslag verleend in zijn functie van onderwijzer aan de openbare lagere school.
Stratenplan Het stratenplan voor het Westeinde, ingediend door de heren A. en W. van der Ham,
wordt goedgekeurd.
Wethouder De heer Van Alphen is periodiek aan de beurt om af te treden als wethouder. Bij een
gehouden stemming blijken er 5 stemmen te zijn uitgebracht op naam van de heer
Savalle, 2 op die van de heer Van Alphen, 1 op naam van de heer De Groot en 1
blanco. De heer Savalle antwoordt op de vraag van de voorzitter of hij zijn benoeming
wil aanvaarden, dat hij 24 uur respijt vraagt.
Ambtenaar Burgerlijke De heer Henkes wordt benoemd tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand.
Stand
Commissie De heren Savalle en Henkes worden benoemd tot leden van de commissie
Strafverordeningen voor de strafverordeningen.
Wethouder/raadslid De burgemeester bedankt de heer Van Alphen voor zijn jaren lange inzet in het belang
van de gemeente. De heer Van Alphen antwoordt dat –nu hij het vertrouwen van de
raad kennelijk heeft verloren- hij nu ook ontslag neemt als raadslid.

14 november 1899 blz.314-319
1288
Wethouder De voorzitter leest een brief voor van de heer Savalle waarin hij mededeelt de
benoeming tot wethouder te willen aanvaarden.
Postkantoor Blijkens een brief van de Directeur-Generaal van de Posterijen en Telegrafie behoeven
de gemeenten niet meer de opbrengst van het postkantoor te garanderen.
Jaarwedden Onderwijzer D. Bakker, onderwijzeres mejuffrouw M.E. van der Lee en nachtwaker A.J.
Veerman hebben een verzoek ingediend tot verhoging van hun jaarwedden.
Huren Het Voorburgs Mannenkoor vraagt om ontheffing van de zaalhuur voor hun vereniging
voor het jaar 1899-1900.
Voetpad De heer Van der Ham jr. gaat de bomen langs de Koninginnelaan en het Westeinde
verkopen. De gemeente koopt van hem om de andere boom voor een bedrag van ƒ 5,-
per stuk. De gemeente moet 40 nieuw bestelde bomen van Van der Ham afnemen
voor een bedrag van ƒ 80,- totaal.
Onderwijzer Er zijn vier sollicitanten op een voordracht gekomen voor de vervulling van de functie
van onderwijzer op de openbare lagere school van Voorburg. Het zijn de heer G.C.
Broekhuijsen te Voorburg als nummer 1; J.P. Engels uit Strijen als nummer 2; nummer
3 P. Schaft (of Scherft) te ’s-Gravenhage en als 4 e en laatste W.Moerman uit
Goedereede. Zij hebben alle vier proeflessen gegeven ten overstaan van het college
van burgemeester en wethouders. De heer G.C. Broekhuijsen krijgt uiteindelijk de
benoeming.
Schutterij De begroting 1900 van het 1 e Bataljon van de Rustende Schutterij wordt in inkomsten
en uitgaaf vastgesteld op een bedrag van ƒ 671,--.
Schoolgeld Gedeputeerde Staten geven geen goedkeuring aan het voorstel het schoolgeld te
Begroting 1900
verhogen van ƒ 1,- naar ƒ 1,50 per maand en stellen voor het weer zoals voorheen op
ƒ 1,- te zetten. De raad, onder aanvoering van de heer Dolman, sputtert tegen en wil
het voorstel handhaven. Met 5 tegen 4 stemmen besluit men het voorstel van 5
september te handhaven.
Grenzen Bij de algemene beschouwingen op de begroting voor het jaar 1900 komt de heer
Mulder met het idee om nu een plan voor een grensregeling van de gemeente te
bespreken. De voorzitter vindt echter dat men hier veilig mee kan wachten totdat er
een plan dienaangaande wordt ingediend.

Vervolg van: 14 november 1899 blz.314-319
Jaarwedde Bij de behandeling van de post jaarwedde voor de gemeentebesteller van de
1289
Gemeentebesteller Staatsspoorweg vraagt het lid Henkes of nu eindelijk het station Voorburg weer kan
worden open gesteld voor vrachtverkeer. De voorzitter zegt echter dat dit niet te maken
heeft met de jaarwedde van de gemeentebesteller en dat dit punt dus later aan de orde
kan komen.
Jaarwedde Ook de jaarwedde van de gemeentewerkman komt aan de orde. Dat is nu nog
Gemeentewerkman ƒ 10,-- per week en wordt voorgesteld om daar ƒ 12,- van te maken. De commissie van
financiën wil er echter ƒ 11,-- van maken. De voorzitter houdt een gloedvol betoog over
de taak en vooral de wijze waarop de gemeentewerkman zijn taak vervult. Hij is naar
zijn mening die ƒ 12,- per week dubbel en dwars waard. Ook de twijfelende raadsleden
gaan overstag en het voorstel blijft ƒ 12,--.
Jaarwedde Ook in dit geval vindt de commissie voor de financiën een verhoging van ƒ 1,-
Nachtwaker per week voldoende. Maar, zegt weer de voorzitter, in aanmerking nemend dat de
goede man zijn functie nu al ruim 12½ jaar naar volle tevredenheid vervult, is de
voorgestelde verhoging ook hier echt niet te veel. Ook de nachtwaker krijgt waar hij
kennelijk recht op heeft.
Jaarwedde Het voorstel om de jaarwedde van onderwijzer D. Bakker op ƒ 850 te brengen
Onderwijzer vindt ook niet in ieders ogen genade. Het raadslid Van Alphen (toch aanwezig!) vindt
een verhoging van ƒ 50,- in plaats van ƒ 100,- voldoende. Hij krijgt niet zijn zin want de
raad stemt met 7 tegen 3 stemmen om de voorgestelde verhoging te volgen.
Ook mejuffrouw van der Lee heeft een verzoek ingediend om haar jaarwedde te
herzien. Het college heeft voorgesteld om haar wedde van ƒ 650,- naar ƒ 700,-- te
brengen. Ook hier ligt de heer Van Alphen dwars en vindt de helft ƒ 25,- voldoende. Hij
krijgt weer niet zijn zin: 9 tegen 1 stem.
Huren Het Voorburgse Mannenkoor krijgt op zijn verzoek ontheffing van de zaalhuur voor het
jaar 1899-1900.
Geloofsbrieven Het raadslid Van Alphen is blijkbaar toch opnieuw verkozen. Formeel verlaat hij de
vergadering om daarna opnieuw te worden toegelaten.
Station De heer Henkes heeft aan het begin van de vergadering gevraagd hoe is gesteld met
het weer open stellen van het station Voorburg voor vrachtgoederen. De heer Mulder
deelt daarop mee dat de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen niet
bereid is vrachtgoederenvervoer op dit station toe te gaan staan. Als echter een aantal
ingezetenen zou verzoeken om een agentschap van Van Gend en Loos te verkrijgen
bij het station, dat een dergelijk verzoek dan wel zou worden toegestaan.

30 november 1899 blz.319-321
1290
Onderwijzer De heer G.C. Broekhuijsen laat weten dat hij zijn benoeming als onderwijzer aan de
openbare lagere school aanneemt.
Raadslid Het raadslid Van Alphen legt in handen van de voorzitter de vereiste eden af.
Hij wordt tevens aangewezen als ambtenaar van de Burgerlijke Stand en lid van de
commissie van fabricage.
Commissie Het raadslid Nieuwenhuisen vraagt het woord en deelt mee dat hij voornemens is in de
maand januari voor te stellen om het aantal leden van de commissie van fabricage
terug te brengen tot drie.
Hoofdelijke Omslag Het percentage van de Hoofdelijke Omslag wordt voor het jaar 1900 vastgesteld op
95 /100.
Op verzoek van het raadslid De Groot gaat de raad ‘in comité’ oftewel met een
besloten of geheime vergadering verder
BESLOTEN RAADSVERGADERING 30 NOVEMBER 1899
Veldwachter Het raadslid De groot maakt bekend dat het 18 januari 1900 25 jaar geleden zal zijn
dat de heer J. van der Waals tot veldwachter in onze gemeente werd aangesteld. En
aangezien er vanaf nu tot die tijd waarschijnlijk geen raadsvergadering meer zal zijn
vindt hij het noodzakelijk dit feit nu op tafel te leggen. De voorzitter zegt van dit
heuglijke feit op de hoogte te zijn en stelt voor veldwachter Van der Waals op die dag
namens de gemeente een gouden ‘remontoir horloge’ aan te bieden ter waarde van
ƒ 60,--, precies zoals dat destijds ook is gebeurt bij het jubileum van veldwachter
Gorter. Met algemene stemmen wordt hiertoe besloten.
De vergadering gaat hierna weer in het openbaar verder, maar wordt direct weer
gesloten wegens het ontbreken van vergaderpunten.

NOTULEN VAN DE VOORBURGSE GEMEENTERAAD
OVER DE JAREN 1900 TOT EN MET 1918
Nota bene
Alleen bij het verslag van de raadsvergadering van 9 maart 1900 zijn integraal
de namen van de voorzitter en de raadsleden vermeld.
Deze opsomming is in latere verslagen niet telkens herhaald.
1291

9 maart 1900 blz. 321-325.
1292
Raadsleden Leden: Van Tuijll van Serooskerken (voorzitter), J.C. Mulder, P.J.A. Savalle, L.C.
Hogendoorn, G. de Groot, J.Hooijmans Mzn., M.W.L. van Alphen, J. Dolman, N.G.
Nieuwenhuizen, G. Henkes, L. Baas en G. Gessner v.d. Voort (wegens ziekte
afwezig).
Belasting- Koninklijke goedkeuring van verordeningen op het Schoolgeld,
verordeningen Begrafenisrechten en percentage van Hoofdelijke Omslag over 1900.
Mannenkoor Dankbetuiging van Vereniging het Voorburgsch Mannenkoor.
Electriciteit Het verzoek van W.G. de Knokke van der Meulen en J.M. Vas Visser (tot 1 april 1901)
van hun concessie tot levering van electrische stroom tot verlenging met 9 maanden
wordt goedgekeurd. Goedgekeurd wordt om in het vervolg aan alle concessies een
waarborgsom te verbinden. In dit geval wordt de waarborgsom ƒ 1.000,--.
Belastingen Vaststelling kohier Hoofdelijke Omslag over 1900.
Leges Wijziging verordening legesgelden.
Straat- Verzoek van de heren Boekweit en Pohlman om een watergasfabriek op te
verlichting richten en tevens concessie voor de straatverlichting wordt niet ingewilligd
De directeur van de petroleumgasfabriek, bezitter van de concessie der
straatverlichting tot 30 april 1901, doet nadere voorstellen om de concessie te
verlengen. Besloten wordt de concessie te laten aflopen en daarna tot vrije inschrijving
over te gaan.
Raadscommissies Benoeming in raadscommissies:
Commissie van Financiën: J.C. Mulder (en 2 vakatures blijven).
Commissie van Fabricage: G. Gessner v.d. Voort, J. Dolman, M.W.L. van Alphen en
L.C. Hogendoorn.
Commissie voor Ontwerpen van Verordeningen (art. 166 Gemeentewet):P.J.A. Savalle
en G. Henkes.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 9 maart 1900:
Aankoop Voorstel tot aankoop van het pand van het raadslid SavalleHoeckvliet (die hierbij niet
aanwezig is). Bedoeld pand kan dienen als Gemeentewerf en -haven. De koopsom
zou ƒ 20.000,-- bedragen. Het voorstel wordt aangenomen met 7 tegen 2 stemmen.
Asman De asman, die tijdens zijn ziekte van 2 maanden een plaatsvervanger voor zijn
rekening heeft gesteld, krijgt een gratifikatie van ƒ 100,--.

12 april 1900 blz. 325-326.
-
Leges Gedeputeerde Staten sturen de legesverordening met opmerkingen terug.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 12 april 1900:
Aankoop Het bod op het pand van raadslid Savalle wordt door hem te laag gevonden.
1293
Hoeckvliet Na enige discussie wordt besloten de onderhandelingen af te breken en te wachten op
de veiling.
Aankoop pand De voorzitter deelt mee dat aan de Voorhofstraat een pand, Bergsteyn
Voorhofstraatgenaamd, te koop is hetgeen uitstekend geschikt zou zijn als gemeente-
ziekenhuis. Het huis er achter is geschikt voor gemeentewerf. Besloten wordt bij de
veiling af te mijnen op ƒ 5.050,--.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Aankoop pand Besloten wordt het pand in de Voorhofstraat voor ƒ 5.050,-- aan te kopen.
Voorhofstraat

27 april 1900 blz. 326-331.
-
1294
Schoolgeld Gedeputeerde Staten verzoekt indiening belastingverordeningen, die dit jaar aflopen.
Is alleen schoolgeld. Wordt bepaald op ƒ 1.50 per leerling per maand.
Tuinland achter Het verzoek van G.P. van Dijk om de huur van de tuin achter de begraaf-
begraafplaats plaats met 6 jaar te verlengen wordt aangehouden tot de behandeling van de begroting
over 1901.
Sloot Hoekweg Het verzoek van G. van Gogh en anderen om de sloot langs de Hoekweg te dempen
en te rioleren, wordt afgewezen.
Straat- Het verzoek van M.F. Tijdeman en andere betreffende de verlichting van de
verlichting Heeswijkstraat en onderhoud van het voetpad langs de Koninginnelaan wordt
aangehouden tot de behandeling van de begroting over 1901.
Gemeente- Aanbieding van het Gemeenteverslag over 1899.
verslag
Straat- Na uitgebreide discussie wordt besloten de concessie der straatverlichting
verlichting van de heer J. Bleuland van Oordt met 5 jaar te verlengen.Op het verzoek van de
heren Boekweyt en Pohlmann wordt voorlopig niet ingegaan.
(zie ook notulen van 9 maart 1900)
Geldlening Besloten wordt een geldlening van ƒ 6.000,-- aan te gaan met de Maatschappij voor
Gemeente-Crediet voor de aankoopkosten van het pand in de Voorhofstraat.
Verpleging De gemeente betaalt de verpleging van Anna Elisabeth Francina van Graauwenhaan,
gescheiden echtgenoot van Dekker.

28 juni 1900 blz. 331-332
Leges Koninklijke goedkeuring verkregen op de verordening regelende de legesgelden.
1295
Schoolgeld Gedeputeerde Staten vindt het schoolgeld voor minvermogenden (ƒ 0,25 voor het
vijfde kind) te hoog. Besloten wordt dit te verlagen tot ƒ 0,15.
Belastingen Besloten wordt het suppletoir belastingen over 1900 vast te stellen op
ƒ 490,09.

4 augustus 1900 blz. 332-333.
1296
Raadsleden De voorzitter herdenkt de overleden raadsleden G. Gesner van der Voort en G. de
Groot.
Gemeente- De Gemeenterekening over 1899 wordt in handen gesteld van de Commissie
rekening van Financiën.
Belastingen Er zijn 2 vacatures in het college van zetters der directe belastingen. Voorgedragen
worden voor de eerste vacature: Th.C. Kruyt en P. Leeman en voor de tweede
vacature: L.C. Hagendoorn en J. Westen. Deze voordracht wordt verzonden naar de
Commissaris der Koningin.
Volksweer- De plaatselijke Vereniging der Volksweerbaarheid krijgt een subsidie van
baarheid ƒ 100,--.
Electrische De concessiehouders voor het leveren van electrische stroom doen een
verlichting verzoek de storting van de waarborgsom te mogen uitstellen tot ultimo oktober 1900.
De beslissing hierop wordt uitgesteld.

14 September 1900 blz. 333-335.
1297
Schutterij De begroting van de Rustende Schutterij van het eerste bataillon in Zuid-Holland wordt
voorlopig vastgesteld op ƒ 656,--.
Gemeente- De Gemeenterekening over 1899 wordt vastgesteld.
rekening
Gemeente- De Gemeentebegroting over 1901 wordt in handen gesteld van de
begroting Commissie van Financiën.
Verkiezingen Tot leden van het stembureau voor de verkiezing van twee raadsleden der
gemeenteraad worden benoemd de wethouders.

2 november 1900 blz. 335-336.
Koninklijk Mededeling wordt gedaan van het verzonden gelukstelegram en ontvangen
huis antwoord naar aanleiding van de verloving van Koningin Wilhelmina.
1298
Raadsleden De heren J.C. Mulder, P.J.A. Savalle, N.G. Nieuwenhuisen, L. Baas en G. Henkes
delen per brief mee ontslag te nemen als leden van de gemeenteraad.
Raadsleden Tot leden van het stembureau ter verkiezing van vijf leden van de gemeenteraad
worden benoemd de heren J. Dolman en L.C. Hogendoorn.
Raadsleden De geloofsbrieven van L. Fransen en L.E. Hekmeyer worden in orde bevonden.

15 december 1900 blz. 336-339.
-
Raadsleden De gekozen raadsleden L. Fransen en L.E. Hekmeyer worden beëdigd.
1299
Raadsleden Onderzoek van de geloofsbrieven van de gekozen raadsleden leden C.H. Bruijnings
Ingenhoes, J.M. Vas Visser, A.J.Herckenrath en P. de Wit.
Door gemeenteraadslid Nieuwenhuisen wordt bezwaar gemaakt tegen lidmaatschap
van de heer Bruijnings Ingenhoes, dit in verband met zijn beroep dat hem volgens de
gemeentewet uitsluit als raadslid. Na ampele bespreking en stemming worden de
geloofsbrieven van de candidaten goedgekeurd. Nieuwenhuisen zal een
bezwaarschrift indienen bij Gedeputeerde Staten.
Raadsleden Tot leden van het stembureau ter verkiezing van een lid van de gemeenteraad worden
benoemd de heren van Alphen, Dolman en Hekmeyer.
Grondaankoop Voorstel tot aankoop van een strook grond van 50 meter ter verbreding van de weg
van de nieuwe Sociëteit voor ƒ 500,--, met als voorwaarde dat er nimmer rails gelegd
mogen worden. Aangenomen met 7 tegen 2 stemmen.

27 december 1900 blz 339-343.
-
Raadsleden Beëdiging van de gekozen raadsleden J.M. Vas Visser, P. de Wit en A.J. Herckenrath.
Wethouder De heer van Alphen wordt verkozen tot wethouder.
Burgerlijke Stand Tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand wordt benoemd: J. Dolman.
Raadsleden De geloofsbrieven van de heer B. Wijsman worden in orde bevonden.
1300
Raadsleden Gedeputeerde Staten delen mee dat het bezwaarschrift van N.G. Nieuwenhuisen
tegen de toelating van P.H. Bruijnings Ingenhoes als raadslid op 31 december 1990 zal
worden behandeld. Besloten wordt Gedeputeerde Staten schriftelijk de situatie uit te
leggen en toelating te verzoeken.
Gemeente begroting Tijdens de behandeling van de Gemeentebegroting over 1901 komen de
volgende punten aan de orde:
Gemeentewerkman -De jaarwedde van de gemeentewerkman wordt vastgesteld op ƒ 559,--
inclusief vrij wonen in een gemeentepand in deVoorhofstraat.
Straat verlichting -De verbetering van de straatverlichting aan het Westeinde zal worden
onderzocht door de Commissie van Fabricage.
Asman -De jaarwedde van de as- en vuilnisman wordt vastgesteld.
Schoolgeld -Het schoolgeld wordt conform het voorstel van Gedeputeerde Staten vastgesteld.
Tuinland achter -Een perceel tuinland achter de algemene begraafplaats
begraafplaats wordt met ingang van 1 februari 1901 verpacht voor de tijd van zes jaar aan
warmoezier G.P. van Dijk.
Gemeentebegroting -Daarna wordt de Gemeentebegroting in haar geheel vastgesteld.

28 januari 1901 blz. 343-346.
1301
Raadsleden Het bezwaarschrift van raadslid N.G. Nieuwenhuisen tegen de benoeming van de heer
Bruijnings Ingenhoes als lid van de gemeenteraad is door Gedeputeerde Staten
ongegrond verklaard.
Raadsleden De heer Bruijnings Ingenhoes en B. Wijsman worden beëdigd als raadslid.
Wethouder De heer L.C. Hogendoorn wordt gekozen als wethouder.
Burgerlijke Als ambtenaar van de burgelijke stand worden benoemd
Stand C.H. Bruijnings Ingenhoes en A.J. Herckenrath.
Raadscommissies Gekozen worden tot leden van de raadscommissies:
Commissie van
Financiën: L.C. Hogendoorn, J.M. Vas Visser en B. Wijsman.
Commissie van
Fabricage: M.W.L. van Alphen, J. Dolman, J.M. Vas Visser en A.J. Herckenrath.
Commissie van de
Verordeningen art. 166
Gemeentewet: P.H. Bruijnings Ingenhoes en B. Wijsman.
Belastingen Het percentage der Belastingen over 1901 wordt vastgesteld op 1%.
Wering van Besloten wordt, om overeenkomstig de Wet op de Leerplicht,
schoolverzuim een commissie tot wering van Schoolverzuim in te stellen en die te laten
bestaan uit 5 leden.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 28 JANUARI 1901:
Koninklijk Voorstellen voor de feestviering ter gelegenheid van het huwelijk van
huis Koningin Wilhelmina:
-Op 5 februari: muziekuitvoering en fakkeloptocht.
-Voor de armen van alle gezindten : 2½ kg runderlappen en ½ kg.vet.
-Bengaals vuur op verschillende plaatsen in het dorp.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Koninklijk De besluiten omtrent de feestviering ter gelegenheid van het huwelijk van
huis Koningin Wilhelmina worden meegedeeld.

30 maart 1901 blz. 346-349.
-
Koninklijk Koningin Wilhelmina en koningin-moeder Emma hebben hun dank betuigd
1302
huis voor de hen door de raad toegezonden gelukwensen. De Commissaris der Koningin
brengt de erkentelijkheid van Hare Majesteit en de Prins der Nederlanden over voor
hun bezoek aan de gemeente Voorburg.
Electrische Adres van de heer W.G. de Knokke van der Meulen om de concessie voor
verlichting de electrische verlichting te verlengen tot ultimo augustus 1902. Goedgekeurd met
dien verstande dat verdere verlenging niet zal plaatsvinden.
Wering van Tot leden van de commissie tot wering van het schoolverzuim worden
schoolverzuimbenoemd: de heren: J.M.F. v.d.Donk, H.A. v.d.Wart, M. Broekhuysen,
D. Audier en P. van Gaalen.
Stratenplan De door W. v.d. Ham jr. voorgestelde wijzigingen in het stratenplan voor het Westeinde
worden toegestaan.
Belastingen De percentages van de Hoofdelijke Omslag worden vastgesteld.
Belastingen Op de voordracht voor het College van Zetters der Directe Belasting worden geplaatst
de heren M.W.L. van Alphen en W.G. de Knokke van der Meulen. Deze voordracht
wordt naar de Commissaris der Koningin verzonden.
Brandweer Besloten wordt de jaarwedde van de brandmeester te verhogen met ƒ 25,-- en vast te
stellen op ƒ 125,--.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 30 MAART 1901:
Postkantoor Aan de regering wordt het voorstel gedaan de huur van het Post- en Telegraafkantoor
niet te continueren en die lokalen in te richten voor de gemeentedienst. Gaat men
hiermee niet accoord, dan is men niet ongenegen de huur voor een of enkele jaren te
verlengen.

8 juni 1901 blz. 349-350
1303
Grenswijziging Gedeputeerde Staten zenden een wetsontwerp toe betreffende de grensregeling
tussen Voorburg en 's-Gravenhage.
Raads- De heer J.M. Vas Visser heeft ontslag genomen uit de Commissie van
commissie Financiën. Met 6 tegen 2 stemmen wordt de heer L.E. Hekmeyer hiervoor in de plaats
gekozen.
Stembureau Tot leden van het stembureau voor de verkiezingen der Tweede Kamer, de Provinciale
Staten en de Gemeenteraad worden de Wethouders benoemd; de overige raadsleden
zijn plaatsvervangers.

29 juni 1901 blz. 350-351
Raads- De heer L.E. Hekmeyer deelt schriftelijk mee dat hij zijn benoeming tot lid
commissie van de Commissie van Financiën om gezondheidsredenen niet aanneemt.
Besproeien De heer P.H. Bruijnings Ingenhoes betoogt de wenselijkheid uit
1304
van straten gezondheidsredenen de voornaamste straten gedurende de zomertijd te besproeien.
Het voorstel wordt wegens hoge kosten aangehouden.

19 augustus 1901 blz. 351-353
1305
Kermis Ingekomen een adres van de kermisvereniging "Ons Belang" met het verzoek de
kermis weer in te voeren. Op dit verzoek wordt afwijzend beschikt.
Straatstenen Het voorstel van Burgemeester en Wethouders tot verkoop van straatkeien wordt
goedgekeurd.
Schutterij De begroting voor de dienst 1902 van de Rustende Schutterij wordt voorlopig
vastgesteld.

31 augustus 1901 blz. 353-355
1306
Burgemeester De herbenoemde burgemeester Mr. H.C.M. Baron van Tuyll van Serooskerken wordt
geïnstalleerd met een toespraak door wethouder Van Alphen en een wederwoord van
de burgemeester.
Burgerlijke De burgemeester wordt tot ambtenaar der Burgerlijke Stand benoemd.
Stand

3 september 1901 blz. 356
Raadsleden De heren P.H. Bruijnings Ingenhoes en D. Audier worden beëdigd als raadslid.
Burgerlijke De nieuwe raadsleden, P.H. Bruijnings Ingenhoes en D. Audier worden
Stand benoemd tot ambtenaar der Burgerlijke Stand.
1307

27 september 1901 blz. 357-359
Raadsleden De heer J. Dolman wordt beëdigd als raadslid.
1308
Schutterij De begroting 1902 van de Rustende Schutterij is door Gedeputeerde Staten
vastgesteld.
Gemeente- De Gemeentebegroting over 1902 wordt in handen gesteld van de
begroting Commissie van Financiën.
Burgerlijke Tot ambtenaar der Burgerlijke Stand wordt benoemd de heerJ.Dolman .
Stand
Raads- De heer Bruijnings Ingenhoes wordt lid der Commissie van Financiën.
commissie
Grenswijziging De voorzitter geeft een uitvoerige geografische omschrijving van de voorgestelde
grenswijzigingen tussen Voorburg en 's-Gravenhage. Burgemeester en Wethouders
komen met een pre-advies het van Gedeputeerde Staten enigszins te wijzigen
(eveneens met een geografische omschrijving), hetgeen met stemmen wordt
aangenomen.
Gemeente- De Gemeenterekening over 1900 wordt -na advies van de commissie van
rekening financiënmet algemene stemmen vastgesteld.

2 november 1901 blz. 359-363.
Gemeente- Tijdens de behandeling van de Gemeentebegroting over 1902
begroting komen de volgende punten aan de orde:
Wethouders -Het voorstel om de jaarwedde voor de wethouders te
bepalen op ƒ 150,-- wordt na enige discussie aangenomen.
Gemeente- -Na een uitvoerige discussie, waarbij de persoon van de
1309
bouwkundige gemeentebouwkundige De Zwart ter sprake komt en waarbij gepleit wordt voor een
verhoging van zijn jaarwedde, wordt deze post toch onveranderd goedgekeurd.
Burgemeester enWethouders zullen zich beraden over de geschiktheid van de heer De
Z wa r t .
Wegen en -De post voor het onderhoud van wegen en voetpaden wordt met ƒ 40,--
voetpaden verhoogd. De Achterweg en het voetpad langs de Prinses Mariannelaan zullen worden
verbeterd.
Straat- -Op voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt besloten het aantal
verlichting straatlantaarns in het Westeinde met 4 en aan de Achterweg met 2 te vermeerderen.
Veldwachter -De vraag of er een veldwachter in het Oosteinde kan gaan wonen zal worden
onderzocht.
Onderwijzers -Het voorstel het salaris van twee onderwijzers met ƒ 25,-- te verhogen wordt
goedgekeurd.
Harmoniekapel -Het raadslid De Wit vraagt waarom de Harmonie wel en de Fanfare geen subsidie
krijgt. Antwoord: De Fanfare heeft nooit een subsidie aangevraagd. De Wit stelt
daarop voor de subsidie van de Harmonie te schrappen, welk voorstel met 8 tegen 1
stem wordt verworpen.
Riolering -Het voorstel van de Commissie van Fabricage om de kosten van het rioolstelsel uit te
breiden wordt aangenomen.

Vervolg van: 2 november 1901 blz. 359-363.
Gemeente- Daarna wordt de Gemeentebegroting voor 1902 met algemene stemmen
begroting aangenomen en zal aan Gedeputeerde Staten worden voorgelegd.
Sloot achter Het raadslid Vas Visser informeert wanneer en of er iets wordt gedaan
1310
Herenstraat aan de sloot achter de Herenstraat. Indertijd is een rapport ingediend door de
Commissie van Fabricage. Dit zal worden nagegaan.

6 februari 1902 blz. 363-366
Raadsleden De heer J. Hooymans wordt als raadslid beëdigd.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1902 is door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
begroting
1311
Wering van Het verslag van de Commissie tot Wering van Schoolverzuim wordt schoolverzuim
goedgekeurd
Postkantoor De Inspecteur der Posterijen verzoekt het Posten Telegraafkantoor voor onbepaalde
tijd aan het Rijk te verhuren. Het Rijk is er namelijk niet in geslaagd een ander geschikt
pand te vinden. Een voorstel de huur met een jaar te verlengen wordt
goedgekeurd.
Gemeente- Gedeputeerde Staten maken aanmerking op de ingediende
rekening Gemeenterekening over 1900. De aanmerkingen worden overgenomen en naar
aanleiding daarvan wordt de gemeentebegroting 1900 dienovereenkomstig gewijzigd.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 6 FEBRUARI 1902:
Onderhoud Bij de aanbesteding voor onderhoud van de Gemeentewerken voor 1902
Gemeentewerken bleek dat de aannemers unaniem ƒ 1000,-- boven de raming bleven. Gemeente-
opzichter De Zwart stelt dat zijn raming juist is. Het werk zal nu in eigen beheer worden
uitgevoerd en de Gemeente-opzichter zal aan het eind van het jaar nagaan of de
raming juist was.
Aankoop Het pand Hoeckvliet van de heer Savalle kan worden gekocht
Hoeckvliet voor ƒ 18.000,--. Men stelt zeer veel belang in dit pand voor de stichting van een
gemeentewerf en een eventueel op te richten gasfabriek.
Aankoop Met algemene stemmen wordt de aankoop van het pand Hoeckvliet
Hoeckvlietgoedgekeurd.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Bouwpolitie Raadslid Fransen stelt een vraag over het functioneren van de bouwpolitie.
De voorzitter zal dit opnemen met de gemeente-opzichter.
Dempen van Gepleit wordt voor een verbod om sloten te dempen met waardeloos
sloten afval. Dit verbod bestaat nog niet maar zal te zijner tijd in de politieverordening worden
opgenomen.

10 april 1902 blz. 366-368
1312
Stembureau Burgemeester en wethouders worden benoemd tot leden van het stembureau voor de
verkiezing van de Provinciale Staten
Onderwijzers Gedeputeerde Staten delen mee dat de jaarwedde voor de hoofden en het
onderwijspersoneel der openbare lagere scholen per regelement gewijzigd zijn en
verzoekt dit ten uitvoer te brengen. Aldus wordt besloten.
Gemeente- In verband met de aankoop van het pand Hoeckvliet en de
begroting daaraan verbonden werkzaamheden van riolering en demping, dient de
Gemeentebegroting 1902 te worden aangepast. Aldus wordt met algemene stemmen
besloten en ter goedkeuring naar Gedeputeerde Staten gezonden.
Hoeckvliet De heer Savalle verzoekt het huis nog hoogstens zes maanden te mogen bewonen,
het fabrieksterrein kan reeds per 1 mei 1902 worden gebruikt. De huur voor het huis
wordt vastgesteld op ƒ 20,-- per maand.
Voetpaden De heer Dolman wil dat de gemeente het onderhoud aan de voetpaden langs
het Oost-en Westeinde uitvoert. Toestemming moet worden gevraagd aan de heer
Viruly, commissaris van de straatweg lopend van 'de Vink' naar Rijswijk.
Spooroverweg Burgemeester en Wethouders wordt opgedragen bij de Maatschappij tot Exploitatie
van de Staatsspoorwegen informatie in te winnen betreffende het verkrijgen van een
overweg aan de Achterweg nabij het huisje van Van Pomeren.

3 mei 1902 blz. 369-370.
1313
Riolering Burgemeester en Wethouders stellen voor om ter uitbreiding van het rioolstelsel door
de Gemeente-opzichter een ontwerp te laten maken, dat daarna door een deskundige
zal worden beoordeeld. De Commissie van Fabricage voelt meer voor een directe
opdracht aan een deskundige. Na een uitvoerige discussie wordt het voorstel van
Burgemeester en Wethouders aangenomen.
BESLOTEN VERGADERING D.D. 3 MEI 1902:
Grondaankoop De heren Schaap en Van der Plaat doen een voorstel een stuk grond van 2000 m² bij
het pand Hoeckvliet à ƒ 3,-- per m² aan te kopen. Na enige discussie worden
Burgemeester en Wethouders hiertoe gemachtigd.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Spooroverweg De voorzitter deelt mee dat het beter is om het verzoek voor een overweg bij het huisje
van Van Pomeren aan de Staatsspoorwegen niet te doen vanwege de kosten en het
gevaar.
Verpleging De voorzitter stelt voor ƒ 25,-- te betalen voor de verpleegkosten van het zoontje van
Noordewier. Aldus wordt besloten.

28 juni 1902 blz. 370-372.
1314
Onderwijzers Burgemeester en wethouders kunnen beslissen omtrent een verzoek tot het verhogen
van de jaarwedde van onderwijzeres mejuffrouw van der Lee.
Gemeente- De Gemeentesecretaris, de heer W.A.L.van Mierop, krijgt een
secretaris verlof van vier weken; gedurende die tijd neemt de ambtenaar ter secretarie de heer
Jhr. J.L.K. Pompe van Meerdervoort zijn ambt waar.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 28 JUNI 1902:
Grondaankoop Besloten wordt de aankoop van twee stroken grond van de heren Schaap en Van der
Plaat (zie notulen van 3 mei 1902) niet door te laten gaan, omdat de heer Schaap
hiervoor een bedrag van ƒ 12.000,= vroeg.
Aankoop pand Als gevolg van dit besluit wordt voorgesteld het gehele pand van Van der
als Postkantoor Plaat voor ƒ 21.500,-- aan te kopen. Het huis met wat grond zou men dan aan het Rijk
kunnen verhuren voor Post-en Telegraafkantoor. Hierover is contact geweest met de
Inspecteur van de Posterij, die zou veel zien in een huurcontract van tien jaar. Na
enige discussie wordt dit voorstel aangenomen.
Schoolhoofd Burgemeester en Wethouders delen mee dat ze hun achting voor de heer
Broekhuysen, het hoofd van de Openbare Lagere School, hebben verloren. Dit in
verband met zijn optreden tegen de onderwijzer de heer Bakker. Interventie door de
heer Van Alphen hielp niet. De Districtschoolopziener heeft ontslag wenselijk geacht.
De heer Broekhuysen wil dit uitstellen in verband met een komende wet op een
pensioen voor weduwen en wezen. Na discussie wordt een voorstel inhoudende het
ontslag, met te zijner tijd een compensatie van weduwenpensioen, aangenomen met
negen tegen twee stemmen.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Dempen van Plan tot demping van de sloot van Sionslust tot Hoeckvliet wordt met
sloten een kostenbegroting in handen gesteld van de Commissie van Fabricage.
Straatstenen Goedgekeurd wordt de verkoop van 5.000 straatkeien à ½ cent per stuk.
Voetpaden Betreffende het onderhoud van de voetpaden langs het Oosten Westeinde (zie notulen
van 10 april 1902) stellen Burgemeester en Wethouders voor hieraan nog geen
uitvoering te geven, omdat zij eerst het eigendom van deze voetpaden willen
verkrijgen. Na enige duscussie wordt besloten het plan tot onderhoud van deze
voetpaden op te schorten.

Vervolg van: 28 juni 1902 blz. 370-372.
1315
Gas- en Voor grondwerkzaamheden, waarbij panden worden aangesloten op gas
waterleidingen water, dient men een vergunning aan te vragen bij Burgemeester en
Wethouders, opdat de nieuwe bestrating in goede staat wordt opgeleverd. Men besluit
dit schriftelijk mee te delen aan de directeuren van de Gasfabriek en van de
Waterleiding.

19 juli 1902 blz. 372-373.
1316
Na opening en enige mededelingen omtrent goed- en afkeuring van voorstelde
begrotingswijzigingen stelt de voorzitter een voortzetting van de vergadering voor 'in
geheim comité'
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 19 JULI 1902:
Postkantoor Schrijven van de Inspecteur der Posterijen naar aanleiding van de onderhandelingen
over de verhuur van een pand als postkantoor (zie notulen van 28 juni 1902), met
nadere uitwerking. Al met al een aantrekkelijk plan voor beide partijen.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Aankoop pand Het pand aan de Herenstraat, eigendom van de heer Van der Plaat, kan
als Postkantoor worden gekocht voor ƒ 21.500,--. Na verbouwing kan dit dienen als Post- en
Telegraafkantoor met dienstwoning. Hiertoe wordt met algemene stemmen besloten.

2 augustus 1902 blz. 373-374.
Gemeente- De heer W.A.L. van Mierop verzoekt ontslag als gemeentesecretaris en
secretaris en -ontvanger vanwege de gezondheidstoestand van zijn echtgenote.
-ontvanger Het ontslag wordt eervol verleend.
1317
Gemeente- Uit een voordracht van twee personen, J.K.L. Pompe van Meerdervoort secretaris en
M.H.L. van Alphen , wordt eerstgenoemde tot gemeentesecretaris benoemd.

2 september 1902 blz. 375-377.
Aankoop pand De aankoop van het pand van de heer Van der Plaat, dat na verbouwing
als Postkantoor dienst gaat doen als Postkantoor, is door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
1318
Geldlening Besloten wordt een lening aan te gaan bij de Maatschappij voor Gemeente-Crediet ter
financiering van de aankoop van het pand van de heer Van der Plaat en de inrichting
daarvan tot Postkantoor. De grootte van de lening moet nog worden vastgesteld.
Wethouder De heer L.C. Hogendoorn wordt herbenoemd als wethouder.
Herhalings- Herhalingsonderwijs zal worden gegeven. De beloningen van
onderwijs respectievelijk hoofdonderwijzer en onderwijzeres zullen ƒ 1,-- en ƒ 0,75 per uur
bedragen.
Gemeenteontvanger Burgemeester en Wethouders willen de borgtocht voor de Gemeente-ontvanger
verhogen van ƒ 3.500,-- tot ƒ 5.000,--. Dit in verband met de uitbreiding van de
Gemeente. Aldus wordt besloten.
Electriciteit De heer W.G. Knokke van der Meulen verzoekt zijn concessie voor de
stroomleverantie met een jaar te verlengen. De voorzitter wil dit onderwerp in een
geheime zitting behandelen.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 2 SEPTEMBER 1902:
Electriciteit De voorzitter legt uit dat de stroomlevering gekoppeld is aan een bouwplan
(uitbreidingsplan) dat nog niet openbaar is. Er volgt een uitgebreide discussie.
Burgemeester en Wethouders stellen voor de concessie met een jaar te verlengen.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Electriciteit Met 7 tegen 2 stemmen wordt besloten de concessie voor de levering van electriciteit
door de heer W.G. Knokke van der Meulen met een jaar te verlengen.

27 september 1902 blz. 377-379.
Gemeente- Uit een tweetal sollicitanten, Jhr. J.K.L. Pompe van Meerdervoort,
1319
ontvanger gemeentesecretaris van Voorburg en Jhr. R.A.P. Sandberg tot Essenburg, ambtenaar
ter secretarie van Haarlemmerliede en Spaarnwoude, wordt eerstgenoemde tot
gemeente-ontvanger benoemd.
Belastingen Een aantal verzoeken om afschrijving in de kohieren van de Hoofdelijke Omslag 1902
en de Hondenbelasting 1902 worden ingewilligd.
Herhalings- De lesuren in het Herhalingsonderwijs van mej. Van der Lee worden
onderwijsgewijzigd.

20 oktober 1902 blz. 379-381.
Gemeente- Gedeputeerde Staten keuren de benoeming van Jhr. J.K.L. Pompe van
ontvanger Meerdervoort tot gemeente-ontvanger goed.
1320
Verpleging Het jongste kind van J.J. de Jongh kan niet door het gezin verzorgd worden. Het kind
wordt nu verpleegd door tolgaarder Besuijen. Een verzoek om financiële steun wordt
goedgekeurd.
Gemeente- Met algemene stemmen wordt de Gemeenterekening over 1901 voorlopig
rekening vastgesteld.
Schutterij De begroting van het 1e bataillon van de Rustende Schutterij over 1903 van ƒ 656,--
wordt vastgesteld en ter goedkeuring naar Gedeputeerde Staten gezonden.

5 november 1902 blz. 381-384.
1321
Sloten Schrijven van de heer Hennequin over de vervuiling van de sloten tussen de
Weverslaan en de hofstede "Nooit Gedacht", met het verzoek daarin verbetering te
brengen. Burgemeester en Wethouders zullen dit in behandeling nemen.
Verpleging Mr. M. de Pinto, bewindvoerder van H. van Rijn, die krankzinnig is en op "Endegeest"
wordt verpleegd voor rekening van de gemeente, wil de verpleegkosten niet meer
restitueren. Burgemeester en Wethouders willen een rechtzaak. Aldus wordt besloten.
Gemeente- De Gemeentebegroting voor 1903 wordt artikelsgewijze behandeld.
begroting
Onderwijzers Jaarwedde voor de onderwijzers. Een verzoek tot salarisverhoging van mej. M.E. van
der Lee wordt geweigerd.
School Leermiddelen voor openbare school: vernieuwing van kaarten. Een voorstel om de
brandstoffen voor verwarming van de openbare lagere school niet meer te laten
leveren door eenzelfde handelaar, maar bij inschrijving te doen geschieden, wordt
aangenomen.
Vroedvrouw Het pensioen van mej. A. v.d. Schouw wordt op haar verzoek met een jaar verlengd.
Gemeente- Daarna wordt de gemeentebegroting voor 1903 in haar geheel in begrotingstemming
gebracht en goedgekeurd.
Postkantoor Na goedkeuring door de P.T.T. zullen zeer binnenkort de tekeningen en het bestek tot
het stichten van een postkantoor aan de gemeenteraad worden voorgelegd.
Wegen en De heren Wijsman en Dolman klagen over de slechte toestand
voetpaden van de weg en het voetpad langs het Westeinde en het Oosteinde. Bovendien worden
de wandelpaden misbruikt door wielrijders. De burgemeester zegt een strenger
politietoezicht toe en de plaatsing van verbodsborden.
Bergstein Nadat de heer Savalle uit 'Hoeckvliet' zal zijn vertrokken kan een gemeentewerkman
een aantal vertrekken daarvan betrekken en kan het pand 'Bergstein' verkocht worden.

12 december 1902 blz. 384-385.
1322
Nachtwaker De familie van de onlangs overleden nachtwaker Van den Heuvel dankt de
Gemeenteraad voor het (door hem tot zijn overlijden) genoten pensioen.
Bergstein Door Gedeputeerde Staten is de verkoop van "Bergstein" goedgekeurd.
Verpleging Gedeputeerde Staten geven toestemming om het rechtgeding tegen Mr. M. de Pinto,
bewindvoerder van H. van Rijn, te beginnen.
Veldwachter De gebruikelijke jaarlijkse gratificatie voor de veldwachter van ƒ 100,-- zal worden
voldaan uit de post "Onvoorziene uitgaven".

16 januari 1903 blz. 386-387.
Gemeente- De Gemeentebegroting voor 1903 is door Gedeputeerde Staten
begroting goedgekeurd.
Gemeente- De Gemeenterekening over 1901 is door Gedeputeerde Staten vastgesteld.
rekening
1323
Sloten Adres van de heer P. Tak over de sloot tussen de Weverslaan en de hoeve "Nooit
Gedacht". Hij heeft dit al een jaar geleden aanhangig gemaakt, maar er is volgens hem
niets aan gedaan. De voorzitter ontkent dit. Er is een uitvoerig schrijven verstuurd. De
voorzitter zegt maatregelen toe.
Gemeente- Jhr. L.J.K. Pompe van Meerdervoort wordt als gemeente-ontvanger
ontvanger beëdigd.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 16 JANUARI 1903:
Bouwplan Het bouw- en rioleringsplan 's-Gravenhage - Voorburg, dat door de heren Knokke van
der Meulen en Ehnle is ingediend, wordt besproken.
Riolering De voorzitter stelt voor om onderhandelingen met de gemeente
's-Gravenhage aan te gaan teneinde te zien of voor het bouwplan
's-Gravenhage - Voorburg aansluiting op het Haags rioolnet mogelijk is en wat dat
kost. Na stemming wordt aldus besloten.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Bouwplan Het in de besloten raadsvergadering besproken bouwplan 's-Gravenhage - Voorburg
van de heren Knokke van der Meulen en Ehnle wordt goedgekeurd.

31 januari 1903 blz. 387-389.
1324
Postkantoor De Inspecteur der Posterijen stelt dat er géén hogere huurprijs voor het nieuwe
postkantoor betaald kan worden dan ƒ 1200,--. De voorzitter herinnert eraan dat door
de wensen der Posterijen, er meer kosten zijn dan eerst geschat. Besloten wordt niet
verder te onderhandelen met de Posterijen en het pand van Van der Plaat van de hand
te doen.
Electriciteit Adres van de heer Knokke van der Meulen over wijzigingen van de voorlopige
concessie-voorwaarden: levering van stroom op zon- en feestdagen geschiedt slechts
op bepaalde (genoemde) tijden.

16 februari 1903 blz. 390-391.
Gemeente- De heer W.A.L. van Mierop, voormalig Gemeentesecretaris en -ontvanger
secretaris en vraagt restitutie van de voorschotten, die hij in de loop der jaren ten behoeve
-ontvanger van de gemeente heeft gedaan. Op dit verzoek wordt afwijzend beschikt.
1325
Postkantoor De Inspecteur der Posterijen wil de huur voor het Postkantoor verhogen en verzoekt
daarom het pand van Van der Plaat geen andere bestemming te geven. Na bespreking
stemt de Raad daarin toe, mits het nieuwe bestek en tekening op 15 maart 1902 zullen
zijn goedgekeurd.

25 april 1903 blz. 391-393.
1326
Postkantoor De Inspecteur der Posterijen wil het Postkantoor gedurende 10 jaar huren voor
ƒ 1.350,-- per jaar.
Riolering Plan tot riolering van de gemeente is door de gemeenteopzichter ingediend bij
Burgemeester en Wethouders. Het zal onderzocht worden door een te benoemen
deskundige.
Herhalings onderwijs De cursus van het Herhalingsonderwijs zal drie in plaats van twee jaar duren. Het
maandelijks schoolgeld bedraagt 20 cent per leerling; voor minvermogenden 10 cent
en voor onvermogenden gratis.
Geldlening Op aandringen van Gedeputeerde Staten wordt besloten de geldlening voor het te
stichten postkantoor niet in 50 jaar maar in 40 jaar af te lossen en het oorspronkelijke
te lenen bedrag van ƒ 29.000,-- met ƒ 1.000,-- te verhogen.
Straten De toestand van de weg van de Geestbrug naar de Veursche Paal is slecht. Verzoek
aan Gedeputeerde Staten om de Commissie van deze straatweg te wijzen op haar
onderhoudsplicht.
Politie Wegens extra verrichte diensten tijdens de werkstaking krijgen de politiedienaren
Gorter, Van der Waals, Koornstra, Heikens en Veerman een gratificatie van elk ƒ 10,--.

30 mei 1903 blz. 394-395.
Electriciteit Verzoek tot wijziging van de concessievoorwaarden tot levering van electriciteit:
- 150 volt leveren inplaats van 125 volt.
- wijziging termijnen bij tijdelijke staking of stoornis van de stroomlevering.
1327
Electriciteit Het verzoek van de heer Knokke van der Meulen de aan hem verleende concessie
over te dragen aan de Electriciteit Maatschappij Voorburg wordt goedgekeurd.
Spoorwegen De onderhandelingen met de Staatspoorwegen over het in bruikleen geven aan de
gemeente van grond tussen de Zwartelaan en de spoorweg is in een zodanig stadium
gekomen, dat het College van Burgemeester en Wethouders vraagt om een
machtiging om verder te gaan. Machtiging wordt door de gemeenteraad verstrekt.

20 juni 1903 blz. 392-395.
Gezondheids- Tijdens de behandeling van de begroting voor 1904 van de
1328
commissie Gezondheidscommissie te Zoetermeer wordt bezwaar gemaakt tegen de hoge post
voor presentiegeld. Men wendt zich tot Gedeputeerde Staten.
Telefoonnet De heer W.G. de Knokke van der Meulen deelt mee dat gemeente 's- Gravenhage
bereid is om een hulpbureau voor de gemeenten Voorburg en Rijswijk te vestigen, dat
aangesloten wordt op het gemeentelijk telefoonnet van 's-Gravenhage.
Hij verzoekt daarom:
- Vergunning voor exploitatie van een telefoonnet gedurende 25 jaar met
het recht tot aanleggen van geleidingen en palen in/aan/over openbare
grond/gebouwen.
- Het gratis gebruik van een localiteit, die thans in gebruik is door de
Nederlandsche Bell Telephoon-Maatschappij.
- Een nader omschreven subsidie voor de eerste 10 jaar.
Hij biedt daarentegen aan:
- Gratis telefoonaansluitingen voor de gemeentelijke diensten
- Een openbare telefoongelegenheid voor het publiek.
Het verzoek wordt aangenomen met 10 tegen één stem.
BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 20 JUNI 1903:
Aankoop pand Het pand aan de Herenstraat van de erven van de heer Schaap
Herenstraat ( z i e notulen van 10 april 1902) en bewoond door mevrouw Flint wordt binnenkort
geveild. Na enige discussie wordt besloten te proberen het pand aan te kopen voor
maximaal ƒ 9.000,--. Mevrouw Flint zal recht hebben op het voorgedeelte voor
ƒ 2.000,-- (als mede-eigenares). Dit wordt daarna in de openbare zitting meegedeeld.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Aankoop pand Besloten wordt namens de gemeente op de openbare veilingeen bod uit te
Herenstraat brengen op het huis in de Herenstraat van de erven van de heer Schaap.
Verkeer Raadslid De Wit wil de Achterweg ongeschikt laten verklaren voor automobielen.

30 juli 1903 blz. 398-398.
Aankoop pand Het pand van de erven van de heer Schaap, bewoond door mevrouw Flint,
Herenstraat is door de gemeente aangekocht voor ƒ 8.950,--.
Herhalings- De heffing van schoolgeld voor het Herhalingsonderwijs is koninklijk
onderwijs goedgekeurd.
Gezondheids- Gedeputeerde Staten delen mee, dat geen andere kosten dan de feitelijk
1329
commissie gemaakte reiskosten door de Gezondheidscommissie in rekening mogen worden
gebracht.
Schoolhoofd De voordracht van de schoolopziener betreffende het benoemen van een nieuw hoofd
der openbare lagere school wordt in een besloten raadsvergadering behandeld.

BESLOTEN RAADSVERGADERING D.D. 30 JULI 1903:
1330
Schoolhoofd De voordracht van de schoolopziener betreffende het benoemen van een nieuw hoofd
der openbare lagere school wordt besproken.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Schoolhoofd De heer Dolman dient een motie in, waarin hij betreurt dat de heer Bakker, thans
plaatsvervangend-hoofd, door de schoolopziener is gepasseerd in zijn voordracht voor
een nieuw hoofd der openbare lagere school. Ondanks pressie van Burgemeester en
Wethouders wordt deze motie aangenomen.
Schoolhoofd De heer E. Molt wordt benoemd tot hoofd van de openbare lagere school.
Geldlening Besloten wordt een geldlening aan te gaan bij:
de firma Furnée te Den Haag:ƒ°5.000,--;
Maatschappij voor Gemeente-crediet te
Amsterdam:ƒ°11.000,--.
Gemeente- De Gemeenterekening over 1902 wordt met een batig saldo van ƒ°4.093,13
rekening voorlopig vastgesteld.

20 augustus 1903 blz. 1.
1331
Schoolhoofd De heer E. Molt heeft zijn benoeming tot hoofd van de openbare lagere school
aangenomen.
Postkantoor De Directeur-Generaal der Posterijen deelt mee dat het nieuwe Postkantoor met
ingang van 16 augustus 1903 in huur wordt aangenomen.
Raadsleden De geloofsbrieven van de herkozen gemeenteraadsleden Van Alphen, Hogendoorn,
De Wit en Wijsman worden onderzocht.
Verkeer Enige gemeenteraadsleden vestigen de aandacht op het snelle en gevaarlijk rijden
van automobielen in de kom van de gemeente. De voorzitter zegt toe dat de hand zal
worden gehouden aan de politieverordening.

1 september 1903 blz. 2.
Geldlening Goedkeuring door Gedeputeerde Staten van geldlening van ƒ 11.000,-- bij
de Maatschappij voor Gemeentecrediet.
1332
Verkeer Gedeputeerde Staten hebben goedgekeurd dat de Achterweg vanaf de
Zwartelaan tot aan de Loolaan ongeschikt voor motorrijtuigen wordt verklaard.
Gemeente- De voorzitter biedt de Gemeentebegroting voor 1904 aan.
begroting
Raadsleden Beëdigd worden de nieuw gekozen raadsleden L.C. Hogendoorn, P. de Wit en M.N.L.
van Alphen sr. en B. Wijsman.
Wethouders Tot wethouders worden benoemd de heren M.N.L. van Alphen sr. en
L.C. Hogendoorn.
Burgerlijke In de vacature van de heer Van Alphen sr. wordt tot ambtenaar van de
stand Burgerlijke stand benoemd de heer L. Fransen.
Kamer van Tot leden van het stembureau voor de verkiezing van de Kamer van
Arbeid Arbeid voor de Confectie, Voedings-en Genotsmiddelen worden benoemd: de heren
Herckenrath, Bruijnings Ingenhoes, Audier.
Idem voor de Kamer van Arbeid voor de Bouwbedrijven: de heren
Wijsman, De Wit en Fransen.
Belastingen Een aantal bezwaarschriften tegen de belastingen worden behandeld en met name
enige tegen de hondenbelasting.
Postkantoor De voorzitter stelt voor de Directeur-Generaal der Posterijen en Telegrafie
te verzoeken het Post- en Telegraafkantoor te Voorburg gedurende de
gehele dag voor het publiek open te stellen. Aldus wordt besloten.

23 oktober 1903 blz. 4-7.
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben het kohier van de Hoofdelijke Omslag goedgekeurd.
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de (sluitende) Gemeenterekening over 1902
rekening vastgesteld.
1333
Postkantoor Het Post- en Telegraafkantoor zal geopend zijn van 8 tot 15.30 uur en van 17.30 tot
20.30 uur.
Telefoonnet Schrijven van de heer W.G. Knokke van der Meulen met het verzoek om de hem
verleende concessie te mogen overdragen aan de Telefoonmaatschappij
Voorburg-Rijswijk, die de concessie op de bestaande voorwaarden wil uitvoeren.
Aldus wordt besloten.
Bouwplan Het bouwplan van J.H. Hoffmann en G.F. Budde tot de aanleg van een straat tussen
Herenstraat en de Achterweg kadastraal sectie E No. 1583 wordt uitvoerig besproken.
Er worden voorwaarden gesteld aan de bestrating, bebouwing en rooilijnen. Het
uiteindelijke bouwplan dient goedgekeurd te worden door Burgemeester en
Wethouders.
De Gemeentebegroting voor 1904 wordt artikelsgewijze behandeld:
Ambtenaar Het verzoek van ambtenaar G.J. van der Werf en onderwijzeres
Onderwijzers mejuffrouw Van der Lee om verhoging van hun jaarwedde wordt
afgewezen.
Vroedvrouw Het verzoek van de tijdelijke gepensioneerde vroedvrouw mej. A.A.
van der Schouw om haar pensioen weer voor een jaar te verlengen
wordt afgewezen.
Schoolgeld De heer De Wit wil betere bepalingen voor de hoogte van het
schoolgeld. De voorzitter verzoekt hem ter volgende zitting een plan
voor te leggen.
Onderhoud De heer Audier stelt voor om de gunning van gemeente-werken niet
Gemeentewerken meer door middel van openbare aanbesteding te doen, maar door een
directe gunning. Dit voorstel wordt verworpen in het belang van de
gemeentefinanciën.
Gemeente- Daarna wordt de Gemeentebegroting voor 1904 in zijn geheel
begroting vastgesteld.

Vervolg van: 23 oktober 1903 blz. 4-7.
Aankoop pand De aankoop van het pand aan de Herenstraat van de erven van de heer
Herenstraat Schaap zal worden betaald uit post "Onvoorzien".
1334
Sport De heer Van Alphen wijst erop, dat het niet strookt met de eerbied aan doden
verschuldigd, dat er achter de Algemene Begraafplaats lawn-tennis wordt gespeeld.
De voorzitter stelt dat het gebruik van die grond als tennisveld per 1 januari 1904 zal
worden ingetrokken vanwege de uitbreiding van de Algemene Begraafplaats.
Straten De heer Vas Visser bepleit een speelplaats voor de jeugd, die nu voor hun spel
aangewezen is op de openbare straten.

23 december 1903 blz 7-11.
1335
Sport Dankbetuiging van de Voorburgsche Tennisclub voor de welwillendheid, die de
Gemeenteraad steeds heeft verleend.
Schoolgeld Een voorstel van raadslid De Wit, met betrekking tot het Schoolgeld, komt ter tafel. De
voorzitter stelt voor dit met een pre-advies van Burgemeester en Wethouders in de
volgende vergadering te behandelen. De heer De Wit wil het echter nu behandeld zien.
Na enige discussie wordt besloten het voorstel later te behandelen, zodat de
raadsleden het plan goed kunnen bestuderen.
Schutterij De begroting voor het 1e Bataillon van de Rustende Schutterij wordt voorlopig
vastgesteld op ƒ°656,--.
Belastingen Bij de verzoeken tot afschrijving van de Hoofdelijke Omslag en de
Hondenbelasting wordt op voorstel van de heer Audier besloten géén vrijstelling van
Hondenbelasting meer te verlenen.
Onderwijzers Op zijn verzoek wordt aan de onderwijzer G.C. Broekhuysen eervol ontslag
verleend. Hij wordt onderwijzer in 's-Gravenhage.
Gemeente- De voorzitter stelt voor décharge te verlenen aan de voormalige Gemeente-
ontvanger ontvanger W.A.L. Mierop, zodat de borgtocht kan worden terugbetaald. De heer
Herckenrath stelt dat de gemeente-ontvanger ontslagen is na voorafgaande schorsing
en zeker niet eervol. De voorzitter zegt dat het betoog van de heer Herckenrath geen
steek houdt, want de heer van Mierop is op eigen verzoek, zonder geschorst te zijn,
eervol ontslagen. Hij verwijst naar de betreffende raadsnotulen. De heer Audier,
bijgevallen door de heer De Wit, betwijfelen de waarheid der notulen, omdat die pas
later ingeschreven worden in het notulenboek. De voorzitter verduidelijkt de gang van
zaken betreffende de notulen. De heer Wijsman brengt het verzoek tot de juiste
proporties terug, waarna décharge wordt verleend.
Schoolverzuim De heer E. Molt wordt benoemd tot lid van de Commissie tot Wering van het
Schoolverzuim in de vacature Broekhuysen.
Belastingen Het percentage van de Hoofdelijke Omslag voor 1904 wordt vastgesteld op 1 procent
van het vermoedelijke inkomen.
Straat- De heer Wijsman verzoek bij wijze van proef van nu af(december) tot
verlichting februari de lantaarns in het Westeinde iedere avond te ontsteken zonder rekening te
houden met de maanstand. Burgemeester en Wethouders zullen zich hierover
beraden.

Vervolg van: 23 december 1903 blz 7-11.
1336
Armenzorg De heer Wijsman verzoekt inlichtingen over een gift van de weduwe Hekmeijer van
ƒ°5.000,- ten behoeve van de algemene armen. De voorzitter zal nadere
mededelingen doen.
Onderwijzers De heer Wijsman vraagt of er een gratificatie kan worden verleend aan de heer Bakker
wegens zijn waarneming als hoofd der openbare school. Het besluit van Burgemeester
en Wethouders hierover zal te zijner tijd aan de gemeenteraad worden meegedeeld.
Veldwachter De heer Herckenrath wil dat de nieuw te benoemen veldwachter verplicht wordt in het
Oosteinde te gaan wonen.
Straten De heer Fransen merkt op dat de toestand van de trottoirs op het Oost- en
Westeinde zeer slecht is.

NOTULEN VAN DE VOORBURGSE GEMEENTERAAD
OVER DE JAREN 1904 EN 1905
1337

24 maart 1904 blz. 11-15.
Koninklijk Dankbetuiging van Koningin-moeder Emma voor de haar gebrachte hulde
huis ter gelegenheid van haar 25-jarig verblijf in Nederland.
1338
Vroedvrouw Verzoek van de voormalige gemeente-vroedvrouw, mejuffrouw Van der Schouw, om
weer in het genot te worden gesteld van haar pensioen. Er zal een nader onderzoek
worden ingesteld naar haar financiële toestand.
Belastingen De wijziging van de Verordening Hondenbelasting wordt met algemene
stemmen aangenomen.
Schoolgeld Na lezing van het pre-advies van Burgemeester en Wethouders over een vaste
maatstaf voor de heffing van schoolgeld, is de heer De Wit bereid zijn voorstel
hierover om te werken. Burgemeester en Wethouders zullen hun medewerking
verlenen.
Electriciteit Na enige discussie worden de tarieven en voorwaarden van de Electriciteit
Maatschappij " Voorburg " goedgekeurd tot 1 januari 1909.
Onderwijzers Mejuffrouw G. Audier verzoekt per 1 april 1904 ontslag als
handwerkonderwijzeres. In haar plaats wordt benoemd mejuffrouw G.F.
Hogervorst. Het aantal lesuren voor handwerken wordt gehalveerd tot vier per week.
De jaarwedde wordt daarom teruggebracht van ƒ°150,-- naar
ƒ°100,--.
Hoeckvliet Burgemeester en Wethouders doen een voorstel tot het gerechtelijke vernietigen van
het huurcontract met mevrouw Flint.

BESLOTEN RAADSVERGADERING 24 MAART 1904
1339
Hoeckvliet Er zijn moeilijkheden gerezen over het huurcontract van het pand wijk A-24, dat de
gemeente vorig jaar heeft aangekocht. De gemeente heeft de achtertuin voor de
exploitatie van Hoeckvliet nodig. Zij biedt de huurster mevrouw Flint een andere
huurovereenkomst aan. Indien zij hiermede niet accoord gaat, zullen gerechtelijke
stappen worden ondernomen.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Hoeckvliet Na heropening van de openbare zitting wordt met 10 tegen 1 stem besloten tot een
rechtsgeding tegen mevrouw Flint
Raadscommissies Benoemd worden in de:Commissie van Fabricage: de heren Van Alphen, Dolman, Vas
Visser en Herckenrath;
Commissie van Financiën: de heren Hogendoorn, Wijsman en Bruijnings
Ingenhoes;
Commissie voor de Strafverordeningen: de heren Wijsman en Bruijnings
Ingenhoes.
Verkiezingen Tot leden van de stembureaus voor de verkiezingen worden benoemd: de heren
van Alphen en Hogendoorn
Schoolverzuim Tot leden van de Commissie tot Wering van Schoolverzuim worden benoemd: de
heren D. Audier, A.Th. van der Wart, P. van Gaalen en J.Th.T. van den Donk
Schoolhoofd De heer Bakker ontvangt voor zijn waarneming als hoofd der school van 24 april tot en
met 1 oktober 1903 een gratificatie van ƒ°100,--.
Gemeente- In plaats van de gemeentebode Gorter, die per 1 februari
bodes 1904 de dienst heeft verlaten, worden twee bodes benoemd, die elk een
jaarwedde van ƒ°75,- zullen ontvangen.
Onderwijzers De heer J.D.F. Meiners wordt met ingang van 1 april 1904 benoemd tot
onderwijzer aan de openbare school.
Tekenschool Aan de Patronaatscommissie wordt jaarlijks een subsidie van ƒ°50,- oegekend voor
haar tekenschool.
Stratenplan Wijziging stratenplan 's-Gravenhage-Voorburg goedgekeurd
Sloten Bij de rondvraag wordt gewezen op de slechte staat van de sloten aan de
Hoekweg en Oosteinde.

7 april 1904 blz. 16-17.
Gemeente Gemeentebegrotingswijzigingen over 1903 en 1904 worden
Begroting door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
Tekenschool De Patronaatscommissie betuigt haar dank voor de verleende subsidie.
1340
Onderwijzers De heer J.D.F. Meiners is benoemd tot onderwijzer en mejuffrouw G.F.
Hogervorst is benoemd tot onderwijzeres handwerken
Schoolverzuim Tot leden van de Commissie tot Wering van Schoolverzuim worden benoemd: de
heren D. Audier, A.Th. v.d. Wart, P. van Gaalen en J.Th.F. van den Donk
Hoeckvliet Mevrouw de weduwe Flint-Hahn verklaart zich bereid het huis A-24 met voortuin te
kopen voor een bedrag van ƒ°6.500,--. Na ampele bespreking wordt aldus besloten.
Burgerlijke Naar aanleiding van de op 1 april 1904 in werking getreden wijziging der
Stand Gemeentewet, in het bijzonder betreffende de Burgerlijke stand, wordt een
Verordening betreffende de openingstijden en het getal der ambtenaren
vastgesteld en een voorstel aan Gedeputeerde Staten gedaan betreffende de
bezoldiging der ambtenaren

20 juni 1904 blz. 17-18.
1341
Hoeckvliet De verkoop van het huis A-24 aan mevrouw Flint goedgekeurd door Gedeputeerde
Staten
Herhalings Gedeputeerde Staten delen mee dat het Herhalingsonderwijs
onderwijs voor de gemeente berekend mag worden over 384 lesuren.
Belastingen Gedeputeerde Staten keuren wijziging van de Verordening Hondenbelasting goed.
Sloten J.B.J. ten Heegen verzoekt maatregelen te nemen om een eind te maken aan
de slechte toestand van de sloten die bij zijn woning lopen. Het onderhoud berust niet
bij de gemeente maar bij de eigenaar. De gemeente kan niets doen.
Gezondheids- De jaarrekening over 1903 en de begroting voor 1905 van de
commissie Gezondheidscommissie te Zoetermeer wordt niet goedgekeurd en wordt met bezwaren
naar Gedeputeerde Staten gezonden
Wethouder De heer van Alphen deelt mee dat hij om gezondheidsredenen met ingang van 1 juli
1904 zijn ambt als wethouder neerlegt.

27 juni 1904 blz. 18-19
Hoeckvliet Ingekomen een rapport van de Commissie van Fabricage
betreffende exploitatie van Hoeckvliet.
Gemeente- Burgemeester en Wethouders hebben de kas en boeken van de
ontvanger gemeente-ontvanger opgenomen en in orde bevonden.
1342
Bouwverordening De heer Herckenrath verzoekt verdaging van de behandeling van de
bouwverordening als bedoeld in artikel 1 van de woningwet, omdat deze
omvangrijke verordening te kort ter inzage heeft gelegen. Na ampele bespreking wordt
besloten de verordening aan elk der leden één dag ter lezing te zenden en daarna te
behandelen
Wethouder De heer J. Dolman wordt met zes stemmen gekozen tot wethouder.
Hierna gaat de raad in besloten zitting verder.
BESLOTEN RAADSVERGADERING 27 JUNI 1904
Riolering De Bouwgrondmaatschappij 's-Gravenhage-Voorburg en het College van
Burgemeester en Wethouders hebben besprekingen gevoerd omtrent de afvoer van
rioolvocht in een septictank.Tevens is gesproken over de aanleg van een rioolleiding.
Omdat de gemeente nog niet gebonden aan tot het maken van de septictank gaat de
raad hiermede zonder hoofdelijke stemming accoord.

1 augustus 1904 blz. 20-21
1343
Wethouder De voorzitter dankt de heer Van Alphen voor zijn gewaardeerde werkzaamheden. Hij
zal met ingang van heden geen zittingen meer bijwonen
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben het kohier van de Hoofdelijke Omslag goedgekeurd.
Grenswijziging Naar aanleiding van het wetsontwerp van 27 juli 1904 betreffende grens-wijziging
tussen Voorburg en 's-Gravenhage zullen Burgemeester en Wethouders een uitvoerig
adres opmaken met suggesties het wetsontwerp in te trekken.
Raadhuis De tuin van het Raadhuis wordt bestemd tot gemeentewerf. De woning boven het
raadhuis zal worden verhuurd aan een der veldwachters voor een bedrag van ƒ°2,50
per week.
Gemeente- De Gemeenterekening over 1903 wordt overeenkomstig het advies van de
rekening Commissie voor de Financiën voorlopig vastgesteld op ƒ 43.589,70 voor wat betreft de
ontvangsten en ƒ 107.003,41 5 aan uitgaven. Het batig saldo bedraagt derhalve
ƒ 6.586,37 5 .

6 september 1904 blz. 21-23
1344
Zetters Als zetters der Directe Belastingen treden periodiek af de heren Th.C. Kruyt en L.C.
Hogendoorn. In de vacature Kruyt wordt voorzien door benoeming de heer P. Leeman;
in de vacature Hogendoorn treedt de heer L. Fransen.
Verkiezingen Besloten wordt de huidige indeling van de gemeente in stemdistricten te
handhaven.
Riolering Burgemeester en Wethouders stellen voor te besluiten:
Over te gaan tot aanleg van een riolering en het reinigen van het rioolvocht langs
biologische weg volgens een rapport van de heer Van Hasselt. De tanks en
oxydatiebedden zullen niet dadelijk worden ontworpen voor een bevolking van 19.000
maar voor 7.000 zielen. Bij uitbreiding kan later worden voorzien. Gestreefd wordt het
stelsel op 1 mei 1904 in werking te hebben. Aldus besloten.
Grenswijziging Het adres tot grenswijziging wordt -na voorlezingmet algemene stemmen
goedgekeurd.

21 september 1904 blz. 23-24
1345
Bouwverordening Gedeputeerde Staten hebben de Bouwverordening teruggezonden en stellen voor die
te wijzigen, rekening houdend met de aanmerkingen van de Inspecteur van
Volksgezondheid. Aldus besloten.
Rooilijn De heren Koene en Bock verzoeken aanwijzingen van de rooilijn voor een 13-tal
woonhuizen aan de Prinses Mariannelaan.
Grenswijziging Het adres van Burgemeester en Wethouders betreffende grenswijziging tussen ´s-
Gravenhage en Voorburg wordt voorgelezen. Zal worden gezonden aan de Tweede
Kamer met een afschrift aan de alle leden der Tweede Kamer.

20 oktober 1904 blz. 24-27
Burgerlijke Gedeputeerde Staten delen mee dat het raadsbesluit, tot verhoging van het
1346
stand tractement van de Ambtenaar van de Burgerlijke stand en de dagvergoeding voor zijn
waarnemer, is goedgekeurd.
Bouwverordening Gedeputeerde Staten hebben de bouwverordening goedgekeurd
Woningbouw Verzoek van D. Geerts om hem alsnog de door Burgemeester en wethouders
geweigerde vergunning te verlenen voor de bouw van drie huizen in het
bouwplan van Van der Ham.
Rooilijn Verzoek van G.C. Koene en H.H. Boek om verandering van de rooilijn voor 13 huizen
aan de Prinses Mariannelaan.
Landbouwcursus Verzoek van het bestuur van de afdeling Rijswijk-Voorburg der Hollandsche
Maatschappij voor verkrijgen van lokaliteit voor op te richten landbouw- wintercursus en
een jaarlijkse subsidie van ƒ°25,--. Hierop wordt gunstig beschikt.
Verkiezingen Voor het op 25 oktober te benoemen -enelid van de Raad worden de wethouders
aangewezen als leden van het stembureau. De andere raadsleden zijn
plaatsvervangers.
Straatnamen De straat naast het postkantoor krijgt de naam: Vlietstraat. De straten in het
bouwplan van Van der Ham: Laan van Middenburg, Bleijenburgstraat,
Redenburgstraat en Vrijburgstraat.
Gemeente- Voorlezing rapport Commissie van Financiën omtrent de Gemeente-
begroting begroting 1905. Advies: goedkeuring.
Gemeente- Voorgesteld wordt de jaarwedde van de gemeente-secretarist e verhogen
secretaris van ƒ°700,-- naar ƒ°1.000,--. Mochten Gedeputeerde Staten bezwaar hebben tegen
deze verhoging dan wordt met een jaarwedde van ƒ 900,= ook genoegen genomen.
Aangezien de huidige functionaris dan een persoonlijke toelage van ƒ 100,-- zal
krijgen.
Plantsoenen In verband met aanleg van een nieuwe weg zal de verfraaiing van het stationsplein
worden uitgesteld.
Hoeckvliet In verband met vaststelling van het plan Hoeckvliet en de aanleg van riolering aldaar
zal op Hoeckvliet het maken van los- en laadplaatsen aldaar worden uitgesteld totdat
het plan Hoeckvliet nader is uitgewerkt.

Vervolg van: 20 oktober 1904 blz. 24-27
1347
Vroedvrouw De heer Herckenrath wenst terug te komen op raadsbesluit van 23 oktober 1903
(intrekking van pensioen voor gemeente vroedvrouw Van der Schouw) Na uitvoerige
bespreking wordt een voorstel van de heer de Wit, inhoudende het weer toekennen
van het pensioen, goedgekeurd met 8 tegen 2 stemmen.

10 november 1904 blz. 27-28
-
Gemeente- Gedeputeerde Staten keuren afen overschrijvingen van de
begroting Gemeentebegroting 1904 goed.
1348
Raadsleden Th. de Haan wordt - nadat zijn geloofsbrieven in orde zijn bevonden - als
gemeenteraadslid toegelaten.
Riolering Ontwerp-overeenkomst tussen Burgemeester en Wethouders en A. v.d. Ham
betreffende riolering. Het project goedgekeurd.
Begraafplaats Op voorstel van voorzitter wordt besloten de huur van het perceel tuin achter de
begraafplaats per 31 januari 1905 te doen beëindigen. Aldus besloten.
Voetpaden Bij de rondvraag wordt gewezen op een slechte staat van het trottoir langs de
straatweg in het Westeinde. Burgemeester en Wethouders zeggen toe dit na te gaan.

8 december 1904 blz. 28-30
Gemeente- Gedeputeerde Staten heeft de Gemeenterekening 1903
rekening goedgekeurd.
Belastingen Gedeputeerde staten heeft de Hoofdelijke Omslag goedgekeurd
1349
Nachtwaker Na een voorbeeldig leven is de gemeente-nachtwaker A.J. Veerman op de 23
november overleden. Hij was 18 jaar in dienst.
Raadsleden De heer de Haan wordt geïnstalleerd als raadslid.
Burgerlijke Benoemd tot ambtenaren van de Burgerlijke stand: de heren
stand H.N.C. Baron van Tuyll van Serooskerken Dr. P.H. Bruijnings Ingenhoes, A.J.
Herckenrath, J. Dolman D. Audier, L. Fransen en Jhr J.L.K. Pompe van
Meerdervoort.
Rooilijn Opnieuw een verzoek van G.C. Koene en H.H. Broek om terug te komen op
raadsbesluit van 21 september 1904 betreffende de rooilijn van de woningen aan de
Prinses Mariannelaan. Na discussie blijft raadsbesluit gehandhaafd.
Bouwplan Een bouwplan van de heren Koene en Boek wordt na discussie onder voorwaarden
goedgekeurd.

14 december 1904 blz. 31-32
Gemeente- Gedeputeerde staten heeft de Gemeentebegroting 1905 goedgekeurd.
begroting
Gezondheids- Gedeputeerde Staten heeft een nieuwe regeling ontworpen voor de
1350
commissie presentiegelden aan de leden van de Gezondheidscommissie. Dit naar
aanleiding van bezwaren van de Gemeenteraad.
Grenswijziging Een door de gemeenteraad van 's-Gravenhage opgesteld adres tot grenswijziging
wordt voorgelezen, gevolgd door een antwoord hierop van Burgemeester en
wethouders van Voorburg. Men besluit dit antwoord aan de Tweede Kamer te zenden
en aan elk der kamerleden.
Verkeer De heer Fransen wil Gedeputeerde Staten verzoeken de Nieuwe Weg * en de
Achterweg ongeschikt te verklaren voor auto's. Na discussie wordt dit verzoek
goedgekeurd.
* De Nieuwe Weg was de benaming voor de latere Koningin Wilhelminalaan. Zie: Voorburg in oude ansichten, deel
2, nr.126 en 128 Noot: B.I.C. Dijkman.

26 januari 1905 blz. 32-34
Gemeente- Gedeputeerde Staten heeft de jaarwedde van de Gemeente-secretaris
secretaris bepaald op ƒ 950,--.
Belastingen Gedeputeerde Staten keurt het percentage van de Hoofdelijke Omslag goed.
Schutterij Begroting à ƒ 656,-- 1 e bataljon Rustende Schutterij goedgekeurd.
Raads- Benoemd worden in de:
commissies Commissie van Fabricage: de heren Herckenrath, Dolman, Vas Visser
Commissie van Financiën: de heren Hogendorn, Wijsman, Bruijnings Ingenhoes
Commissie voor de Strafverordeningen: de heren Bruijnings Ingenhoes en Wijsman
Verkiezingen Stembureaus: de wethouders voor de leden van de Tweede Kamer
1351
Politie De plaats van de overleden nachtwaker Veerman zal worden ingenomen door een
agent van politie, die -zo mogelijk- in het Oosteinde moet gaan wonen. Zijn jaarwedde
wordt vastgesteld op een bedrag van ƒ 624,-.

30 maart 1905 blz. 34-36
1352
Riolering Schrijven van Ing. J. de Koning: een uitgewerkt rioleringsplan zal komende maand
klaarkomen.
Straten Gedeputeerde Staten hebben goedgekeurd dat de gemeente de voetpaden en
halve straatweg aan Oosteinde en Westeinde van diverse eigenaren in
eigendom overneemt.
Schutterij Gedeputeerde Staten bepaalt het aandeel van de gemeente in de subsidie aan
de Schutterij op ƒ 61,93.
Begraafplaats Verzoekschrift van de heer G.P. van Dijk betreffende een vergoeding voor de schade
door hem opgelopen bij de opzegging van de huur van het perceel land achter de
Algemene Begraafplaats. Hij wil een vergoeding van ƒ 333,-- en voor achter gebleven
mest en rietheiningen ƒ 150,--. De gemeenteraad besluit, na een door deskundigen
afgegeven advies, ƒ 60,-- voor de achtergebleven spullen te voteren en niets voor
vergoeding van de schade, waartoe de gemeente ook volgens het huurcontract niet
verplicht is.
Belastingen Het kohier van de Hondenbelasting wordt vastgesteld op een bedrag van ƒ 555,--.
Straat- Adres van Electriciteit Maatschappij "Voorburg" betreffende wijziging van
verlichting enige artikelen der concessievoorwaarden en het verzoek hen te willen belasten met
de straatverlichting. De wijzigingen worden goedgekeurd. De kwestie van de
straatverlichting leidt tot nogal hevige discussies. Tot op heden werden gaslantaarns
gebruikt. Electrische verlichting zou minder helder zijn, maar wel goedkoper. Na enige
discussie wordt besloten op voorstel van Burgemeester en Wethouders over te gaan
op electrische straatverlichting met 10 tegen 1 stem.

18 mei 1905 blz. 37-39
Gemeente- Gedeputeerde Staten keuren de afen overschrijvingen van de
begroting Gemeentebegrotingen 1904/1905 goed.
Belastingen Gedeputeerde Staten keuren het kohier Hondenbelasting goed.
1353
Verpleging De arrondissementsrechtbank heeft de vordering van de gemeente toegewezen in de
zaak contra Mr. de Pinto voor verpleeggelden van de heer Van Rijn (zie notulen 2
oktober 1902).
Riolering Het rioleringsplan van Ir. J. de Koning is ontvangen.
Secretarie- Een gemeenteambtenaar, de heer C.J. van den Werf heeft eervol ontslag
ambtenaren gekregen. Benoemd worden: Mr. W.H. Gesner van der Voort en de heer P.C. van
Staveren.
Brandweer De overleden opperbrandmeester P.W. de Zwart Sr. wordt opgevolgd door
brandmeester M.A. de Zwart.
Gezondheids- Rekening en verantwoording van de Gezondheidscommissie worden
commissie goedgekeurd.
Belastingen Het kohier Hoofdelijke Omslag wordt vastgesteld op een bedrag van ƒ 7.143,05.
Straten De meeste eigenaren van de voetpaden in het Oosteinde en Westeinde hebben hun
eigendom aan de Gemeente afgestaan. Besloten wordt met de bestrating te beginnen.
Hiertoe wordt een som van ƒ 3.000,- uit de post 'onvoorzien' overgeschreven naar de
post 'onderhoud van voetpaden.
Gasfabriek Een adres van de gemeente 's-Gravenhage betreffende vrijstelling van
verbodsbepaling voor het oprichten van een gasfabriek op grondgebied van
Gemeente Voorburg. Goedgekeurd.
Wegen en Schrijven van Gedeputeerde Staten om advies op een verzoek van de
Voetpaden heer C.v.d. Dool om de hem toebehorende Loolaan af te voeren van de legger van
wegen en voetpaden. Burgemeester en Wethouders hebben een antwoord opgesteld
dat ter inzage heeft gelegen. Er volgt geen discussie. Hierop verlaat de heer Audier de
zaal. Met algemene stemmen wordt besloten het schrijven aan Gedeputeerde Staten
te verzenden.

Vervolg van: 18 mei 1905 blz. 37-39
--
Bouwpolitie Beroep tegen het besluit van Burgemeester en Wethouders waarbij afwijzend wordt
1354
beschikt op het verzoek van P.C. Badoux om verbeteringen aan te brengen in zijn huis
wijk C 42. De Gezondheidscommissie te Zoetermeer steunt het verzoek. Na informatie
van deskundigen wordt over het adres afwijzend beschikt.
BESLOTEN RAADSVERGADERING: 18 mei 1905
Tram Burgemeester en Wethouders willen de concessie van de Ijsselstoom Maatschappij
intrekken. Alvorens beslissing van de Raad te vragen wil de voorzitter een advies
inwinnen bij rechtskundigen. Bij de discussie wordt gesteld dat rechtskundig advies
misschien niet nodig is. Men zou ook kunnen denken aan arbritage(commissie). Nadat
de heer Vas Visser de zaal heeft verlaten wordt het voorstel in stemming gebracht en
aangenomen met 8 tegen 1 stem.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Spooroverweg De heer Wijsman verzoekt een bord te plaatsen bij de overweg om rechts te houden.
Dit in verband met de drukte bij deze spooroverweg.
Straten De heer Herckenrath verzoekt een verbod om prikkeldraad te spannen langs de
openbare weg.

30 juni 1905 blz. 39-40
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de wijzigingen in de Gemeentebegroting
begroting - onvoorziene uitgaven en onderhoud van voetpaden- goedgekeurd.
1355
Schadeherstel De heer Koene verzoekt voor rekening van de gemeente de muur van zijn huis te
herstellen en te bepleisteren. Dit verzoek wordt voor advies in handen van
Burgemeester en Wethouders gegeven.
Sloten Het verzoek van J.A.M. Beguin en anderen om wegens voortdurende verontreiniging
de Huygensvaart te dempen wordt afgewezen. Door de aanleg van een nieuwe
riolering zullen de klachten in de toekomst worden opgeheven.
Straten Adres van bewoners van de Heeswijkstraat met het verzoek om verbeteringen aan te
brengen aan verlichting, bestrating en goede afvoer van hemelwater. Burgemeester en
Wethouders zullen voor een en ander zorgdragen.
Verpleging Mr. M. de Pinto bewindvoerder over de goederen van H. van Rijn is in cassatie gegaan
van het vonnis van de Arrondissementsrechtbank te '-Gravenhage van 9 mei 1905,
waarin hij is veroordeeld de door de gemeente betaalde gelden wegens verpleging van
H. van Rijn in "Endegeest " terug te betalen en heeft verzocht toegelaten te worden tot
een kosteloze procedure. Burgemeester en Wethouders zullen zich hiertegen
verweren.
Gezondheids commissie De begroting van de Gezondheidscommissie wordt goedgekeurd.
Riolering Het plan voor een reinigingsinrichting voor rioolvocht wordt met algemene
stemmen goedgekeurd.

27 juli 1905 blz. 41-44
1356
Verpleging Het besluit van de Gemeenteraad tegen het in cassatie gaan van Mr. de Pinto is door
Gedeputeerde Staten goedgekeurd
Wegen en Verzoek van de heer C. v.d. Dool om de Loolaan af te voeren
voetpaden van de legger der wegen en voetpaden. Bewijsstukken kunnen tot 1 oktober 1905
worden ingediend.
Burgemeester en Gedeputeerde Staten menen dat het wenselijk is de jaarwedde van de
Gemeente- burgemeester tot ƒ 1.200,- te verhogen en die van de gemeente-ontvanger
ontvanger tot ƒ 450,-.
Raadsleden Van de nieuw gekozen leden L. Fransen, A.J. Herckenrath en A. den Engelsen komen
de geloofsbrieven ter tafel en worden goedgekeurd.
Schadeherstel Door het maken van de Vlietstraat is de zijmuur van het huis van H. Koenen in een
"onmogelijke " toestand gekomen. De Raad besluit de kosten van de bepleistering te
vergoeden met dien verstande dat geen verdere subsidie zal worden gegeven als de
bepleistering niet afdoende zou zijn.
Gemeente- De voorlopige Gemeenterekening 1904 wordt goedgekeurd.
rekening
Riolering Het rioleringsplan van Ir. J. de Koning te Hilversum komt ter tafel. Er ontstaat een
discussie over de grootte van het riool, het profiel met het oog op de toekomst, de
capaciteit en de mogelijkheid van de afvoer van hemelwater. Na lang heen en weer
gepraat wordt het plan met algemene stemmen aangenomen.
Verkeer De diverse artikelen van het ontwerp van een nieuwe politieverordening worden
doorgenomen. Problemen rijzen bij artikel 40 dat handelt over het 's nachts stapvoets
rijden in de Herenstraat. Vanwege de grote keien maken de melkwagens, die vroeg op
pad gaan om op tijd in 's-Gravenhage te zijn, veel herrie. Na enige discussie wordt
besloten dat na vijf uur 's morgens weer hard gereden mag worden.
Tram Burgemeester en Wethouders stellen voor om de concessie IJsselstoomtram
Maatschappij in te trekken wegens schending van opgelegde voorwaarden. Er is
echter vlak voor de opening van de raadsvergadering een schrijven ingekomen dat een
totaal gewijzigd beeld kan geven. Besloten wordt daarom dit punt voor heden van de
agenda af te voeren.

5 september 1905 blz. 45-47
-
1357
Raadsleden De heren A.J. Herckenrath, L. Fransen en A. den Engelsen worden als
raadsleden geïnstalleerd.
Riolering In de Raadsvergadering van 27 juli werd het rioleringsplan goedgekeurd. Ir. de Koning
wil wijzigingen invoeren, die nu ter sprake komen. Deze wijzigingen houden een
capaciteitsvermindering in. Wil men die vergroten dan stijgt de prijs enorm! Na een
heftige discussie wordt de wijziging toch goedgekeurd.
Wethouder De heer Dolman wordt als wethouder herkozen.
Gemeente De Gemeentebegroting 1906 wordt door de voorzitter
begroting aangeboden.
Raads- De heer Vas Visser treedt af als lid van de commissie van Fabricage;
commissies in zijn plaats wordt gekozen de heer Audier.

26 oktober 1905 blz. 47-51
Burgemeester en Bij koninklijk besluit is de jaarwedde van de Burgemeester bepaald op
Gemeenteontvanger ƒ 1.200,-- en die van de Gemeente-ontvanger op ƒ 450,--.
Politie De Algemene Politieverordening is afgekondigd en in werking getreden.
1358
Belastingen Vaststelling suppletoir kohieren van de Hoofdelijke Omslag en de
Hondenbelasting worden goedgekeurd.
Stratenplan Adres van H.K. de Zwart om goedkeuring van de aanleg van twee straten in het
Oosteinde tussen de buitenplaatsen Vronesteijn en Leeuwensteijn. De voorzitter deelt
namens Burgemeester en Wethouders mee dat zij de gevraagde goedkeuring niet
willen verlenen, omdat er moeilijkheden zullen komen over de riolering en de geringe
breedte van de straten (tien meter). Na oppositie door de heren den Engelsen en de
Wit, die andere meningen zijn toegedaan, wordt het voorstel van Burgemeester en
Wethouders aangenomen met 9 tegen 2 stemmen.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1906 wordt artikelsgewijs in behandeling
begroting genomen:
Straat- Electrische straatverlichting:
verlichting De heer Herckenrath vraagt zich af waarom de gemeente de lampen aan moet
schaffen ( ƒ 1500,--): Hierop wordt geantwoord dat een aantal bepalingen in de
concessie zijn veranderd ten voordele van de gemeente. De aanschaf van lampen
komt daarbij nadrukkelijk ten laste van de gemeente. De heer den Engelsen wil dat de
aankoop van lampen wordt aanbesteed. Zal in overweging worden genomen.
Gemeente- Jaarwedden van het personeel openbare werken:
opzichter De heer van Herckenrath wil de jaarwedde van de opzichter verhogen dit in verband
met de aanleg van de nieuwe riolering. Hij laat de geschiktheid van de opzichter in het
midden. Hierover ontstaat een discussie waaraan de heren den Engelsen de Haan en
Audier deelnemen. Tenslotte wordt de post onveranderd goedgekeurd.
Onderwijzers Jaarwedden van de onderwijzers:
De heer Ingenhoes, gesteund door de heer Wijsman, dringt aan op verhoging der
jaarwedden van de onderwijzers. Zal in de vergadering van Burgemeester en
Wethouders overwogen worden.

Vervolg van: 26 oktober 1905 blz. 47-51
Riolering Kosten van het rioolstelsel:
1359
De heer den Engelsen zal zijn steun niet geven aan een uitgaaf van ƒ 165.000,-- voor
de kosten van het rioolstelsel. De voorzitter zegt dat het plan voor de aanleg van de
riolering door de Raad is goedgekeurd en nu niet meer ter discussie staat. Het gaat nu
alleen om het opvoeren van het bedrag van ƒ 165.000,--. De post wordt vastgesteld
met zes tegen vijf stemmen. Tegenstemmers de heren de Wit, Audier, de Haan,
Herckenrath en den Engelsen.
Hoeckvliet Exploitatie van Hoeckvliet:
Belastingen Hoofdelijke Omslag:
Er wordt op aangedrongen de plannen met spoed uit te voeren.
Wordt bepaald op 1% van het vermoedelijke inkomen.
Gemeente- Vaststelling van de Gemeentebegroting 1906:
begroting Met algemene stemmen vastgesteld op ƒ 224.593,66.
Grenswijziging De heer Ingenhoes drukt zijn vreugde uit over de intrekking van het
wetsontwerp van de grenswijziging tussen 's-Gravenhage en Voorburg.

30 november 1905 blz. 51-53
Gemeente Gedeputeerde Staten hebben de Gemeentebegroting voor het jaar 1906
begroting goedgekeurd.
Riolering Het contract betreffende de afvoer van het rioolvocht van de terreinen van
1360
de Bouwgrond Maatschappij 's-Gravenhage - Voorburg komt aan de orde. De heer
Herckenrath heeft bezwaren. Het betreft een voorgestelde regeling bij het eventueel
ingebreke blijven van betaling door de maatschappij. Een amandement hierover wordt
verworpen met 8 tegen 3 stemmen. Ook een wijziging betreffende een eventuele
vergroting van de aansluiting (heer de Wit) wordt verworpen met 8 tegen 3 stemmen.
Hierna wordt het gehele contract goedgekeurd met 8 tegen 3 stemmen.(Tegen: de
heren Herckenrath, den Engelsen en de Wit.)
Riolering Na onderhandse aanbesteding stelt de voorzitter voor te gunnen aan:
a. De Hollandsche Maatschappij Tot Uitvoeren Van Werken In Gewapend
Beton te 's-Gravenhage: De betonwerken van de Reinigingsinstallatie voor een bedrag
van ƒ 40.300,--
b. J. van den Elshout te Scheveningen: Het leggen der riolen voor een bedrag van
ƒ 84.900,--.
De heer Audier wil enige wijzigingen in de uitvoering maar de voorzitter stelt dat dat al
in de Raad is afgedaan op 5 september 1905. Het voorstel wordt aangenomen met 8
tegen 3 stemmen.(Tegen: de heren Audier, den ngelsen en de Wit.)
Hoeckvliet Alvorens een definitief plan kan worden vastgesteld moet vast staan of men een
aanlegplaatswil aanleggen met of zonder goederenopslag. Na enige discussie wordt
besloten dit in een volgende vergadering aan de orde te stellen.

2 december 1905 blz. 53
1361
Verpleging De geneesheer-directeur van "Endegeest" bericht het overlijden van de voor rekening
der gemeente verpleegde H. van Rijn op 29 november 1905. In verband met het
rechtsgeding dat de gemeente voert tegen de bewindvoerder van de overledene, stelt
de voorzitter voor conservatoir beslag te laten leggen op de erfenis. Na enige discussie
aangenomen.

21 februari 1906 blz. 54-56
1362
Verpleging De advocaat der gemeente deelt mee dat de Hoge Raad het vonnis van de rechtbank
inzake teruggaaf der verpleeggelden voor H. van Rijn heeft vernietigd.
Riolering Gedeputeerde Staten hebben het besluit van de Raad tot onderhandse aanbesteding
der Betonwerken voor deReinigingsinstallatie goedgekeurd.
Onderwijzers Burgemeester en Wethouders hebben nagegaan of de gewenste verhoging van de
jaarwedden van de onderwijzers mogelijk zou zijn (zie notulen 26-10-1905) en
afwijzend besloten.
Raads- In de Commissie van Financiën worden de heren Hogendoorn, Wijsman en
commissies Ingenhoes herbenoemd.
Raads- Benoemd in de Commissie van Strafverordening: De heren Wijsman en
commissiesIngenhoes.
Raads- Herbenoemd in de Commissie van Fabricage: De heren Dolman en Audier
commissiesen benoemd: De heer den Engelsen.
Besteller Aan J. van den Brink, besteller van goederen van de Staatsspoor, wordt op diens
verzoek een verhoging van loon van ƒ 1,- per week toegekend.
Schutterij De Begroting van het 1e bataljon Rustende Schutterij voorlopig vastgesteld op ƒ 656,--
.
Belastingen Het kohier van de Hondenbelasting is vastgesteld op ƒ 570,--.
Hoeckvliet De vereniging " Middenstand " verzoekt om bij Hoeckvliet een aanlegplaats met opslag
te maken. De heer Ingenhoes geeft in overweging om bij Hoeckvliet een aanlegplaats
met opslag voor ijlgoederen, koopmansgoederen, stenen, hout en bouwmaterialen
goederen en bouwmaterialen te vestigen. De heer den Engelsen steunt dit plan, dat bij
stemming echter verworpen wordt met 8 tegen 2 stemmen. Het voorstel van de heer
Wijsman om een aanlegplaats met opslag voor alleen maar goederen wordt
aangenomen met 9 tegen 1 stem. Commissie van fabricage zal het exploitatieplan
nader uitwerken.

15 maart 1906 blz. 56-57
Wegen en Gedeputeerde Staten hebben het verzoek van C. v.d.Dool om de Loolaan
voetpaden van de Legger der wegen en voetpaden af te voeren, verworpen.
1363
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben het kohier van de Hondenbelasting over 1906
goedgekeurd.
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de besluiten der Raad tot af- en
begroting overschrijvingen der begrotingsposten 1905 en 1906 goedgekeurd.
Riolering Burgemeester en Wethouders stellen voor ten behoeve van de riolering de voorzitter te
machtigen een geldlening, groot ƒ 100.000,-- tegen 4%, aan te gaan met de
Maatschappij voor Gemeentekrediet. Aldus met algemene stemmen besloten.
Straat Voorstel van Burgemeester en Wethouders de verlichting van
Verlichting de Herenstraat en op twee plaatsen aan de Achterweg te verbeteren. De
verlichtingskosten zullen daardoor met ƒ 1.75 per 1000 uur branden toenemen. Aldus
wordt besloten.
Gasfabriek Een verzoek van de Gemeente 's-Gravenhage voor de aanleg van enige straten nabij
de door 's-Gravenhage te stichten gasfabriek tussen de Trekvliet en de Binckhorstlaan
wordt goedgekeurd.

29 maart 1906 blz. 57-58
Secretarie- Burgemeester en Wethouders hebben de heer P.C. van Staveren benoemd
ambtenaren tot ambtenaar ter secretarie.
1364
Riolering Gedeputeerde Staten maken bezwaar tegen het plan van aflossing der geldlening van
ƒ 100.000,--. In overweging wordt gegeven de eerste jaren grotere bedragen af te
lossen. Het raadsbesluit wordt daarop in de door Gedeputeerde Staten aangegeven
zin gewijzigd.
Riolering Burgemeester en Wethouders maakten een contract op met A.v.d.Ham betreffende de
riolering Redenburgstraat, Vrijburgstraat en Achterweg. Wordt met algemene stemmen
goedgekeurd.
Stratenplan De Utrechtse Maatschappij tot Exploitatie van Onroerend Goed verzoekt goedkeuring
van het stratenplan voor zijn bouwplan op de overtuin van de buitenplaats " Rusthof ".
Het plan wordt met algemene stemmen goedgekeurd.

31 mei 1906 blz. 58-59
Riolering Gedeputeerde Staten hebben de geldlening à ƒ 100.000,-- goedgekeurd.
Gemeente- De Gemeenterekening 1905 wordt door voorzitter aangeboden.
rekening
1365
Belastingen Een wijziging van de verordening tot heffen der Hoofdelijke Omslag wordt
goedgekeurd.
Gezondheids- De Rekening van de Gezondheidscommissie over 1905 wordt goedgekeurd.
commissie

16 juli 1906 blz. 59-62
Belastingen Gedeputeerde Staten keuren het kohier van de Hoofdelijke Omslag goed.
1366
Belastingen Gedeputeerde Staten maken bezwaar tegen enige wijzigingen van de verordeningen
op de Hoofdelijke Omslag voor onderandere de heffing op winkelpanden. Na
bestudering wordt besloten aan de opmerkingen van Gedeputeerde Staten tegemoet
te komen.
Stratenplan De heer A. van der Ham verzoekt wijziging van straatbreedten van een aantal wegen
in zijn bouwplan. Er zal gunstig op dit verzoek worden gereageerd met een gering
aantal beperkende voorwaarden.
Telefoonnet Schrijven van de Telefoon Maatschappij Voorburg-Rijswijk met verzoek in het
Raadhuis een telefooncel te mogen plaatsen. Het verzoek wordt toegestaan.
Gemeente- De Gemeenterekening 1905 wordt vastgesteld met een batig saldo van
rekening ƒ 7.539,125.
Machinist De voorzitter deelt mee dat de machinist van de reinigingsinrichting ƒ 14,-- à ƒ 15,--
per week zal gaan verdienen. De benoeming zal door het College geschieden.
Hoeckvliet De commissie van Fabricage rapporteert over de bestemming van de buitenplaats
Hoeckvliet. Een los-en laadplaats zal worden aangelegd en een gebouwtje met
bergplaats worden gebouwd. Een beamte zal worden aangesteld. Het overblijvende
terrein zal blijven liggen, totdat de gemeente dit nodig zal hebben. De heren Ingenhoes
en Herckenrath laten protesten horen. Ze stellen voor de duur aangekochte grond te
exploiteren De voorzitter meent dat het niet verantwoord zou zijn dit perceel,
centraal in het dorp gelegen, te verkopen, omdat later voor een ander terrein een veel
hogere prijs zou moeten worden betaald. De heren Dolman en den Engelsen zijn het
met de voorzitter eens. Het voorstel wordt in stemming gebracht en met 8 tegen 2
stemmen goedgekeurd.
Hoeckvliet De Kerkeraad der Gereformeerde kerk heeft vorig jaar verzocht op het terrein
Hoeckvliet 1300m² grond te mogen kopen voor de bouw van een kerk met pastorie.
Gezien het zojuist genomen besluit en de veronderstelling dat ze de grond niet meer
behoeven, wordt het verzoek afgewezen.
Riolering P.B.B. van Alff te 's-Gravenhage en anderen vragen waar zij met hun afval moeten
blijven als de sloot waarin zij hun afvalstoffen loosden gedempt zal zijn. Dit verzoek is
ongezegeld en wordt terzijde gelegd. Adressanten worden doorverwezen naar
Burgemeester en Wethouders.

8 augustus 1906 blz. 62-64
1367
Tram Door de Directeur der Maatschappij tot Exploitatie vanTramwegen is verzocht om bij
de aanleg van de riolering op de Achterweg rekening te houden met de belangen van
de Tramwegmaatschappij. De vraag is toen gesteld of verbreding mogelijk zou zijn
door grondaankoop van mevrouw de Jonge. De Trammaatschappij wil dubbelspoor
aanleggen van Oostenburg tot de laan naar de astaal. Burgemeester en Wethouders
hebben overleg gepleegd met zowel mevrouw de Jonge als de Trammaatschappij. Er
ontstaat een discussie over de kosten van bestrating die in het ontwerp slechts ten
dele door de Tramwegmaatschappij worden vergoed. Ook wordt gevreesd dat de
snelheid van de tram te hoog zal worden opgevoerd. Uiteindelijk wordt het voorstel met
algemene stemmen aangenomen.

26 september 1906 blz. 64-66
1368
Straten De contracten met mevrouw de Jonge en de maatschappij tot exploitatie van
Tramwegen ter verbreding van de Achterweg zijn afgesloten
Gemeente- De Gemeenterekening 1905 is door Gedeputeerde Staten
Rekening vastgesteld
Riolering Het adres van P.B.B. van Alff, C. Meeuwisse en G.H. Zaat, verzoekend een tijdelijk
riooltje tot afwatering van hun percelen, wordt op verzoek van de heer Herckenrath
uitgesteld tot de volgende vergadering.
Zetters Aftredend zijn de heren Savalle en Knokke van der Meule. Voorgedragen dubbeltallen:
P.J.A. Savalle A.J. Herckenrath, W.G. Knokke van der Meule en M. de Haan.
Gemeente De Gemeentebegroting over 1907 wordt aangeboden.
begroting
Geldlening Burgemeester en Wethouders stellen voor per 1 februari 1907 het resterende deel van
de geldlening van l885 à ƒ 8.000,-- af te lossen. Met algemene stemmen besloten.
Verlichting De heer Ingenhoes constateert dat verscheidene gloeilampen van de straatverlichting
zeer in lichtsterkte zijn afgenomen en dringt aan op vervanging en ook op controle.

31 oktober 1906 blz. 66-68
1369
Sloten Bij de behandeling van het adres van P.B.B. van Alff c.s., (zie notulen 26 september
1906), wordt gesteld dat Burgemeester en Wethouders afwijzend willen beschikken.
De sloot werd gedempt omdat adressanten die sloot vervuilden. Nu moeten ze zelf
maar zorgen voor afvoer van hun 'menagewater'. Aldus besloten.
Machinist De door Burgemeester en Wethouders opgemaakte instructie voor de machinist van
de reinigingsdienst wordt onveranderd vastgesteld.
Voetpaden Op een adres van eigenaars van alle panden tussen Westeinde en Willemstraat om de
eigendom der voetpaden en halve sloot te aan de gemeente over te dragen, wordt
gunstig beschikt. Dit geldt eveneens voor de heer W.G. van der Sluis betreffende het
voetpad voor zijn woning aan de Prinses Mariannelaan.
Brandweer Bij de behandeling van de post 'brandblusmiddelen' merkt de heer Ingenhoes op dat
bij de laatste brand is gebleken dat het brandblusmaterieel niet uniform is en dat
sommige slangen niet aan elkaar passen. Aanbevolen wordt bajonetsluitingen in te
voeren.
Rioolbelasting Een verordening Rioolbelasting is in bewerking en wordt binnenkort aan de Raad
aangeboden.
Gemeente- Met algemene stemmen wordt een strengere instructie voor de gemeente-
opzichter opzichter en een tractementsverhoging vastgesteld.
Ophalen as en De heer den Haan pleit voor het uitbesteden van het ophalen van as en vuilnisvuilnis.
Dit voorstel wordt afgewezen omdat het ophalen dan te zeer te wensen over zou laten,
terwijl het thans goed gebeurd.
Onderwijzers Een voorstel van de heer Ingenhoes om in plaats van vier vijfjaarlijkse verhogingen van
de jaarwedden van onderwijzers, vijf vierjaarlijkse verhogingen te geven wordt met 5
tegen 4 stemmen verworpen.
Gemeente- Na deze beraadslagingen wordt de begroting 1907 met algemene stemmen
begroting vastgesteld.

23 januari 1907 blz. 68-71
1370
Voetpaden Gedeputeerde Staten hebben de overname van voetpaden goedgekeurd. (zie notulen
31-10-1906)
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting over 1907 is goedgekeurd.
Tram G.J.J. Verdam te Velp vraagt een concessie voor de aanleg van een electrische
beugeltram naar het centrum van 's-Gravenhage. Voor pre-advies naar Burgemeester
en Wethouders. De Fa. Zürcher te 's-Gravenhage vraagt concessie voor aanleg van
een electrische tram naar Bezuidenhout te 's-Gravenhage. Voor pre-advies naar
Burgemeester en Wethouders.
Onderwijzers Een adres om eervol ontslag aan de heer J.D.F. Meiners als onderwijzer bij het
openbaar Lager onderwijs wegens benoeming te 's-Gravenhage wordt verleend.
Raads- In de commissie van Fabricage worden herbenoemd de heren
commissies Dolman, den Engelsen, Audier. De heer Audier neemt de herbenoeming niet aan. De
heer L. Fransen wordt nu benoemd.
Raads- In de commissie van Financiën worden de heren Hogendoorn,
commissies Ingenhoes en Wijsman herbenoemd.
Raads- Benoeming in de commissie van Strafverordeningen de heren Ingenhoes en
Commissies Wijsman.
Raads- In de commissie tot Wering van Schoolverzuim wordt de heer E. Molt
commissies herkozen.
Straatnamen Voor de straat tussen Voorburg en 's-Gravenhage wordt de naam Koningin
Wilhelminalaan voorgesteld. Voor de twee nieuw aangelegde straten in bouwplan "
Rusthof ": Prins Albertstraat en Groen van Prinstererstraat. De heer Herckenrath
vraagt naar het waarom van de Groen van Prinstererstraat. De voorzitter stelt dat
Groen van Prinsterer in 1804 alhier is geboren en een groot staatsman was. Ook de
opmerking van de heer den Engelsen dat de naam te lang is, weerlegt hij. Het voorstel
wordt daarna zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Straten Voorstel om de Koninginnelaan tussen de Willemstraat en het Westeinde met 80cm te
verbreden en het trottoir van klinkerbestrating te voorzien. De heer Audier wil een
bredere trottoirband naar Haags model aangelegd zien. Het voorstel wordt met
algemene stemmen aangenomen.

Vervolg van: 23 januari 1907 blz. 68-71
Straten De heer A.F. Lange wil afstand doen van een stuk grond en een gedeeltelijke sloot
1371
aan het Oosteinde. Voorwaarde is echter dat de sloot niet zal worden gedempt voordat
de weg verbreed is. Gemeente moet dan voor erfafscheiding zorgen. Men is het niet
eens met laatste bepaling. Het punt wordt aangehouden tot een volgende vergadering.

14 maart 1907 blz. 71-72
1372
Raadsleden De voorzitter deelt mee dat de heer P. de Wit om gezondheidsredenen ontslag neemt
als raadslid.
Straten Burgemeester en wethouders hebben de heer de Lange gevraagd of hij bereid was de
voorwaarde, dat de gemeente de kosten voor zijn erfafscheiding moet dragen, wilde
intrekken. De heer de Lange heeft dit echter afgewezen. Desalniettemin besluit de
raad het aangeboden perceel grond en water in eigendom over te nemen.
Belastingen Voor het lopende jaar is het kohier van de Hondenbelasting vastgesteld op ƒ 555,--.
Schutterij De begroting van het 1e batiljon Rustende Schutterij wordt voorlopig vastgesteld op
ƒ 656,--.

9 april 1907 blz. 72-73
1373
Raadsleden De Voorzitter deelt mee dat het raadslid de heer J. Hooymans Wzn. wegens zijn
vergevorderde leeftijd ontslag heeft genomen. Onder dankzegging en vergezeld van
de beste wensen wordt de ontslagaanvraag aangenomen.
Grenswijziging De gemeente 's-Gravenhage heeft een adres aan de Tweede Kamer gezonden voor
een wetsontwerp, waarbij de grens tussen 's-Gravenhage en Voorburg wordt
gewijzigd, zodanig dat de bouwterreinen van de Maatschappij 's-Gravenhage-Voorburg
tot aan de Broeksloot naar de Gemeente 's-Gravenhage zullen overgaan.
Burgemeester en Wethouders hebben een concept-adres voor de Tweede Kamer
gemaakt. Na voorlezing hiervan wordt dit antwoord met algemene stemmen
goedgekeurd en zal dit naar de Tweede Kamer worden toegezonden.

27 mei 1907 blz. 74-77
Wegen en Gedeputeerde Staten berichten dat:
1374
voetpaden a. bij Koninklijk Besluit de Loolaan van de legger der wegen en voetpaden moet
worden afgevoerd.
Belastingen b. het kohier van de Hondenbelasting is goedgekeurd.
Gemeente- c. de Gemeentebegroting 1907 is goedgekeurd.
begroting
Straten d. het raadsbesluit van 14 maart 1907 betreffende de eigendomsovername van de
grond van heer de Lange is goedgekeurd.
Raadsleden Tot leden van het stembureau voor de verkiezing van Provinciale Staten worden
benoemd: de heren Hogendoorn, Dalman en de Haan.
Gezondheids- De rekening van inkomsten en uitgaven van de
commissie Gezondheidscommissie over 1906 wordt goedgekeurd.
Sratenplan De Voorzitter brengt een adres op tafel van de heer H. Schuurman tot wijziging in het
stratenplan van "wijk VII". Aangezien de gronden van dit plan per 1 augustus 1906
over gaan naar de gemeente 's-Gravenhage en de directeur der Gemeentewerken van
's-Gravenhage zich met het bouwplan kan verenigen, stellen Burgemeester en
Wethouders voor de wijziging goed te keuren. De heer den Engelsen wil dat -
aangezien het hier om gronden gaat die naar de gemeente 's-Gravenhage over zullen
gaan- de Haagse gemeenteraad zich hierover uitspreekt. Het voorstel van
Burgemeester en Wethouders wordt aangenomen met 6 tegen 1 stem.
Gemeenteopzichter Verzoek van de gemeente-opzichter M.A. de Zwart om vergunning tot het
bekleden van de betrekking van architect van de gebouwen van het pensioenfonds van
burgerlijke weduwen en wezen en tot het zijn van agent van
verzekeringsmaatschappijen. Burgemeester en Wethouders stellen voor het eerste
gedeelte van het verzoek in te willigen, maar over het tweede gedeelte afwijzend te
beschikken, omdat het assuradeurschap de opzichter in zijn onafhankelijkheid kan
belemmeren. Er volgt een heftige discussie: Veel raadsleden zijn tegen het voorstel
van Burgemeester en Wethouders. Zij stellen dat juist in een tijd van expansie van de
bouw de aanwezigheid van de gemeente-opzichter ter plekke wordt vereist. Bovendien
stellen zij dat de jaarwedde pas verhoogd is, wat het recht om andere ambten te
bekleden indamt. Uiteindelijk wordt het voorstel van Burgemeester en Wethouders
aangenomen met dien verstande dat de betrekking van architect tot
"wederopzegging" wordt toegestaan en het assuradeurschap voor de heer M.A. de
Zwart wordt afgewezen.

Vervolg van: 27 mei 1907 blz. 74-77
1375
Straten In eigendom wordt aanvaard een perceeltje weg en sloot aan het Oosteinde van de
heer Breeman te 's-Gravenhage
Belastingen Het Kohier van de Hoofdelijke Omslag voor het lopende jaar wordt vastgesteld.
Riolering Het is particulieren verboden huisaansluitingen zelf te verzorgen.Uitvoering dient door
de gemeente tegen een bedrag van ƒ 2,25 per strekkende meter te worden uitgevoerd.
Het voorstel dienaangaande wordt met algemene stemmen aangenomen.
Verpleging Besloten wordt aan de vereniging Pro Juventute te 's-Gravenhage een jaarlijkse
bijdrage van ƒ 50,- toe te kennen in de verpleegkosten voor de jeugdige G. Dikland in
het gesticht te Hoenderloo.

30 juli 1907 blz. 78-80
Gedeputeerde Staten hebben goedgekeurd:
Belastingen a.het kohier van de Hoofdelijke omslag;
Begroting b. het besluit tot wijziging van de begroting 1907;
1376
Straten c. het besluit tot aanvaarding van het perceel weg aan het Oosteinde (sectie D
nummer 985).
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van de heren J. Dolman, P.H. Bruijnings Ingenhoes, D. Audier,
J.B.J. ten Hagen en J Muys worden in orde bevonden. Zij worden daarop toegelaten.
Stratenplan De voorzitter stelt aan de orde de overname der straten in het bouwplan van Van der
Ham te weten: Laan van Middenburg, Willemstraat, Bleijen-burgstraat, Vrijburgstraat,
Redenburgstraat, gedeelte Achterweg, strook grond aan Voorweg en Koninginnelaan.
Na enige discussie wordt het voorstel met 7 tegen 1 stem aangenomen
Voetpaden Burgemeester en Wethouders stellen voor dat de Gemeente voortaan alle voetpaden
langs de openbare weg zal overnemen als de eigenaars deze willen afstaan onder
verplichting van de gemeente om ze te verharden en te onderhouden. Met algemene
stemmen aangenomen.
Bouwverordening De heer A.L. Schmal verzoekt ontheffing van de verbodsbepaling vervat in art.1 sub 2
van de bouwverordening voor de bouw van een tweetal woningen. Burgemeester en
Wethouders stellen voor dit verzoek te weigeren. De heer Audier zou het willen
toestaan, het betreft immers slechts twee woningen. De voorzitter wijst er op dat hij
geen precedent wil scheppen. Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt
aangenomen met 6 tegen 2 stemmen
Straten De heer den Engelsen vraagt het voorschrift tot het overnemen van straten zodanig te
wijzigen, dat voortaan alleen straten worden overgenomen, waarin behoorlijke
hardstenen trottoirbanden zijn aangebracht.

3 september 1907 blz. 81-82
1377
Raadsleden De nieuwe of herkozen leden, de heren P.H. Bruijnings Ingenhoes, D. Audier, J.
Dolman en J. Muijs leggen de eed af.
Voetpaden Gedeputeerde Staten hebben hun goedkeuring gehecht aan de in de vorige
raadsvergadering genomen besluiten tot de overname van voetpaden en van
Bouwplanbouwplan A. v.d. Ham.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1908 wordt aangeboden.
begroting
Wethouder De heer J. Dolman wordt met 8 tegen 2 stemmen tot wethouder herkozen.
Bouwplan Verzoek van A.C. Meijer om ontheffing van het gestelde in artikel 1 sub 2 van de
bouwverordening. Hij wil een orangerie met stal en tuinmanswoning op de bloemisterij
van Th. v.Rijswijk ten oosten van de Laan van Nieuw Oosteinde bouwen. De raad
verleent hem hiertoe toestemming.
Straten Wijziging van de regels tot overname van straten zoals in de vorige raadsvergadering
door Th. den Engelsen voorgesteld.
Gemeente- Gemeenterekening over 1906 wordt voorlopig vastgesteld met rekening een batig
saldo van ƒ 71.897,105.
Waterafvoer De heer Herckenrath vraagt de aandacht voor de gebrekkige waterafvoer van de
straatweg in het Oosteinde ter hoogte van de boerderij van J. Bregman.
BESLOTEN RAADSVERGADERING: 3 SEPTEMBER 1907
Legaat De heer Charles van Wijk, beeldhouwer, optredend namens de weduwe Hekmeijer
geboren Konings, doet het verzoek te mogen weten of de Gemeente in beginsel bereid
zou zijn het mausoleum met toegangslaan naar de Willemstraat en de marmeren
fontein op haar buitenplaats Heeswijk na haar dood in eigendom te accepteren en
welke som voor onderhoud mevrouw Hekmeijer zou hebben te legateren. De voorzitter
stelt dat dit besluit slechts een beginsel-besluit kan zijn. Over de definitieve
aanvaarding van het legaat zal de Raad zich eerst na overlijden van mevrouw
Hekmeijer kunnen uitspreken. De voorzitter stelt voor aan de beeldhouwer Charles van
Wijk mee te delen dat de Raad van thans tegen een eventuele aanvaarding van het
legaat geen bezwaar zou hebben mits daaraan een kapitaal van ƒ 50.000,-- verbonden
zou zijn. Van de rente van dit kapitaal zouden de onderhouds- en vernieuwingskosten
voldaan kunnen worden. Aldus besloten.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.

Vervolg van:
BESLOTEN RAADSVERGADERING: 3 SEPTEMBER 1907
1378
De heer Herckenrath vraagt aandacht voor de gebrekkige waterafvoer van de
straatweg ter hoogte van het Oosteinde bij de boerderij bewoond door J.Bregman.

24 oktober 1907 blz. 82-88
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de Gemeenterekening 1906 goedgekeurd.
rekening
1379
Bouwverordening De heer P.W. v.d. Zwart wil een vrijstelling van het gestelde in artikel 1 sub 2 van de
bouwverordening. Zou een fabriek willen bouwen op de tuin tussen de buitenplaats
Hofwijck en de tuin van Dr. ten Bosch. Burgemeester en Wethouders zijn van mening
dat het stichten van een fabriek daar ter plaatse minder gewenst is en adviseren
afwijzend te beschikken, hetgeen wordt overgenomen door de Raad.
Bouwplan De heer Herckenrath heeft bezwaar de straten in het bouwplan Rusthof over te nemen
omdat er nog niet veel huizen zijn gebouwd en het weinig belasting-inkomsten geeft en
deze geringe inkomsten niet opwegen tegen de kosten van verlichting en onderhoud.
Hij wil liever wachten tot er meerdere percelen verrezen zijn. De voorzitter breekt
echter een lans voor de overname van de straten. Bij de goedkeuring van het
stratenplan is immers reeds bedongen dat de straten aan de gemeente moeten
worden overgedragen en dat de straten geheel volgens de voorschriften zijn
aangelegd. Uitstel is derhalve niet billijk. Het voorstel van Burgemeester en
wethouders wordt door de Raad overgenomen.
Tram De voorzitter stelt aan de de orde een ontwerpovereenkomst tot het verlenen van een
concessie aan de H.T.M. tot exploitatie van een electrische tram 's-Gravenhage -
Voorburg. Er volgt een lange discussie waarin vooral de vermeende nadelen breed
uitgemeten worden. De plaatselijke middenstand zou verlies gaan lijden. De rust zou
worden verstoord. Angst voor meer tramwegen, terwijl er al goede verbindingen met 's-
Gravenhage aanwezig zijn. De Raad besluit, na een stemming van 7 vóór en 3 tegen,
Burgemeester en wethouders te machtigen de overeenkomst te sluiten.
Gemeente- Geen der leden treedt in algemene beschouwingen. Bij de artikelsgewijze
begroting behandeling komen de volgende punten aan de orde:
Verlichting Op verzoek van de Financiële Commissie wordt bepaald dat de lantaarns in de vier
wintermaanden "tot 12[ uur 's nachts" zullen blijven branden. Aangedrongen wordt op
spoedige verlichting van de Laan van Middenburg en andere overgenomen straten in
het plan van Van der Ham.
Geneesheer Bij de post "kosten vaccinatie en doodschouw" wordt besloten de jaarwedde van de
geneesheer Dr. Beguin van ƒ 100,-- tot ƒ 200,-- te verhogen.

Vervolg van: 24 oktober 1907 blz. 82-88
Ophalen as en Ophalen van as en huisvuil: De heer Muijs verzoekt het ophalen 2x per
vuilnis week te laten verrichten.
1380
School De heer Audier dringt aan op betere verlichting van de schoollokalen. Gas of electra in
plaats van petroleumlampen.
Hoeckvliet Voor verandering op Hoeckvliet is een post pro memorie uitgetrokken. De heer de
Haan dringt aan op spoedige behandeling. De goederen van de winkeliers liggen bij
aanvoer per schip onbeheerd en vaak in de regen. De voorzitter zegt toe de nodige
aandacht hieraan te schenken.
Belastingen Rioolbelasting: De heer Herckenrath wil zo spoedig mogelijk een rioolbelasting. De
voorzitter deelt mee dat dit voorlopig nog niet nodig is.
Gemeente De Gemeentebegroting 1908 wordt met algemene stemmen
begroting onveranderd goedgekeurd
BESLOTEN RAADSVERGADERING 24 oktober 1907
Album De voorzitter stelt dat de heer J. van Hasselt, oud-directeur van gemeentewerken te
Amsterdam, geen declaratie wil indienen voor alle door hem gegeven adviezen bij de
aanleg van de riolering en de reinigingsinrichting voor rioolvocht te Voorburg. De
voorzitter stelt voor hem uit erkentelijkheid een sierlijk album met fotografiën aan te
bieden. Aldus wordt besloten.
Dempen van De bewoners en eigenaars van panden aan de Hoekweg hebben een adres
sloten aan de Provinciale Staten gericht om de sloot aldaar te doen dempen en te rioleren en
de weg tot rijweg in te richten. Gedeputeerde Staten hebben het adres naar de
gemeente verzonden met het verzoek te willen melden of de gemeente bereid is deze
werkzaamheden uit te voeren. Besloten wordt Gedeputeerde Staten mee te delen dat
de Raad de sloot wil dempen en voorzien van een trottoir, mits de Provincie de
eigendom van de sloot wil overdragen aan de gemeente en de eigenaars van de
panden langs de sloot bereid zijn de kosten van de demping te willen dragen.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Prikkeldraad De heer Herckenrath verzoekt de politie strenger op te treden tegen het spannen van
prikkeldraad langs de openbare weg.

NOTULEN VAN DE VOORBURGSE GEMEENTERAAD
OVER DE JAREN 1908 EN 1909
1381

1 februari 1908 blz. 88-90
Raadsleden Het nieuwe gekozen raadslid de heer J.B.J. ten Hagen legt de eed af.
Dankbetuiging De heer J. van Hasselt dankt voor het hem aangeboden aandenken.
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de Gemeentebegroting 1908
begroting goedgekeurd.
Stratenplan Het stratenplan 'Rusthof' is eveneens door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
1382
Bouwplan Een verzoek van Leonardus Peters om te mogen bouwen aan de Boerenlaan wordt
terzijde gelegd, omdat daarover reeds eerder afwijzend is beschikt.
Raads- Alle leden van de commissies van Fabricage, Financiën en
commissies Strafverordening worden als zodanig herbenoemd.
Concessie De aanvraag van de heer J. Bleuland van Oordt tot wijziging
petroleumgas van de concessie wordt in handen gesteld van Burgemeester en Wethouders met
advies van de heren den Engelsen, de Haan en Ingenhoes.
Voetpaden P. Lammens verzoekt enkele meters voetpad te mogen kopen. Hierover wordt
afwijzend beschikt
Verpleging In de verpleegkosten in een opvoedingsgesticht van vijf verwaarloosde kinderen van
de weduwe Hilgersom zal aan de St.Vincentiusvereniging ƒ 150,- per jaar worden
bijgedragen.
Sloot Hoekweg Besloten wordt tot overname van de Provincie Zuid-Holland van de sloot aan de
Hoekweg onder de verplichting aan de gemeente de sloot te dempen, te rioleren en op
de gedempte sloot een bestraat voetpad aan te leggen.

29 april 1908 blz. 90-95
Sloot Hoekweg Gedeputeerde Staten keuren de overname van de sloot aan de Hoekweg goed.
1383
Belastingen Het kohier van de hondenbelasting over 1908 wordt tot een bedrag van ƒ 534,-
vastgesteld.
Straten Het opnieuw aanbrengen van de bestrating van opengebroken straten mag alleen door
de gemeente worden uitgevoerd tegen een vergoeding van 50 cent per m². Met
algemene stemmen besloten.
Straten De heer Herckenrath maakt bezwaar tegen de onmiddellijke overname van de
Koningin Wilhelminalaan tussen de Broeksloot en de Herenstraat. De laan is nog niet
geheel in orde en is ook nog niet op het gemeentelijk rioolstelstel aangesloten. Dit
verhaal geeft aanleiding tot een zeer felle woordenstrijd, waarin zich ook de heer Muijs
mengt. De doeltreffendheid en de constructie van de rioolaansluitingen wordt onder
meer sterk in twijfel getrokken. Bovendien is er geen parkeergelegenheid op deze laan
en het voetpad is ook nog niet gereed. De voorzitter zegt dat de
bouwgrondmaatschappij nog drie jaar voor verbeteringen moet zorgen en dat er
zodoende nog veel kan worden gedaan. Bovendien moet de tramvergunning geregeld
worden, wat urgent is. Uiteindelijk wordt het amendement van de heer Herckenrath
aangenomen met 10 tegen 1 stem, die van de heer Hagen. Hierop wordt het
geamendeerde voorstel van Burgemeester en wethouders met 9 tegen 2 stemmen
aangenomen.
Tram De gemeente 's-Gravenhage wordt gemachtigd op de Koningin Wilhelminalaan de
tramrails aan te leggen.
Werkeloosheid De heer Muijs stelt dat de laatste tijd veel werklieden uit andere gemeenten
werkzaamheden uitvoeren. Hij pleit voor inschakeling van meer Voorburgse werklieden
vanwege de ook hier heersende werkloosheid.
Hoeckvliet De heer Ingenhoes wil dat de buitenplaats Hoeckvliet wat opgeknapt wordt en verzoekt
het huis of spoedig af te breken of enigszins te herstellen.
Asman De heer Wijsman zou het goed vinden de wagens van de asman te overdekken omdat
er thans veel stof en papier uitwaait.
Trottoirs De heer de Haan verzoekt bij inen uitritten van stallen aan het Westeinde de
trottoirbanden verlaagd aan te leggen.

Vervolg van: 29 april 1908 blz. 90-95
1384
Verlichting De heer ten Hagen vestigt de aandacht op een paal van de electrische
straatverlichting, die na de verbreding van de Achterweg midden op de straat is komen
te staan. Ook wil hij dat maatregelen genomen worden tegen het te snel rijden en dat
in het bijzonder bij de haltes van de stoomtram op de smalle Achterweg.
Al deze wensen zullen worden besproken in de vergadering van het College van
Burgemeester en Wethouders.

24 juni 1908 blz. 95-102
1385
Straten Gedeputeerde Staten hebben de overname van de Koningin Wilhelminalaan
goedgekeurd.
Belastingen Het door Burgemeester en Wethouders opgemaakte Kohier van de Hoofdelijke
Omslag wordt ongewijzigd door de Raad vastgesteld.
Onderwijzers De heer den Engelsen vindt dat de tractementen van de onderwijzers te weinig zijn
verhoogd Een plaats als Voorburg mag niet op het wettelijk minimum zitten. Naburige
gemeenten geven veel hogere tractementen. Bovendien vindt hij de huurvergoeding te
laag. Bij de nu volgende discussie zegt de voorzitter dat de Voorburgse onderwijzers
niet de gestelde minimum-tractementen ontvangen, maar hogere. Hij ontraadt de door
de heer den Engelsen en ten Hagen voorgestelde verhogingen en brengt het voorstel
om de onderwijzers met meer dan 10 dienstjaren een extra verhoging van ƒ 100,-- toe
te kennen in stemming. Dit voorstel wordt echter met 7 tegen 4 stemmen verworpen.
Een voorstel van de heer den Engelsen om de vergoeding in de huishuur tot ƒ 100,-- te
verhogen wordt eveneens verworpen en wel met 6 tegen 5 stemmen
Onderwijzers De heer Herckenrath bestrijdt het in artikel 8 bepaalde ziekteverlof met behoud van vol
tractement van één jaar. Hij wil simulatie van ziekte voorkomen en stelt de eerste
maand vol tractement voor en de daarop volgende maanden slechts een gedeelte. De
voorzitter zegt de vrees van de heer Herckenrath niet te delen en brengt zijn voorstel in
stemming, dat daarop met 10 tegen 1 stem wordt afgewezen. Op verzoek van de heer
de Haan wordt in de verordening nog opgenomen dat alleen ziekteverlof zal worden
verleend na ingewonnen geneeskundig advies. Hierna wordt de verorening met
algemene stemmen aangenomen.
Concessie Een adres van de heer J. Bleuland van Oordt wordt aan de orde gesteld.
petroleumgas Het adres houdt in dat hem concessie wordt verleend tot het hebben van gasbuizen in
de openbare grond voor de levering van petroleum-gas met uitsluiting van ieder ander
en van iedere andere gassoort voor de tijd van 25 jaar.
Burgemeester en Wethouders stellen de Raad voor:
1) de gevraagde concessie niet te verlenen;
2) hen machtiging te geven advies in te winnen om goed en goedkoper gas te
betrekken;
3) voor dit deskundig advies een blanco crediet te verlenen, terwijl voorts de
gascommissie het College zal blijven bijstaan.

Vervolg van: 24 juni 1908 blz. 95-102
Vervolg:
1386
Concessie Er volgt een uitgebreide discussie onder meer over de eerder verleende
petroleumgasDeze concessie blijkt een beginsel-besluit te zijn, daterend uit het jaar
1899, welke nimmer door een definitieve concessie is vervangen. Bovendien blijkt het
buizennet niet geschikt te zijn om te zijner tijd over te kunnen schakelen op
steenkolengas. Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt hierop met
algemene stemmen aangenomen.
Straten Adres van eigenaars van panden aan de Heeswijkstraat met het verzoek de straat aan
de gemeente in eigendom over te mogen dragen en van de Gemeente een subsidie te
mogen ontvangen groot 50% van de kosten van het in orde brengen van die straat
geraamd op ƒ 7.209,--. Er volgt een uitvoerige discussie over het al of niet verlenen
van een subsidie. Enerzijds vindt men een subsidie "een geschenk uit de zakken der
belastingbetalers", anderzijds beseft men dat menigeen de kosten niet op zal kunnen
brengen. De heer den Engelsen stelt voor de kosten van de restauratie voor rekening
van de Gemeente te nemen mits iedere eigenaar van de 32 percelen aan de
Heeswijkstraat een bedrag van ƒ 100,= in de gemeentekas zal storten. Na een nog
volgende discussie wordt het voorstel van de heer den Engelsen aangenomen met 7
tegen 4 stemmen.

7 augustus 1908 blz.102-106
1387
Notulen Bij het vaststellen van de notulen van de vergadering van 24 juni 1908 wordt gestreden
over uitspraken van de voorzitter met betrekking tot de gasconcessie van de heer
J.Bleuland van Oordt. Uiteindelijk worden de notulen goedgekeurd.
Belastingen Het kohier der Hoofdelijke Omslag is door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
Riolering Een commissie van advies heeft uitgesproken dat aannemer van den Elshout de
kosten van herstel van breuk in de riolen heeft te betalen, alsmede de kosten van de
(ad hoc)-commissie. Vooral de gemeentesecretaris heeft veel werk in deze verricht. De
voorzitter wenst dit uitdrukkelijk in de notulen vermeld te zien. De woorden van dank
worden door de leden ondersteund met applaus!
Straten Gedeputeerde Staten hebben hun beslissing met betrekking tot de overname van de
Heeswijkstraat verdaagd. Ze wensen te vernemen waarom de Raad afwijkt van de in
1896 vastgestelde verordening op het overnemen van straten. Burgemeester en
Wethouders willen antwoorden dat van de verordening is afgeweken omdat de straat in
zeer slechte toestand verkeerde en het voor de eigenaars te zwaar was de kosten
geheel alleen te dragen. Na een nogal felle discussie wordt het voorstel van
Burgemeester en Wethouders met algemene stemmen aangenomen.
Concessie Schrijven van de heer Bleuland van Oordt die meedeelt datzijn concessie
petroleumgas tot 1961 duurt en niet tot l916. De voorzitter blijft de datum van l916 in volle omvang
handhaven, alsook het gestelde in de vorige vergadering op dit punt. De voorzitter stelt
voor dit schrijven voor kennisgeving aan te nemen. Aldus besloten.
Stratenplan Het stratenplan Oostenburg wordt aangehouden tot de volgende vergadering.
Asman De asman doet een verzoek om verhoging van zijn tractement met 8 gulden per week,
zo niet dan verlaat hij zijn dienst per 1 september! De voorzitter zegt dat voor die
datum geen reorganisatie mogelijk is en stelt voor de asman vanaf 1 september 4
gulden per week meer te geven. Burgemeester en Wethouders zullen bij de komende
begroting de zaak nader bespreken. Aldus besloten.

Vervolg van: 7 augustus 1908 blz.102-106
Sloten Een voorstel, de gelden voor de demping van de sloot langs de Hoekweg
Straten niet uit een lening te betalen maar uit het buitengewone batig saldo 1907,
1388
Voetpaden komt ter tafel. Ook de kosten van bestrating van een voetpad langs de Koninginnelaan
en het Westeinde en de afwerking der bestrating van de Achterweg, alsmede enige
uitgaven in verband met de aanleg van het riool, zouden hieruit moeten worden
voldaan. Over dit laatste brandt een heftige discussie los. Hierbij handelt het weer over
de kwestie met aannemer van den Elshout en de Commissie van Advies. Vooral de
heer den Engelsen spuit zijn grieven. Uiteindelijk wordt het voorstel met algemene
stemmen aangenomen.
Moties Twee moties van de heer den Engelsen worden verdaagd tot de volgende vergadering.

1 september 1908 blz. 107-112-
Straten De overname van de Heeswijkstraaat is door gedeputeerde Staten goedgekeurd.
1389
Wethouder De heer Hogendoorn wordt herkozen tot wethouder met 7 van de 10 stemmen.(Tegen
stemden de heren Fransen en Herckenrath, terwijl één stem van onwaarde was).
Gemeenterekening Overeenkomstig het advies van de commissie van financiën wordt de
gemeenterekening met algemene stemmen aangenomen. Batig saldo ƒ 29.436,94.
Gemeente- Bij de aanbieding van de gemeentebegroting 1909 worden de jaarwedden
begroting van de burgemeester, de secretaris en de ontvanger aan de orde gesteld.
Gedeputeerde staten hebben voorgesteld de jaarwedden van genoemde
functionarissen op respectievelijk ƒ 1.200,--, ƒ 1.100,-- en ƒ 600,-- te stellen en na 6-
jarige dienst twee periodieke verhogingen voor te stellen van respectievelijk ƒ 75,--,
ƒ 75,-- en ƒ 50,--. De raad kan zich hiermede verenigen.
Uitbreidingsplan In een motie van de heer den Engelsen (zie notulen voorgaande vergadering) wo r d t
gepleit voor het aanstellen van een deskundige die een uitbreidingsplan kan maken in
aansluiting op dat van 's-Gravenhage. Hij pleit verder dat geen bouwplan zal worden
goedgekeurd alvorens het uitbreidingsplan vastgesteld is. De voorzitter betoogt dat het
uitbreidingsplan van 's-Gravenhage nog lang niet is vastgesteld en dat, als men daarop
zou wachten, vele jaren geen bouwplannen zal kunnen uitvoeren. De heer Herckenrath
merkt in dit verband eveneens op dat het de bloei van de gemeente niet ten goede zal
komen als men op de formele vaststelling van uitbreidingsplannen blijft wachten. Het
blijft echter wel zaak dat de Raad steeds nauwkeurig de voorgedragen bouwplannen
controleert en daarbij goede voorwaarden stelt. De motie den Engelsen wordt heftig
bestreden en uiteindelijk verworpen met 7 tegen 3 stemmen.

Vervolg van: 1 september 1908 blz. 107-112-
1390
Stratenplan Opnieuw ontstaat er een controverse over de vraag of het plan voor de bebouwing van
"Oostenburg" nu een bouwplan of een stratenplan is. Welnu het is een stratenplan. De
heer Muys dient een amendement in dat ondermeer handelt over een aan te leggen
riolering, waarbij ook de terreinen ten noorden van de Broeksloot aangesloten worden.
De doorsnede van de op grotere diepte te leggen rioolbuizen dient dan wel 40 cm. te
bedragen. Het amendement Muijs wordt met algemene stemmen aangenomen. De
heer ten Hagen vindt de geprojecteerde straten van 12 meter te smal, maar dit wordt
door de voorzitter weersproken met de opmerking dat er voor de huizen een diepte van
maar liefst 60 meter over blijft en dat er zelfs grotere huizen kunnen worden gebouwd
dan die waar de heer ten Hagen en de voorzitter zelf in wonen. De heer Audier doet
een voorstel de trottoirs tot 4 meter te verbreden. Dit voorstel wordt met 7 tegen 3
stemmen verworpen.Het door Burgemeester en Wethouders voorgestelde bouwplan
wordt, rekening houdend met het amendement Muijs, door de Raad goedgekeurd met
10 stemmen tegen 1, die van de heer Audier.
Reglement van De voorzitter wil overgaan tot het beantwoorden van enige vragen, die
Orde door de heer den Engelsen in een vorige vergadering zijn gesteld. De vraag was: wat
is de reden dat de gebruikelijke rondvraag in de laatste vergaderingen achterwege
bleef en of het de bedoeling was de leden de gelegenheid te ontnemen om op de tot
nu toe gebruikelijkge wijze hun bestuurstaak te kunnen uitoefenen en of Burgemeester
en Wethouders bezwaar hebben in het vervolg de rondvraag als agendapunt in te
voeren? De voorzitter geeft een brede uiteenzetting hoe de rondvraag " gegroeid " is,
dat die niet verplicht was, maar alleen "uit beleefdheid jegens de leden" plaats vond.
De laatste tijd echter is er een zodanige wildgroei te constateren dat de rondvraag
ontaardt in een soort "klachtenboek". Bovendien is de invloed merkbaar van een
"zeker" in de gemeente verspreid nieuwsblad, dat er - blijkens spreker- een genoegen
in schept om middels hatelijke ingezonden stukken en zelfs dreigementen, het
dagelijks bestuur van de gemeente meent te moeten ontrieven. De raadsleden krijgen
echter voldoende gelegenheid hun taken naar behoren uit te voeren, zoals
genoegzaam uit het verloop van de voorgaande vergaderingen is gebleken. Tot het
weer instellen van een rondvraag is de voorzitter echter -na het voorgaande- niet meer
te vinden.

28 september 1908 blz.112-114
1391
Begroting Gedeputeerde Staten hebben de in de vorige vergadering genomen besluiten tot het
doen van af- en overschrijvingen en het kwijten van een betaling uit de post
onvoorziene uitgaven van de begroting, goedgekeurd.
Zetters Voorgedragen worden: in de eerste vacature: de heren L.C. Hogendoorn en L.
Fransen en in de tweede vacature: de heren Th.C. Kruyt en M. de Haan.
Stratenplan Een adres van de heer Klumper, met een verzoek om wijziging van de voorwaarden bij
de aanleg van een straat in het verlengde van de Franse Kerkstraat en verbreding van
de Achterweg, komt aan de orde. Op de eerste plaats wil adressant het rioolprofiel
teruggebracht zien tot een diameter van 25 cm. en ten tweede wil hij geen rooilijn van
15 meter uit het hart van de weg, maar een van 11 tot 13 meter. Na een discussie over
de voorstellen van adressant besluiten Burgemeester en Wethouders de diameter van
de rioolbuizen weer op 30 cm. te stellen en deze op de oospronkelijke diepte te willen
laten aanleggen. De heer Audier oefent kritiek uit op het voorgelegde, naar zijn
mening, "dode plan". Er is geen doorsnede van de riolering en ook de geveltekeningen
ontbreken. De voorzitter weerlegt dit door te stellen dat de woningen toch niet
gebouwd mogen worden zonder goedkeuring overeenkomstig de bouwverordening.
Ook blijkt eerst nu dat in het plan niet wordt voorzien in de bouw van villawoningen,
maar burgerwoningen met voortuinen van 7 meter. Het voorstel van Burgemeester en
Wethouders tot wijziging van de voorwaarden wordt nu met algemene stemmen
aangenomen.
Gebruik Een verzoek van de Christelijke Jongemannenvereniging Emmanuël om een
lokaliteit zaaltje achter het Raadhuis te mogen gebruiken voor gymnastiekoefeningen wordt
ingewilligd. Het wordt toegestaan tegen een huur van ƒ 25,- per jaar en exclusief de
kosten van licht en vuur.
Adhesiebetuiging "De Bond voor Staatspensionnering" verzoekt het gemeentebestuur om adhaesie voor
een adres aan Hare Majesteit Koningin Wilhelmina. Aangezien het hier geen
gemeentebelang betreft wordt het verzoek voor kennisgeving aangenomen.

30 oktober 1908 blz.114-125
1392
Ontslag Schrijven van de heer J.B.J. ten Hagen waarin hij meedeelt ontslag te nemen als
raadslid.
Gemeenterekening Gedeputeerde Staten keuren de rekening van ontvangsten en uitgaven 1907 goed.
Concessie De heer Bleuland van Oordt heeft aan de raad een schrijven gericht, waarin
petroleumgas deze een soort motie van wantrouwen uitspreekt aan het adres van Burgemeester en
Wethouders.Het blijkt dat alle raadsleden dit stuk - in druk- reeds hebben
ontvangen. Het wordt daarom voor kennisgeving aangenomen en gevoegd bij de reeds
bestaande correspondentie over de gasconcessies.
Onderwijzers Een schrijven van Gedeputeerde Staten met verzoek de in het raadsbesluit van 24-6-
1908 geregelde tractementen der onderwijzers met bedragen van ƒ 25,- tot ƒ 50,- te
verhogen en de verloven te regelen zoals bij Koninklijk Besluit voor de Gemeente
Middelburg is bepaald. Zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Belastingen Het suppletoire kohier van de Hoofdelijke Omslag wordt vastgesteld op ƒ 427,- en het
suppletoire kohier op de Hondenbelasting op ƒ 19,50.
Riolering De Directeur der Bouwgrondmaatschappij verzoekt om teruggave van teveel
teruggestorte gelden bij de aanleg van het riool. De voorzitter stelt voor dit adres
voorshands onbeantwoord te laten, totdat vast staat welke andere kosten de
bouwgrondmaatschappij nog zal moeten voldoen voor onder meer de aanschaf van
een derde pomp. Aldus geschiedt.
Riolering Schrijven van de weduwe van den Elschot Gzn. over het advies van de
arbitragecommissie over de schade ontstaan door het breken der riolen. Zij vraagt de
gemeente 50% der geleden schade te betalen en de haar opgelegde kortingen kwijt te
schelden en het renteverlies te vergoeden. Totaal zou hiermede een bedrag van ƒ
25.497,65 zijn gemoeid. De voorzitter stelt dat adressante reeds een soortgelijk
schrijven aan Burgemeester en Wethouders heeft gericht, waarop dit college afwijzend
heeft beschikt. Hij stelt voor ook nu hierop afwijzend te beschikken. Er ontstaat een
heftig debat waarbij diverse raadsleden het woord voeren en de rioolbreuk en de
verantwoordelijkheid van de aannemer in alle toonaarden wordt belicht. Uiteindelijk
wordt het voorstel van Burgemeester en Wethouders in stemming gebracht en met 6
tegen 4 stemmen aangenomen.

Vervolg van: 30 oktober 1908 blz.114-125
1393
Bouwverordening S. de Clercq verzoekt vrijstelling van de verbodsbepaling van art.1 van
BESLOTEN RAADSVERGADERING 30 oktober 1908
bouwverordening voor de bouw van een villa verder dan 10 meter van de weg op de
buitenplaats "Arentsburgh ". De vrijstelling wordt met algemene stemmen verleend.
Waterleiding De Voorburgse Waterleidingmaatschappij heeft middels een schrijven verzocht
maatregelen te nemen dat de buisleiding van de Loolaan geen gevaar zal lopen door
de eigenaar te worden verwijderd. Sinds de Loolaan door het Koninklijk Besluit van 15
april 1907 haar publiek karakter heeft verloren heeft de eigenaar een rechtsvordering
ingesteld om de buizen te verwijderen. De uitslag van het rechtsgeding is onzeker. Het
openbaar belang zal hieronder kunnen lijden. Ook geeft het schrijven aan dat de
hekken die de Loolaan van de Achterweg afscheiden verwijderd dienen te worden. De
rijdende tram heeft daar last van. Burgemeester en Wethouders stellen voor de
eigenaar van de Loolaan ƒ 400,- aan te bieden voor het afstaan van een gedeelte van
zijn bezit en bij weigering hen te machtigen een strook grond van de Loolaan te laten
onteigenen. De Voorburgse Waterleiding Maatschappij heeft zich bereid verklaard de
kosten van de onteigening te dragen. De voorzitter stelt uitdrukkelijk dat wat in deze
vergadering wordt besloten geheim zal blijven! Het voorstel wordt met algemene
stemmen goedgekeurd.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Onteigening Burgemeester en Wethouders stellen voor hen te machtigen stappen te doen tot
onteigening van een strook grond van de Loolaan van de Voorweg tot voorbij het hek
van het weiland waarop de "Prise d'eau" van de Waterleiding Maatschappij staat,
alsmede een klein gedeelte van de Achterweg. Dit echter niet dan vooraf aan de
eigenaar ƒ 400,- is geboden om die strook in minnelijke schikking aan de gemeente in
eigendom over te dragen. Na een kleine discussie zonder hoofdelijke stemming
aangenomen.
Gemeente- De voorzitter stelt de begroting 1909 aan de orde en leest in verband hier-
begroting begrotingmede het rapport van de Commissie voor de Financiën voor. De commissie
toont begrip voor het niet opvoeren van de aanlegplaats bij "Hoeckvliet" in verband met
de aanhangige gaskwestie. Voorts is het wachten op het op orde brengen van de
Heeswijkstraat en het aanleggen van een diep riool ter plaatse. De voorzitter gaat op
beide kwesties: de stichting van een Gasfabriek en het in orde brengen van de
Heeswijkstraat, uitvoerig in.

Vervolg van: 30 oktober 1908 blz.114-125
Gemeente- De voorzitter geeft gelegenheid tot het maken van op- en aaanmerkingen
begroting over de gemeentebegroting 1909.
1394
Raadscommissies De heer Herckenrath bepleit grotere openheid van de drie ingestelde commissies
momenteel is het zo dat de Raad dikwijls " overvallen " wordt met besluiten die "bij
verrassing" genomen moeten worden. Ook ziet hij liever geen wethouders in de
commissies zitting hebben. De voorzitter is het met het gestelde niet eens. Hij stelt dat
alle stukken enige dagen ter secretarie ter inzage liggen voor de raadsleden. Ook
begrijpt hij niet waarom wethouders niet welkom zouden zijn in de commissies. Er
ontstaat een discussie waarbij de heer den Engelsen zich aansluit bij de geuite grieven
van de heer Herckenrath. De heer Herckenrath wil overigens liever de stukken in
eigendom thuis bezorgd krijgen, dan ze telkens door te moeten geven, omdat hij niet
veel tijd heeft.
Prikkeldraad De heren den Engelsen en Herckenrath klagen over het nog steeds aanwezig zijn van
prikkeldraad langs de openbare wegen vragen betere naleving van de
politieverordening.
Schrijf- en De heer den Engelsen verzoekt om aanschaf van een apparaat
bureaubehoeften tot vermenigvuldiging van met de schrijfmachine gemaakte exemplaren der memorie
van toelichting op de begroting. De voorgestelde verhoging van de post met ƒ 100,-
wordt met 8 tegen 2 stemmen goedgekeurd.
Meubilair De heer Ingenhoes wil aanschaf van beter meubilair op de Gemeentesecretarie.
Verlichting De heer Herckenrath klaagt dat sommige straten slecht of in het geheel niet verlicht
zijn. De voorzitter stelt dat Voorburg, met zo'n 120 gemeentelantaarns, een vergelijking
met andere gemeenten ruimschoots kan doorstaan. Evenwel zullen Burgemeester en
Wethouders overwegen of hier en daar verbeteringen aangebracht kunnen worden.

Vervolg van: 30 oktober 1908 blz.114-125
1395
Personeel De heer Herckenrath wil een loonsverhoging voor de werkman Opdam omdat deze
niet meer loon verdient dan de kort geleden pas aangestelde werkman Sonius.
Wethouder Dolman zegt daarop dat hij liever één Sonius dan twee Opdams bij de
gemeentewerken heeft en kan zich dus niet met de opmerking van de heer
Herckenrath verenigen. De heer den Engelsen vindt het loon van gemeentewerklieden
niet hoog en vindt dat, waar veel arbeid verricht wordt, ook goed bezoldigd moet
worden. De heer de Haan vindt geen vrijheid de lonen te verhogen, omdat dan ook de
lonen van hogere beambten verhoogd moeten worden en zo komt men op grote
uitgaven te staan. Het voorstel van de heer Herckenrath wordt daarop verworpen met
7 tegen 3 stemmen.
Wegen en/ Heer den Engelsen wil maatregelen om de Parallelweg in behoorlijke staat te
voetpaden laten brengen door de Staatsspoor. De heer de Haan stelt dat de overweg
in slechte toestand verkeert en gevaar oplevert bij het passeren van de treinen.
As en Vuilnis Burgemeester en Wethouders stellen voor voortaan tot aanbesteding over te gaan.
Aldus besloten.
Verlichting De heer de Haan dringt aan op bezuiniging van de post voor verlichting
School en verwarming van de school. Naar zijn mening wordt hier teveel geld aan uitgegeven.
Besteller De heer den Engelsen wil dat de Staatsspoor zelf de goederen -gratis- bezorgt in
plaats van -zoals tot nu toe door de gemeentebestellert. De voorzitter merkt op dat
deze post dit jaar voor het laatst op de begroting zal staan omdat er volgend jaar een
vrachtgoederenbureau wordt gesticht.
Riolering Heer Muijs vraagt inlichtingen over de aan te schaffen derde pomp en of de
Bouwgrondmaatschappij hiervan niet ten onrechte rente geniet.
De voorzitter geeft hieromtrent informatie en ontkent dit.
Schoolgeld De heer Muijs merkt nog op dat hij bij een school van 110 kinderen een
schoolgeldopbrengst van ƒ 400,- erg laag vindt.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1909 wordt daarna met algemene stemmen
begroting goedgekeurd.

10 december 1908 blz.125-141-
1396
Notulen In het verslag van notulen van de raadsvergadering 30 oktober 1908 komt bij het debat
over de rioolkwestie (geleden schade v.d. Elshout) een zinsnede voor, waaruit zou
kunnen blijken dat de heer den Engelsen "partijdig" is omdat hij op de bres stond voor
de aannemer en zijn raadgevers. (Een dier raadgevers staat in "nauwe relatie" met de
heer den Engelsen.) De heer den Engelsen bestrijdt dit ernstig. In het nu volgende
debat verzet de voorzitter zich eveneens heftig en blijft van mening dat deze
persoonlijke relatie van den heer den Engelsen buiten de raad dient te blijven. Even is
er is zelfs sprake van een "incident" als het woord " Vischmarkt" valt. Als de voorzitter
echter zegt dat hij de heer den Engelsen "niet verder op de vischmarkt zal volgen" is
het incident afgelopen.
Gemeentebegroting Gedeputeerde Staten hebben de Gemeentebegroting 1909 goedgekeurd.
Onderwijzers Gedeputeerde Staten hebben eveneens de jaarwedden voor de onderwijzers
goedgekeurd.
Onderwijzers De onderwijzers hebben schriftelijk hun dank uitgesproken voor de verhoging van hun
jaarwedden.
Belastingen Ook deze zijn door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
Steenkolen- Aan de orde komt het voorstel van Burgemeester enWethouders om in
gasfabriek beginsel te besluiten tot de Stichting van een Gemeentelijke Steenkolen-gasfabriek.
Pre-advies Het pre-advies van Burgemeester en Wethouders - acht foliovellen groot - leest de
voorzitter in extenso aan de vergadering voor.In het schrijven wordt uitvoerig verslag
gedaan van het onderzoek dat door deskundigen is gedaan over de calorische waarde
van het huidige petroleumgas ten opzichte van het toekomstige steenkolengas, de
samenstelling en de prijs. Ook zijn inlichtingen ingewonnen bij gemeenten met een met
Voorburg vergelijkbaar aantal inwoners over het functioneren van hun
steenkolengasfabriek.

Vervolg van: 10 december 1908 blz.125-141-
Vervolg:
1397
Pre-advies De concessie van de heer Bleuland van Oordt komt uitvoerig ter sprake, waarbij
De conclusie luidt:
gesteld wordt dat de Gemeente wel degelijk rechten heeft op een eigen te stichten
fabriek. Als plaats voor de te stichten fabriek wordt 'Hoeckvliet' genoemd. De adviseur
verzekert dat er niet de minste hinder zal optreden voor belendende panden. De
commissie is op onderzoek uitgegaan in Lisse en Hillegom en is ervan overtuigd dat
hinder of last voor omwonenden is uitgesloten.
"Mitsdien wil het ons voorkomen dat de voormalige
"buitenplaats "Hoeckvliet" voor de stichting ener gasfabriek
"de aangewezen plaats is.
"Wij hebben de eer "Uwen Raad voor te stellen:
"1e in beginsel te besluiten tot den bouw eener
"gemeentelijke gasfabriek op "Hoeckvliet" en
"2e ons op te dragen in overleg met onzen adviseur de Heer
"J. Adriaanse in te dienen een ontwerp voor zulks een
fabriek met kostenbegroting en exploitatierekening."
Steenkolen- De heer van Herckenrath zal zijn stem niet aan het voorstel geven. Hij ziet
gasfabriek noch de noodzakelijkheid van het stichten van een eigen steenkolen-gasfabriek, noch
de gekozen lokatie "Hoeckvliet". Hij ondersteunt dit met zeer uitvoerige argumenten.
De voorzitter weerlegt de aanmerkingen van de heer Herckenrath heftig, vooral waar
deze twijfel uit aan de rechtsgeldigheid in verband met de concessie van de heer
Bleuland van Oordt. De heer den Engelsen is het gedeeltelijk met de heer Herckenrath
eens. Ook enige andere raadsleden mengen zich in de discussie. Uiteindelijk wordt
het voorstel van Burgemeester en Wethouders in stemming gebracht en aangenomen
met 6 tegen 4 stemmen. Tegen stemmen de heren Herckenrath, den Engelsen, ten
Hagen en Audier.

20 januari 1909 blz.141-145
1398
Notulen De notulen van de vergadering van 10 december 1908 worden na enige discussie en
wijziging goedgekeurd.
Steenkolen- De voorzitter deelt mee dat in de plaatselijke bladen gesproken wordt over
gasfabriek het onderzoek van het geleverde petroleumgas. Hij dient de publicaties van repliek met
een uitvoerige technische uiteenzetting betreffende de kwaliteit van het geleverde gas,
afhankelijk van het percentage aan zware koolwaterstoffen. Hij gaat voorts in op het
verschil in kostprijs per m3 bij verschillende temperaturen gestookt.
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de afen overschrijvingen van de begroting
begroting 1908 goedgekeurd.
Gemeente- Een adres van de Werkliedenvereniging "Eendracht maakt Macht", waarin
werken zij er de voorkeur aan geven om ingezetenen van de gemeente bij het uitvoeren van
gemeentewerken voorkeur te geven, wordt voorgelezen en zonder discussie
aangenomen.
Raadscommissies In de Commissie van fabricage worden benoemd:
de heren Dolman, den Engelsen en Muijs; in de Commissie van financiën:
de heren Hogendoorn, Ingenhoes en Wijsman.
Hierna gaat de Raad in comité verder

BESLOTEN RAADSVERGADERING 20 JANUARI 1909
Steenkolen- De vergadering met gesloten deuren vindt plaats op verzoek
1399
gasfabriek van de heren Herckenrath, Audier en den Engelsen. De heer Herckenrath zegt dat het
voorstel over de steenkolengasfabriek, dat straks aan de orde komt, een stap nader is
naar de raadsleden die bezwaren hadden. Er blijven echter twee bezwaren over, die hij
nog wil noemen:
1) de juistheid van het rapport van de deskundigebetreffende het petroleumgas wordt
in twijfel getrokken en hij wenst daarom een nieuw deskundig advies, gepaard met een
rechtskundig advies;
2) de bevoegdheid van de gemeente een eigen gasfabriek te bouwen. Er ontstaat
wederom een een heftige discussie tussen de raadsleden over de al dan niet opnieuw
in te winnen technische en rechtskundige adviezen. Uiteindelijk wordt besloten tot het
volgende voorstel:
Burgemeester en Wethouders en de gascommissie stellen voor een nieuw technisch
onderzoek te doen plaats hebben en een rechtskundig advies in te winnen. Dit voorstel
wordt met algemene stemmen aangenomen. De voorzitter legt weer de nadruk op de
geheimhouding van het besprokene.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Steenkolengas- De voorzitter deelt mee dat de stichting van de fabriek zal
fabriek plaatsvinden op een terrein tussen Leeuwestein en het station van de Zuid-Hollandse
Electrische Spoorweg Maatschappij en niet op "Hoeckvliet". Er volgt een discussie.
Het bedoelde terrein heeft een grootte van 17.837 m 2 en en zal van de eigenaar de
heer Reeser gehuurd worden met het recht van koop voor een bedrag van ƒ 28.000,-.
Uiteindelijk wordt het voorstel met algemene stemmen aangenomen.

8 april 1909 blz.145-147
1400
Begroting Gedeputeerde Staten hebben de af- en overschrijvingen op de begroting 1908
goedgekeurd.
Steenkolengas- Van een aantal inwoners van het Oosteinde is een adres ontvangen met
fabriek bezwaren tegen het stichten van een gasfabriek op het terrein, genoemd in de
raadsvergadering van 20 januari 1909. Eveneens is een brief binnengekomen van de
heer J. Bleuland van Oordt met de resultaten van het onderzoek naar het door hem
geleverde gas. Beide stukken worden voorshands gevoegd bij die over de
gasvoorziening.
De raad gaat in comité verder
BESLOTEN VERGADERING 8 APRIL 1909
Vergadering De voorzitter deelt mee dat de geheimhouding over het besprokene tijdens de
vergadering van 20 januari 1909 kan worden opgeheven.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Steenkolen- Bij Mr.J. Limburg is rechtskundig advies ingewonnen. De conclusies van
gasfabriek de rechtsgeleerde zijn:
1 e De Gemeente Voorburg is volkomen gerechtigd een eigen steenkolengasfabriek
te stichten, ondanks de concessie aan de heer J. Bleuland van Oordt;
2e de concessie eindigt in 1916;
3e de door de heer Bleuland van Oordt beweerde schadefactoren zijn niet aanwezig.

29 april 1909 blz.147-149-
1401
Gemeentebegroting- Gedeputeerde Staten keuren de wijziging van de Gemeentebegroting 1909 en de af-
en overschrijvingen van de Gemeentebegroting 1908 goed.
Belastingen Het primitieve kohier van de hondenbelasting wordt vastgesteld.
Raadsleden De heer Herckenrath stelt dat nu, na het rechtskundig advies van de heer
Mr. J. Limburg, waarbij de heer Bleuland van Oordt alle troeven uit handen zijn
geslagen en ondanks het door hem gevoerde beleid tegen de raad, de heer Bleuland
van Oordt achting moet blijven genieten. Hij heeft immers 40 jaar lang de gemeente
van gas voorzien en dient dat ook nog tot 1916 te blijven doen.
De raad gaat in comité verder
BESLOTEN VERGADERING 29 APRIL 1909
Steenkolen- De Gemeente is niet in staat het terrein nabij het viaduct aan het Oosteinde
gasfabriek te kopen. Er zijn anderen percelen in de gemeente te koop en men zou ook gas
kunnen betrekken uit 's-Gravenhage . Burgemeester en Wethouders stellen voor de
claim voor aankoop van het perceel niet te continueren. Aldus wordt met algemene
stemmen besloten.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet en direct daarna
"wijl niets meer aan de orde is" gesloten.

9 juni 1909 blz.149-151--
1402
Dankbetuiging De voorzitter doet mededeling van de namens de Raad aangeboden gelukwensen bij
de geboorte van Hare Koninklijke Hoogheid prinses Juliana en de daarop namens
hunne Koninklijk Hoogheden ontvangen dankbetuigingen. De vergadering horen
staande de voorlezing van de telegrafische gelukwensen aan en betuigen met applaus
hun instemming.
Gemeente - Gedeputeerde Staten hebben de wijzigingen der Gemeentebegroting
begroting goedgekeurd.
Belastingen Goedgekeurd is eveneens het Kohier van de Hondenbelasting
Geloofsbrieven De geloofsbrieven van het nieuw gekozen raadslid J.B.J. ten Hagen worden zonder
nadere discussie goedgekeurd.
Hoeckvliet Burgemeester en Wethouders stellen voor over te gaan tot het verkopen van het huis
en de koepels op de voormalige buitenplaats "Hoeckvliet" en deze te laten afbreken.
De bedoeling is het terrein beschikbaar te stellen als laaden losplaats van onder meer
gemeentelijke (bouw)materialen. Na enige discussie met algemene stemmen
aangenomen
Belastingen Het kohier van de Hoofdelijke Omslag wordt vastgesteld.
Gemeente- Burgemeester en Wethouders stellen voor de Gemeente-ontvanger te
ontvanger verplichten voortaan 4 dagen per week zitting te houden in plaats van -zoals thans
voorgeschreven- één maal en te bepalen dat gelden die meer zijn dan de borgtocht
van de ontvanger zullen worden belegd bij de rijkspostspaarbank.
Boete Een voorstel van Burgemeester en Wethouders tot kwijtschelding aan de erven van
den Elshout van een bedrag van ƒ 10.000,-, zijnde opgelegde boete wegens te late
oplevering van rioolwerk, wordt zonder discussie met algemene stemmen
aangenomen.
Geldlening In verband met voorgaande kwijtschelding wordt een lening van ƒ 10.000,-
voorgesteld, aan te gaan met de Maatschappij voor gemeentecrediet, af te lossen in 40
jaarlijkse termijnen en tegen een rente van 4%. Na enige discussie met algemene
stemmen aangenomen, met een gelijktijdige wijziging van de begroting voor 1909
dienaangaande.

12 augustus 1909 blz.152.
1403
Begroting Gedeputeerde Staten hebben het kohier van de Hoofdelijke Omslag goedgekeurd,
alsmede de regeling van de afbraak van "Hoeckvliet".
Geloofsbrieven Het nieuw benoemde raadslid ten Hagen kan wegens afwezigheid niet beëdigd
worden. De geloofsbrieven van de heren C.G. Meuwissen, M. de Haan, J. Muys en B.
Wijsman zijn in orde bevonden en besloten wordt deze heren toe te laten.
Geldlening De lening van ƒ 10.000,- (zie voorgaande vergadering 9 juni 1906) dient gewijzigd.
Gedeputeerde Staten vinden een looptijd van 40 jaar te lang en stellen een looptijd
voor van 25 jaar. Aldus wordt besloten.

7 september 1909 blz.153-155-
Raadsleden De heren de Haan, Muys, ten Hagen, Wijsman en Meuwisse worden beëdigd.
1404
Wethouder De voorzitter brengt in gloedvolle bewoordingen hulde aan de heer Hogendoorn, die hij
26 jaren als raadslid heeft mogen meemaken en dankt hem voor de vele diensten aan
Voorburg bewezen.
n.b.: L.C. Hogendoorn was raadslid van 1866-1869 en van 1874-1909.
Wethouder Na een lange, tweemaal herhaalde, verkiezing wordt, middels loting de heer A.J.
Herckenrath tot wethouder verkozen.
Gemeente- De Gemeenterekening 1908 is voorlopig vastgesteld en
rekening goedgekeurd met een batig saldo van ƒ 5.434,38 5
Volks- De heer den Engelsen brengt lof aan wat Burgemeester en Wethouders
gezondheid hebben gedaan tot wering van de cholera. De lokaliteit waar eventuele lijders zijn of
worden opgenomen, bevindt zich op de begraafplaats; een toch wel ongeschikte en
lugubere plaats! Hij wil een crediet voor aanschaffing van een barak. De voorzitter
vindt de localiteit ook niet ideaal, maar zegt dat men - eenmaal binnen zijnde - niets
merkt van de begraafplaats, want .... er zijn matglazen ruiten aangebracht! Hij vindt
een crediet thans nog niet nodig, maar mocht het nodig worden dan zullen
Burgemeester en Wethouders op het beschikbaar stellen van een fonds aandringen.
De heer den Engelsen zal niet verder aandringen.

15 oktober 1909 blz.155-160
1405
Wethouder De heer Herckenrath heeft zijn benoeming als wethouder aangenomen. De voorzitter
wenst hem geluk en hoopt op een vruchtbare samenwerking met de Raad.
Gemeente- Een wijziging van de lopende Gemeentebegroting wordt zonder discussie
begroting aangenomen.
Verkeer Burgemeester en Wethouders stellen aan Gedeputeerde Staten voor te verzoeken om
de Achterweg, die in 1903 door de Raad voor motorrijtuigen werd afgesloten, nu weer
open te stellen. Na enige discussie wordt het voorstel echter verworpen met 7 tegen 4
stemmen. Men acht het gevaar voor ongelukken met de op de Achterweg rijdende
stoomtram (max. 10 km. per uur!) te groot!
Rioolbelasting De voorzitter stelt een concept-verordening tot heffing van een rioolbelasting, met
invorderingsverordening en memorie van toelichting, aan de orde. Alle voors en tegens
afwegend wordt dit voorstel met 9 tegen 2 stemmen afgewezen.
Stratenplan Behandeling van de voorwaarden van Burgemeester en Wethouders om vergunning te
verlenen aan de heer G.J.P. Klumper tot het maken van twee straten met dwarsstraat
op Heldenburg en verbreding van de Achterweg. Er ontstaat een discussie waarbij
vooral gesproken wordt of er nu wel of niet voortuintjes moeten komen. Een voorstel
van de heer den Engelsen om de voortuinen aan de Gemeente in eigendom te geven,
die ze dan weer aan de huurders in gebruik kan geven, -de gemeente heeft dan
immers een vinger in de pap-, wordt verworpen met 9 tegen 2 stemmen. Daarna wordt
het voorstel van Burgemeester en Wethouders met algemene stemmen aangenomen.
Belastingen Het suppletoire kohier van de Hoofdelijke Omslag wordt vastgesteld.

6 november 1909 blz.160-165
1406
Begroting Gedeputeerde Staten hebben het suppletoire kohier van de hondenbelasting
goedgekeurd, alsmede de rekening en verantwoording van de dienst 1908.
Stratenplan Verzoek van G.J.P. Klumper tot wijziging van het stratenplan Heldenburg. De wijziging
behelst de straatbreedte van 12 op 10 meter te brengen. Na enige discussie wordt
hierin toegestemd.
Gemeente- De voorzitter stelt de Gemeentebegroting 1910, alsmede het rapport van de
begroting commissie voor de financiën, aan de orde. Daarna volgen de algemene
beschouwingen. De heer den Engelsen wil middels de politieverordening het drijven
van vee in de Gemeente tegen gaan. Hij wil ook het rijden van twee aaneengebonden
wagens tegen gaan, vooral in de kom der gemeente. Voorts wil hij de hondenbelasting
verdubbelen, ook andere dan luxe honden belasten en een hondenpenning invoeren.
Straten De heer den Engelsen wil tevens een post voor het in orde brengen van de
Heeswijkstraat in de begroting inbrengen. Aangezien de Heeswijkstraat nog niet is
overgedragen, zullen -zodra dit is geschiedgelden beschikbaar worden gesteld.
Politie Een uitbreiding van het korps met twee man is nodig, maar de geldmiddelen geven te
weinig ruimte dus wordt het maar één man. De nieuwe politieman zal 's nachts worden
ingezet! Bij de discussie wordt gesteld dat burgers ook als nachtwaker kunnen worden
aangetrokken, dat is goedkoper. Daarvoor voelt de burgemeester, als hoofd van de
politie echter niets en hij vreest dat daarmede de vroegere "klompenwacht" weer in ere
wordt hersteld. Uiteindelijk wordt gekozen voor uitbreiding met één agent, die de eerste
jaren uitsluitend in de nachtdienst wordt aangesteld.
As en vuilnis Bij deze post wordt aangedrongen op betere controle bij het schoonmaken van de
Herenstraat. De voorzitter stelt dat deze straat voldoende goed (één keer per dag)
wordt schoongehouden.
School Verlichting en verwarming van de schoollokalen: De heer de Haan vindt deze post zeer
hoog en dringt aan op bezuiniging.

Vervolg: 6 november 1909 blz.160-165
1407
Hoeckvliet De financiële commissie adviseert om nieuwe plannen te maken van mindere omvang
en geringere kosten om zo het bedrag dat vrij komt te besteden aan de verbetering van
de Heeswijkstraat. De heer Wijsman verdedigt de bezuinigingen, die ondermeer
verkregen worden uit mindere vaardiepte en het niet in dienst nemen van een vaste
beambte. Verschillende raadsleden dringen aan op het nu eindelijk eens uitvoeren van
plannen. De discussie wordt zeer breed. Bij uiteindelijke stemming wordt het voorstel
van de commissie van financiën, de post pro memorie op te nemen, met 5 tegen 4
stemmen verworpen. Een voorstel van de heer Muijs tot het maken van een inham van
slechts 3 meter wordt met algemene stemmen aangenomen.
Volks- De financiële commissie stelt de bouw van een barak voor om lijders aan
gezondheid besmettelijke ziekten in op te kunnen nemen.
(Zie ook notulen Raad 7 september 1909).
Belastingen Bij de post "hondenbelasting" pleit de heer den Engelsen ervoor luxe hondjes meer
belasting te laten betalen; vrijgestelde honden zijn waakhonden, maar ook vaak
"ontduikingshonden". De voorzitter is tegen een verhoging. De hond is een gezellig
huisdier en moet ook door minvermogenden gehouden kunnen worden!
Gemeente - De Gemeentebegroting wordt met algemene stemmen goedgekeurd op een
begroting bedrag van ƒ 63.521,67 5
.

10 maart 1910 bl.165-169
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1910 wordt door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
Gemeente- Kas en boeken van de gemeente-ontvanger zijn tweemaal 'opgenomen'.
ontvanger Hiervan is proces verbaal opgemaakt.
Steenkolen- Schrijven van heer Bleuland van Oordt tegen de oprichtingvan een
1408
gasfabriek Gemeentelijke Steenkolengasfabriek. Alle argumenten van de briefschrijver zijn reeds
meermalen besproken en dus wordt het adres voor kennisgeving aangenomen.
Schoolverzuim Ingekomen is een verslag van de Commissie tot wering van schoolverzuim.
Onderwijzeres Mej. Hogervorst dankt voor de verhoging van haar jaarwedde; ze is onderwijzeres in
de handwerken.
Raadscommissies In de commissie voor de financiën worden herkozen:
de heren Herckenrath, Wijsman en Bruijnings Ingenhoes.
Raadscommissies In de commissie voor fabricage worden herbenoemd:
de heren Dolman, den Engelsen en Muijs.
Raadscommissies De heren Bruining Ingenhoes en Wijsman worden herkozen in
de commissie voor de strafverordeningen.
Schoolverzuim In de commissie tot wering van schoolverzuim worden herbenoemd:
de heren: van Gaalen, Molt, van der Wart, Audieren van den Donk.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1909 wordt bijgesteld en zonderhioofdelijke
stemming goedgekeurd.
Gemeenteontvanger Op verzoek van Gedeputeerde Staten worden enige wijzigingen
in de instructie van de Gemeente-ontvanger aangebracht.

Vervolg: 10 maart 1910 bl.165-169
Woningbouw- Er is een verzoek van de Vereniging "Huiselijk Geluk" een bestuurslid aan
1409
vereniging te wijzen. Burgemeester en Wethouders stellen de heer Muys voor. Nu ontstaat er een
brede discussie over "Huiselijk Geluk". Men kent die vereniging niet. De voorzitter licht
toe: "Huiselijk Geluk" is een koninklijk goedgekeurde vereniging, die ten doel heeft
arbeiderswoningen te bouwen. Toch nog niet helemaal tevreden, wil men meer weten
van de politieke of religieuze achtergronden. De heer ten Hagen merkt nog op dat als
de vereniging 'protestantsch' is hij geen medewerking zal verlenen. De voorzitter deelt
mee dat onder meer dr. Blooker voorzitter is en dr. Postma, de secretaris en dat ook
de heer Savalle in het bestuur zitting heeft. Uiteindelijk wordt de heer Muys toch
benoemd en wel met 6 tegen 4 stemmen.
Hoeckvliet Het plan van weleer om een los en laadplaats te maken alleen voor ijlgoederen dient te
worden verlaten. Nu wil men dat er ook bouwmaterialen worden gelost. De Franse
Kerkstraat dient met nieuwe klinkers te worden bestraat. De oude keien uit de Franse
Kerkstraat kunnen worden gebruikt voor een aan te leggen weg en keerplaats bij de
losplaats op Hoeckvliet. Verder wil men een woning voor de beambte in de
tegenwoordige loods voor gemeentemateriaal maken. Kortom de voorzitter dringt aan
op actie. Er is al lang genoeg gewacht. Het plan wordt met algemene stemmen
aangenomen.

27 april 1910 blz.170-172
1410
Onteigening Gedeputeerde Staten schrijven, dat ze bij de onteigening van de Loolaan waarborgen
wil, dat de Gemeente het aanwezige hek zal opruimen en de maatschappij, die de lijn
's-Gravenhage -Voorburg exploiteert, in het ongestoord bezit van de rails zal laten. De
gemeente belooft dit.
Concessie Adres van IJsselstoomtram Maatschappij met het verzoek de remise en
IJsselstoomtram reparatiegebouwen te mogen vergroten. Aldus besloten.
Straten De overname van de Laan van Oostenburg, Franse Kerkstraat, Kerkhofstraat en een
gedeelte van de Achterweg. Deze overname is nodig om de wegen te kunnen
bestraten. De kadastrale omschrijving wordt vermeld. Met algemene stemmen
aangenomen
Straatnamen De bestaande namen Laan van Oostenburg en Laan van Heldenburg worden officiëel.
Oranjelust en Heldenburgerdwarsstraat worden als nieuwe straatnamen toegevoegd.
Subsidie Een subsidie voor de Nederlandse bond voor Lichamelijke opvoeding wordt geweigerd.
Riolering De riolering in het Oosteinde kan worden uitgevoerd. De sloot zal voor de helft aan de
gemeente in eigendom worden afgestaan en worden gedempt. De kosten worden
geraamd op ƒ 12.000,-. Het voorstel wordt aangenomen.

9 juni 1910 blz.172-179
1411
Tram Een verzoek om goedkeuring voor plannen van een wachtlokaal met bovenwoning aan
de Achterweg is voor pre-advies naar Burgemeester en Wethouders gezonden.
Woningbouw De Vereniging "Huiselijk Geluk" vraagt een voorschot van ƒ 21.400,--
vereniging voor het bouwen van 12 arbeiderswoningen. Een commissie bestaande uit de heren
Audier, den Engelsen en Meuwisse zullen advies uitbrengen.
Straten Gedeputeerde Staten hebben ingestemd met de overname van enige percelen sloot
langs de Voorweg, in het Oosteinde en de Weverslaan en tot overname van de Laan
van Oostenburg, de Kerkstraat, de Kerkhofstraat en een gedeelte van de Achterweg.
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben het kohier hondenbelasting 1910 goedgekeurd.
Begroting Gedeputeerde Staten hebben eveneens goedgekeurd de besluiten tot wijziging van de
begroting 1910 en het doen van afen overschrijvingen op de begroting 1909.
Gemeente- De vakvereniging "St.Joseph" bepleit dat bij de uitvoering
werken van werken voor de gemeente in de bestekken wordt opgenomen:
1) dat zoveel mogelijk werklieden moeten worden aangenomen die in Voorburg
wonen;
2) een bepaling van het minimum loon;
3) een bepaling van de maximum arbeidsduur op 10 uur per etmaal
Voor pre-advies naar Burgemeester en Wethouders gezonden.
Belastingen Het primitieve kohier van de Hoofdelijke Omslag 1910 wordt vastgesteld.
Steenkolen- De voorzitter geeft een overzicht over de voorgeschiedenis en memoreert
gasfabriek dat de Raad op 10 december 1908 een principe-besluit met 6 tegen 4 stemmen heeft
aangenomen. De Maatschappij tot Bouw en Expolitatie van Gemeentebedrijven te
Utrecht heeft een verzoek gedaan een fabriek te mogen ontwerpen en stichten en zou
tevens bereid zijn de fabriek aan de Gemeente te pachten. Uiteindelijk is op dit plan
niet ingegaan omdat dit ontwerp duurder zou zijn dan eigen exploitatie. Daarom stellen
Burgemeester en Wethouders voor een gasfabriek te stichten overeenkomstig het
ontwerp Adriaanse op het perceel Stompwijk en dit perceel aan te kopen voor ƒ 8.000,-
-. Er volgt nu een heftige discussie waarbij vooral de angst naar voren komt dat de
zaak niet haalbaar zal zijn, dat "oude rechten" funest kunnen worden, dat er al goed
gas is, dat "men" tegen is.

Vervolg: 9 juni 1910 blz.172-179
Steenkolen De voorzitter dreigt zelfs een spreker het woord te zullen ontnemen wegens
1412
gasfabriek verdachtmakingen. Dan weer worden vergelijkingen gemaakt met buurgemeenten en
wordt getwijfeld aan het ontwerp dat te eenvoudig zou zijn. Uiteindelijk wordt het
voorstel van Burgemeester en Wethouders met 8 tegen 3 stemmen aangenomen. De
grond kan worden aangekocht, een lening à ƒ 150.000,-- kan worden aangegaan met
de Maatschappij voor Gemeentecrediet.
Ook over de plaats waar de Steenkolengasfabriek moet worden gesticht is veel te
doen. Na een uitgebreide discussie wordt het voorstel om een gasfabriek te bouwen en
de locatie te Stompwijk met 8 tegen 3 stemmen aangenomen.

24 augustus 1910
1413
Verpleging De Vincentiusvereniging schrijft dat de jaarlijkse subsidie van ƒ 150,-- voor
verpleegkosten van de zes kinderen Hilgersom niet meer nodig is. Ze worden niet
meer verpleegd.
As en Vuilnis De heer A. den Hoed te Delft verzoekt de aannemerssom voor ophalen van as en
vuilnis te verhogen.
Patronaats- De Patronaatscommissie vraagt om verhoging van de subsidie voor de
commissie de vaktekenschool. Beide adressen worden aangehouden tot de behandeling van de
begroting.
Hoeckvliet Problemen over de diepte van de ingraving: 3 meter is niet diep genoeg; dat moet. 6
meter worden. Extra kosten: ƒ 750,-. Burgemeester en Wethouders adviseren plan dus
te wijzigen. Aldus geschiedt.
Tram Verzoek van de IJsselstoomtram betreffende vernieuwing van de rails op de
Achterweg en bouw van een wachtlokaal. Verzoeken worden ingewilligd met dien
verstande dat de plaats van het wachtlokaal nog nader bezien dient te worden.
Woningbouw- "Huiselijk Geluk" verzoekt om voorschot. De commissie -samengesteld in
vereniging de Raadsvergadering van 9 juni 1910 - is niet tot overeenstemming gekomen. De
meerderheid der commissie wil dat er eenvoudiger huizen gebouwd zullen worden.
Uiteindelijk zal men de vereniging meedelen niet ongenegen te zijn mee te werken mits
er huizen worden gebouwd met een huur van hoogstens ƒ 2,- per week
Commissie van Gedeputeerde Staten delen mee dat een commissie van toezicht op
toezicht op middelbaar onderwijs wenselijk is omdat er een ambachtstekenschool in
middelbaar onder- de gemeente is. Als leden worden aangewezen de heren A. v.d. Griendt,
wijs Dr. J.A.M. Beguin en G.J.P. Klumper.
Gemeente- De aanvraag van 9 juni 1910 wordt nu besproken.
werken Burgemeester en Wethouders stellen: de tewerkstelling van Voorburgse arbeiders
heeft alle aandacht. Aan minimum loonwensen en maximale arbeidsuren wil de raad
niets doen; dit om niet vooruit te lopen op wettelijke regelingen en omdat zonder twijfel
aannemingssommen daardoor bedenkelijk zouden worden verhoogd. Bij hoofdelijke
stemming verenigt de Raad zich hiermee.

21 september 1910 blz.183-184
Gas- en Een vergunning is binnengekomen van de Minister van Waterstaat tot het
1414
waterleiding leggen van gasbuizen in de grond van de Maatschappij tot Exploitatie van de
Spoorwegen. De voorwaarden die het ministerie stelt worden aangenomen.
Gemeente- Burgemeester en Wethouders hebben kas en boeken van de
ontvanger Gemeente-ontvanger in orde bevonden.
Commissie van De in de Raadsvergadering van 24 augustus 1910 aangewezen
toezicht op leden commissie toezicht middelbaar onderwijs worden benoemd
middelbaar
onderwijs
Gemeente- De commissie van financiën vraagt goedkeuring van de
rekening Gemeenterekening over 1909, welke voorlopig wordt vastgesteld met een batig saldo
van ƒ 11.978,65 5 .
Brandweer Voorstel van Burgemeester en Wethouders om het oude brandspuitenhuis aan de
Franse Kerkstraat opnieuw te verhuren. De verhuring zal in het openbaar geschieden.
Tram De IJsselstoomtram Maatschappij wil een wachtlokaal bouwen en de grond waarop
wordt gebouwd aan de gemeente verkopen. Er zijn echter wat problemen: de personen
voor de eerste klas wachtkamer zouden die der tweede klas moeten passeren en
omgekeerd! Na enige discussie wordt het plan uiteindelijk zonder hoofdelijke stemming
goedgekeurd.

14 oktober 1910 blz.185-189
1415
Hoeckvliet Gedeputeerde Staten hebben onder het stellen van voorwaarden de aanlegplaats op
Hoeckvliet goedgekeurd en eveneens onder voorwaarden vergunning gegeven tot
leggen van buizen voor steenkoolgas in wegen en onder de provinciale vaart.
Burgemeester en Wethouders worden gemachtigd te verklaren dat aan de gestelde
voorwaarden zal worden voldaan.
Brandweer Burgemeester en Wethouders stellen voor het brandspuithuis pas later te verhuren.
Het kan namelijk goed dienst doen voor opslag van materiaal bij de verbouw van de
gemeenteloods op Hoeckvliet. Na enige discussie wordt hiertoe besloten.
Gemeente- Er ontstaat een discussie over de prijs voor herstel van
begroting het dak van het Raadhuis. De betreffende post op de Gemeentebegroting 1911 wordt
echter onveranderd goedgekeurd.
Verlichting Er wordt gepleit voor meer geld voor de straatverlichting, maar de voorzitter stelt dat er
al meer voor is uitgetrokken dan vorig jaar. Goedgekeurd.
Straten Het middenpad op de Laan van Middenburg moet worden verbeterd. Ook wordt
aangedrongen op verbetering van de Achterweg.
Machinist De voorzitter wil het weekloon voor de hulpmachinist van ƒ 8,- op ƒ 9.- brengen. Aldus
wordt besloten.
As en vuilnis De aannemer wil verhoging van de aanneemsom voor de afvoer van as en vuilnis.
Burgemeester en Wethouders stellen voor het bedrag van ƒ 740,- op ƒ 900,- per jaar
te brengen onder de voorwaarde dat de Herenstraat gedurende de zes zomermaanden
in de voormiddag zal worden geveegd en niet in de namiddag. Er volgt een discussie.
Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt aangenomen met 8 tegen 2
stemmen.
Patronaats- Burgemeester en Wethouders willen de subsidie voor de
commissie tekenschool der Patronaatscommissie van ƒ 50,- op ƒ 150,- brengen. De heer
Herckenrath breekt in gloedvolle bewoordingen een lans voor méér subsidie. Hij wordt
gesteund door meerdere sprekers. Hij stelt een verhoging voor tot ƒ 200,-. Bij
stemming staken de stemmen. Het voorstel van Burgemeester en Wethouders zal
voorlopig in de begroting worden gehandhaafd. Er wordt op deze subsidie
teguggekomen.
Belastingen De Hondenbelasting zal niet worden verhoogd.

Vervolg van: 14 oktober 1910 blz.185-189
Gemeente- De Gemeentebegroting wordt in stemming gebracht en met algemene
begroting stemmen vastgesteld op ƒ 62.281,26 5
.
1416
Belastingen Voorstel wijzigen de Hoofdelijke Omslag van ƒ 12.000,= op ƒ 25.000,=. Voorstellen om
houders van motorrijwielen en motorrijtuigen te belasten, komen ter tafel. Beide
voorstellen worden met algemene stemmen aangenomen.

10 november 1910 blz.190-195
1417
Riolering De voorzitter deelt mee dat het rioleringswerk gegund is aan de heer W. van Splunder
te Ridderkerk voor ƒ 31.880,-. De eigenaars van voetpaden aan de Prinses
Marinannelaan tussen de Koninginnelaan en de Heeswijkstraat dragen de voetpaden
in eigendom over aan de Gemeente.
School Het voorstel van de heer Herckenrath om de subsidie voor de school van de
Patronaatscommissie te verhogen tot ƒ 200,- wordt aangenomen met 6 tegen 5
stemmen.
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben enige aanmerkingen tot wijziging der Hoofdelijke
Omslag. Met algemene stemming worden de aanmerkingen terecht bevonden.
Steenkolen- Burgemeester en Wethouders hebben een voorstel gedaan de
gasfabriek Gemeentebegroting 1910 met ƒ 8.500,- te verhogen in verband met een lening voor de
aankoop van een perceel grond te Stompwijk. De heer J. Bleuland van Oordt heeft bij
Gedeputeerde Staten een adres ingediend de Stichting van de gasfabriek niet goed te
keuren. Hij wordt hierin gesteund door een tegelijkertijd ingediend adres van de heer
C. v.d. Berg en drie raadsleden. Het adres ging gepaard met een lijst van
handtekeningen, die anderhalf jaar tevoren waren verzameld. Beide adressen zijn door
Gedeputeerde Staten voor advies aan Burgemeester en Wethouders doorgezonden.
Op het eerste adres hebben Burgemeester en Wethouders uitvoerig geantwoord,
waarna de beantwoording van het tweede adres overbodig leek. Gedeputeerde Staten
willen in deze kwestie niet als rechter optreden en stellen voor de beslissing of de
gemeente in rechte handelt over te laten aan scheidsmannen. De voorzitter geeft nu
een uitvoerig overzicht over het eventueel kunnen functioneren van deze
scheidsmannen.
Staatsspoor Het contract over het in bruikleen geven van grond bij de staatsspoor is enigszins
gewijzigd. De wijzigingen worden met algemene stemmen goedgekeurd.
Onderwijzers De heer D. Bakker is benoemd tot hoofd der school te Katwijk aan Zee. Voorgesteld
wordt hem eervol ontslag te verlenen.

17 december 1910 blz.195-199
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben de Gemeenterekening over 1909
rekening/ vastgesteld en de Gemeentebegroting over 1911 goedgekeurd.
begroting
1418
Onderwijzers De heer D. Bakker krijgt eervol ontslag. Als zijn opvolger bij het herhalings onderwijs
wordt de heer E. Molt benoemd.
Geldlening Met algemene stemmen wordt besloten bij de Maatschappij van Gemeentecrediet twee
geldleningen aan te gaan. Een lening van ƒ 2.000,- en een van ƒ 20.500,-. De rente is
4% en de aflossingstermijnen zijn respectievelijk 5 en 25 jaren.
Woningen De voorzitter doet mededeling van 5 adviezen van de gezondheids- commissie om 5
woningen onbewoonbaar te verklaren. Nadat raadslid L. Fransen de vergadering heeft
verlaten leest de voorzitter een rapport voor van de gemeenteopzichter die tot de
conclusie komt dat de woningen door het aanbrengen van verbeteringen wel
bewoonbaar kunnen worden verklaard. Burgemeester en Wethouders delen mee dat
zij na een persoonlijk bezoek geen gronden zien de woningen onbewoonbaar te
verklaren.
Er ontbrandt een heftige discussie, waarbij vooral het brandgevaar en het ontbreken
van vluchtmogelijkheden en onvoldoende toetreding van licht en lucht ter sprake
komen. Bovendien is er maar één privaat voor drie woningen.
Als de woningen getoetst zouden worden aan de bepalingen van de nieuwe
Bouwverordening zouden niet alleen deze arbeiderswoningen, maar zelfs de woningen
van de beter gesitueerden die toets niet overal kunnen doorstaan. Voorburg is nu
eenmaal een oud dorp! Men kan wel wat verbeteren en bovendien: waar moet men na
onbewoonbaar-verklaring met die 5 gezinnen heen? Volgens de voorzitter geven de
ramen voldoende licht, maar de bewoners nemen zelf veel licht weg door het onnodig
plaatsen van bloempotten. De heer Muys wil de voorstellen aanhouden - hij heeft nog
geen gelegenheid gehad zich persoonlijk van de situatie op de hoogte te stellen - maar
dit wordt verworpen. Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt gesplitst.
De woningen A 91/92 - A 93 en A 94/95 worden met 4 stemmen bewoonbaar
verklaard.
Voor de woningen A 113 en A 114 staken de stemmen.

6 februari 1911 blz.199-204
Raadslid De heer J.B.J. ten Hagen is uit de gemeente vertrokken en dus geen raadslid meer.
Gemeente- Burgemeester en Wethouders hebben de kas en de boeken van de gemeente-
ontvanger ontvanger gecontroleerd en in orde bevonden.
1419
Staatsspoor Het contract op het gebruik van de grond door de Staatsspoor is door Gedeputeerde
Staten goedgekeurd.
Geldlening Gedeputeerde Staten hebben hun goedkeuring gehecht aan de beide geldleningen,
zoals in voorgaande vergadering vastgesteld.
Onderwijzers De heer E. Molt heeft zijn benoeming tot hoofd van het herhalingsonderwijs
aangenomen.
Gaslevering Een adres is ingekomen met het verzoek de gastoevoer naar het Westeinde te willen
verbeteren. Wordt in handen van de gascommissie gesteld.
Verlichting Een ander adres behelst het verzoek de gasverlichting in het Westeinde te verbeteren.
Eveneens voor advies naar de gascommissie.
Woningen Het voorstel om de woningen A 113 en A 114 onbewoonbaar te verklaren wordt
opnieuw in stemming gebracht en verworpen met 5 tegen 3 stemmen waarmee gevolg
wordt gegeven aan het advies van de gezondheidscommissie.
Onderwijzers De voorzitter leest een verzoek van de heer Hooijer en mejuffrouw Van der Lee,
onderwijzer en onderwijzeres aan de openbare lagere school, voor om verhoging van
hun jaarwedden. Burgemeester en Wethouders stellen voor de Verordening, regelende
de jaarwedden van het onderwijzend personeel, aldus te wijzigen: het salaris van het
hoofd van de school na bepaald aantal dienstjaren te verhogen met ƒ 100,- en dat van
het onderwijzend personeel met 20 of meer dienstjaren met ƒ 125,-. Na een uitvoerige
discussie, onder meer over het niet opvullen van de vacature van de heer Bakker,
breekt de heer Ingenhoes een lans voor uitgebreider en vooral beter onderwijs. Ook
vindt hij het aantal leerlingen per klas te hoog. Hij wenst een betere regeling. Het
voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt aangenomen met algemene
stemmen.

Vervolg: 6 februari 1911 blz.199-204
Steenkolen- Burgemeester en Wethouders hebben een akte van compromis ten behoeve
1420
gasfabriek van de heer Bleuland van Oordt opgemaakt. Ze stellen de Raad voor deze akte vast te
stellen en Burgemeester en Wethouders machtiging te verlenen deze akte van
compromis aan hem toe te zenden. De heer Bleuland van Oordt zal dan binnen 14
dagen hebben te verklaren of hij de acte ongewijzigd en onvoorwaardelijk wil
aanvaarden. Op voorstel van de heer Meeuwisse leest de voorzitter de akte in extenso
voor. Na enige discussie wordt het voorstel van Burgemeester en Wethouders met
algemene stemmen aangenomen.
Raadscommissies Voor de commissie van financiën worden benoemd de heren: Herckenrath, Ingenhoes
en Wijsman.
Voor de commissie van fabricage: de heren Dolman, Muys en den Engelsen.
Voor de commissie van strafverordening: de heren Ingenhoes en Wijsman.

27 februari 1911 blz.204-212
1421
Onderwijzers Gedeputeerde Staten hebben het raadsbesluit over de onderwijzerssalarissen
goedgekeurd.
Woningen De gezondheidscommissie heeft Gedeputeerde Staten gevraagd tegen het
Raadsbesluit in te gaan en de woningen aan de Kerkstraat A 91 t/m 95 onbewoonbaar
te verklaren. Gedeputeerde Staten hebben besloten de onbewoonbaarheid uit te
spreken met last de woningen binnen 6 maanden te ontruimen.
Gasfabriek Het antwoord van de heer Bleuland van Oordt is niet aan Burgemeester en
Wethouders maar aan de Raad gezonden. Dit antwoord bevredigt Burgemeester en
Wethouders niet. Het college stelt nu voor de begroting zodanig te wijzigen dat de
fabriek gesticht kan worden. Er volgt een breedvoerige discussie waarin de heer
Bleuland van Oordt veel verwijten worden gemaakt. Het besluit tot wijziging der
begroting wordt met 7 tegen 1 stem aangenomen.
Liggeld Bij de behandeling van de verordening liggeld wordt besproken of er ook losgeld zou
kunnen worden geheven. Bij liggeld dient de schipper voor een week tegelijk te betalen
en bij losgeld dient de ontvanger van de geloste goederen te betalen. Een raadslid
vreest dat bij liggeld een schipper in principe een hele week zou kunnen blijven liggen.
De andere raadsleden zien de problemen niet al te zeer en besluiten derhalve het
losgeld te verwerpen en de verordening liggeld voor het aanleggen in openbare
wateren aan te nemen.
Verordening De verordening tot heffing van het recht voor het innemen van gemeentegrond en de
daarbij behorende verordening tot de invordering van deze gelden, worden zonder
discussie vastgesteld.
Hoeckvliet De heer den Engelsen heeft bezwaar dat de havenbeambte op Hoeckvliet geschorst of
ontslagen kan worden door Burgemeester en Wethouders. Hij wil deze bevoegdheid bij
de Raad houden. De voorzitter ligt toe dat het een gevestigde gewoonte is dat de
hogere ambtenaren worden benoemd en ontslagen door de raad en de lagere door het
college van Burgemeester en wethouders. Wegens het staken der stemmen voor het
voorstel den Engelsen wordt besloten dit punt tot de volgende vergadering aan te
houden.
Woningbouw- De vereniging " Huiselijk Geluk " vraagt een voorschot van hoogstens
vereniging ƒ 21.400,- voor de bouw van 12 volkswoningen. Na enige discussie goedgekeurd. Op
de vraag welk raadslid er in de plaats van de Savalle is benoemd in het bestuur van de
vereniging antwoordt de voorzitter dat die aanvulling nog niet heeft plaatsgehad.

13 april 1911 blz.212-216
Gemeente- Burgemeester en Wethouders hebben de kas en boeken van de Gemeente-
ontvanger ontvanger gecontroleerd en in orde bevonden
1422
Gasfabriek Gedeputeerde Staten hebben de heer Bleuland van Oordt laten weten dat ze accoord
zijn met de besluiten van de Raad, tenzij hij alsnog binnen acht dagen Burgemeester
en Wethouders bericht het compromis onvoorwaardelijk te aanvaarden. De heer
Bleuland van Oordt heeft bericht dat hij accoord is. Tot leden der commissie die in
geschillen uitspraak zullen worden benoemd: de Mrs. A.C. Visser van IJzendoorn, H.L.
Drucker en J.A. Loeff.
Woningbouw- Gedeputeerde Staten keuren het voorschot aan "Huiselijk Geluk " goed.
vereniging
Patronaats De tentoonstelling van de werkstukken van deschoolleerlingen zal gehouden
commissie worden op 1e en 2e Paasdag.
Belastingen De Hondenbelasting is vastgesteld op ƒ 591,-.
Ambtenaar Met 7 tegen 1 stem besluit de Raad dat de benoeming en het ontslag van de
havenbeambte op Hoeckvliet een aangelegenheid van de Raad zal zijn.
Liggeld Gedeputeerde Staten keuren de verordening liggeld op eenkleine wijziging na goed.
Straten Verzoekschrift van de heer J. Heck en anderen waarin gepleit wordt voor verbetering
van de Achterweg die momenteel in slechte staat verkeert. Burgemeester en
Wethouders stellen voor de weg in eigendom voorwaardelijk over te nemen. De Raad
machtigt Burgemeester en Wethouders de diverse eigenaren aan te schrijven.
Wegen en sloten De heer C. Oskam verklaart - na bespreking met Burgemeester en Wethouders -
afstand te willen doen van een gedeeelte weg en sloot, ten behoeve van de aanleg van
een weg met trottoir. Burgemeester en Wethouders stellen voor hen te machtigen deze
afstand te aanvaarden. Het voorstel wordt met algemene stemmen aangenomen.

4 mei 1911 blz.216-217
Gemeente- Wegens ziekte van de heer J.L.K. Pompe van Meerdervoort
secretaris en wordt de heer J.W. Menso als waarnemend secretaris-
-ontvanger ontvanger benoemd. Aldus bij acclamatie besloten.
Belastingen Het kohier Hondenbelasting 1911 wordt goedgekeurd
1423
Woningen De bovenwoningen aan de Herenstraat 115 en 115A worden onbewoonbaar verklaard.
Gemeente- Zonder hoofdelijke stemming wordt de Gemeentebegroting 1911
begroting goedgekeurd

13 juni 1911 Blz.218-219
Gemeente- De Gemeentebegroting 1911 is door Gedeputeerde Staten
begroting goedgekeurd
Grondaankoop De grondaankoop van C. Oskam is eveneens goedgekeurd
1424
Straatnamen De Groen van Prinstererstraat en de Prins Albertstraat zullen voortaan '-laan'
genoemd worden.
Belastingen De Hoofdelijke Omslag wordt vastgesteld op 1,6 % van het vermoedelijke inkomen.
BESLOTEN VERGADERING 13 JUNI 1911
Hoeckvliet Hierin komt de werkkring en de beloning van de havenbeambte naar voren, die zijn
werkzaamheden op de de laaden loswal op Hoeckvliet moet gaan verrichten. Twee
voorstellen worden gedaan, één van de heer den Engelsen en één van de heer
Herckenrath. Het verschil ligt voornamelijk in de beloning. Het voorstel den
Engelsen wordt afgewezen en dat van de heer Herckenrath met algemene stemmen
aangenomen.
Na heropening van de openbare vergadering wordt deze, aangezien niets meer
aan de orde is, weer gesloten.

3 augustus 1911 Blz.220-223
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben de vaststelling van de Hoofdelijke Omslag goedgekeurd
Burgemeester en Gedeputeerde Staten melden dat hun gebleken is dat de tractementen
Gemeente- van de Burgemeester en de Gemeente-ontvange verhoogd moeten
ontvanger worden om aan de norm te voldoen. De Raad gaat hiermede accoord.
1425
Woningen De heer Fransen verzoekt uitstel van de ontruiming van de onbewoonbaar verklaarde
woningen, omdat er geen vervangende woningen beschikbaar zijn. Het voorstel een
uitstel van 6 maanden te geven wordt met 5 tegen 2 stemmen aangenomen.
Wegen De heren D. Oosthoek, B.P. Roos en Berckenhauer willen afstand doen van grond en
sloot op voorwaarden dat de Gemeente de sloot dempt en een weg aanlegt. De Raad
besluit de percelen te aanvaarden.
Beambte los Tot beambte voor de losen laadplaats wordt P.L. Wezepoel
en laadplaats benoemd. De tarieven voor thuisbezorging en afhalen worden met algemene stemmen
goedgekeurd. Tevens worden de geldende tarieven vastgesteld en in extenso in de
notulen vermeld.
Raadsleden De geloofsbrieven van de heren A.J. Herckenrath L. Fransen, P. de Wit en Th. van
Veen worden in orde bevonden en goedgekeurd.

5 september 1911 Blz.223-226
1426
Raadsleden De heren A.J. Herckenrath, Th.C. van Veen, L. Fransen en P de Wit leggen de vereiste
eden af.
Dankbetuiging Voorzitter herdenkt de heer den Engelsen die niet herkozen werd en brengt hem dank.
Wethouders De heren Herckenrath en Dolman worden herkozen.
Raadscommissies Commissie van financiën: de heer Herckenrath
Commissie van fabricage: de heer de Haan
Burgerlijke Wegens ziekte van de heer Pompe van Meerdervoort wordt de
Stand waarnemer J.W. Menso benoemd tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand
Gemeente- De Gemeenterekening 1910 wordt met algemene stemming
rekening voorlopig vastgesteld. Het batig saldo is ƒ 270,09.
Straten De heer G.P.J. Klumper biedt overname aan van achterdwarsstraat op het bouwplan
Heldenburg en Oostenburg. De straat is niet gerioleerd en Burgemeester en
Wethouders stellen voor afwijzend te beschikken. Aldus geschiedt.
Motorrijtuigen/ De voorgestelde verordening motorrijtuigen en rijwielenwordt met
rijwielen algemene stemmen aangenomen. Tevens wordt een voorstel gedaan om de snelheid
in de kom der Gemeente te beperken. Aan Gedeputeerde Staten zal verzocht worden
de Achterweg weer open te stellen voor motorrijtuigen.

26 oktober 1911 Blz.226-227
1427
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben de supplementoire Kohieren van de Hoofde-lijke Omslag
en de Hondenbelasting goedgekeurd.
Motorrijtuigen/ Aan de verordening motorrijtuigen en rijwielen gaven Gedeputeerde Staten
rijwielen hun fiat.
Straten Bij het voorstel om de Heldenburgerstraat over te nemen stelt de heer Muijs dat de
straat niet goed afwatert. Dit dient eerst door de aannemer verbeterd te worden.
Overname wordt uitgesteld tot een onderzoek is gedaan

13 november 1911 Blz.227-232
1428
Huren De heer G. Timmermans loodgieter heeft verzocht een schuurtje te mogen huren in de
Gemeentebegroting 1912:
Vlietstraat voor ƒ 10,-- per jaar. Toegestaan, onder de voorwaarde dat hij voor eigen
rekening pannen legt op het dak
Veldwachter/ Veldwachter de heer Koornstra kan en mag geen politie-diensten meer
gemeentebode verrichten. Hij is nu werkzaam als bode. Er ontstaat enige discussie wat het
goedkoopste is: pensioneren plus toelage of gewoon een " bodeschap ". Omdat dit
laatste voordeliger is en Koornstra goed voldoet wordt de goedkeuring gegeven
Politie De heer Meeuwisse vindt zes agenten van politie te veel. Bovendien ziet hij
liever veldwachters dan agenten, omdat de provincie dan bijdraagt in het pensioen van
veldwachters. De voorzitter stelt dat agenten nodig zijn voor de nachtdienst, waarop de
heer Meeuwisse weer terug wil naar burgers voor de nachtdienst. De heer de Wit wil
ook zoiets, minder agenten, meer burgers inschakelen. De voorzitter stelt dat burgers
de politie niet kunnen vervangen. Met 7 tegen 3 stemmen blijven de zes agenten
gehandhaafd.
Brandweer Burgemeester en Wethouders willen de brandweer reorganiseren
Wegen en Aandacht wordt gevraagd voor verbetering van het voetpad
voetpaden tussen de Heeswijkstraat en Arentsburg, alsmede de Willemstraat. Zal worden
onderzocht.
Machinist Hulpmachinist de Rover verzoekt een loonsverhoging van ƒ 1,= per week.
Burgemeester en Wethouders willen dit verzoek belonen, maar dan ook voor machinist
Talitsch. Goed bevonden.
Harmoniekapel De heer Ingenhoes vestigt de aandacht op de haveloze toestand van de muziektent "
Forum Hadriani ". Stelt voor de subsidie met ƒ 50,= te verhogen op voorwaarde dat de
tent in goede staat wordt gebracht. Aangenomen met 9 tegen 1 stem.
Gemeente- Met algemene stemmen wordt de Gemeentebegroting goedgekeurd
begroting op ƒ 68.122,58 5 .

Vervolg van: 13 november 1911 Blz.227-232
Bouwplan Betreft kosteloze overname van Heldenburgstraat, Heldenburgerdwarsstraat,
1429
Oranjelust en een gedeelte van de Achterweg. Wethouder Herckenrath heeft een
onderzoek laten instellen naar de toestand van deze straten, dat viel nogal mee. De
heer Ingenhoes zou de straten dan pas willen overnemen als ze volgebouwd zijn, maar
dat stuit op moeilijkheden. Met algemene stemmen wordt besloten de straten over te
nemen.

14 december 1911 blz.232-237
1430
Harmoniekapel De Harmoniekapel Forum Hadriani kan de muziektent niet zo maar herstellen. Ze
komen ƒ 55,50 te kort. Na enige discussie wordt dit bedrag toegekend.
Bouwplan De heer P.C. Elsevier verzoekt een vergunning tot exploitatie als bouwterrein van de
buitenplaats Hofwijck. Burgemeester en Wethouders stellen dat ze dit voorstel in
behandeling hebben en op korte termijn een pre-advies zullen geven. Aldus besloten.
Waterleiding/ De Waterleiding-Maatschappij verzoekt wijziging van voorwaarden der
Codex Concessie "in verband met normwijziging inverband met de Codex
Alimentarius Alimentarius".*). Het verzoek gaat naar Burgemeester en Wethouders voor pre-advies.
Tram De IJsselstoomtram Maatschappij verzoekt een tweede spoorbaan aan te mogen
leggen op de Achterweg. Voor pre-advies naar Burgemeester en Wethouders
Steenkolen- Ter tafel komt een afdruk van het vonnis van de Commissie van Arbitrage
gasfabriek met beslissingen over geschilpunten, handelende onder andere over de gasleidingen
en -buizen in de grond. Voorts de concessie aan Jan Bleuland van Oordt die loopt tot 1
mei 1916. Belangrijk is de uitspraak dat de Gemeente het recht heeft een
steenkolengasfabriek in exploitatie te nemen. Het vonnis wordt voor kennisgeving
aangenomen. Tevens worden de kosten van de arbitragecommissie omslagen naar
rato van 2/3 voor rekening van Bleuland van Oordt en 1/3 voor de Gemeente.
Gemeente- De aanmerkingen van Gedeputeerde Staten handelen over de financiën voor
begroting het lager onderwijs, de verpleging van arme krankzinnigen, de ondersteuning van
doortrekkenden en voor het onderhoud van het postkantoor. Besloten wordt de
Gemeentebegroting 1912 overeenkomstig de gedane voorstellen aan te passen.
Verkeer Gedeputeerde Staten wensen enige wijzigingen aan te brengen in de verordening op
het rijden met motoren rijwielen. Het betreft vooral de plaatsing van verkeersborden.
Belastingen De heer W.J.M. de Jong heeft 'een reclame' ingediend tegen de aanslag
hondenbelasting voor zijn twee honden, die naar zijn mening 'waakhonden' zouden
zijn. Hierop wordt echter afwijzend beschikt.
* Voorschriften met betrekking tot de volksgezondheid, letterlijk voorschriften met betrekking tot het voedsel; van L.
aliméntum = voedsel

Vervolg van: 14 december 1911 blz.232-237
1431
Onteigening Er dient een bepaalde schadeloosstelling te worden uitgekeerd aan C. v.d. Dool en
aan de waterleidingsmaatschappij in verband met onteigening van percelen aan de
Loolaan. Aldus besloten.

21 december 1911 blz.241-245
1432
(blz. 241 in het notulenboek en genoteerd na de notulen van de vergadering van 10
januari 1912)
Belastingen De heer W.J.W. de Jong komt in geweer tegen de beschikking van de Raad op het
ingediende bezwaarschrift tegen de aanslag Hondenbelasting. Op voorstel van de
voorzitter voor pre-advies naar Burgemeester en Wethouders verwezen.
Ambtenaar Per 1 januari 1912 is de heer L.C. van Staveren tot ambtenaar ter secretarie benoemd
Bouwplan Het bouwplan Hofwijck is door Burgemeester en Wethouders gunstig ontvangen. Het
wordt door de Raad goedgekeurd echter met dien verstande dat " de ontworpen
fontein zal komen te vervallen, daar zulks te kostbaar in het gebruik wordt geacht "!
Gaslevering De heer J. Bleuland van Oordt heeft een brief aan de raad gericht met de mededeling
dat hij per 1 januari 1912 voornemens is de levering van gas vanuit zijn gasfabriek te
staken, mits aan één van een drietal voorwaarden wordt voldaan:
1. De gemeente neemt voor 1 juni 1912 zijn gasfabriek over voor een bedrag van ƒ
100.000,-.
2. De gemeente sticht geen nieuwe gasfabriek vóór 15 mei 1915.
3. De gemeente neemt zijn werklieden over en betaalt hem ƒ 60.000,- vóór 31
december 1912. Op voorstel van de Voorzitter wordt de brief van J. Bleuland van Oordt
echter voor kennisgeving aangenomen.
Geldlening Voorgesteld wordt een lening à ƒ 150.000,- aan te gaan. De bedreiging van de heer
Bleuland van Oordt de gasleverantie te staken is het sterkste argument spoedig tot
stichting van een eigen gasfabriek over te gaan. Er volgt een breedvoerige discussie
waarbij enige raadsleden weer meer onderzoek willen en zich afvragen of de gang van
zaken niet overijld is. Uiteindelijk wordt het voorstel aangenomen met negen tegen één
stem (die van de heer de Wit).

10 januari 1912 blz.238-240
1433
Nieuwjaarswensen De voorzitter brengt zijn nieuwjaarswensen over, die op hun beurt worden beantwoord
door de heer Bruinings Ingenhoes.
Geldlening Gedeputeerde Staten hebben de supplementoire begroting voor de kosten van een
gasfabriek goedgekeurd.
Onteigening Mr. H. de Ranitz deelt namens zijn cliënt C. v.d Dool mee geen genoegen te kunnen
nemen met de aangeboden schadeloosstelling voor de onteigening van een gedeelte
van de Loolaan.
Raadslid Wegens zijn hardhorigheid bedankt de heer D. Audier als raadslid.
Commissie van De aftredende leden: J. Dolman, J. Muys en M. de Ham worden
fabricage herbenoemd.
Commissie van De aftredende leden: B. Wijsman, A.J. Herckenrath en P.H.Bruijnings
strafverordening worden herbenoemd.
Commissie van De aftredende leden: B. Wijsman en Bruijnings Ingenhoes worden eveneens
financiën herbenoemd.
De raad gaat in comité verder

BESLOTEN RAADSVERGADERING 10 JANUARI 1912
1434
Gasfabriek Gesproken wordt over de problemen van de gasleverantie. Bleuland van Oordt dreigt
zijn fabriek per 1 maart aanstaande stop te zetten. Gezocht is naar een tijdelijke
gasleverancier. De concessiehouder van de gasfabriek in Rijswijk wil wel (Haags gas)
leveren, maar stelt tevens als voorwaarde dat hij ook de nieuwe fabriek kan bouwen.
's-Gravenhage wil ook wel en kan het zelfs goedkoper ! Met 's-Gravenhage zal
hierover in het geheim overleg zijn. Wel moeten er verbindingsleidingen worden
aangelegd. Ook hierover wordt onderhandeld. Uiteindelijk kan aan de ingezetenen gas
worden geleverd à 8 cent per m 3 , de Gemeente verdient dan 2 cent per m 3 . De heer
de Wit ligt (als gewoonlijk) dwars. Hij ziet niets in het plan. Er is nog wat discussie over
en weer. De voorzitter wil na heropening van de openbare vergadering de jaarwedde
van de te benoemen directeur der gasfabriek vaststellen op ƒ 1.500,= met genot van
vrije woning, vuur en licht. Men verzoekt een kandidaat met enige jaren ervaring. Te
laag zegt de een, te hoog meent de ander. Men wil snel een directeur. Burgemeester
en Wethouders weten er wel een die wil. Néén stelt een raadslid en wil vrije verkiezing.
De meerderheid steunt echter Burgemeester en Wethouders die de heer J. Adriaanse
willen benoemen, directeur van de gasfabriek te Harderwijk.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet
Gasbuizen Aan de heer G. Wilson te 's-Gravenhage wordt bij onderhandse aanbesteding
opgedragen het gasbuizennet te leggen. Met algemene stemmen goedgekeurd.
Directeur Met algemene stemmen wordt de jaarwedde van de directeur
gasfabriek van de gasfabriek bepaald op een bedrag van ƒ 1.500, per jaar met genot van vrije
woning, vuur en licht.
Directeur De heer J. Adriaanse directeur gasfabriek te Harderwijk gasfabriek wordt met 9 tegen 1
stem (blanco) benoemd tot directeur.

10 februari 1912 blz.246-249
Directeur Schrijven van de heer J. Adriaanse dat hij tot zijn
1435
gasfabriek leedwezen de benoeming als directeur van de gasfabriek niet kan aanvaarden dit in
verband met de gezondheidstoestand van zijn dochter.
Gasfabriek De heer Bleuland van Oordt deelt mee dat hij bereid is met de Raad te onderhandelen,
zulks naar aanleiding van het besluit van de Gemeente 's-Gravenhage d.d. 29 januari
1912.
Gasfabriek Adres mevrouw Savalle en anderen met verzoek om overeenkomst te sluiten met
huidige gasconcessionaris ten einde gevaar van een tijdelijk gasgebrek te ontgaan
De raad gaat in comité verder
BESLOTEN RAADSVERGADERING 10 FEBRUARI 1912
De voorzitter wil de adressen van de heer Bleuland van Oordt en mevrouw Savalle in
een besloten vergadering behandelen. De heer Bleuland van Oordt wil nu eindelijk
onderhandelen. Burgemeester en Wethouders willen op grondslag van het recht van
de heer Bleuland van Oordt om met gaslevering tot 1916 door te gaan onder zekere
voorwaarden een nader te bepalen bedrag als vergoeding geven. Een van de
voorwaarden zal zijn dat de heer Bleuland van Oordt gas zal blijven leveren tot de
gemeentelijke gasfabriek dit zal overnemen. Burgemeester en Wethouders stellen een
vergoeding voor van ƒ 25.000,--. en leest de voorwaarden voor. Er volgt een brede
discussie waarbij verschillende sprekers hun zienswijze uiteen zetten maar uiteindelijk
wordt zonder hoofdelijke stemming besloten het voorstel van Burgemeester en
Wethouders in de openbare vergadering in behandeling te nemen.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet
Gaslevering De voorzitter leest het ontwerp voor met vier artikelen waarin een overeenkomst met
de heer J. Bleuland van Oordt wordt voorgesteld. De heer Bleuland van Oordt dient
zich voor 18 februari 1912 schriftelijk bereid te verklaren en Gedeputeerde Staten
dienen de daartoe af te sluiten lening van ƒ 25.000,- goed te keuren. Met algemene
stemmen wordt dit besloten.
Geldlening Voorzitter doet mededeling van de voorwaarden van een geldlening met de
Maatschappij voor Gemeente Crediet te Amsterdam. Ook deze worden goedgekeurd.

24 februari 1912 blz.249-253-
Dankbetuiging De heer Th. Gorter deelt de Raad het overlijden mee van zijn vader
1436
J. Gorter, veldwachter in ruste en dankt voor het pensioen dat de veldwachter vanaf
zijn 70e jaar genoot.
Commissie van De Commissie van toezicht op het middelbaar onderwijs heeft
toezicht Middelbaar verslag uitgebracht.
Onderwijs
Bouw De heer W. Korevaar,te Alblasserdam laagste inschrijver voor de bouw der
Gasfabriek gasfabriek, maar aan wie het werk niet is gegund, vraagt ƒ 100,- vergoeding voor
gemaakte onkosten. Hem is al ƒ 25,= betaald. Het verzoek wordt doorverwezen naar
Burgemeester en Wethouders ter verdere afwikkeling.
Bouwverbod De heer Wurfbain verzoekt ontheffing van bouwverbod voor een villa aan Laan van
Nieuw Oosteinde, op een plek waar geen riool ligt. De vergunning wordt verleend.
Geldlening De geldlening voor het contract met de heer Bleuland van Oordt wordt door
Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
Bouwplan Het bouwplan Hofwijck moet enigszins gewijzigd worden in verband met het eigendom
van een sloot die niet aan de Gemeente maar aan de Staatsspoorweg-Maatschappij
behoort. De wijziging wordt goedgekeurd.
Straten De Koningin Wilhelminalaan tussen Herenstraat en Broeksloot wordt met bijbehorend
riool door de Gemeente overgenomen.
IJsselstoomtram De IJsselstoomtram vraagt vergunning tot verlenging van het dubbelspoor op de
Achterweg en het aanleggen van wissels. De vergunning wordt verleend, maar onder
de voorwaarde dat de werken vóór 1 juli 1912 worden uitgevoerd.
Directeur Er waren wel 80 sollicitanten ! De heer Adriaanse heeft erdrie geselecteerd.
gasfabriek 1) Joh.H. Schenke - onderdirecteur van de gasfabriek te Zeist
2) J. Luyt - opzichter van de gasfabriek te Dordrecht
3) G. Faber - directeur van de gasfabriek te Lemmer
Bij de discussie stelt de heer de Wit dat hij een medische keuring noodzakelijk vindt.
De Voorzitter stelt dat dit niet gebruikelijk is, maar stemt er mee in. Na stemming
wordt de heer Joh. H. Schenke met algemene stemmen benoemd. De heer Schenke
heeft zich tevens bereid verklaard de functie van boekhouder waar te willen nemen !

Vervolg van: 24 februari 1912 blz.249-253-
1437
Belastingen Burgemeester en Wethouders verwerpen de reclame van W.J.M.de Jong betreffende
de door hem te betalen Hondenbelasting.
Onteigening De heer C. v.d. Dool weigerde een bod van ƒ 684,-. Mr. de Ranitz, zijn advocaat, doet
daarvan mededeling. Voorgesteld wordt de Rechtbank de schadeloossteling in
verband met onteigening te doen vaststellen. Aldus besloten.

10 april 1912 blz.253-259-
Directeur De heer Schenke dankt voor zijn benoeming. Een doktersattest begeleidt dit
Gasfabriek schrijven.
1438
IJsselstoomtram De voorwaarde om het dubbelspoor op de Achterweg voor 1 juli 1912 gereed te
hebben kan niet worden gehaald. Een voorstel om dit nader vast te stellen op 1
oktober 1912 wordt zonder hoofdelijk stemming aangenomen.
Binnengekomen Een binnengekomen brief van C.v.d.Heijden wordt niet inbehandeling
post genomen omdat het niet op zegel is gesteld.
Bouwplan De heer H.G.C. Bolten verzoekt te mogen bouwen aan de Achterweg.
Achterweg Het verzoek wordt in handen van Burgemeester en Wethouders gesteld om pre-
advies.
Bouw- In artikel 6 van de bouwverordening wordt geëist dat achter ieder gebouw
verordening een open ruimte dient te zijn, gelijk aan 1 /3 van de oppervlakte van dit gebouw. De
raad besluit Burgemeester en Wethouders bevoegdheid te geven hiervan gedeeltelijk
ontheffing te verlenen.
Straat- De Electriciteits Maatschappij Voorburg - Rijswijk is bereid het contract
verlichting per maand te verlengen, mits de maatschappij eigenaar wordt van de 16 houten en 12
ijzeren palen, uitgezonderd de lantaarnpaal voor het gemeentehuis. Burgemeester en
Wethouders adviseren dit aan te nemen. De kosten aan de palen zijn dan voor
rekening der Maatschappij. Zonder hoofdelijke stemming besloten.
Gasbuizen Ten behoeve van een perceel grond in de gemeente Stompwijk, toebehorende aan de
gemeente en enige percelen in Voorburg, toebehorende aan de heer P.W. de Zwart sr.
wordt een erfdienstbaarheid gevestigd. In die grond dient de hoofdgasbuis te worden
gelegd. Hieraan worden enige voorwaarden verbonden, zoals het laten branden van
een gaslantaarn voor het huis bij sectie E 1976 en mits er voor de heer de Zwart geen
kosten aan zijn verbonden.
Erfdienst- Tevens wordt besloten een erfdienstbaarheid te vestigen op de Laan van
dienstbaarheid Nieuw Oosteinde ten behoeve van het aan de gemeente toebehorende stuk grond in
Stompwijk sectie G 424. De gemeente verbindt zich de Laan van Nieuw Oosteinde
naar welbevinden te verlichten.
Gaslevering Behandeld wordt de verordening van de levering van gas. Na enige discussie over
artikel 26 en 28 wordt de verordening met algemene stemmen goedgekeurd.

Vervolg van: 10 april 1912 blz.253-259-
1439
Geldlening Besloten wordt een lening à ƒ 4.000,- , rentende 4¼ % en af te lossen in 10 jaren, aan
te gaan voor de aanschaf van een nieuwe motorpomp voor de biologische reiniging.

23 mei 1912 blz.259-261
Bouw- Gedeputeerde Staten verzoeken de wijziging van de bouwverordening
1440
verordening zoals besloten in de raadsvergadering van 10-4-1912 slechts toe te passen in
bijzondere gevallen.
Gasleiding Mejuffrouw Kuijs verzoekt de gasleiding in de Laan van Nieuw Oosteinde door te
trekken tot haar woning. Voor pre-advies naar Burgemeester en Wethouders.
Wegen en De heren V.A.G. van den Bergh en C. van den Berg dienen,als
voetpaden woordvoerders van de Vereniging ter bevordering van de belangen der
gemeente Voorburg bij de Raad een petitie in. Het adres wordt in handen gesteld van
Burgemeester en Wethouders ter afdoening.
Waterleiding/ De voorwaarden voor de levering van drinkwater zouden volgens de
Codex Voorburgse Waterleiding Maatschappij conform de Codex Alimentarius
Alimentarius moeten zijn. (Cfr. de notulen van 14 december 1911). De Gezondheidscommissie in
Zoetermeer is het daar niet mee eens. Burgemeester en wethouders hebben zich
daarom gewend tot de Inspecteur van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid en
deze adviseert het verzoek wel in te willigen. De door de Voorburgsche Waterleiding
gehanteerde normen voldoen. De Raad besluit derhalve de normen goed te keuren.
Bouwplan Het verzoek de voortuinen in de Heldenburgerdwarsstraat op 3 meter te mogen maken
wordt goedgekeurd.
Stembureau Als leden van het stembureau voor de verkiezingen in 1912 worden benoemd de drie
jongste raadsleden: de heren van Veen, de Wit en Meeuwisse.
Belastingen De Hoofdelijke Omslag wordt vastgesteld op ƒ 16.696,14 5

18 juli 1912 blz.262-265
Raadslid De Voorzitter deelt mee dat er twee bezwaarschriften zijn ingekomen
1441
tegen de verkiezing van de heer C. v.d.Berg als raadslid en stelt voor Burgemeester en
Wethouders een pre-advies te laten uitbrengen. Aldus besloten.
Gasfabriek Gedeputeerde Staten maken enige bezwaren tegen de verordening op het beheer der
gasfabriek. Burgemeester en Wethouders stellen voor aan de wensen van
Gedeputeerde Staten te voldoen. Aldus besloten.
Tram Het Besluit van 29 april 1908 (rails op middenpad van Koningin Wilhelminalaan)
ingetrokken en vergunning verleend tot het berijden van de Koningin Wilhelminalaan
en de Achterweg.
Straat- De garantie voor de aanleg van geleidingen voor straat-verlichting wordt
verlichting afgekocht voor een bedrag van ƒ 600,- ineens.
Gasleiding Mejuffrouw E.C. Kuijs (Cfr. 23 mei 1912) vraagt nogmaals haar woning bij de opening
van de nieuwe gasfabriek van gas te willen voorzien. Het zou ƒ 500,- (ƒ 5000,- sic!)
kosten de gasleiding te verlengen. De oude gasleiding die er al ligt (van de heer
Bleuland van Oordt) voldoet misschien. De heer Bleulandt van Oordt is bereid de
leiding voor ƒ 100,- over te doen. Met algemene stemmen wordt besloten de leiding
over te nemen.
Directeur De directeur zou een winstaandeel moeten krijgen, zo stellen
gasfabriek Burgemeester en Wethouders. Wordt aangenomen met 7 tegen 3 stemmen.
Gastarieven De vaststelling der gasprijzen en de tarieven voor de gasmeters worden met algemene
stemmen aangenomen.
Burgemeester De burgemeester deelt mee dat hij, na 29 jaren het burgemeestersambt te hebben
bekleed, zijn ontslag heeft aangevraagd. Wethouder Herckenrath beantwoordt de
burgemeester in gloedvolle bewoordingen.

10 augustus 1912 blz.265-269-
Gemeente- De voorzitter - nog steeds burgemeester Mr. H.N.C. Baron van Tuyll
1442
secretaris van Serooskerken - wenst de gemeentesecretaris, de heer Pompe van Meerdervoort,
geluk met zijn herstel. Deze heeft na 14 maanden zijn functie weer op kunnen nemen.
De heer Menso heeft zijn werk als vervanger goed gedaan, waarvoor hem dank wordt
gebracht.
Huren De afdeling Voorburg-Leidschendam van de Sociaal Democratische Arbeiderspartij
verzoekt het oude gymnastieklokaal der openbare school te mogen huren. Voor pre-
advies naar Burgemeester en Wethouders.
Raadsleden In de bezwaarschriften wordt o.m. gesproken over onnauwkeurigheid bij het tellen der
stembiljetten, waarbij de heer C.v.d.Berg als raadslid zou zijn verkozen. De Voorzitter
stelt voor drie leden van de Raad aan te wijzen die de uitslag opnieuw kunnen
vaststellen. Na enige discussie worden drie leden aangewezen voor de hertelling.
Haven Besloten wordt de havenbeambte een weekloon te geven vanƒ 2.50. Tot op heden had
deze beambte geen salaris genoten, maar alleen bestel- en bergloon.
Afscheid Burgemeester van Tuyll van Serooskerken houdt een afscheidsrede, die
beantwoord wordt door de heer Bruynings Ingenhoes. Namens de Raad, de secretaris
en de wethouders biedt hij hierop de scheidende burgemeester een souvenir aan.

12 september 1912 blz.269-273
Voorzitter De Raad wordt voorgezeten door wethouder de heer A.J. Herckenrath.
1443
Ontslag De voorzitter leest een afschrift voor van het Koninklijk Besluit waarin aan
burgemeester mr. H.N.C. Baron van Tuyll van Serooskerken op diens verzoek eervol
ontslag wordt verleend met ingang van 12 augustus 1912.
Schoolartsen De Nederlandse Vereniging van Schoolartsen heeft een verzoek ingediend bij de
gemeente om in een verordening een bepaling op te nemen waarbij aan kinderen,die
lijden aan met name genoemde besmettelijke ziekten, verboden wordt de school te
bezoeken.
Station Gedeputeerde Staten melden dat de toegangsweg naar het station Voorburg-
Leidschendam in onderhoud aan de Gemeente is overgedragen
Schoolexamen Het raadslid de heer dr. E.H. Bruijnings Ingenhoes doet een voorstel om het onderwijs
op de Openbare Lagere School zo uit te breiden dat de leerlingen deel kunnen nemen
aan het toelatingsexamen voor de H.B.S. of het Gymnasium.
Voor pre-advies naar Burgemeester en Wethouders.
Raadslid De commissie ad hoc betreffende de stemming op 5 juni 1912 stelt dat er géén fouten
bij de telling zijn gemaakt. De heer C. v.d. Berg kan als raadslid toetreden. Aldus
besloten.
Gemeente- De voorlopige Gemeenterekening 1911 wordt vastgesteld op een batig rekeningsaldo
van ƒ 12.971,62.
IJsselstoomtram De datum waarop de uitbreiding van de sporen op de Achterweg klaar moet zijn wordt
verschoven van 1 oktober 1912 naar 1 december 1912. (Cfr. notulen 10 april 1912)
Straten Er is overlast van rioolvocht in de Willemstraat. De weg verkeert in slechte toestand.
De weg wordt kosteloos aan de Gemeente overgedragen. Na enige discussie gaat de
Raad accoord.

Vervolg: 12 september 1912 blz.269-273
1444
Gasfabriek In 1909 zijn er onderhandelingen geweest tussen Burgemeester en Wethouders en de
Maatschappij tot Bouw en Exploitatie van Gemeentebedrijven te Utrecht over een te
stichten gasfabriek. De maatschappij heeft toen een kostenbegroting gemaakt en
daarbij bedongen dat, mocht de aanbesteding aan een ander dan aan haar worden
gegund, zij 1 % van de bouwkosten als vergoeding voor verrichte diensten zou
ontvangen. Burgemeester en Wethouders stellen nu voor aan de Maatschappij
ƒ 1.210,- uit te keren. Een aantal raadsleden, de heer Bruijnings Ingenhoes voorop,
vindt dit een veel te hoog bedrag. De Maatschappij zou er weinig arbeid voor hebben
verricht en derhalve weinig kosten hebben gemaakt. Bovendien is de aanbesteding
niet ondershands geschied maar in het openbaar en heeft de maker van het ontwerp,
de heer Adriaanse slechts ƒ 500,- ontvangen. Als bedragen voor een vergoeding
worden genoemd ƒ 600,- (de heer Bruijnings Ingenhoes), ƒ 300,- (de heer Muijs) en
ƒ 400,- (de heer Fransen). Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt
verworpen met 6 tegen en 1 stem en dat van het raadslid Bruijnings Ingenhoes
aangenomen met 5 tegen 2 stemmen.

30 september 1912 blz.273-277
Gemeente- De Gemeentesecretaris, de heer jhr. J.L.K. Pompe van Meerdervoort,
1445
secretaris heeft om gezondheidsredenen eervol ontslag gevraagd. Burgemeester en Wethouders
stellen voor de heer J.W. Menso op te dragen deze vergadering te notuleren.
Raadslid Tot raadslid wordt C. v.d. Berg beëdigd.
Straten Gedeputeerde Staten keuren de kosteloze aanvaarding van de percelen aan de
Willemstraat goed.
Gasfabriek De Maatschappij tot Bouw en Exploitatie van Gemeentebedrijven te Utrecht accepteert
de aangeboden vergoeding van ƒ 600,- en ziet af van elke andere vordering.
Gemeente-ontvanger De boeken van de Gemeente-ontvanger zijn in orde bevonden.
Schoollokalen De afdeling Rijswijk-Voorburg van de Hollandse Maatschappij van
Landbouw wil een cursus paardenkennis laten geven. Zij vraagt kosteloos een
schoollokaal af te staan en ƒ 25,- subsidie voor de kosten van leraar en leermiddelen.
Het verzoek wordt zonder hoofdelijke stemming ingewilligd.
Gemeente-secretaris Het verzoek om eervol ontslag van de heer Pompe van Meerdervoort komt
nu ter tafel. De voorzitter prijst het werk der scheidende Gemeentesecretaris, tevens
Gemeente-ontvanger en Ambtenaar van de Burgerlijke Stand, uitbundig. Tevens
spreekt hij de hoop uit, omdat de reden van het ontslag de gezondheidstoestand van
de heer Jhr. J.L.K. Pompe van Meerdervoort is, dat hem het verblijf in Zuid-Afrika goed
zal doen. Het ontslag gaat in per 1 oktober 1912.
Ambtenaar De heer Audier wordt op verzoek eervol ontslag verleend als ambtenaar van
Burgerlijke Stand/ de Burgerlijke Stand. Burgemeester en Wethouders achten het wenselijk de
Gemeente secretaris thans nog gecombineerde betrekking Gemeenstesecretaris en Gemeente-
-ontvanger ontvanger te scheiden. Ze stellen voor sollicitanten op te roepen voor het
secretarisambt, maar pas als er een burgemeester is benoemd. De burgemeester en
secretaris moeten elkaar immers liggen. Als waarnemer stellen ze voor de heer J.W.
Menso te benoemen. Aldus besloten. Wat betreft de ontvanger stellen ze voor
onmiddelijk in de vacature te voorzien. Om aan de gemeentewet te voldoen stellen ze
een tweetal voor: J.W. Menso en Jhr. F.G.A. Gevaerts van Simonshaven. De heer de
Wit maakt bezwaar omdat dit punt niet op de agenda voorkomt. Na stemming wordt de
zaak met 7 tegen 3 stemmen uitgesteld.

18 oktober 1912 blz.278-281
1446
Bouwplan Een adres van G.J.P. Klumper betreffende bouwen op voormalige buitenplaats Rusthof
wordt naar Burgemeester en Wethouders doorverwezen.
Tarieven Een adres van diverse ingezetenen over de tarieven van de
waterleiding gaat eveneens om pre-advies naar Burgemeester en Wethouders.
Huren Het verzoek van de Sociaal Democratisch Arbeiderspartij Voorburg-Leidschendam om
een zaaltje achter het Raadhuis voor vergaderingen te mogen gebruiken wordt
afgewezen. Het zaaltje zal voor geen enkele politieke partij ter beschikking worden
gesteld.
Gemeente- De zekerheid die de Gemeente-ontvanger dient te stellen wordt bepaald op
ontvanger ƒ 8.000,--. Voor de functie van Gemeente-ontvanger bevelen Burgemeester en
Wethouders aan: de heer J.W. Menso en jhr. F.G.A. Gevaerts van Simonshaven. Na
stemming blijkt de heer Doorn uit Delft te zijn gekozen! De voorzitter deelt mee dat de
waarnemer van deze functie J.W. Menso zich vanaf de 19 oktober niet meer ter
beschikking stelt. Hij vraagt de Raad een persoon als vervanger aan te wijzen. Op
voorstel van raadslid de Wit wordt dit echter verschoven naar het eind van de
vergadering.
Commissie Tot leden van de commissie voor de gasfabriek worden benoemd de heren
gasfabriek Muys en Meeuwisse.
Gemeente- De Gemeentebegroting over 1913 wordt doorgenomen. Er zijn weinig
begroting bezwaren, de begroting wordt dan met algemene stemmen aangenomen.
Gemeente- De heer Menso verklaart de boeken aan Burgemeester en Wethouders
ontvanger/ over te dragen en het secretariaat neer te leggen. Het pas benoemde
secretaris raadslid v.d. Berg protesteert dat de heer Menso het woord voert!

23 oktober 1912 blz.281
Gemeente-secretaris De heer A. Korver wordt tot waarnemend Gemeentesecretaris benoemd
1447
Raadslid De heer Wijsman bedankt als raadslid naar aanleiding van de in de vorige vergadering
plaats gehad hebbende benoeming en vertrekt.
Gemeente- Schrijven van de heer L.J. Doorn te Delft: hij neemt de benoeming als
ontvanger gemeente-ontvanger graag aan. Een verzoek van de heer Menso om ontheven te
worden als waarnemend secretaris en ontslag als ambtenaar van de Burgerlijke Stand
wordt hem eervol verleend. De heer A.Korver wordt tevens benoemd tot waarnemend
gemeente-ontvanger en bezoldigd ambtenaar van de Burgerlijke Stand. Aan
Gedeputeerde Staten zal worden verzocht de wedde van de ontvanger op ƒ 800,- 's
jaars te brengen.

2 november 1912 blz.282--
Gemeente-rekening Gedeputeerde Staten hebben de Gemeenterekening 1911 goedgekeurd.
1448
Ambtenaar De heer Meeuwisse maakt bezwaar tegen de benoeming van de heer A. Burgerlijke
Korver tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand in de raadsvergadering van
Stand 23 oktober 1912. De procedure was onjuist! Na enige discussie wordt de benoeming
echter alsnog goedgekeurd!
Gemeente-ontvanger De Gemeente-ontvanger wordt beëdigd.

6 november 1912 blz.282-283
1449
Burgemeester Op verzoek van de voorzitter leest de waarnemend secretaris een Koninklijk Besluit
van 26 oktober 1912 voor, waaruit blijkt dat tot burgemeester van Voorburg is
benoemd de heer D. Baron Mackay. Tevens wordt voorlezing gedaan van de 'missive'
van de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, waaruit blijkt dat Baron Mackay
de vereiste eed heeft afgelegd. Hierna wordt de nieuwe burgemeester door de heer
Herckenrath, loco-burgemeester, met een toepasselijk woord geïnstalleerd.

7 december 1912 blz.283-287
1450
Raadsleden Gedeputeerde Staten delen mee dat de presentiegelden van de raadsleden op ƒ 200,-
zijn vastgesteld.
Onteigening De Arrondissementsrechtbank heeft beslist dat de schadeloosstelling voor de
onteigening van de Loolaan is bepaald op ƒ 1.030,15.
Raadslid Het raadslid Wijsman, die op 23 oktober 1912 staande de vergadering ontslag nam,
wenst nadrukkelijk aangetekend te zien dat zijn ontslagname niet het gevolg was van
de plaats gehad hebbende benoeming, maar van de wijze van stemming van een der
leden. De notulen zullen gewijzigd worden en de stembriefjes vernietigd.
Bouwverordening Het Rooms Katholieke Steenen Grondbewerkers Gilde H. Martinus verzoekt aan de
bouwvoorschriften toe te voegen dat bij elk nieuwbouw-project een privaat voor de
werklieden aanwezig zal zijn. Aldus besloten.
Onderwijs Het voorstel van de heer Bruijnings Ingenhoes tot uitbreiding van het openbaar lager
onderwijs met een cursus in de Franse taal is door Burgemeester en Wethouders
besproken. De heer Ingenhoes wil 8 uur Franse taal per week tegen ƒ 1,-- per maand
per kind. De heer v.d. Berg wil bovendien een 7e leerjaar. Besloten wordt de zaak
terug te verwijzen naar Burgemeester en Wethouders voor pre-advies.
Noordervliet De heer G.J.P. Klumper verzoekt bouwactiviteiten voor Noordervliet.
Hij biedt de Gemeente gratis grond aan mits de Gemeente kosten van demping en
bestrating wil betalen. Burgemeester en Wethouders adviseren afwijzend te
beschikken. Er volgt een discussie met voorstellen die verworpen worden. Uiteindelijk
wordt het advies van Burgemeester en Wethouders met algemene stemmen
aangenomen.
Gemeente- De instructie van de Gemeente-opzichter wordt wat gewijzigd. Er ontstaat
opzichter een discussie over een salarisverhoging. Dezewordt, hoewel niet op de agenda
vermeldt, wel behandeld. Het salaris wordt na stemming met ƒ 200,- per jaar verhoogd.
Ambtenaar D. Baron Mackay wordt tot onbezoldigd ambtenaar van de Burgerlijke
Burgerlijke Stand Stand benoemd
Waterleiding- Burgemeester en Wethouders worden gemachtigd in overleg te treden met
maatschappij de Waterleidingsmaatschappij om te trachten een lager tarief te verkrijgen.
Rondvraag De heer v.d. Berg verzoekt de voorzitter de rondvraag weer in te voeren.

18 januari 1913 blz.287-292
Arbeids- De grondwerkers- en opperliedenvereniging "Door Eendracht Sterk" en de
1451
voorwaarden R.K. Kalk- en Steenbewerkersbond " St. Jan" verzoekt om in gemeentebestekkken
bepalingen op te nemen over minimumloon en maximale arbeidstijd. Burgemeester en
Wethouders adviseren afwijzend te beschikken, zoals op 24 augustus 1910. (Willen
geen gemeentelijke regelingen maken zolang het rijk deze nog in voorbereiding heeft).
Er volgt een discussie waarbij voorgestelde wijzigingen worden weggestemd en het
advies van Burgemeester en Wethouders uiteindelijk wordt aangenomen.
Raadslid De geloofsbrieven van heer A. Hanegraaff zijn door Burgemeester en
Wethouders onderzocht en in orde bevonden. Hij wordt als raadslid toegelaten.
Raads- In de Commissie van fabricage worden benoemd: de heren Muysen De
commissies Haan; in de Commissie van financiën: de heren Bruijnings Ingenhoes en Meeuwisse;
in de Commissie van strafverordeningen: de heren Bruijnings Ingenhoes en v.d. Berg;
in de Commissie van de gasfabriek: de heren Muys en Meewisse; in de Commissie tot
wering van schoolverzuim: de heren E. Molt, F.A. v.d. Wart, J. v.d. Donk, P. v. Galen
en J.W. Voorthuizen.
Gemeente-ontvanger De heer v.d. Berg vraagt of de Gemeente-ontvanger is gehoord. De voorzitter
antwoordt hierop ontkennend. De heer de Wit stelt hierop voor het punt van de agenda
af te voeren. Het voorstel van de heer de Wit wordt aangenomen.
Geldlening Burgemeester en Wethouders stellen voor de Maatschappij van Gemeentecrediet te
verzoeken een geldlening voor de te bouwen gasfabriek te verstrekken van ƒ 60.000,--
Na enige discussie aangenomen zonder hoofdelijke stemming.
Onderwijs Naar aanleiding van de in de vorige vergadering voorgestelde uitbreiding van het
onderwijs op de openbare lagere school met een cursus Frans, alsmede een 7e
leerjaar, hebben Burgemeester en Wethouders hun (hernieuwd) pre-advies
uitgebracht.Ze stellen nu voor: proefneming met een cursus Franse taal van 8 uur per
week en daarvoor tijdelijk mejuffrouw M.E. v.d. Lee te benoemen tegen een
vergoeding van ƒ 250,-- per jaar. Er volgt een brede discussie vooral over een
wenselijkheid van een 7e leerjaar. Er zijn een aaantal voorstellen, waarvan uiteindelijk
het voorstel van de heer Muys de eindstreep haalt, te weten: per 1 april 1914 of eerder
een 7e leerjaar, mits er 20 kinderen aan dit leerjaar zullen deelnemen tegen een
schoolgeld van ƒ 25,-- per jaar.

Vervolg van: 18 januari 1913 blz.287-292
1452
Rondvraag Bij de rondvraag komen de volgende punten aan de orde: - het snoeien van dood
hout in bomen;-meer straatverlichting aan de Laan van Nieuw Oosteinde;
-controle op hooibroei door de brandmeester;
-riolering en bestrating Willemstraat;
- snelle benoeming secretaris.

17 februari 1913 blz.292-296-
Raadslid Het raadslid de heer A. Hanegraaff wordt beëdigd.
Geldlening De geldlening voor de gasfabriek wordt door Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
1453
Onderwijs Een 40-tal ouders zijn bereid een schoolgeld van ƒ 25,-- te voldoen voor het 7e
leerjaar. Burgemeester en Wethouders zullen spoed betrachten, zodat de nieuwe
regeling per 1 september 1913 in kan gaan.
Bouwplan Verzoek van de heer W.A. Schroot een villa te mogen bouwen aan de Laan
van Nieuw Oosteinde, sectie E 2047. Volgens pre-advies Burgemeester en
Wethouders besloten, mits van de vergunning binnen het jaar gebruik wordt gemaakt.
Rooilijn Een voorstel van Burgemeester en Wethouders betreffende de rooilijn op de
Achterweg, sectie E 627 wordt na een uitvoerig bebat verworpen. Een voorstel van de
heer Muijs om per 1 april 1914 met het zevende leerjaar te beginnen, mits er op 1
januari 1914 minstens 20 betalende leerlingen zijn, wordt aangenomen.
Gemeente- Er is met de Gemeente-ontvanger gesproken. De voorgestelde wijzigingen
ontvanger worden zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd. Dit houdt onder meer in dat de
ontvanger datgene wat hij meer in kas heeft dan ƒ 1.000,- moet overstorten.
Rekening courant Burgemeester en Wethouders vragen machtiging om overgestorte gelden te beleggen
bij een bank, te weten: Heldring en Pierson te 's-Gravenhage.
De heer Muijs stelt voor deze kwestie voor te leggen aan de Commissie voor de
financiën. Dit wordt met algemene stemmen aangenomen.
Gemeente-begroting Gemeentebegroting 1912 is goedgekeurd
De raad gaat in comité generaal (sic) verder.
Hiervan worden echter geen afzonderlijke notulen bijgehouden)
Na heropening blijken te zijn voorgedragen:
A.P.H. Buysing Damsté, secretaris-ontvanger van Dodewaard en L.A. Korver
waarnemend secretaris te Voorburg.
De heer A.P.H. Buysing Damsté verkrijgt 5 stemmen en P.J.M. Kemper uit Lobith 6.
Daarmee is laatstgenoemde, alhoewel niet voorkomend op de voordracht, benoemd.

14 april 1913 blz.296-308-
1454
Gasfabriek De heer J. Dolman heeft ontslag genomen als voorzitter van de gascommissie. De
Burgemeester volgt hem op. Boeken en kas van de directeur der gasfabriek zijn
gecontroleerd en in orde bevonden.
Gemeente-secretaris De heer P.J.M. Kemper te Lobith deelt mee zijn benoeming te aanvaarden.
Raadslid De heer J. Dolman schrijft ontslag te nemen als raadslid om de navolgende redenen:
de onverantwoordelijke benoeming van de Gemeente-ontvanger; de vreemde
verkiezing van een secretaris en de onheuse behandeling door de leden van de
gascommissie.
Klachten De Vereniging tot bevordering van de belangen der gemeente Voorburg brengt een
aantal klachten onder de aandacht, te weten: vervuiling van sloten; het ontbreken van
urinoirs; de stofplaag en de onvoldoende straatverlichting. Burgemeester en
Wethouders nemen hiervan kennis.
Kappen van bomen De heer Dierkens verzoekt vier bomen te mogen kappen aan de Prins Albertlaan.
Hierover ontstaat een heftige discussie, maar uiteindelijk mag er gekapt worden.
Subsidie Feestvereniging "De Burcht" vraagt een subsidie van ƒ 400,-- voor de kosten van de
herdenking van Nederlands Onafhankelijkheid (1813-1913). Het voorstel van
Burgemeester en Wethouders is positief om de gevraagde subsidie te verlenen. Na
een discussie wordt echter een voorstel van de heer de Wit aangenomen, waarbij een
minimumsubsidie van ƒ 400,- en een maximum van ƒ 800,- wordt voorgestaan onder
voorwaarde dat het college van Burgemeester en Wethouders achteraf inzage krijgt in
de boeken.
Rekening- Over het voorstel van 10 februari 1913 om een rekening-courant te openen
courant bij Heldring en Pierson te 's-Gravenhage heeft de commissie voor de financiën
gerapporteerd. Na enige discussie wordt het voorstel van Burgemeester en
Wethouders zonder hoofdelijke stemming aanvaard.
Postkantoor Op voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt besloten het Posten
Telegraafkantoor te verhuren voor ƒ 1.500,-- per jaar.
Gasfabriek Een voorstel van Burgemeester en Wethouders om degenen die op 1 oktober 1912
reeds waren aangesloten op de petroleum-gasfabriek vrij te stellen van
aansluitingskosten op de nieuwe gasfabriek, wordt goedgekeurd.

Vervolg van: 14 april 1913 blz.296-308
1455
Geldlening Burgemeester en Wethouders doen een voorstel voor het sluiten van een geldlening
van ƒ 27.500,-. Dit bedrag is nodig voor diverse aankopen voor de start van de fabriek.
Na enige discussie accoord.
Onderwijs Burgemeester en Wethouders delen mee dat het plan om een cursus Franse
taal in het lager onderwijs te integreren op ernstige bezwaren stuit vanwege de hoge
kosten en in verband met het bepaalde in artikel 16 van de Lager Onderwijswet. Er
zouden voor een bedrag van ƒ 3.268,35 twee leerkrachten moeten worden
aangetrokken voor slechts 30 leerlingen.
De heer v.d. Berg bestrijdt de mening van Burgemeester en Wethouders heftig. Hij eist
uitvoering van het Raadsbesluit van 18 januari 1913 en dat niet alleen voor de toe te
voegen Franse cursus, maar ook voor uitbreiding met een 7e leerjaar. De voorzitter
verdedigd het voorstel van Burgemeester en Wethouders. Op advies van de heer
Muys wordt dit punt nu van de agenda afgevoerd en verdaagd naar een volgende
vergadering.
Straatnamen Drie straten aan de Koningin Wilhelminalaan krijgen de namen: van Tuyllstraat, van
Meerdervoortstraat en van Alphenstraat.
Gemeente- De Gemeentesecretaris legt de gewenste eden af. Daarnawordt hij door de
secretaris Burgemeester toegesproken, waarbij deze nog eens memoreert dat de naam van de
thans door de raad benoemde secretaris niet op de voordracht van het college van
Burgemeester en Wethouders stond vermeld. Tevens is het de burgemeester nog
steeds niet duidelijk waarom de heer Kemper zoveel voortreffelijker zou zijn dan de
door het college voorgedragen personen. Voorts uit de Burgemeester enige twijfel over
de uitlating van de nieuwe secretaris, dat hij van plan is het algemeen belang te dienen
en niet een persoonlijk of speciaal belang "althans in den eersten tijd" (sic). De
burgemeester wijst de heer Kemper er ten slotte nog eens zonder omwegen op, dat hij
thans verantwoordelijk is voor een sfeer van harmonie en samenwerking op de
secretarie, waarvan hij thans het hoofd is en spreekt de hoop uit dat hij later niet op
deze woorden terug zal hoeven te komen om hem ten volle de verantwoordelijkheid te
laten gevoelen.
Kortom: de Burgemeester geeft blijk niet erg gelukkig te zijn met deze benoeming en
uit in bedekte bewoordingen zijn twijfels over het goed functioneren van de nieuwe
secretaris.
De heer Kemper dankt uiteindelijk de Burgemeester voor zijn woorden, maar niet nadat
hij nog eens uitdrukkelijk heeft verklaard dat hij van plan is te allen tijde het Voorburgs
belang te dienen, zonder aanzien des persoons en zonder onderscheid van zaken.

Vervolg van: 14 april 1913 blz.296-308-
1456
Gymnastiek De heer Hanegraaff pleit voor verbetering van het gymnastiekonderwijs. Burgemeester
en Wethouders overwegen reeds een voorstel terzake.
Collecte Tevens vraagt de heer Hanegraaff waarom de vergunning voor het houden van een
collecte voor de uitgesloten sigarenmakers is geweigerd. Burgemeester en
Wethouders willen in dit conflict geen partij kiezen.
Raadslid De voorzitter brengt dank aan het werk van het afgetreden raadslid J. Dolman.
Gemeente-secretaris De voorzitter dankt de waarnemend secretaris A. Korver en zegt zijn steun
toe bij sollicitatie naar elders.

7 juni 1913 blz.309-329--
Gemeente- Bij het lezen van de notulen merkt de heer Muys dat bij de rede van de
Secretaris Burgemeester naar aanleiding de installatie van de secretaris de
zinsnede is weggelaten:"En hiermee geef ik U gelegenheid deze zaal te verlaten."
Op deze aanmerking wordt echter niet gereageerd.
Postkantoor De Gedeputeerde Staten keuren het besluit tot verhuur van het postkantoor goed.
Belastingen De Gedeputeerde Staten gaan accoord met het kohier van de Honden-
belasting.
Gemeente- De Gedeputeerde Staten keuren de wijziging van de begrotingen over
begroting 1912 en 1913 goed.
Waterleiding- Bij Burgemeester en Wethouders is een schrijven ingekomen van de
maatschappij Waterleidingmaatschappij, waaruit blijkt dat de tarieven enigszins zijn gewijzigd.
Hierna gaat de Raad in comité verder
BESLOTEN RAADSVERGADERING 7 JUNI 1913
Waterleiding- De schenking van de Voorburgse Waterleiding Maatschappij wordt
1457
maatschappij besproken. De schenking bestaat uit de
van gemeentewege onteigende percelen aan de Loolaan. Men vraagt zich af of het
wijs is de schenking te aanvaarden, sterker nog men ziet eigenlijk geen schenking.
Uiteindelijk wordt besloten de schenking te aanvaarden maar er mogen voor de
gemeente geen verplichtingen ontstaan.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Waterleiding- Bij heropening van de raadsvergadering wordt het besluit
maatschappij van de besloten vergadering meegedeeld.
Onderwijs Er ontstaat een zeer uitvoerige discussie over de uitbreiding van het Openbaar Lager
Onderwijs. Uiteindelijk wordt besloten:
Het raadsbesluit van 18 januari 1913 wordt ingetrokken; een voorstel van de heer v.d.
Bergh wordt aangenomen. Dit behelst: Uitbreiding van het Openbaar Lager Onderwijs
met een 7e leerjaar en buiten de schooluren een cursus Frans in te stellen.

Vervolg van: 7 juni 1913 blz.309-329--
1458
Gymnastiek Over het gymnastiekonderwijs staken de stemmen en wordt de zaak aangehouden tot
de volgende vergadering.
Legaten Onder het voorrecht van boedelbeschrijving worden de legaten van wijlen mejuffrouw
A.C. van Zegwaard en A.H.A.C. van Hasselt aanvaard..
Belastingen Bij de behandeling van de vaststelling van de Hoofdelijke Omslag 1913 worden op
verzoek van de heer v.d. Bergh de deuren gesloten. Van de besloten vergadering zijn
géén notulen. Na heropening worden de besluiten vastgesteld, deze gaan voornamelijk
over de betalingstermijnen.
Gasfabriek Op voorstel van de voorzitter zullen de heren de Haan, Franssen en
Hanegraaff de balans 1912 van het gasbedrijf controleren.
Gemeente-secretaris Bij de rondvraag komt er een beraadslaging over de installatie van deGemeente-
secretaris. De voorzitter stelt dat zijnerzijds na de verklaring van de gemeente-
secretaris het misverstand volkomen is opgeheven. De heer Meeuwisse en de heer
v.d. Bergh houden beiden een zeer uitvoerige rede waarin zij de Burgemeester
ernstige verwijten maken over de door hem gehouden rede. Ze roepen hem daarvoor
ter verantwoording. Beide redevoeringen zijn in extenso in de notulen opgenomen.
Krant De heer v.d. Bergh beschuldigt de voorzitter van de tegen hem gerichte perscampagne
in Het Vaderland. De voorzitter voelt zich niet geroepen hierop in te gaan.
Gasfabriek Er wordt gesproken over de wenselijkheid een boekhouder te benoemen.
De voorzitter zegt een onderzoek toe.
Straten Er wordt gewezen op de slechte toestand van het verlengde stuk van de Prinses
Mariannelaan. Ook hiernaar zal een onderzoek worden ingesteld.

12 Juni 1913 blz.329-331
1459
Notulen Na stemming spreekt de Raad zich uit vóór voorlezing van de notulen, maar de
secretaris hoeft niet de redes van de heren Meeuwisse en Van den Bergh voor te
lezen, waarin de wijze van zijn benoeming en de houding van de Burgemeester
worden gehekeld.
Gasfabriek De wenselijkheid een boekhouder voor de gasfabriek te benoemen wordt in de
volgende vergadering ter sprake gebracht.
Onderwijs Er is een schrijven gekomen van de districts-schoolopziener naar aanleiding van
hetgeen er in de vorige vergadering gezegd is over huiswerk. Dit neemt de
schoolopziener zeer hoog op, hij eist een rectificatie. Dit wordt hem toegezegd.

31 juli 1913 blz.332-340
BESLOTEN RAADSVERGADERING 31 JULI 1913
1460
Ambtenaar Ter tafel komt de kwestie van de 1e ambtenaar ter secretarie, de heer A. Korver, die
zich schuldig zou hebben gemaakt aan:
1.insubordinatie;
2.schending van het zakengeheim.
Het betreft onder andere publicaties in kranten. Er onstaat een brede discussie, die
behalve zeer breedvoerig ook af en toe zeer heftig is, omdat de kwestie van de
Gemeente-secretaris en de aversie van de Burgemeester een belangrijke rol spelen.
Er gaan stemmen op de heer Korver te ontslaan
( motie v.d. Berg ). De uiteindelijke beslissingen zijn: De betrokkene te horen en te
wijzen op zijn ongepast gedrag. De heer de Wit stelt voor de motie zes maanden in
portefeuille te houden.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
Gymnastiek Burgemeester en wethouders worden gemachtigd ƒ 100,- uit te trekken voor de
aanschaf van gymnastiektoestellen en ƒ 150,- voor een gymnastiekleerkracht.
Geloofsbrieven Tot lid van de Raad worden toegelaten: H.H. Bleuland van Oordt, A. den Engel en C.
v.d. Berg. De toelating van de heer J.H. Hansen geeft problemen. Bij de verkiezing zijn
onregelmatigheden geconstateerd. Men spreekt over wettelijke en morele gronden.
Burgemeester en Wethouders stellen tenslotte voor de geloofsbrieven goed te keuren.
Dit wordt verworpen met 6 tegen 4 stemmen.
Gemeente- De Gemeenterekening 1912 wordt aangeboden en in handen gesteld van de
rekening commissie van financiën.
Gasfabriek De rekening 1912 van de Gasfabriek voorlopig vastgesteld
Onderwijzers Mejuffrouw M.A. v. Beesel wordt benoemd tot onderwijzeres aan de Openbare Lagere
School.
Onderwijs Het schoolgeld van de Franse cursus wordt vastgesteld.
Gemeente-begroting De Gemeentebegroting 1913 wordt gewijzigd.
Straten De Prinses Mariannelaan zal verbeterd worden.

Vervolg van: 31 juli 1913 blz.332-340
Gemeente- De burgemeester bestrijdt in een lange rede, die in extenso is opgenomen
1461
secretaris de bezwaren die de heren Meeuwisse en v.d. Bergh op 7 juni 1913 hebben
uitgesproken.
Raadsleden De voorzitter spreekt woorden van dank en waardering voor het werk van
het aftredende lid de heer Bruinings Ingenhoes en zijn jarenlange zorg voor de
gemeentelijke zaak.

14 augustus 1913 blz.341-
Burgemeester Op 18 augustus zal in een openbare vergadering vanGedeputeerde Staten
1462
een bezwaarschrift van de Burgemeester behandeld worden over het niet toelaten van
de heer J.H. Hansen als lid van de raad. De keus is: zal de raad zich "in pleno" oftewel
voltallig dan wel door een gemachtigde laten vertegenwoordigen? Burgemeester en
Wethouders stellen voor één der raadsleden te machtigen. De heer Meeuwise stelt: de
raadsleden zijn ambtshalve gerechtigd de vergadering bij te wonen. Hij stelt voor de
heer v.d. Griendt, vice-voorzitter van de Rooms Katholieke Kiesvereniging af te
vaardigen. Dit voorstel wordt bestreden door de heren Herckenrath en de Haan. Het
voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt verworpen en dat van de heer
Meeuwisse aangenomen.

27 augustus 1913 blz.341-
Gedeputeerde Het bezwaarschrift van de Burgemeester is behandeld. De afgevaardigde,
1463
staten de heer v.d. Griendt, heeft hieromtrent gerapporteerd. Gedeputeerde Staten hebben
de raadsbeslissing gehandhaafd en het beroep van de burgemeester dus verworpen.
Er ontstaat een heftige discussie tussen de heer v.d. Bergh en de Burgemeester,
waarbij beiden op het door hen ingenomen standpunt blijven staan.
Onderwijs De heer Molt verzoekt een kwekelinge met acte toe te laten voor ƒ 200,--
per jaar. Burgemeester en Wethouders staan hier achter. Er volgt een uitgebreide
discussie. Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt verworpen; ook een
motie om de zaak aan te houden wordt verworpen.
Gemeente- De gemeenterekening 1912 wordt voorlopig vastgesteld op een batig saldo
rekening van ƒ 4.931,99 5 .
Geldlening De Raad besluit een geldlening van ƒ 25.000,- aan te gaan voor de uitbreiding van de
Rondvraag:
gasfabriek.
Gemeente De heer van den Bergh verzoekt om een loonregeling voor de
werklieden gemeentewerklieden. De Voorzitter zegt toe dit in de eerstvolgende vergadering aan
de orde te stellen.
Bruggen De heer Hanegraaff verzoekt de bruggen over de Vliet draaiof ophaalbaar te maken,
onder meer om het afbeulen der paarden tegen te gaan. De Voorzitter zegt toe
hierover met Gedeputeerde Staten te spreken.
Onderwijs De heer Hanegraaff vraagt een onderzoek naar de redenen waarom de heer
Bron zijn kinderen naar de van Wassenaer Hoffmanschool heeft gezonden, hoewel hij
als Sociaal Democraat de openbare school moest prefereren. De voorzitter wil wel een
onderzoek instellen, maar wil een antwoord niet toezeggen. Naar zijn mening zijn de
ouders hiertoe niet verplicht.

6 september 1913 blz.348-352
1464
Raadsleden Als raadslid worden beëdigd de heren C. v.d. Berg, H.M. Bleuland van Oordt en A. den
Engelsen.
Gasfabriek Een rapport voor de uitbreiding van de gasfabriek is binnen gekomen. Bestudering
ervan wordt aanbevolen!
Burgemeester De Burgemeester is tot ultimo September afwezig.
Wethouder Er dient een tijdelijke oplossing te komen voor een wethoudersplaats. De voorzitter
vindt dit niet zo nodig en stelt voor een voorlopige wethouder te benoemen. Dit voorstel
wordt verworpen met 5 tegen 4 stemmen. Bij een volgende stemming wordt de heer
v.d. Bergh gekozen. Deze neemt een tijdelijke benoeming aan.
Gemeente- De Gemeentebegroting 1914 wordt aangeboden en in handen
begroting gesteld van de financiële commissie
Commissie van Als lid van commissie van financiën wordt gekozen de heer Bleuland van
financiën Oordt.
Wegen en voetpaden Het voetpad bij Noordervliet wordt afgesloten.
School De Voorzitter kan geen inlichtingen geven over de overgang van een leerling naar de
Van Wassenaer Hoffmannschool.
Urinoirs De heer de Wit vraagt wanneer de urinoirs geplaatst worden. Posten hiervoor staan al
jarenlang op de begroting. De Voorzitter zal een onderzoek instellen.
Straat- De straatverlichting is onvoldoende bij hotel "de Zwaan"
verlichting Deze aangelegenheid is echter bij de "Gascommissie" in onderzoek.
Spooroverweg De spoorwegovergang aan het Westeinde moet verbeterd worden voor de
voetgangers.

16 oktober 1913 blz.353-360
Arbeids- Er zijn adressen binnengekomen van de Nederlandse Bond van
voorwaarden Gemeente-ambtenaren en de Politiebond inzake de pensioenregelingen.
1465
Subsidie De feestvereniging "De Burcht" dankt voor de door de raad toegezegde steun en
subsidie bij de herdenkingsfeesten vanwege 100 jaar Nederlandse onafhankelijkheid.
Straten De bewoners van het Paulushofje hebben een verzoek ingediend om de vuilnisbak te
doen verwijderen. De Voorzitter zegt een onderzoek toe.
Werklieden Het reglement wordt aangevuld en vastgesteld. o.m. in verband met
reglement vergoeding bij herhalingsoefeningen. Bij de bespreking wordt verder gesteld dat het
personeel van de gasfabriek een apart reglement krijgt. Ook voor het politiepersoneel
dient een speciaal reglement te worden ontworpen!
De heer Muys wil een andere regeling omdat er al meer betaald wordt dan in naburige
gemeenten. De voorzitter stelt: daarom hebben we ook betere werklieden, maar Muys
wil niet te veel verhogen. Na ampele bespreking wordt het onderwerp aangehouden tot
een volgende vergadering.
Pensioen De pensioengrondslag voor de gemeente-ambtenaren wordt gewijzigd.
Doodgraver De heer W.C. Klumper, de gemeentelijke doodgraver, verzoekt een verhoging van
ƒ 52,- per jaar. Dit wordt toegestaan. Er worden tevens nieuwe instructies vastgesteld.
Onderwijs De wijziging van de jaarwedde wordt aangenomen.
Verbouw De Voorzitter geeft een uitvoerige toelichting op de begrotingswijzigingen die nodig zijn
voor de verbouw van het gemeentehuis.
Gemeente-begroting De gemeentebegroting 1914 wordt aan de orde gesteld.
Op verzoek van de heer Meeuwisse gaat de Raad in comité verder om direct
daarna weer in het openbaar te worden voortgezet.
Jaarwedde De Commissie van financiën is niet tot een "auctum" (vermeerdering-
burgemeester e.a. verhoging )gekomen. Voorgesteld wordt de jaarwedde van Burgemeester op ƒ 1.600.-
en die van secretaris op ƒ 1.500,- te brengen.

Vervolg van: 16 oktober 1913 blz.353-360
Jaarwedde Een voorstel om de jaarwedde van de 1e ambtenaar tersecretarie met ƒ 50,-
1466
ambtenaar te verhogen ontmoet enige tegenstand, met name van de heer Meeuwisse. Nadat dit
voorstel in stemming is gebracht blijken de stemmen te staken.
Verlichting Er wordt aangedrongen op meer verlichting, in het bijzonder bij het gemeentehuis. De
voorzitter vind het niet nodig de straatverlichting onnodig uit te breiden.
Keurmeesters Er wordt een vraag gesteld of de keurders van levensmiddelen wel voldoende
vakbekwaam zijn. De voorzitter meent van wel.
Havengeld Opgemerkt wordt dat het stelsel van havengeld veel te wensen overlaat. Dit zal nader
worden onderzocht.
Hondenbelasting De hondenbelasting zal worden herzien.
Urinoirs Op de begroting 1913 komt geen post meer voor voor urinoirs. Burgemeester en
Rondvraag:
Wethouders zinnen op een oplossing.
Straten Geklaagd wordt over de slechte toestand van de Achterweg

20 oktober 1913 blz.361
1467
Secretaris De Voorzitter leest een ingekomen brief voor van de gemeentesecretaris, waarin hij
dank zegt voor de geuite blijken van waardering.
Raad van State Voorzitter leest een oproep van de Raad van State waarbij de raad gelegenheid wordt
gegeven nadere memoriën inzake het beroep Hansen tegen het besluit van
Gedeputeerde Staten van 18 augusus 1913 voor 1 november aan de Raad van State
in te zenden.
Jaarwedde Opnieuw wordt de verhoging van de jaarwedde van de 1e ambtenaar ter
ambtenaar secretarie met ƒ 50,-- aan de orde gesteld. Na stemming en nadat de heer Meeuwisse
zijn amendement heeft ingetrokken, wordt de verhoging alsnog goedgekeurd.

7 november 1913 blz.362-372
Gemeente- Gedeputeerde Staten hebben goedgekeurd:
1468
Begroting - de Gemeentebegroting 1913;-de gemeente-rekening 1912; de jaarwedderegeling
voor het onderwijzend personeel
Schoolgeld Bij Koninklijk Besluit is de Verordening schoolgeld voor de Franse cursus
goedgekeurd.
Werklieden De heer Muijs heeft een ontwerp-loonregeling voor de werklieden ingediend.
Gasfabriek Burgemeester en Wethouders brengen conform het advies van de Gascommissie een
voorstel ter tafel over het uitbreidingsplan Schenke. De uitbreiding dient in eigen
beheer te worden genomen en er dient een geldlening afgesloten te worden van ƒ
53.000,-. Deze lening is nodig ter bekostiging van de gashouder c.a., de kolenloods en
de losplaats, de baaswoning en een zuiverkist. De heer Bleuland van Oordt wijst erop
dat de gasfabriek te mooi en vooral te winstgevend wordt voorgesteld. In details geeft
hij aan dat de gekozen opzet te klein was en dat het onverantwoord zou zijn zonder
kennis en bedrijfsresultaten verder te gaan. Vergroting geeft niet automatisch een
goedkopere productie. Spreker illustreert dit met voorbeelden en stelt voor een nader
onderzoek in te stellen en de onderzoeksresultaten af te wachten. De voorzitter
antwoordt dat Burgemeester en Wethouders niet kunnen meewerken aan een verder
onderzoek omdat de zaak dringend is. Hij geeft een uitvoerig resumé over de
resultaten bij andere gasbedrijven en dringt aan op spoed. Er volgt nog een zeer
uitgebreide discussie, waarna uiteindelijk het voorstel van Burgemeester en
Wethouders wordt aangenomen met 7 tegen 2 stemmen.
Hoeckvliet Een voorstel van Burgemeester en Wethouders om een gedeelte van het terrein van
Hoeckvliet te verhuren aan de N.V.Beton Maatschappij te
's-Gravenhage, wordt na enige discussie goedgekeurd.
Gymnastiek Het Gemeentelijk gymnastieklokaal wordt zonder stemming voor een avond per week
aan de heer P. v.d. Gugten te 's-Gravenhage ter beschikking gesteld voor het geven
van gymnastieklessen.
Belasting- Over een Hoofdelijk Omslag wordt van gedachten gewisseld men acht een
stelsel ander stelsel wenselijk. De Voorzitter stelt alle raadsleden in de gelegenheid om alle
wensen, bezwaren en voorstellen tot 20 november schriftelijk bij hem in te dienen.

8 november 1913 blz.373-374
1469
Raad van State De Voorzitter leest een stuk van de Raad van State voor waarin wordt gevraagd of er
bij de zitting op 12 november inzake het beroep tegen de benoeming van de heer
Hansen raadsleden aanwezig zullen zijn, dan wel gemachtigde(n) (zie notulen 20
oktober). De heer v.d.Griendt wordt voorgesteld, die immers ook de zaak heeft
verdedigd bij Gedeputeerde Staten. Er is oppositie; zou er niet een afgevaardigde naar
toe gaan die Burgemeester en Wethouders genegen is?. Bijvoorbeeld mr. Barkeij.Een
discussie volgt. Na stemming blijkt er een meerderheid voor de heer v.d Griendt te zijn.

29 november 1913 blz. 375-381-
Burgemeester De Burgemeester is afwezig en wordt vervangen door wethouder Herckenrath.
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben het supplementoire kohier van de Hoofdelijke Omslag
en de hondenbelasting goedgekeurd.
1470
Pensioenregeling Bovendien werd de pensioenregeling voor de gemeenteambtenaren in orde bevonden.
Hoeckvliet Het besluit over de verhuur van een deel van Hoeckvliet is ook in orde bevonden.
Raad van State Het rapport van de heer v.d. Griendt betreffende de verhandeling van de Raad van
State met het beroep Hansen wordt voorgelezen en voor kennisgeving aangenomen.
Kappen van De heer mr. J.W.Barkey wil de denneboom voor zijn woning
bomen rooien. Hierover volgt een zeer uitvoerige discussie. Tenslotte moet na stemming de
den blijven staan.
Schoollokalen De afdeling Voorburg van de Nederlandse Vereniging Spoor en Tramwegpersoneel en
de plaatselijke afdeling van de S.D.A.P. verzoeken te mogen beschikken over een
schoollokaal en wel twee avonden per week voor het geven van een cursus in de
Nederlandse taal Burgemeester en Wethouders adviseren gunstig te beslissen. Er
volgt een discussie waarbij o.a. de angst genoemd wordt dat er sprake zou kunnen zijn
van propaganda voor de beginselen van de S.D.A.P. Het voorstel van Burgemeester
en Wethouders wordt daarop met algemene stemmen aangenomen.
Hierna gaat de Raad in comité verder
BESLOTEN RAADSVERGADERING 29 NOVEMBER 1913
As en vuilnis De aanbesteding van as en vuilnis moet als mislukt worden beschouwd. Burgemeester
en Wethouders kunnen niet ingaan op vier ingekomen offertes. Er volgt een zeer
uitvoerige discussie. Burgemeester en Wethouders stellen voor onderhands aan te
besteden voor ƒ 2.350,- per jaar, hoewel dit hoger is dan de hoogste offerte. Maar de
persoon van die de laagste offerte heeft gedaan vindt men niet betrouwbaar. Het
besluit van Burgemeester en Wethouders wordt gevoteerd.

Vervolg van: 29 november 1913 blz. 375-381
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet.
1471
As en vuilnis Ter tafel komt wederom de as en vuilnis kwestie. Burgemeester en Wethouders stellen
nu, dat voor ƒ 2.350,-- zal worden gegund aan H .de Zeeuw, die dit werk al eerder naar
tevredenheid heeft verricht. Na enig gekrakeel over de wenselijkheid van vegen van
straten wordt het voorstel van Burgemeester en Wethouders aangenomen.
Gemeente Enkele wijzigingen van de Gemeentebegroting 1913 worden aangenomen.
begroting
Raads- De Voorzitter zal trachten de raadsvergaderingen bij voorkeur niet op de
vergaderingen zaterdagmiddagen te doen plaats vinden.
Belastingen Verzocht wordt de ontwerp-wijziging van het belastingstelsel aan de Raad
voor te leggen.
Gasverlichting De laatste tijd is het gaslicht onvoldoende, dit zou volgens een spreker komen omdat
de directeur enige tijd met verlof was geweest.
Dempen van Een Gemeenteraadslid dringt aan op het dempen van de gracht (haven)
sloten in de Kerkstraat. De voorzitter zal dit bevorderen.

31 januari 1914 blz. 1-8
1472
Onafhankelijkheid Mede naar aanleiding van de herdenkingen van Nederlands 100-jarige
onafhanklijkheid memoreert de Burgemeester in een toespraak het gevaar voor
Voorburg's onafhankelijkheid door het nog steeds dreigende annexatiegevaar.
Groene Kruis De plaatselijke afdeling van het Groene Kruis vraagt een jaarlijkse subsidie van ƒ 500,-
Burgemeester en Wethouders adviseren gunstig. Bij de discussie worden er bezwaren
geopperd, onder meer omdat de statuten van de vereniging -nog- niet zijn
goedgekeurd. De Raad besluit het voorstel van Burgemeester en Wethouders aan te
houden.
Gemeente- Zowel de loonstaat voor de gemeente-werklieden en het aanvullingsbesluit
werklieden Gemeente-pensioenen worden door de voorzitter toegelicht.
School Het in gebruik geven van school- en gymnastieklokalen aan instanties die ingezetenen
de gelegenheid geven hun ontwikkeling te bevorderen, dient te worden gestimuleerd.
Tram Burgemeester en Wethouders stellen voor de concessie te verlengen. In een uitvoerige
discussie worden een groot aantal bezwaren genoemd. Uiteindelijk wordt gestemd en
besloten:
1. Het voorstel van Burgemeester en Wethouders aan te houden tot een definitieve
verlenging van de concessie;
2. Voorlopige concessie van één jaar, om daarna een commissie te benoemen om de
concessie voor te bereiden, bestaande uit de heren v.d. Berg, Bleuland van Oordt, den
Engelsen, Meeuwisse en de Haan.
Riolering Het afgegeven goedkeuringsbewijs voor het riool van de Bouwgrond Maatschappij
geeft aanleiding tot een discussie. Het riool was eigenlijk al gereed en gekeurd in
februari 1912. Daarom wordt besloten het af te geven keuringsbewijs te dateren op 24
februari 1912.
Geldlening Voor diverse werken besluit de raad een geldlening aan te gaan van ƒ 15.000,-.
De Vliet De Vereniging tot bevordering van Voorburgs belangen heeft een adres opgesteld over
de toestand van de Vliet. De raad betuigt haar adhesie daarmee.

Vervolg van: 31 januari 1914 blz. 1-8
Raads- In de diverse Raadscommissies worden benoemd:
commissies Commissie van Fabricage: de heren Muys en de Haan;
Commissie van Gasfabriek: de heren Muys en Meeuwisse;
Commissie van Strafverordening: de heren v.d.Berg en den Engelsen;
Commissie van Financiën: de heren van Meeuwisse en Bleuland van Oordt.
1473
Stembureau Burgemeester en Wethouders worden weer tot leden benoemd en de raadsleden als
hun plaatsvervangers.
Haven De heer Hanegraaff vraagt of uitbaggering van het haventje om hygiënische redenen
niet nodig is. Dat is blijkbaar niet de reden, maar wel ter voorkoming van verzakking
van de straat. De Voorzitter zegt een onderzoek terzake toe.
Belastingen De heer Meeuwisse memoreert op 17 juni 1913 een voorstel tot wijziging van de
bestaande gemeentebelasting te hebben ingediend en dringt op spoed aan. De
voorzitter geeft toe dat er vertraging is geweest, maar zal trachten tot een spoedige
oplossing te komen.
Straten De toestand van de Loolaan is treurig. De Voorzitter beaamt dit met de toezegging
verbetering te bevorderen.
Tram De heer Hanegraaff wijst op de driehoeksluiting en de hoge opstap van de huidige
tramwagens.
Riolering De heer Bleuland van Oordt vestigd de aandacht op faecaliën welke uit de
zogenaamde hemelwaterrioolbuis in de Kerkstraat worden geloosd.

14 maart 1914 blz. 9-19-
1474
School Het verslag van de Patronaatscommissie over de ambachtstekenschool over het jaar
1913 is ingekomen.
Gemeente- Dankbetuiging van de gemeentewerklieden en van de fabrieksraad van de
werklieden gasfabriek.
Ouderdomsrente Van de gemeente Velzen is een verzoek om adhesie ontvangen over een besluit met
opsomming van bezwaren tegen het wetsontwerp ter verlening van ouderdomsrenten
aan behoeftigen. Dit besluit is een adres aan de Tweede Kamer. De adhesie met de
inhoud van dit stuk wordt toegezegd.
Belastingen Enkele verzoeken om ontheffing worden al dan niet gehonoreerd.
Raadsleden De voorzitter verzoekt de heren Bleuland van Oordt en Meeuwisse de geloofsbrieven
van de heer J.H. Hansen te onderzoeken. Na schorsing en heropening deelt deze
commissie mee dat deze in orde zijn bevonden, waarna tot toelating wordt besloten.
Belastingen Behandeld worden de voorstellen tot wijziging van de Hoofdelijke Omslag. Er volgt een
zeer uitvoerige discussie waarbij men zich afvraagt of er een plaatselijke belasting op
het inkomen moet worden gecreëerd of dat men dient te wachten c.q. vooruit te lopen
op de in te voeren rijks-inkomstenbelasting. Dit laatste zou voor kapitaalkrachtigen
aantrekkelijk zijn. Men heeft zelfs angst voor het Exodus-effect. Maar na ampele
bespreking wordt het voorstel van Burgemeester en Wethouders tot invoering van een
plaatselijke directe belasting van het inkomen met algemene stemmen aanvaard.
Daarna worden de artikelen van dit systeem puntsgewijs behandeld en hier en daar
bijgesteld.
Belastingen Ook de hondenbelasting komt op de helling en wordt hier en daar gewijzigd.
Belastingen Tenslotte wordt aandacht besteed aan de zogenaamde heffingen: de haven-en
openbare weg-gelden en die op de openbare vermakelijkheden. Ook deze heffingen
worden bijgesteld.
Plaatselijk De Vereniging ter bevordering van Voorburgs belangen verzoekt over te
schoon gaan tot instelling van een commissie voor plaatselijk schoon. Hiertegen is nogal wat
verzet. Bij uiteindelijke stemming staken de stemmen.
Tram De voorzitter deelt mee dat er een schrijven gekomen is van de Maatschappij tot
Exploitatie der Tramwegen over de zogenaamde driehoeksluiting en opstaphoogte.

Vervolg van: 14 maart 1914 blz. 9-19-
Dempen van Het dempen van het haventje in de Kerkstraat gaat zeer traag. De Voorzitter
haventje stelt dat dit komt omdat er momenteel veel werkzaamheden worden verricht.
1475
Bedelarij Aangedrongen wordt op scherper politietoezicht op de bedelarij, aangezien de
ingezetenen hiermede veel overlast wordt aangedaan. De voorzitter stelt: De grootste
schuld ligt bij de ingezetenen zelf; door het geven van aalmoezen bevorderen zij de
bedelarij !
Bomen Volgens een gemeenteraadslid worden de bomen verkeerd gesnoeid. De voorzitter
bestrijdt dit: het snoeiadvies is van de Heidemaatschappij.

23 maart 1914 blz. 20-23-
Raadsleden De heer J.H. Hansen wordt als raadslid beëdigd.
1476
Belastingen Ingekomen is een adres van enkele ingezetenen met het verzoek de algemene- en
kinderaftrek te verhogen. Burgemeester en Wethouders wensen de algemene aftrek te
handhaven en de kinderaftrek tot 16 jaar te brengen op ƒ 40,-- per kind. Na ampele
discussie wordt het voorstel van Burgemeester en Wethouders - na verkiezing -
aangenomen.
Plaatselijk schoon De instelling van een Commissie voor plaatselijk schoon wordt weggestemd.
Wethouder Het tijdelijk wethouderschap wordt ingetrokken onder dankbetuiging aan de heer van
de Berg, die dit mandaat vervuld heeft. Na stemming wordt C. v.d. Berg tot wethouder
benoemd.
Verpleging De Weduwe v.d. Meer betuigt haar dank voor de verpleging die haar dochter van
gemeentewege ondervond.

12 juni 1914 blz. 24-35
1477
Belastingen Een schrijven van het gemeentebestuur van Zandvoort met een verzoek adhesie te
betuigen aan een adres aan de minister van Binnenlandse zaken, betreffende wijziging
van het gemeentelijk belastingsysteem, wordt voor kennisgeving aangenomen.
Keuring De Rooms Katholieke Middenstandsvereniging "De Hanze"verzoekt de instelling van
een gemeentelijke keuringsdienst. Adres wordt in handen van Burgemeester en
Wethouders gesteld.
Wegen en Een adres is ingediend betreffende de slechte toestand van de Achterweg.
voetpaden Het Dagelijks bestuur heeft plannen de weg op afdoende wijze te verbeteren.
Huren De Nederlandse Bond van Post- en Telegraafbeambten "De Post" krijgt toestemming
het gymnastieklokaal te mogen huren voor vergaderingen.
Tram De Maatschappij tot Exploitatie van Tramwegen wordt vergunning verleend tot
vernieuwing van een der tramwegbogen aan de Achterweg.
Straten Een adres van de heer D. Oosthoek te 's-Gravenhage inzake aanleg van een straat
tussen Voor- en Achterweg wordt aangehouden. Een verzoek ontheffing te verlenen
voor de bestrating en aanleg van het riool ten behoeve van het bouwplan Elsevier/van
Houte wordt afgewezen. Het ligt volgens Burgemeester en Wethouders allerminst op
hun weg om ten behoeve van particuliere exploitatiedoeleinden die werkzaamheden
ten laste van de gemeenschap te laten komen.
Subsidie Aan de afdeling Voorburg van het Groene Kruis wordt een jaarlijkse subsidie van
ƒ 500,-- toegezegd.
Spooroverweg De kleine sluitbomen aan de overweg van de Staatsspoor zullen worden bekostigd
door de gemeente. Op een vraag van raadslid Den Engelsen over voldoende
veiligheidswaarborgen zegt de voorzitter dat de overweg dan in alle opzichten veilig
zal zijn.
Gemeenteverslag Het Gemeenteverslag over 1913 wordt de raadsleden toegezonden.
Belastingen Het kohier van de Hoofdelijke Omslag over 1914 wordt vastgesteld op ƒ 21.289,69.

Vervolg van: 12 juni 1914 blz. 24-35
1478
Woningbouw De Voorburgse Woningbouwvereniging heeft een verzoek ingediend om een voorschot
van ƒ 218.000,- voor de bouw van 87 arbeiderswoningen aan de Achterweg.
Burgemeester en Wethouders adviseren om - desnoods na onderzoek van een
commissie uit de raad - hierover toewijzend te beschikken. Na een zeer uitgebreide en
uitputtende discussie wordt besloten een commissie in te stellen die de bezwaren zal
onderzoeken en tot een conclusie dient te komen over de haalbaarheid van de plannen
van de woningbouwvereniging.

27 juni 1914 blz. 36-41
1479
Na opening en het voorlezen van de ingekomen stukken gaat de raad in besloten
vergadering verder voor beraadslaging over de te voeren grondpolitiek ten behoeve
van woningbouw.
BESLOTEN VERGADERING 27 JUNI 1914
Grondaankoop In verband met de toename van bouwactiviteiten door de woningbouwverenigingen
wordt een algemene -besloten- vergadering belegd om de gedragslijn vast te stellen
voor de grond-exploitatie. Aan de orde zijn de aankopen van gronden aan de Loolaan,
de Achterweg, terwijl mr. B.C. de Jonghe ook een terrein aan weerszijden van de
Voorweg voor een bedrag van ƒ 219.000,- te koop heeft aangeboden. Dit terrein is 8
ha en 80 ca groot en behoort tot de buitenplaats "Vreugd & Rust". Men wil trachten dit
perceel in voorkoop te verkrijgen voor een bedrag van ƒ 200.000,-.Na uitvoerige
discussies (niet in extenso genotuleerd) besluit men in ieder geval groen licht te geven
voor de aankoop van gronden voor de bouw van arbeiderswoningen door de
woningbouwverenigingen.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet
Woningbouw Ingekomen is een schrijven van de vereniging " Sanogres " waarin zij het door haar
ontwikkelde kookfornuis aanbeveelt voor de te bouwen arbeiderswoningen. Dit adres
wordt aan de Gascommissie voorgelegd om advies
Wegen en Het bijwerken van de legger van wegen en voetpaden is nog niet gereed.
voetpaden Aangedrongen wordt op meer medewerking van belangstellenden.
Woningbouw 1 Een adres van de Voorburgse Verhuurdersbond en de Rooms Katholieke
Middenstandsvereniging met kennisgeving van een motie op een voorgelegd plan
tot de exploitatie van arbeiderswoningen.
2 Een uitvoerig schrijven van de heer Jos Duynstee, architect te
's-Gravenhage, waarin deze protesteert tegen de zijns inziens eenzijdige en zelfs
oneerlijke wijze, waarop het bouwplan der Voorburgsche Woningbouwvereniging is
bestreden in de Voorburgse Verhuurdersbond en de Rooms Katholieke
Middenstandsvereniging.
3 Schrijven van de eerste Nederlandse Kogellager- en Schroevenfabriek en de
Electrozon Bleekerij, waarin wordt aangedrongen op voorzieningen aan
arbeiderswoningen zoals door de Woningbouwverenigingen wordt aangegeven.

Vervolg: 27 juni 1914 blz. 36-41
1480
Commissie ad hoc De ingestelde commissie voor de voorbereiding van de woningbouw heeft zich bepaald
tot de aangelegenheden van de bouwterreinen, dus niet tot de voorgestelde
bouwplannen. De commissie stelt de aankoop voor van de gronden, zowel aan de
Achterweg als de Loolaan. De commissie van Financiën adviseert tot aankoop van één
der gemelde gronden. Het College van Burgemeester en Wethouders is verdeeld.
De voorzitter stelt voor om de aankoop van beide terreinen in stemming te brengen. Dit
voorstel wordt na stemming verworpen. De voorzitter stelt nu voor het terrein aan de
Achterweg aan te kopen. Nu blijkt dat verschillende raadsleden meer voelen voor de
aankoop van het terrein aan de Loolaan. Na ampele discussie wordt besloten het
terrein aan de Loolaan aan te kopen.
Bouwplan De voorzitter brengt nu het bouwplan ter sprake en onderwerpt de berekening van de
kosten aan een scherpe kritiek. In de discussie die volgt wordt het plan geopperd beide
bouwplannen ( Achterweg en Loolaan ) door een commissie van deskundigen te doen
onderzoeken, dit wordt na stemming besloten. Er zullen drie deskundigen buiten de
gemeente worden aangetrokkken. De commissie zal ook onderzoeken of de exploitatie
van gemeentewege of door particulieren geschieden moet. Aldus wordt besloten.

11 juli 1914 blz. 42-57
Gemeentebegroting De wijziging van de Gemeentebegroting 1913 is goedgekeurd.
Groene Kruis Het Groene Kruis bedankt voor de verleende subsidie.
1481
Registratuur De Vereeniging het Nederlandsche Registratuurbureau te Haarlem dringt aan om
invoering en verbetering van de registratuur en vraagt tevens subsidie.
Drankvergunning Schrijven van Gedeputeerde Staten met de mededeling dat de Gemeente Voorburg
niet meer voorkomt bij artikel 17 lid 1 der Drankwet.
Urinoirs De Afdeling van de S.D.A.P. Voorburg - Leidschendam en de Gronden
Opperliedenvereniging "Door Eendracht sterk" , verzoeken plaatsing van gemeentelijke
urinoirs en vragen om een gunstige beschikking van de Raad inzake het adres van de
Voorburgse Woningbouwvereniging.. Aangetekend wordt dat beide aangelegenheden
reeds in voorbereiding zijn.
Woningbouw 1 De Voorburgse Woningbouwvereniging deelt mee dat op de Loolaan een servituut
is gevestigd terwijl de grond aan de Achterweg na 1 juli nog 15 dagen te koop is.
Spoed is dus geboden!
2 Namens de Firma Gebrs. Mijnhardt deelt de heer W.F. Mijnhardt mede dat op de
grond aan de Loolaan een erfdienstbaarheid rust tot 17 september 1838. Dit servituut
behoort toe aan C. van den Dool te Scheveningen.
Het pre-advies van Burgemeester en Wethouders luidt:
de woningbouwvereniging in staat stellen de grond aan de Achterweg aan te kopen. Er
volgt nu een ellenlange en heftige discussie. Het College van Burgemeester en
Wethouders wordt verweten de aankoop van het terrein aan de Achterweg te willen
doorhameren en dat zij stemming maakt tégen de Loolaan. Aan de Loolaan e.o. zijn
immers mestvaalten en.... kroegen! Vooral dit laatste is het ergst, want: arbeiders
drinken! Eén raadslid kan niet nalaten via een interruptie op te merken: "Ook de adel !"
Men wil uiteindelijk de zaken beter bestuderen en zich breder oriënteren, want er is te
lichtvaardig met de zaak omgesprongen. Maar dan wordt daarover weer gesteld dat er
toch al reeds een studiecommissie wàs ingesteld!

Vervolg: 11 juli 1914 blz. 42-57
1482
Beslotenwordt: 1 De bestaande commissie wordt aangevuld met drie buiten de raad
staande personen, alsmede nog een lid uit de Raad (Dat wordt
uiteindelijk de heer Den Engelsen).
2 Aan de commissie uitbreiding van mandaat te geven in die zin dat zij binnen zes
weken aan de Raad laten weten, welk terrein geschikt is voor de bouw, welke typen
woningen moeten worden gebouwd en welke aantallen woningen nodig zijn.
De Voorzitter deelt ten slotte nog mede dat als externe deskundigen zijn benaderd, de
heren H. Fels, Joh. Looijen en S. de Clerq, allen Hagenaars. Zij hebben verklaard de
hun op te dragen taak te willen aanvaarden. De commissie ad hoc zal worden
geïnstalleerd op donderdag 23 juli 1914 's avonds om half acht.
Rondvraag: Bij de rondvraag klaagt een raadslid over het ontbreken van voldoende waterglazen en
karaffen en ..... een deel van de bestrating aan de haven!

18 juli 1914 blz. 58-67
1483
Woningbouw De voorzitter deelt mee dat deze vergadering belegd wordt op verzoek van vijf
raadsleden die het volgende aan de orde stellen:1. aankoop van grond aan de
Loolaan.
2. intrekking van het raadsbesluit van 1 juli tot instelling van de commissie ad hoc.
3. benoeming van een nieuwe commissie ad hoc bestaande uit vijf raadsleden
Het tegenvoorstel van Burgemeester en Wethouders behelst het volgende:
1.intrekking van het raadsbesluit van 27 juni, waarbij naar mening van Burgemeester
en Wethouders de aankoop van de grond aan de Loolaan voorwaardelijk is geschied.
2.De bestaande commissie ad hoc te handhaven.
De voorzitter licht het advies van Burgemeester en Wethouders toe. Daarna volgt een
uitputtend en heftig debat (over de foliobladen 59 t/m 65 uitvoerig genotuleerd) over de
materie van de grondaankoop en woningbouw. Uiteindelijk worden de beide
voorstellen van Burgemeester en Wethouders verworpen.
Hierdoor is in wezen de grond aan de Loolaan aangekocht. Ook wordt de nieuwe
commissie ad hoc samengesteld en het besluit tot instelling van de oude commissie
weer ingetrokken.
Belastingen Op verzoek van Gedeputeerde Staten wordt de hondenbelasting enigzins gewijzigd.
Schenking De Delfse schoolvereniging schenkt aan de gemeente de grond die voor de school aan
de Achterweg ligt.
Woningbouw Aan de heer L. Peters wordt vergunning verleend tot de bouw van twee woonhuizen
aan de Boerenlaan.

17 augustus 1914 blz. 68-70-
1484
Oorlog De voorzitter deelt mee wat er door Burgemeester en Wethouders is verricht op
gemeentelijk economisch terrein in verband met de benarde tijdsomstandigheden.Op 2
augustus is een vergadering geweest met ingezetenen-leveranciers; er is een
hulpcomité gevormd en een arbeidsbeurs is in oprichting. Er zijn voorbereidingen
gaande voor een burgerwacht. De medewerking van de Raad wordt verzocht tot
medewerking voor dekking van de uitgaven van tractementen van in dienst zijnde
gemeenteambtenaren.
Gemeentebegroting Gedeputeerde Staten keuren de wijzigingen van de Gemeentebegroting 1914 goed.
Gemeenterekening Aangeboden wordt de Gemeenterekening over 1913 met bijlagen en de
rekening van het gasbedrijf. Deze rekeningen worden in handen gesteld van de
commissie van financiën.

1 september 1914 blz. 71-73-
Wethouder De heer A.J. Herckenrath wordt met 9 stemmen tegen 1 blanco stem herbenoemd.
1485
Gasbedrijf De rekening van de gasfabriek over 1913 wordt voorlopig vastgesteld met een batig
saldo van ƒ 2.130,34.
Gemeenterekening Voorlopige vaststelling van de Gemeenterekening over 1913 met een batig saldo van ƒ
6.023,70.
Bouwcommissie De Bouwcommissie wordt aangevuld.
Waterleiding- Burgemeester en Wethouders hebben advies ingewonnen en verkregen
maatschappij bij de heren Söhnen en Kessener betreffende het functioneren van de biologische
reiniging van het drinkwater. Hieruit zijn een aantal gebreken naar voren gekomen aan
o.m. de werking van het filtratie en verdeelsysteem.Voor de verbeteringen is een
bedrag van ƒ 12.000,-- gevoteerd.
Spooroverweg Bij de rondvraag wordt verzocht een onderzoek in te stellen naar de nu gesloten
overweg Broeksloot-Binkhorstpolder. De Voorzitter zegt dit toe.

19 september 1914 blz. 74-76-
1486
Grondaankoop De Gezondheidscommissie heeft geen bezwaar tegen de aankoop van percelen grond
aan de Loolaan.
Gemeenteontvanger Gedeputeerde Staten hebben gereageerd op het voorstel van
Burgemeester en Wethouders om de jaarwedde van de gemeenteontvanger met
ƒ 100,-- te verhogen. Dit voorstel wordt na stemming aangenomen.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1915 wordt aangeboden aan de financiële commissie.
Werkeloosheid De Nederlandse Rooms Katholieke Timmerlieden Bond heeft een verzoek gedaan om
een gemeentelijk werkenlozenfonds in te stellen. Dit verzoek gaat om preadvies naar
Burgemeester en Wethouders.

7 oktober 1914 blz. 77-82
1487
Keuringsdienst De Vereniging tot bevordering van de belangen van Voorburg vraagt adhaesie te
betuigen met de Rooms Katholieke Middenstands Vereniging "De Hanze" met de
instelling van een gemeentelijke keuringsdienst (zie notulen 12 juni 1914 ). De
Voorzitter stelt voor dit punt bij de gemeentebegroting 1915 te behandelen.
Belastingen De invoeringsdatum van de inkomstenbelasting zal zijn 1 januari 1915.
Werkeloosheid Een tijdelijk gemeentelijk werklozenfonds wordt ingesteld en het daarop betrekking
hebbende reglement wordt goedgekeurd.
Werkverschaffing Als in aanmerking komende werkverschaffingsprojecten worden genoemd:
1.Het riool aan de Achterweg. Dit riool is slecht aangelegd.
2.Het uitbaggeren van de Vliet.
3.Het reinigen van de sloten.
4.De riolering aan de Loolaan.
Bij de bespreking van deze vier voorstellen worden de pro's en contra's uitvoerig
toegelicht.
Burgerwacht De behandeling van de regeling van een burgerwacht wordt uitgesteld. Eerst dienen
Gedeputeerde Staten een standpunt hieromtrent te hebben bepaald.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting over 1915 wordt puntsgewijs besproken, hier en daar
wat bijgesteld en daarna aangenomen.
BESLOTEN VERGADERING 7 OKTOBER 1914
Grondaankoop Ingekomen is een schrijven van mr. C. de Jonghe, waarin deze Vreugd en Rust voor ƒ
200.000,- aanbiedt. Besloten wordt de heer de Jonghe mee te delen dat de raad,
gezien de tijdsomstandigheden, nu geen beslissing kan nemen doch hier later graag
op terug wil komen.

12 december 1914 blz. 83-85
BESLOTEN VERGADERING 12 DECEMBER 1914
Van deze vergadering zijn géén notulen
1488
Belastingen Gedeputeerde Staten hebben de besluiten betreffende de hondenen
inkomstenbelasting alsmede de verhoging van de jaarwedde van het hoofd der
Openbare Lagere School goedgekeurd..
Werkverschaffing Aan de orde komt een adres van de Rooms Katholieke Kalken Steenbewerkersbond
inzake de werkverschaffing te Voorburg. Medewerking zal zoveel als doenlijk worden
bevorderd.
Voorts stelt de Voorzitter voor om de gemeente als lid toe te laten treden van de
Nederlandse Bond voor Werkverschaffing. Hiertoe wordt besloten.
Wegen en Op voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt besloten
voetpaden de legger van wegen en voetpaden bij te werken, dit mede in verband met het dempen
van het zogenaamde haventje in de Kerkstraat.
Gemeenteontvanger De jaarwedde van de gemeente-ontvanger blijft gehandhaafd op ƒ 900,-.
Levensmiddelen Op voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt besloten om voor een bedrag van
ƒ 6.000.- enkele zeer noodzakelijke levensmiddelen op te slaan.
Oorlog De Voorzitter geeft een uitvoerig resumé van de bemoeiingen van de gemeente in
verband met de oorlogsomstandigheden in Europa. Hij memoreert onder meer: De
militaire inkwartiering, de verrichtingen van het steun-comité en de huisvesting van de
Belgische vluchtelingen. De Burgemeester brengt daarbij lof aan de burgerij die zo
royale steun verleent. De Voorzitter spreekt mede dank uit aan het adres van de heer
Holst voor diens welwillende afstand van huize Vronestein.

13 februari 1915 blz. 86-91-
1489
Nieuwjaarswensen De voorzitter houdt een uitvoerige nieuwjaarsrede, waarin hij onder meer ingaat op de
oorlogsomstandigheden en waarin hij eens te meer aandringt op eensgezindheid. En
dat niet alleen vanwege de internationale conflicten, maar ook vanwege het nog steeds
dreigende annexatiegevaar voor Voorburg.
Gedeputeerde Staten Gedeputeerde Staten hebben de rekening 1913 vastgesteld en de begroting 1915
goedgekeurd en voorts is een supplementair kohier van de hoofdelijke omslag en de
begrotingswijziging voor 1914 goedgekeurd.
Werkeloosheid De gemeente Culemborg heeft een adres aan de Voorburgse Raad gericht waarin zij
om adhesie vragen met betrekking tot de regeling van een door hen van
gemeentewege opgericht Werkeloosheidsfonds.
Belastingen De afdeling Voorburg-Leidschendam van de S.D.A.P. vraagt om verlenging van de
vervaldatum van de plaatselijke belastingen. De Voorzitter geeft als zijn mening te
kennen dat hij geen voorstander is van uitstel, maar zal de ontvanger instrueren
ongewenste vervolging zo lang mogelijk uit te stellen.
Tuchtunie De Tuchtunie heeft een algemeen adres ingediend met betrekking tot het van
gemeentewege beschikbaarstellen van terreinen voor sport en spel. De behandeling
wordt aangehouden totdat het uitbreidingsplan aan de orde is.
Politie De politiebeambten de heren Mulder en Leenman vragen verhoging van hun salaris.
De Voorzitter wil dit uitstellen tot er een algemene regeling zal worden getroffen. Dit
geeft aanleiding tot enige discussie. Herziening van het salaris zou, gezien de
tijdsomstandigheden en de heersende duurte, voor een ieder gelden. De Voorzitter
vindt het echter verkeerd om alleen de twee politiebeambten een salarisverhoging toe
te kennen. Bovendien zijn de salarissen van de ambtenaren in Voorburg zo slechts
nog niet.
Tram De ontwerp-regeling voor de exploitatie van de tramlijn 's-Gravenhage - Voorburg
wordt zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Wering van Heer J.F. Kokshoorn, hoofd van de Rooms Katholieke Jongeren-
schoolverzuim school wordt benoemd tot lid van de Commissie tot wering van schoolverzuim.

Vervolg van: 13 februari 1915 blz. 86-91
1490
Stratenplan Het verzoek van de Bouwgrond Maatschappij 's-Gravenhage - Voorburg tot wijziging
van het stratenplan langs de Koningin Wilhelminalaan (voor de bouw van een villapark)
wordt ingewilligd. De heer Den Engelsen bepleit de aanleg van een "teer-macadam-
bestrating" ter plaatse.
Gemeentebegroting De wijziging van de Gemeentebegroting 1914/1915 wordt vastgesteld.
Ambtenaren Na enige discussie werd een door de heer Hansen ingediend voorstel voor de regeling
van de wedden van de in militaire dienst zijnde ambtenaren met algemene stemmen
goedgekeurd. Het geamendeerde voorstel houdt in dat de militairen het volle salaris
krijgen, verminderd met ƒ 150,- per jaar.
Urinoirs De heer Hansen wil een brievenbus in het Raadhuis en een betere verlichting van de
urinoirs, met name in het Westeinde. De heer Bleuland van Oord stelt voorts dat de
rioolkolken in de Kerkstraat door de bewoners aldaar als verzamelplaats voor afval
worden gebruikt en telkens verstopt dreigen te raken. Ten slotte heeft bij bezwaren
tegen het ongewenste gebruik van de telefoonpaal in de Kerkstraat....

19 maart 1915 blz. 92-94-
1491
Gasfabriek De Voorzitter stelt dat deze spoedvergadering in eerste instantie is belegd ter
behandeling van de geldlening ten behoeve van de gasfabriek. Maar alvorens hiertoe
over te gaan wil hij in besloten vergadering de kwestie met de gemeentebode
Koornstra aan de orde stellen.
BESLOTEN VERGADERING 19 MAART 1915
Gemeentebode De blijkbaar onoirbare handelingen van de gemeentebode Koornstra hebben geleid tot
wat thans "de affaire Koornstra" wordt genoemd. Deze affaire wordt in extenso
besproken. De heer Koornstra heeft in een uitvoerig schrijven zichzelf verdedigd tegen
de beschuldiging dat hij met zijn dochter handelingen heeft gepleegd die in strijd zijn
met de eerbaarheid en de goede zeden. De Voorzitter stelt dat het een open vraag is
of, nu de heer Koornstra om lichamelijke omstandigheden is ontslagen, de kwestie van
de vermeende onoirbare handelingen met zijn dochter aan de orde moet worden
gesteld. Een aantal raadsleden blijven echter aandringen op behandeling van deze
affaire, te meer daar de heer Koornstra ook nog de gemeente-secretaris zou hebben
belasterd. Tevens stelt de Voorzitter dat de "affaire Koornstra" thans nog in onderzoek
is bij Justitie. Na uitvoerige re- en duplieken, waarbij sommige raadsleden pleiten voor
'oneervol' ontslag, wil men toch dit 'oneervol' niet doorvoeren, omdat daardoor het
pensioen van de heer Koornstra in gevaar komt. En bovendien heeft de gemeentebode
een groot gezin te onderhouden. Het uiteindelijke voorstel wordt nu dat de heer
Koornstra wegens gebleken ongeschiktheid ontslag krijgt als gemeentebode en
keurmeester, maar dat daaraan het predicaat 'eervol' onthouden wordt.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet
Gemeentebode De gemeentebode en keurmeester de heer Koornstra wordt wegens gebleken
lichamelijke ongeschikheid ontslagen onder de aantekening dat daaraan het predicaat
'eervol' wordt onthouden.
Gasfabriek Een tijdelijke geldlening à ƒ 10.000,-- ten behoeve van de gasfabriek wordt toegezegd.

28 april 1915 blz. 95-105
1492
Na opening van de openbare vergadering deelt de voorzitter mee over te gaan
tot:
BESLOTEN VERGADERING 28 APRIL 1915
De voorzitter deelt mee dat de grond in het Oosteinde toebehorend aan de
Scheveningse armen aangeboden wordt voor f 3,50 per m 2 . De heer de Wit deelt mee
dat er een servituut op die grond gevestigd is ten behoeve van Klein-Rusthof en er een
bouwverbod op rust. Er zal een nader onderzoek worden ingesteld en de
aangelegenheid wordt voorlopig geheim gehouden.
De vergadering gaat in het openbaar verder.
Geldlening Gedeputeerde Staten keuren de geldlening van ƒ 10.000,-- ten behoeve van de
gasfabriek goed.
B ou we n Een adres van het bestuur van de Bond van Verenigingen van Fabrikanten in
Materialen voor het Bouwbedrijf wordt voor kennisgeving aangenomen.
Gemeentebode De ontwerp-instructie voor de gemeentebode wordt artikelsgewijs voorgelezen en
vastgesteld. Vervolgens wordt op voordracht van Burgemeester en Wethouders de
heer W. Nota aangewezen.
Doodgraver De instructie van de doodgraver wordt gewijzigd. Hij moet nu tijdens begrafenissen
in het zwart gekleed gaan.
Drankvergunning Burgemeester en Wethouders willen aan de Kroon in overweging geven het maximum
aantal vergunningen van 25 tot 15 te reduceren. Een raadslid is bang dat de
broodwinning van sommige vergunninghouders in gevaar komt. De Voorzitter zegt
echter dat het thans geldende aantal van 19 gehandhaafd blijft maar er geen nieuwe
vergunningen meer zullen worden afgegeven. Hierna geeft de raad goedkeuring aan
dit voorstel.
Schatters Tot leden van de Schattingscommissie worden benoemd: mevrouw E.M. v.d. Schuyt
en de heren L.J. Doorn, J. Bleuland van Oordt en P.C. Elsevier.

Vervolg van : 13 februari 1915 blz. 86-91-
1493
Bouwplan In behandeling komt het rapport van de bouwcommissie inzake woningbouw en
aankoop van grond nabij de Loolaan. De commissie geeft de Raad in overweging
Gedeputeerde Staten mee te delen dat aansluiting voor woningbouw gepaard gaat met
zulke hoge kosten dat exploitatie te duur zou worden.
Er ontstaat een heftig debat. De commissie zou haar werk niet goed gedaan hebben,
men schat de kosten te hoog in en er is enig wantrouwen tegen het feit dat de eigenaar
van de gronden aan de Loolaan, de heer C. van den Dool, de gronden nu voor een
bedrag van ƒ 5.000,-- aanbiedt in plaats van ƒ 15.000,--. De voorzitter wil daarom de
zaak uitstellen. Maar daar willen enkele raadsleden niet van weten. Besloten wordt de
percelen van de heer C. v.d. Dool voor een zo laag mogelijke prijs aan te kopen.
Politie- Een ontwerp-politieverordening wordt vastgesteld regelende de contrôle
verordening op het gebruik van door de regering te verstrekken brood en meel.
Sloten De sloot aan de Huygensstraat stinkt. Toch kan hij niet gedempt worden omdat de
tram een obstakel vormt en bij zware regenval loost het gemeenteriool er op uit.
Levensmiddelen Bij informatie blijkt dat 1/3 gedeelte van de levensmiddelen verkocht is.
Besproeien De Voorzittter zegt toe met de Waterleiding-maatschappij
van straten een contract aan te gaan betreffende het besproeien van straten.
Burgemeester De heer v.d. Berg merkt op dat er bij de komst van de Burgemeester een meer
democratisch regime is ingevoerd en juicht dit ten zeerste toe. Toch blijkt de
ambtenaar ter secretarie Korver een gratificatie te zijn toegekend van ƒ 75,-. Dit is
echter geheel buiten medeweten van spreker geschied. Na enig aandringen verwijst de
Burgemeester hem naar de vergadering van Burgemeester en Wethouders. De heer
van den Berg protesteert hiertegen!

21 juni 1915 blz.106-108
1494
Voorzitter Aangezien de burgemeester met vakantie is, wordt het voorzitterschap waargenomen
door wethouder Herckenrath.
Burgemeester 1. Schrijven waarin mededeling wordt gedaan van het verlof
van de Burgemeester.
Begrotings- 2 .De door Gedeputeerde Staten goedgekeurde
wijzigingen begrotingswijzigingen.
Brood 3. Een bericht van ontvangst betreffende controle op tarwemeel en brood.
Drinkwater 4. Rapport inzake de centrale drinkwatervoorziening in Noorden Zuid- Holland en
Utrecht.
Politie- 5. Een adres van de afdeling Voorburg van de Vereniging tot
verordening bescherming der dieren inzake een aanvulling van de algemene politieverordening met
een verbod omtrent het gebruik van oogkleppen en oprekbeugels voor paarden.
Schoollokalen 6. Een adres van de Vereniging " Sport Staal Spieren " om
de beschikking te krijgen over het gymnastieklokaal en de gymnastiektoestellen voor
één avond per week.
Schoollokalen 7. De heer L. Cohen verzoekt om beschikking over een lokaal der Openbare Lagere
School voor de cursus boekhouden ook voor één avond per week.
De verzoeken onder 6 en 7 worden onder het stellen van voorwaarden gehonoreerd.
Gezondheids- Burgemeester en Wethouders zullen het voorstel van de
commissie Gezondheidscommissie inzake woningbouw bij de raad indienen.
Gemeente- De wijziging van de gemeentebegroting 1914 is goedgekeurd.
begroting
Brood Een ieder kan een kaart voor de distributie van brood aanvragen.

9 augustus 1915 blz.109-114
Gemeentebegroting Gedeputeerde Staten keuren de begrotingswijziging 1915 goed.
1495
Politie Een adres van de Bond van Gemeentepolitiebeambten te Leiden betreffende een door
hen aangenomen resolutie wordt voor kennisgeving aangenomen.
Raadsleden De geloofsbrieven van de raadsleden de heren C.G. Meeuwisse, M. de Haan, J. Muijs
en A. Hanegraaff worden in orde bevonden.
BESLOTEN VERGADERING 9 AUGUSTUS 1915
Na in comité te hebben vergaderd, van welke vergadering geen notulen zijn
bijgehouden, wordt de vergadering in het openbaar voortgezet.
Belastingen Het kohier Hoofdelijke Omslag 1915 is vastgesteld tot een bedrag van ƒ 23.503,29 5 .
Gasfabriek Burgemeester en Wethouders stellen voor een bedrag van ƒ 10.000,- te lenen ten
behoeve van de Gasfabriek. Hierover ontstaat een discussie in verband met de
aflossing. De voorzitter zegt dat de lening noodzakelijk is in verband met de
buitengewone tijdsomstandigheden. Het voorstel wordt uiteindelijk aangenomen en de
begroting over 1915 gewijzigd.
Gastarieven Voorstel van Burgemeester en Wethouders om voor hen die ter verlichting niet
hoofdzakelijk gas verbruiken, het kookgas met ƒ0,01 per m 3 te verhogen. Na discussie
goedgekeurd.
Onderstand De voormalige gemeentebode M. Koornstra heeft een verzoek ingediend om
onderstand door de gemeente totdat op zijn pensioen zal zijn beslist. Op voorstel van
Burgemeester en Wethouders wordt besloten de tijdelijk toegestane
onderstandstoelage ad ƒ 6,- per week te continueren totdat over zijn pensioen wordt
beslist.
Spooroverweg De heer Bleuland van Oordt dringt aan op verlichting bij de afsluitbomen bij de
spoorwegovergang.
Fietsen De heer Bleuland van Oordt vraagt voorts politietoezicht inzake het fietsen op de
trottoirs.
Woningbouw De heer v.d. Berg dringt aan op spoed bij de bouw van arbeiderswoningen. De heer
Bleuland van Oordt stelt een spoedige indiening van het rapport terzake in het
vooruitzicht en doet en passant een beroep op de Voorzitter die zich een fervent
tegenstander van het Loolaanplan heeft getoond.

7 september 1915 blz.115-121-
1496
Raadsleden De herkozen raadsleden: de heren A. Hanegraaff, M. de Haan, J. Muijs en C.G.
Meeuwisse worden beëdigd.(zie notulen 9 augustus 1915)
Burgemeester De Voorzitter deelt mee dat de heer A.J. Herkenrath een voorstel heeft gedaan aan
Gedeputeerde Staten om de jaarwedde van de burgemeester per 1 januari 1915 met
ƒ 600,-- te verhogen, waarmee het salaris dan ƒ 2.200,-- zou gaan bedragen. Nadat
geen enkel raadslid dit voorstel in discussie heeft gebracht, dank de Burgemeester
ontroerd!
Gemeentebegroting De wijziging van de gemeentebegroting over 1915 is goedgekeurd.
Belastingen Het belastingkohier 1915 is eveneens goedgekeurd.
Politie De Bond van gemeentepolitiebeambten doet een voorstel tot loonsverhoging.
Ambtenaar De heer A. Korver vraagt eervol ontslag als ambtenaar van de burgerlijke stand
wegens benoeming elders.
Gemeenterekening De voorlopige Gemeenterekening over 1914 wordt goedgekeurd.
Gasbedrijf De rekening van het gasbedrijf wordt na een uitvoerige discussie voorlopig vastgesteld.
Sommige raadsleden vinden dat de fabriek nog niet aan de bij de oprichting gewekte
verwachtingen voldoet.
Ambtenaar Burgemeester en wethouders dragen als bezoldigd ambtenaar van de burgerlijke stand
voor de heren P.J.M. Kemper, gemeentesecretaris en jhr. F.G.A. Gevaerts, ambtenaar
ter secretarie.. De heer Kemper wordt gekozen. De heer Korver wordt met ingang van
1 oktober 1915 eervol ontslag verleend.
Woningbouw De bouwcommissie doet verslag inzake de exploitatie aan de Loolaan van
arbeiderswoningen. De commissie dringt aan tot grondaankoop over te gaan en
woningen te gaan bouwen. Weer is de raad verdeeld maar na een uitvoerige discussie
wordt het ontwerp aankoopbesluit toch aangenomen.
Verlichting Er zijn klachten over de verlichting in het Westeinde. Men kan botsen tegen telefoon en
lantaarnpalen. De Voorzitter zegt dat per 1 oktober 1915 de lantaarns weer zullen
branden.
De Raad gaat in een geheime vergadering verder. Hiervan zijn echter géén
notulen gemaakt.

26 oktober 1915 blz.122-135
1497
Grondaankoop Gedeputeerde Staten hebben de beslissing omtrent de grondaankoop aan de Loolaan
verdaagd met de mededeling dat zij eerst de mening van de Raad willen hebben over
het door de Inspecteur der Volksgezondheid uitgebrachte rapport.
Straten De Bouwmaatschappij 's-Gravenhage-Voorburg heeft een adres ingediend met het
verzoek het onderhoud van de Koningin Wilhelminalaan voor rekening van de
gemeente te nemen. Bij de bespreking stelt de voorzitter dat Burgemeester en
Wethouders afwijzend willen beschikken. Er ontstaat een heftig debat waarna
uiteindelijk het voorstel van Burgemeester en Wethouders verworpen wordt.
Burgemeester en Wethouders zullen nu met de Bouwvereniging in overleg treden.
Distributie De S.D.A.P. afdeling Voorburg-Leidschendam dient een verzoek in om van
gemeentewege brandstof, aardappelen en andere onontbeerlijke artikelen tegen
normale prijzen aan de ingezetenen beschikbaar te stellen. Bij de discussie wordt
gesteld dat de S.D.A.P. zich moet richten tot de burgemeester omdat deze volgens
een ministeriële circulaire belast is met de distributie van levensmiddelen.
Gasbedrijf De begroting 1916 is aan de orde. Allereerst komt het salaris van de directeur ter
sprake en zijn aandeel in de netto winst. Aangezien zijn aandeel in de winst op nihil
uitkomt stelt de gascommissie een loonsverhoging voor. Er ontstaat een uitgebreide
discussie. Een voorstel van de heer Bleuland van Oordt met een opbouw van het
salaris en intrekking van winstdeling wordt goedgekeurd. Daarna wordt de begroting
puntsgewijs besproken en na veel gepraat (en soms gemor) goedgekeurd.
Gemeentesecretaris De jaarwedde van zowel de gemeente-secretaris als de ontvanger wordt
en -ontvanger verhoogd, zij het niet zonder enige deining.
Politie Burgemeester en wethouders stellen een verhoging voor van de jaarwedden van de
politebeambten. Maar ook hierover volgt een discussie, waarbij een raadslid wil weten
hoe de verhouding ten opzichte van 'het gezag' is. In de nu volgende discussies is
zelfs sprake van persoonlijke rancunes, maar de Voorzitter stelt dat het onderwerp -
salarisverhoging voor de politiemensen - los gezien moet worden van persoonlijke
karaktereigenschappen. Uiteindelijk wordt de voorgestelde salarisverhoging zonder
hoofdelijke stemming goedgekeurd. Als in dit verband ook de bereikbaarheid van de
politie des nachts ter sprake komt, kiest men voor de goedkoopste oplossing: vanuit de
politiepost aan zowel het Oosteinde als het Westeinde moet telefonisch contact zijn
met de bovenwoning op het gemeentehuis.

13 februari 1915 blz. 86-91-
1498
opzichter krijgen, hetgeen bijval krijgt en zonder hoofdelijke stemming wordt goedgekeurd. De
Voorzitter vindt het echter nog méér gewenst hem de titel architect toe te kennen. Ook
dit voorstel krijgt bijval. Daarna volgen nog loonsverhogingen voor het personeel van
de biologische reiniging en voor de havenmeester.
Onderwijs Bij het onderwijs wordt de cursus van de Franse taal heftig aangevallen. De cursus is
niet alleen niet winstgevend, hij is zelfs niet kostendekkend. Dit geeft weer aanleiding
tot een debat over het schoolgeld, waarbij uiteindelijk wordt toegezegd dat de
verordening op de schoolgeldheffing stringenter zal worden toegepast. De
gemeentebegroting over 1916 wordt dan conform de wijzigingen goedgekeurd.
Woningbouw Bij de rondvraag wordt het beleid van Burgemeester en Wethouders met betrekking tot
de woningbouw ter sprake gebracht. De Voorzitter zegt toe dat ten spoedigste een
raadsvergadering zal worden belegd waarin het rapport van de Bouwcommissie aan
de orde zal komen.

8 november 1915 blz.136-144
1499
Alvorens met de openbare vergadering te beginnen wordt met gesloten deuren
een vergadering gehouden
BESLOTEN VERGADERING 8 NOVEMBER 1915
Schoolhoofd Er is al reeds een jaar lang frictie betreffende het functioneren van het hoofd van de
openbare lagere school, de heer Molt en een onderwijzeres op diezelfde school,
mejuffrouw Van Beesel. Zowel Burgemeester en wethouders, als het bestuur van de
hoofden der scholen, hebben zich met de 'affaire Molt-van Beesel' bezig gehouden. Er
zijn blijkbaar mistoestanden op de bewuste school ontstaan, die worden gevoed met
geruchten, verdachtmakingen, geheime rapporten van verhoren en verslagen. De raad
moet thans een beslissing nemen op het verzoek van de heer Molt om eervol ontslag
uit zijn functie als schoolhoofd.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet
In de nu volgende vergadering worden eerst de ingekomen stukken aan de orde
gesteld en op een later tijdstip de ontslagaanvraag van de heer Molt.
Directeur Schrijven van de directeur der gasfabriek over zijn
gasfabriek salarisverhoging en vertrouwen op "betere tijden".
Ambtenaren In diezelfde zin laten ook enige gemeente-ambtenaren zich uit en danken de raad voor
de voorgestelde salarisverhogingen.
Schoollokaal De Volksbond, afdeling Voorburg, en de Tuinbouwvereniging
"Semper Florens" vragen een lokaliteit respectievelijk voor een kookcursus en een
snoeicursus. Dit verzoek wordt goedgekeurd.
Woningbouw Het verzoek van "Huiselijk Geluk" om arbeiderswoningen te mogen bouwen aan de
Loolaan wordt voor kennisgeving aangenomen.
Woningbouw Een soortgelijk verzoek van de Voorburgse Woningbouwvereniging wordt eveneens
voor kennisgeving aangenomen.
Pensioen Bij Koninklijk Besluit is het pensioen van de heer Koornstra met ingang van 20 maart
1915 gesteld op een bedrag van ƒ 227,-.

Vervolg van : 8 november 1915 blz.136-144
1500
Schoolhoofd Een ellenlang debat begint waarin Burgemeester en Wethouders eerst voorstellen het
eervol ontslag aan de heer Molt maar te willen verlenen. Dit gaat echter niet door
omdat een aantal raadsleden de "rotte toestand" die op de school is ontstaan, eerst
wil onderzoeken. Gesteld wordt namelijk dat er veel méér ongenoegen is geweest en
dat de heer Molt zijn functie slecht heeft bekleed. Andere raadsleden willen daar echter
niet van weten. Als de heer Hanegraaff voorstelt om een onderzoekscommissie in te
stellen staken de stemmen met 5 tegen 5. De beslissing hierop wordt nu verdaagd
naar een volgende vergadering.

13 november 1915 blz.145-150-
Tram De Stoomtramconcessie wordt met een jaar verlengd.
1501
Tramongelukken De heer Hanegraaff constateert dat de directie van de Stoomtram nalatig is. Na het
eerste ongeluk zijn er geen of te weinig maatregelen getroffen, het tweede ongeval
was analoog aan het eerste en nog zijn er geen verbeteringen aangebracht. De gehele
organisatie laat veel te wensen over! Met het oog op de spoedige elektrificatie van het
materieel valt er van een spoedige verbetering weinig te verwachten.
Commissies De samenstelling van de Gascommissie blijft ongewijzigd,
maar de heer Meeuwisse moet wel door een votum van vertrouwen over de streep
worden getrokken om nog langer in die commissie zitting te blijven nemen. Door het
vertrek van de heer Herckenrath komt wethouder C.v.d. Berg in de Commissie van
Financiën.
Gasfabriek De Rekening 1914 van het gemeentelijk Gasbedrijf wordt vastgesteld.
Loolaan Na ampele discussie wordt besloten het Loolaan-terrein in erfpacht uit te geven onder
de gebruikelijke voorwaarden. De verdeling over de woningbouwverenigingen zal
geschieden overeenkomstig hun ledental per 31 december 1915. Hierover wordt alleen
in principe beslist, zodat bij eventuele toewijzing de Raad volkomen vrij blijft.
Begrotingswijziging De voorgestelde begrotingswijzigingen 1915 / 1916 worden vastgesteld.
Onderwijzeres Voorzitter deelt mee dat Mej. v.d. Lee in het gesticht Bloemendaal te Loosduinen is
opgenomen.
Gemeente- Er wordt gepleit voor een toeslag voor de gemeente-we r klieden. Daar is
werklieden. geen bezwaar tegen en wordt dit voorstel zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Schoolhoofd De heer Muys verwondert er zich over dat er nog geen nieuw schoolhoofd is benoemd
en dringt aan op spoed. De Voorzitter belooft dat.

Vervolg van: 13 november 1915 blz.145-150
1502
Schoolhoofd De 'affaire-Molt' wordt door de heer Hanegraaff ter tafel gebracht en gooit daarmee de
knuppel in het hoenderhok. De zaak Molt is zeer slecht behandeld zo stelt hij.
Wethouder van de Berg heeft de raad onvolledig ingelicht en met een brief
manipulaties verricht. Spreker stelt dat de wethouder het vertrouwen van de raad niet
langer verdient. Wat de affaire zelf aangaat stelt spreker dat veel berust op lasterpraat,
of althans op zaken die niet bewezen kunnen worden. De heer Molt moet zich door
deze gang van zaken bedreigd gevoelen. Dit alles is aanleiding tot een heftige
discussie. De wethouder noemt de aanval van de heer Hanegraaf unfair en persoonlijk
en verdedigt de kwestie met de brieven. Ook de relatie - zo die er al was - met mej.
van Beesel komt ter sprake. Tenslotte biedt wethouder v.d. Berg een soort openbaar
duel aan (mondeling dan) waarbij hij zegt, dat, als hij verliest, hij zal aftreden als
wethouder. Na repliek van de heer Hanegraaff zegt de voorzitter dat de zaak
"onderzocht" dient te worden, waarbij de kosten geen bezwaar vormen en waarbij de
raad een blanco krediet verleent.
BESLOTEN VERGADERING 13 NOVEMBER 1915
Schoolhoofd In deze zeer bewogen besloten vergadering wordt onder meer wethouder v.d. Berg
zwaar aangevallen om zijn behandeling in deze affaire. De heer Hanegraaff verdedigt
nogmaals zijn voorstel van een nader onderzoek. Maar de voorzitter blijft bij een eervol
ontslag. Dat kan nu nog want na een onderzoek zou het wel een "oneervol" kunnen
worden. De opwinding neemt toe en als er is geen eensgezindheid bereikt kan worden
gaat men over tot de openbare vergadering.
De vergadering wordt in het openbaar voortgezet
Schoolhoofd Het voorstel Hanegraaff, dat in de vorige vergadering tot staken van stemmen leidde,
wordt verworpen met 7 tegen 4 stemmen. De voorzitter brengt daarna het voorstel van
Burgemeester en Wethouders in stemming. Dit wordt aangenomen: de heer Molt zal
per 1 mei aanstaande als Hoofd der Openbare Lagere School eervol worden ontslagen
of zo veel eerder als belanghebbende zal verzoeken. De voorzitter deelt nog mee dat
Burgemeester en Wethouders géén bezwaar hebben dat de Raad zich in verbinding
stelt met enkele schoolautoriteiten, teneinde de toestand op de Openbare Lagere
School te helpen verbeteren.
Drank- De Nederlandse Vereniging tot Afschaffing van Alkoholhoudende Dranken
vergunningen doet een verzoek om het maximum van de vergunningen te verlagen. Het verzoek
wordt voor kennisgeving aangenomen.

Vervolg van: 13 november 1915 blz.145-150
1503
Onderwijzeres Dokter Oldenboom, deelt mee dat de ziekte van mejuffrouw van Beesel van dien aard
is dat zij geen les kan geven. ("affaire Molt"). Het ziekteverlof van mejuffrouw van
Beesel zal afhankelijk worden gesteld van het feit of zij zich wil laten onderwerpen aan
een door twee door het gemeentebestuur aan te wijzen artsen.
Schoolhoofd Leden en oud-leden van het personeel der Openbare Lagere School protesteren tegen
de uitspraak van heer v.d. Berg inzake de verstandhouding van het personeel en het
hoofd der Openbare Lagere School, de heer Molt. Wethouder v.d. Berg verweert zich.
Woningbouw Het rapport van de woningbouwcommissie wordt besproken. Omdat er het een en
ander op is aan te merken, volgt er een flinke discussie. Maar uiteindelijk wordt het
rapport toch goedgekeurd. Ten slotte wordt er nog omheen gepraat wie de bebouwing
zal mogen uitvoeren: Huiselijk Geluk of de Voorburgsche Vereniging. Er volgt geen
uitspraak !
Tram "De tram" zo zegt de heer Hanegraaff tijdens de rondvraag "rijdt herhaaldelijk ontijdig
door de wissels!" Er kunnen dus ernstige ongelukken ontstaan. Burgemeester en
Wethouders zullen correspondentie voeren met de Raad van Toezicht over de
voorgevallen onregelmatigheden.

26 januari 1916 blz.151-167
Nieuwjaarswensen Met een gloedvolle rede opent de voorzitter de eerste raadsvergadering in 1916.
Tram De ernstige tramongelukken, die zich onlangs voordeden zijn een domper in dit
nieuwe jaar. De Voorzitter wijdt dit ondermeer aan te weinig plichtsbesef vooral
bij het jonge personeel, maar ook de directie treft verwijt !
Raadsleden Voorzitter brengt dank aan de raadsleden Herckenrath en Hanegraaff die ontslag
nemen als raadslid.
1504
Woningbouw Woningbouwvereniging Patrimonium wil op het Loolaan-terrein een 30-tal woningen
bouwen, terwijl woningbouwvereniging "Huiselijk Geluk " de plannen voor bebouwing
van het terrein klaar heeft liggen en binnenkort bij de Raad zal indienen.
Commissie Het verslag van de Commissie Schoolverzuim over 1915 wordt voor
schoolverzuimkennisgeving aangenomen.
Bond Gemeente- Een adres van de afdeling Zuid-Holland van de Nederlandse Bond van
ambtenarenGemeente-ambtenaren, waarin deze pleit voor hogere salarissen, wordt
voor kennisgeving aangenomen.
Lidmaatschap De Vereniging van kleine steden en plattelandsgemeenten nodigt de Gemeente
Voorburg uit toe te treden als lid, waartoe na een toelichting van de Voorzitter wordt
besloten.
Cokes De afdeling Voorburg-Leidschendam van de S.D.A.P. verzoekt om brandstof tegen
gereduceerde prijs van gemeentewege ter beschikking te stellen. De voorzitter stelt
voor onen minvermogenden dit voorrecht te gunnen. De heer Meeuwisse wil dit echter
geregeld zien na een bespreking in de gascommissie. Na enig gepraat komt er een
voor ieder aanvaardbare regeling. Alle gezinnen, die niet in de Hoofdelijke Omslag
betrokken zijn, kunnen zich op het gemeentehuis melden ter verkrijging van 1 mud per
week.
Forum Hadriani Forum Hadriani krijgt de beschikking over het gymlokaal voor vergaderingen.
Raadsleden De geloofsbrieven van A.v.d Griendt worden in orde bevonden.
Belastingen Het supplementoir kohier van de Hoofdelijke Omslag over 1915 wordt vastgesteld op
ƒ 3.643,55.

Vervolg van: 26 januari 1916 blz.151-167
1505
Pensioenen Een adres om eerherstel van de heer Koornstra en zijn dochter en om een
gemeentelijke toeslag op zijn pensioen worden overeenkomstig het voorstel van
Burgemeester en Wethouders afgewezen.

5 februari 1916 blz.167-174
1506
Raadsleden De heer A.van der Griendt wordt beëdigd als raadslid. De voorzitter prijst hem zéér en
spreekt de wens uit dat bij de nodige kracht mag hebben om de vaak moeilijke
kwesties in de gemeente te helpen oplossen.
Armenzorg Mej. Koornstra meldt dat een onderstand van ƒ 7,- per week te gering is om daar met
haar gezin van te leven. Bij de bespreking hierover blijkt dat het kerkelijk armbestuur al
kleertjes heeft gegeven. Burgemeester en wethouders zullen echter -zo nodigin natura
bijspringen!
Schoolhoofd De voorzitter deelt mee dat Burgemeester en Wethouders zich door de door de heer
Hanegraaff in dagblad "Het Vaderland" ingezonden stukken voelt aangevallen. Deze
gang van zaken ondermijnt het gezag van Burgemeester en Wethouders en werpt een
blaam op dit college. In een lang betoog zegt de voorzitter met veel woorden hoe goed
Burgemeester en Wethouders zich hebben opgesteld! De heer Hanegraaff handhaaft
echter zijn bezwaren tegen Burgemeester en Wethouders en dringt aan op een echt
volledig onderzoek. Er volgt een debat waarin de spreker de Burgemeester verwijt de
heer Molt in het bijzijn van ondergeschikten een reprimande te hebben gegeven. De
burgemeester antwoordt daarop dat hij van dit voorgevallene dan maar eens schriftelijk
opgave moet doen en wel met vermelding van dag en uur! Wethouder van de Berg laat
een ander geluid horen. Hij vindt dat er geen sprake is van kwader trouw, maar dat het
belang van het onderwijs het ontslag van de heer Molt eiste en dat er in deze kwestie
verschillende misvattingen zijn ontstaan. Hij acht het dan ook onrechtvaardig hem
persoonlijk aan te vallen in een kwestie waarin het college het volmondig met elkaar
eens is. Uiteindelijk wordt er een commissie van onderzoek ingesteld bestaande uit het
college van Burgemeester en Wethouders, twee raadsleden en drie onpartijdige
deskundigen. Zij moeten voor 1 april 1916 rapport uitbrengen.
Wethouder Het pas beëdigde raadslid de heer A. van der Griendt wordt benoemd tot wethouder in
de vacature ontstaan door het vertrek van de heer A.J. Herckenrath. De nieuwe
Wethouder dankt ontroerd voor het mandaat van vertrouwen dat hem door een
meerderheid in de raad is gegeven, terwijl de Voorzitter hem veel sterkte toewenst om
de vaak scherpe tegenstellingen met opgewektheid tegemoet te treden.

23 maart 1916 blz.175-177.
BESLOTEN VERGADERING 23 MAART 1916
1507
Van het besprokene in deze vergadering zijn geen notulen bijgehouden.
Waarschijnlijk is in deze vergadering het rapport over de affaire Molt besproken
en min of meer in de doofpot verdwenen.
Raadsleden De geloofsbrieven van de heer A. Tromp worden in orde bevonden en hij wordt
toegelaten als lid van de Raad.
Burgerlijke Stand De heer A. van der Griendt wordt benoemd tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand.
Bouwplan Besloten wordt om -in afwachting van een definitieve regeling- het noordelijk gedeelte
van de Koningin Wilhelminalaan te verbeteren onder voorwaarde dat de Bouwgrond
Maatschappij 's-Gravenhage de helft der kosten voor zijn rekening neemt.
Uitbreidingsplan Burgemeester en wethouders krijgen een blanco krediet om een uitbreidingsplan
ingevolg art. 28 der woningwet samen te stellen. Tevens raadslidmaatschap op te
zeggen vanwege zijn drukke werkzaamheden op het ministerie van oorlog. Door
collegiale en vriendschappelijke aandrang is hij echter op zijn eerder genomen besluit
terug gekomen. De burgemeester dankt hem hiervoor hartelijk, waarop de heer
Hansen dankt voor de welwillende waardering en op enige clementie aandringt bij de
verdeling van zijn werkzaamheden. Per slot van rekening leven wij thans in
oorlogsomstandigheden.
Ingekomen stukken De ingekomen stukken zijn van weinig belang en worden voor kennisgeving
aangenomen.
Stratenplan De Coöperatieve Bouwvereniging "Sint Martinus", een afdeling van de R.K. Volksbond,
dient een adres in over de straataanlegkosten. Deze zaak zal in overleg met
Burgemeester en Wethouders samen met andere bouwverenigingen worden
besproken.
Spoorwegen De stukken betreffende de electrificatie van het spoorweg-traject
's-Gravenhage-Voorburg-Leiden zijn ter bestudering aan de Raad aangeboden. Voorts
wordt dienaangaande besloten een 36 bomen te laten rooien om te zijner tijd te
worden verkocht.
Gemeentebegroting Wijziging van de Gemeentebegroting 1916 wordt goedgekeurd.

Vervolg van: 23 maart 1916 blz.175-177.
1508
Armenzorg Het gezin Koornstra krijgt f 2,50 per week onderstand. Dit bedrag wordt - zo nodig -
uitgekeerd door het armbestuur van de Nederlandse Hervormde Gemeente.

12 april 1916 blz.184
BESLOTEN VERGADERING 12 APRIL 1916
In de gesloten vergadering deelt de voorzitter mee dat
1509
"Vreugd en Rust" alsnog kan worden aangekocht door de gemeente, omdat
verkooppogingen aan particulieren zonder resultaat zijn gebleven. Er volgt een
discussie, waarin besloten wordt om de heer Zwart hieromtrent een rapport uit te laten
brengen. De Voorzitter deelt verder mee dat de koopsom 200.000,- bedraagt,
behoudens f 9.000,- aan overdrachtskosten. Voorshands wordt de zaak aangehouden.
Hierna gaat de beraadslaging in openbare vergadering verder.
Gasfabriek De Gasfabriek heeft een tekort door de duurdere kolenprijzen. Een verhoging van de
gasprijzen ter dekking van dit tekort wordt echter niet aanbevolen, gezien de
buitengewone tijdsomstandigheden. Daarom zal er een geldlening van ƒ 10.000,-
worden afgesloten, hetgeen de Raad goedkeurt.

19 mei 1916 blz.185/186
1510
Fontein De Afdeling Voorburg van de Vereniging tot bescherming van dieren biedt de
gemeente een drinkwaterfontein aan, welke geplaatst dient te worden tegenover het
koffiehuis. De gemeente dient echter het watergebruik te betalen. Wordt in dank
aanvaard.
Onderwijs De jaarwedden van het schoolhoofd en het lager onderwijzend personeel worden
bijgesteld.
Gemeentebegroting De wijziging van de Gemeentebegroting 1915/1916 wordt goedgekeurd

5 juni 1916 blz.187/193
1511
Bouwplan De transactie betreffende de aankoop van het Loolaan-terrein is in afwijking van het
raadsbesluit tot stand gebracht. Er was enige onenigheid ontstaan tussen de vroegere
eigenaar van de grond, de heer C. v.d. Dool en de huurders van de tuingrond
betreffende de opzeggingstermijn van de huurovereenkomst. De voorzitter heeft door
zijn handelwijze -alhoewel hij zelf tegenstander was van het Loolaanplande transactie
niet onuitvoerbaar willen maken. Hij wil de huidige huurders van gronden in dit plan
voor 1 augustus 1916 aanschrijven dat de huur met ingang van 1 januari 1917 wordt
beëindigd.
Onderwijzers Op voorstel van Gedeputeerde Statgen wordt voorgesteld de jaarwedden van
onderwijzend personeel bij ziekte door te betalen. Op grond van dit besluit is besloten
om de jaarwedde van mejuffrouw van der Lee weer voor 6 maanden met ingang van 1
mei uit te keren.
Tram Er zijn bezwaren tegen een ontwerp van het traject van de tram. De commissie van
fabricage zal advies aan de raad uitbrengen. Ook zal een advies van de commissie
voor plaatselijk schoon worden ingewacht. De bezwaren spitsen zich toe op de entree
nabij de Zwartelaan, de passage bij de begraafplaats, de richting nabij de Weverslaan
en bij de buitenplaatsen Vronesteijn en Leeuwensteijn.
Bouwplan De voorzitter deelt mee dat de bestrating en riolering van het bouwplan Loolaan
voorlopig niet gegund dient te worden, omdat door de tijdsomstandigheden de
woningbouw dient te worden uitgesteld. De heer Muys ontketent een discussie naar
aanleiding van ongemotiveerde geruchten betreffende dit noodzakelijke uitstel.
Uiteindelijk besluit men een onderhandse aanbesteding in het najaar te doen
plaatsvinden.
Dempen De sloot grenzende aan de Rooms Katholieke Jongensschool
sloten en de buitenplaats Sionslust is zodanig vervuild dat men overweegt de sloot te
dempen. Er moeten echter een paar bezwaren worden opgelost. De Nederlandse
Hervormde Diaconie gebruikt de sloot als laaden losplaats en bovendien komen er een
paar rioleringen op uit. Na een uitvoerig debat besluit de raad met 7 tegen 1 stem de
sloot toch te (laten) dempen.
BESLOTEN VERGADERING 5 JUNI 1916
Van deze vergadering zijn geen notulen bijgehouden !

14 juli 1916 blz.194/197
1512
Bouwplan Woningbouwvereniging "Huiselijk Geluk" dringt aan op spoedige bouw van
arbeiderswoningen aan de Loolaan. Burgemeester en Wethouders zullen in overleg
treden met de laagste inschrijver van het werk aan riolering, bestrating en dergelijke,
teneinde tot een onderhandse aanbesteding te komen tegen de tijd dat met de
werkzaamheden ter plaatse kan worden begonnen.
Pensioen Aan mej. Veerman van den Boom wordt van gemeentewege een pensioen toegekend
van ƒ 1,- per week.
Besteller Aan de besteller van de goederen van de staatsspoor, de heer v.d. Brink, wordt een
wekelijkse toelage van ƒ 18,- gegarandeerd.
I nk wa r t iering De burgemeester heeft een audiëntie aangevraagd bij de verantwoordelijke minister,
omdat de wijze en de druk van de inkwartiering reden tot klachten geven. De raad
wacht de bespreking hiervan af.
Gemeente- De heer Muys vindt de problemen met betrekking tot de inkwartiering niet
werklieden zo belangrijk, maar wel een extra toeslag voor de gemeentewerklieden. De
burgemeester zegt toe deze aangelegenheid in de eerstvolgende vergadering van
Burgemeester en wethouders aan de orde te stellen.
Brandweer De heer de Wit maakt zich ongerust over het gevaar van brand door hooibroei. De
Burgervader blust zijn onrust. Als men de politievoorschriften opvolgt is
temperatuuropname door de brandmeesters overbodig.

3 augustus 1916 blz.198-201
1513
Besteller Een raadslid vraagt nadere precisering van het tot ƒ 18,- vastgestelde weekloon van
de besteller. Volgens de Voorzitter houdt dit in dat de gemeente aan de heer v.d. Brink
een suppletie op zijn weekloon garandeert tot ƒ 18,- indien de opbrengst van de
bestellingen minder is en dat het eventueel meerdere aan de gemeente dient te
worden afgedragen.
Bouwplan Gedeputeerde staten hebben de besluiten tot onderhandse aanbesteding van werken
in het bouwplan Loolaan goedgekeurd.
Politie Een adres van de Algemene Nederlandse Politiebond is ongezegeld en wordt daarom
onbehandeld terzijde gelegd.
Op voorstel van de Voorzitter wordt overgegaan tot beraadslaging in geheime
vergadering.
BESLOTEN VERGADERING 3 AUGUSTUS 1916
Van deze vergadering zijn geen notulen bijgehouden, maar uit het genotuleerde
in de openbare vergadering kan worden opgemaakt, dat er gesproken is over de
eventuele aankoop van de buitenplaats Vreugd en Rust.
Vreugd en Rust Na heropening van de openbare vergadering geeft de Voorzitter een overzicht van de
onderhandelingen over de aankoop van de buitenplaats Vreugd en Rust. Deze
onderhandelingen zijn in een bepaald stadium gestrand op de gevraagde prijs. De
gemeente 's-Gravenhage is nu hierover aan het onderhandelen. De Voorzitter wil
voorkomen dat 's-Gravenhage de buitenplaats koopt, want dat zou een motief kunnen
zijn voor grensuitbreiding. Hij wil zich bij aankoop van de buitenplaats door
's-Gravenhage wenden tot Gedeputeerde Staten. Hij leest een proeve van dit verzoek
voor. Besloten wordt een exemplaar hiervan aan alle raadsleden van de Haagse raad
te zenden en eveneens een exemplaar aan Gedeputeerde Staten.
Keuringsdienst In beginsel wordt besloten tot keuring van gemeentewege van vee en vlees, alsmede
voedings-en genotmiddelen. Voor dit doel wordt er een contract afgesloten met de
gemeente 's-Gravenhage.
Bergen van goederen De regeling van de kosten voor het bergen van goederen wordt gewijzigd
Rooien Voorgesteld wordt de bomen aan het Westeinde te rooien en daarvoor in de plaats
jonge bomen te planten.

24 augustus 1916 Blz.202-210
BESLOTEN VERGADERING 24 AUGUSTUS 1916
1514
Van het besprokene in deze vergadering zijn wederom geen notulen
bijgehouden.
Sloten Na heropening van de openbare vergadering leest de Voorzitter het besluit van
Gedeputeerde Staten voor, waarin zij de onderhandse aanbesteding van het dempen
van de sloot bij Sionslust goedkeuren.
Vreugd en Rust De Vereniging tot bevordering van Voorburgs Belangen dringt er bij de raad op aan
alsnog Vreugd en Rust te kopen.
Burgemeester De Commissaris der Koningin deelt, namens de betrokken Minister, mede dat aan de
Burgemeester voor drie maanden verlof wordt toegekend en wel met ingang van 11
september a.s.
Onderwijzeres De curatrice van mejuffrouw v.d. Lee dankt de Raad voor het genomen besluit aan
haar cliënte verlenging van de jaarwedde te hebben verleend.
Vreugd en Rust De burgemeester geeft een zeer uitvoerige uiteenzetting over de onderhandelingen
met betrekking tot de aankoop van Vreugd en Rust. Hij hekelt de Haagse wethouder
van openbare werken over het feit dat hij aan zijn raadsleden een tekening heeft
getoond, waaraan de conclusie werd vastgeknoopt dat -mocht Voorburg eigenaresse
worden van Vreugd en Rustde buitenplaats dan vernietigd zou worden. De Voorzitter
noemt zelfs de familieverwantschap tussen de Haagse burgemeester en de
eigenaresse van Vreugd en Rust. Daarbij bekemtoont hij dat Burgemeester en
Wethouders niets afweten over de eventuele bouw van een fabriek of
woonhuizen.Nagenoeg alle raadsleden mengen zich in de nu volgende discussie. De
gemeente heeft ook veel te lang getalmd met het nemen van een beslissing. En die
tekening had nooit uit handen mogen worden gegeven! De voorzitter pleit ervoor het
prestige van de Raad te verdedigen. Ten slotte worden er -zij het met enige
tegenstand- twee moties aangenomen:
a. Na afloop zal er een brochure worden uitgegeven, waarin het verloop van de
procedure uiteengezet zal worden;
b. Als Gedeputeerde Staten goedkeuring hebben gegeven aan het Haagse besluit om
Vreugd en Rust te kopen, dan zal Voorburg bij de Kroon vernietiging van dit besluit
vragen.

Vervolg van: 24 augustus 1916 Blz.202-210
1515
Burgemeester De jaarwedden van Burgemeesters, wethouders, secretarissen en ontvangers in de
provincie Zuid-Holland zijn onlangs herzien. De jaarwedden van de Burgemeester, de
secretaris en de ontvanger en die der wethouders worden aan de nieuwe normen
aangepast.
Gemeenterekening De Gemeenterekening over 1915 wordt aangeboden.
Schoolpersoneel Er wordt een instructie vastgesteld voor zowel het hoofd als het personeel van de
openbare lagere school.

9 september 1916 blz.211-215
1516
Distributie Teneinde uitvoering en medewerking te geven aan de bepalingen van de Distributiewet
wordt een voorstel aangenomen een blanco krediet te verstrekken. Echter met dien
verstande dat in elke toekomende vergadering van de raad verslag van de stand van
zaken zal worden gedaan.
Leerplan Het leerplan van de openbare lagere school en uitgebreid Lager onderwijs school
wordt gewijzigd.
Wethouder In verband met het aanstaande verlof van de burgemeester zal de oudste wethouder
fungeren als loco-burgemeester, Zijn wethouderspost zal in die periode dienen te
worden waargenomen door een tijdelijke wethouder. Na een uitvoerige bespreking of
dat allemaal nodig en wettelijk is voorgeschreven, wordt de heer Muijs als tijdelijk
wethouder aangewezen.
Gemeenterekening De Gemeenterekening over 1915 wordt voorlopig vastgesteld.
Vreugd en Rust Bij de rondvraag duikt de gevolgde procedure rond de verkoop van Vreugd en Rust
weer op. In een uitvoerig debat uit de Raad waardering voor de uiteenzetting van de
Voorzitter, maar wenst zich uitdrukkelijk te distanciëren van des Voorzitters uitlatingen
omtrent de persoonlijke belangen die hierbij een rol hebben gespeeld, met name de
familieverwantschap tussen Jhr. mr. B.C. de Jonge en de Burgemeester van 's-
Gravenhage. De burgemeester stelt met genoegen te constateren dat men het
inhoudelijk met hem eens is, maar dat de vermelding van de hiervoor genoemde
familieverwantschap geen insinuatie inhoudt doch slechts de vorm betreft. De op
schrift gestelde verklaring wordt echter wel met 7 tegen 4 stemmen aanvaard.

30 september 1916 blz.216-219
1517
Loco-burgemeester De heer van der Griendt treedt voor het eerst en naar hij zelf zegt -nog wat onwennig-
op als waarnemend of loco-burgemeester. In zijn openingsrede zegt hij zich geheel ten
dienste van allen en het raadscollege in het bijzonder te willen stellen. Hij doet daarbij
een dringend beroep op medewerking van zijn mede-leden.
Sport Een verzoek van de Voorburgse Voetbalclub V.V.C., om verfrissingen binnenshuis te
mogen verkopen, wordt in handen van Burgemeester en wethouders gesteld.
S.D.A.P De Afdeling Voorburg der S.D.A.P. verzoekt de gas-en cokesprijzen niet te verhogen
en de meerdere kosten van het gasbedrijf te bestrijden door middel van een
geldlening. Tevens dringt de afdeling aan op het goedkoop verkrijgbaar stellen van
cokes. Het plaatstelijk Steuncomité dient dit -evenals vorig jaarte regelen.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting over 1917 zal aan de raadsleden worden toegezonden.
School Burgemeester en wethouders hebben een voorstel gedaan om het lager onderwijs te
reorganiseren, waarbij dan tevens de Franse cursus wordt stopgezet. Men wil dat
realiseren per 1 september 1917. Er komen 3 lokalen bij. Voorts zullen de
onderwijzerssalarissen, alsmede de schoolgeldheffing zullen worden herzien.
Commissie/ In de vacature E. Molt wordt benoemd de heer L. de Priester.
Schoolverzuim
Herhalings- Voor het herhalingsonderwijs, cursus 1916/1917, worden onder de
onderwijs gebruikelijke voorwaarden benoemd: de heren L. de Priester en G.W. Hooijer, alsmede
mejuffrouw Spuijman.
Ambtenaar Het politiepersoneel en de beambten Talitsch, Wezepoel en Nota krijgen een extra
loontoeslag van ƒ 15,-.
Gymnastieklokaal De afdeling Voorburg van de Volksbond tegen Drankmisbruik mag in het
gymnastieklokaal een kookcursus geven. Aan de S.D.A.P. wordt dit echter geweigerd.
Men wil geen politiek-propagandische vergaderingen in schoollokalen.

Vervolg van: 30 september 1916 blz.216-219
1518
Sloten Doordat de lengte van de sloot bij Sionslust niet goed is opgegeven, is de sloot
onvoldoende gedempt en is de gemeente onnodig op meerdere kosten gebracht.

6 november 1916 blz.220-223
1519
Schoollokalen "Semper Florens" mag onder de gebruikelijke voorwaarden één der schoollokalen
gebruiken voor een cursus.
Straten en pleinen De Delflandse schoolvereniging klaagt over de vervuiling van een sloot en de slechte
toestand van de Achterweg. De eigenaren van de Achterweg zullen op het matje
worden geroepen en er zal een streng politietoezicht worden uitgeoefend.
Vreugd en Rust Meegedeeld wordt dat het Haagse besluit tot aankoop van Vreugd en Rust niet is
goedgekeurd.
Inkwartiering Diverse ingezetenen dringen aan op een andere methode van verdeling der
inkwartieringslasten. Dit adres wordt in handen van Burgemeester en wethouders
gesteld.
Onderwijzeres Mej v.d. Lee (die nog steeds wordt verpleegd) behoudt haar volle jaarwedde.
Distributie De voorgestelde distributieregeling wordt vastgesteld.
Gemeentebegroting Bij de bespreking van de Gemeentebegroting 1917 is er een discussie over de
voorgestelde verhoging van het salaris van de eerste ambtenaar ter secretarie.
Hierdoor zou er een scheve verhouding ontstaan ten opzichte van de honorering van
de andere ambtenaren. Het voorstel wordt dan ook weggestemd. Over de verhoging
van andere posten wordt niet verder gediscussiëerd. Uiteindelijk wordt de Gemeente-
begroting vastgesteld.

27 november 1916 blz.224-228
1520
Voorzitter Bij ontstentenis van de burgemeester en de heer Van der Griendt wordt deze
vergadering voorgezeten door de heer C.van den Berg.
Burgemeester Burgemeester D. Baron Mackay deelt in een brief aan de raad mede dat hij met ingang
van 18 december om louter persoonlijke redenen besloten heeft ontslag te nemen als
burgemeester. De voorzitter deelt hierop mee dat op 16 december aanstaande door
Burgemeester Mackay een raadsvergadering zal worden belegd, waarin de raadsleden
en de ingezetenen afscheid kunnen nemen van de burgemeester.
Gymnastieklokaal De Werkliedenvereniging "Eendracht maakt macht" verzoekt te mogen beschikken
over het gymnastieklokaal voor de distributie van peulvruchten. Hoewel het verzoek
niet op gezegeld papier is ingediend wordt er gunstig over beschikt.
Woningbouw De heer G.J. Klumper verzoekt een villa te mogen bouwen nabij huize Woelwijk. Het
verzoek wordt toegestaan.
Drankmisbruik Een verordening tot bestrijding van drankmisbruik bij eventuele demobilisatie wordt
goedgekeurd.
Inkwartiering Een aan Burgermeester en wethouders gericht adres met klachten over een ongelijke
verdeling der lasten bij inkwartiering wordt afgewezen.
Cokes Er wordt een regeling getroffen om minder vermogenden tegen een gereduceerde prijs
cokes ter beschikking te stellen.
Energieverbruik De regering heeft ten gevolge van het kolentekort een regeling getroffen tot
vermindering van licht- en gasverbruik in winkels en cafés. Dit zal ingaan op 7
december 1916.
Tram Bij de rondvraag wijst de heer Hansen op het nog steeds aanwezige gevaar voor
passagiers nabij de Zwartelaan.
Straatverlichting De heer Bleuland van Oordt vraagt de aandacht voor de straatverlichting aan de
Kerkstraat, die zijns inziens onvoldoende is en gevaar oplevert voor het verkeer.

4 december 1916 blz.229-231
1521
Distributie Aan de hand van een schrijven van Gedeputeeerde Staten wordt de commissie van
bijstand voor het distributiebedrijf amengesteld. Naast deze commissie wordt de
bestaande commissie van bijstand omgedoopt tot commissie van advies. Deze
commissie dient het geregelde contact met de burgerij te onderhouden.
Distributie Zowel in Den Haag als Voorburg bestaan er klachten over de melkdistributie: de
boeren hebben problemen met de door de minister vastgestelde maximum-prijzen en
de leveranciers met de gelijke verdeling. Er zou een betere regeling getroffen moeten
worden. De voorzitter zal dit bevorderen.
Uitbreidingsplan Het uitbreidingsplan zal op 11 december door Burgemeester en Wethouders
behandeld worden en daarna plan ter inzage gelegd voor de raadsleden. De
raadsleden zullen dan in de gelegenheid worden gesteld de architect Van der Kloot
Meijburg hieromtrent te horen.
Gemeentebegroting De gewijzigde Gemeentebegroting 1916 is goedgekeurd.
Straten en De Koningin Wilhelminalaan is in slechte staat en gevaarlijk. De heer Tromp
pleinen dringt aan op een snel herstel met meer en beter toezicht van gemeentewege. De
voorzitter zal het politietoezicht op het berijden van die weg laten verscherpen.

7 december 1916 blz.232
1522
Verkoping De spoedvergadering is belegd in verband met een bij het gemeentebestuur gedaan
aanbod om gesorteerde keien, die de gemeente in voorraad heeft à ƒ 39,- per 1000
stuks te kopen. Na een uitvoerige discussie wordt echter besloten de keien tot eigen
gebruik te bestemmen.
Distributie Het nadelig saldo van het distributiebedrijf wordt vastgeld op een bedrag van ƒ 7.500,-.

16 december 1916 blz.233-235
1523
Burgemeester De vergadering wordt bijgewoond door een aantal genodigden, waaronder de
echtgenote van de burgemeester, de oud-wethouder Herckenrath, echtgenoten van
diverse raadsleden, hoofdambtenaren van de gemeente en een tweetal bestuurders
van het plaatselijke steuncomité. De burgemeester houdt een gloedvolle rede die even
gloedvol wordt beantwoord door de heer v.d.Griendt en memoreert met name de zorg
voor de Belgische vluchtelingen.Ook de heer Hansen vertolkt de gevoelens van de
raad in een uitvoerige rede. De gemeentesecretaris doet dit nog eens over namens het
het gemeentepersoneel en tenslotte biedt wethouder v.d. Berg een oorkonde aan. De
burgemeester dankt ontroerd.

28 december 1916 blz.236-239
1524
Uitbreidingsplan Dit plan van de heer Van der Kloot Meyburg is -behoudens enige restricties voor
Burgemeester en Wethouders- goed bevonden. Vanaf 1 januari 1917 ligt het ter inzake
ter gemeentesecretarie. Amendementen kunnen voor 1 februari 1917 worden
ingediend.
Bad- en zweminrichting De Voorburgse afdeling van de S.D.A.P. heeft plannen ontwikkeld tot het komen van
een gemeentelijke bad- en zweminrichting. Wordt voor kennisgeving aangenomen.
Cokes Verdere uitbreiding van de faciliteiten tot het verstrekken van goedkope cokes ten
behoeve van gezinnen wordt niet voorgestaan.
Belastingen Een wijziging van de tarieven voor de Hoofdelijke omslag wordt zonder hoofdelijke
stemming goedgekeurd.
Gastarieven De beperking van het kolenverbruik heeft onvoldoende resultaat opgeleverd. Hierdoor
dienen de gasprijs en de gastarieven -althans tijdelijkhoger te worden vastgesteld.
Gemeentebegroting De begrotingswijziging over 1916 wordt goedgekeurd.
Distributie De uitgaven van het distributiebedrijf worden voor de periode vanaf
27 november tot ultimo december 1916 bijgesteld.
Burgemeester Er gaan stemmen op tegen het benoemen van een burgemeester die niet zijn gehele
persoon aan dit ambt kan wijden. Met name de combinatie burgemeesterschap en
kamerlidmaatschap is ongewenst. Na brede discussie wordt een voorstel om de
bevoegde autoriteiten hiervan in kennis te stellen toch verworpen.

5 januari 1917 blz.240-241
1525
Nieuwjaarswensen Voorzitter, de heer Van der Griendt, spreekt de beste wensen uit en hoopt op vrede in
Europa en de benoeming van een voor Voorburg goede burgemeester.
Keuringsverordeningen De betreffende verordeningen voor het keuren van vee, vlees-, eet- en drinkwaren zijn
na analogie met omliggende gemeente ontworpen en worden zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
Commissie- In plaats van de heer C.v.d. Berg wordt de heer Tromp benoemd.
strafverordening
Postkantoor Gepleit wordt voor meerdere loketten in het postkantoor. Zal door de voorzitter worden
besproken in de vergadering van Burgemeester en Wethouders.

12 februari 1917 blz.242-244
Keurings- De keuringsverordeningen worden aangenomen.
verordeningen
1526
Onderwijzeres Op verzoek van haar curatrice wordt ontslag verleend aan mej.v.d Lee als
onderwijzeres aan de Openbare Lagere School met ingang van 1 januari 1917.
Burgemeester en wethouders zullen worden geachtigd om zo nodig een besluit te
nemen haar voor die verpleegkosten een renteloos voorschot te verstrekken, zolang
het pensioen nog niet wordt uitgekeerd.
Tramconcessie De tramconcessie wordt met een jaar verlengd.
Toeslagen Een aantal gemeente-beambten komen in aanmerking voor een extra loontoeslag, te
weten de politieagenten, de gemeentebode, de havenmeester, de machinist van de
bilogische reiniging en gemeentelijke werklieden.
Energieverbruik In verband met de noodzakelijke beperking van het energieverbruik wordt een
Lichtverordening van kracht. Deze verordening bevat een verbod winkels en café's met
gas of electriciteit te verlichten. De prijzen van de electriciteitslevering worden
verhoogd. Een voorstel om na 11 uur geen gas meer te leveren wordt verworpen.
Rondvraag Bij de rondvraag wordt aandacht gevraagd voor de te dure premies van de inmiddels
verouderde assurantiepolissen. Voorts worden mededelingen gedaan van de kosten
van het distributiebedrijf.

19 februari 1917 blz.245-246
1527
Energieverbruik Een verzoek van diverse winkeliers het gebruik van kaarslicht tot 's avonds 9 uur toe te
staan wordt verworpen. Bij een breedvoerige discussie komen er twee voorstellen ter
tafel, die echter allebei worden verworpen. (Deze stonden het gebruik gedurende
enkele uren toe.) De verordening van Burgemeester en Wethouders blijft derhalve
gehandhaafd.
BESLOTEN VERGADERING 19 FEBRUARI 1917
Hiervan zijn géén notulen.
Uitbreidingsplan Na heropening van de openbare vergadering wordt het ontwerp-
uitbreidingsplan door de Raad voorlopig vastgesteld, met dien verstande dat te
gelegenertijd de Raad dit plan definictief wenst te bekrachtigen. Voorts wil men een
partieel besluit met betrekking tot het gebied van de Weverslaan en de boerderij
Essesteijn (aan het Oosteinde).
Distributie Vragen over vermeende overtredingen worden besproken en uiteindelijk ter nadere
afhandeling doorgespeeld naar Burgemeester en Wethouders.

14 maart 1917 blz.247
1528
Burgemeester In deze vergadering wordt de nieuwe burgemeester, Jonkheer C.W. Stern, voorheen
burgemeester van Woerden, beëdigd en geinstalleerd. Er zijn enige toespraken.

28 maart 1917 blz.248-250
Ingekomen De verordening betreffende de hoofdelijke omslag is goedgekeurd.
1529
Adressen betreffende het verwijderen van bomen worden in handen van Burgemeester
en Wethouders gesteld.
Keuringsverordeningen De keuringsverordeningen worden vastgesteld.
Energiegebruik Na ampele bespreking wordt de Lichtverordening gewijzigd. Gestreefd wordt naar een
verplichte gelijkmatige besparing van 40%.
Politieverordening In afwijking en wijziging van de algemene politieverordening wordt het sluitingsuur van
café's bepaald door de Burgemeester.
School Bestek en tekeningen over de uitbreiding van de Openbare Lagere School worden
goedgekeurd.
Onderwijzers Gepleit wordt voor herziening van de jaarwedden van het onderwijzend personeel. Dit
zal onder meer afhangen van het rapport van de commissie van financiën.
Geldleningen Voor de buitengewone uitgaven zal ƒ 70.000,- en ƒ 80.000,- worden geleend. De
tweede lening zal worden gebruikt voor "diverse buitengewone werken". Het aangaan
der leningen wordt na stemming goedgekeurd.
Woningbouw Er wordt op spoed aangedrongen bij de bouw van arbeiderswoningen. De voorzitter
zegt dit toe.

28 maart 1917
BESLOTEN VERGADERING 28 MAART 1917
1530
In de raadsnotulen van 28 maart 1917 is er geen sprake van een besloten
vergadering. In het notulenboek van de besloten vergaderingen wordt echter wel
een verslag gegeven van die datum.
Vreugd & Rust Aan de heer Jhr. B.C. de Jonghe, beheerder van de buitenplaats Vreugd en Rust, zal
worden meegedeeld dat de Raad in zijn vergadering van heden besloten heeft zijn bod
van ƒ 200.000,-, bij raadsbesluit van 12 april 1916 vastgesteld, te handhaven. Voorts
zal de Raad het op prijs stellen de besprekingen hierover, na de beslissing van de
Kroon, te kunnen hervatten.
De Voorzitter doet voorts een voorstel eventueel tot ƒ 225.000,- te mogen gaan, welk
voorstel met 8 tegen 2 stemmen wordt aangenomen.

27 april 1917 blz.251-252
1531
Woningbouw Naar aanleiding van een adres van Patrimonium wordt een regeling voorgesteld voor
de verdeling van de grond onder de daarvoor in aanmerking komende
bouwverenigingen.
Onderwijzers De jaarwedde van het onderwijzend personeel wordt bijgesteld.
De vergadering wordt op voorstel van de voorzitter in comité generale
voortgezet
BESLOTEN VERGADERING 27 APRIL 1917
Deze vergadering is gewijd aan de aankoop van huizen in de Herenstraat.(de
nummers 10/12, 14/16 en 60). Nadat het raadslid Den Engelsen gewezen heeft op de
zijns inziens slechte gewoonte dat raadsleden lid zijn van een particuliere vereniging
die beslag legt op percelen, die de gemeente nodig heeft voor uitbreiding, zeggen twee
leden van de raad, die bonafide lid waren, ter plekke hun lidmaatschap op! Uiteindelijk
wordt alleen Herenstraat no.60 gekocht. Men zal het bestemmen als distributielokaal.
Hierna wordt de vergadering weer in het openbaar voortgezet.
Begrotingswijziging Een begrotingswijziging 1915/1916 wordt vastgesteld.
Distributie Het raadslid Van den Berg doet nog enige mededelingen over de distributie.

3 mei 1917 blz.253-255
1532
Centrale keuken Voorgesteld wordt om van gemeentewege een centrale keuken te stichten. De kosten
van de installatie en de exploitatiekosten zijn ten laste van de gemeente. Omdat het
moeilijk is de kosten te ramen wordt een blanco crediet gevraagd. Na een uitvoerige
discussie wordt ƒ 100,-- gevoteerd voor een onderzoek. Pas na dit onderzoek zal de
zaak nader aan de orde komen.
Tram Er is een kwestie gerezen tussen de Gemeente en de Directie van de Tramwegen
omtrent de te volgen trambaan vanaf de Weverslaan tot Essesteijn. Het college krijgt
een blanco krediet om deze zaak op te lossen.
Brood Er komt een regeling die er voor moet zorgen dat brood niet voor 9.30 uur 's morgens
mag worden bezorgd.
Werkeloosheid Er komt ook een regeling inzake het verlenen van subsidie ten bate van de
werklozenkassen.
Vreugd & Rust De commissie, belast met het bepleiten der kwestie Vreugden Rust heeft op 18 april
jongstleden een onderhoud met de Raad van State gehad.
Het raadslid Trompt vraagt de voorzitter aandacht voor een kwestie die zijns inziens
beter in besloten vergadering kan worden behandeld, waarop de voorzitter dit
desgevraagd toestaat.
BESLOTEN VERGADERING 3 MEI 1917
In deze vergadering zegt het raadslid Tromp dat een kapitaalkrachtige particulier hem
als vriend heeft toevertrouwd dat hij Vreugd en Rust wel wil kopen en vraagt hem om
zijn advies. De raad besluit na een uitvoerige discussie elk advies of besluit
dienaangaande ongewenst te achten.

5 juni 1917 blz.256-260
Gemeente- De Gemeentesecretaris heeft wegens familieomstandigheden
1533
secretaris enige dagen verlof gekregen. Tot waarnemend gemeentesecretaris wordt de heer N.E.
Henriquez benoemd en als zodanig beëdigd.
Raadslid Wethouder A.v.d. Griendt is overleden. De voorzitter spreekt zijn deelneming uit. De
Raad hoort deze woorden staande aan en besluit de familie Van der Griendt een
schriftelijk woord van deelneming te zenden.
Energieverbruik Er volgt een zeer uitvoerige discussie over het beperken van energieverbruik. Dit alles
is geregeld in de nota lichtbeperking. Het adres wordt tenslotte in handen gesteld van
Burgemeester en Wethouders maar er is een ernstige waarschuwing bij: de directeur
der gasfabriek regelt de zaken op willekeurige wijze en erkent het college van
Burgemeester en Wethouders onvoldoende. Hij blijkt de uren waarop de gastoevoer
wordt verminderd dan wel wordt stopgezet naar eigen goeddunken te wijzigen.
Brandstofcommissie Er is onenigheid over de samenstelling van de plaatselijke brandstofcommissie en haar
competentie. Men besluit uiteindelijk deze commissie onaangetast te laten. Er is nogal
strijd over de vraag of de leden van de brandstofcommissie ook zitting dienen te
hebben in de gascommissie. Uiteindelijk vindt men van niet, omdat de gasfabriek van
de gemeente is en niet van een particulier.
Onderwijzers Op de openbare lagere school worden twee nieuwe onderwijzeressen benoemd, te
weten: mej. J. Beers en mej. W.H. Spuyman.
Rondvraag Het stelsel van 'blanco kredieten' wordt bekritiseerd. De kritiek met name slaand op het
benoemen buiten de gemeentearchitect om van een persoon die de kosten van de
straataanleg diende te berekenen, wordt door de voorzitter afdoende weerlegt.

Hierna gaat de raad in een besloten vergadering verder.
BESLOTEN VERGADERING 5 JUNI 1917
1534
Distributie Als eerste wordt het salaris van de secretaris van de distributiecommissie geregeld.
Vervolgens ontvangt de secretaris van de levensmiddelencommissie een maandelijkse
toelage van ƒ 25,-, maar de leden van die commissie dienen hun werk pro deo te
doen.
Directeur gasfabriek De heer Van den Berg vraagt in uitvoerig betoog begrip voor het feit dat hij
& meent een zeer tolerante houding ten toon te speiden tegenover het beleid
Gemeente-opzichter van zowel de directeur van de gasfabriek als de gemeenteopzichter. Er zijn beslist
geen persoonlijke rancunes in het spel.
Hoofdelijke Het kohier Hoofdelijke Omslag 1917 wordt besproken en een
omslag aantal met name genoemde aanslagen worden nader vastgesteld.
Hierna gaat de raad weer in openbare vergadering verder.
Hoofdelijke omslag Het kohier voor de Hoofdelijke Omslag 1917 wordt vastgesteld en aan de heer
Klumper wordt een afwijking van het bepaalde in artikel 1 van de Bouwverordening
toegestaan.

15 juni 1917 blz.261
1535
Schoollokalen De vergadering is spoedeisend in verband met de te lage raming van de kosten voor
de uitbreiding van de openbare lagere school. De laagste inschrijving is bijna ƒ 7.000,-
hoger dan de raming. De raad besluit het ontbrekende bedrag plus nog een bedrag
voor de aanschaf van meubels en kachels te voteren.
Gaslevering De wijziging in de regeling van de gasprijs wordt verschoven naar eerstvolgende
vergadering.
Woningbouw Betreffende de kwestie van de noodzakelijk te bouwen noodwoningen wordt eveneens
in de eerstvolgende vergadering een voorstel gedaan.

20 juni 1917 blz.262-265
Vereniging De Vereniging van Voorburgse Belangen krijgt een subsidie van ƒ 50,- voor
Voorburgse het organiseren van een wedstrijd voor aanleg en onderhoud van
Belangen voortuintjes.
1536
Energieverbruik Een aantal wijzigingen betreffende besparing op gaslichtverbruik wordt openbaar
gemaakt en aanvaard. Er is wel enige discussie over de vraag wie nu in aanmerking
komt voor extra brandstof Maar ook dit wordt opgelost.
Woningbouw De firma Ruyter te 's-Gravenhage zal vijf noodwoningen bouwen. Daartoe wordt een
bedrag van ƒ 8.000,- gevoteerd.
Uitkering Het gezin Koornstra zal niet langer de wekelijkse uitkering van ƒ 2,50 ontvangen,
aangezien de weduwe Koornstra thans een verhoogd weduwenpensioen ontvangt.
Gemeentebegroting Wijziging Gemeentebegroting 1917. De geldlening van 28 maart ad ƒ 15.000,-- is niet
meer nodig, maar er komt wel een nieuwe lening à ƒ 90.000,-- onder andere voor het
aanschaffen van een ziekentransportwagen.
Hierna gaat de raad in besloten vergadering verder
BESLOTEN VERGADERING 20 JUNI 1917
Aankoop Van de heren P.C. Elsevier en C.P. v.d. Zijde worden een aantal percelen
onroerend aangekocht aan het Achterom, te weten de percelen kadastraal bekend
goed gemeente Voorburg sectie E de nummers 1810, 598, 609, 610, 611, 612, 614, 615,
616, 617 en 618 voor de som van ƒ 13.700,-. Mede in verband met de aankoop van de
hiervoor genoemde percelen wordt uitvoerig gesproken over de konsekwenties met
betrekking tot de toekomstige richting van het electrische spoor. De richting van dit
spoor is nog niet goedgekeurd. Er zijn twee bezwaren waarmede ernstig rekening
moet worden gehouden:
a. het risico dat het gebouwde zonder schadevergoeding verwijderd zou kunnen
worden als het project dat thans ter visie ligt zo wordt vastgesteld;
b. de mogelijkheid dat bij niet goedkeuring van de te onteigenen percelen aan de
Achterweg de exploitatie van de Achterweg c.a. te kostbaar zal blijken.
De raad besluit voorlopig het stuk voor de spoorweg te bestemmen gebied aan de
Loolaan onbebouwd te laten. De voorzitter zegt toe ten spoedigste een bespreking te
houden over de overname van de electriciteitsconcessie.

Vervolg: 20 juni 1917 blz.262-265
Hierna gaat de raad weer in openbare vergadering verder.
Aankoop De raad besluit tot de aankoop van de percelen aan het Achterom, zoals
onroerend goed hiervoor besproken.
1537
Assuranties De voorzitter geeft informatie betreffende assurantie-inschrijvingen aan de heer Tromp.

12 juli 1917 blz.266-269
1538
Benoemingen -Jhr. C.W. Stern wordt benoemd tot lid van de Rijksinkomenbelasting en tot
onbezoldigd ambtenaar der Burgerlijke Stand.
-Aan de gemeentelijke u.l.o.-school worden benoemd: de heren W.D.J. Marchant, met
akte Frans, en J. van Doorne, met hoofdakte en akte Frans en Wiskunde.
-De heer J.Muys wordt aangewezen als gemeentelijk gedelegeerde in het bestuur van
de Woningbouwvereniging "Huiselijk Geluk".
-De heer J.C. v.d. Ende, hoofdagent van politie en woonachtig op het gemeentehuis,
tot concierge/schoonmaker van het gemeentehuis.
Over deze benoeming ontstaat enige commotie omdat er zovelen zijn die aan een
dergelijke bijverdienste een duidelijke behoefte hebben. De voorzitter zegt echter dat
het voor de hand ligt dat hiervoor het beste iemand kan worden aangewezen, die al op
het gemeentehuis woont en bovendien daarvoor geschikt is. Ten overvloede wordt het
schoonmaakmateriaal niet in rekening van de gemeente gebracht. Na 3,4% bespaard.
De heer Tromp dringt aan op spoedige verandering van deze regeling tot beperking
van de gasdruk.
Rondvraag Het raadslid Den Engelsen dringt aan op een meer nauwkeurige controle op het vlees.
De heer Tromp dringt aan op spoedige maatregelen tegen de verzakking van de weg
grenzende aan de Broeksloot en het perceel van de heer Mink (of Menk?). De
voorzitter zegt dit toe.

Vervolg van: 12 juli 1917 blz.266-269
1539
De gebruikelijke mededelingen over het distributiewezen worden gedaan, waarna
de raad in een besloten vergadering verder vergadert.
BESLOTEN VERGADERING 12 JULI 1917
Vreugd & Rust In de gemeenteraad van 's-Gravenhage heeft wethouder Jurriaan Kok een verklaring
namens het Haagse college afgelegd, waarin wordt geopperd dat de gemeente
Voorburg alsnog de eigendom van Vreugd & Rust van de gemeente 's-Gravenhage
zou kunnen overnemen. In afwachting van de bestemming die de gemeente 's-
Gravenhage aan het buiten zal geven, zal worden besloten of men met de gemeente
's-Gravenhage zal gaan corresponderen.
Na heropening van de openbare vergadering wordt deze terstond weer gesloten.

31 juli 1917 blz.270-272
Gemeentebegroting De wijziging van de gemeentebegroting 1917 is door gedupeerde staten goedgekeurd.
1540
Uitbreidingsplan Een tweetal reclames tegen het ontwerp-uitbreidingsplan zullen aan de orde komen bij
de behandeling van het uitbreidingsplan zelf
Diaconie De Kerkeraad van de Nederlandse Hervormde Gemeente heeft een verzoek ingediend
betreffende vermindering van de gasprijs voor het Diakoniehuis. Hieraan is echter bij
de nieuwe gasregeling reeds voldaan.
Subsidie De Regentessen van de Christelijke Bewaarschool "De Sophiakleuterschool" hebben
een verzoek ingediend om een gemeentelijke subsidie van ƒ 650,-.
Bouwplan Een verzoek van de heer Krul om een woonhuis te mogen bouwen aan het Oosteinde
wordt goed gevonden.
Raadsleden Burgemeester en Wethouders hebben de geloofsbrieven van nieuwe raadscandidaten
onderzocht en in orde bevonden. De Raad stemt hiermee in.
Energieverbruik Tot 1 oktober wordt de bestaande regeling tot verminderd gasverbruik gecontinueerd.
Daarna volgt een brede discussie over een verder te volgen procedure. Ook de
gasprijs komt ter sprake.
Geldlening De rente van de geldlening ad ƒ 90.000,-, destijds afgesloten bij de Eerste
Nederlandsche Maatschappij op het Leven enz. zal in twee termijnen worden voldaan.
Straten De onderhoudstoestand van de Prins Albertlaan is slecht. De voorzitter belooft hieraan
aandacht te besteden.
Scholen Het raadslid De Haan hekelt een ongelijke verdeling van brandstoffen of de openbare
en bijzondere scholen. De bijzondere scholen blijken naar verhouding veel minder te
hebben ontvangen dan de openbare. Dit zou onder meer een gevolg zijn van het feit
dat de opslag van kolen is gesitueerd in de openbare lagere school en de Delflandse
school. De voorzitter en de heer Muijs verzekeren dat elke school zijn rechtmatig
aandeel zal ontvangen. Hierop dringt de heer De Haan nogmaals aan op de instelling
van een Commissie van advies voor de brandstofvoorziening.

4 september 1917 blz.273-278
1541
Raadsleden De heren De Wit, Lagerberg en Van der Ham worden als raadslid beëdigd en door de
voorzitter toegesproken en gelukgewenst.
Bad- en De Vereniging tot bevordering van de belangen van Voorburg bepleit het
zweminrichting oprichten van een gemeentelijk badhuis en laat dit vergezeld gaan van
adhesiebetuiging van negen plaatselijke verenigingen. Dit adres zal besproken worden
bij de begroting.
Gezondheidscommissie De Gezondheidscommissie te Zoetermeer heeft 25 augustus j.l. haar goedkeuring
gehecht aan het uitbreidingsplan.
Jaarwedden De politiebeambten, de havenbeambte en de machinist van de biologische reiniging
dienen een verzoek in tot herziening van hun jaarwedden. De behandeling van hun
adres wordt eveneens verwezen naar de behandeling van de begroting.
Centrale De heer ir. H.J. van Lessen dient een verzoek in om de voedselbereiding
voedselbereiding voor de miliairen te centraliseren. De behandeling van dit adres zal plaats vinden bij de
behandeling van de inkwartiering.
Wethouders De heer C.v.d. Berg wordt met 8 van de 10 uitgebrachte stemmen herkozen. Na twee
stemmingen wordt de heer Van der Ham gekozen tot wethouder in de vacature
ontstaan door het overlijden van de heer Van der Griendt.
Gemeente-ontvanger Voor de functie van waarnemend gemeenteontvanger wordt beëdigd de heer P.J. v.d.
Berg van Saporoia.(o.i.d.)
Woningbouw Burgemeester en wethouders hebben een bedrag van ƒ 303.000,- aangevraagd voor
de bouw van 77 arbeiderswoningen aan de Loolaan. De plaatselijke
Woningbouwvereniging Huiselijk Geluk en de Voorburgse Woningbouwvereniging
willen dit voorschot bij het Rijk aanvragen. Er ontstaat een uitgebreide discussie over
de vorm waarin het een en ander gegoten dient te worden, welke inbreng de gemeente
in de toewijzing van de woningen zal hebben en wat de rol van het Rijk hierin zal zijn.
Maar uiteindelijk worden de voorstellen van Burgemeester en Wethouders aanvaard.
Brandhout Burgemeester en Wethouders krijgen een crediet van ƒ 20.000,- voor de aankoop van
eiken brandhout.

Vervolg van: 4 september 1917 blz.273-278
1542
Inkwartiering Men wil ingekwartierde soldaten onderbrengen in leegstaande gebouwen of barakken.
Hiervoor stellen Burgemeester en Wethouders een crediet voor van ƒ 2.400,-. Door
centraliseren zal men kosten en energie kunnen besparen.
Noodwoningen De noodwoningen moeten ƒ 2,50 per week huur opbrengen.
School Het voorstel tot de aanl-eg van een centrale verwarming in de openbare lagere school
wordt als te duur terzijde geschoven.
Broodbezorging Voor 12 uur 's-middags zal géén brood meer mogen worden verkocht. Een voorstel om
de verkoop van brood tot 1 uur namiddags uit te stellen wordt verworpen.
Brood Een raadslid dringt aan op betere controle op het gewicht van het brood.

29 september 1917 blz.279
1543
Direct na de opening wordt overgegaan tot beraadslaging in een besloten
vergadering.
BESLOTEN VERGADERING 4 SEPTEMBER 1917
Leeuwenberg De buitenplaats Leeuwenberg, gelegen onder Stompwijk op het gebied dat eventueel
voor annexatie in aanmerking komt, wordt te koop aangeboden voor ƒ 150.000,-. Een
der reflectanten is onder meer de gemeente 's-Gravenhage. Het algemene gevoelen
van de raad is dat de ligging van de buitenplaats in de polder voor Voorburg
ongeschikt is en dat bovendien het uitbreidingsplan reeds vele financiële offers van de
gemeente heeft gevergd. Men besluit derhalve niet op het aanbod in te gaan.
Aardappelenvervoer Breedvoerig wordt gesproken over de aanhouding van aardappeltransporten zowel in
onze gemeente als de naburige. Dit alles zou niet noodzakelijk zijn geweest. Er
ontstaat een debat waarbij uiteindelijk wordt besloten de aangehouden aardappelen te
distribueren tot ten hoogste twee mud per ingezetene. In verband met het
voorgevallene acht men de aanstelling van een controleur voor het
levensmiddelenbedrijf en een inspecteur van politie urgent. Toch acht men beter met
het invoeren van deze functies te wachten en voor elke functie een aparte persoon aan
te trekken.
Hierna wordt de vergadering weer in het openbaar voortgezet.
Distibutie Aan een aan te stellen controleur voor het levensmiddelenbedrijf wil de raad een
jaarwedde toekennen tussen de ƒ 1.200,- en ƒ 1.400,-.
Politie Een Inspecteur van Politie zou bezoldigd dienen te worden met een jaarwedde liggend
tussen ƒ 1.400,- en ƒ 1.800,-, met 8 jaarlijkse verhogingen van elke keer ƒ 50,-.
Nachtwakers Daarenboven vindt de voorzitter het wenselijk dat er in verband met de controle in
zowel Oost- als Westeinde vier nachtwakers tijdens de wintermaanden worden
aangesteld. Deze nachtwakers zouden ƒ 2,50 per gewaakte nacht mogen ontvangen.
Bovendien is het aanschaffen van politiehonden noodzakelijk.
Gastarief Het gastarief wordt gewijzigd en goedgekeurd.

16 oktober 1917 blz.280-286
1544
Bouwplan Gedeputeerde Staten hebben goedkeuring gehecht aan de bijdragen en voorschotten
voor de Bouwverenigingen, alsmede de voorwaarden waaronder de grond aan de
Loolaan in erfpacht wordt uitgegeven.
Gemeentebegroting Gedeputeerde Staten hebben de wijziging van de Gemeentebegroting 1917
goedgekeurd.
Brood De verordening betreffende het leveren van brood is ontvangen.
Centrale keuken Een tweetal plaatselijke organisaties hebben een motie ingediend voor de oprichting
van een centrale keuken.
Cursus De Tuinbouwcursus verzoekt om een subsidie van ƒ 100,-.
Bouwplan Burgemeester en wethouders verkrijgen machtiging om aan een drietal met name
vermelde personen vergunning te verlenen voor het bouwen aan de Achterweg, ter
hoogte van de Delflandse school. Nadere regels worden gesteld voor de rooilijn.
Cokes Een voorstel van de heer Tromp om aan minvermogenden een lagere prijs te rekenen
wordt verworpen. Het daarna volgende debat heeft echter wel een algemene verlaging
van de cokes-prijs tot gevolg.
Winkelsluiting Een verordening regelende de voorschriften voor winkelsluiting wordt zonder
hoofdelijke stemming vastgesteld.
Gemeenterekening De Gemeenterekening 1916 wordt voorlopig vastgesteld. Hetdistributiebedrijf heeft een
nadelig saldo, dat echter niet in de rekening werd verwerkt, aangezien het eindsaldo
niet bijtijds bekend was. De gasfabriek sluit het jaar 1916 af met een nadelig saldo van
ƒ 5.946,32; de gemeenterekening daarentegen met een nadelig saldo van
ƒ 24.493,82. Daarna wordt de Gemeenterekening besproken en goedgekeurd.
Woningbouw De bouw van de arbeiderswoningen stelt de bouwvereniging voor problemen door de
voortdurende stijging van de prijzen van bouwmaterialen etc. Na discussie wordt
voorlopig een bouwcrediet van ƒ 100.000,= toegekend. Nu moet echter wel zo spoedig
mogelijk met de bouw worden begonnen!
Ambtenaar De heren Th.J. van der Ham en G. Muurling worden -na stemming-
Burgerlijke Stand benoemd tot ambtenaar van de Burgerlijke Stand.

Vervolg van: 16 oktober 1917 blz.280-286
1545
Electriciteit Het tarief voor de levering van electrische stroom wordt gewijzigd. Bovendien wordt er
pas vanaf 4 uur 's middags stroom geleverd.
Broodbezorging Na uitvoerige discussie wordt goedgevonden de bezorging van brood te doen plaats
vinden vanaf 9.30 uur 's morgens, waarbij voorts nog uitdrukkelijk wordt bepaald dat de
levering van brandstoffen aan de bakkers op de onveranderde hoeveelheden blijft
gehandhaafd.
Uitbreidingsplan Op voorwaarde dat het uitbreidingsplan ten alle tijde door de raad moet kunnen
worden gewijzigd, wordt het uitbreidingsplan zonder hoofdelijke stemming
goedgekeurd. Het plan behelst het gewaarmerkte plan zelf, de ontwerpbesluiten tot
stelselmatige bebouwing, het bouwverbod en een technische aanvulling van de
bouwverordening.
Inkwartiering Tot 1 maart 1918 is de buitenplaats "Vreugd & Rust" ter beschikking voor inkwartiering.
Van het gevoteerde crediet is ƒ 800,- gebruikt.
Centrale keuken De te stichten Centrale Keuken zal aan oprichtingsuitgaven ƒ 5.000,- vergen, waarvan
75% wordt gerestitueerd door het Koninklijk Nationaal Steuncomité.
Duurtetoeslag Het raadslid Tromp heeft aangaande de duurtetoeslag enige opmerkingen van meer
persoonlijke aard, waarop...
de voorzitter besluit in besloten vergadering verder te beraadslagen.

Vervolg: 16 oktober 1917 blz.280-286
BESLOTEN VERGADERING 16 OKTOBER 1917
1546
Duurtetoeslag De heer Tromp brengt een uitgewerkt plan ter tafel, waarbij hij met name de directe
toeslag van 30% op de lagere lonen absurd vindt. Het plan Tromp behelst in drie
punten het volgende:
a. aan de gehuwden en aan de in dienst van de gemeente zijnde personen met een
jaarwedde beneden de ƒ 1.000,-:
ƒ 2,50 per week en ƒ 0,25 per week voor elk kind beneden de leeftijd van 16 jaar;
b. aan de ongehuwden met een jaarwedde beneden de ƒ 1.000,-:
ƒ 1,50 per week;
aan de gehuwden met een jaarwedde van ƒ 1.000,- en hoger:
10% van hun wedde.
Dit alles onder de voorwaarde dat de sedert 1 oktober 1917 genoten rijksof
gemeentelijke toeslag op deze duurtetoeslag in mindering komt.
Over het 'plan Tromp' wordt uitvoerig gedebatteerd. Een amendement om de
jaarweddegrens op ƒ 1.200,- te stellen in plaats van op ƒ 1.000,- wordt aangenomen.
Bovendien dient als datum van ingang 1 juli 1917 te worden gekozen.
Voorts wordt -en passant- melding gemaakt van het feit dat men geen moeite heeft om
de ongehuwde werkman Hoogendonk in dit kader als gehuwde te beschouwen.
Hierna gaat de vergadering in het openbaar verder.
Duurtetoeslag Het voorstel van Burgemeester en wethouders wordt met zes tegen twee stemmen
weggestemd en het plan Tromp (inclusief de amendementen) met algemene stemmen
aanvaard.
Gewicht brood De heer Tromp stelt vast dat er nog verschillen zitten in het gewicht van een brood. De
keuringsdienst dient op te treden !
Inspecteur van Voor de controle op de levensmiddelen zal een Inspecteur van Politie
politie worden aangesteld. Bij de aanstelling dient goed gelet te worden op het bezit van
vakdiploma's en algemene ontwikkeling.
Distributie Het distributiebedrijf zal een rekening-courant aangaan met de gemeentelijke
Credietbank te 's-Gravenhage.
Gaslevering De heer Lagerberg dringt aan op het bevorderen van gasaansluitingen voor percelen
waar geen electriciteitsaansluiting bestaat.

10 november 1917 blz.287-291
1547
Rekening-courant Het gasbedrijf en het distributiebedrijf gaan een rekening-courant-overeenkomst aan
met de gemeente. Op verzoek van de heer Tromp worden enige wijzigingen
aangebracht, met name op het punt van de zogenoemde omzetprovisie.
Onderwijs De beslissing over de wijzigingen van de onderwijzerswedden wordt aangehouden.
Woningbouw Burgemeester en Wethouders stellen voor de arbeiderswoningen in eigen beheer te
laten bouwen in plaats van de gebruikelijke publieke aanbesteding. Dit voorstel
ontketent een nogal heftige debat. Het merendeel is voor publieke aanbesteding. De
voorzitter zegt deze zaak aan de orde te stellen teneinde te bewijzen dat het college de
zaak niet tegenhoudt. Maar er kan niet tot de bouw worden overgegaan als de richting
welke de tram zal gaan nog niet definitief is vastgesteld.
Commissie ad hoc Burgemeester en wethouders stellen voor een Inkoopcommissie in te stellen in
verband met de inwerkingtreding van de Centrale Keuken. De commissie krijgt
voorlopig een crediet van ƒ 5.000,- voor het inkopen van diverse levensmiddelen.
Tram De heer den Engelsen wijst op de overbelaste tramwagens, vooral tijdens school- en
kantoortijden. Dit geeft nogal eens aanleiding tot ongeregeldheden. Politietoezicht mag
hierbij niet ontbreken. De voorzitter zegt dit toe.
Toeslagen Een aantal raadsleden pleiten voor het verlenen van toeslagen voor een aantal
'vergeten' personen. Met name een groep behorend tot het 'losse' personeel van de
gasfabriek dreigt tussen wal en schip te vallen. Hetzelfde geldt voor de inmiddels
gepensioneerde gemeentelijke besteller.

19 november 1917 blz.292-293
1548
Centrale keuken De centrale keuken wordt op 24 november geopend. Men keurt de lonen goed van de
kookster, de poetsters, de schepsters, de spijzenbezorgers en de overige kosten
terzake.
Hierna gaat de raad in besloten vergadering verder.
BESLOTEN VERGADERING 19 NOVEMBER 1917
Concessie De Electriciteitsmaatschappij heeft een offerte gedaan van ƒ 150.000,- voor de
overname van de electriciteitsconcessie met alle lusten en lasten. Een bij deskundigen
ingewonnen advies maakt echter duidelijk dat ƒ 50.000,- ruim voldoende is, te meer
daar de noodzaak zich voordoet het bestaande net om te vormen naar een
draaistroomnet. Na discussie wordt besloten niet op offerte in te gaan. Met Rijswijk zal
worden nagegaan wat te doen bij eventuele stagnatie van de stroomlevering.
Hierna wordt de vergadering weer in het openbaar
voortgezet.
Straten en Het trottoir aan het Westeinde is slecht en gevaarlijk vooral bij avond en dat
pleinen niet in het minst door de slechte verlichting. Ook willen raadsleden bepaalde bomen en
palen merken om het verkeer veiliger te maken.
Brandstoffen De heer Bleulandt van Oordt informeert naar de werkzaamheden van de
brandstofcommissie. Over de werking van deze commissie wordt nogal geklaagd,
onder andere via een ingezonden brief in het plaatselijk Nieuwsblad. De voorzitter
constateert dat de verzending vanuit het kolendistributiebureau niet tijdig geschiedt.
Een aantal raadsleden dringt aan op meer officiële en beter gemotiveerde publiciteit
terzake.
Orgels Sommige orgels klinken zo hard dat de paarden op hol kunnen slaan, vindt de heer
Bleuland van Oordt.
Warm water De heer Lagerberg vindt de conditie van de warm-watervoorziening alsmede de
verwarmingsmethode onvoldoende.

22 december 1917 blz.294-301
1549
Raadsvergadering Het raadslid Tromp laat de voorzitter beloven de raadsvergaderingen voortaan niet
meer op de zaterdagavond te beleggen.
Gemeente De begroting van de gemeente en die van het gasbedrijf over 1918 worden besproken.
Op een aantal geringe wijzigingen na worden de begrotingen zonder hoofdelijke
stemming vastgesteld. Over bepaalde onderwerpen worden echter toch vragen
gesteld, zoals over:
Keuringsdienst Een voorstel van de heer de Wit om de samenwerking met 's-Gravenhage niet te
continueren wordt verworpen.
Onderwijs Een aantal onderwijsposten op de begroting passeren de revue en wordt zonder
ingrijpende wijziging goedgekeurd.
Distributie Het salaris van het personeel van het distributiekantoor wordt bijgesteld.
Pensioen Ook de pensioenen van de ambtenaren worden besproken en de plannen
goedgekeurd.
Gasbedrijf De begroting van het gasbedrijf over 1918 wordt vastgesteld.
Begrotingswijziging Gedeputeerde Staten keuren de begrotingswijzigingen 1917 goed.
Ambtenaar De Nederlandse Bond van Gemeenteambtenaren dient een adres in betreffende het
salaris van de ambtenaar ter secretarie en de ambtenaren bij het ontvangerskantoor.
Ook Gedeputeerde Staten haken op dit onderwerp in. De voorzitter stelt voor de
voorstellen voor kennisgeving aan te nemen en te verwerken in de begroting voor
1918.
Gasfabriek De heer Jessurun en van Lessen stellen vast dat, in tegenstelling tot de raad, de
directeur van de gasfabriek hun advies niet heeft begrepen.
Schoolvoeding De heer J.L. van Herwerden wil aan schoolgaande kinderen voeding doen verschaffen.
Burgemeester en Wethouders zullen dit overwegen en bekijken of er maatregelen
nodig zijn om daarbij medewerking van de hoofden der scholen te krijgen.
Bouwplan Gedeputeerde Staten hebben hun beslissing tot goedkeuring aan de raadsbesluiten
omtrent bebouwing, bouwverbod en bouwverordening verdaagd.
Keuring vlees en spek De slagers willen de bestaande Vee- en vleeskeuring handhaven.

22 december 1917 blz.294-301
1550
Bouwplan Het raadslid Th.van der Ham licht op verzoek van de voorzitter de plannen van
Burgemeester en wethouders toe om -in afwijking van het bestemmingsplan- de
Molenwei te doen bebouwen. Het merendeel van de raad is tegen het voorstel van
Burgemeester en wethouders, die geen partiële wijziging van het bestemmingsplan
voorstaan. Na re- en dupliek verwerpt de raad het advies van het college en wel met 6
tegen 3 stemmen.
Commissie van In de Commissie van Toezicht op het vaktekenonderwijs worden -ter
toezicht op het vervulling in ontstane vacatures- twee nieuwe leden benoemd: de heren
vaktekenonderwijs Th. van der Ham en A. van der Griendt.
Gastarief De gastarieven zijn gekoppeld aan de prijs voor kolen. Deze kolenprijs schommelt
nogal. Toch achten Burgemeester en wethouders het alleszins gemotiveerd de
gemiddelde gastarieven te verhogen van 15 cent per m3 naar 18 cent. Dit voorstel
wordt met 6 tegen 3 stemmen aanvaard.
Brandstoffen De brandstoffencommissie heeft het moeilijk. Er zijn nogal wat klachten, maar die
betreffen meer de distributie zelf, dan het functioneren van de brandstoffencommissie
zelf De voorzitter acht de samenstelling van de commissie zelfs als een zeer gelukkige.
Desondanks bereiken de klachten wel de raad maar in veel mindere mate de
commissie ad hoc. De voorzitter spreekt de hoop uit dat de adressanten met hun
klachten voortaan bij de commissie te biecht zullen gaan en bevestigt nogmaals dat hij
over de samenstelling van de commissie zelf en hun functioneren geen enkele klacht
heeft, integendeel.
Rekening-courant De voorzitter stelt opnieuw de rekening-courant-
overeenkomst ter sprake die de gemeente wil aangaan met de gemeentelijke
credietbank van 's-Gravenhage. Deze overeenkomst is dan met name bedoeld voor de
diverse gemeentelijke bedrijven, zoals het gasbedrijf De beheersverordening van het
gasbedrijf wordt daarom aangepast.
Jaarwedden De verordening regelend de jaarwedden van het onderwijzend personeel wordt zonder
hoofdelijke stemming aanvaard.
Inkwartiering De gemeentelijke toeslag voor de inkwartiering van militairen zal voorlopig
gecontinueerd worden.
Oudjaar De heer Tromp waarschuwt nog tegen het schieten met scherp geschut bij
gelegenheid van de jaarwisseling, zoals dat ook vorige jaren blijkbaar is geschied.

21 januari 1918 blz.1-8
1551
Nieuwjaarswensen De burgemeester opent de vergadering met het uitspreken van zijn nieuwjaarswensen
voor de leden van de raad en hun gezinnen.
Goedkeuringen Goedgekeurd worden:
1 het verdagingsbesluit der gemeentebegroting over 1918.
2 de jaarwedderegeling onderwijzend personeel.
3 het jaarverslag van de commissie tot wering van schoolverzuim.
4 de wijziging van de pensioenregeling voor gemeenteambtenaren.
Gemeentearchitect Aan de gemeentearchitect de heer M.A. de Zwart wordt wegens het bereiken van zijn
pensioengerechtigde leeftijd eervol ontslag verleend en wel met ingang van 1 maart
1918.
Burgemeester De vorige burgemeester, de hoogwelgeboren heer D.Baron Mackay, dankt de Raad
voor een hem toegezonden afscheidstelegram.
Inkwartiering Aan de begroting voor 1918 wordt een post toegevoegd, inhoudende een crediet van
ƒ 11.000,- voor het verlenen van een toeslag voor de inkwartiering van militairen.
Tramconcessie De bestaande concessie wordt op voorstel van Burgemeester en Wethouders met een
jaar verlengd.
Tram Mede in verband met de verlenging van de stoomtramconcessie stelt de heer Tromp
dat er veel ontbreekt aan toezicht en de nodige leiding. Spreker memoreert het
"onlangs plaats gehad hebbende droeve ongeval met dodelijke afloop" en dringt aan
op maatregelen.
Gemeentebegroting De wijziging op de Gemeentebegroting 1917 wordt aanvaard.
De voorzitter stelt de raad voor in geheime vergadering verder te beraadslagen.

BESLOTEN VERGADERING 21JANUARI 1918
1552
Woningbouw en De voorzitter stelt de raad voor een supplementoir voorschot aan te vragen tramnet
voor de geplande woningbouw. De raad dient er echter rekening mee te houden dat
het traject van de electrische tram nog niet officieel is goedgekeurd en aldus voor de
nodige problemen zorgt bij de woningbouw. Na uitvoerige bespreking wordt besloten
het voor de electrische spoorweg te bestemmen gedeelte van de Loolaan voorlopig
onbebouwd te laten. De vergadering wordt besloten onder de toezegging van de
voorzitter dat eerstkomende maandag een bespreking wordt gehouden over de
overname van de electriciteitsconcessie
De vergadering van de Raad wordt na heropening 'vanwege het vergevorderde
uur' verdaagd naar 28 januari 1918.

28 januari 1918
1553
Woningbouw Burgemeester en Wethouders vragen boven het reeds aangevraagde
woningbouwvoorschot van ƒ 303.000,- alsnog een voorschot ad ƒ 79.000,-. Er is enig
debat: de heer Meeuwisse vraagt om meer duidelijkheid over de genoemde bedragen.
Uiteindelijk wordt het crediet zonder hoofdelijke stemming gevoteerd.
Onderwijzers Er wordt een artikel opgenomen en goedgekeurd betreffende een regeling over
eventuele doorbetaling bij ziekte en verlof van het onderwijzend personeel.
Centrale keuken De Centrale Keuken wordt evenals het Distributiebedrijf als een zelfstandig
gemeentelijk bedrijf beschouwd.
Petroleum In verband met de hoge prijs van petroleum zal aan on- en minvermogenden, die geen
gasaansluiting in de door hen bewoonde panden hebben, een reductie worden
gegeven bij aankoop.
Rondvraag Bij de rondvraag komen een aantal 'brandende' vragen naar voren:
1 politietoezicht bij het in- en uitstappen van de tram.
2 voeding voor schoolgaande kinderen.
3 aanleg trottoir in het Oosteinde.
4 gevaar van ongedekte hoedenpennen in overvolle trams.
5 beter politietoezicht ter voorkoming van het gooien van ijs- of sneeuwballen.
De voorzitter zal -naar vermogen z'n best doen.
Brandstoffen De heer Tromp dankt de voorzitter nog voor zijn Nieuwjaarswensen en maakt van die
gelegenheid gebruik een uitdrukking van de heer Muijs te hekelen, die de opposanten
tegen de brandstoffencommissie 'schreeuwers' had genoemd. De heer Muijs
handhaaft echter die kwalificatie die hij terecht noemt, omdat de klagers zich wel in
protestvergaderingen laten horen en niet 'ter bevoegden plaatse'!
De vergadering wordt hierop gesloten volgens het reguliere notulenboek, maar
blijkens een apart ingesteld notulenboek voor de geheime raadsvergaderingen is
er ook nog een besloten raadsvergadering op die datum gehouden.

BESLOTEN VERGADERING 28 januari 1918
1554
Concessie De voorzitter acht het noodzakelijk dat er een deskundig rapport verschijnt omtrent de
overname van de electriciteitsconcessie. De noodzaak doet zich met name voor
vanwege de annexatieplannen van de gemeente 's-Gravenhage en de op stapel
staande uitbreidingsplannen. De voorzitter vraagt voor dit -externe- deskundige advies
het benodigde crediet. Hierop verkrijgt de voorzitter -na uitvoerige besprekingen- een
crediet van ƒ 1.000,-. Bovendien mogen de heer van Lessen en iemand namens het
gecombineerde gas- en electriciteitsbedrijf als adviseurs worden aangetrokken. Zonder
hoofdelijke stemming wordt aldus besloten.

13/15 maart 1918 blz.9-17-
1555
De vergadering wordt geopend door de voorzitter en gaat daarna in 'Comité
Generale' verder.
BESLOTEN VERGADERING 13/15MAART 1918
Burgemeester De heer van de Berg zegt in sombere stemming te zijn. Er is een wanver houding
Secretaris tussen de burgemeester en de secretaris ontstaan. Tijdens de vergadering van
Burgemeester en Wethouders van 9 maart j.l. is dit tot een explosie gekomen. De
bestaande toestand is in flagrante strijd met de gemeentebelangen. Pogingen tot
verzoening op 11 maart zijn vergeefs geweest. Men heeft alleen al anderhalf uur
vergaderd over de vaststelling van de notulen van de vergadering van Burgemeester
en wethouders van 11 maart. Spreker stelt voor een commissie te benoemen van
enkele raadsleden om de controverse te bestuderen en opening van zaken te doen
aan de Raad. Er ontstaat een discussie, men gist naar de motieven en er worden
veronderstellingen geuit. De voorzitter, de burgemeester dus, is tegen het instellen van
een commissie. Als die er komt moet de Raad die maar benoemen. De heer Lagerberg
spreekt over een rechtschapen scheidsgerecht, onpartijdig dus. De voorzitter meent
dat artikel 70 van de gemeentewet moet worden toegepast; hij heeft hierover
gesproken met de commissaris der koningin. De discussie die volgt gaat over de
samenstelling der commissie, 3 of 5 leden en eventueel een hoogstaand jurist!. De
burgemeester zegt toe een proces-verbaal wegens belediging van een ambtenaar in
functie voorlopig niet te zullen verzenden, mits het onderzoek spoedig wordt verricht.
Commissie ad hoc Na ampele besprekingen wordt besloten een commissie in het leven te roepen. Het
doel en de omschreven taak worden vastgesteld. De heren Tromp, Hansen en Muys
zullen in de commissie zitting nemen.
Burgerlijke Er zijn bezwaren tegen een te groot aantal ambtenaren vande burgerlijke Standstand,
waarvan enkelen misschien terecht bezoldigd zijn, anderen niet. Er ontstaat een lang
debat met getwist over het feit dat men in de bezoldiging een verkapte loonsverhoging
ziet. Uiteindelijk wordt besloten een wijziging niet in te voeren, het blijft bij het oude!.
Politie De heer Zieck, kleermaker beklaagt zich omdat hij bij een belangrijke leverantie van
politiekleding door den burgemeester is gepasseerd. Er volgt een zeer brede discussie,
uiteindelijk wordt Zieck min of meer in het gelijk gesteld.
De openbare vergadering wordt weer heropend.

Vervolg: 13/15 maart 1918 blz.9-17
1556
Politie De 'zaak Zieck' wordt nu in het openbaar herkauwd. De heer Zieck krijgt de toezegging
dat hij in het vervolg bij de aanschaf van politiekleding kan mededingen
Uitbreidingsplan Het uitbreidingsplan van de gemeente wordt in overeenstemming met deopmerking
van Gedeputeerde Staten goedgekeurd.
De vergadering wordt nu verdaagd naar de datum van 15 maart 1918.

15 maart 1918-
1557
Centrale keuken Het Centrale Keukenbedrijf doet verslag van het verloop over de maanden december
1917 en januari 1918.
Keuringsdienst De keuringsdienst doet verslag over het gehele jaar 1917.
Distributiekantoor De verhuur van het pand Herenstraat 60 als distributiekantoor en politiewoning is
goedgekeurd.
Begrotingen Gedeputeerde staten hebben de wijziging van de begroting 1917 en begroting 1918
goedgekeurd.
Gemeentewerklieden De gemeente-werklieden vragen om een loontoeslag.
Stratenplan De Bouwgrondmaatschappij 's-Gravenhage-Voorburg dient een adres in over de
wijziging van het stratenplan in de omgeving van de Koningin Wilhelminalaan.
Sloot achter De heren A.Krul en Ds. H.E. Gravemeijer schrijven een brief over de
Herenstraat gewenste oplossing van de inmiddels gedempte sloot bij Sionslust.
Al deze adressen gaan naar Burgemeester en Wethouders voor advies.
Gymnastieklokaal 'Forum Hadriani' en 'Sport Staalt Spieren " verzoeken het gymnastieklokaal
te mogen huren. Het verzoek wordt toegestaan, als men het lokaal maar weer netjes
achterlaat.
Centrale keuken Er ontstaat enige commotie bij een vraag van de heer Tromp die een "zijns inziens
eigenaardige afwijking" constateert over het tijdstip van de opheffing der centrale
keuken. Gedeputeerde Staten hebben dit opgemerkt. De voorzitter heeft het over "een
door de gemeente-secretaris ondertekend bescheiden". De heer Van de Berg merkt op
dat het stuk, waar de heer Tromp op doelt, slechts als een ontwerp is te beschouwen.
De voorzitter ontkent dit en geeft de heer Tromp gelijk. Er mag volgens de voorzitter
niet van de mening van Gedeputeerde Staten worden afgeweken. Nu blijkt dat de
secretaris dit stuk aan de burgemeester ter ondertekening heeft voorgelegd, maar dat
deze heeft geweigerd te ondertekenen. De secretaris op zijn beurt heeft de
burgemeester gevraagd waarom hij weigert te tekenen, zonder de wethouders van de
inhoud van het stuk in kennis te stellen.
(Over de afloop of oplossing wordt in de notulen geen verdere mededeling gedaan!)

Vervolg: 15 maart 1918-
1558
Inkwartiering Een ontwerp-verzoek aan de Minister om restitutie van de gemeentelijke toeslag
inzake de inkwartiering wordt zonder hoofdelijke stemming goedgevonden.
Commissie In de commissie tot wering van het schoolverzuim wordt de heer Kokshoorn
schoolverzuim herbenoemd.
Onderwijzers De pensioengrondslag van het hoofd der school wordt voorlopig vastgesteld en
verhoogd tot ƒ 2.600,-.
Politieverordening De aanvullingen van de politieverordening worden goedgekeurd.
Centrale keuken De ingezetenen worden in drie categoriën verdeeld. De prijzen worden
dienovereenkomstig vastgesteld: onvermogenden betalen 7½ cent per portie,
aangeslagenen in de Hoofdelijke Omslag in de klasse 1 t/m 10 betalen 10 cent per
portie en de hoger aangeslagenen 15 cent.
Centrale keuken De heer Tromp heeft de boeken van de centrale keuken gecontroleerd en vraagt de
voorzitter of hij verslag mag uitbrengen. De voorzitter acht het beter dit rapport aan
Burgemeester en Wethouders uit te brengen. De heer Tromp vindt dat de raad moet
beslissen. De raad is het daarmee eens. In de volgende vergadering zal de heer
Tromp rapporteren.
Duurtetoeslag Burgemeester en Wethouders stellen voor de duurtetoeslag ook voor de ongehuwde
ambtenaren te laten gelden. De Commissie voor de Financiën heeft afwijzend
geadviseerd op grond van het feit dat een aantal ongehuwde ambtenaren reeds een
salarisverhoging genieten daterend van voor de instelling van de duurtetoeslag.
Hierover ontstaat nu een zeer brede discussie. Het voorstel wordt uiteindelijk toch
goedgekeurd en wel met 7 tegen 3 stemmen. Wel wordt nog een limiet gesteld. De
ambtenaren die een salaris genieten van meer dan ƒ 1.200,- krijgen de duurtetoeslag
niet. Ten slotte wordt nog gediscussiëerd over de datum van ingang. Uiteindelijk wordt
dit 1 januari 1918 en niet 1917.
Begrotingswijziging Een begrotingswijziging naar aanleiding van het voorgaande wordt goedgekeurd.
Schoolgeld Een ontwerpregeling evenredige schoolgeldheffing, alsmede de verordening op de
invordering van het schoolgeld, worden goedgekeurd.

Vervolg: 15 maart 1918-
1559
Toeslag De heer Lagerberg vraagt nogmaals aandacht voor het feit dat de weektoeslag voor
het gaspersoneel onrechtmatig is ingehouden. De voorzitter zegt toe deze zaak ten
spoedigste te regelen.
Speelplaatsen Veel belangstelling is er voor een schrijven van baron Du Tour over het aanleggen van
speelplaatsen. Overwogen wordt een speelplaats in te richten nabij de muziektent.
De voorzitter stelt voor in besloten vergadering verder te vergaderen.
BESLOTEN VERGADERING 15 maart 1918
Burgemeester/secretaris De geheimhouding over het tussen de burgemeester en de gemeentesecretaris
ontstane conflict kan volgens de voorzitter worden opgeheven. De officier van jusititie
heeft namelijk verzocht een proces-verbaal tegen de gemeente secretaris te zenden.
Wethouder Van den Berg zegt daarop dat de gemeente-secretaris dan ook overweegt
een proces-verbaal contra de burgemeester op te maken. Er wordt gesteld: het proces-
verbaal zou de burgemeester toch niet verzenden? Hij zou toch wachten op de uitslag
van de commissie? De burgemeester heeft hiertegen geen bezwaar, mits hij zijnerzijds
ambtelijke mededelingen aan de officier en aan de commissaris van de koningin kan
doen. De heer Tromp acht dergelijke berichten echter niet in het belang van de
gemeente.
Concessie De kwestie van de offerte van de overname van de electriciteitsconcessie
electriciteit heeft nogal wat haken en ogen. Allereerst wil de raad dat de concessie juridisch
waterdicht is. Voorts moet vaststaan dat de stroomleveranties gewoon doorgaan en of
het rechtmatig is dat stroom uit Den Haag wordt betrokken. Ook wil men dat de bouw
van een transformatorhuisje wordt stop gezet. Ten slotte moet de maatschappij haar
aanbod uitstellen tot 1 augustus. De voorzitter zal de griffier van de provinciale staten,
de heer mr. de Monchy, raadplegen omtrent de bouw van het tranformatorhuis.
Aankoop pand(en) De panden Herenstraat 10/12 en 14/16 worden te koop aangeboden voor een
Herenstraat bedrag van ƒ 21.500,-. De raad verwerpt met 6 tegen 3 stemmen het voorstel van
Burgemeester en wethouders op het aanbod in te gaan.

15 april 1918 blz.18-25-
1560
De openbare raadsvergadering van 15 april gaat na opening terstond over in een
besloten vergadering.
BESLOTEN VERGADERING 15 april 1918
Burgemeester/ Er is een uitvoerig rapport van de commissie ad hoc over de controverse
secretaris tussen de burgemeester en de gemeente-secretaris.
Inhoudelijk maakt het rapport melding van:
a. de directe verhoren van de heren Van der Ham, Stern, Kemper, Henriquez en Van
den Berg;
b. de algemene oorzaken;
c. de directe oorzaken;
d. een confrontatie van de beide wethouders met partijen;
e. enige conclusies.
Na uitvoerige re- en duplieken is het resultaat dat besloten wordt aan deze zaak geen
verdere ruchtbaarheid te geven. Dit besluit valt nadat de gemeente-secretaris heeft
verklaard dat hij bereid is een aantal verklaringen aan het adres van de burgemeester
terug te willen nemen, mits daaraan niet de conclusie wordt verbonden, dat hij dus de
schuld van het conflict zou dragen. Deze restrictie is noodzakelijk omdat de
burgemeester volhardt in het ontkennen van een aantal beschuldigingen. De heer
Hansen toont zich verheugt over een 'oplossing langs minnelijke weg'. Toch zou een
'amende honorable', een openbare erkenning van schuld en verzoek om vergiffenis
van de kant van de gemeente-secretaris, op z'n plaats zijn. De gemeente-secretaris
heeft nu eenmaal een impulsief temperament, maar ook de burgemeester gaat niet
geheel vrij uit. Spreker bepleit ten slotte 'geen schijnvrede, doch een ernstige
aaneensluiting'. Het belang van de gemeente is daarmee alleszins gediend. De
burgemeester antwoordt daarop dat hij tevreden is met de verklaring van de secretaris
en hij er alles aan zal doen om -in het belang van de gemeente- de goede
verhoudingen te bevorderen. Ten slotte roept de burgemeester ook de wethouders op
om samen met hem en de secretaris goed samen te werken. Het rapport zal verzegeld
bewaard worden in het geheim archief. Hiermee is de zaak afgedaan.
Bouwgrond De heer Lagerberg brengt een brief van de minister ter sprake waarin wordt
aangedrongen op het bestemmen van grasland voor de teelt van aardappelen en
peulvruchten. Spreker vestigt de aandacht op een perceel bouwland van de heren Van
der Helm en Van der Heij aan het Oosteinde, dat voor een bedrag van ƒ 150.000,-
door de gemeente kan worden aangekocht. De heren Muijs en Lagerberg krijgen
volmacht om van deze aanbieding een schriftelijke offerte te verkrijgen.
Hierna wordt de geheime vergadering gesloten en de eerstvolgende openbare
vergadering vastgesteld op 17 april.

17 april 1918 blz.18-25-
Burgemeester/ Na opening van de vergadering deelt de heer Hansen mee dat er met name in de pers
1561
secretaris nog steeds geruchten de ronde doen betreffende de conflictsituatie tussen de
burgemeester en de gemeente-secretaris. Op voorstel van de heer Hansen neemt de
raad de tekst op van het volgende aan de pers te overhandigen communiqué op. "Naar
aanleiding van een dezer dagen in sommige bladen "opgenomen bericht betreffende
het instellen eener "enquête inzake de gespannen verhouding tusschen den
"burgemeester en den secretaris der gemeente Voorburg is "vanwege den Raad dier
gemeente de mededeeling verstrekt, "dat nopens den uitslag van bedoeld onderzoek
rapport is "uitgebracht in zijne geheime vergadering van 15 April j.l. "en dat na de
daarop gevolgde beraadslaging door beide "titularissen de verklaring is afgelegd, dat
zij met "onverzwakte toewijding tot behartiging van de belangen der "gemeente zullen
samenwerken." (Einde letterlijk citaat.)
Gemeentebegroting De wijzigingen van de Gemeentebegrotingen 1917-1918 zijn door gedeputeerde staten
goedgekeurd.
Gemeenterekening De Gemeenterekening van 1916 is definitief vastgesteld.
Hoofdelijke omslag Een aantal reclames betreffende de Hoofdelijke Omslag over 1917 zijn
binnengekomen.
Distributie Een adres betreffende distributieaangelegenheden is ingekomen.
Onderwijzers Tevens is een adres ingekomen betreffende een gratificatie aan het personeel van het
bijzonder onderwijs.
De hiervoor vermelde adressen gaan voor advies en naar Burgemeester en
wethouders.
Stratenplan De Bouwgrond Maatschappij 's-Gravenhage-Voorburg wil eerder gedane verzoeken tot
wijziging van het vastgestelde stratenplan intrekken. Na een zeer uitvoerige discussie
worden wijzigingen toegestaan en ook omschreven. De maatschappij krijgt consent om
een parallelstraat aan te leggen tussen de Koningin Wilhelminalaan en de spoorbaan
Den Haag-Gouda. De bouwplannen dienen te zijner ter goedkeuring aan de raad te
worden voorgelegd.
Vereniging Vereniging Voorburgse Belangen krijgt een subsidie van ƒ 150,- ter bestrijding van de
Voorburgse Belangen onkosten verbonden aan een gehouden tentoonstelling.

Vervolg: 17 april 1918 blz.18-25
1562
Sionslust Na demping van de sloot nabij Sionslust zijn er problemen ontstaan. Deze zullen door
Burgemeester en Wethouder worden opgeleost.
Inkwartiering Burgemeester en wethouders krijgen tevens toestemming om aan de rijksvergoeding
voor de inkwartiering een bedrag van ƒ 0,05 per man per dag als toeslag toe te
voegen..
Gymnastiek- De afdeling Voorburg van de Algemene Metaalbewerkersbond mag over het
gymnastieklokaal beschikken voor het houden van een huishoudelijke vergadering of
een cursusvergadering. Dit wordt toegestaan gedurende éénmaal per maand.
Stembureau's De gemeente wordt verdeeld in twee stemdistricten. Tevens worden de locaties van de
stembureau's vastgesteld en de leden en de plaatsvervangende leden van de
stembureau's worden aangewezen.
Gemeentearchitect Na stemming wordt met 6 stemmen voor als de nieuwe gemeente-architect
aangewezen de heer H.W. Scholten te Wildervank.
De heer Tromp vraag nu het woord naar aanleiding van een aan alle raadsleden
toegezonden anonieme brief, die zijns inziens strenge afkeuring verdient. Vervolgens
vraagt spreker aan de wethouder van publieke werken of deze aan de rechtse
raadsleden een vertrouwelijke opgaaf omtrent de candidaten heeft gegeven en
waarom. Wethouder Van der Ham geeft toe dat dit beleefdheidshalve en officieus,
maar niet officieel in zijn kwaliteit van wethouder, is geschied. Er volgt een verward
debat waarbij beschuldigingen worden geuit als zouden politieke doeleinden zijn
nagestreefd en gehandeld zijn in strijd met het wederzijds vertrouwen in het College
van Burgemeester en wethouders. Het blijkt niet ongebruikelijk te zijn dat
gelijkgestemde raadsleden voorvergaderingen houden ten huize van een hunner. Na
uitvoerige re- en duplieken omtrent de voorgeschiedenis van de benoeming van de
kandidaat-gemeente-architect wordt uiteindelijk het debat zonder verdere conclusies
gesloten.
Sloot De heer Bleuland van Oordt dringt nogmaals aan op demping van de sloot aan de
Huygensstraat.
Muziektent De muziektent bevindt zich in een gevaarlijke toestand en dient hoognodig hersteld te
worden. De voorzitter zegt dit toe.
Hierna gaat de raad verder in besloten vergadering.

BESLOTEN VERGADERING 17 april 1918
1563
Electriciteit De Electriciteitsmaatschappij wil stroom van Den Haag betrekken. Dit houdt onder
meer verband met een maatregel van het Rijkskolenbureau die aan de Firma Koechlin
geen kolen meer levert voor stroomafzet aan de electriciteitsmaatschappij. Alhoewel
de concessievoorwaarden dit eigenlijk niet toestaan wordt voorgesteld de vergunning
hiertoe tijdelijk te verlenen. Na enige discussie goedgekeurd.
Bouwgrond De grond aan het Oosteinde die aanvankelijk te koop werd aangeboden voor
ƒ 150.000,- kan nu blijkbaar voor ƒ 50.000,- aangekocht worden. De beide eerder
genoemde heren Muijs en Van der Ham zijn aangezocht een schriftelijke offerte te
verkrijgen.

24 april 1918 blz.26-28
1564
Aankoop grond N.B. v.d. Helm biedt een hem toebehorende huis met erven te koop aan. Het betreft de
kadastrale percelen gemeente Voorburg sectie D 282, 440, 445, 609, 614, 616, 617,
693, 694 en 1062 ter grootte van 5 ha 2 a 93 ca voor een totaalbedrag van ƒ 93.315,-.
De voorwaarden zijn: de overdrachtskosten zijn voor rekening van de koper; de
verkoper houdt het recht van bewoning tot 1 mei 1919 zonder huur verschuldigd te zijn,
maar met de verplichting het geheel voor eigen rekening te onderhouden; van de
koopsom dient een bedrag van ƒ 5.000,- direct te worden voldaan. Na discussie wordt
besloten de grond aan te kopen. Een commissie ad hoc zal bestuderen met welke
producten deze grond het beste bewerkt kan worden, gezien de huidige behoeften aan
aardappelen en pulvruchten. Zonder hoofdelijke stemming wordt besloten de koop te
aanvaarden en daartoe een passende lening aan te gaan.
Op voorstel van de voorzitter gaat de raad hierna in besloten vergadering verder.
BESLOTEN VERGADERING 24 april 1918
Aankoop grond Voor de grond aan het Oosteinde, eigendom van de heer van der Heij, is een bedrag
van ƒ 50.000,- gevoteerd, maar blijkt thans ƒ 70.000,- te moeten kosten. De gemeente
heeft deze grond straks nodig voor te realiseren uitbreidingen en bovendien dient een
deel benut te worden voor de prise d'eau van het drinkwaterbedrijf. De raad besluit
echter op dit voorstel niet in te gaan en af te wachten tot te zijner tijd de grond via
openbare verkoop zal worden verkocht en dat is na het overlijden van de heer de Heij
sr.
Na deze geheime beraadslaging gaat de vergadering in het openbaar verder om
terstand weer gesloten te worden.

29 mei 1918 blz.29-42--
1565
Wethouder In een vorige raadsvergadering viel de titel wethouder van publieke werken. Die titel
bestaat alhier niet. Door die titel in de notulen te laten staan zou gesuggereerd kunnen
worden dat hiermede een aparte tak van dienst werd gecreëerd. De heer Tromp, die
deze titel gebruikt heeft, zegt dat het geenszins zijn bedoeling is geweest dit te
suggereren of te bevorderen. Door aantekening van deze opmerking te maken in deze
notulen kan wijziging van de vorige notulen achterwege blijven.
Brood De gemeente Krommenie vraagt aan het gemeentebestuur adhesie te betuigen met
adres aan H.M. de Koningin betreffende het afhalen van broodgraan uit de overzeese
havens.
Aankoop grond Gedeputeerde staten hebben het besluit tot aankoop van percelen weiland van C.v.
Haasteren en N.B. v.d. Helm goedgekeurd.
Begrotingswijziging De begrotingswijziging 1918 is eveneens goedgekeurd.
Centrale keuken De verordening betreffende het beheer van de centrale keuken.is goedgekeurd.
Onderwijs Gedeputeerde Staten hebben een brief geschreven betreffende wijziging van de
verordening regelende de jaarwedden van het onderwijzend personeel.
Gemeentearchitect De nieuw benoemde gemeente-architect, de heer H.W. Scholten, spreekt zijn dank uit.
Vakonderwijs Een verzoek van de Vereniging theoretisch vakonderwijs wordt terzijde gelegd omdat
het stuk ongezegeld is.
Vereniging De Vereniging Voorburgs Belangen dient een verzoek in tot wijziging van de
tweefasige
Voorburgs Belangen wisselstroom en een spoedige uitvoering van de verbindingsplannen tussen Vliet en
Broeksloot
Aankoop grond Een adres omtrent aankoop grond van de heer C. Bronger is ingekomen.
Subsidie Het bestuur van het meisjespatronaat St. Agnes vraagt een jaarlijkse subsidie van
ƒ 175,- voor een volkshuishoudschool en meisjesvakschool.
Muziektent Forum Hadriani wil een nieuwe muziektent. De kosten zijn geraamd op ƒ 2.750,-. Na
discussie wordt besloten Burgemeester en Wethouders een voorstel hieromtrent uit te
laten brengen.

Vervolg: 29 mei 1918 blz.29-42--
1566
Distributie Een aantal ingezetenen van de Prinses Mariannelaan en ongeving hebben hun
ongenoegen geuit over het feit dat bij slagers aardappelen ter beschikking worden
gesteld. Dit adres wordt -na enige uitleg en discussie-voor kennisgeving aangenomen.
Gemeenteverslag Het gemeenteverslag 1917 wordt aangeboden.
Gastarief De voorgestelde gastarieven worden besproken en gesanctioneerd. De diverse
tarieven worden omschreven.
Aankoop De twee percelen in de Herenstraat 10/12 en 14/16 worden aangekocht voor
onroerend goed een bedrag van ƒ 215.000,-.
I nk wa rtiering Een toeslag wordt gegeven van ƒ 0,15 per man, per dag. Er volgt een lang debat over
de inkwartiering met name over he vergoedingsbedrag, maar ook over de rechtsgrond.
Beslist alleen de militair commandant of heeft de gemeente ook een vinger in de pap?
De voorzitter verwijst de vragenstellende raadsleden naar het bepaalde hieromtrent in
de Inkwartieringswet.
Onderwijs Het bijzonder onderwijs wordt minder betaald dan het openbaar onderwijs.
Burgemeester en Wethouders stellen voor het verschil aan het bijzonder onderwijs toe
te kennen bij wijze van gratificatie. Na uitvoerige discussie en een beroep op een
artikel in de Grondwet, waarin gelijke behandeling van openbaar en bijzonder
onderwijs wordt gegarandeerd, besluit de raad een motie te aanvaarden.
Geldlening Ter financiering van de aankoop van onroerend goed, alsmede de restauratie van de
muziektent wordt goedgevonden een afgeronde lening af te sluiten van ƒ 300.000,-.

Vervolg van: 29 mei 1918 blz.29-42
1567
Distributie Een plaatselijke commissie, vertegenwoordigend diverse werkliedenverenigingen,
heeft een adres ingediend betreffende de distributie. De wethouder wil hier niet op in
gaan omdat de adressanten zich niet hebben gewend tot vertegenwoordigers van de
levensmiddelencommissie. Men is het er over eens dat dit adres hier niet echt thuis
hoort, maar het bevat zoveel waars, dat het toch goed is het een en ander te
bespreken. Er is te weinig voeding; de vis wordt ondoelmatig verdeeld, en er zijn lange
wachttijden in de rij! De heer Hansen verdiept zich in de eier-distributie en rundvlees is
er maar bij maar één slager. De wethouder verdedigt het gevoerde beleid. Wat de
eieren betreft blijkt dat een ambtenaar de boosdoener is: hij heeft de voorschriften
averechts uitgevoerd. En dat er geen eenheidsworst is daar kan de wethouder ook
niets aan doen. Hijzelf heeft er tevergeefs veel moeite voor gedaan. Er is zeep in
beslag genomen, maar zodra het mogelijk is zal het worden gedistribueerd ! De
wethouder krijgt veel te verduren. Weer komt de eenheidsworst op de proppen en nu
ook het "nuchteren kalverenvleesch". Maar tenslotte krijgt de wethouder ook bijval en
waardering voor zijn prestaties. Nu wordt de urgentieraad besproken, die zou kunnen
helpen. Want ook al doet de wethouder goed z'n best "zijn arbeid is niet onberispelijk".
De wethouder durft een vergelijk met Den Haag best aan. Maar na uitgebreide re-en
dupliek wordt het adres "voor kennisgeving aangenomen", met andere woorden: er
wordt niets aan gedaan !
Vijver Het vijvertje aan de Groen van Prinstererlaan zal behouden blijven.
Werklieden Er ontstaat een brede discussie over het aannemen van losse werklieden die
werkeloos zijn, de burgemeester zou eigenmachtig zijn opgetreden. De voorzitter
verdedigt zich met te memoreren dat de tijdsomstandigheden hiertoe nopen en hij
indirect carte blanche heeft gekregen naar bevind van zaken te handelen.
Hierna besluit de voorzitter om in een besloten vergadering verder te
beraadslagen.

Vervolg van: 29 mei 1918 blz.29-42
--
BESLOTEN VERGADERING 29 mei 1918
1568
Aankoop grond Het gecombineerde Oude Mannen- en Vrouwenhuis te Scheveningen biedt aan het
Oosteinde gelegen grond aan voor een bedrag van ƒ 50.000,-. Het betreft een stuk
grond groot 2 ha 49 a en 60 ca, kadastraal bekend gemeente Voorburg, sectie E 1160
en 1260. De percelen omvatten weiof hooiland met 4 roeden hooiberg en een houten
schuur. Een raadslid meent te weten dat er op deze grond een servituut rust ten bate
van de buitenplaats Rusthof. Er wordt besloten hierop in te gaan, mits er geen
bezwarend servituut op rust. Uitdrukkelijk wordt gemeld dat de koestal niet bij de koop
is inbegrepen en dat die tot 1 mei 1919 nog in gebruik blijft bij de huidige huurder of
pachter de heer Koppen.
In de hierna volgende openbare vergadering wordt hieromtrent mededeling
gedaan
Burgemeester en wethouders zullen onderzoeken of er servituten of anderzins
hypothecaire beslagen op de aangeboden gronden rusten.

25 juni 1918 blz.43-48
1569
Distributie De heer Tromp vraagt om alsnog de zijnerzijds aanbevolen assistentie van de
urgentieraad ter controle van de distributie te notuleren. Te 's-Gravenhage heeft de
urgentieraad 350.000 bonboekjes uitgereikt, waarvoor slechts een bedrag van ƒ 40,-
behoefde te worden uitgegeven. Hiermede wil de heer Tromp aangegeven dat een
zodanige assistentie ook voor de gemeente Voorburg economischer is.
Ingekomen - Processen-verbaal van kasopname bij de gemeente-ontvanger en de directeur van
de gasfabriek
- Goedkeuringsbesluiten op het uitbreidingsplan en de aankoop van percelen en
gronden.-Het financieel overzicht van de centrale keuken.
- Het financieel overzicht van de woningbouwvereniging Huiselijk Geluk.
H.B.S. Een plaatselijk comité wil komen tot de stichting van een rijks-H.B.S. voor Voorburg en
omgeving. Hierbij wordt samenwerking met Rijswijk voorgestaan.
Woningbouw- De Voorburgse Woningbouwvereniging vraagt een supplementoir voorschot
vereniging van ƒ 50.000,-- voor woningbouw. Dit verzoek gaat naar Burgemeester en Wethouders
voor verdere afhandeling.
Woningbouw- De woningbouwverenigingen Huiselijk Geluk en de Voorburgse
vereniging(en) Woningbouwvereniging vragen om exploitatie van de aan het Oosteinde ter hoogte van
de Weverslaan aangekochte gronden. Ook dit verzoek wordt voor verdere afhandeling
in handen van Burgemeester en Wethouders gegeven.
Jaarwedden Gedeputeerde Staten hebben een schrijven verzonden waarin sprake is van de
veranderde normen voor de jaarwedden van de burgemeester, secretaris en de
ontvanger. De ambtenaren zijn voor wat hun salaris aangaat van de genoemde
jaarwedden afhankelijk en dienen derhalve eveneens te worden herzien.
Burgemeester en Wethouders en de Commissie van Financiën gaan accoord, vooral
omdat de levenstandaard ontzettend gestegen is. Er ontstaat een brede discussie die
zich toespitst op het gemeentepersoneel. Daarna worden de voorstellen van
Gedeputeerde Staten zonder hoofdelijke stemming aangenomen. De voorzitter dankt
hierbij de raad namens het voltallige gemeentepersoneel voor de ingenomen houding
ten aanzien van de salarisverhogingen en verwacht hiervan een nog betere inzet ter
behartiging van de belangen der gemeente.

Vervolg van: 25 juni 1918 blz.43-48
1570
Politie Mede naar aanleiding van het voorgaande brengt de heer Tromp de aandacht op de
Inspecteur van Politie, want... er is sprake van straatschenderij ! De politie moet beter
toezien c.q. maatregelen nemen en de jeugd moet meer ontzag krijgen voor de politie.
De voorzitter constateert dat dit euvel in het hele land voorkomt en niet alleen in
Voorburg en zegt dat het wetboek van strafrecht moet worden herzien.
Zelf heeft hij als hoofd van de politie geconstateerd dat het bar en boos is, maar het
blijft een opgave.! Er wordt besloten strenger te laten surveilleren.
Werklieden De gemeentelijke werklieden en het personeel van de gasfabriek krijgen een extra
weekloon, zulks in verband met de datum van inwerkingtreding van de betreffende
verordening. (Die is immers uitgesteld.)
Gemeentebegroting De wijziging van de Gemeentebegroting 1918 wordt zonder hoofdelijke stemming
goedgekeurd.
Aankoop pand(en) De panden in de Herenstraat 10/12 en 14/16 zullen worden verhuurd voor
Herenstraat een bedrag van ƒ 300,- per jaar. Eén dezer woningen wordt bewoond door de architect
en één door de inspecteur van politie. Eén woning wordt ingericht als bureau voor de
gemeente-architect en één woning zal nog worden verhuurd.
Muziektent De muziektent zal gebouwd worden in een plantsoen aan de Koningin Wilhelminalaan
op een aldaar onbebouwd gelegen perceel grond. Een raadslid vindt de grond daar
nogal kostbaar, waarop de wethouder antwoordt dat het best wel meevalt.
Op voorstel van de Voorzitter gaat de vergadering verder in besloten zitting.
BESLOTEN VERGADERING 25 juni 1918
Aankoop grond De grond gelegen aan het Oosteinde ter hoogte van de Weverslaan (cfr.notulen 29 mei
1918) kan van het gecombineerde Oude Mannen- en Vrouwenhuis te Scheveningen
worden aangekocht. Uit een onderzoek van de notaris is gebleken dat er vanaf 1860
geen servituten op de bewuste grond rusten.
Raadsleden Het presentiegeld voor het bijwonen van de raadsvergaderingen wordt gesteld op ƒ 5,-
per lid per vergadering. De heer Tromp verklaart zich nadrukkelijk tegenstander.

Vervolg van: 25 juni 1918 blz.43-48
1571
Pensioen Het pensioen van de heer M.A.de Zwart wordt aangevuld met een gemeentelijke
gratificatie van ƒ 1.000,. Dit houdt in dat aan de genoemde ambtenaar een pensioen
van ƒ 1.000,- per jaar wordt gegarandeerd.

30 juli 1918 blz.49-54
1572
Notulen De heer Den Engelsen acht bekorting van de notulen wenselijk. Andere raadsleden
willen echter de bestaande praktijk handhaven.
Centrale keuken De Centrale Keuken heeft het financieel jaarverslag over 1917 ingediend.
Ambtena(a)r(en) De ambtenaren betuigen hun dank voor de voorgenomen salarisherzieningen.
Bad- en Een verzoek van de stichting bad- en zweminrichting tot openstelling wordt
zweminrichting niet behandeld omdat het ongezegeld is.
Onderwijzer(s) Eenzelfde lot ondergaat een verzoek van het personeel van het bijzonder onderwijs tot
het verlenen van een gratificatie.
Raadsleden Gedeputeerde Staten hebben het presentiegeld voor de raadsleden vastgesteld op
ƒ 3,- per lid per vergadering.
Postkantoor Breedvoerig wordt gesproken over de verbouwing van het post- en telegraafkantoor.
Hoofdzakelijk over de aanbesteding en de te volgen procedure. Het werk is namelijk
niet goed uitgevoerd. Burgemeester en Wethouders hebben niet de juiste wegen
bewandeld. De huurprijs zal ƒ 2.500,- per jaar gaan bedragen.
Muziektent De bouw van de muziektent wordt in verband met de kosten uitgesteld.
Concessie De vraag is of dit in een geheime vergadering moet worden besproken of in
electriciteit een publieke vergadering. De onderbouwende cijfers zijn echter in het geheim
voorbereid zodat niets een publieke behandeling in de weg staat. Anderen vinden dat
het ter wille van de belangen van de concessionaris gewenst is hierover in het geheim
te beraadslagen. De laatste opvatting wint het en daarom vindt verdere behandeling in
een besloten vergadering plaats. (Zie hierna na het trefwoord "varkensmesterij".)
H.B.S. Er wordt een commissie benoemd tot oprichting van een Rijks-H.B.S.
Vakonderwijs Het verzoek om enige lokalen van de openbare lagere school te mogen gebruiken voor
het geven van theoretisch vakonderwijs wordt zonder hoofdelijke stemming
afgewezen.

Vervolg van: 30 juli 1918 blz.49-54
1573
Sloten Het dempen van de sloot aan de Huijgensstraat zal + ƒ 1.000- gaan kosten. De
onderhoudsplicht van de straat en de sloot berust echter bij particulieren, zodat een
oplossing in overleg met die particulieren moet worden gevonden. Burgemeester en
Wethouders zullen met de eigenaars in overleg treden.
Varkens- De voorzitter brengt de oprichting van een gemeentelijke varkensmesterij ter
mesterij sprake. Een commissie wordt benoemd om deze aangelegenheid voor te bereiden.
Hierna gaat de raad in besloten vergadering verder.
BESLOTEN VERGADERING 30 juli 1918
Concessie Eén der adviseurs, de heer Van Lessen, geeft -daartoe uitgenodigd- de
electriciteit nodige toelichting. Men besluit te antwoorden dat er een bod zal worden gedaan tot
een bedrag van ƒ 94.500,-.
Vervolg van de openbare vergadering van 30 juli 1918
Electriciteits- Er zal een bod worden gedaan van ƒ 94.500,- voor de overname der
concessie electriciteitsconcessie.

13 augustus 1918 blz.55-58
H.B.S. De commissieleden van de Rijks-H.B.S. hebben hun benoeming aanvaard.
1574
Onteigening De heren Blad en Kehlen hebben een brief ingediend over de onteigening van hun
percelen ten behoeve van uitbreidingsplannen.
Schadevergoeding De heer A.J. van der Ham heeft een adres voor schadevergoeding ingediend.
Muziektent Forum Hadriani heeft eveneens een adres ingediend en wel over de uitgestelde bouw
van de muziektent.
De drie hiervoor vermelde adressen worden in handen van Burgemeester en
Wethouders gesteld voor verdere afhandeling.
Zetters In het college van zetters worden nieuwe leden aangewezen.
Postkantoor Op voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt goedgekeurd het post-en
telegraafkantoor voor 5 jaar aan het rijk te verhuren voor een bedrag van ƒ 1.800,- per
jaar. Daarbij wordt de wens uitgesproken om meer dan één loket voor het publiek
beschikbaar te stellen.
Cokes Aan on- en minvermogenden zal evenals voorgaande jaren goedkoper cokes ter
beschikking worden gesteld.
School Nu het kindertal meer dan 200 bedraagt, dient een zevende leerkracht te worden
benoemd.
Distributie Er is plaatsruimte nodig voor in beslag genomen goederen en ook moet een daarvoor
verantwoordelijke ambtenaar worden aangesteld. Via een reorganisatieplan doet de
raad de toezegging dat dit zal worden goedgekeurd.
Plantsoenen De gemeente architect vraagt om een gemeentewerkman, die uitsluitend belast is met
het onderhoud van plantsoenen en parken. Na enige discussie wordt besloten op
gezette tijden (naar het oordeel van Burgemeester en Wethouders) deze
werkzaamheden op te dragen aan een vakbekwaam arbeider, die daartoe desnoods
een tijdelijke aanstelling krijgt.
Distributie Bij de rondvraag informeert men naar de opslag en de verhoging van het
aardappelrantsoen. Burgemeester en wethouders zijn bereid hieromtrent maatregelen
te nemen.

Vervolg van: 13 augustus 1918 blz.55-58
1575
Schadevergoeding Nu de verbouw van het post- en telegraafkantoor niet wordt uitgevoerd, vraagt de heer
Muijs een milde schadevergoeding voor de laagste inschrijver van dit werk.
Burgemeester en Wethouders zijn geneigd ook deze kwestie met de aannemer tot een
minnelijke oplossing te brengen.

23 september 1918 blz.59-66
1576
Postkantoor Het besluit tot verhuur van het post- en telegraafkantoor hebben gedeputeerde staten
goedgekeurd.
Inkwartiering Een adres is ingediend om van gemeentewege barakken bij te bouwen voor alhier
gelegerde miliairen.
Gaslevering Een brief is ingekomen met betrekking tot de prijsregeling van het gas.
School Er is tevens een adres betreffende gratificatietoieslag voor het personeel van de
bijzondere voorbereidende school.
Electriciteit Een adres betreffende prijsverhoging voor de levering van electrische stroom is
ingediend.
Bad- en zwem- Een adres van de gemeentelijke bad en zweminrichting gaan evenals de
inrichting voorgaande adressen naar Burgemeester en Wethouders voor verdere afhandeling
c.q. advisering.
Werkeloosheid De heer mr. E.Femke stelt zich beschikbaar als lid van de commissie voor de
bestrijding van de werkeloosheid.
Inkwartiering Het Ministerie van oorlog bepaalt een verhoging van ƒ 0,35 per persoon per dag voor
de inkwartiering.
Distributie Vishandelaar Moerkamp wil vrijstelling van de gemeentebelasting omdat de gemeente
hem het brood uit de mond neemt. De gemeente distribueert namenlijk de vis. De
wethouder, tevens voorzitter van de distributieaangelegenheden, verdedigt de
distributie door de gemeente. De "regeringsvis" via Moerkamp verkopen is wel
geprobeerd maar geeft onvoldoende waarborgen voor een behoorlijk distributie.
Daarom is hij geheel uitgesloten van de genoemde distributie. Uiteindelijk wordt
besloten dat Burgemeester en Wethouders na een onderzoek terzake advies zullen
uitbrengen.
Politie Burgemeester en Wethouders willen het politiepersoneel uitbreiden en dit onder meer
om voor behoorlijke vervanging bij ziekte of verlof te kunnen zorgen. Voorts wil men
vooral des nachts betere beveiliging hebben, iets wat in de huidige abnormale tijd zeer
urgent is. Het instituut 'nachtwaker' wel men, gezien de ervaringen, niet meer terug.
Men streeft naar drie man in functie per nacht. Er ontstaat een brede discussie, waarna
het voorstel wordt daarna aangenomen.

Vervolg van: 23 september 1918 blz.59-66
1577
Onderwijzers Over de wijziging van de jaarwedden van het onderwijzend personeel wordt lang
gedebatteerd, maar uiteindelijk wordt het onderwijzend personeel van met name de
U.L.O.school een verhoging toegezegd.
Onderwijzers De gratificatie voor het personeel bij het bijzonder onderwijs gaat niet door. Reeds vele
besluiten dienaangaande zijn als in strijd met de wet vernietigd. Er zal gezocht worden
naar een legale oplossing.
Subsidies De Nederlandse Bond van Gemeente Ambtenaren krijgt een subsidie van ƒ 50,- voor
een rust- en herstellingsoord. Het bestuur van de patronaatscommissie en de Maria-
Vereniging krijgen ƒ 175,- voor een huishoudcursus.
Gemeenteontvanger De heer van Haarlem wordt tot waarnemend gemeente-ontvanger benoemd.
Varkensmesterij De ingestelde commissie deelt mee dat ze geen brood ziet in een gemeentelijke
varkensmesterij.
Muziektent De gemeente-architect zal een goedkope muziektent ontwerpen.
Mest Vanwege de schaarste aan meststoffen zou men over willen gaan tot uitbesteding van
de vergaarde faecaliën. Uit de raad worden een aantal personen aangewezen die dit
zullen bestuderen
Sloot Gemeentewerklieden hebben de in eigendom van de heer Schiff zijnde sloot aan het
Westeinde uitgebaggerd. Besloten wordt de heer Schiff hiervoor een declaratie toe te
zenden.
Op voorstel van de voorzitter wordt in besloten zitting verder vergaderd.
BESLOTEN VERGADERING 23 september 1918
Concessie Besloten wordt de aangelegenheid van de overname van de electriciteitsconcessie
electriciteit voor te leggen aan een aantal met name genoemde -Haagse- deskundigen.

23 oktober 1918 blz.67-74
1578
Ingekomen Er zijn een aantal adressen waarvan de meeste voor kennisgeving worden
aangenomen.
Onderwijzer De heer G.C. La Brijn te Delft wordt aangesteld als 'onderwijzer van bijstand' op de
openbare lagere school.
Commissie Met enige wijzigingen betreffende de samenstelling worden een aantal
volkstuintjes personen aangewezen om zitting te nemen in de commissie volkstuintjes. In eerste
aanleg zaten er teveel bloemisten en te weinig groentenkwekers in.
Gemeenterekening De Gemeenterekening van 1917 wordt na uitvoerige discussie voorlopig goedgekeurd.
Opzichter Naar aanleiding van de bespreking over de gemeentebegroting 1919 wordt besloten
een gemeente-opzichter aan te stellen.
Schadevergoeding Het college wil de gebroeders Kokshoorn een schadevergoeding van ƒ 500,- geven
voor het niet uitvoeren van de verbouwing van het postkantoor. Na discussie wordt de
zaak verwezen naar behandeling in een besloten vergadering.
Plaatselijk schoon Voor het plaatselijk schoon wordt een commissie benoemd.
Gemeentebegroting De Gemeentebegroting 1918 wordt na enige discussie gewijzigd.
Onderwijs De onderwijzeres van de bewaarschool wordt slecht betaald. De gemeente heeft door
middel van subsidiëring hier al het een en ander aan gedaan en het is dus een kwestie
van het schoolbestuur geworden, maar de voorzitter zegt dat slechts een verhoging
van de subsidie verbetering kan bevorderen..
Levensmiddelen Er zijn moeilijkheden bij het uitvaardigen van bindende voorschriften door het
levensmiddelenbedrijf. Officieel dient de gemeente hier voorschriften te geven en niet
de administrateur of een der medewerkers. De levensmiddelencommissie zal het een
en ander regelen.

Hierna gaat de beraadslaging in besloten vergadering verder.
BESLOTEN VERGADERING 23 OKTOBER 1918
1579
Electriciteit Bij de bespreking van de door het electriciteitsbedrijf voorgestelde verhoging van de
prijs voor electrische stroom blijkt dat dit bedrijf de noodzakelijkheid van de verhoging
onvoldoende heeft onderbouwd. De raad wenst derhalve voorshands geen verhoging
goed te keuren.
Schadevergoeding Men zal proberen de 'zaak Kokshoorn' in der minne te schikken. Geprobeerd wordt van
deze laagste inschrijver voor de verbouwing van het postkantoor af te komen door hem
ƒ 500,- aan te bieden als schadevergoeding. Maximaal wordt echter ƒ 750,-
uitgetrokken.
Levensmiddelen Een voorstel om aan de secretaris van het levensmiddelenbedrijf een toelage te
verstrekken wordt breedvoerig besproken, maar tot een besluit komt het niet. De heer
Tromp stelt voor deze aangelegenheid met de deskundige heer mr. De Monchy te
bespreken.

26 oktober 1918 blz.75-76
1580
Direct na de opening gaat de raad over tot beraadslaging in besloten
vergadering.
BESLOTEN VERGADERING 26 OKTOBER 1918
Concessie Naar aanleiding van het door deskundigen uitgebrachte
electriciteit advies wordt -na enige discussiebesloten een bod van ƒ 110.000,= uit te brengen voor
de overname van de electriciteitscentrale.
Hierna gaat de vergadering in het openbaar verder.
Het besluit van de gesloten vergadering wordt nu ook in het openbaar meegedeeld.
Levensmiddelen De heer Tromp maakt de toelage op secretariaat van deLevensmiddelen-
commissie commissie aanhangig. Hij heeft inlichtingen ingewonnen bij de griffier der Staten van
Zuid-Holland. Deze ziet geen bezwaar een toelage toe te kennen. De Voorzitter wil dit
nu niet bespreken, maar pas als de jaarwedde ter sprake komt. Na enige discussie is
de raad het hiermee eens.

13 november 1918 blz.77-78.
1581
Molenwei Het bouwplan van de heer J.J.v.d. Pijl op de Molenwei zal door de gemeente-architect
worden herzien.
Schoolgeld Vroeger kregen 20% van de schoolgeldplichtigen vrijstelling, nu slechts
3 ½ %. Er wordt aangedrongen op verruiming van het percentage. De voorzitter stelt
dat wijziging momenteel niet aan de orde is, maar belooft in de toekomst hier iets aan
te zullen doen.
De voorzitter stelt thans een besloten vergadering aan de orde.
BESLOTEN VERGADERING 13 november 1918
Achterweg Voor de Achterwegplannen zijn uitgenodigd de heren van Boven, Schelling en van der
Kloot Meyburg. Deze heren geven advies over de plannen en de (eventuele)
onteigenings-
procedures. Er wordt uitvoerig over de plannen gediscussieerd. De heren van der
Ham, Muys en de gemeentearchitect zullen gaan studeren op het plan en een nader
advies uitbrengen.
Distributie Groentenhandelaar Oostdam heeft een achterstand van ƒ 800,- bij het
distributiebedrijf. Na ampele besprekingen wordt besloten beslag te laten leggen, al
stelt men vooraf dat de gemeente wel achter het net zal vissen.
Politie De heer Lagerberg wijst nog op samenscholingen van jongelui die ergerlijke taal
uitslaan.
Hierna wordt de vergadering -wederom openbaarterstond gesloten.

21 november 1918 blz.71/81
1582
Werkverschaffing Deze vergadering is speciaal belegd om maatregelen te bespreken ter bestrijding van
de werkeloosheid. De commissie inzake werkverschaffing en het steuncomité hebben
Burgemeester en Wethouders geadviseerd enkele werken direct te laten uitvoeren, te
weten:
1 ophoging van de dwarsstraten aan de Loolaan;
2 verplaatsing van noodwoningen.
Burgemeester en Wethouders vragen voor deze en andere werken een crediet van
ƒ 10.000,-.
Enkele raadsleden dragen andere werken aan, die volgens hen urgenter zijn dan die
welke het college heeft aangedragen. Aan het eind van het lied blijft men toch bij de
door het college voorgestelde werken en wordt het gevraagde crediet gevoteerd.

23 december 1918 blz.81-93.
1583
Rooien Er zijn twee deskundige adviezen uitgebracht betreffende het -doenrooien van bomen
aan de Weverslaan. Burgemeester en Wethouders krijgen machtiging de bomen te
laten rooien, maar dan wel in overleg met de commissie van
werkeloosheidsvoorzieningen.
Gymnastieklokaal Sport Staal Spieren mag éénmaal per week het gymnastieklokaal gebruiken.
Volkstuintjes Als mogelijke locaties voor de aan te leggen volkstuintjes worden genoemd:
1 Gemeentegrond bij de gasfabriek;
2 gemeentegrond aan het Oosteinde (vroeger van V.d.Helm);
3 gemeentegrond nabij de biologische reiniging
De kosten bedragen ƒ 0,80 per Rijnlandse Roede (3x3m)
Arbeids- Conform rijksvoorschriften zal een correspondentschap in het leven
Bemiddeling worden geroepen voor arbeidsbenmiddeling. Hiervoor zal een bedrag van ƒ 25,- per
maand worden vergoed.
Gemeente- Over de Gemeentebegroting 1919 worden eerst algemene beschouwingen gehouden.
Begroting 1919 Alle raadsleden mogen hun zegje doen en ze maken er gretig gebruik van.
Burgemeester en Wethouders worden niet gespaard voor kritiek. Enige leden stellen
dat de begroting te laat is ingediend. En ook is men niet te spreken over de
overschrijdingen van diverse begrotingsposten. De gasprijzen worden kritisch bekeken.
Voorts wordt er kritiek geleverd op de wijze waarop scholen in verband met
besmettelijke ziekte zijn gesloten. In sommige gevallen blijkt dit zelfs met politiedwang
gebeurd te zijn. Daarna wordt over diverse posten van de begroting zwaar
gediscussiëerd. De meesten posten houden wel stand, maar andere moeten worden
bijgesteld. Wat de begroting zelf betreft wordt opgemerkt dat de wapenstilstand van
november 1918 invloed heeft gehad. Vooral de werking van het distributiebedrijf
worden ernstig gekritiseerd. Dit bedrijf werkt wel goed maar heeft af en toe stroppen,
daaraan valt binnen de huidige omstandigheden niet altijd te ontkomen. Wel dient er
ernstig op toegezien te worden dat niet meer dan de strikt noodzakelijke uitgaven
worden gedaan om de distributie van levensmiddelen en levensbehoeften zo efficiënt
mogelijk te laten gebeuren.
Begrotingswijziging- De wijziging van de Gemeente-begroting 1918 wordt goedgekeurd.
Verordeningen Conform de door Burgemeester en wethouders voorgelegde concepten wordt de
Verordening inzake het heffen van dividend- en tantièmebelasting vastgesteld.

Vervolg: 23 december 1918 blz.81-93.
Gemeenteopzichter De heer T.E. Tak uit Ruurlo wordt benoemd tot gemeenteopzichter
1584
Woningen Een raadslid hekelt het toewijzingsbeleid voor woningzoekenden. In voorkomende
gevallen wordt te willekeurig een woning toegewezen aan niet-Voorburgers. Volgens
de wethouder komt dit echter sporadisch voor en dan woont de woningzoekende -
meestal lid van de Woningbouwverenigingdoor de woningschaarste noodgedwongen
elders.
Hierna gaat de raad in besloten vergadering verder.
BESLOTEN VERGADERING 23 december 1918
Elektriciteitsconcessie De Raad van Commissarissen, in goed overleg met deaandeelhouders, heeft besloten
de electriciteitsconcesssie voor een bedrag van ƒ 115.000,- aan de gemeente over te
doen. Na ampele besprekingen gaat de raad akkoord met deze overdracht onder de
navolgende voorwaarden:
1.De uit de overdracht voortvloeiende belastingen mogen niet ten laste van de
gemeente komen;
2.De overname vindt pas plaats als vaststaat onder welke voorwaarden Den Haag aan
Voorburg stroom zal gaan leveren;
3 Het college bepaalt de wijze waarop de daadwerkelijke overdracht zal plaats vinden.