Met in dit nummer: 6 - Ikon

was op het plein van de hemelse vrede in china de
studentenopstand bloedig uit elkaar geslagen. de
regering van de ddr steunde dit optreden. Zal dat ook
nu gebeuren was de angstige vraag. vanuit de kerken
gingen de mensen de straat op met kaarsen in de
hand. het woei. om de kaars aan te houden, moest
het vlammetje met de andere hand beschermd
worden. handen die een kaarsvlam beschermen
ballen zich niet tot vuisten en gooien geen stenen.
de demonstratie werd een geweldloze demonstratie.
het was een vorm van liturgie op straat. het zaad
van de jarenlange vredesgebeden was gezaaid en
ontkiemd in de harten van veel mensen. zaad dat
wortel schoot.
Geaarde spiritualiteit tegenover comfortabele
spiritualiteit
met die beelden in mijn hoofd denk ik na over
spiritualiteit. de uitgever van ten have vertelt dat
boeken over aandachtig leven in het nu het heel
goed doen. Boeken daarentegen waarin mensen
uitgenodigd worden dicht bij zichzelf te leven.
Boeken waarin de weg naar het hart gewezen
wordt. Boeken die de lezer iets voorschrijven zijn uit.
Grensgevallen
in aalten is op dit moment een tentoonstelling
met als thema Grensgevallen. het gaat over de
vluchtelingen die tussen 1933 en 1940 de achterhoek
binnenkwamen. in het gelijknamige boek
’Grensgevallen’ lees ik hoe in november 1938 na
de kristallnacht in duitsland plaatselijke comités
worden opgericht om de vluchtelingen op te vangen
en geld in te zamelen voor de (vaak joodse)
vluchtelingen. Predikanten en pastoors trokken
gezamenlijk op om opvangstcomités op te richten.
dat zijn concrete vormen van een spiritualiteit
voor ontwortelden. met het oog op hen ontstond
er een bezielde en vrome (dat is dappere)
beweging.
mensen zoeken een verhaal, geen opdracht. er moet
in het boek dat zij lezen een uitnodiging zitten, geen
gebod. aldus de uitgever. als ik door de boekhandels
loop, zie ik dat hij gelijk heeft. kasten vol esoterie,
weinig theologie, laat staan maatschappijkritische
theologie. dat heeft ook te maken met een markt die
zich richt op het welbevinden van de consumenten,
op de feel goodstemming. Je goed voelen, recht
hebben op geluk, vrij zijn van welke opdracht dan ook
kan ongemerkt leiden tot een terugtrekken binnen
de eigen muren. in een prachtig gekleurde trui op
een heerlijke bank voor het vuur van de open haard
met een goed glas wijn lezen in een mooi spiritueel
boek met op de achtergrond prachtige rustgevende
muziek. heerlijk vind ik het. maar om dat nu het
toppunt van spiritualiteit te noemen. het is een
comfortabele spiritualiteit, een vaak egocentrische
spiritualiteit, waar de ander, de buitenstaander
weinig plaats in heeft. voor hen geen plaats in de
herberg. dat vraagt om kritische reflectie. dorothee
sölle zou dit jaar 80 jaar zijn geworden. ik mis haar
stem, haar analyse. zij slaagde er steeds weer in
mystiek en verzet samen te denken en te doen.
Verhalen van ontwortelden
Wat mij raakt als het over het thema wortel schieten
gaat zijn de verhalen van ontwortelden. zo schrijft de
schrijfster naema tahir dat ze zich dubbel ontworteld
voelt. ze emigreerde uit Pakistan naar nederland
en het contact met haar familie werd verbroken.
gaandeweg is ze –net zoals salman rushdie- haar
migratie als een zegen gaan zien. ik ben er door gaan
zien hoe klein de wereld is. Islam, schrijft ze, betekent
pagina 4