Midden-Oosten - IDFA

interviews achtergronden nieuws volledig programma
Tone Andersen en cast
foto: Bram Belloni
nr.4 21 & 22 nov 2012
meer nieuws op idfa.nl/dagkrant

30 november 19.00
Nema aviona
za Zagreb (2012)
première en Q&A Louis van Gasteren
IJpromenade 1
1031 KT Amsterdam
Info & tickets:
www.eyefi lm.nl
EYE_IDFAKRANT_LVG_21-10-2012.indd 1 01-11-12 10:52
www.rialtofilm.nl
Het hele jaar de nieuwste documentaires
in aanwezigheid van de makers.
AMOUR - Michael Haneke
Maak nieuwe filmvrienden in de Rialto Filmclub.
Maandelijks op vrijdagochtend.

5 Muziek in de Melkweg
Waarom armoede?
Een heel lange documentaire.
6/7 Tweegesprek tussen Maziar Bahari en
Orwa Nyrabia: ‘Film kan een barst slaan in
de duisternis’
9 Regisseur Michael Singh over Valentino’s
Ghost: ‘De werkelijkheid is enger dan
een samenzwering.’
De keuze voor het keppeltje.
11 Regisseur Tone Andersen over When the
Boys Return: ‘Iedereen leeft in angst.’
Bedoeïen wordt solar engineer.
De bezoekers van My Afghanistan.
6/7
9
11
INHOUDSOPGAVE
IDFA SPECIAAL 4:
HET MIDDEN-OOSTEN
Op het moment van schrijven verandert het nieuws over de ontwikkelingen in Israël en
de Palestijnse gebieden per minuut. Maar de kans is niet denkbeeldig dat er over een
jaar, als we op IDFA kijken naar een documentaire over de gebeurtenissen van november
2012, helemaal niet zo veel veranderd blijkt. Dat is het verschil tussen de actualiteit
en een documentaire: refl ectie, afstand, een bredere blik. In het jaar dat IDFA 25 jaar
bestaat, moet je, met die bredere blik, helaas constateren dat het confl ict tussen Israël en
Palestina al die tijd indrukwekkende, dramatische documentaires is blijven opleveren.
Dit jaar vormt daarop geen uitzondering. 12 Om in het Midden-Oosten documentaires
te maken, moeten plaatselijke fi lmmakers beschikken over een grote hoeveelheid moed
en doorzettingsvermogen. De positie van een kritische fi lmmaker in Iran blijkt daarbij
niet erg anders dan die van een kritische fi lmmaker in Syrië, zoals het tweegesprek tussen
Maziar Bahari en Orwa Nyrabia laat zien. 6 Opgeven willen ze echter niet: het is te
belangrijk om weerstand te bieden aan het mediageweld van overheidspropaganda en van
westerse speelfi lms en televisieseries. Zie Michael Singhs essay over de westerse beeldvorming
van Arabieren. 9 En Tone Andersens portret van recentelijk door de Israëliërs
vrijgelaten Palestijnse jongeren. 11
Waar het Layar-logo is te zien, kan met behulp van een Layar-app extra
online inhoud op de pagina worden ontsloten.
IDFA DAILY ONLINE
De bezuinigingen laten niemand onberoerd.
Dit jaar vindt u daarom de papieren Dagkrant
niet langer elke dag in de bakken – in plaats
daarvan publiceren we om de dag deze IDFA
Speciaal. We verschijnen dus minder vaak,
maar wel extra dik. En online blijven we
net zo dagelijks als altijd, op de Online IDFA
Dagkrant, via idfa.nl/dagkrant.
INHOUDSOPGAVE
12/13
15
19
12/13 Het Israëlisch-Palestijns confl ict
in de documentaire.
15 25 jaar IDFA deel 4: 2003-2007
De waarheid van Ford Transit.
17 Extra Speciaal: de 25 Jaar IDFA Kwis!
19 IDFA 2012 in beeld.
ZIE 19
IDFA – 3

Film
Theater
Muziek
Kunst
Design
Jouw gids voor kunst en cultuur.
volkskrant.nl/events
VK-ADV-Parade-2012-245x172,5.indd 1 9/26/2012 11:10:39 AM

loCk pArty
Producent John MacFarlane van SBS Australia (links, naast Maartje Duin) wijst geïnteresseerden in de nieuwste
documentaireontwikkelingen de weg tijdens een presentatie van het DocLab-project The Block: Stories from a Meeting Place in de Brakke
Grond. foto: Felix Kalkman
William R. White
iDFA nAAr miDDen-oosten
Voor het eerst gaat de Cinema Mondial Tour van IDFA en het International Film Festival
Rotterdam ook op tournee door de Arabische wereld en Noord-Afrika. In de CMT
worden films vertoond uit ontwikkelingslanden, die de festivals zelf hebben helpen financieren.
Zoals de Syrische documentaire Dolls, a Woman From Damascus en The Invisble
Policeman van de Palestijnse documentaireregisseur Laith El-Juneidi. De tournee is in
oktober begonnen en doet in november onder meer Egypte en Jordanië aan.
Grote
sterren in
melkweG
Grote Nederlandse singer-songwriters
voegen zich woensdagavond bij
de nooit helemaal groot geworden
ster Jody Stephens – het enige nog
levende bandlid van de uit de jaren
zeventig stammende cultgroep Big
Star. Stephens wordt bijgestaan
door The Posies-leden Jon Auer en
Ken Stringfellow. Daarnaast storten
ook Nederlandse artiesten zich
op het door onder ander REM zeer
gewaardeerde werk van Big Star: JB
Meijers van De Dijk, Tim Knol, Jacob
de Greeuw (Johan), Jelle Paulusma
(Daryll-Ann), Denvis, Bella Hay en Pablo
van der Poel van het aan de weg
timmerende DeWolff. Het concert
vindt plaats na afloop van de documentaire
Big Star: Nothing Can Hurt
Me om 19:00 uur in de Melkweg:
Theaterzaal en Oude Zaal. Combikaarten
kosten €20 en kaarten voor
het concert alleen €15.
verDer prAten
In Money for Nothing: Inside the Federal Reserve wordt de rol gereconstrueerd
van de Amerikaanse centrale bank in de financiële crisis. Regisseur Jim Bruce
en William R. White van de OECD (de Organisatie voor Economische Samenwerking
en Ontwikkeling) praten na afloop van de onthullende documentaire
na over deze machtige instelling. Woensdag om 13:30 uur in tuschinski 2.
’s Middags is het een drukte van belang op het podium, na vertoning van
Winter, Go Away! Dan praat NRC-verslaggever Michel Krielaars met de tien
Russische filmstudenten die in hun thuisland anti-Poetin-activisten filmden
(16.15 uur).
Op donderdag komt onderzoeksjournalist Robert Chesal praten naar aanleiding
van Mea Maxima Culpa: Silence in the House of God. Chesal, zelf ook
slachtoffer van seksueel misbruik, onderzocht samen met NRC-journalist
Joep Dohmen misbruik in de Rooms-Katholieke kerk door pedofiele priesters.
om 17:15 uur in tuschinski 2.
ArAb CAmerA FestivAl
Van 28 november t/m 2 december in Lantaren-
Venster in Rotterdam: speelfilms en documentaires
over de stand van de Arabische Lente. Met
bijvoorbeeld de Tunesische documentaire Boxing
With Her, over een meisje dat geobsedeerd is
door Tunesisch vrouwenboksen.
Reken maaR van jazz
Onze eigen Mr Baker (zie colofon) wees ons erop
dat de meneer Baker uit Beware of Mr. Baker het
helemaal niet leuk vindt als hij – zoals regelmatig
en ook in de vorige IDFA Speciaal gebeurde –een
heavy metal-drummer wordt genoemd. Ginger
Baker is een jazzdrummer. Bij deze.
IDFa In De BIjlmeR
Voor het eerst is IDFA ook te zien in het Bijlmer
Parktheater in Amsterdam Zuidoost. Er zijn op
donderdag drie films te zien: The Battle of the
Jazz Guitarist, Uprising: Hip Hop & The LA Riots,
en Charles Bradley: Soul of America. Voor meer
informatie zie www.bijlmerparktheater.nl.
aRmoe In De
BRakke GRonD
U wist het misschien niet, maar van 25 november
tot 2 december is het de internationale Why
Poverty?-week. Wereldwijd zenden 68 omroepen
tegelijk acht documentaires uit over het
onderwerp. U kunt de films op donderdag alvast
allemaal zien op IDFA, lekker makkelijk op één
plek, in drie blokken – om 10:00 uur, 14:30 uur
en 20:00 uur, in de Brakke Grond Expozaal.
WIe heeFt De lanGste?
Steeds maar kiezen, steeds maar van zaal naar
zaal – het kan een mens te veel worden. Waarom
dan niet op woensdag naar Amsterdam Stories
USA van Rob Rombout en Rogier van Eck? Dan
bent u in één keer zes uur onder de pannen. Om
16:15 uur in De Munt 13.
amsteRDam West
IDFA slaat de vleugels ook uit naar Amsterdam-
West. In Podium Mozaïek wordt van donderdag
22 tot en met zondag 25 november een selectie uit
het programma-aanbod vertoond. Donderdag zijn
dat er drie: The World Before Her (19:30) en in een
dubbelvoorstelling Voice of a Nation: my Journey
Through Afghanistan en Camera/Woman (21:30).
Meer info op www.podiummozaiek.nl.
De macht van muzIek
Soms verandert muziek de wereld. Of, nou ja, een
klein deel ervan. En daar worden dan weer documentaires
over gemaakt. Zo beschrijft Uprising:
Hip Hop & The LA Riots de rol van hiphop bij de
Rodney King-rellen in Los Angeles. Mark Columbus
gaat in The Battle of the Jazz Guitarist op zoek
naar de invloed van zijn vader Maxwell Columbus
op zijn omgeving. En Searching for Sugar Man laat
zien hoe de muziek van de Mexicaans-Amerikaanse
singer-songwriter Rodriguez mensen in Zuid-
Afrika inspireerde en hoop gaf. Donderdag vanaf
19:00 uur in de Melkweg Theaterzaal.
Go iDFA! 21&22 nov
9.00-1.00 Marie-Stella-Maris IDFA Café,
Rembrandtplein gratis
10.00-23.00 The One Minutes Mini Cinema,
Foyer Brakke Grond gratis
10.00-23.00 Tentoonstelling Expanding Cinema,
Brakke Grond Tuinzaal gratis
12.00&14.00 Andere Tijden, Stadsarchief
Vijzelstraat 32 gratis
12.00-20.00 Focus Forward & Doc Next Mini
Cinema’s, Rembrandtplein gratis
16.00-16.30 Hi-TEA met Ally & Peter,
Tuschinski VIP Lounge gratis
16.00-19.00 Videojukebox Tunes Changing The
World, Mediaroom Melkweg gratis
IDFA – 5

foto: Nichon Glerum
Afgelopen augustus werd producent Orwa
Nyrabia, vaste gast op IDFA en vorig jaar
jurylid van de Nederlandse competitie, in Syrië
gearresteerd. Grote filmnamen als Martin
Scorsese, Walter Salles, Michael Apted en de
gebroeders Dardenne namen het voor hem
op. In de gevangenis begreep Nyrabia dat
er iets speelde. ‘Ik kreeg wat hints van mijn
ondervragers. Ze vroegen me bijvoorbeeld
waar ik die Robert De Niro van kende. Ze
bleken geen idee te hebben wie hij was. Tot
ik op The Godfather wees.’
Volgens Maziar Bahari, die in 2009 vastzat
in Iran, is de stupiditeit en onwetendheid van
ondervragers universeel. ‘Op mijn Facebookpagina
was ik fan van Anton Tsjechov. Ze
vroegen me wat mijn connectie was met
Tsjechov, die zionistische spion!’
Hartelijk gelach. Dan vervolgt Nyrabia serieus:
‘Ze weten niets, ze baseren zich volkomen op
wat er uit bekentenissen voortkomt. Als een gevangene
gemarteld wordt en namen van ande-
6 – IDFA
ren noemt, dan pakken ze die ook op. Daaruit
putten ze hun informatie. Media vertrouwen ze
niet; de standpunten van de oppositie proberen
te begrijpen is veel te moeilijk. Martelen is veel
gemakkelijker.’ Omdat Nyrabia veel reist en internationaal
samenwerkt werd hij beschuldigd
van spionage en het financieren van terrorisme.
‘Als een van de velen hielp ik vluchtelingen. En
die zien ze als familie van terroristen.’ Bahari
beaamt: ‘Ze verbinden denkbeeldige stippen in
hun hoofd. Ik schreef met honderdtachtig anderen
een brief aan de Iraanse televisie, waarin
we klaagden over hun gedrag tijdens de laatste
verkiezingen. Mijn aanklagers vonden dat ik de
hoogste leider bekritiseerde; de Iraanse televisie
valt immers onder zijn verantwoordelijkheid.’
Menselijkheid
Tijdens Nyrabia’s gevangenschap kwam voortdurend
de film ter sprake die hij zou maken
als hij vrijkwam. ‘Een van de ondervragers,
die bij vlagen wat menselijkheid toonde, keek
me op een bepaald moment aan en zei: op
een dag kom je vrij en portretteer je mij als
degene die je handboeien omdeed.’ Toen die
ondervrager Nyrabia ervan betichtte dagelijks
reportages aan nieuwskanalen te leveren,
probeerde deze het verschil tussen journalisten
en filmmakers duidelijk te maken. ‘Ik legde
uit dat een filmmaker zou opmerken dat de
ondervrager zich afvraagt of wat hij doet goed
of fout is. Hij bracht me terug naar mijn cel
en dat was het voor die dag.’
‘Hij had een geweten’, knikt Bahari. ‘Dat
hebben ze allemaal, het zijn mensen.’ Die
menselijkheid moet je volgens hem altijd voor
ogen houden. ‘Autoritaire regimes floreren in
duisternis. Als film een barst in die donkere
kamer kan maken en wat licht kan binnenlaten,
dan verandert hun perspectief enigszins.
Ergens bezitten alle dictators en hun handlangers
wat menselijkheid; we moeten ze helpen
om die te vinden. Als je ze behandelt als de
slechte mensen die ze zijn, dan bereik je niets.
Kijk naar Iran: 33 jaar geleden ontdeden we
ons van een dictator en wat kregen we ervoor
in de plaats? Een ergere dictator.’
De glimp van menselijkheid die Nyrabia
in zijn ondervrager herkende, geeft hem de
hoop dat ze ooit vreedzaam zullen kunnen
samenleven. Aan de andere kant vreest
hij dat er binnenkort een volledige oorlog
zal uitbreken in Syrië. ‘En dan wordt hij
vermoord of vermoordt hij anderen. Oorlog
stopt de mogelijkheid om die barst te vinden
waar Maziar het over heeft. Tijdens oorlog is
er maar één barst: in de grond.’
Creatieve uitingen
Bijna meteen borrelt zijn bewonderenswaardige
optimisme weer op, zoals ook bij Bahari
steeds gebeurt. Nyrabia vindt het van onschatbare
waarde dat jongeren zich dankzij de revoluties
in hun regio steeds vaker creatief uiten.

Het aantal films uit Syrië en Iran is enorm
toegenomen. ‘Mensen hebben veel te zeggen’,
knikt Bahari. ‘En het maken van films is gemakkelijker
dan toen je nog elke drie minuten
het negatief moest verwisselen. Nu kun je de
wereld veranderen met een gammele Nokiatelefoon.
Daarom kan het Westen burgers in
totalitaire landen het best helpen door ongecensureerde
informatiestromen te garanderen.
Het probleem is alleen dat het Westen meestal
met die foute regimes bevriend is.’
Zeer waar, vindt zijn gesprekspartner.
Maar Nyrabia wijst er tegelijk op dat het
Westen zich soms achter telecommunicatie
verschuilt. ‘In mijn geboortestad Homs
circuleert de grap: we worden aangevallen
door tanks en ze sturen ons smartphones.
Als je gebombardeerd wordt door gevechtsvliegtuigen,
film je ze dan alleen? Dat is een
lastig dilemma, zelfs voor een geweldloos
iemand als ik. In het begin dachten we dat de
wereld ons direct zou helpen, maar alles werd
Maziar Bahari (links) en Orwa nyraBia Over filMen tegen tOtalitaire regiMes
‘ Film kan
een barst slaan
in de duisternis’
Zowel de iraanse regisseur maziar Bahari (Forced Confessions) als de
syrische producent orwa nyrabia werd in zijn geboorteland gearresteerd
– officieel vanwege spionage. mede door internationale campagnes van
collega’s kwamen ze weer vrij. Zo bracht de filmwereld ze in de problemen
en redde hen er ook weer uit. nyrabia: ‘Filmmakers hebben invloed en
macht en we laten niet over ons heen lopen.’ Wendy Koops
Forced Confessions
meteen gebagatelliseerd. De wereld besloot af
te wachten en nu is het te laat.’
Consumentisme
De vroegere macht van televisiezenders en
omroepbazen is volgens de filmmakers verschoven
naar andere media. Gelukkig maar,
want volgens Nyrabia verlangt de doorsneeomroep
‘een aangrijpend persoonlijk verhaal
met veel actie en de garantie dat iedere extreem
domme Europeaan na een uur het verhaal
achter de hele Syrische revolutie begrijpt. Succesvolle
films zijn tegenwoordig vaak actueel
en kortstondig. Maar daarvoor hebben we het
nieuws al; films moeten een intermenselijke
ervaring bieden die ook onze kleinkinderen
nog iets zegt. Films moeten de kijker niet iets
voorkauwen, maar iets laten ontdekken.’
Storytelling werkt tegenwoordig anders, stelt
Bahari: uit een bombardement van informatie
stellen we ons eigen verhaal samen. ‘Inmid-
dels vind ik het daarom minder belangrijk of
een film goed is; het gaat erom verhalen in de
wereld te brengen. Al zie je er maar een paar
minuten van, het wordt toch toegevoegd aan
die informatiestroom in je hoofd.’
Hij verwijst naar het filmpje over Neda, het
meisje dat tijdens de Groene Revolutie in Iran
werd doodgeschoten. Beelden die in ons collectieve
geheugen zijn opgenomen. ‘Degene die dat
filmde had op dat moment geen idee van het
effect. Terwijl het de Iraanse regering misschien
wel meer geschaad heeft dan wat dan ook.’
maCht
Terug naar de campagnes die voor hun
vrijlating zijn gehouden. ‘Het was enorm
verbazend en roerend om te zien hoe groot de
internationale solidariteit was’, zegt Nyrabia.
‘Natuurlijk weet ik dat veel mensen zich, met
mij als voorbeeld, wilden uiten over wat er
in Syrië gebeurde. Wat ik tegen iedereen die
heeft meegeholpen wil zeggen is: waarom
doen we dit niet iedere dag? Er zou iets uit
moeten voortkomen – we moeten niet stoppen
bij het vrij krijgen van Maziar en Orwa.’
Instemming van Bahari; ‘Toen ik hoorde van
Orwa’s verdwijning heb ik meteen een wederzijdse
vriend gemaild dat we duidelijk moeten
maken dat ze van filmmakers moeten afblijven.
Dat is de boodschap: don’t fuck with filmmakers.
Het is belangrijk dat filmmakers weten
dat mensen zich niet stilhouden als zij worden
opgepakt. Internationale documentairemakers
moeten solidair met elkaar zijn. Festivals als
IDFA zijn enorm belangrijk, die hebben zowel
mij als Orwa fantastisch geholpen.’
Nyrabia: ‘Maar we kunnen meer. We hebben
invloed en macht en we laten niet over ons
heen lopen.’
Forced Confessions – Maziar Bahari.
Wo 21 13:30 uur Brakke Grond Rode Zaal;
za 24 12:15 Tuschinski 4.
IDFA – 7

C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
ned2idfa_dagkrant_wo21.pdf 1 10/19/12 12:13 PM
TALENT
ONTWIKKELEN
MOET JE SAMEN
Het Kilimanjaro Film Institute (KFI)
in Tanzania leidt jongeren, die geen
geld hebben om hun talenten verder te
ontwikkelen, op tot editor, regisseur of
cameraman. De jongeren ontwikkelen
niet alleen technische, maar ook sociale
vaardigheden. Zo worden ze klaargestoomd
voor de arbeidsmarkt.
Stichting DOEN ondersteunt het KFI uit
de bijdrage van de Nationale Postcode
Loterij omdat het jonge mediatalenten
een toekomst geeft. Ze krijgen toegang
tot de mediawereld in Tanzania en met
de kwalitatieve lokale producties wordt
het huidige televisie- en fi lmaanbod in
Oost Afrika vergroot. Voor meer informatie
over de projecten van DOEN kijk
op www.doen.nl

Michael Singh over Valentino’s Ghost
‘ In de VS IS de ISlam een
abnormale godSdIenSt’
foto: Nadine Maas
buiTen beeld Valentino’s Ghost
In de film Valentino’s Ghost neemt Michael Singh de beeldvorming
van moslims in de VS kritisch onder de loep. Waarom speelt
de Arabier altijd de rol van terrorist? ‘Wás het maar een
samenzwering. De onwetendheid is juist veel enger.’
In 1921 vertolkte Hollywoodacteur Rudolph
Valentino hét sekssymbool van die tijd: de rol van
sprookjesachtige sjeik in de gelijknamige stomme
film. Arabieren waren toen romantische helden,
die in wapperende gewaden per kameel hun zanderige
land verdedigden. Dat beeld kantelde zodra
westerse landen economische belangen kregen in
het Midden-Oosten, stelt de essayfilm Valentino’s
Ghost. De sjeiks werden barbaren die niet terugdeinsden
voor gruwelijkheden. En sinds 9/11 is de
Arabier in Hollywood meestal een terrorist.
Regisseur Michael Singh werkte met coproducer
Catherine Jordan maar liefst tien jaar aan
het verzamelen en editen van het overvloedige
beeldmateriaal. Aanvankelijk zegde omroep PBS
samenwerking toe, maar toen kort erna 9/11
plaatsvond trok deze zich terug: de tijd was even
niet rijp voor een film die begrip voor Arabieren
bepleitte. Dat bevestigde het idee van Singh alleen
maar meer.
Hij stuitte op het onderwerp omdat hij steeds
meer grappen en vooroordelen hoorde over
Arabieren en moslims, in zijn omgeving maar ook
op tv. De onwetendheid over de islam verbaasde
Singh, die deels opgroeide in India: ‘Daar is een
groot deel van de bevolking islamitisch – de
normaalste zaak van de wereld. Maar in de VS is
het een abnormale godsdienst.’
KorT
Cap of keppel
In Nederland anno 2012 kan iemand die
openlijk Joods is niet zelden groezelige reacties
verwachten. Dat stelt Bram, die net als iedere
puber zijn identiteit wil vormgeven, voor een
Dan kun je kwaad op Arabische wijze een schoen
naar de tv gooien, zegt Singh, ‘maar hoe vaak
kun je dat doen?’ Met de film wil Singh kijkers
bewust maken van de ‘hersenspoeling’ die onze
beeldcultuur met zich meebrengt.
De film ontwikkelt zich van mediakritische
verkenning naar politiek pamflet over de algehele
demonisering van moslims, terug te leiden naar
Israëlisch-Amerikaans politiek beleid. ‘Als je diepgravend
onderzoek doet, kom je onvermijdelijk
uit bij politiek’, verklaart Singh.
De verhaallijn over het Israëlische lobbybureau
in Washington moet volgens Singh uit de film
worden verwijderd als hij de film in de VS wil
uitbrengen: tv-zenders daar vrezen dat belangrijke
geldschieters zich zullen terugtrekken.
Daarmee wordt die kwestie juist bevestigd, zegt
Singh. De film dreigt op dat punt aan te schuren
tegen samenzweringstheorieën, maar Singh
verwerpt dat: ‘Wás het maar een samenzwering,
dan was er een bepaalde groep met een plan. De
werkelijkheid is veel enger: die drijft op onwetendheid,
die leidt tot angst en haat. Uiteindelijk
bepaalt die sfeer het Amerikaanse buitenlands
beleid. Dat is het gevaar.’ (OvD)
Valentino’s Ghost – Michael Singh.
Wo 21 13:45 Tuschinski 1.
dilemma. Als gezonde Hollandse polderjongen
gaat hij naar Ajax, waar de supporters met
Israëlische vlaggen zwaaien en de tegenstanders
scanderen dat ‘alle Joden aan het gas’ moeten.
Thuis leert hij Hebreeuws. Zal Bram uit de
kast komen en met een keppeltje over straat
durven? (PvdG) Cap or Kippah – Susanne Engels.
Wo 21 15:15 Tuschinski 4; zo 25 14:30 Tuschinski 4.
IDFA – 9
Beeld: Bas van der Schot & Farhad Foroutanian

BLOEMGRACHT
CHT
ANDSGRACHT
ESTRAAT
MARNIXSTRAAT
LINDENGRACHT
WESTERSTRAAT
A4
A9
LEIDSEPLEIN
A5
11
PRINSENGRACHT
4
ICT BV
KEIZERSGRACHT
LEIDSESTRAAT
WETERINGSCHANS
8
BROUWERSGRACHT
RAADHUIS-
STRAAT
HERENGRACHT
2
ICT
Is óók
een
kunsT
dé ICT parTner voor de CulTurele seCTor
IDFA, Stadsschouwburg Amsterdam, Stadsschouwburg Utrecht, Luxor Theater
Rotterdam, Herengracht Paradiso, 209 Architectuur T Lokaal, +31 20 Holland 4233288 Festival, DeLaMar, www.vbvb.nl
Orkater,
Vrede van Utrecht, Scheltema Herengracht voor Herengracht 209 actuele 209 209kunst,
209 T +31 T Nederlands +31 T 20 +31 T 20 4233288 +31 20 4233288 20 4233288 Dans 4233288 www.vbvb.nl
Theater www.vbvb.nl
e.v.a.
1016 BE Amsterdam F +31 20 4233286 info@vbvb.nl
1016 1016 BE 1016 BE 1016 Amsterdam BE Amsterdam BE Amsterdam
F +31 F +31 F 20 +31 F 20 4233286 +31 20 4233286 20 4233286
info@vbvb.nl
T +31 20 4233288
ICT ICT BV ICT BV ICT BV BV
www.vbvb.nl
SPIEGELSTRAAT
OPEN FROM 9.30 TO 1 aM / 2 aM
NiEuwE dOElENsTRaaT 20 | 020 625 57 71
www.caFEdEjaREN.Nl
VIJSELSTRAAT
STADHOUDERSKADE
ALBERT CUYPSTRAAT
PRINS HENDRIKKADE
UTRECHTSESTRAAT
CENTRAAL STATION
aT ThE hEaRT OF ThE idFa
sPaciOus / liGhT caFé REsTauRaNT
COFFEE | DRINKS | LUNCH | DINNER
Rokin
Flowermarket
Café de Jaren
Muntplein
Nieuwe Doelenstr.
6
Sarphatipark
Staalstraat
IDFA
Rembrandtplein
VAN WOUSTRAAT
het IJ
heerlijke noodle- en rijstgerechten
salades | vers geperste sappen
wijn | sake | (japans) bier
amstelstraat 8 (hoek rembrandtplein) | amsterdam
zon-don : 12.00-22.00 | vrij-zat : 12.00-23.00
wagamama.nl
5
BINNENAMSTEL
A2
WEESPERSTRAAT
SARPHATISTRAAT
OOSTERDOK
© 2012 - wagamama is a registered trademark of wagamama ltd
WIBAUTSTRAAT
9
NTR op IDFA
ENTREPOTDOK
De opvolger van Kakiemon
de nieuwe fi lm van Suzanne Raes
Beware of Mr. Baker
portret van ’s werelds beste drummer
Searching for Sugerman
over de grootste onbekende popmuzikant
PLANTAGE MIDDENLAAN
ntr.nl/uurvandewolf.nl
NIEUWE VAART
KATTENBURGERSTRAAT
Oosterpark
10
PIET
SINGEL

‘ STRAKS LEIDT DEZE GENERATIE:
WAT GEBEURT ER DAN?’
foto: Bram Belloni
DE BEZOEKER MUNT 10, 19 NOVEMBER, 21.32 UUR
MY AFGHANISTAN -
LIFE IN THE FORBIDDEN ZONE
Geerte van de Groep, 60, trainer leraren
Ewout Schikker, 61, eigenaar drukkerij
‘Buitengewoon interessant’, vindt Geerte van de
Groep My Afghanistan - Life in the Forbidden Zone,
waarin Afghaanse burgers hun dagelijkse leven fi lmden.
‘Ik kan me ontzettend goed voorstellen dat je je
land ook op deze manier wilt laten zien. Dat het meer
is dan stof en militairen.’ Ze vergelijkt het met wat nu
in de Gazastrook gebeurt. ‘De gewone mensen zijn altijd
weer slachtoffer van politieke intriges en machtswellustelingen.
Terwijl ieder mens lekker wil leven.’
‘Door mensen zelf te laten fi lmen beleef je prachtig
mee hoe het er daar aan toegaat’, vindt haar man
Ewout Schikker. ‘Erg mooi en intiem. Hij had ook
precies de goede lengte. Ik ben nogal onrustig, dus op
een gegeven moment wil ik weg. Nu absoluut niet.’
Heel sterk voelden ze de angst waarin de Afghanen
leven. Van de Groep: ‘In een scène roept een kind:
“M ijn vader en mijn kleine broertje zijn nog buiten, ik
weet niet waar ze zijn!” Ondertussen hoor je schieten;
je wordt die oorlog bijna ingezogen. Ineens besef
je hoe beangstigend en beklemmend een oorlog is.’
(WK)
DRAAIT ER NOG WAT LEUKS?
HET ZONNETJE IN HUIS
Op de Westelijke Jordaanoever worden met regelmaat
stenengooiende tieners door het Israëlische leger
gevangengenomen, ontdekte Tone Andersen. De Noorse
fi lmde recent vrijgelaten jongens bij hun pogingen hun leven
weer op te pakken. ‘Iedereen leeft in angst.’
In When the Boys Return fi lmt Tone Andersen
Palestijnse tienerjongens die vlak na hun vrijlating
in een praatgroep hun traumatische ervaringen
verwerken. Andersen: ‘Ik wil laten zien hoe enorm
groot de impact is op het leven van die kinderen,
hun familie en de maatschappij als geheel. Er
worden hier mensen- en kinderrechten geschonden.’
De Noorse regisseur kijkt ook verder: ‘Dit
overkomt een nieuwe generatie die opgroeit onder
bezetting, constant in angst leeft en systematisch
gevangengenomen kan worden. Soms kort, maar
ook maanden of zelfs jarenlang. Straks is deze
generatie aan de leiding, wat gebeurt er dan?’
Via hulporganisatie YMCA kreeg de fi lmmaakster
een voet tussen de deur bij maatschappelijk
werker Nader Khallaf en zijn jongerenpraatgroep.
‘Ik heb de jongens vier maanden mogen fi lmen,
vanaf het moment dat ze vrijkwamen. Ik ontmoette
hen natuurlijk pas bij de opnames, dus ik
sprak daarvoor al uitvoerig met andere kinderen
die ooit hetzelfde hadden meegemaakt.’
Khallaf, die samen met drie van ´zijn´ jongens
het festival bezoekt, legt uit waarom die
gespreksgroepen zo heilzaam zijn: ‘De meeste
Intiem
foto: Nichon Glerum
Een opleiding voor vrouwen: een slecht plan. Tenminste,
wanneer je man bent en wilt dat ze zich
zonder morren schikt naar je wensen. En wanneer
je het liefste hebt dat alles bij het oude blijft.
Een opleiding voor vrouwen: een uitstekend plan.
Tenminste, wanneer je minister bent in een ontwikkelingsland
en de economie een impuls wilt
geven op het gebied van milieuvriendelijke technologie.
Het goede van vrouwen is, dat ze blijven.
Want ze laten hun kinderen niet in de steek.
Een opleiding voor vrouwen: een dilemma. Tenminste,
wanneer je Rafea bent, een bedoeïen die
zomaar de kans krijgt om zichzelf ontwikkelen
en daarmee te werken aan de toekomst van haar
dochters, terwijl haar man, haar familie en de
jongens hebben traumatische dingen meegemaakt
en hebben moeite zich te uiten. Hier
leren ze praten met elkaar. Bovendien is het een
effectieve manier om te refl ecteren op wat hen
overkomen is. Het opgepakt worden, de zware
verhoren, onder druk gezet worden; het is zo
heftig. Erover praten is moeilijk, zeker in een gemeenschap
waar het gevoel heerst dat in opstand
zijn belangrijk is.’
De 22−jarige Mahran Yousef Lafi werd op zijn
veertiende en zestiende gevangengenomen door
het Israëlische leger. Hij heeft naar eigen zeggen
veel gehad aan de gesprekken. ‘Nader behandelde
me als een soort grote broer. Door onze gesprekken
ben ik niet bang meer om me te uiten.
En ik kan altijd teruggaan als ik ergens mee zit.’
Andersen besloot het Israëlische leger zelf overigens
buiten beschouwing te laten. ‘Ik vond hun
kant voor deze fi lm minder belangrijk. Het ging
me om wat het systematisch gevangennemen van
kinderen doet voor de toekomstige generatie van
dit land, om de lange termijneffecten. En om de
wereld te laten zien hoe de situatie hier is.’ (MN)
When the Boys Return – Tone Andersen.
Do 22 20:00 uur Munt 9; vr 23 21:00 uur Munt 10.
Beklemmend
rest van het dorp haar op alle mogelijke manieren
proberen tegen te houden.
Rafea heeft maar een paar jaar school gehad,
maar ze is niet dom. Ze reist naar India om op
de Barefoot Academy te worden opgeleid tot solar
engineer. Haar man lijkt eerst in te stemmen,
maar begint haar al snel te chanteren met haar
kinderen. Maar wanneer ze voortijdig terugkeert,
wacht hem een verrassing. Rafea laat niet meer
met zich sollen. (SK)
Rafea: Solar Mama – Jehane Noujaim, Mona Eldaief.
Wo 21, 18:30, Tuschinski 2; do 22, 10:00 Brakke Grond
Expozaal; vr 23, 14:30, Brakke Grond Rode Zaal.
IDFA – 11

THEMA ISRAËL – PALESTINA
12 – IDFA
LEVEN OP
ISRAËLISCH-PALESTIJNS CONFLICT AL 25 JAAR ACTUEEL OP IDFA
VULKAAN
Vanaf de eerste editie van IDFA is de politieke situatie
in Israël een jaarlijks terugkerend onderwerp op het
festival. En om de zoveel tijd is het ineens weer uiterst
actueel. Zoals deze week. Maar haalt het ook wat uit,
al die fi lms? Sasja Koetsier
Honderden recreanten bevolken het terrein van Gan
HaShlosha National Park: een mix van joden, christenen
en moslims uit alle hoeken van de wereld. Het is bijna
niet voor te stellen dat dit zich afspeelt in het land dat
opnieuw de nieuwspagina’s vult met raketbeschietingen
en luchtaanvallen. Maar aan de paradijselijke vrede die
in Garden of Eden rondom de Sahne-warmwaterbron lijkt
te heersen, wordt halverwege de fi lm al getornd. In een
vergadering van het management komt ter sprake dat
het imago van het park moet worden opgepoetst. Reden
daarvoor: de doelgroep beklaagt zich over de aanwezigheid
van Arabieren.
Terwijl de nieuwsanalyses de geopolitieke gevolgen
proberen te duiden van het opnieuw in alle hevigheid
opgelaaide Israëlisch-Palestijnse confl ict, herinneren
documentaires je fi jntjes aan het feit dat er op dit kleine
lapje grond aan de Middellandse Zee ook gewoon mensen
wonen. Mensen voor wie deze situatie hun alledaagse
realiteit bepaalt.
HINDERLIJKE PESTKOP
In Hebron komen twee verhalen ruw met elkaar in botsing.
Ten eerste het verhaal van de achthonderd Joodse
kolonisten die zich in de stad gevestigd
hebben en hun kinderen
grootbrengen met de belofte van een toekomst zonder
Arabieren. Soldier on the Roof laat zien tot welke offers
zij bereid zijn in het licht van hun utopie: een leven
onder voortdurende bewaking door gewapende soldaten,
scheidingsmuren en controleposten. Palestijnen zijn
er ook – alom zelfs, want Hebron ligt midden op de
Westelijke Jordaanoever – maar zij komen alleen in beeld
op de manier waarop de kolonisten ze dagelijks zien: als
stenengooier, als hinderlijke pestkop of als verdachte die
op straat wordt gefouilleerd door Israëlische soldaten.
Het is een sterke keuze die voelbaar maakt hoezeer het
leven van deze mensen zich afspeelt in een eigen wereld
die volkomen is geïsoleerd van de werkelijkheid die hen
aan alle kanten omringt.
When the Boys Return laat precies de andere kant van
dit verhaal zien: dat van schooljongens die voor hun
betrokkenheid bij relletjes in Israëlische cellen belanden
en moreel gebroken terugkeren. Een hulpverlener laat
hen in groepssessies praten over hun ervaringen en helpt
de jongens weer een perspectief op hun eigen toekomst te
formuleren. Maar hun persoonlijke en directe confrontatie
met de repressie van het leger heeft de jongens zo
woedend gemaakt, dat er weinig ruimte overblijft voor
een ander doel dan het
beëindigen van de bezetting. En ze zijn bereid daarvoor
elk risico te nemen: ‘Als je eenmaal naar de gevangenis
bent geweest, maken de volgende duizend keer niet meer
uit.’
RAKETTEN EN BOMMEN
Stenen, kogels, raketten en bommen vormen al decennia
de voornaamste middelen van communicatie tussen
twee werelden die elkaars realiteit betwisten. Onbegrip,
vernedering en pijn maken een toenadering bijna onvoorstelbaar.
De parallel tussen de Israëlische behandeling
van Palestijnse burgers en het Apartheidsregime in Zuid-
Afrika is vaker getrokken, maar One Day After Peace
geeft een constructieve draai aan die vergelijking. Want
Zuid-Afrika leverde niet alleen het schoolvoorbeeld van
racistische segregatie, maar ontwierp met haar Commissie
van Waarheid en Verzoening ook een model om een
samenleving die door wederzijds geweld uiteen is getrokken,
weer samen te smeden. Een Israëlische vrouw die
haar zoon verloor, steekt in deze aangrijpende fi lm haar
licht op bij Zuid-Afrikanen van beide kampen en komt
erachter dat vergeven geen gemakkelijke opgave is.
NEGATIEVE STEREOTYPEN
Deze kleine, persoonlijke verhalen kunnen weer niet
verklaren waarom dit interne confl ict keer op keer de
hele wereld bezighoudt. Maar de Indiaas-Amerikaanse
Michael Singh toont in Valentino’s Ghost aan de hand
van talloze voorbeelden wel, hoe de Amerikaanse massamedia
een hele serie van negatieve stereotypen van de
Arabier hebben geschapen; beeldvorming die, volgens
Singh, vooral bedoeld is om de Amerikaanse lobby voor
de Israëlische bezettingspolitiek van draagvlak te voorzien.
Hoe die beeldvorming uitpakt voor moslimgemeenschappen
in de Verenigde Staten
zelf, wordt in The
Education of

EEN
Mohammad Hussein op effectieve wijze in beeld
gebracht.
De bondgenoten van het andere kamp stemmen
nog minder vrolijk. Dat de Palestijnse bevolking via
Hamas afhankelijk is van steun vanuit Syrië en Iran
doet de hoop op een vreedzame oplossing verdampen.
Heb je met zulke vrienden überhaupt nog een
vijand nodig? Op het vlak van mensenrechten valt
van deze regimes in elk geval weinig leerzaams te
verwachten. Zo kun je in A Play for Freedom, Forced
Confessions en Morning Fears, Night Chants censuur
en repressie aan het werk zien in Iran en Syrië.
Ondanks de intimidatie door de staat proberen de
kunstenaars die in deze fi lms worden geportretteerd
een vorm te vinden voor het uitdrukken van hun
gedachten.
CYNISCHE CONCLUSIE
Hoezeer de nationale en internationale politiek
rondom dit onderwerp wordt bepaald door andere
dan pragmatische overwegingen, wordt intussen
duidelijk in de onthullende documentaire The
Gatekeepers. Zes mannen, die ooit allemaal aan het
hoofd van de Israëlische binnenlandse dienst Shin
Bet stonden, geven naast een inkijkje in de praktijk
van terrorismebestrijding ook hun visie op de
huidige situatie van Israël. Voor een buitenstaander
is het behoorlijk verrassend om te horen dat de bezetting
door de geïnterviewden feitelijk als
een onhoudbare
poli-
tiek wordt beoordeeld. Maar misschien is dat wel
veel minder verbazingwekkend dan het lijkt, en
betekent het alleen maar dat een oplossing uit politieke
hoek nog wel eens heel lang op zich kan laten
wachten. Tot zover de tamelijk cynische conclusie
van een paar dagen IDFA-documentaires.
CAMERA ALS WAPEN
Nadat je gedesillusioneerd bent afgedropen naar
huis, troost het festival je dan wel met een klein
cadeautje. Ter ere van IDFA’s verjaardag kun je de
publieksprijswinnaar van vorig jaar online bekijken,
gratis en voor niets. Emad Burnats 5 Broken Cameras
laat zien dat een camera wel degelijk een wapen
kan zijn in de strijd tegen onrecht. En dat burgerlijke
ongehoorzaamheid op de lange duur waarschijnlijk
effectiever is dan een Hamas-raket. Maar
dat vereist geduld. Ook volgend jaar zullen er dus
weer nieuwe fi lms zijn, met nieuwe verhalen over
een ongetwijfeld nog steeds voortdurend confl ict.
The Garden of Eden – Ran Tal.
Do 22, 10:45, Tuschinski 5.
Soldier on the Roof – Esther Hertog.
Do 22, 15:45, Munt 12; Za 24, 23:00, Tuschinski 3.
When The Boys Return – Tone Andersen.
Do 22, 20:00, Munt 9; vr 23, 21:00, Munt 10.
One Day After Peace – Erez Laufer, Miri Laufer.
Vr 23, 13:30, Munt 10.
Valentino’s Ghost – Michael Singh.
Wo 21, 13:45, Tuschinski 1.
The Education of Mohammad Hussein – Heidi Ewing,
Rachel Grady.
Vr 23, 17:45, Tuschinski 3.
A Play for Freedom – Niko Apel.
Wo 21, 11:30, Munt 9; za 24, 12:45, Tuschinski 5;
Zo 25, 14:00, Tuschinski 5.
Forced Confessions – Maziar Bahari.
Wo 21, 13:30, Brakke Grond Rode Zaal;
Za 24, 12:15, Tuschinski 4.
Morning Fears, Night Chants – Roula Ladqani, Salma
Aldairy.
Wo 21, 13:30, Brakke Grond Rode Zaal;
Za 24, 12:15, Tuschinski 4.
The Gatekeepers – Dror Moreh.
Wo 21, 12:00, Tuschinski 5; vr 23, 22:30, Tuschinski 1.
5 Broken Cameras – Emad Burnat, Guy Davidi.
Te zien op IDFA’s YouTube-kanaal:
http://www.youtube.com/movie?v=7-AMTuhp-nQ
IDFA – 13

feliciteert IDFA met het 25-jarig jubileum
en wenst alle makers, omroepen en
producenten een goed festival
Karsu
Mercedes Stalenhoef
IKON / Pieter van Huystee Film
Blind Fortune
Ramon Gieling
IKON / Pieter van Huystee Film
The Only Son
Simonka de Jong
BOS / IDTV Docs
The Diaries of an Elephant
Janina Pigaht
VPRO / Selfmade Films
Alone in the World
Denise Janzée
NCRV / Recht zo die gaat producties
Almost 18
Ingeborg Jansen
HUMAN / IE films
Wrong Time Wrong Place
John Appel
HUMAN / Cobos Films
The Hunt
Niek Koppen
NTR / Ryninks Films
Blind Fortune
Ramon Gieling
IKON / Pieter van Huystee Film
The Diaries of an Elephant
Janina Pigaht
VPRO / Selfmade Films
Rawer
Anneloek Sollart
NCRV / Basalt Film
Alone in the World
Denise Janzée
NCRV / Recht zo die gaat producties
The Unplaceables
René Hazekamp
RTV Rijnmond / Riverpark Films
C.K.
Barbara Visser
VPRO / De Familie
21 november
22 november
Deze documentaires zouden niet bestaan zonder het
Mediafonds. Voorkom de voorgenomen opheffing,
teken de petitie op mediafondsmoetblijven.petities.nl
These documentaries would not have been realised
without the support of the Dutch Cultural Media Fund.
Help to avoid the proposed dissolution,
sign the petition on mediafondsmoetblijven.petities.nl
Kill your Darling
Jaap van Hoewijk
NCRV / Zeppers Film & TV
Mookie
Neske Beks
NCRV / Zuidenwind Filmproductions
All of Me
Susan Koenen
NCRV / Hollandse Helden
Father Wanted
Annelies Kruk
NCRV / Hollandse Helden
Jan’s Mom
Anneloor van Heemstra
NCRV / Hollandse Helden
Taking the Plunge
Michiel Brongers
NCRV / Selfmade Films
The Successor of Kakiemon
Suzanne Raes
NTR / Submarine
Procedure 769
Jaap van Hoewijk
NCRV / Jura Filmprodukties
DELETE
Janetta Ubbels
NTR / Bananaz
The Hide Out
Astrid Bussink
KRO
Jan’s Mom
Anneloor van Heemstra
NCRV / Hollandse Helden
Little Mo
Sjoerd Oostrik
VPRO / BALDR Film
Sarah’s Night
Anne Kleisen
BOS / Blackframe
Sounds for Mazin
Ingrid Kamerling
EO / Hollandse Helden
22 november:
Dutch Docs Conquer the World, IDFA Jubileum Congres,
Mediafondsprijs Kids & Docs 2012 uitreiking beste jeugddocumentaire
Mediafonds supports IDFA Media Talks, debatten en nagesprekken
Lees: 609 cultuur en media #12 - veel aandacht voor documentaire
www.mediafonds.nl
MAKE IT HAPPEN
BECOME A
FILMMAKER
NEXT INTAKE
APRIL 2013
SIGN UP NOW!
WINNAAR GOUDEN KALF
VOOR BESTE LANGE
DOCUMENTAIRE
De Regels van Matthijs
Nu te zien in de lmtheaters
www.cinemadelicatessen.nl
fi lmmaking
digitaljournalism
audioproduction
interactiveanimation
gamedesign
webdesign
3Dgraphics
TEL: 020-6228790
TEL: 010-4117951
m o r e i n f o : w w w . s a e . e d u
9at
adv_IDFA_Cinemadelicatessen.indd 3 06-11-2012 16:19
Bu et van Odette
Eten voor IDFA bezoekers
Prinsengracht 598 tel. 020 423 60 34
info@bu et-amsterdam.nl
WITH
De Regels van Matthijs
TOM TYKWER
een lm van Marc NICK Schmidt FRASER
KAROLINA LIDIN
www.bu et-amsterdam.nl
Dagelijks wisselend lunch- en 3-gangen
avondmenu, inclusief een glas Cava.
Lunch € 17,50
Avond € 25,00
Prijs geldt op vertoon van IDFA pas.
Reserveer: 020-4236034 of sms naar 06-15693338
IDFA CONGRESS
SUPPORTED BY

REWRITING HISTORY
HOE HANY ABU-ASSAD
DE WAARHEID LOOG
Najaar 2002 kwam aan het licht dat de Palestijns-
Nederlandse fi lmmaker Hany Abu-Assad voor zijn
documentaire Ford Transit enkele cruciale scènes,
die de alledaagse realiteit in Israël/Palestina leken te
tonen, had geënsceneerd. Abu-Assad verdedigde zich
door te stellen dat de gewraakte scènes weliswaar
(na)gespeeld waren, maar als zodanig de werkelijkheid
adequater weergaven dan cinéma vérité. Hij
was zich derhalve van geen kwaad bewust: ‘Al mijn
documentaires hebben fi ctieve elementen, zoals mijn
speelfi lms documentaire elementen bevatten’. Coproducent
VPRO nam daar geen genoegen mee en trok
de fi lm terug van het Nederlands Film Festival.
In 2005 revancheerde Hany Abu-Assad zich met Paradise
Now, over twee Palestijnse jongemannen die zich
voorbereiden op een zelfmoordaanslag. De speelfi lm,
naar een scenario van Bero Beyer en Abu-Assad zelf,
kreeg een Oscar-nominatie, een Golden Globe en Gouden
Kalveren voor beste lange speelfi lm en montage.
Abu-Assad omschreef Paradise Now als ‘een artistieke
benadering van een politiek probleem’. Critici prezen
ditmaal juist de realistische en registrerende stijl.
De omstreden (pseudo)documentaire Ford Transit
werd bij deze gelegenheid alsnog in de Nederlandse
bioscoop uitgebracht – daarom mag deze fi lm uit
2002 mee in onze terugblik op 2003-2007. De lering
die iedere documentairemaker hieruit mag trekken,
is dat het verstandig is bij politiek beladen onderwerpen
eerlijk van tevoren aan te geven in hoeverre de
geschiedenis is geregistreerd en in hoeverre hij door
de fi lmmaker is geschreven. (PvdG)
Ford Transit – Hany Abu-Assad. Vr 23, 15:45, Tuschinski 6
foto: Bram Belloni
HOGE HEREN
VAN DE DIRECT
CINEMA
Nog niet eens zo lang geleden, maar toch al legendarisch: het bezoek van vier grand old men
van de Direct Cinema: Richard Leacock, Robert Drew, Albert Maysles en Frederick Wiseman. De
toen zeventigers en tachtigers gaven een masterclass, die vooral uitdraaide op het ophalen van
bijzondere herinneringen. In deze samenstelling zullen we de heren nooit meer zien: Richard
Leacock overleed in maart 2011 op 89-jarige leeftijd. De anderen zijn still going strong: Robert
Drew is inmiddels 88, Albert Maysles bijna 86 en Frederick Wiseman 82.
In 2005 liet de fi lm Our Daily Bread
bij festivalbezoekers diepe indruk
achter. De poëtische, zwijgzame
beelden van voedselproductie
deden menig fi lmliefhebber zich
achter de oren krabben over de
eigen eetgewoonten.
Twee jaar lang fi lmde Oostenrijker Nikolaus
Geyrhalter uiteenlopende plekken in onze
geïndustrialiseerde voedselketen. Zonder
commentaar, muziek of interviews mocht de
festivalbezoeker toezien hoe een rund onder
stroom werd gezet en even later, effi ciënt in
tweeën gezaagd, aan een slachthaak kwam
te bungelen. En wie herinnert zich niet het
beeld van de duizenden donzige kuikentjes
die op een lopende band hun lot tegemoet
rolden? De fi lm werd op IDFA destijds
gewaardeerd met de Special Jury Award.
Het was een onderwerp dat in 2005
aansloot bij de tijdgeest, zegt Geyrhalter
nu. ‘Er waren toen wel meer fi lms over
de voedselindustrie’. Of de fi lm nu, zeven
jaar later, een meetbaar effect heeft gehad
op onze productiemethodes is moeilijk te
peilen – wel is er een duidelijke trend om
bewuster te eten en heeft de keus voor biologische
producten een bredere voedingsbodem
gekregen. De plofkip is de oorlog
verklaard, pepernoten zijn opeens van biologische
snit en behalve zwarte piet komt
25 JAAR IDFA DEEL 4: 2003-2007
foto: Felix Kalkman
NIKOLAUS GEYRHALTER OVER OUR DAILY BREAD
‘ VERANTWOORD ETEN
IS NOG STEEDS DUUR’
er geen slaaf meer te pas aan de productie
van verantwoorde chocoladeletters.
Toch ziet Geyrhalter geen reden om echt
optimistisch te zijn: ‘Dat is nu eenmaal mijn
vak’, lacht hij. Toegegeven, in 2012 is het
aanbod in biologische producten een stuk
groter dan toen. ‘Toch blijft het een luxe
aangelegenheid: verantwoord geproduceerd
voedsel is nog steeds erg duur’.
Hij volgt de ontwikkelingen in de voedselproductie
niet meer echt. ‘Films zijn als
kinderen: ze groeien op en leiden dan een
eigen leven’. Nu maakt hij een complexe
fi lm over de betekenis van mens-zijn. Hij
fi lmt verlaten dorpen, ruïnes, gebarsten
asfalt en onderzoekt wat de waarde is van
onze habitat als wij ontbreken.
Wat Our Daily Bread heeft opgeleverd? ‘Sommige
vrienden zijn na het zien van de fi lm
vegetariër geworden, dat wel.’ Hij vermoedt
dat de discussie over de bron van ons eten zal
blijven voortduren: ‘Het is een onderwerp
dat nu eenmaal dicht bij ons staat en waar
we allemaal mee te maken hebben.’ Zelf
eet Geyrhalter wel vlees, maar het liefst van
biologische aard en zo min mogelijk. Dan zijn
de donzige kuikentjes tenminste niet voor
niets gestorven. (OvD)
Our Daily Bread – Nikolaus Geyrhalter.
Vr 23, 13:30 uur, Tuschinski 6 (mogelijk in
aanwezigheid van de regisseur)
IDFA – 15

QUIZ
16 – IDFA
Een jubileum is niet compleet Onder de inzenders
zonder jubileumkwis.
wordt de met
Vijfentwintig vragen over
hedendaagse klassiekers
vijfentwintig jaar IDFA, die met
gevulde ‘25 jaar IDFA’
elkaar een interessante terugblik
vormen op een soms roerige
dvd-box verloot.
geschiedenis.
Met daarin 5 Broken
Cameras (Emad Burnat
Vul de kwis in en mail je
en Guy Davidi, 2011),
antwoorden uiterlijk zaterdag 24
Armadillo (Janus Metz,
november naar info@idfa.nl. De
2010), Colony (Carter
goede antwoorden verschijnen 25 Gunn en Ross McDonnell,
november op idfa.nl/dagkrant.
2009), Planet of Snail
(Seung-Jun Yi, 2011) en
Stand van de sterren
(Leonard Retel Helmrich,
2010).

1. Waar komt het in 1988 opgerichte IDFA uit
voort?
a) Educatief fi lmfestival Festikon Utrecht
b) Nederlands Film Festival
c) Filmfestival Arnhem Alternatief
2. Welke bekende aan IDFA gerelateerde fi guur
stierf in 1989?
a) Simon van Collem
b) Joris Ivens
c) Jaap van de Merwe
3. Welke beroemde kunstenaar was het
onderwerp van de Joris Ivens Award-winnaar
in 1990?
a) Picasso
b) Christo
c) Dalí
4. Wat was de eerste documentairefi lm die
Peter en Petra Lataster maakten in 1991?
a) De verleiding
b) Het verlies
c) De bekoring
5. Welke historische gebeurtenis wordt
geïllustreerd door de documentaire Mit Verlust
ist zu rechnen uit 1992 van Ulrich Seidl?
a) De val van de IJzeren Gordijn
b) De vrijlating van Nelson Mandela
c) De inval van Koeweit door Irak
6. Welke Top10-samensteller debuteerde in 1993
op IDFA?
a) Werner Herzog
b) Victor Kossakovsky
c) Jørgen Leth
7. Welke beroemde Noord-Europese voetballer
brak in 1994 door bij een Amsterdamse
voetbalvereniging?
a) Stefan Pettersson
b) Jon Dahl Tomasson
c) Jari Litmanen
8. Welke prijs won de op IDFA vertoonde
documentaire Anne Frank Remembered in 1995?
a) Oscar voor Beste Documentaire
b) Emmy Award
c) Beide
9. Welke band (van wie een ex-lid tijdens deze
editie van IDFA optreedt) stond in 1996 nummer
2 op de UK Top 100 Hits?
a) Thake That
b) The Chemical Brothers
c) The Fugees
10. Wat was de echte naam van de in 1997
overleden naamgever van het Jan Vrijmanfonds?
a) Jan Dorenbos
b) Jan Hulsebos
c) Jan Vreebos
11. Welke premier was bij de opening van IDFA
in 1998 zowel aanwezig als onderwerp van de
openings lm?
a) Gerhard Schröder
b) Michel Rocard
c) Wim Kok
12. Welk lied werd in 1999 massaal
meegeschreeuwd rond het Leidseplein – en dit
jaar inmiddels weer?
a) De bestemming van Marco Borsato
b) Kon ik maar even bij je zijn van Gordon
c) Zij gelooft in mij van André Hazes
13. Wat werd in het jaar 2000 opgezet in de
schaduw van IDFA?
a) Shadow Festival
b) Festival Appelsap
c) Amsterdam Fantastic Film Festival
14. Wat viel op aan de twee belangrijkste
winnaars van IDFA in het jaar waarin 9/11 en
de strijd tegen terrorisme het wereldnieuws
domineerden?
a) Het waren een heel persoonlijke en een
nepdocumentaire.
b) Het waren een heel komische en een
nepdocumentaire.
c) Het waren een voetbal- en een nepdocumentaire.
15. Welke omvangrijke gast ontbrak opvallend
op IDFA 2002?
a) Victor Kossakovsky
b) Michael Moore
c) Peter Wintonick
16. Welke ingrijpende gebeurtenis – beschreven
in het dit jaar opnieuw op IDFA vertoonde Inside
Job – sleepte in 2008 de wereldeconomie in een
vrije val?
a) Het faillissement van Lehman Brothers
b) Het faillissement van IceSave
c) Het faillissement van Vallejo, Californië
17. Wat was het centrale thema van het festival
van 2004, met bijbehorend legendarisch bezoek?
a) Direct Cinema
b) Midden-Oosten
c) Green Screen
18. Nikolaus Geyrhalter is dit festival op IDFA
met Donauspital – SMZ Ost, over een van
Europa’s grootste ziekenhuizen. Met welke
andere fi lm, die in 2006 tot beste Europese
documentaire werd verkozen, bezocht hij in
2005 het festival?
a) Our Daily Bread
b) Our Weekly Water
c) Our Monthly Milk
19. Welke korte afstudeerdocumentaire maakte
deel uit van het door Jiska Rickels gemaakte 4
Elements, dat IDFA 2006 opende?
a) Underground
b) Untertage
c) Ondermijnd
20. In 2007 werd een speciaal onderdeel gewijd
aan een fi lmstijl, die ook op dit festival in
documentaires is vertegenwoordigd (zie de
IDFA Speciaal 2). Welke was dat?
a) Direct cinema
b) 3D
c) Animatie
21. Welke gebeurtenis in 2008 was onderwerp
van een twee jaar later op IDFA verschenen
documentaire van Lei Jianjun?
a) De kredietcrisis
b) De verkiezing van Barack Obama tot president
c) De Olympische Spelen in Beijing
22. Waarvoor organiseerde IDFA in 2009 een
petitie?
a) De vrijlating van regisseur Maziar Bahari
b) De vrijlating van regisseur Roman Polanski
c) De opsluiting van regisseur Roman Polanski
THEMA ?
23. Welke Nederlandse regisseur won in 2010
twee prijzen voor de laatste fi lm in zijn drieluik
over een familie in een voormalige Nederlandse
kolonie?
a) Leonard Retel Helmrich
b) John Appel
c) Niek Koppen
24. De screening van de openingsfi lm van IDFA
2011 was even onzeker doordat de hoofdpersoon
uit die fi lm een rechtszaak dreigde aan te
spannen. Wat was de naam van die zakenman?
a) Mads Brügger
b) Willem Tijssen
c) Monsieur Gilbert
25. Hoelang bestaat IDFA dit jaar?
a) te lang
b) nog lang niet lang genoeg
c) een Chinees
IDFA – 17

GROOTSE
COLLECTIE
DOCUMENTAIRES
Dutch Documentary
Collection: fi lms uit
heden en verleden
beeldengeluid.nl
Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid bewaart meer dan een
eeuw Nederlandse audiovisuele geschiedenis, waaronder fi lms van
Nederlandse documentairemakers. Jaarlijks nodigt Beeld en Geluid
een gerenommeerde hedendaagse documentairemaker uit voor een
opdrachtfi lm, geïnspireerd op het archief van Beeld en Geluid. In 2012
zijn Petra Lataster-Czisch & Peter Lataster deze docu men taire makers
IN FOCUS. De opdrachtfi lm WIJ is samen met een selectie van 11 fi lms
uit hun oeuvre - alle Engels ondertiteld - uitgebracht op een vierdelige dvdbox
in de reeks Dutch Documentary Collection. De dvd-box is verkrijgbaar
in de IDFA shop en via beeldengeluid.nl/webshop.
Doc Next Mini Cinema
Doc Next @ IDFA brings you fresh short documentaries by young European D-I-Y media-makers.
Doc Next fi lms are little stories with a great effect: about neighbourhood gangs and old granddads,
from local heroes to critical video remixes about media and politics.
Doc Next Mini Cinema: visit for free!
Doc Next fi lms are screened daily during IDFA 2012 in the Mini Cinema on the Rembrandtplein.
Come in for alternative images of Europe.
www.docnextnetwork.org
MOVIESTHATMATTER@IDFA
Op zondag 18 november presenteert Movies that Matter in
Pathé Tuschinski drie fascinerende documentaires, gevolgd door
nagesprekken met internationale gasten.
Noord-Korea belicht in Camp 14: Total Control Zone
Beleef de revolutie in Jemen in The Reluctant Revolutionary
Inonesische mijnwerkers in de hoofdrol in Where Heaven Meets Hell
ZOnDAg 18 nOVEMbER / VAnAF 12 uuR / TuScHInSkI 2
Reserveer kaarten via:
www.idfa.nl
Voor meer informatie:
www.moviesthatmatter.nl
www.rialtofilm.nl
Het hele jaar de nieuwste documentaires
in aanwezigheid van de makers.
DIE KINDER VON NAPF - Alice Schmid
Het beste van hedendaagse
Europese en niet-westerse cinema.
Still from the video: Hometown glory, Exposure, UK, 2011

De Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan spreekt met publiek bij
de première van The Baby.
Foto’s: Bram Belloni, Felix Kalkman, Nichon Glerum, Nadine Maas
Huisarts Berend Nikkels, wielerjournalist Mark Misèrus en regisseur Arto Halonen
praten eerlijk en uitgebreid door over doping, na afl oop van de fi lm When Heroes Lie.
Publiek doet lekker mee en dat moet ook wel, tijdens de conferentie over Interactive
Documentary in de Brakke Grond.
Spannende tijden voor fi lmmakers en producenten tijdens het FORUM: tot en met
woensdag kunnen projecten nog worden gepitcht aan mogelijke fi nanciers.
Rick Springfi eld betovert zijn enthousiaste volgelingen met akoestische uitvoeringen
van zijn nummers – een gelukkige enkeling krijgt na afl oop zelfs een knuffel.
Fotograaf Rineke Dijkstra wordt door Bart Rutten, conservator van het Stedelijk
Museum, geïnterviewd over haar werk, te zien in het kader van Stedelijk@IDFA.
IDFA – 19