Werkstuk Bali door Pomme Poppelaars - Stichting High 5 Rehab
Werkstuk Bali door Pomme Poppelaars - Stichting High 5 Rehab
Werkstuk Bali door Pomme Poppelaars - Stichting High 5 Rehab
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Bali</strong><br />
<strong>door</strong><br />
<strong>Pomme</strong> <strong>Poppelaars</strong><br />
1<br />
januari 2008
1. Inleiding<br />
2. <strong>Bali</strong><br />
3. De geschiedenis<br />
4. Het geloof<br />
5. Het eten<br />
6. De natuur<br />
7. <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong><br />
8. Bahasa (woordenboekje)<br />
Nawoord<br />
Bronvermelding<br />
Inhoud <strong>Werkstuk</strong> <strong>Bali</strong><br />
2
1. Inleiding<br />
Ik hou mijn werkstuk over <strong>Bali</strong> , omdat ik zelf in <strong>Bali</strong> ben geweest.<br />
Ik wil erover vertellen omdat <strong>Bali</strong> een heel mooi eiland is en er hele aardige<br />
mensen zijn.<br />
Een vriendin van mijn moeder heeft daar een stichting opgericht. <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong>.<br />
Voor kinderen die heel moeilijk kunnen lopen (fysiotherapie).<br />
De hoofdstukken van het werkstuk zijn:<br />
2. <strong>Bali</strong>: omdat ik wil vertellen wat er zo leuk en bijzonder is.<br />
3. Geschiedenis: omdat ik wil weten wat de geschiedenis van <strong>Bali</strong> is.<br />
4. Het geloof: omdat <strong>Bali</strong> een heel mooi geloof heeft.<br />
5. Het eten: omdat ze heel lekker en bijzonder eten hebben.<br />
6. De natuur: omdat <strong>Bali</strong> een hele mooie natuur heeft.<br />
7. <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong>: omdat ik wil vertellen waarom ik <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong> zo<br />
bijzonder vind.<br />
8. Bahasa: een woordenboekje in dit werkstuk. Ik vind de taal zelf ook heel<br />
mooi en er zijn een paar Nederlandse woorden in de taal<br />
3
2. <strong>Bali</strong><br />
<strong>Bali</strong> is een provincie van Indonesië. Indonesië bestaat uit meer dan<br />
13000 eilanden en eilandjes in de Indische Oceaan.<br />
De 5 grootste eilanden zijn Borneo (Kalimantan), Celebes (Sulawesi),<br />
Java (Jawa), Nieuw-Guinea (Irian-Jaya) en Sumatra (Sumatera). De<br />
namen tussen haakjes zijn de Indonesische namen.<br />
De hoofdstad van Indonesië is Jakarta en ligt op Java.<br />
<strong>Bali</strong> is een van de mooiste eilanden van Indonesië met een<br />
oppervlakte net zo groot als de provincie Noord-Brabant. Er wonen<br />
ongeveer 3 miljoen mensen. De meeste mensen op <strong>Bali</strong> zijn arm met<br />
een gemiddeld inkomen van 1 Euro per dag. Er is maar weinig werk.<br />
De meeste mensen doen iets met toerisme, landbouw of handwerk<br />
(kleren naaien, houtsnijwerk, beelden maken, schilderijen maken).<br />
Weinig mensen hebben eigen grond om rijst te planten en te<br />
verbouwen (sawa’s). Ze worden daar niet erg rijk van omdat de rijst<br />
op <strong>Bali</strong> zelf wordt opgegeten en niet aan andere landen wordt<br />
verkocht.<br />
Ook hebben mensen kleine veldjes met cacao, koffiebonen en kruiden<br />
zoals kruidnagel, nootmuskaat, kaneel, en vanille stokjes. Kippen en<br />
kleine zwarte varkens worden gehouden om te eten. Een soort eenden<br />
wordt gehouden om de slakken op te eten van de rijstvelden.<br />
Aan de kust wonen veel vissers die vis en schelpdieren vangen en<br />
verkopen.<br />
Sommige mensen worden wel heel erg rijk <strong>door</strong> het verkopen van<br />
<strong>Bali</strong>nese producten aan het buitenland of <strong>door</strong> het toerisme.<br />
4
Palmbomen met kokosnoten en rijstvelden<br />
Banaan en bananenbloem<br />
5
3. Geschiedenis van Indonesië<br />
Indonesië vroeger<br />
Indonesië was de een van de 1 e woonplaatsen van de mens.<br />
In Java zijn resten gevonden van de Javamens, een Homo Erectus (dat<br />
is een rechtop lopende voorouder van de mens, die zo’n 500.000 jaar<br />
jaar geleden leefde) en van de Homo Sapiëns (een soort mensen dat<br />
ongeveer 10.000 jaar geleden leefde).<br />
India had al tijdens het begin van onze jaartelling een invloed op<br />
Indonesië vooral op het geloof van Indonesië (hier meer over in<br />
hoofdstuk 4).<br />
VOC<br />
Indonesië was eerst een kolonie van Nederland (dat is dat Nederland<br />
de baas daarover is en dat de mensen naar de Nederlanders en de<br />
Nederlandse regels moeten luisteren).<br />
Dat begon met kruidnagels, peper, nootmuskaat en foelie, specerijen<br />
die op de Molukken groeiden en in Europa heel geliefd waren. De<br />
Europese handelaars namen deze kruiden uit de Molukken mee en<br />
verkochten deze voor veel geld in Europa. Eerst waren de Arabieren<br />
bezig met deze handel, daarna waren het vooral de Portugezen. De<br />
Portugezen brachten het katholieke geloof in Indonesië. In 1596<br />
kwamen de eerste Nederlandse schepen in Indonesië aan (de Oost)<br />
onder leiding van Cornelis Houtman. Deze tocht leidde tot de<br />
oprichting van de VOC (Vereenigde Oost-Indische Compagnie) in<br />
1602.<br />
Een van de kantoren van de VOC was in Amsterdam. De 17 bazen, de<br />
Heren Zeventien, stuurden schepen naar de Oost (=Indonesië) om de<br />
producten te halen die ze in Nederland niet hadden en duur konden<br />
verkopen, zoals kruidnagels, zwarte peper, nootmuskaat, en foelie. En<br />
later ook katoen en zijde.<br />
De VOC bestond ± 200 jaar (tot 1799) en Nederland is in die periode<br />
heel erg rijk geworden. Voor Indonesië betekende de VOC vooral veel<br />
ellende. Ze waren al arm, maar nu werden ze <strong>door</strong> de VOC nog armer<br />
omdat alle Indonesiërs 1/5 deel van hun grond moesten bebouwen met<br />
producten voor de VOC. Nadat de VOC was gestopt bleef Indonesië<br />
6
toch nog arm omdat de Nederlanders de beste stukken grond hadden<br />
en alles zelf hielden; Indonesië bleef een Nederlandse kolonie<br />
(Nederlands Indië). Niet alle Nederlanders waren het daarmee eens.<br />
De Tweede Werel<strong>door</strong>log<br />
Tijdens de tweede werel<strong>door</strong>log werd Nederland bezet <strong>door</strong> de<br />
Duitsers. In 1942 vielen de Japanners Indonesië binnen. De producten<br />
(olie, rubber rijst, specerijen) gingen nu naar de Japanners. Mensen<br />
moesten al hun gouden sieraden en juwelen afstaan. Alle mensen die<br />
blank waren moesten uit hun huizen en werden opgesloten in<br />
kampen. Het werd een zware tijd. De Japanners maakten van Bahasa<br />
Indonesia de officiële taal. Toen Duitsland en Japan de oorlog<br />
verloren hadden gingen de Japanners weer weg. Maar de Indonesiërs<br />
wilden niet meer dat de Nederlanders terug kwamen en zij nog een<br />
kolonie bleven. Na 15 augustus 1945 toen er een echt einde kwam aan<br />
de Japanse bezetting, veranderde er veel in Indonesië. De Indonesiërs<br />
wilden geen Nederlandse regering meer. Ze wilden vrij zijn. Op 17<br />
augustus 1947 werd de onafhankelijkheid uitgeroepen <strong>door</strong> Soekarno<br />
en Hatta (twee onafhankelijkheidstrijders uit Indonesië).<br />
Het duurde nog 4 jaar met veel vechten voordat Indonesië echt<br />
helemaal vrij was van Nederland en zij een eigen regering met een<br />
president hadden: Soekarno.<br />
Indonesië nu<br />
Indonesië heeft nu als president Yudhoyono, hij is in 2006 als<br />
president gekozen. Het is een moeilijk land om te regeren omdat<br />
Indonesië allemaal uit kleine eilandjes bestaat.<br />
De taal die op school wordt geleerd is Bahasa Indonesië maar<br />
sommige mensen spreken ook een andere taal.<br />
De hoofdstad van Indonesië is nog steeds Jakarta (in de Nederlandse<br />
tijd heette dat Batavia) en daar zit ook de regering. Indonesië heeft 27<br />
provincies en heeft als munteenheid (dat zijn munten zoals de euro) de<br />
rupiah.<br />
De vlag van Indonesië is rood en wit, het rood is van het bloed en wit<br />
is van de geest van de mens.<br />
7
Vrijheidsbeeld<br />
Indonesische vlag<br />
8
4. Het geloof<br />
Islam<br />
De Islam is het grootste geloof van Indonesië. Dit geloof werd vroeger<br />
gebracht <strong>door</strong> de Arabische en Maleise specerijenhandelaren via de<br />
zee. Nu is ongeveer 85% van de mensen islamitisch (moslim). Overal<br />
in het land kun je moskeeën vinden, en bijna alle mensen (behalve<br />
kinderen en zieken) doen mee aan de Ramadan. Dat is dat je overdag<br />
niks mag eten en als de zon onder gaat mag het wel weer. Indonesië is<br />
ook het grootste islamitische land ter wereld.<br />
Christendom<br />
Het christendom is <strong>door</strong> de Europeanen naar Indonesië gebracht; 9%<br />
van de mensen is christen. De christenen zijn of katholiek of<br />
protestant en hebben hun eigen kerken.<br />
Boeddhisme<br />
In Indonesië zijn nu ongeveer 1,6 miljoen mensen boeddhist. Het<br />
grootste boeddhistische monument staat op het eiland Java en heet de<br />
Borubudur. Het is een bijzonder monument en heeft de vorm van een<br />
pyramide. Het is gebouwd rond 800 en er zijn veel terrassen, trappen<br />
en stupa’s. Stupa’s zijn opengewerkte stenen met in het midden een<br />
boeddha beeld. Het brengt geluk als je dat boeddhabeeld aanraakt.<br />
Op <strong>Bali</strong> zijn ook boeddhistische tempels. Als je naar binnen wil moet<br />
je schoenen en sokken uitdoen en je knieën moeten bedekt zijn met<br />
een sarong (soort van doek).<br />
Hindoeïsme<br />
Ongeveer 2% van de mensen in Indonesië hindoe. De meeste mensen<br />
die hindoe zijn wonen op het eiland <strong>Bali</strong>; ongeveer 90% van de<br />
<strong>Bali</strong>nezen is hindoe. Dat kun je overal aan zien. Alle mensen en<br />
winkels hebben hun eigen offeraltaar. De <strong>Bali</strong>nese mensen maken elke<br />
dag minstens 1 offer, dat is een bakje met bloemen, iets lekkers (rijst<br />
of een snoepje, koekje) en wierook erin. De offers die op de grond<br />
staan zijn voor de kwade grondgeesten en die hoger staan zijn voor<br />
andere goede geesten. Er zijn ook heel veel grote hindoe tempels, die<br />
erg mooi versierd zijn. Als je in de tempel wil moeten je knieën en<br />
9
schouders bedekt zijn met een sarong (is doek) en moet je een<br />
slendang (stoffen ceintuur) om je middel. Het geloof bepaalt heel erg<br />
het leven van de <strong>Bali</strong>nezen, met heel veel familie en dorpsrituelen,<br />
tempelvieringen, feestelijke dansen en processies. Ook crematies<br />
(lijkverbrandingen) zijn belangrijk. Crematies zijn vrolijke<br />
bedoeningen met hele mooie kleren en de vrouwen dragen hoge torens<br />
met bloemen en vruchten op hun hoofd. Ook worden er dieren<br />
geslacht. Een van de feestelijke dansen is de kecak-dans. Er zitten dan<br />
heel veel mannen in een kring, ze zingen, dansen, en brengen een<br />
apenleger uit een oud Indiaas dichtwerk tot leven. Dat vind ik een<br />
mooie en bijzondere dans. Er doen ook heel mooi verklede en<br />
opgemaakte vrouwen mee.<br />
De vulkaan de Gunung Agung is de heilige berg waar de goden wonen<br />
en een plaats waar veel heilige krachten zijn. Dit is de belangrijkste<br />
heilige plaats van <strong>Bali</strong> waar heel veel offers worden gebracht.<br />
Huistempel<br />
10
Boeddha<br />
De kecakdans<br />
Stupa<br />
11
5. Het eten<br />
Het eten in Indonesië bestaat het meest uit gekookte witte rijst met<br />
kleine schaaltjes met ander eten erbij zoals vlees, kip, vis of groenten.<br />
In veel gerechten wordt kokos(melk) verwerkt. Soms ook heel veel<br />
sambal (hete peper). Het eten in Indonesië komt soms ook uit<br />
Nederland, India, Arabië, Portugal of uit China.<br />
Op <strong>Bali</strong> eten ze bijna geen brood, maar ze hebben het wel voor de<br />
toeristen. Als je daar gaat eten wordt vaak iets in palmbladeren<br />
verpakt of er op gelegd als een soort bord. Net zoals in de rest van<br />
Indonesië eten de mensen op <strong>Bali</strong> bijna altijd rijst. Nasi Goreng<br />
(gebakken rijst met groenten) is erg bekend en ook de saté (vlees, vis,<br />
of kokos aan een stokje). Er zijn veel cacaobonen op <strong>Bali</strong> maar er is<br />
niks van chocola. Wel van koffie.<br />
Er is heel veel fruit, het meeste komt zo uit de natuur. De vruchten<br />
zijn: papaya, banaan, appel, sinaasappels, ananas, (water)meloen,<br />
mango’s en andere tropische vruchten. Op <strong>Bali</strong> drinken ze veel<br />
vruchtensappen zoals citroensap, bananenshake, papayasap,<br />
sinaasappelsap en nog meer. Ze hebben ook kruidnagels voor de<br />
smaak en tegen tandpijn, vanille voor vanille ijs en voor drank.<br />
Bij de zee worden veel vis en schelpdieren gegeten.<br />
Je moet goed uitkijken als je water gaat drinken of ijs eten want dat is<br />
niet altijd schoon.<br />
12
Koffiebonen<br />
Fruit<br />
13
7. <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong><br />
<strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong> is opgericht <strong>door</strong> Marieke de Wit in oktober 2003. <strong>High</strong><br />
5 <strong>Rehab</strong> betekent een “high 5” en revalidatiecentrum (dat is een<br />
centrum waar kinderen oefenen om weer zelfstandig dingen te kunnen<br />
doen zoals zwemmen, staan, lopen, en in een rolstoel zitten).<br />
In het begin, toen <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong> net bestond is Marieke een aantal<br />
kinderen thuis gaan helpen. Nu hebben ze echt een mooi gebouw<br />
waarin de kinderen geholpen worden.<br />
Deze spullen en dingen hebben ze nu:<br />
- Een mooie grote oefenzaal<br />
- Een zwembad waarin de kinderen oefenen<br />
- Een toolshop waarin ze van alles maken: rolstoelen, looprekken,<br />
braces (dat is een houder voor je vingers, benen of voeten)<br />
ortheses (dat is een kunstarm of kunstbeen), speciale kussentjes<br />
voor in een rolstoel, speciale schoenen<br />
De gehandicapte kinderen van <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong> komen 2 of 3 keer per<br />
week naar <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong> om dingen te leren (therapie).<br />
Dat bestaat uit:<br />
- Leren staan en lopen (looptraining)<br />
- Als ze zo gehandicapt zijn om niet naar school te kunnen, worden ze <strong>door</strong> hun ouders<br />
gebracht en leert <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong> hen lezen en schrijven in het gebouw.<br />
- Trainen met de weerstand van het water (dat is dat je iets extra<br />
moeilijk kan maken <strong>door</strong> in het water te bewegen en zo<br />
sterker te worden ).<br />
- Oefeningen voor de spieren, om de kinderen ze beter te laten<br />
voelen en om de pijn te verminderen.<br />
Nu werken er 9 mensen, 5 zijn opgeleid tot assistent fysiotherapeut<br />
(om de kinderen te helpen), 1 werkt er in de toolshop. Er is 1<br />
nachtwacht, 2 managers en er zijn veel sponsoren.<br />
Mijn moeder heeft er ook heel veel geld van haar promotie naar<br />
toegebracht met mij en mijn vader. Ik vond het heel bijzonder. Mijn<br />
moeder die reuma-arts is, heeft ook naar een aantal kinderen gekeken.<br />
14
De oefenzaal van <strong>High</strong> 5 <strong>Rehab</strong><br />
15
8. Bahasa<br />
Bahasa is de officiële taal van <strong>Bali</strong> en er zijn nog veel dialecten.<br />
Er zijn ook Nederlandse woorden in die taal zoals bel of kantoor!<br />
De taal komt uit Maleis en er zijn ook nog Chinese, Engelse en<br />
Indiase woorden in.<br />
Hier 1 tot en met 10 in het Bahasa.<br />
Ik ken alle cijfers tot 110 uit mijn hoofd en nog een paar andere<br />
woorden.<br />
1. satu 6. enam 20. duapuluh<br />
2. dua 7. toedjuuh 21. dua puluh satu<br />
3. tiga 8. delaapan 30. tiga puluh<br />
4. empat 9. sembilan 100. seratus<br />
5. lima 10. sepuluh 200. seratus dua puluh<br />
nee = tidak<br />
ja = ya<br />
dankjewel = terima kasih<br />
dag = permisi<br />
hallo = halo<br />
Goedemorgen mevrouw = slamat pagi, Bu.<br />
Welterusten = slamat tidur<br />
Tot ziens = sampai jumpa<br />
Goede reis = selamat jalan<br />
Kijk uit = hatti-hatti<br />
Sorry = maaf<br />
Dat geeft niet hoor = ah tidak apa-apa<br />
Ik heet = nama saya<br />
Hoe heet u = siapa nama anda<br />
Ik kom uit Nederland = saya datang dari Belanda.<br />
Ayam = kip<br />
Ayam-ayam = kippen<br />
Anak = kind<br />
Anak-anak = kinderen<br />
16
Nawoord<br />
Ik vond dit een heel leuk werkstuk om te maken. Ik heb er heel veel<br />
van geleerd. Ik hoorde ook van mijn moeder dat mijn oma (dat wist ik<br />
al) mijn overgroot opa en oma en nog meer familie in Indonesië op<br />
Java hebben gewoond!<br />
Ze liet mij ook foto’s zien. Dat vond ik heel bijzonder om te horen en<br />
zien. Ik vond hoofdstuk 4 leuk om te maken omdat er eigenlijk best<br />
veel geloven zijn maar ook omdat ik alleen op <strong>Bali</strong> ben geweest en ik<br />
dacht dat iedereen in Indonesië hindoe was!<br />
Ik hoop dat jullie dit ook een leuk werkstuk vonden.<br />
Groetjes van <strong>Pomme</strong>.<br />
17<br />
januari 2008
Boeken:<br />
Bronvermelding<br />
- WWW-TERRA, deel 1. Wij Willen Weten. Indonesië.<br />
Saskia Rossi<br />
- Met het oog op Indonesië<br />
Messenas / Fisher<br />
- Vragen over Azië: Indonesië<br />
- Wat & Hoe Indonesisch<br />
Samengesteld <strong>door</strong> Van Dale Lexicografie<br />
- <strong>Bali</strong> & Lombok<br />
Capitool Reisgidsen<br />
Internet:<br />
- www.high5rehab.org<br />
18