Lees meer

XYZ formule geen lang leven beschoren.
Op 12 februari deed de Hoge Raad een uitspraak in een ontslagzaak die wellicht tot de nodige
verwarring kan leiden. In dit artikel een korte toelichting.
1. Ontbindingsprocedure en kantonrechtersnorm verandert niet
Rond het ontslag zijn vele procedures mogelijk. De bekendste is de ontbinding wegens gewichtige
reden. Een werkgever kan – bijvoorbeeld in geval van een reorganisatie – aan de kantonrichter vragen
om de arbeidsovereenkomst te ontbinden. De rechter kan in zo’n geval een ontbindingsvergoeding
vaststellen. Jarenlang was het onduidelijk op grond waarvan de hoogte van die vergoeding werd
bepaald. Vooral sommige kantonrechters in het zuiden van het land stelden veel lagere vergoedingen
vast dan in het westen. Om duidelijkheid te verschaffen hebben kantonrechters een aantal jaren
gelden de zogenaamde kantonrechtersnorm vastgesteld: AxBxC. Het gewogen aantal dienstjaren x
het vaste maandsalaris x een correctiefactor. Als sprake is van ontbinding op ‘’neutrale gronden’’, dat
wil zeggen dat noch de werkgever, noch de werknemer schuld heeft aan die gewijzigde
omstandigheden, dan zal de kantonrechter de correctiefactor in het algemeen op 1 vaststellen. Na dit
artikel vindt u een voorbeeld.
Bij een reorganisatie is de correctiefactor in het algemeen 1 (maar er zijn dus altijd weer
uitzonderingen). Dat gaf in de praktijk veel duidelijkheid en maakte de uitkomst van procedures iets
voorspelbaarder.
2. Procedure wegens kennelijk onredelijk ontslag
Er is ook een veel minder bekende procedure: wegens kennelijk onredelijk ontslag. Deze procedure
kan gevoerd worden na een gegeven ontslag. Een ontslag kan onredelijk zijn als bijvoorbeeld geen
opzegtermijn in acht is genomen, of als de gevolgen van het ontslag onevenredig zwaar drukken op
de werknemer. Ook bij deze procedures kan de rechter een vergoeding toekennen. Maar hoe stel je
de hoogte van de vergoeding vast? Tegen uitspraken van kantonrechters werd en wordt regelmatig
beroep ingesteld bij het gerechtshof.
3. De XYZ norm
Het gerechtshof in den Haag kwam als eerste met een norm (2008): de kantonrechtersnorm, maar
dan met een correctiefactor van 0,7. Op 7 juli 2009 werden door drie andere gerechtshoven op
dezelfde dag uitspraken gedaan in zaken rond kennelijk onredelijk ontslag. Alle drie kwamen ze op de
proppen met de XYZ norm. De XYZ norm is eigenlijk dezelfde formule als de kantonrechtersnorm, met
dit verschil dat de correctiefactor gesteld werd op 0,5.
Nogmaals voor de duidelijkheid: het gaat hier om een norm die toegepast werd door gerechtshoven bij
hoger beroepszaken rond kennelijk onredelijk ontslag en niet de ontbindingsvergoeding waarover
hierboven is gesproken: daaraan verandert niets.
En nu de Hoge Raad. Die heeft op 12 februari in een cassatieberoep (tegen een uitspraak van het Hof
in Arnhem), uitgesproken dat de XYZ formule niet mag. En waarom niet? Omdat de zaak van geval tot
geval bekeken dient te worden. Opmerkelijk genoeg zegt de Hoge Raad in de uitspraak ook nog dat in
individuele gevallen de XYZ norm te beperkt kan zijn.
4. Wat betekent de uitspraak voor de praktijk?
Wat betekent deze uitspraak nu. Het aantal zaken rond kennelijk onredelijk ontslag is beperkt. De
Hoge Raad houdt in essentie een pleidooi voor een genuanceerde benadering. Het toepassen van

een XYZ norm is te grof. Uiteindelijk kan het resultaat best zijn dat er een soort XYZ norm wordt
toegepast, als deze maar uitvoerig wordt toegelicht en gemotiveerd. De eerste die aan zet is om daar
duidelijkheid over te geven is het gerechtshof in den Bosch, want die mag op basis van de uitspraak
van de Hoge Raad zich opnieuw over de zaak buigen.
Voor justitiabelen blijft het voorlopig even gissen. Maar… de juridische discussie van de afgelopen
periode over de XYZ norm maakt duidelijk dat er in ieder geval behoefte is aan meer standaardisering.
Ik kan de uitkomst niet voorspellen, maar die zal er volgens mij zeker komen.
Bilthoven, 8 juni 2010 / Jo van Saase
Een voorbeeld van de kantonrechtersformule bij een ontbindingsverzoek
Monique Jansen verdient per maand een brutosalaris, inclusief vakantiegeld van € 2500,-.
Ze is 58 en heeft 25 jaar gewerkt voor de firma Goedgeld. Ze is er dus begonnen toen ze 33 jaar was
(= 58 – 25). Er wordt een ontbindingsverzoek ingediend wegens een reorganisatie. De kantonrechter
stelt de correctiefactor vast op 1 (=neutraal). Toepassing van de kantonrechtersformule bij een
ontbindingsverzoek betekent:
Weging aantal
dienstjaren (A)
dienstjaren tot 35
jaar tellen meer
voor ½
dienstjaren
tussen 35 en 45
jaar tellen voor 1
dienstjaren
tussen 45 en 55
tellen voor 1,5
dienstjaren vanaf
55 tellen voor 2.
Totaal aantal
maandsalarissen
Correctiefactor
(C )
Eindresultaat: A x
B x C
Voor Monique
Jansen:
Van de 25 jaar
heeft ze er 2
gewerkt tot ze 35
jaar was.
Van de 25 jaar
heeft ze er 10
gewerkt tussen
haar 35 e en 45 e
levensjaar.
Van de 25 jaar
heeft ze er 10
gewerkt tussen
haar 45 e en 55 e
levensjaar
Van de 25 jaar
heeft ze er 3
gewerkt vanaf
haar 55 e
verjaardag
Dus is de formule
A x B
En de uitkomst
2 x 0,5 1 x maandsalaris
10 x 1
10 x 1,5
En als u het allemaal zelf nog eens wilt nalezen:
10 x
maandsalaris
15 x
maandsalaris
3 x 2 5 x maandsalaris
1. Voor de echte diehards: LJN: BK4472, Hoge Raad , 09/03517
31
maandsalarissen
Eindresultaten
31 x € 2500,- = €
77.500,-
1
€ 77.500,-
2. Voor de uitspraken van de hoven die voorafgingen aan de uitspraak van de Hoge Raad: zie:
http://zoeken.rechtspraak.nl/resultpage.aspx?snelzoeken=true&searchtype=ljn&ljn=%20%20BK4472&
u_ljn=%20%20BK4472

3. En natuurlijk de wet zelf. Hieronder de betreffende bepaling over kennelijk onredelijk ontslag
uit Boek 7 BW.
Artikel 681
1.Indien een van de partijen de arbeidsovereenkomst, al of niet met inachtneming van de voor de
opzegging geldende bepalingen, kennelijk onredelijk opzegt, kan de rechter steeds aan de wederpartij
een schadevergoeding toekennen.
2.Opzegging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever zal onder andere kennelijk onredelijk
geacht kunnen worden:
a. wanneer deze geschiedt zonder opgave van redenen of onder opgave van een voorgewende of
valse reden;
b. wanneer, mede in aanmerking genomen de voor de werknemer getroffen voorzieningen en de voor
hem bestaande mogelijkheden om ander passend werk te vinden, de gevolgen van de opzegging voor
hem te ernstig zijn in vergelijking met het belang van de werkgever bij de opzegging;
c. wanneer deze geschiedt in verband met een verhindering van de werknemer om de bedongen
arbeid te verrichten als bedoeld in artikel 670 lid 3;
d. wanneer deze geschiedt in afwijking van een in de bedrijfstak of de onderneming krachtens wettige
regeling of gebruik geldende getalsverhouding- of anciënniteitsregeling, tenzij hiervoor zwaarwichtige
gronden aanwezig zijn;
e. wanneer deze geschiedt wegens het enkele feit dat de werknemer met een beroep op een ernstig
gewetensbezwaar weigert de bedongen arbeid te verrichten.
3.Opzegging van de arbeidsovereenkomst door de werknemer zal onder andere kennelijk onredelijk
geacht kunnen worden:
a. wanneer deze geschiedt zonder opgave van redenen of onder opgave van een voorgewende of
valse reden;
b. wanneer de gevolgen van de opzegging voor de werkgever te ernstig zijn in vergelijking met het
belang van de werknemer bij de opzegging.
4.Een beding waarbij aan een van de partijen de beslissing wordt overgelaten of de
arbeidsovereenkomst al of niet kennelijk onredelijk is opgezegd, is nietig.