Navigeer naar de inhoudsopgave door op deze pagina te klikken

Een ziekenhuisonderneming in de twintigste eeuw

EEN ZIEKENHUISONDERNEMING
IN DE TWINTIGSTE EEUW
Deel II
Hans Veldman
ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN, SITTARD-GELEEN 2008

LEESCOMMISSIE
dr. I.J. Blanken
Oud-bedrijfshistoricus van Philips Electronics N.V.
drs. A.W.A.M. Broos
Lid van de Raad van Bestuur van Orbis Medisch en Zorgconcern
drs.ing. W.H. Geraedts
Longarts in het Maaslandziekenhuis
A.H.M. Hoofs
Oud-secretaris van de Raad van Bestuur van Orbis Medisch en Zorgconcern
L.F.J. Jansen
Voorzitter van de Raad van Bestuur van Orbis Medisch en Zorgconcern
drs. Th.H.M. Mintjens
Oud-directeur van de Divisie Verpleging & Verzorging van Orbis Medisch en Zorgconcern
Opdrachtgever: Orbis Medisch en Zorgconcern
Auteur: dr.ir. H.E. Veldman
Onderzoek: dr.ir. H.E. Veldman; drs. E.J.G. van Royen
Tekstadviezen: drs. E.J.G. van Royen
Uitgave en productiebegeleiding: Veldman Bedrijfsontwikkeling B.V.
Drukwerk: Drukkerij Lecturis B.V.
Omslagillustratie: J.E.M.M. Drummen
Omslagontwerp: H. Stals
ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN
Postbus 5500
6130 MB Sittard-Geleen
ISBN 978 90 807011 8 2 (set); 978 90 71422 01 0 (deel II)
NUR 680
© 2008 Sittard-Geleen, Hans Veldman
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen
in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige
wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere
manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

INHOUDSOPGAVE
DEEL I
VOORWOORD 7
PROLOOG 11
1 HET MIJNZIEKENHUIS 31
1. Het Limburgsche Groene Kruis 36
2. Schulte, het AMF en het ziekenhuis van de Franse zusters 50
3. Van der Hoff en het contract met het AMF 61
4. Garantie en verpleegprijs in de jaren dertig 85
5. Het conflict met het AMF over de verpleegprijs in de
Tweede Wereldoorlog 104
2DE HORDELOOP 113
1. Gewijzigde verhoudingen 115
2. Geleen en de strijd voor een eigen ziekenhuis 134
3. Naar een volwaardig ziekenhuis in Sittard 152
4. Een ziekenhuis in Geleen 169
5. Een generatiewisseling in Sittard 185
3HET MEDISCH CENTRUM 203
1. De uitbreiding van het St. Barbara Ziekenhuis 203
2. Bestuur, directie en specialisten 230
3. Het opportunisme bestraft 251
4. De Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen in de
Westelijke Mijnstreek 269
4MODEL ‘77 283
1. In een nieuwe context 283
2. De evaluatie van de samenwerking in 1976 294
3. Harmoniemodel en conflictmodel 310
4. Een nieuwe tijd 322

6 INHOUDSOPGAVE
DEEL II
5 DE BILOCATIE 7
1. Het plan Gardeniers 11
2. De ontwikkeling van het ziekenhuis in Sittard in het gedrang 29
3. Naar Sittard ga je voor de behandeling, naar Geleen voor
de verzorging 47
4. De beddenreductie van Dees en de functionele budgettering 71
5. Het Maaslandziekenhuis en de introductie van het
beleidsoverleg 81
6HET KEERPUNT 85
1. Sturen in de jaren negentig 86
2. ‘De dikke boom wordt almaar dikker en de dunne almaar
dunner’ 101
3. Op weg naar beter 115
4. De vertrouwenscrisis 135
5. Breederveld en de lange bestuurscrisis 155
7DE NIEUWE MANIER VAN WERKEN 171
1. Het ziekenhuis in twee werelden 171
2. Onder nieuw bewind 192
3. Het functioneel plan 224
4. Orbis Medisch en Zorgconcern 253
NOTEN 287
LITERATUUR 339
REGISTER 343
OVER DE AUTEUR 349

5
DE BILOCATIE
In 1974 had staatssecretaris Hendriks zijn Structuurnota Gezondheidszorg
gepresenteerd. Deze nota bouwde voort op de Wet Ziekenhuisvoorzieningen
van 1971 en kondigde onder andere de inkrimping van de ziekenhuisvoorzieningen
tot vier bedden per duizend inwoners aan. Het beleid ten
aanzien van ziekenhuizen en verpleeginrichtingen kwam met de nota van
Hendriks nog sterker binnen de invloedssfeer van de centrale overheid. Hij
verdeelde Nederland in regio’s en wilde de zorgvoorziening inrichten aan
de hand van een nationaal plan dat stoelde op door deze gebieden opgestelde
regionale plannen.
Voor Zuid-Limburg werd het regionale plan verbonden met dat van de
academische ziekenhuisvoorziening voor de medische faculteit in Maastricht.
De overheid had besloten in Maastricht een traditioneel academisch
ziekenhuis te vestigen, dat bovendien de functie van streekziekenhuis
van St. Annadal zou overnemen. Het landelijke College voor Ziekenhuisvoorzieningen
moest de minister adviseren. Het regionale plan ten
behoeve van dit adviescollege werd echter niet opgesteld door het Medisch
Regionaal Centrum, maar door de Commissie Academische Ziekenhuizen.
Deze commissie zou samenwerken met de Werkgroep Ziekenhuizen
van de Landelijke Ziekenhuiscommissie, die inmiddels deel uitmaakte
van het College voor Ziekenhuisvoorzieningen. Het Medisch Regionaal
Centrum mocht wel meepraten, net als de Provinciale Raad voor de
Volksgezondheid, de Commissie Planontwikkeling en ambtenaren van de
ministeries van Volksgezondheid en Onderwijs. Verder werden organen
als het Nationaal Ziekenhuis Instituut en de Gezondheidsraad erbij
betrokken. De adviserende rol van de betrokken ziekenhuizen kwam tot
uitdrukking in de zogenaamde Regiovleugel, bestaande uit vertegenwoordigers
van de Zuid-Limburgse instellingen. Voor Sittard en Geleen waren
dat Derckx en Van Zutphen. De ziekenhuismedici mochten via een
vertegenwoordiger van een regionaal interstafberaad adviseren. Deze rol
werd vervuld door Van Zijl en later door Ariëns.
Dit indrukwekkende netwerk van praatgroepen plaatste de instellingen
vakkundig langs de zijlijn. Ook al mochten directeuren en stafleden uit de

8 DE BILOCATIE
Patiëntenstromen in Zuid-Limburg in 1974.
De regio Zuid-Limburg was verdeeld in drie zgn. adherentiegebieden: de Oostelijke Mijnstreek, de
Westelijke Mijnstreek en Maastricht. Een indicatie voor de kwaliteit van de ziekenhuizen was de
voorkeur van patiënten voor het ene of het andere ziekenhuis. Verschillen kwamen tot uitdrukking
in de patiëntenstromen tussen de gebieden, ofwel de adherentiewinsten en -verliezen. In 1974
behoorden bijvoorbeeld 18.682 patiënten tot het adherentiegebied Westelijke Mijnstreek. Daarvan
maakte het grootste deel gebruik van de ziekenhuizen in Sittard en Geleen. Er gingen er 132 naar
Maastricht en 1.104 naar de ziekenhuizen in de Oostelijke Mijnstreek. Sittard en Geleen behandelden
maarliefst 21.275 patiënten doordat zij veel grotere aantallen patiënten aan de twee andere adherentiegebieden
onttrokken dan zij aan de ziekenhuizen in deze gebieden afstonden. Maastricht leed de
grootste adherentieverliezen. Aan deze adherentiegegevens werd veel meer waarde gehecht dan zij
hadden. Het was met de patiëntenstromen maar waar tussen de adherentiegebieden de grenzen waren
getrokken.

Westelijke Mijnstreek de plannenschrijvers adviseren, de zieken- en
verpleeghuizen in Sittard en Geleen stonden veraf van wat zich op het
beleidstoneel afspeelde. Men berustte in deze rol. Men wachtte eenvoudigweg
de rapporten af en zag dan wel of daaruit concrete veranderingen
voortvloeiden.
Werd begin jaren vijftig een plan voor de Zuid-Limburgse ziekenhuizen
door slechts negen personen geschreven, in de jaren zeventig waren er
drieëndertig plannenmakers en adviseurs voor nodig. In december 1978
leverde dat een inventarisatie op die vooral omvangrijker was. Het advies
dat begin 1979 aan de minister werd uitgebracht, koppelde de verdeling
van bedden wederom aan bevolkingsprognoses, waarbij een beddennorm
van 4‰ werd gehanteerd. 1
Het advies week op twee punten wezenlijk af van dat uit de jaren vijftig.
Het eerste had betrekking op de academische ziekenhuisvoorziening, het
tweede betrof de aandacht voor de ziekenhuiskeuze van het publiek. De
inventarisatie had uitgewezen dat er flinke ‘patiëntenstromen’ bestonden,
voornamelijk van het rayon Maastricht naar de Westelijke en Oostelijke
Mijnstreek. Woonachtig in het rayon Maastricht lieten zich in 1974 van
de 14.369 patiënten 618 in de Oostelijke Mijnstreek en 874 in de Westelijke
Mijnstreek verplegen. Vanuit de Westelijke Mijnstreek trokken er van
de 18.682 patiënten 1.104 naar de Oostelijke Mijnstreek en 132 naar Maastricht.
Vanuit de Oostelijke Mijnstreek met 34.081 patiënten ten slotte,
bezochten er 1.502 Sittard/Geleen en 411 Maastricht. Wanneer men er
gemakshalve aan voorbij ging dat het maar was hoe rayongrenzen getrokken
waren, kon men dus spreken van een zekere trek naar de Westelijke
Mijnstreek, die per saldo 1.140 patiënten aan de andere rayons onttrok.
Het ziekenhuis St. Annadal verloor per saldo 949 patiënten aan de mijngebieden.
De buiten de rayons wonende patiënten meegerekend, behandelde
Maastricht in 1974 13.772 patiënten, Sittard en Geleen 21.275 en de
instellingen in de Oostelijke Mijnstreek 34.708. 2
De vestiging van het academisch ziekenhuis betekende de redding voor
Maastricht. ‘Door academisering van het ziekenhuis te Maastricht wordt verondersteld
dat de aantrekkingskracht van dit ziekenhuis groter zal worden’, betoogde
de Commissie Academische Ziekenhuisvoorzieningen, vanzelfsprekend
sterk beïnvloed door belangenbehartigers van St. Annadal en de
faculteit. Dus werd in het advies de patiëntenstroom weg van Maastricht
9

10 DE BILOCATIE
niet in de beddenverdeling verdisconteerd. Maastricht kreeg er bovendien
‘academische bedden’ bij. De commissie bleek ook de Westelijke Mijnstreek
gunstig gezind. De patiëntenstroom uit de Oostelijke naar de Westelijke
Mijnstreek werd wel geteld en protest van Sittard en Geleen over
het feit dat Echt niet was meegerekend, leverde nog eens 64 ‘buitengebied’-bedden
op. Deze mooie uitkomst voor Sittard en Geleen was
overigens niet het resultaat van Sittards of Geleens lobbywerk, maar van
het Maastrichtse streven Heerlen de centrale positie te ontnemen.
In het advies kwam Maastricht uit op 705 bedden, 5,1% van het aantal in
1974 behandelde patiënten en 4,53‰ van de voor 1990 geschatte, op het
ziekenhuis gerichte bevolking. St. Annadal beschikte op dat moment over
742 erkende bedden. De ziekenhuizen van Sittard en Geleen moesten
terug van 981 naar 802 bedden, 3,7% van het aantal patiënten in 1974 en
4,41‰ van de bevolking in het verzorgingsgebied in 1990. Voor de Oostelijke
Mijnstreek bleven 1.304 bedden over, ook 3,7% van de patiënten in
1974, maar slechts 4,17‰ van de bevolking in het rayon. Dit beschikte
toen over 1.657 bedden.
Het kleinste rayon Maastricht moest dus 37 bedden gaan inleveren, Sittard
en Geleen 179 en Heerlen, Brunssum en Kerkrade maar liefst 353. Opmerkelijk
is dat het advies aan de minister helemaal niet uitkwam op 4‰.
Dat kon slechts gedeeltelijk worden verklaard door het academische
ziekenhuis. Doordat niet consequent rekening werd gehouden met de
prestaties van de ziekenhuizen, in de zin van het aantrekken van patienten
uit andere rayons, werd Maastricht sterk bevoordeeld. In het
bijzonder Geleen kwam ook met een mooi aantal bedden uit de bus: De
Westelijke Mijnstreek profiteerde van de bedden die patiënten uit de regio
Echt en de Oostelijke Mijnstreek opleverden en Geleen profiteerde van
het door het College voor Ziekenhuisvoorzieningen gehanteerde minimum
aantal bedden waarover een ziekenhuis moest beschikken. In het
normjaar 1974 had van het rayon Geleen slechts 57% van de patiënten het
St. Barbara Ziekenhuis bezocht. De rest koos in overgrote meerderheid
voor Sittard. Het ziekenhuis in Geleen zou volgens de wijze van tellen in
het advies, 183 bedden krijgen. Het vastgestelde minimum bedroeg 225.
‘Voor het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid blijft dus een capaciteit van
577 bedden’, bracht de Commissie het verschil bij Sittard in mindering. 3

1. HET PLAN GARDENIERS
HET PLAN GARDENIERS 11
De voorgestelde nieuwe beddenverdeling leverde in Sittard en Geleen
4
nauwelijks reacties op. Tegen de ‘erg gunstig ( ) uitgevallen’ toewijzing van
bedden aan Maastricht dacht men niet te hoeven protesteren, want dat
5
zou het Medisch Regionaal Centrum al gaan doen. Maar omdat St. Annadal
daarin ook was vertegenwoordigd, kon men daarvan moeilijk een
krachtig signaal verwachten. De directie van Geleen liet de hoofden van
dienst weten dat de samenwerking met Sittard nu echt urgent werd. Had
de Commissie namelijk met deze samenwerking geen rekening gehouden,
6
dan zou het ‘ziekenhuis Geleen ( ) geen bestaansmogelijkheden () hebben’. Verder
constateerde men nog dat toestemming om de operatiekamers, de
EHBO en de poliklinieken in Geleen te verbouwen, wel zou gaan afhan-
7
gen van het oordeel van de minister over het beddenreductieadvies. De
verwachtingen ten aanzien van de operatiekamers en de EHBO waren
8
‘niet hooggespannen’. Dat was alles wat het advies in Geleen losmaakte.
In Sittard hield het advies de leiding nog minder bezig, terwijl deze toch
reden had ernstig bezorgd te zijn. De academische activiteiten gingen
volledig aan Sittard voorbij. Er was naast de onderwijsbedden een aantal
van 15 academische bedden te verdelen geweest, ‘nodig vanwege de toestroom
van patiënten vanuit het gebied-Roermond’. Deze gingen naar Maastricht
en Heerlen, en niet naar Sittard.
In beginsel werd de kennelijke kwaliteit van ziekenhuizen beloond. Een
ziekenhuis dat aan rayons van andere ziekenhuizen patiënten wist te
onttrekken, zag dat in bedden gehonoreerd. In dit verband werd de term
‘adherentie’ gebruikt. Het ging er nu voortaan om geen ‘adherentieverliezen’
te leiden, omdat dit bij een volgende telling bedden kon gaan kosten.
Dit principe werd echter slechts waar het uitkwam in de nieuwe beddenverdeling
gehanteerd. Maastricht werd ontzien, Heerlen leverde in en de
Westelijke Mijnstreek profiteerde van de aantrekkingskracht van Sittard.
Maar Sittard leverde de bedden om Geleen overeind te houden, bedden
die Geleen, het ziekenhuis met de grootste adherentieverliezen in de
regio, volgens de nieuwe methode juist aan Sittard had moeten afstaan.
Er waren wel verklaringen te bedenken voor de matte houding in Sittard
en Geleen ten aanzien van het advies. Men moest eerst maar eens afwachten
of er ook iets ging gebeuren. De ambtelijke molens draaiden
langzaam. De nota van Hendriks was van 1974. Het Zuid-Limburgse regioadvies,
een van de eerste in Nederland, ging begin 1979 naar de minister.

12 DE BILOCATIE
Een besluit werd voorlopig niet verwacht en kwam er misschien wel
helemaal niet.
De beddenreductie van Veder-Smit
Het liep inderdaad niet zo’n vaart. De minister verzamelde adviezen en
deed nog geen uitspraken. Zelfs wanneer er op korte termijn een uitspraak
zou komen, dan nog zouden er eerst overleg- en inspraakmogelijkheden
zijn en moest er worden gediscussieerd over de uitvoering. Wat dat
betreft had het woud van overlegorganen ook voordelen. Sinds Hendriks
in 1974 een aanzet had gegeven om tot kostenbeheersing in de gezondheidszorg
te komen, was rond 1980 slechts een stroom van nota’s en
wetsvoorstellen op gang gekomen. De overtuiging dat op korte termijn
ombuigingen nodig waren, was in Den Haag niettemin algemeen geworden.
Zij was in 1977 door het centrum-rechtse kabinet Van Agt vastgelegd
in Bestek ‘81.
De portefeuille volksgezondheid werd in dit kabinet behandeld door
staatssecretaris E. Veder-Smit. Zij vertaalde met een aantal belangrijke
stappen de door Hendriks gekozen richting in concrete regelgeving. Zo
sleepte zij in 1978 de door hem voorgestelde Wet Tarieven Gezondheidszorg
en de aangepaste Wet Ziekenhuisvoorzieningen door de Kamers. Met
de Nota Patiëntenbeleid bracht zij de democratisering in de zorg verder
onder de aandacht en bepleitte zij meer rechten voor patiënten. Met de
democratisering, een verschijnsel dat ook in andere sectoren, met name
die van de overheid en grote bedrijven, opgeld deed, werd de overlegcultuur
die zich van de zorg had meester gemaakt nog eens gestimuleerd. 9
Verder poogde zij met het voorstellen van een wijziging van de tariefstructuur
de als excessief ervaren inkomens van groepen specialisten aan
te pakken en daarmee inkomensverschillen tussen specialisten in te
perken. Dit voorstel stuitte in oktober 1980 op protest van de Landelijke
Specialisten Vereniging. Deze riep de medische staven op zich uit alle
10
overleg terug te trekken. Veel effect bracht die oproep in Sittard en
Geleen niet teweeg. De staven steunden de actie, ‘doch in de praktijk neemt
men een afwachtende houding aan’. 11
In februari 1981 werd bekend dat Veder-Smit andersoortige beddenreductiemaatregelen
voorbereidde. Deze sloten niet aan op de regionale adviezen,
maar gingen uit van een nieuw en vrij voor de hand liggend, eenvoudig
principe. Nog steeds was er in de ziekenhuiszorg een verschuiving

HET PLAN GARDENIERS 13
gaande van klinische naar poliklinische behandeling. Bovendien werden
patiënten gemiddeld steeds korter in het ziekenhuisbed gehouden en
trokken de verpleeghuizen langdurig zieken uit de ziekenhuizen weg. Dat
resulteerde eind jaren zeventig in een teruggang van de bezetting, die
begin jaren tachtig structureel werd. De staatssecretaris zag in deze
ontwikkeling de kans om de bedden af te romen waarvan de bezettingsgegevens
duidelijk maakten dat deze niet meer nodig waren. Zij kwam
daarvoor tot een berekeningsvoorstel waarbij voor elk ziekenhuis een
nieuwe erkenning werd bepaald op de gemiddelde bezetting over de jaren
1977, 1978 en 1979, verhoogd met tien procent om fluctuaties op te vangen.
De gedachte was om de reductiemaatregel jaarlijks te herhalen en zo
te komen tot de gewenste beddennorm.
Naast de beddenreductie kwam ook het plan om van overheidswege de
vestiging van specialismen en specialisten en de aanschaf van apparatuur
te regelen weer onder de aandacht. Artikel 3 van de Wet Ziekenhuisvoorzieningen
voorzag voor algemene ziekenhuizen in deze mogelijkheid. Het
College voor Ziekenhuisvoorzieningen had eind 1980 het advies gegeven
om de bevoegdheid van de minister uit te breiden tot een volledige bepaling
van de specialistenformaties en apparatuur, ook in academische zie-
12
kenhuizen, om zo een evenwichtige planning te bereiken. De Nationale
Ziekenhuisraad, het orgaan bedoeld ter verdediging van de belangen van
de ziekenhuizen, beet zich vast in de voorgestelde richtlijnen ex artikel
13
3. De raad schatte in dat deze van ingrijpende invloed zouden zijn op de
ontwikkelingsmogelijkheden van de ziekenhuizen en initieerde een debat
dat voor enige tijd de overlegorganen in den lande volledig in beslag
14
nam. Dat bracht Derckx in juni 1981 tot de verzuchting ‘dat de overheid
steeds meer greep krijgt op het handelen van de gezondheidszorg’. 15
Voor Sittard was het grootste probleem van de nieuwe richtlijnen ex artikel
3 dat het ziekenhuis werd belemmerd in de competitie met Heerlen en
Maastricht. Wanneer de overheid de specialistenformaties, de locatie van
nieuwe specialismen en de aanschaf van apparatuur ging bepalen, dan
was de kans groot dat Heerlen als grootste ziekenhuis of Maastricht als
academisch ziekenhuis werd gekozen en Sittard steeds achter het net vis-
16
te. Over de beddenreductie van Veder-Smit maakten Sittard en Geleen
zich veel minder zorgen. De bezettingsgraad van de ziekenhuizen in de
Westelijke Mijnstreek was veel groter dan die in de Oostelijke Mijnstreek
en in Maastricht. De belangrijkste reden daarvan was dat het ziekenhuis
van Sittard in de voorbije jaren minder hard was gegroeid dan dat van

14 DE BILOCATIE
Heerlen en Maastricht. In de Westelijke Mijnstreek redeneerde men
echter dat men werd gehonoreerd voor betere bezettingprestaties doordat
maar een beperkt aantal bedden hoefde te worden ingeleverd. Geleen zou
er volgens Derckx hoogstens 8 verliezen en Sittard 19, terwijl er in de
Oostelijke Mijnstreek 236 en in Maastricht 86 verloren zouden gaan. 17
Veder-Smit legde het regioadvies dus naast zich neer. St. Annadal werd
relatief het zwaarst getroffen.
In juli bleek dat de berekeningsmethodiek zou worden losgelaten op de
jaren 1978, 1979 en 1980. Omdat de ziekenhuizen in Zuid-Limburg met
hun klinische bezetting in een dalende lijn zaten, moest worden gerekend
op hogere aantallen in te leveren bedden. Voor Geleen, dat te kampen had
met grote bezettingsverliezen als gevolg van de problemen op de afdelingen
chirurgie en interne geneeskunde, was het verschil aanmerkelijk,
namelijk 19 bedden in plaats van 8. Geleen verloor aan Sittard, maar ook
aan Heerlen, waar Frederiks de neurologiepatiënten naar toe stuurde.
Daardoor kon Sittard het beddenverlies in Geleen niet geheel compenseren.
18
De berekening waarvoor de staatssecretaris in juli aan de Ziekenfondsraad
19
advies vroeg, kwam uit op 16 bedden voor Geleen en 23 voor Sittard. De
Geleense directieleden stelden vast dat de consequenties van het afvoeren
van wiegen minder groot waren dan die van bedden. Had Veder-Smit 15
bedden en 1 wieg voorgesteld, Geleen besloot te gaan onderhandelen voor
12 bedden en 4 wiegen. Over waar de bedden moesten worden weggenomen
had men zijn gedachten al gevormd. Men dacht aan de in Geleen
traditioneel goed bezette en bij het publiek regiowijd geprezen afdeling
gynaecologie van Belder. Daar stonden wiegen. Die gedachte was opmerkelijk,
maar het plan ging nog wel verder. In plaats van de twaalf bedden
bij de afdelingen chirurgie en interne geneeskunde in mindering te brengen,
wilde men deze weghalen bij de afdeling kindergeneeskunde. Het
kwam er dus op neer dat voor de leegloop op de afdelingen chirurgie en
interne geneeskunde specialismen met een goede staat van dienst en een
20
goedlopende zaak werden aangeslagen. ‘Van deze beddenafbouw (zal) in de
21
praktijk weinig te merken zijn’, stelden de directeuren vast. Het ziekenhuis
in Sittard ging ambitieuzer de onderhandelingen in. Het wilde een verdeling
van 10 bedden en 13 wiegen in plaats van de voorgestelde 22 bedden
en 1 wieg. 22
Op 18 november 1981 kwam de Ziekenfondsraad met haar advies. De raad
stemde in met de tegenvoorstellen van Sittard en Geleen. Heerlen was

HET PLAN GARDENIERS 15
met alternatieve cijfers gekomen en kreeg het voor elkaar om de Ziekenfondsraad
te laten adviseren slechts 10 wiegen in te leveren. Het toonde
ermee aan dat door hoog in te zetten de reductie bijna geheel kon worden
vermeden. De klappen vielen elders in de Oostelijke Mijnstreek. Maastricht
zou volgens het advies 88 bedden en 3 wiegen in moeten leveren. 23
Op 24 december 1981 besloot het ministerie het advies van de Ziekenfondsraad
over te nemen en was de eerste beddenreductie een feit. De
schade bleef voor de Westelijke Mijnstreek tot 22 bedden en 17 wiegen
beperkt. 24
Sittard en Geleen konden daarover tevreden zijn, maar de beddenreductie
hield hen niet in de eerste plaats bezig. Zij hadden grotere zorgen. Kok
meende uit toewijzingen van apparatuur te moeten afleiden dat Sittard na
25
Maastricht en Heerlen op de derde plaats kwam. In Geleen was men er
in de herfst van 1980 niet meer gerust op dat Den Haag nog zou instemmen
met de saneringsplannen. De verbouwing van de operatiekamers en
de EHBO had Chorus zelfs al afgeschreven. Hij hield nog slechts hoop op
toestemming voor de sanering en uitbreiding van de poliklinieken. 26
Het Poliplan
In april 1981 stemde het ministerie onverwacht in met de verbouwing van
27
de poliklinieken én die van de EHBO. Dat kwam Chorus goed uit. Wilde
namelijk zijn Poliplan slagen, dan waren meer faciliteiten nodig. Dat was
voor een succes echter niet de enige kritische factor. Het Poliplan moest
worden gedragen door de medici. Het conflict tussen de internisten in
Sittard en Geleen over gastro-enterologie sleepte zich voort. De kans op
draagvlak was dus klein, maar Chorus was nog niet kansloos. Het Poliplan
kwam voort uit oriënterende gesprekken van Chorus met Mey en Ariëns.
Deze stafbestuurders, die het gedoe van de internisten en de aandacht
daarvoor een doorn in het oog waren, wilden openingen voor samenwerking
met Sittard creëren. Zij zagen in het Poliplan een mogelijkheid. Terwijl
consulentschappen en samenwerkingsinitiatieven stukliepen, kregen
zij de anders ten aanzien van dit soort plannen negatieve medische staf in
Geleen zover met het plan van Chorus in te stemmen.
In Sittard begreep men daar helemaal niets van. Stafvoorzitter A.M.J.
Moers stelde zich in juni 1981 op het standpunt dat het plan ‘voorlopig in de
ijskast’ moest worden gezet. Voor het Poliplan werden uiteenlopende
argumenten gebezigd. Zo zou de zorg dichter bij de patiënt worden
gebracht, kon interne verwijzing tot standkomen, kon een efficiëntere

16 DE BILOCATIE
P.J.M. Chorus

HET PLAN GARDENIERS 17
verdeling van mankracht en apparatuur worden bereikt en kon verlies van
patiënten uit de zuidelijke randgemeenten aan Heerlen en Maastricht
worden voorkomen. Moers verwees al deze argumenten naar de prullenmand.
Hij vond de situatie rond de internisten niet bepaald een voorbeeld
van het goed benutten van mankracht en apparatuur en de veronderstelde
drainage van patiënten door de ziekenhuizen elders zou vanzelf stoppen
wanneer de internisten in Geleen ophielden met patiënten daar naar toe
te verwijzen. Een Poliplan was daarvoor niet nodig. Eerst moest het maar
eens goedkomen met de consulentschappen. De bal werd bij Geleen
gelegd. ‘Het stafbestuur van Sittard verwacht van Geleen dat zij de ouverture
speelt ( ) en daarna kan in harmonie een duet gezongen worden, zo niet dan
blijft het bij aria’s.’ 28
Ariëns, ook in Sittard staflid, was teleurgesteld. Hij had gehoopt dat het
Poliplan de samenwerking op gang kon brengen. Er bestond bij de medici
in Geleen draagvlak voor echte samenwerking, voor integratie en zelfs
voor concentratie in Sittard. Anten, die als neuroloog met Geleen nader
had kennis gemaakt, zag dat draagvlak ook. Hij hield zijn Sittardse collega’s
voor, ‘dat de samenwerking vanuit Geleen eigenlijk (maar) door 2 à 3 spe-
29
cialisten wordt geboycot’. Maar draagvlak of niet, de Sittardse medici geloofden
er niet in. Zij hadden de problemen van neurologen en longartsen
voor ogen en dus geen zin om in Geleen spreekuur te gaan houden. Voor
de staf in Sittard was het dus wel het beste het Poliplan af te wijzen. Er
was daarvoor nog een argument. Het plan zou Geleen versterken en een
oplossing van ‘het probleem Geleen’ dus niet naderbij brengen. Het stond
haaks op de tactiek om Geleen in zijn sop te laten gaarkoken. Het plan
van Chorus maakte in Sittard geen kans en verdween uit de aandacht. 30
Chorus probeerde toch nog iets van zijn eerste samenwerkingsinitiatief te
redden door een gefaseerde invoering van het Poliplan te bepleiten. Men
zou kunnen beginnen met het streven naar samenwerking tussen maatschappen
die het goed met elkaar konden vinden, zoals bijvoorbeeld die
31
van gynaecologie. Dit idee wierp in oktober vruchten af. Mede onder
druk van de teruglopende bezetting en de dreigende beddenreductie,
kwamen de gynaecologen tot de conclusie dat er voor samenwerking
32
maar één optie openstond, namelijk ‘een totale fusie’. Die totale fusie zou
volgens hen niet alleen een samenvoeging van de maatschappen moeten
inhouden, maar ook een concentratie van activiteiten in één ziekenhuis,
en wel dat van Sittard. Dat ging de directie echter een brug te ver. ‘Een

18 DE BILOCATIE
dergelijke centralisatie’ was ‘niet konform de uitgangspunten van de samenwer-
33
king tussen Sittard en Geleen’, aldus de directeuren Chorus en Kok. De
gynaecologen namen hierop wat gas terug door aan de integratie slechts
de voorwaarde van herverdeling van functies te verbinden. Zo zou die van
acute verloskunde naar Sittard gaan en zouden bepaalde andere verrichtingen
in Geleen worden geconcentreerd. De herverdeling zou het in
Sittard mogelijk maken de neonatologiepraktijk in stand te houden, een
betere dienstregeling mogelijk maken, de opleiding veiligstellen en de
mogelijkheid geven om aandachtsgebieden te creëren. Maar in plaats van
enthousiast te reageren op de grootse plannen, bleef de directie afwijzen.
Zij zag problemen opdoemen op het vlak van de rechtspositie van medewerkers
en verwachtte dat de voorstellen konden leiden tot situaties die
strijdig waren met de garantieverklaringen die bij de oprichting van de
stichting waren afgegeven. Ook zou de positie van de afdeling kindergeneeskunde
in Geleen in gevaar komen en zou de kwaliteit van de pati-
34
entenzorg onder druk komen te staan. Na nog eens te hebben gewezen
op de verschillen van inzicht die er tussen de gynaecologen zouden
bestaan en na te hebben vastgesteld dat de plannen niet pasten binnen ‘de
samenwerkingsideeën van de overige specialistenmaatschappen’, als zouden die
35
er zijn, keurde de directie het plan in november 1981 af. Werd de directie
een initiatief in de schoot geworpen waarmee het Poliplan kans van slagen
kon worden gegeven, wees zij het af.
Was de directie nu op zoek naar argumenten om deze maatschappen van
werkelijk samengaan te weerhouden en de status quo te beschermen, of
had zij met de afgegeven garanties bij de bestuurlijke integratie zichzelf
zozeer speelruimte ontnomen dat verdere integratiestappen praktisch onmogelijk
waren?
De beddenreductie van Gardeniers
Op 11 september 1981 was een nieuw kabinet Van Agt aangetreden; hierin
was M.H.M.F. Gardeniers-Berendsen minister van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne. Op 9 februari 1982 bracht deze het veld op de hoogte van
nieuwe reductiemaatregelen. Zij herinnerde aan de beddennorm van 4‰.
Zij besloot conform de richtlijnen ex artikel 3 de revalidatie- en P.A.A.Z.bedden
in het vervolg afzonderlijk toe te wijzen zodat de beddennorm
3,7‰ werd. De inspanningen van haar voorgangers om de bouw van ziekenhuizen
aan banden te leggen en de structureel onbezette bedden af te
voeren waren onvoldoende om de norm van 3,7‰ snel te halen. Daarom

HET PLAN GARDENIERS 19
kondigde zij een extra reductieronde aan, waarin sluiting van ziekenhui-
36
zen een van de instrumenten zou zijn. Het plan van Gardeniers maakte
onderdeel uit van het ingrijpend ombuigingsbeleid van het tweede kabinet
Van Agt. Het begrip ‘bezuinigingen’ was niet nieuw. Het kabinet Den
Uyl was ten tijde van de oliecrisis van 1973 tot de slotsom gekomen dat de
welvaartsgroei wel eens eindig kon zijn. Nederland kwam met West-
Europa en Amerika in economische malaise te verkeren en de overheid
zag zich geconfronteerd met toenemende werkloosheid, een onverwacht
groot beroep op de collectieve voorzieningen en een groeiend financieringstekort.
Het centrumrechtse eerste kabinet Van Agt had ombuigingen
aangekondigd, maar had de uitgavenstroom niet weten te keren. Met zijn
centrumlinkse tweede kabinet nam Van Agt zich voor om fors in de overheidsuitgaven
te snijden. De voorjaarsnota behelsde een pakket bezuinigingen
van 3,1 miljard gulden in 1982 en 8 miljard in 1983. Maatregelen op
het terrein van volksgezondheid moesten leiden tot bezuinigingen van
37
respectievelijk 250 en 500 miljoen gulden. Maar dit kabinet worstelde
zich al vanaf zijn aantreden van crisis naar crisis. Bij de verkiezingen voor
de Provinciale Staten op 24 maart 1982 had de Partij van de Arbeid een
enorme nederlaag geleden en die had de houding van deze coalitiepartner
tijdens de kabinetsonderhandelingen over de voorjaarsnota bepaald. Over
de nota was nog overeenstemming bereikt, maar een discussie over de
verdeling van de bezuinigingen leidde op 12 mei tot een volgende crisis in
het kabinet.
Juist nadat de ministers hun ontslag hadden aangeboden schreef Gardeniers
op 13 mei aan de Centrale Raad voor de Volksgezondheid een brief
met daarin een adviesaanvraag over haar plannen ten aanzien van de
38
erkenningen en inkomens van de specialisten. Toen een lijmpoging niet
bleek te slagen, besloten de coalitiepartijen CDA en D66 om als minderheidskabinet
Van Agt III verder te gaan. Verkiezingen zouden worden
gehouden op 8 september 1982. Dit nieuwe kabinet, waarin Gardeniers op
haar post bleef, was dus te beschouwen als interimkabinet, terwijl het
anders in afwachting van verkiezingen en opvolging demissionair was geweest.
Als interimkabinet kon de regering beleid maken en zo werd op 7
juli de nieuwe beddenreductie in een concreet voorstel bekendgemaakt. 39
Gardeniers presenteerde haar plan als een versnelde beddenreductie. Het
zou dus een reductie betreffen die anders ook had plaatsgevonden, maar
nu werd geconcentreerd in een korte periode. De minister wekte de
indruk dat het vooral ging om het schrappen van structureel leegstaande

20 DE BILOCATIE
bedden, overtollig geworden door de verschuiving van zorg van kliniek
40
naar polikliniek. Er was evenwel sprake van een andere aanpak. De leegstaande
bedden waren min of meer gelijkelijk over de ziekenhuizen verdeeld,
maar de minister wilde de reductie niet evenredig over de instellingen
spreiden. Met het oog op een zo groot mogelijk financieel voordeel
en nadrukkelijk afwijkend van het gebruikelijke beleid de werkgelegenheid
zoveel mogelijk te beschermen, wilde zij de beddenafbouw met
name bereiken door sluiting van ziekenhuizen. 41
Voor Zuid-Limburg werd een reductie met 737 bedden aangekondigd, een
teruggang van meer dan 23%, bovenop de per 1 januari 1982 formeel
geëffectueerde reductie van Veder-Smit. De afbouw moest worden bereikt
door de opheffing van twee afdelingen in Kerkrade, negen afdelingen in
Heerlen en de sluiting van de ziekenhuizen van Brunssum en Geleen.
Maastricht bleef buiten schot. Sittard kreeg, als compensatie voor de sluiting
van Geleen, de paar met Veder-Smit verloren gegane bedden weer
terug en kon op 674 bedden rekenen. 42
De brief van 13 mei had in Sittard en Geleen de gemoederen wel bezig
gehouden, maar niet tot heftige reacties geleid. Bij dreigende overheidsmaatregelen
was in het verleden steeds een gevoel van urgentie ten aanzien
van samenwerking het kortstondige effect geweest, nu was sprake
van het omgekeerde. De directeuren Kok en Chorus en de stafvoorzitters
Moers en Belder besloten zelfs pas op de plaats te maken. Zij vonden ‘dat
het goed zou zijn om meer te weten over de overheidsplannen ten aanzien van de
beddenreductie ( ), alvorens verder te gaan met de (samenwerkings-)besprekin-
43
gen’. Het uitgewerkte plan van Gardeniers van 7 juli sloeg in Geleen in
als een bom. Het was afgelopen met het St. Barbara Ziekenhuis. Met de
sluiting van Brunssum en Geleen werd de door bisdomsecretaris Van
Odijk bereikte spreiding van ziekenhuiszorg, door tijdgenoten en besluitvormers
zwaar tegengewerkt, in één klap ongedaan gemaakt.
De directie van de samenwerkende zieken- en verpleeghuizen beraadde
zich medio juli op de te nemen stappen. Men wilde natuurlijk protesteren
tegen de plannen, maar de directie schatte de kans dat sluiting van
Geleen kon worden tegengehouden niet hoog. Zij maakte van de redding
van Geleen niettemin speerpunt van beleid. Die redding kon worden
bereikt door te pogen het aantal bedden voor het ziekenhuis in Sittard te
verruimen. Ging men er namelijk van uit dat in het tijdsgewricht van
bezuinigen bouwplannen niet meer goedgekeurd zouden worden, dan zou

HET PLAN GARDENIERS 21
de klinische capaciteit in Sittard beperkt zijn tot de bestaande 674 bedden.
Voor meer bedden bleef dan de locatie in Geleen nodig. De strategie
kon slagen wanneer tussen de instellingen met bedden kon worden
geschoven en dus wanneer voor beide ziekenhuizen zo snel mogelijk één
gezamenlijke erkenning werd verkregen. 44
In augustus kwam vanuit landelijke organen, het Medisch Regionaal
Centrum en de ziekenhuizen zelf een uitgebreide protest- en lobbycam-
45
pagne op gang. Het was verkiezingstijd en daardoor kreeg de campagne
bij de politici aandacht. Een belangrijk argument voor de toewijzing van
een groter aantal bedden was dat de minister was vergeten om rekening
te houden met de toestroom van patiënten uit de regio Echt. De stichting
wilde streven naar één erkenning van 750 bedden. 46
Een jaar eerder had de directie zich tegenover de gynaecologen nog afwijzend
opgesteld ten aanzien van een verandering van functie en personeelsbezetting
van Geleen. Op 1 september besprak zij onder een heel ander
gesternte scenario’s waarin wel en meteen ingrijpend in de Geleense
ziekenhuisfunctie werd ingegrepen. Zou de minister vasthouden aan haar
getal van 674 bedden dan wilde de directie, aangenomen dat zij de keuze
had, de klinische capaciteit concentreren in Sittard en in Geleen slechts
voorzieningen handhaven voor poliklinische behandeling en dagverpleging.
Zouden aan de stichting 750 bedden worden toegewezen dan ontstond
tevens de mogelijkheid een deel van de klinische capaciteit in Geleen
in stand te houden. Die mogelijkheid had de voorkeur. Voor 750 bedden
in Sittard zou namelijk moeten worden bijgebouwd. Men kon ook Invia
overbrengen naar Geleen, maar daarin zag de directie grote bezwaren.
Ook in dat scenario waren namelijk bouwkundige aanpassingen nodig.
Een concentratie van de verpleeghuiszorg zou bovendien in het kader van
de bereikbaarheid niet wenselijk zijn en zou door het personeel in Sittard
niet gewild worden. Daarom zou spreiding van de klinische capaciteit
‘voor de hand liggen’. ‘Men komt dan weer uit op een van de doelstellingen van
de fusie’, kwam de directie veilig thuis, ‘één ziekenhuis op twee lokaties’.
Met deze conclusie bleef van de stevige keuzes niets meer over. De
directie zag twee modellen, namelijk dat van Geleen als klein basisziekenhuis
met 100 tot 150 bedden en dat van Geleen als ‘long stay’-afdeling,
zonder operatiekamers en poliklinieken. Wat nu wijsheid was wist de
directie niet. Zij vond dat ‘zodra alle maatschappen van beide lokaties geasso-

22 DE BILOCATIE
cieerd zijn, via selectieve opname een kombinatie van beide modellen kan ontstaan’.
47
De dreiging uit Den Haag werd met beide handen aangegrepen om de
integratie te bevorderen, maar tot krachtig beleid leidde het niet. De
medische staf in Sittard toonde zich solidair met de Geleense collega’s,
vond dat de brief van Gardeniers de samenwerking in een stroomversnelling
bracht en richtte een commissie Begeleiding/Bevordering Integratie
Staven op. De Sittardse specialisten gingen die in Geleen helpen met
samenwerken, maar in Geleen keken de medici er anders tegenaan. De
staf aldaar veronderstelde in zijn vergadering van 5 oktober dat de commissie
ervoor was bedoeld om de medici in Sittard ‘wat minder afwerend’ te
maken tegen samenwerking. Om goede wil te tonen, nam zij een motie
aan waarin de Geleense medici hun steun betuigden aan het voornemen
48
van de directie om één erkenning te verkrijgen. Behalve bij de staven
probeerde de directie de sluitingsplannen ook in te zetten om de diensten
49
tot samenwerking te bewegen. Chorus gebruikte de dreigende sluiting
van Geleen om zijn Poliplan nieuwe kansen te geven. 50
De introductie van de budgetfinanciering
Inmiddels was de grootste druk echter alweer van de ketel. Het Medisch
Regionaal Centrum was bezig met een reactie op de brief van de minister
en stond achter de visie van Sittard en Geleen dat voor patiënten uit de
regio Echt zo’n honderd bedden moesten worden bijgeteld. Verder waren
er op 8 september verkiezingen geweest en was het kabinet demissionair.
De heftige reacties uit het veld hadden Gardeniers in oktober doen
besluiten om haar plan over de kabinetsformatie heen te tillen: de provincies
werd verzocht om voor 1 april 1983 regionale plannen in te dienen. 51
Op 4 november 1982 trad het eerste kabinet Lubbers aan. Het beleidsterrein
van de gezondheidszorg kwam in handen van staatssecretaris J.P. van
der Reijden. Een belangrijk thema dat Van der Reijden terstond oppakte,
was dat van de tariefstructuur. Zijn voorgangers Hendriks en Veder-Smit
hadden al voorstellen gedaan en maatregelen genomen om de tariefstructuur
in de gezondheidszorg te hervormen. De Wet Tarieven Gezondheidszorg
en de oprichting van het Centraal Orgaan Tarieven Gezondheidszorg
waren daarvan de resultaten geweest. In opdracht van dit COTG was in
februari 1981 een eerste rapport over een nieuwe tariefstructuur verschenen.
Het besloot daarop een Commissie Uitwerking Normering-/Tariefstructuur
in het leven te roepen. Van der Reijden breidde de taken van

HET PLAN GARDENIERS 23
deze als Commissie Bredero bekend geworden onderzoeksgroep in december
1982 uit. Hij pakte het idee van Hendriks van een budgetteringssysteem
op en gaf de commissie opdracht het te ontwikkelen. 52
Van der Reijden verwachtte dat het, na de ombuigingspogingen van zijn
voorgangers, met zijn plan voor het eerst mogelijk zou worden de groei
van de kosten van de ziekenhuiszorg een halt toe te roepen. In afwachting
van de rapportage door zijn commissie voerde hij zelf vast een systeem
in. De ziekenhuizen moesten hun exploitatie over 1982 laten toetsen
bij het COTG. Deze bepaalde op basis daarvan een individueel budget
voor 1983. Dit zou gelijk zijn aan de door het COTG goed bevonden
uitgaven over 1982, verhoogd met een opslag voor uitbreiding van zorg en
ter dekking van loon- en prijsstijgingen. Het jaar 1983 moest worden
beschouwd als een ‘proefjaar’ of ‘adempauzejaar’. Vanaf 1984 zou de over-
53
heid de vrijheid nemen budgetten generiek te korten. Het plan van Van
54
der Reijden werd door de diverse overlegorganen positief ontvangen. Dat
had te maken met de indruk dat met de budgetfinanciering de sluitings-
55
en reductieplannen van de baan waren. In december bleek men echter
buiten de waard te hebben gerekend. De staatssecretaris liet toen weten
dat de reductie van Gardeniers wat hem betreft gewoon doorging. 56
Ook de instellingen in de Westelijke Mijnstreek maakten weinig ophef
over de budgetteringsplannen. Zij namen het nieuwe thema voor kennisgeving
aan en maakten gedwee werk van het aanleveren van gegevens
aan het COTG en het invoeren van een intern budgetteringssysteem. 57
Hoewel de staatssecretaris anders had laten weten, was de directie nog in
februari de overtuiging toegedaan dat Van der Reijden niet veel prioriteit
gaf aan de plannen van Gardeniers en zich concentreerde op de budgettering.
En de budgettering was ver te prefereren boven het sluiten van het
ziekenhuis in Geleen. 58
In januari 1983 won de Westelijke Mijnstreek bovendien een belangrijke
slag. Van der Reijden had desgevraagd toegegeven dat in het plan van
Gardeniers een rekenfout was gemaakt in de bepaling van de zogenaamde
59
buitenbedden. Erkend werd dus dat de Westelijke Mijnstreek ten behoeve
van patiënten uit de regio Echt bedden tekort kwam. Eind maart adviseerde
de provincie aan het ministerie een erkenning van 715 bedden. 60
Het onvermogen van de overheid
Wat niemand leek op te vallen, was dat de invoering van de budgettering
een stap was in de richting van nog meer staatsbemoeienis. De overheid

24 DE BILOCATIE
bepaalde aan de aanbodzijde de tarieven en de capaciteit. Door nu uitgavenplafonds
vast te stellen, werd de ziekenhuizen ook de mogelijkheid
ontnomen om met de gegeven capaciteit en tarieven door productieverhoging
tot omzetvermeerdering te komen. De ziekenfondsen waren al weinig
meer dan administratieve uitvoeringsorganen, in hun prijs- en dekkingsbeleid
gebonden aan de Ziekenfondswet, overheidsbepalingen en de
prijsvaststellingen van het COTG. De ziekenhuizen kwamen nu in dezelfde
situatie te verkeren. Zij dienden voor iedere aanschaf en voor ieder
nieuw zorginitiatief toestemming te vragen aan de minister. De capaciteit
van het ziekenhuis, met name de personeelsformatie, was aan het klinische
bed gekoppeld. Het aantal te gebruiken bedden werd door erkenningen
bepaald. De overheid beschikte over de mogelijkheid de toelating van
specialisten bepalen. De apparatuur waarmee zij werkten werd beschikbaar
gesteld door het ziekenhuis, maar of deze er kwam werd bepaald
door de overheid. Specialisten waren in meerderheid zelfstandig, maar zij
bepaalden niet zelf hun tarieven en met de invoering van de budgettering
weldra ook niet meer hun productie.
De Nationale Ziekenhuisraad vond in november 1982 zelfs dat de specia-
61
listen maar beter in loondienst konden gaan werken. De zelfstandige
positie van de meeste specialisten werd door de ziekenhuizen lastig
gevonden en zij wilden ervan af. Langzaam maar zeker werd dit ook in
Sittard en Geleen een thema. Wanneer bijvoorbeeld nieuwe toelatingsovereenkomsten
moesten worden opgesteld, vanwege de integratie of
vanwege nieuwe richtlijnen van de overheid, poogden de ziekenhuizen
een gezagsverhouding te creëren om zo de mogelijkheden van specialisten
om zelfstandig en naar eigen inzicht op te treden in te perken. De door de
specialisten sterk verdedigde zelfstandigheid had trouwens na dertig jaar
veel van haar glans verloren en was nog nauwelijks meer dan een fiscale
zelfstandigheid. De zelfstandige specialist was door de beperkingen die
hem in zijn vrij ondernemerschap waren opgelegd een karikatuur van
zichzelf geworden. Dat gold overigens voor de gehele gezondheidszorg:
de spelers in het veld werden in nota’s steevast gepresenteerd als verzameling
particuliere organisaties, maar in de praktijk was het geheel
nauwelijks nog te onderscheiden van een staatsgezondheidszorg.
Wat in dit verband wel gemakkelijk uit het oog wordt verloren is dat de
geldmiddelen die in de gezondheidszorg in omloop waren, werden opgebracht
door premiebetalers. Men zou kunnen denken dat het de overheid
was die ziekenhuizen bouwde en uit de staatskas de zorgverlening

HET PLAN GARDENIERS 25
betaalde, maar dat was niet zo. De overheid beschikte, terwijl zij afgezien
van premiegelden die zij via haar kas liet stromen, geen deel had in de
financiering van deze in beginsel publieke sector.
De doelstelling achter de overheidsbemoeienis was het beheersen van de
kosten van de zorg. De leidende gedachte was dat meer bemoeienis tot
grotere beheersing leidde. Het omgekeerde bleek echter het geval. Soms
kwam dat, omdat het ingrijpen van de regering niet volledig of niet
evenwichtig was, waardoor de balans werd verstoord en onbeheersbare
situaties ontstonden. Soms faalde de overheidsbemoeienis, doordat veelbelovend
beleid smoorde in de door de overheid zelf gecreëerde overlegstructuur.
In zijn algemeenheid stuitte de overheid op een voortdurend
aanwezig manco in het zorgsysteem. De gezondheidszorg was een
schouwspel waar de hoofdrolspeler nooit op het toneel verscheen. Die
hoofdrolspeler was de consument, in de zorg aangeduid als patiënt, die
steeds maar meer en betere behandelingen wenste en voorlopig bereid
leek de kosten daarvan te dragen. Die consument had niet veel op met
bezuinigingen op de zorg, niet zozeer wegens mededogen met het
inkomen van de specialisten of de werkgelegenheid voor verpleegkundigen,
maar wel vanwege de ongelimiteerde aanspraak die hij wenste te
maken op de zorgvoorzieningen. De politiek zat in een spagaat. Zij moest
de premiebetaler en de patiënt tevredenstellen. De één zag bezorgd de
uitgaven groeien, de ander de zorgvoorzieningen aangetast. Beiden waren
één en dezelfde kiezer.
Van der Reijden dacht met de budgettering de mogelijkheid te hebben
gevonden om de uitgaven van de zorg terug te dringen of ten minste te
bevriezen, maar door een ongelukkige samenloop en een weinig daadkrachtige
invoering kwam daarvan niets terecht. Om te beginnen was de
budgettering al ingevoerd zonder dat men wist hoe deze vorm moest
krijgen en welke budgetten werden toegewezen. Net als bij de invoering
van de AWBZ, betekende het dat de ziekenhuizen volgens een nieuw
systeem moesten gaan werken, voordat duidelijk was hoe dit systeem
eruit zag. Wel was er in vier ziekenhuizen, waaronder het ziekenhuis in
Tilburg en het te sluiten ziekenhuis in Brunssum, al twee jaar een proef
62
gaande met een budgetteringssysteem. De Geleense gynaecoloog J.M.G.
Hollanders, die zich op een landelijke vergadering van stafvertegenwoordigers
in juni 1983 had proberen te informeren over het nieuwe fenomeen,

26 DE BILOCATIE
meldde dat ‘het ziekenhuis Tilburg, dat 2 jaar als proefziekenhuis met budgettering
heeft gewerkt, ( ) niets zinnigs over budgettering (wist) mede te delen en ( )
ook na 2 jaar werken met budgettering niet (wist) te vertellen wat budgettering
63
precies inhoudt’. Begin 1983 hadden directie en medische staven in de
Westelijke Mijnstreek niet meer kennis en informatie over de budgettering
dan zij aan een ambtelijke notitie van het ministerie en een intentieverklaring
van de Nationale Ziekenhuisraad en de Landelijke Specialisten
64
Vereniging konden ontlenen. Op 14 maart besloot de medische staf in
Sittard om een budgetteringsbegeleidingscommissie te vormen, bij voor-
65
keur samen met Geleen. Op 6 april werd in Roermond een voorlichtings-
66
dag over het thema gehouden. Begin mei stelde Derckx vast dat zijn
begrotingen vielen binnen het door de verzekeraars verwachte budgettair
kader en maakte hij zich op om de diensten, specialisten en ondernemingsraden
uitgebreid over het systeem met budgetten voor te lichten. 67
In de loop van mei werd duidelijk dat het COTG ‘nagenoeg het totaal begrootte
exploitatiebedrag voor de ziekenhuizen’ had goedgekeurd. ‘Dit jaar, en
naar verwachting ook volgend jaar, zal de budgettering geen problemen opleve-
68
ren’, schatte Derckx. Begin juni werden dan eindelijk de budgetten bekend.
Zij waren gebaseerd op het beddenaantal van voor de reductie van
Verder-Smit, dus het grootste aantal dat ooit was erkend. Er was 2,5%
prijscompensatie en een half procent volumegroei berekend. Zelfs was er
een compensatie toegepast voor drie extra vakantiedagen. Met deze
vakantiedagen was in het bijna afgelopen eerste halfjaar door de ziekenhuizen
niet gerekend, zodat ‘deze ( ) dus in het 2e halfjaar dubbel gebruikt
69
(kunnen) worden’. Op 20 juni kon de directie aan het bestuur melden ‘dat
zowel het ziekenhuis Sittard als het ziekenhuis Geleen in totaal een ruimer
budget toegewezen hebben gekregen dan is aangevraagd’.
Hoe de budgettering intern vorm moest krijgen kon nu worden uitge-
70
werkt. En terwijl de directie daardoor in beslag werd genomen, raakte de
kwestie van de beddenreductie meer en meer uit beeld. Ook Den Haag
71
had andere prioriteiten. In oktober bleek dat de afdeling Planning en
Bouw van het ministerie, die Van der Reijden moest adviseren over de
alternatieve plannen van de provincies, nog volop bezig was met andere
zaken. Een beslissing werd dus niet eerder dan in december verwacht. 72
Eind november werd bekend dat de staatssecretaris begin 1984 ‘een aanvang
zou maken’ met de besluitvorming over de beddenreductie. ‘Daarna
volgt nog een inspraakronde, zodat de definitieve beslissing voorlopig nog niet te
verwachten is’, berekende Derckx. 73

HET PLAN GARDENIERS 27
Dat betekende ook dat de ziekenhuizen in de Westelijke Mijnstreek zich
over de budgetten voor de volgende jaren voorlopig nog niet bezorgd
hoefden te maken en dat de budgettering vooralsnog effect miste. Zolang
immers de beddenreductie geen beslag kreeg, bleef de erkenning van 1
januari 1982 van kracht en zou in het budget hoogstens correctie plaatsvinden
als gevolg van de kleine reductie van Veder-Smit. Hoe gunstig dat
was, kan pas worden begrepen tegen de achtergrond van de feitelijke
klinische bezetting van de ziekenhuizen. Deze liep vanaf 1982 dramatisch
terug. Terwijl de bezetting van de klinische bedden in Sittard en Geleen
daalde van 92,4% in 1975 tot 71% in 1986, leek ook de groei van het aantal
poliklinische behandelingen een einde te hebben gevonden. In Geleen
stond toen inmiddels ruim een derde van de bedden leeg. Het voor de
budgettering gehanteerde peiljaar 1982, met een bezetting in Sittard van
84,3% en in Geleen van 81,9%, stak tegen de situatie zeer positief af. In
1984, waarvoor het budget gelijk was aan 1983, bedroeg de bezetting
74
respectievelijk 78,8% en 64,8%. Terwijl door de invoering van de beddenreductie
volgens het systeem van Veder-Smit de financiële en personele
ruimte min of meer met de behoefte zou worden gereduceerd, hield de
budgettering van Van der Reijden de bestedingsruimte kunstmatig op
peil. De ziekenhuizen hadden in 1984 budget voor 996 bedden, terwijl de
erkenning al was terug gebracht tot 957 bedden en de bezetting gemiddeld
maar 715 bedden bedroeg. Het budget was dus, zoals Derckx het
75
voorzichtig uitdrukte, ‘zeker toereikend’. Er ontstond financiële ruimte en
die werd benut voor de poliklinieken. Zo had de budgettering van Van der
Reijden een effect dat tegengesteld was aan hetgeen werd beoogd. De
zorg groeide, omdat de staatssecretaris met zijn budgetteringsbeleid de
zich vanzelf manifesterende krimp van de ziekenhuiszorg verijdelde.
Dat het overheidsbeleid geen kostenbeheersing teweeg bracht, nam niet
weg dat de bezorgdheid over de financiële ruimte van de ziekenhuizen
het debat voortdurend beheerste. Zeker door de aanzienlijke aandacht die
het thema budgettering kreeg, ontstond al snel de algemene indruk dat
het allemaal met minder moest. Daarmee had de nieuwe staatsbemoeienis
een tweede ongewenst effect. Het hield de ziekenhuizen in de greep van
zaken die de aandacht afleidden van waar het eigenlijk om moest gaan:
een gedegen, geïntegreerd en toekomstgericht ziekenhuisbeleid.

28 DE BILOCATIE
Gerealiseerde verpleegdagen door de ziekenhuizen in Zuid-Limburg (geïndexeerd, 1976 = 100)
Na de oliecrisis van 1973 kromp de behoefte aan klinische zorg. Hoewel de afname tegenover een
toename van poliklinische zorg stond, bleef de ontwikkeling van de beddenbezetting in vergelijking
met andere ziekenhuizen een goede indicatie voor de kwantitatieve prestaties van ziekenhuizen. De
grafieken laten zien dat Geleen dramatisch leegliep. De geringe afname en zelfs groei van Maastricht,
tegenover de versnelde krimp in Sittard en Heerlen na 1985 hield verband met de vestiging van het
academisch ziekenhuis.

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 29
2. DE ONTWIKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG
Na een visitatie in Sittard besloot de Specialisten Registratiecommissie op
20 februari 1981 gynaecoloog G.P.M. Kruyver zijn B-erkenning als opleider
af te nemen. Hij zou ‘naar de letter, noch naar de geest’, dus in het geheel
niet aan de eerder geformuleerde eisen van de visitatiecommissie hebben
76
voldaan. Het bericht werd door de directie voor kennisgeving aangeno-
77
men. Zij schonk geen aandacht aan de reden van de afwijzing. Volgens
haar zouden in Nederland namelijk toch alle B-opleidingserkenningen
worden ingetrokken, en had het dus weinig zin om voor het behoud ervan
78
een strijd te gaan voeren. Wilde men op het terrein van de gynaecologie
nog assistenten in opleiding in huis hebben, dan moest dat in samenwerking
met de universiteit Maastricht. 79
Het opheffen van B-opleidingen en het creëren van samenwerkingsverbanden
met universitaire ziekenhuizen bleek twee jaar later, in januari
1983, inderdaad ook het streven van anderen, bijvoorbeeld van de Geneeskundige
Vereniging tot de Bevordering van het Ziekenhuiswezen. Deze
wilde het aantal assistenten in opleiding drastisch omlaag brengen. Net
als het aantal ziekenhuisbedden was in de loop van de jaren ook het aantal
opleidingsplaatsen flink gestegen en dit zou in de toekomst ‘een grote
80
groep werkloze specialisten’ tot gevolg hebben. De directie had dus begin
1981 de juiste conclusie getrokken, zo leek het: het verlies van opleidingen
was onvermijdelijk. Maar hier creëerde Sittard zijn eigen cirkelredenering.
Dat begin jaren tachtig de ene na de andere erkenning wegviel, kon door
de directie dan wel als een bevestiging van mogelijke beleidsvoornemens
worden gevoeld, zij gaf er zelf voeding aan.
De kwestie van de opleidingen en het ziekenhuisbeleid
In het algemeen had de ziekenhuisleiding nooit heel erg hard voor de
erkenningen gelopen. In de tijd dat Sittard gelijk op wilde gaan met Heerlen
en Maastricht, werden de opleidingen als middel daartoe een warm
hart toegedragen. Toen St. Annadal werd bestemd tot academisch ziekenhuis
was de interesse in de opleidingen evenwel snel verdwenen. Het
ziekenhuis bleek toen, ook op andere gebieden dan de opleidingen, ineens
veel minder ambitieus dan de indruk was die het steeds had gewekt.
Waar namens Maastricht en Heerlen Tans en Rottier hard tegen hard
vochten om de academische ziekenhuisvoorziening, zag Sittard geen kans
om als derde met het been heen te lopen. Ondanks de concurrentie van

30 DE BILOCATIE
de twee nabij gelegen nieuwe ziekenhuizen in Geleen en Brunssum, wist
Sittard te groeien en bovendien een groot aantal patiënten uit de Oostelijke
Mijnstreek en het rayon Maastricht weg te trekken. Het groeide het
tanende St. Annadal voorbij. Sittard kon begin jaren zeventig worden
beschouwd als het tweede ziekenhuis in Zuid-Limburg. Toch wist het die
positie niet onder de aandacht van de provincie en Den Haag te brengen.
Toen de discussie over de academische ziekenhuisvoorziening aan de orde
kwam, nam Sittard een afwachtende houding aan. Toen de provincie in
opdracht van Gardeniers een beddenverdeling maakte, gunde zij academische
en opleidingsbedden, zelfs die voor patiënten uit Roermond, aan
Heerlen en niet aan Sittard. Het Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid
zag, indachtig de klein-regionale gebruiken, in de komst van het ziekenhuis
in Geleen de enige reden waarom het de boot had gemist, maar
vergat dat ook Heerlen in zijn rayon een nieuw ziekenhuis had zien
komen, namelijk dat in Brunssum. Waarom Sittard zich niet krachtiger
presenteerde en langs de zijlijn terecht kwam, kan onder andere worden
verklaard uit het beperkte gewicht dat de Sittardse bestuurders in de
schaal konden leggen. Directeur Van Kempen kon zich dan wel beschouwen
als gelijke van de directeuren van Heerlen en Maastricht, maar
bestuursvoorzitter Dassen, burgemeester van Sittard, kon naast zwaargewichten
als Kamerlid Tans en Staatsmijnendirecteur Rottier niet als
gelijkwaardige speler gelden. Maastricht en Heerlen hadden bestuurders
van een grotere statuur en konden in Den Haag en bij de provincie een
sterkere positie innemen. Het Sittardse ziekenhuis was sinds de jaren
vijftig in de dominante aan de zorg gerelateerde politiek-maatschappelijke
netwerken de grote afwezige en sterk naar binnen gekeerd. Bovendien: de
aanvankelijke ambitie om aansluiting te vinden bij Heerlen en Maastricht
werd vooral gevoed door een streven naar meer bedden. Een geïntegreerde
ondernemingsvisie ontbrak. De opleidingserkenningen werden door de
leiding met name in verband gebracht met bedden en te weinig met het
integrale productieproces waarmee de specialisten hun opleidingserkenning
moesten verdienen. Na de keuze voor een academisch ziekenhuis in
Maastricht en de plicht tot fusie met Geleen liet het ziekenhuis de ambities
prompt vallen. Het werd voortaan in beslag genomen door krachteloze
samenwerkingspogingen. Het gebrek aan een beleidsvisie werd nog
eens onderstreept door de tandenloze doelstelling die de fusieorganisatie
meekreeg om zo goed mogelijke zorg te verlenen.

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 31
Ten aanzien van de twee ziekenhuizen waren de tekortkomingen op
onderdelen al door betrokkenen duidelijk gemaakt. Orthopeed Bronswijk
was daarin wel de meest vasthoudende. Hij had zich eindeloos bij Van
Kempen beklaagd over de operatiekamerfaciliteiten die volgens hem
ontoereikend waren en bovendien te weinig gebruikt konden worden door
gebrek aan personeel. Hoezeer Bronswijk zich bezorgd toonde over de gevolgen
hiervan voor de opleidingserkenningen van orthopedie en chirurgie,
Van Kempen gaf niet thuis. Werden de brieven van Bronswijk steeds
feller en had hij het gevoel ‘op ieder redelijk verzoek een grote dikke NUL op
het request’ te krijgen, de directie en de medische staf vonden hem in
toenemende mate een veeleisende problemenmaker. 81
In 1979 leek de kwestie van de opleiding chirurgie tot een anticlimax te
komen. De kans was groot dat de erkenning voor deze opleiding zou
komen te vervallen, vertelde Van Kempen zijn bestuurders. Dan zouden
de andere heelkunde-erkenningen als dominostenen ook omvallen, zo realiseerde
hij zich. Als oorzaak wees hij naar de stroeve samenwerking tussen
orthopedie en chirurgie over de traumatologiepraktijk. Daarmee stelde
hij de zaken wat te eenvoudig voor en maakte hij, moe van de aanvallen
uit de hoek van de orthopedie, van de zaak een kwestie-Bronswijk. 82
In mei 1979 legden de chirurgen aan Van Kempen en stafvoorzitter De
Gier nog eens uit waar de moeilijkheden uit voortkwamen. Zij wezen
ondubbelzinnig op het personeelstekort na 1971 en alle nadelige consequenties
daarvan. Zij klaagden over het afwijzen door de directie van verzoeken
van orthopedie en chirurgie om verruiming van de operatiekamertijden
en -faciliteiten. Zij eisten verbetering van de situatie en deden dat
met dezelfde stelligheid als Bronswijk. Eén verschil met de periode voor
1979 was dat de chirurgen spraken van verstoorde werkverhoudingen met
de felle orthopeed. 83
Op 7 juni 1979 vond er een gesprek plaats tussen een delegatie van het
bestuur, het stafbestuur en de voorzitter van de o.k.-commissie. Vertrekpunt
van deze bespreking was dat de opleiding chirurgie in gevaar was en
dat dit voor het ziekenhuis in Sittard, ‘een groot ziekenhuis ( ) gelegen onder
de rook van de Medische Faculteit’, ‘catastrofaal’ was. Voorzitter Niessen, kennelijk
onkundig van het strategisch belang van de problematiek, lichtte
toe dat het ‘ongebruikelijk’ was dat het bestuur zich met ‘aangelegenheden,
de dagelijkse gang van zaken betreffende’ bezighield. De Gier duidde de personeelsproblematiek
aan als het probleem waarop de kwestie was terug te
voeren. Niessen ging daaraan voorbij. Volgens hem hadden de algemeen

32 DE BILOCATIE
chirurgen en plastisch chirurgen zich eraan schuldig gemaakt de patientenzorg
als hefboom te gebruiken om meer faciliteiten te krijgen. De
gelijkluidende verzoeken van Bronswijk, die volgens hem de fractuurbehandeling
en de opleiding chirurgie als hefboom gebruikte, betitelde hij
als ‘chantage’. De Gier probeerde deze kwalificatie tot meer redelijke proporties
terug te brengen door aan te geven dat Bronswijk, vanwege het
voor de operaties wegvallen van de beperkt arbeidsgeschikte Van Beek,
onder grote werkdruk stond en zich er daardoor wellicht niet geheel
bewust van was hoe zijn uitlatingen overkwamen. Hij wees nog maar
eens op alle tekortkomingen en prees de aangevallen Bronswijk voor diens
ijver en werktempo. Hij verdedigde ten slotte ook de plastisch chirurgen
die met hetzelfde kruit de directie bestookten, maar de bestuurders vonden
hun klachten een ander onderwerp dan de opleidingen. Hierna kreeg
de o.k.-commissievoorzitter, de uroloog Cuypers, het woord. Hij vond dat
de directie de laatste tien jaar ‘veel te slap’ had opgetreden. Specialisten
waren volgens hem ‘vrijbuiters’ die maar deden wat hen goed dunkte.
Secretaris Van Herten notuleerde de woorden van Cuypers letterlijk: specialisten
waren ‘verwende jongetjes’ die zich te buiten gingen aan ‘onfatsoenlijk
gedrag’. Sommige bestuursleden sloten zich bij deze gespierde taal aan.
Niessen zag er geen oplossing uit voortkomen en stelde voor een compromis
te zoeken, bijvoorbeeld door Bronswijk tegemoet te komen. Gynaecoloog
Schepers huldigde ook een gematigder standpunt. Hij had de indruk
dat bij de orthopeed de overtuiging had postgevat dat deze onvoldoende
in de gelegenheid werd gesteld om te helpen de opleiding chirurgie in
stand te houden. Maar deze twee kregen de vergadering niet overtuigd.
Bronswijk moest de wacht worden aangezegd, zoveel was duidelijk.
Cuypers wilde onder geen beding aan hem toegeven, want kreeg Bronswijk
een extra operatieochtend of -middag, dan ‘vraagt hij over drie maanden
weer meer faciliteiten’. Er gingen onder de bestuurders en stafbestuurders
stemmen op om het praktijkdeel traumatologie over te dragen. Sittard
en Den Haag zouden de enige ziekenhuizen in Nederland zijn waar
traumatologie was ondergebracht bij orthopedie en door in Sittard aan die
ongewone situatie een einde te maken zouden alle problemen worden
opgelost. Jurist Van Herten toonde zich realistisch en wees fijntjes op de
toelatingsovereenkomst die destijds met Van der List was gesloten. Hij
veronderstelde dat Bronswijk onder dezelfde voorwaarden was toegelaten.
Nu was zijn toelatingsovereenkomst schijnbaar kwijtgeraakt. Om van de
precieze afspraken kennis te kunnen nemen, moest Bronswijk dus maar

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 33
een kopie worden gevraagd, vond een van de bestuurders. Zou deze niet
met de kopie over de brug komen, dan ‘zou hij een confrontatie met de heer
Bronswijk niet uit de weg willen gaan’, voegde hij er strijdlustig aan toe. 84
Hoezeer de betrokkenen de operatiekamerproblematiek ook centraal stelden
en hoogst urgent vonden, de bal rolde naar Bronswijk en weg van de
kern van de zaak. Hoewel juist hij was begonnen met bezorgdheid over de
opleidingen te ventileren, liep zijn initiatief uit op een kanonnade die
directie, bestuur, o.k.-commissie, stafbestuur en uiteindelijk ook de collegaheelkundigen
bijzonder onwelgevallig werd. Het bestuur bleek van de
achtergronden van de problematiek nauwelijks op de hoogte en wist de
uiteenlopende aspecten van het ziekenhuisgebeuren niet met elkaar in
verband te zien. Waar een debat werd gevoerd over een van de kernonderdelen
van het ziekenhuisbedrijf, zagen bestuur en directie slechts hebberige
artsen. Het bestuur had bij de bestuurlijke integratie eind 1980
gekozen voor het zogenaamde Raad van Commissarissenmodel en was te
afwezig om aan het gebeuren een zinvolle bijdrage te kunnen leveren. De
directie liet zich in beslag nemen door van alles en nog wat, maar dreef
geen ziekenhuisonderneming. De kwestie kwam hoe dan ook weer terug
op traumatologie, maar in plaats van voor de visitatiecommissie weer een
list te verzinnen, richtte men nu de pijlen op de boodschapper.
De bestuursdelegatie had ook een gesprek met de chirurgen, maar de
wijze waarop zij door het bestuur werden uitgenodigd en de opstelling
van de delegatie gaf weinig hoop op een gunstig besprekingsresultaat.
Kouwenhoven vond de uitnodiging ‘weinig hoffelijk gesteld’, waarop Niessen
repliceerde dat het ook niet de bedoeling was geweest om hoffelijk te
zijn. Een geprikkelde sfeer was het gevolg. Kortlandt stelde dat traumatologie
bij visitaties steeds weer het probleem vormde en dat er nooit een
bevredigende oplossing was gevonden. Hij schoof de problematiek van
zich af door te stellen dat de kwestie een conflict betrof tussen de orthopeden
en de directie. Niessen wees erop dat er een probleem was tussen
de orthopeden en de chirurgen en zei dat men zich moest realiseren dat
het personeelstekort nu eenmaal niet was op te lossen. Bovendien stelde
hij dat de chirurgen ‘niet zo erg opleidingsgezind zijn’. De bespreking, waarin
Niessen anders dan bij het gesprek met de stafbestuurders, vrij lukraak
85
om zich heen sloeg, leidde tot niets. Er volgde een gesprek met de artsassistenten
van Kortlandt en Bronswijk. Zij hadden de visie, dat Bronswijk
zijn toon zó hoog had opgevoerd dat zijn boodschap inmiddels effect

34 DE BILOCATIE
miste. Zijn noodmaatregel tegen het tekort aan operatiefaciliteiten was
geweest om zijn eigen opleiding voorrang te geven boven die van de
chirurgen. Hij had in concreto de opleiding van de assistenten chirurgie
gestaakt in afwachting van operatietijd. De assistenten vonden zijn keuze
te begrijpen, maar vonden ook dat hij te ver was gegaan. Daartegenover
wilden zij kwijt dat er bij de chirurgen voor traumatologie geen interesse
bestond. ‘De interesse stijgt alleen wanneer de visitatiedatum nadert’, wist een
van de assistenten. De kritiek op Bronswijk weliswaar onderschrijvend,
merkte deze assistent op dat ‘zoals een en ander thans wordt geëtaleerd,
namelijk dat Bronswijk de enige schuldige is, ( ) ook een vertekening van het
beeld (is)’. 86
Drie maatschappen orthopedie
Het probleem voor Bronswijk was dat zijn optreden was ontaard. Dat zag
hijzelf ook in. In het gesprek dat ook hij met de bestuursdelegatie voerde,
liet hij weten dat ‘zijn verzoeken zijn ( ) uitgegroeid tot een schoppen tegen de
87
directie’. De afdeling orthopedie kreeg er van Niessen twee uur in de
week operatietijd bij. Van Bronswijk werd schriftelijk geëist een derde
man aan te trekken en aan te geven dat de hem toegezegde verruiming
88
van zijn operatietijden afdoende zou zijn. De zaak liep verder met een
89
sisser af, want de opleiding chirurgie werd verlengd. ‘De visitatiecommissie
heeft de direktie lof toegezwaaid voor het feit dat men de problematiek in deze
heeft weten op te lossen, in welke lof ook het Bestuur deelneemt’, prees Kok. 90
Maar er was niets opgelost. De personeeltekorten bleven bestaan. De toezegging
van Niessen had dus weinig waarde. Terwijl bijvoorbeeld Heerlen
premies betaalde aan operatiekamerpersoneel, kwam Sittard niet verder
dan het plaatsen van nieuwe personeelsadvertenties en het stellen van
91
eisen aan de specialisten. Het steken van de loftrompet was wat te
vroeg. Bronswijk zocht dan toch maar een nieuwe orthopeed, op aandringen
van de directie een die te zijner tijd de opleiding van hem zou kun-
92
nen overnemen. Al snel bleek dat niet eenvoudig. Vond hij een geschikte
kandidaat, dan haakte deze af op de problematiek van de operatieafdeling.
Het aannemen van nieuwe operateurs was immers niet wat men zou
moeten doen zolang de operatiecapaciteit tekortschoot. De nieuwe arts
kon geen operatietijd worden geboden of deze moest van een ander worden
afgenomen. Bronswijk stelde Kok in een brandbrief op 12 november
1980 op de hoogte van het steeds maar afhaken van kandidaten, waarbij
hij nu ook wees op Van Beek die niet volledig inzetbaar was. Volgens

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 35
Bronswijk zou het onmogelijk zijn om met een nieuwe associé Van Beek
93
in de maatschap in te passen. Omdat hij zich in toenemende mate
overbelast voelde en omdat hij vond dat het functioneren van Van Beek
hem het dragen van de verantwoordelijkheid voor de patiënten en de
opleidingen moeilijk maakte, besloot hij eind december de associatie op te
zeggen. 94
Intussen was de directie in Geleen in conflict gekomen met Mey, wiens
chef de clinique afscheid had genomen. Voor deze moest van de directie
een associé in de plaats komen. Zoals de Sittardse directie plotseling veel
druk uitoefende om een derde orthopeed te werven, trok men in Geleen
ook ineens fel van leer. Met betrekking tot de samenwerking met Sittard
was die harde toon niet erg tactisch, aangezien Mey zich binnen de
medische staf een van de medestanders van de samenwerking toonde en
er langzaam aanhang verwierf. Ten aanzien van de orthopedievoorziening
was de directie bovendien rijkelijk laat. Het probleem van de beschikbaarheid
van slechts een halve zelfstandig bevoegde specialist was al bijna zo
oud als het ziekenhuis, maar de directie kwam pas in actie nu er klachten
van patiënten kwamen over onvoldoende voorzieningen. Chorus voerde
95
de druk op Mey direct hoog op door de Inspectie erbij te halen. Toen
Brunssum liet weten dat Mey daar goed functioneerde, stond Geleen
alleen met zijn orthopediekwestie. Bij de directie werd daarop het merkwaardige
idee geboren de nauwelijks vergelijkbare problemen met de
twee afdelingen in Sittard en Geleen samen te brengen en in combinatie
96
op te lossen. Kok en Chorus stelden zich voor om tot een bezetting te
komen van 3½ in Sittard en 1½ in Geleen. ‘Hopelijk zullen de nieuw komende
orthopaeden een brug vormen voor een vorm van samenwerking tussen Mey en
97
Bronswijk’, droomden zij begin 1981, Van Beek vergetend. Deze laatste
98
bereidde een arbitrage voor tegen Bronswijk. Die kon geen derde man
vinden, naar zijn inzicht vanwege de personeelstekorten op de operatieafdeling
en de gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid van Van Beek. Mey ten
slotte, wilde helemaal geen vacature stellen. Hij was van mening dat ‘er
onvoldoende werk is’. 99
In april 1981 dacht de directie zover te zijn om alle moeilijkheden in één
keer uit de weg te kunnen ruimen. Er waren twee nieuwe orthopedisch
chirurgen gevonden, P.F. de Bruijn en F.P. Bernoski. Zij zouden associëren
met Bronswijk. Van Beek zou worden uitgekocht en zich vervolgens in
loondienst van de maatschap concentreren op de keuringspraktijk. Ten
slotte zouden de twee nieuwe specialisten ook in Geleen worden aange-

36 DE BILOCATIE
steld om er de orthopedie in samenwerking met Mey te bedrijven. De
constructie zou per 1 januari 1982 in werking moeten treden. Het restant
van het jaar 1981 werd voor de twee nieuwen gebruikt als proefperiode. 100
Intussen was Gardeniers aangetreden en waren toespelingen gemaakt op
nieuwe beddenreducties en ziekenhuissluitingen. Onder deze druk kreeg
Mey, die zijn beide aanstellingen in gevaar zag komen, haast en besloot
hij met de directie mee te denken. Nog niet in gesprek geweest met de
nieuwe specialisten, wilde hij snel weten of de constructie van Kok en
Chorus kans van slagen had, omdat hij anders andere wegen moest
101
zoeken. Tezelfdertijd lieten De Bruijn en Bernoski zich in een gesprek ‘in
negatieve sfeer’ met Kok, Chorus en Van Zutphen ‘weinig koöperatief’ uit
102
over het werken in Geleen. Maar niet alleen ten aanzien van Geleen
maakten de nieuwkomers bezwaar, ook ten aanzien van het beoogde
dienstverband van Van Beek. Zij hadden aanvankelijk toegezegd dat zij
bij associatie met Bronswijk het arbeidscontract dat deze met Van Beek
zou sluiten onverkort zouden overnemen. Maar nadat een nieuw arbeidscontract
was opgesteld waarin enige kanttekeningen van de twee waren
verwerkt, kwamen zij terug op die toezegging. Bronswijk beschouwde de
constructie die de directie had bedacht als één geheel en weigerde
daarom het arbeidscontract met Van Beek te tekenen. Deze laatste
probeerde dit vervolgens in kort geding af te dwingen. Ondertussen had
Mey nog steeds haast. Het jaar 1981 was intussen zo goed als voorbij en
Kok en Chorus moesten de conclusie trekken dat zij zich behoorlijk in de
103
nesten hadden gewerkt. Van Beek werd van het geheel ‘de dupe’, concludeerde
het bestuur in december. Daarom overwoog het om verder af te
zien van zijn ‘beleid’ om Bronswijk met het oog op de opleidingen te
104
ontzien. De directie besloot De Bruijn en Bernoski, in hun proefperiode
als chefs de clinique in dienst van de maatschap, per 1 januari 1982 niet
toe te laten. Kort daarna won Bronswijk het kort geding dat Van Beek
tegen hem had aangespannen. In een brief van 12 januari 1982 liet de
advocaat van De Bruijn en Bernoski die van Bronswijk weten geen kans
op een oplossing te zien. Zijn cliënten ‘achten, gelet op de tijdens de proefperiode
opgedane ervaringen, de heer Van Beek niet in staat naar behoren praktijk
als orthopaed uit te oefenen’. 105
Van Beek was de kop van Jut. Wat was begonnen met een personeelsprobleem
op de operatiekamers was uitgegroeid tot een conflict van buitengewone
proporties. De directie had daaraan, met het creëren van haar
allesomvattende plan met De Bruijn en Bernoski, belangrijk toe bijgedra-

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 37
gen. De aandacht voor de operatiekamerproblematiek en de opleidingen
was intussen geheel verdwenen.
De situatie verder complicerend besloot de directie op 13 januari 1982 aan
106
Mey voor te stellen om een eigen associé te zoeken. Deze bedacht
daarop in maart 1982 om een partner te zoeken voor samenwerking in de
ziekenhuizen van Geleen en Brunssum. De directie zag liever de combinatie
Geleen-Brunssum opgebroken, maar kon gegeven het mislukken van
haar eigen constructie en het eerdere, felle aandringen op associatie, niet
107
anders doen dan met zijn voorstel instemmen. Niet lang daarna bleek
Mey een plan te hebben dat hem een dubbele uitweg bood in het geval
het tot sluiting van Geleen en Brunssum zou komen. Hij wilde een associé
aantrekken, samenwerken met zijn collega A.J.J. Schlösser in Kerkrade en
met Van Beek in Sittard. 108
Op 19 april bezocht een arbitragecommissie Sittard om de dissociatie
109
Bronswijk-Van Beek te onderzoeken. Twee maanden later deed zij uitspraak.
Verschillen in karakter en werkwijze zouden een sluipend proces
in gang hebben gezet dat uiteindelijk had geleid tot een vertrouwensbreuk.
De commissie vond de nadruk op de ziekte en het functioneren
van Van Beek overdreven. Zij legde evenwel geen relatie met de opleidingen
of personeelsproblematiek. Zij besloot dat ‘geen van de partijen het
gelijk aan zijn kant heeft en dat ook het ongelijk zich niet in maat en getal laat
110
uitdrukken’. Dat was een elegant slot aan het betoog en bovendien
verdedigbaar.
De directie had vrede met de dissociatie en ook met de associatie Van
Beek-Mey-Schlösser. Het stafbestuur in Sittard mocht zich nog uitspreken
en dan kon Kok overgaan tot het toelaten van Mey en Schlösser. Maar tot
groot ongenoegen van de directie koos het stafbestuur ervoor het toela-
111
tingsvraagstuk voor te leggen aan de stafleden. Dat leverde negatieve
reacties op. Longarts E.H. Gans was verbaasd dat, nadat de aanstelling van
de twee eerdere orthopeden was mislukt, het nu zonder evaluatie en dis-
112
cussie met een nieuwe kandidaat nog eens werd geprobeerd. Anderen
maakten zich zorgen over het gemak waarmee de directie voorbij ging
aan de belangen van het ziekenhuis, namelijk door de opleidingen op het
spel te zetten en artsen op andere dan kwaliteitsgronden toe te laten. Zij
wezen er bovendien op dat de beperkte inzetbaarheid van Van Beek bron
van nieuwe conflicten zou gaan vormen en dat dus een herhaling van
113
zetten onvermijdelijk was. De neurochirurgen vreesden ten slotte dat de

38 DE BILOCATIE
toelating van Schlösser zou inhouden dat deze hernia-operaties in Sittard
zou gaan uitvoeren, een terrein dat in het ziekenhuis aan hen was toege-
114
wezen. Intussen gonsde het van de verdachtmakingen en negatieve
verhalen over de vakbekwaamheid en het functioneren van Van Beek,
115 116
Mey en Schlösser. Maar de directie hield vooralsnog voet bij stuk. Het
is daarbij opmerkelijk hoe zij inderdaad gemakkelijk voorbij ging aan het
mogelijk verlies van opleidingserkenningen, waarvoor alle schuld bij
voorbaat in de schoenen van Bronswijk leek te zijn geschoven. De vraag is
voorts hoe zij zich de werkbaarheid van een maatschap werkzaam in vier
ziekenhuizen voorstelde. 117
In september 1982 bleken de ideeën van Mey en Van Beek niet meer met
elkaar in overeenstemming. Van Beek wilde zo snel mogelijk een nieuwe
associé, bij voorkeur samen met Mey. Schlösser werd door de medische
staf in Sittard niet geaccepteerd en anders dan voor Van Beek was samen-
118
werking met de arts uit Kerkrade voor Mey een voorwaarde. Dat Mey in
het licht van de plannen van Gardeniers van juli 1982 in een dramatisch
andere situatie terecht was gekomen, speelde voor hem een doorslaggevende
rol. Was voor de medische staf in Sittard de toelating van Schlösser
onaanvaardbaar, die in Geleen vreesde dat de associatieplannen van Mey
erop waren gericht zo snel mogelijk de door sluiting bedreigde ziekenhuizen
te verlaten. ‘Aangezien de ziekenhuizen één direktie hebben kan deze
tegenhouden dat Mey zich in Sittard kan vestigen’, was de waarschuwing aan
119
Chorus. De directie besloot daarop om eerst Van Beek de gelegenheid te
geven een associé aan te trekken en daarna Mey in overweging te geven
120
of deze zich bij die nieuwe maatschap wilde aansluiten. Mey besloot
intussen liever met Schlösser verder te gaan, omdat hij een associatie met
Van Beek alleen, in verband met diens beperkte inzetbaarheid, te riskant
121
vond. Zo moest de directie toezien hoe in de Westelijke Mijnstreek drie
maatschappen orthopedie ontstonden. 122
Bronswijk trok W.S. Zeegers aan, Van Beek vond J.J. van Os en Mey
vormde een associatie met Schlösser waar K.W.B.F. Scheepstra zich als
123
nieuwe kracht bij aansloot. In augustus 1983 kondigde Van Beek zijn
vertrek aan. Van Os moest een vacature stellen en beproefde de mogelijkheid
om tot samenwerking te komen met Scheepstra die de praktijk in
124
Geleen grotendeels voor zijn rekening nam. Zelfs wilde hij de deur
125
opendoen naar Bronswijk en Zeegers. De directie nam het standpunt in
dat samenwerking tussen Van Os en Scheepstra moest worden toege-

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 39
juicht, maar dat daarvoor wel een splitsing van de maatschap van de
laatste noodzakelijk was tussen een deel Westelijke Mijnstreek en een
126
deel Oostelijke Mijnstreek. Deze maatschap verklaarde eind oktober 1983
daaraan wel te willen meewerken en Scheepstra startte in december voor-
127
bereidingen voor een splitsing. Per 1 februari 1984 werd in overleg met
Scheepstra in Sittard A.D. Verburg toegelaten als collega van Van Os. 128
Kort daarna werd men verrast door een dissociatie van Mey en Schlösser,
waardoor de positie van Scheepstra, die nog net in zijn proefperiode zat,
129
op de tocht kwam te staan. De medische staf in Geleen poogde deze
orthopeed, met wie de algemeen chirurgen tot groot genoegen van staf en
directie een bevredigende werkrelatie hadden opgebouwd, te behouden
maar stond machteloos, net als de directie die in het ontstaan van de
130
betreurenswaardige soap flink de hand had gehad. Scheepstra moest
vertrekken en in Geleen ontstond een vacature. 131
Intussen streed Bronswijk verbitterd door, eerst met Van Beek en vervolgens,
na diens vertrek en omdat Van Os zich niet voor een gevecht liet
132
lenen, met de directie. In zijn strijd voor verbeteringen op de operatieafdeling
kreeg hij niet zijn zin, zijn vrees ten aanzien van de opleidingen
werd overigens wel bewaarheid.
De opleidingen en het Academisch Ziekenhuis Maastricht
Op 7 februari 1983 trok de Specialisten Registratiecommissie na een
133
visitatie de opleidingserkenning van Bronswijk in. In september 1984 zou
de visitatie van de maatschap chirurgie plaatsvinden, maar men had al bij
voorbaat weinig vertrouwen in een verlenging van de erkenning, vooral
omdat het de laatste periode had ontbroken aan assistenten in volledige
opleiding. Daarnaast speelde de traumatologische stage een rol. Bronswijk
was zijn erkenning kwijt en de relatie tussen hem en de chirurgen was
verstoord. Het vakgebied traumatologie vormde weer het hoofdpunt van
discussie. Allereerst had Kortlandt met succes het thema ingezet om drie
134
maanden uitstel van de visitatie te krijgen. Na de visitatie maakte de
directie traumatologie inzet van haar beleid. Hoewel de visitatiecommissie
vooral goede afspraken tussen chirurgie en orthopedie eiste en een
onderbrengen van traumatologie bij de chirurgen weliswaar wenselijk,
maar geen ‘conditio sine qua non’ achtte, wilde de directie een overdracht
135
gerealiseerd zien. Zij liet het bestuur weten dat traumatologie in het
verleden ook steeds het discussiepunt was geweest, maar bleek tegelijk
van dat verleden niet goed op de hoogte. ‘Indertijd is door de toenmalige

40 DE BILOCATIE
chirurg bij praktijkoverdracht, het gedeelte van de traumatologie verkocht aan de
maatschap orthopedie’, meende de directie, die het nu tijd vond worden dit
‘terug te draaien’. Maar tegelijk schatte zij de kans dat dit zou slagen
136
nihil. De opleiding chirurgie kwam na visitatie in december te vervallen.
Assistenten werden er niet mee gedupeerd, want die waren er niet. 137
Kort ervoor, in januari 1983 had de Vereniging tot de Bevordering van het
Ziekenhuiswezen haar advies uitgebracht over de inkrimping van het
aantal opleidingsplaatsen in algemene ziekenhuizen. Kok vroeg de opleiders
in het ziekenhuis in Sittard om dit advies te bestuderen. In maart
konden zij verslag uitbrengen. De slotsom luidde dat het advies diende te
worden afgekeurd, omdat het niet wenselijk werd geacht de opleidingen
138
te concentreren in academische ziekenhuizen. Gynaecologie en orthopedie
waren in Sittard hun erkenning intussen kwijt en het verlies van de
chirurgieopleiding was aanstaande. Het thema van de inkrimping en de
reactie van de opleiders hield de ziekenhuisleiding echter niet of nauwelijks
bezig. Aan de bestuurs- en directievergaderingen ging het vraagstuk
nog steeds voorbij. Enerzijds beschouwde de directie de opleidingen als
een zaak van de medische staf, anderzijds berustte zij in het lot, een
houding die met de toenemende invloed van de overheid steeds algemener
werd. Zij had al heel lang de stellige overtuiging dat er niet aan te
ontkomen viel dat de opleidingen verplaatst zouden worden naar de
academische ziekenhuizen. De opleidingen waren goed voor het ziekenhuis,
zo wist men, maar het behoud ervan speelde als strategische component
in het beleid geen rol. Al in de tijd van Van Kempen werd duidelijk
dat men eerder geneigd was lijdzaam af te wachten, dan met gericht
beleid de aanval in te zetten.
Pas in januari 1988 kwam er een moment van spijt. Het budget voor 1988
zou onder meer afhangen van het aantal erkende specialisten in het
ziekenhuis. ‘In ons ziekenhuis zal het grote probleem bij de opleidingsplaatsen
liggen’, vertelde Kok de medische staf. ‘Twee opleidingsplaatsen staan nl.
gelijk aan één specialistenplaats en sinds 1982 zijn nogal wat opleidingen komen
te vervallen.’ 139
Weer was ook De Goddelijke Voorzienigheid niet zonder conflicten, zo
maakte de kwestie rond de heelkunde duidelijk. Het harmoniemodel
bestond in Sittard meer in de verbeelding dan in werkelijkheid. Geruzie
was niet voorbehouden aan de medici in Geleen. Sinds Veder-Smit en

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 41
Gardeniers was daar de storm trouwens wel gaan liggen. Het was duidelijk
geworden dat er van andere zijden dan van Sittard bedreigingen
konden zijn en deze gaven samenwerking een nieuwe stimulans.
Twee personen waren in Geleen in alle conflicten fier overeind gebleven.
De één, internist Frederiks, voerde een verbeten strijd voor zijn ziekenhuis
en voor zijn praktijk. Na een hoogtepunt rondom de gastro-enterologie,
vlakte zijn toorn in de loop van 1983 niettemin wat af. ‘Dr. Frederiks (lijkt)
de laatste tijd wat rustiger in zijn optreden’, vond Chorus in november
140
1983. De ander, Van Zutphen, had zich een overlever getoond waar zijn
collega’s afhaakten. Hij kwam regelmatig in aanvaring met specialisten en
medewerkers, genoot steeds weer onvoorwaardelijke steun van zijn bestuur
en moest diverse perioden de kar van Geleen alleen trekken. In
november 1981 bleek er evenwel ook aan zijn uithoudingsvermogen een
grens. Hij werd ziek en kon zich pas een jaar later weer voor het werk
141
melden. Zijn terugkeer in de organisatie bleek echter niet haalbaar. In
gesprekken met bestuurders, collegadirecteuren en hoofden van dienst
riep hij ‘veel emoties’ op. Afscheid nemen van Van Zutphen was voor het
bestuur desondanks gecompliceerd. Bestuur en directie realiseerden zich
142
dat er ‘in het verleden nooit een officiële korrektie heeft plaatsgevonden’. Na
een besloten beraad op 24 november 1982 kwam het bestuur toch tot de
conclusie dat de arbeidsovereenkomst met Van Zutphen onmiddellijk
143
moest worden beëindigd. Er was voor de econoom, op welke plek in de
organisatie dan ook, geen plaats meer. Zo onvoorwaardelijk als hij steeds
door zijn bestuur was gesteund, zo plotseling liet dit hem nu vallen.
Eén ziekenhuis op twee locaties
Intussen werd er nog steeds gediscussieerd over de sociaal-economische
herstructurering van Zuid-Limburg na de mijnsluitingen. In 1983 werd
deze discussie sterk beïnvloed door de lobby van de Maastrichtse medische
faculteit en kwam het vraagstuk van de omvang en functie van het
Academisch Ziekenhuis Maastricht prominent aan bod. Toen minister
W.J. Deetman van Onderwijs en Wetenschappen eind maart 1983 liet
weten in het geheel van de academische ziekenhuisvoorziening af te
willen zien en St. Annadal streekziekenhuis te laten, creëerde dat een
momentum voor de regionale ziekenhuizen om hun belang in het opleidingstraject
van medici krachtig te promoten. Maar zij reageerden niet en
het momentum verliep. Na een campagne van het CDA in de Tweede
Kamer kwam de ministerraad half april 1983 tot het voorstel toch een

42 DE BILOCATIE
Het ziekenhuis in Sittard voltooid. Het paviljoen van begin jaren dertig maakte in de jaren zeventig
plaats voor onder andere een nieuwe hoofdingang en een bezoekershal.

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 43
academisch ziekenhuis toe te staan, maar dan wel met slechts 590 bedden.
Dit aantal kwam opmerkelijk genoeg uit het advies van de provincie
zelf aan Van der Reijden in maart 1983. Daarin was de onhandige opmerking
gemaakt dat van de 705 geadviseerde bedden er 115 bedden waren die
het ziekenhuis academisch maakten. Deetman maakte van die opmerking
dankbaar gebruik door het ziekenhuis in Maastricht met het niet toekennen
van de academische status 115 bedden te korten. Het CDA lobbyde de
144
academische status er weer bij, maar de 115 bedden niet. Het kabinet
ging dus voor een academisch ziekenhuis met 590 streekbedden. De
provincie hoopte er in een volgende lobbyronde 60 terug te winnen. Dat
bleek op 22 april na veel praten te zijn gelukt. De staatssecretaris kondigde
toen aan dat Maastricht voor 650 bedden mocht bouwen. Wel moest
de helft van de extra zestig bedden worden opgebracht door de regio. De
Maastrichtse bedden brachten daarmee een extra reductie teweeg en
compliceerden het openblijven van Geleen.
Twee mannen uit het bestuur van de zieken- en verpleeghuisstichting
van de Westelijke Mijnstreek hadden zich voor de Maastrichtse zaak sterk
gemaakt, namelijk gedeputeerde Mastenbroek en bestuursvoorzitter Niessen.
Mastenbroek was vice-voorzitter van de commissie die de Perspectievennota
schreef. Niessens naam stond onder het pamflet ‘Limburg wenst
zijn delegatie in Den Haag veel succes!’ ten behoeve van het overleg op 22
145
april 1983. Deze bestuursleden met hun Raad van Commissarissenmodel
gaven aan hun verantwoordelijkheid ten opzichte van hun zorgorganisatie
een wel erg vrije invulling.
De provincie moest dertig bedden opbrengen ten behoeve van het academisch
ziekenhuis. Het provinciaal bestuur besloot daarom de staatssecretaris
aan te bevelen de kaasschaaf te trekken over de toewijzing van
bedden aan de Limburgse ziekenhuizen in het provinciaal advies van
146
maart. In juni reageerde Van der Reijden. Hij vond dat de bedden alleen
ten laste moesten komen van de ziekenhuizen in Zuid-Limburg. Bovendien
wilde hij een onderbouwing van het advies van de provincie ten
aanzien van de Westelijke Mijnstreek. Hij herinnerde eraan dat Gardeniers
de beddenreductie wilde realiseren door sluiting van ziekenhuizen en dit
uitgangspunt was door de provincie zonder enige argumentatie verlaten. 147
Had men in de Westelijke Mijnstreek door de provinciale adviezen van
maart 1983 vertrouwen gekregen in een goede afloop, de brief van de
staatssecretaris maakte de dreiging van sluiting weer zeer actueel. De

44 DE BILOCATIE
directie schreef een lijvige nota die de staatssecretaris ervan moest over-
148
tuigen dat hij met de sluiting een verkeerde beslissing nam. In deze
Nota Integratie en Reduktie was ‘één ziekenhuis op twee lokaties’ de soundbite.
Het ging er om de staatssecretaris wijs te maken dat het om economische
redenen beter was het ziekenhuis Geleen open te houden. Dat
was natuurlijk niet waar. Nog steeds gold dat concentratie gunstiger was
dan spreiding. Er moesten bedden weg, aanvankelijk grofweg het aantal
dat in Geleen werd erkend en later minder door bijtelling van bedden ten
behoeve van Echt en omstreken. Om dan Geleen te handhaven als basisziekenhuis
met minder bedden dan het ministerie als verantwoord minimum
aannam en Sittard te verkleinen waardoor het nog moeilijker zou
worden om aan te blijven sluiten bij Heerlen en Maastricht, was onverdedigbaar.
Toch slaagde de stichting erin om, zonder ook maar één concrete
reden te geven waarom twee locaties beter waren dan één, tot de slotsom
te komen ‘dat wel de integratie, doch niet de koncentratie op één lokatie als
zinvol moet worden beschouwd’. Men vond ook dat was aangetoond dat het
handhaven van Geleen voor de doelmatigheid, het sociaal beleid en de
patiëntenzorg ‘aangewezen en verantwoord’ was. 149
De Nota Integratie en Reduktie was bedoeld om Geleen te redden, maar
impliceerde een principiële keuze die de facto doelstelling van de stichting
werd. De keuze was om aan het openhouden van de ziekenhuislocatie
in Geleen de hoogste prioriteit toe te kennen en daaraan alles ondergeschikt
te maken. Naar die doelstelling werd ook al gehandeld. De eerder
gemaakte plannen van de gynaecologen om een stevige maatschap neer
te zetten, bedreigde de basisfunctie van de locatie Geleen en mocht
daarom niet doorgaan. Het samenbrengen van Mey met wie dan ook in
Sittard was belangrijker dan de opleiding orthopedie en werd bovendien
boven zijn belangen in Brunssum gesteld. Het samenwerken om niet te
hoeven samenwerken, de ongeschreven uitleg die al jaren lang aan de
integratie werd gegeven, was, vertaald in het adagium ‘één ziekenhuis op
twee lokaties’, het officiële beleid van de stichting geworden. De kwaliteit
en ontwikkeling van de zorg zelf werd op het tweede plan gesteld.
De directie zette bestuurslid Mastenbroek in om te helpen met de lobby
bij de overheid. Deze adviseerde de stichting in juli 1983 om een eigen
weg te volgen. ‘Onze visie wordt dan bij Gouverneur Kremers kenbaar gemaakt
en daarna doorgespeeld naar Den Haag, daarbij gebruikmakend van de
150
reduktienota en een financiële onderbouwing’, was de route. Een gesprek

DE ONTW IKKELING VAN HET ZIEKENHUIS IN SITTARD IN HET GEDRANG 45
met de gouverneur op 16 augustus verliep naar volle tevredenheid van de
directie. ‘Onze argumenten voor één ziekenhuis op twee lokaties spraken hem
151
erg aan’, was de indruk. Twee dagen later gaf Mastenbroek te kennen
dat hij zich uit het bestuur terugtrok. ‘Nu het beddenreductieplan en de gehele
ontwikkeling met betrekking tot de toekomstige voorzieningen in een beslissende
fase zijn gekomen, mag het niet zo zijn dat men later kan zeggen: “Het zal wel,
hij was ook lid van dat bestuur”, als de besluiten positief uitvallen voor de
Westelijke Mijnstreek’, zo formuleerde de CDA-politicus zijn overweging. 152
Het wachten was op een gesprek met R.G.G. Greve, directeur Planning en
Bouw van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, die
153
de staatssecretaris over de beddenreductie moest adviseren. Voor dat
gesprek legde een nieuw advies van de provincie van 13 september 1983
een prima basis. Gedeputeerde Staten wezen voor de Westelijke Mijnstreek
op de redenatie in de Nota Integratie en Reduktie dat bij sluiting
van het ziekenhuis in Geleen de verpleeghuizen aldaar en het ziekenhuis
in Sittard moesten verbouwen en dat daarom het openhouden van het
154
ziekenhuis in Geleen prijsgunstiger was. Deze redenatie belichtte
slechts de investeringskant van de financiële medaille, liet de in het
algemeen als bedrijfseconomisch inefficiënt beoordeelde spreiding van
ziekenhuiszorg buiten beschouwing en was als argumentatie daarom
uiterst dun.
Greve kwam op 29 december naar de Westelijke Mijnstreek nadat hij eerst
het provinciebestuur had bezocht. Daar had hij de argumentatie van de
gezamenlijke ziekenhuizen van tafel geveegd. Voor het gesprek met de
stichting had Derckx de locatie Geleen uitgekozen en een pleidooi in
gedachten waarin de aandacht werd geconcentreerd op de verpleeghuizen
als belangrijkste belanghebbenden bij het openhouden van het ziekenhuis.
Greve werd rondgeleid door de gebouwen en over het terrein, waarbij
hem nadrukkelijk de geringe afstand tussen de gebouwen van St. Barbara
en St. Odilia en de band tussen de organisaties werd getoond. Greve werd
overtuigd, wat in het licht van de ochtendsessie op het gouvernement een
verrassing was. Derckx had, zo bleek, een wonder verricht en in de
middagsessie de stemming weten te keren. ‘Men kan gerust stellen dat de
situatie “een dubbeltje op zijn kant was”’, concludeerde men naderhand. 155
Nu was het wachten op Van der Reijden. Hij had beloofd voor 1 april 1984
een besluit te nemen en de directie hoopte vurig dat hij deze belofte kon
houden. Zo niet, dan was de kans groot dat het vraagstuk ter sprake zou
komen in het overleg over de Perspectievennota Limburg. ‘In dat geval is

46 DE BILOCATIE
onze positie onvoorspelbaar’, wist de directie op grond van de ervaringen
156
van een jaar eerder. In maart steeg in Sittard en Geleen de spanning en
deden geruchten de ronde over wat de beslissing van de staatssecretaris
zou zijn, maar april ging voorbij zonder dat van het ministerie iets werd
157
vernomen. Men dacht dat Van der Reijden toch het overleg over de
Perspectievennota wilde afwachten. Een vergadering daarover met het
kabinet op 1 mei werd uitgesteld, maar tot wanneer was niet duidelijk.
‘Men verwacht dus dat het definitieve besluit omtrent sluiting van ziekenhuizen
nog wel even op zich laat wachten’, zo schatte men in juni de situatie in. 158
Wachtend op uitsluitsel begon de directie in 1984 met het voorbereiden
van een nieuwe organisatiestructuur. Dat leidde tot de Nota Nieuwe
Organisatiestruktuur voor de Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek. Daarin werd de bilocatiegedachte en het
gescheiden samenwerken nog eens op een andere manier uiteengezet. De
directie stelde namelijk dat integratie niet moest worden verward met
concentratie en dat naarmate activiteiten dichter bij de zorg stonden, de
voordelen van concentratie sterk afnamen. ‘Het respekteren van de eigenheid
van iedere instelling was de afgelopen jaren mede uitgangspunt van het beleid’,
meldde zij in de nota. De conclusie was dat waar het zorgtaken betrof het
management op instellingsniveau moest worden georganiseerd. Waar het
de civiele, technische en instrumentele diensten betrof was management
op locatieniveau de aangewezen vorm. Alle andere werkzaamheden, zoals
personeelszaken en administratie, konden centraal worden gedaan. Dit
beloofde een trendbreuk. De nieuwe integratiepoging van de directie zou
zich nu eens niet op de specialisten richten, maar op de diensten die van
die specialisten het verst afstonden. De tweede verandering was dat de
directie de verpleeghuizen elk van een instellingsdirecteur wilde voorzien.
De directiefuncties bleven, enkele kleine verschuivingen van taken daargelaten,
grotendeels dezelfde. 159
160
In mei volgde de Nota Samenstelling Bestuur. In afwachting van het
beddenbesluit, besloot de directie ook te werken aan een Projectplan
161
Beddenreduktie Ziekenhuizen. De gebruiken van de overlegcultuur in de
gezondheidszorg sijpelden langzaam door tot in de zieken- en verpleeghuisorganisatie.
Meer en meer werd elk beleidsvoornemen begeleid door
nota’s, die aanleiding waren voor uitgebreide overlegrondes en voor het
schrijven van weer nieuwe nota’s.

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 47
Intussen liepen de ziekenhuizen leeg. ‘De beddenbezetting is onveranderd
laag’, schreef men in maart 1984 en die mededeling kwam vervolgens keer
162
op keer terug. In juni kwam de directie tot de conclusie dat ‘de huidige
beddenbenutting in de beide ziekenhuizen ( ) gelijk (is) aan de kapaciteit van ná
163
de beddenreductie’. Effectuering van de reductie werd overigens niet voorzien
voor 1988 en Derckx anticipeerde op de maatregelen door nu reeds
een zuinig personeelsbeleid te voeren. Daarom kon hij in zijn Projectplan
Beddenreduktie Ziekenhuizen betogen dat de reductie voorlopig niet tot
gedwongen ontslagen of grote budgettaire problemen zou hoeven te
leiden. 164
De leegloop kon daar natuurlijk niet door worden gekeerd. In de twee
ziekenhuizen samen viel de bezetting terug van 83,6% in 1982 tot 67,8% in
1988. In het ziekenhuis in Geleen was de bezetting al in 1983 gedaald tot
63,5%. Ten opzichte van de ziekenhuizen in de Oostelijke Mijnstreek
leverden Sittard en Geleen hun bezettingvoorsprong in. De zuigkracht van
Maastricht, al jaren verwacht, werd in de loop der jaren evident in de
cijfers zichtbaar. Het academisch ziekenhuis zette de al jaren achtereen
dalende bezetting van St. Annadal in 1985 om in een spectaculaire stijging.
165
Op 11 september 1984 werd in de vergadering van de medische staf in
Geleen een brief van Frederiks behandeld. Deze luidde de noodklok. Hij
stelde nieuwe wegen voor om tot samenwerking met Sittard te komen,
maar omdat niemand hem op het punt van samenwerken nog serieus
nam, miste zijn verhaal zijn doel. Chorus deelde de bezorgdheid en be-
166
loofde als oplossing er een nota over te laten schrijven. Ruim een week
later, op 20 september 1984, berichtte Van der Reijden dat hij ‘in verband
met de complicaties die sluiting van het St. Barbaraziekenhuis te Geleen zal
hebben voor de in Geleen aanwezige verpleeghuizen’, bereid was ‘om thans van
gehele sluiting van dit ziekenhuis af te zien’. De Westelijke Mijnstreek werd
710 bedden gegund. De reductie moest eind 1988 zijn gerealiseerd. 167
3. NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE
VERZORGING
‘Mogen wij allereerst onze vreugde kenbaar maken met het feit, dat het Geleense
ziekenhuis zal blijven bestaan’, schreven de Geleense huisartsen eind oktober
1984. Zij vonden een volwaardig ziekenhuis in hun gemeente met een zo

48 DE BILOCATIE
St. Jansgeleen in 1988

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 49
breed mogelijk specialistenkader van groot belang. De stichting moest er,
nu het ziekenhuis mocht blijven, alles aan doen om dat specialistenkader
te verbreden. 168
Het ziekenhuis in Geleen was opgelucht. Of in Sittard iedereen zo blij
was, moet worden betwijfeld. Er waren er die vonden dat hoe dan ook
169
‘Geleen dicht moet’. Met Van der Reijdens besluit was daar voorlopig
echter niet aan te denken.
Het besluit van de staatssecretaris hield nog wel een beddenreductie in.
Ook al was deze minder ingrijpend dan verwacht, er waren beroepsmogelijkheden
en de stichting wilde die benutten. Op 15 november hield de
provincie een hoorzitting. De stichting overlegde een pleitnota waarin
werd gevraagd de reductie met tien bedden te verminderen en de realisatietermijn
te verruimen zodat geen gedwongen ontslagen nodig waren. 170
De pleitnota werd ondersteund door een brief van de gemeenten Sittard
en Geleen gezamenlijk, een unicum op het terrein van de ziekenhuiszorg
in de Westelijke Mijnstreek. Ook de gemeenten wezen op de gevolgen die
de reductie zou kunnen hebben voor de werknemers, maar zij stelden
daarnaast de garantieverplichtingen aan de orde die de gemeente Geleen
ten behoeve van geldleningen door St. Barbara had afgegeven. 171
De reductie en de budgetfinanciering stelde de directie vooralsnog vooral
voor de uitdaging om zo min mogelijk schade op te lopen door een veilige
weg in de nieuwe regelgeving te vinden. Derckx bleek de creativiteit en
stuurmanskunst te bezitten die hiervoor nodig was. Weliswaar gaven
bezuinigingsaankondigingen de organisatie keer op keer het gevoel
keihard te worden aangepakt, Derckx wist even zo vaak schade te vermijden
en kon dan mededelen dat de zaken rooskleuriger waren dan waar hij
in zijn financiële planning vanuit was gegaan. Meerdere malen kon hij
dan een meevaller melden ‘waardoor de beleidsmaatregelen ( ) een jaar vooruit
geschoven kunnen worden’. 172
Sittard en Geleen moesten samen zo’n tweehonderd bedden inleveren.
Indien men de ziekenhuizen bedrijfseconomisch had beschouwd, was
inkrimping van personeel en het opgeven van ruimten en faciliteiten een
voor de hand liggend beleid geweest, want de ziekenhuizen, St. Barbara in
het bijzonder, liepen in razend tempo leeg. Maar bedrijfseconomische
overwegingen speelden sinds de inmenging van de overheid nauwelijks
meer een rol. Terwijl al decennialang de overheersende gedachte was dat

50 DE BILOCATIE
spreiding van ziekenhuiszorg hogere kosten met zich meebracht, verdedigde
de Westelijke Mijnstreek bij de provincie en de staatssecretaris met
succes de ongerijmde visie dat het behoud van het ziekenhuis in Geleen
doelmatiger was dan het sluiten ervan. Deze knappe prestatie was op het
conto van Derckx te schrijven, die de financiële huishouding van de zorginstellingen
veel beter overzag dan menig collega. Hoezeer hier echter een
sprookje was verteld, bleek wel nadat de slag was gewonnen.
Na het besluit van Van der Reijden en aangemoedigd door de plaatselijke
huisartsen gingen de gedachten van de specialisten uit naar uitbreiding.
De staf in Geleen wilde een cardioloog aantrekken. Daardoor zouden er
meer patiënten naar het ziekenhuis komen en dat zou automatisch tot
een groter budget leiden. Nu was men in Sittard al bezig een vacature
voor een vierde cardioloog te stellen. Omdat de kansen op het daarna nog
aantrekken van een eigen cardioloog in Geleen hierdoor op voorhand verkeken
waren, wilden de Geleense internisten en het stafbestuur streven
naar een constructie analoog aan het consulentschap van de neurologen.
Volgens het stafbestuur functioneerde dat intussen naar volle tevredenheid.
Het was voor Geleen wel zaak om, voordat in Sittard de selectieprocedure
voor de vierde kracht werd gestart, met de cardiologen aldaar
afspraken te maken. De nieuwe cardioloog moest immers bereid zijn in
Geleen te komen werken.
Het klonk allemaal aantrekkelijk, zeker omdat in het voorstel van de staf
een samenwerkingsinitiatief was te zien. Verhoeven, internist en stafbestuurder,
refereerde aan de brief van de Geleense huisartsen en betoogde
173
dat de vacature in Sittard ‘hét moment (is) om aktie te ondernemen’. Maar
Chorus en Houben vonden het uitbreiden van het functiepakket in
Geleen niet erg doelmatig. ‘Men moet zich grondig afvragen wat het allemaal
174
gaat kosten’, lieten zij het stafbestuur weten. Zij wezen ook op het
aspect van samenwerking, maar dan in negatieve zin: deze reed een nog
te maken masterplan in de wielen en ging voorbij aan de levende gevoelens.
‘Een geïsoleerde aktie ten aanzien van cardiologie lijkt op dit moment ongewenst’,
vonden zij, ‘bovendien kan een stuk historie die op beide lokaties heeft
175
gespeeld, nu niet genegeerd worden’. Terwijl medici in cardiologie ruimte
zagen om het functiepakket van het basisziekenhuis Geleen te verbreden,
maakte de directie zich bezorgd over de budgettaire ruimte. Die bezorgdheid
was vanuit bedrijfseconomisch perspectief te begrijpen, maar met de
wens Geleen open te houden niet te rijmen. Wilde de directie een ziekenhuis
op twee locaties, dan kon het dat wel als doelmatig verkopen, maar

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 51
dan moest het Geleen ook een basispakket bieden en de onvermijdelijke
meerkosten en inefficiëntie voor lief nemen. Door haar opstelling liet zij
weer een samenwerkingskans voorbij gaan. Dat was exemplarisch voor de
dramatiek van het ziekenhuisbeleid van de stichting.
De kwestie rond cardiologie werd gecompliceerd door de onderlinge
verhoudingen tussen de internisten in Geleen en daarmee werd een nieuwe
tragikomedie geboren. In november 1984 besloten Verhoeven en Gee-
176
len de associatie met Frederiks op te zeggen. De aanleiding was dat de
huisartsen hadden verklaard niet meer met Frederiks te willen werken. 177
Dit had tot gevolg dat de Sittardse cardiologen, die in december 1984 nog
bereid waren om met de staf in Geleen mee te denken, in de loop van 1985
178
van opstelling veranderden. Die werd ook ingegeven door de standpunten
binnen de Geleense staf. Daar waren er die de Sittardse maatschap
liever een brief hadden geschreven met de aankondiging zelf een vacature
voor een cardioloog te stellen om zo inspraak in de in Sittard lopende
selectieprocedure en het consulentschap af te dwingen. 179
Zoals in het geval van de afdelingen orthopedie zag de directie in de
dissociatie van de internisten de kans schoon het ene probleem met het
andere op te lossen, in dit geval door een samenwerking tussen de Sittardse
internistenmaatschap en de partij Verhoeven en Geelen te smeden.
Intussen was Chorus bepaald niet te spreken over de manier waarop
180
Verhoeven cardiologie in Geleen probeerde binnen te halen. Derckx had
benadrukt dat met een uitbreiding van Geleen met cardiologie veel
uitgaven waren gemoeid en Chorus wilde de zaak in het licht van een
allesomvattend beleidsplan beoordelen. Verhoeven bleef zich sterk maken.
Hij betoogde dat een basisziekenhuis niet zonder cardioloog kon, omdat
zonder diens ondersteunende diensten hartpatiënten niet in het ziekenhuis
konden worden geopereerd. Binnen de staf leefde de visie dat ‘als er
zo duidelijk behoefte aan cardiologie bestaat ( ) we ons niet te snel (moeten) laten
181
afschepen met kostenfactoren’. Chorus wilde proberen de uiteengevallen
internistenmaatschap in Geleen te lijmen, Derckx achtte de kans van
182
slagen daarvan erg klein. De directie kon in februari 1985 ten aanzien
van de dissociatie nog geen positie innemen. Zij verkondigde dat het haar
taak was om de standpunten van beide partijen objectief te beoordelen. 183
Intussen verloor het betoog van de medische staf in Geleen aan kracht.
Het kon het niet eens worden over de wensen ten aanzien van een
consulentschap en de manier waarop deze aan de cardiologen moesten

52 DE BILOCATIE
184
worden kenbaar gemaakt. Tot september ging de tijd vervolgens op aan
pogingen van het stafbestuur in Geleen om met de maatschap in Sittard
185
een vergadering te beleggen. Verhoeven en Geelen raakten steeds verder
verwijderd van Frederiks. Nadat de laatste een arbitrage was gestart en
het stafbestuur verweet partij te kiezen, lieten Verhoeven en Geelen zich
ontvallen dat ‘Frederiks ( ) naar Sittard toe desintegrerend’ werkte. Kok vond
186
dat ook, maar haastte zich te verklaren geen partij te kiezen. In augustus
1985 werd door de arbitragecommissie een compromis bereikt zodat zij
van een uitspraak kon afzien. Frederiks zou in deeltijd gaan werken, geen
187
diensten meer doen en na drie jaar met pensioen gaan. Een maand later
ontstond echter weer verschil van mening, zodat de arbitragecommissie
188
toch nog uitspraak moest gaan doen. Het lukte de commissie evenwel
niet meer dat voor de eerder gestelde uiterlijke datum te doen, op grond
waarvan Verhoeven en Geelen de dissociatie als een feit beschouwden.
Frederiks, die overigens de commissie geen uitstel zou hebben willen
geven, spande tegen deze gevolgtrekking een kort geding aan en wilde
een nieuwe arbitrage. Hij verloor het kort geding. ‘Door deze situatie lopen
de spanningen intern hoog op’, schetste de directie in zwakke termen de
volstrekt uit de hand gelopen situatie. 189
Aldus ontstond voor een tweede maal een situatie van drie maatschappen
van dezelfde soort. Verhoeven en Geelen kregen van de directie toestemming
om een chef de clinique aan te trekken. De medische staf in Sittard
vroeg Kok vervolgens om de twee internisten in Geleen mede te delen dat
dit geen precedent mocht zijn voor de aanstelling van een nieuwe internist.
Kok weigerde dat. Daarop stelde de Sittardse staf dat het aantrekken
van de chef de clinique moest worden beschouwd als instroom van een
internist en dat dus een selectiecommissie nodig was. Ook dit wees Kok
af. De staf probeerde met nog wat argumenten de directie in beweging te
190
krijgen, maar slaagde niet. Sittard had zich in het debat rond de internisten
in Geleen gemengd en de problematiek werd stichtingsbreed. Begin
februari 1986 namen de Sittardse internisten nadrukkelijk afstand van
samenwerking met welk van de twee Geleense partijen ook en keurden
191
zij de aanstelling van de chef de clinique af. Kok schreef tezelfdertijd
aan het stafbestuur in Sittard dat Verhoeven en Geelen hun maatschap
wensten uit te breiden maar dat zij zich voorlopig met een chef de clinique
moesten helpen, omdat er nog een arbitrage liep. Hij bevestigde daarmee
onbedoeld de verdenking van de staf in Sittard dat het aantrekken
van een chef de clinique feitelijk het zonder selectiecommissie aantrekken

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 53
192
van een derde internist was. De stafvoorzitter in Geleen reageerde met
de opmerking ‘dat er in de afgelopen jaren in Sittard zóveel chef de cliniques
zijn benoemd zonder dat daarover ook maar enige vorm van overleg met Geleen
werd gepleegd, dat hij niet de indruk heeft wakker te moeten liggen van de brief
van de Sittardse internisten’. ‘De direktie denkt hier kennelijk net zo over’, was
zijn conclusie. 193
De houding van de directie ten aanzien van het cardiologievraagstuk was
ambivalent. Enerzijds bleef zij bij haar oorspronkelijke opvatting, ander-
194
zijds wilde zij een mogelijke samenwerking niet in de weg staan. Maar
de Sittardse cardiologen voelden er niet voor om in Geleen polikliniek te
komen houden. Zij stelden zich op het standpunt dat er in Geleen nooit
behoefte had bestaan aan een cardioloog. ‘Er was hooguit sprake van een
patiënt per zes weken’, betoogden zij en voor zo weinig aanbod wilden zij
niet komen. Verhoeven liet zich overhalen om nog maar weer eens de
mogelijke behoefte te gaan bestuderen, maar de Sittardse neuroloog
Hogenhuis vond dat Verhoeven zich om de tuin had laten leiden. Er kwamen
geen patiënten voor een cardioloog naar Geleen omdat er daar geen
cardiologen waren. Dat betekende nog niet dat er in Geleen geen cardiologiepatiënten
woonden. In de redenatie van Hogenhuis zat evenwel
precies het argument waarom de Sittardse cardiologen niet wilden komen.
Zij hadden er geen reden toe. De patiënten kwamen wel naar Sittard. 195
Op 12 november schreef de staf in Geleen aan de Sittardse cardiologen dat
zij zich voornam om een advertentie te plaatsen voor een cardioloog in
196
Geleen. De directie concludeerde dat de staf de brief had geschreven ‘om
197
wat druk uit te oefenen’. Sittard moest er maar niet op reageren. De staf in
Geleen moest bakzeil halen en constateerde in januari 1986 dat slechts de
198
invloed van het stafbestuur in Sittard nog uitkomst kon bieden. Op 24
februari 1986 zetten de cardiologen nog eens in een brief uiteen dat het
199
houden van een polikliniek in Geleen inefficiënt was en overbodig. Het
stafbestuur in Sittard stelde dat het goed was wanneer cardiologie in
Geleen werd aangeboden, maar dat deze alleen van de Sittardse maat-
200
schap kon komen. Daarmee was de zaak afgedaan.
Anesthesie, orthopedie en de operatie-afdelingen
De directie maakte in de discussie over cardiologie geen sterke indruk. Zij
juichte de samenwerking wel toe, maar zag ook voortdurend beren op de
weg. Leek die houding intussen algemeen, er waren uitzonderingen. Ten

54 DE BILOCATIE
aanzien van de maatschappen anesthesie overheerste enthousiasme.
‘Anaesthesie is een discipline die met vele specialismen contact heeft’, constateerde
zij in november 1984. Samenwerking zou ‘een goede infrastructuur’
scheppen voor contacten tussen de andere specialismen, was het verge-
201
zicht. De directie had zich het beeld gevormd dat de anesthesisten vol
vertrouwen waren begonnen met het opstellen van een maatschapsovereenkomst
en het testen van de kansen van slagen van samenwerking door
202
over en weer in elkaars praktijken te werken. Op 16 september 1985
bleek dat beeld niet in overeenstemming met de werkelijkheid. In een
bijeenkomst die volgens de directie was bedoeld als eindgesprek, bleken
de Sittardse anesthesisten helemaal niet zo’n voorstander van samensmelting,
of in ieder geval niet van het werken op de locatie Geleen. Zij
stelden tal van voorwaarden. Chorus excuseerde zich voor de verkeerde
inschatting met de veronderstelling ‘dat de direktie te weinig voeling heeft
gehad met deze maatschap’. Ook de Geleense anesthesisten zouden ‘niet al te
duidelijk’ zijn geweest en dat zou invloed hebben gehad op de houding
203
van die van Sittard. Overigens was er geen sprake van verstoorde verhoudingen
tussen de twee maatschappen. De Sittardse anesthesist J.W.M.
Pinckaers, zoon van de chirurg, was bereid waar te nemen voor zijn Geleense
collega M.E.H. Wanders-Drummen toen deze in 1986 met zwanger-
204
schapsverlof ging. De partijen onderhielden een goede werkrelatie, maar
streefden niet naar integratie. De directie trok dus aan een initiatief dat
niet bestond. 205
Dat van een integratieinitiatief van de maatschappen geen sprake was,
kwam de ziekenhuisleiding niet uit. De directie had op het gebied van de
integratie behoefte aan een succesje. De medische staf in Geleen wilde
het ziekenhuis versterken, desnoods zonder Sittard. De internisten in Geleen
dissocieerden. De Sittardse cardiologen wilden in Geleen geen polikliniek
beginnen. Het consulentschap neurologie stond op losse schroeven.
Een nieuwe radioloog was wel toegelaten, maar kon vanwege een verschil
van mening met de andere radiologen niet in de maatschap worden
206
opgenomen. In april 1985 kondigde een van de twee bacteriologen zijn
vertrek aan vanwege de voortdurend slechte verhoudingen en werksitua-
207
tie. Vervolgens liepen de emoties hoog op in de discussie over de
opvolging, waarbij er over werd geruzied of de nieuwe kracht nu een arts
208
moest zijn of niet. De opvolging van klinisch chemicus Van Zijl was
aanleiding voor diepgaande meningsverschillen en verwijten over en weer
tussen het Sittardse en Geleense kamp. 209

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 55
Leek in 1983 en 1984 door velen de strijdbijl te zijn begraven, in 1985
hadden de meningsverschillen dus weer de kop opgestoken. Het had er de
schijn van dat de dreiging van de sluiting van Geleen de gemoederen
aldaar had bedaard en Sittard vriendelijk en behulpzaam had gestemd.
Maar na het verlossende woord van Van der Reijden in september 1984
was Geleen ogenblikkelijk voor versterking van de eigen positie gaan
ijveren. Sittard was ontwaakt uit de droom dat ‘het probleem Geleen’
weldra tot een oplossing zou komen en nam zijn afwachtende houding
weer aan.
In sommige gevallen was de omslag in het handelen van specialisten door
het besluit van de staatssecretaris te begrijpen. Mey, orthopeed in twee
met sluiting bedreigde ziekenhuizen, had met het doel een veilig heenkomen
voor te bereiden, aansluiting gezocht bij Kerkrade en Sittard. Met
andere ontwikkelingen resulteerde dit in de loop van 1984 in vacatures in
Geleen en Brunssum. Toen de sluitingsdreiging was verdwenen, besloot
Mey deze vacatures weer zelf te gaan invullen en wel zoals voorheen voor
de helft in Geleen en voor de helft in Brunssum. De directie, die eerder
alles ondergeschikt had gemaakt aan de integratie en met drie maatschappen
uit de strijd was gekomen, liet het gebeuren. Omdat Mey in elk van
de twee ziekenhuizen een halve vacature invulde, bleven er nog twee
halve onbezet. Daarvoor wilde hij W.G.H. Meijers als associé aantrekken.
Zijn samenwerking met Van Os en diens nieuwe compagnon Verburg
210 211
verloor prioriteit. Bronswijk voelde niets voor samenwerking met Mey.
De situatie van twee maatschappen in Sittard en één in Geleen in combinatie
met Brunssum, bleef bestaan. De directie wist er geen invloed op uit
te oefenen. 212
In 1986 ging Bronswijk met pensioen en moest er voor hem een opvolger
213
worden gevonden. Nu greep de directie wel de kans aan om tot één
maatschap in de Westelijke Mijnstreek te komen. Maar net als een paar
jaar eerder verslikte zij zich doordat zij poogde de vorming van één
maatschap, het doorsnijden van de relatie met Brunssum én het oplossen
214
van de traumatologiekwestie in één slag te realiseren. Weer koos de
directie haar doel een brug te ver en smeekte zij welhaast om hoogoplopende
ruzies. Terwijl de samensmelting bij Mey en Meijers werd
gebracht als een voorstel, werd deze van de Sittardse orthopeden geëist.
Dat bracht Bronswijks associé Zeegers in een uitgeholde onderhandelingspositie.
Hij kwam alleen te staan wanneer het samengaan met Van Os en

56 DE BILOCATIE
Verburg, die voorwaarde was voor aanstelling van een opvolger van Bronswijk,
mislukte. Zo werd samenwerking Zeegers door de strot geduwd. 215
De gedachte van ‘overheveling van een specialistenplaats naar de chirurgie, om
de traumatologie-regeling voor de Westelijke Mijnstreek te kunnen uniformeren
en daardoor de opleiding veilig te stellen’, was bovendien bepaald van reali-
216
teitszin gespeend. Dat gold zeker voor de formulering dat de grote
praktijken in Sittard moesten worden gelijkgeschakeld aan de kleine in
Geleen, een benaderingswijze die binnen de medische staf in Sittard de
handen niet op elkaar kreeg. Het gold ook voor het idee dat de opleiding
chirurgie, die allang was verloren door de verschuiving van traumatologie,
nog terug te veroveren was. Maar een conflict met de Sittardse orthopeden
bleef uit. De jonge, nieuwe generatie leefde in harmonie. Van Os,
Verburg en Zeegers vormden één maatschap en selecteerden W.F. Draijer
als nieuwe associé. Mey en Meijers gingen voorlopig hun eigen weg. 217
Hoe het beleid van de directie ook tot nieuwe conflicten uitnodigde, Van
Os hield zijn schip in rustig vaarwater en liet zich niet verleiden tot
ruziemakerij.
Het personeelstekort op de operatieafdelingen, een reprise
In juni 1985 wilden de plastisch chirurgen hun maatschap uitbreiden met
een derde associé. De directie toonde zich niet onverdeeld positief over
deze wens en wees op de ‘budgettaire konsekwenties, ( ) o.k.-programma’s,
218
personeelsbezetting en ekstra materiële middelen’. Het onderwerp was er
voor het moment mee van tafel.
Een half jaar later, op 23 januari 1986, schreven de snijdende specialisten
van Sittard een brief aan de directie en het stafbestuur. Zij maakten ‘ernstig
bezwaar tegen het gevoerde directionele beleid inzake het funktioneren van
219
de personele bezetting op het operatiekamer complex ( )’. De kernfaciliteiten
van de heelkunde leden aan een tekort aan personeel en dat leidde tot
spanningen, overbelasting, wachtlijsten en tal van andere problemen. Het
thema was terug van weggeweest en de 24 ondertekenaars van de brief
wezen op falend beleid van de directie. Op deze brief volgde er een aan
bestuursvoorzitter Niessen. De medici stelden daarin vast dat zij vanwege
de personeelsproblematiek waren gekort op hun operatietijden. Zij vonden
dat onaanvaardbaar en het argument ervoor onvoldoende, temeer daar het
personeelstekort niet was ontstaan door overmacht. ‘De vacatures zijn
namelijk niet in overwegende mate het gevolg van een regionaal of landelijk
struktureel tekort aan operatiekamerpersoneel’, meenden de briefschrijvers. 220

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 57
Het stafbestuur beloofde de heelmeesters beterschap door te verklaren dat
de personeelsproblematiek zijn volle aandacht had. 221
Begin februari roerden ook de verpleegkundigen van de heelkundeafdelingen
zich. Zij hielden bestuur, directie, stafbestuur, de verplegingsdienst
en de ondernemingsraad voor dat de verpleging ‘dermate in het gedrang (is)
gekomen, dat er van verantwoord funktioneren geen sprake meer kan zijn’. Zij
wezen op het tekort aan personeel en somden complicerende factoren op.
De arbeidsduurverkorting was eerder een last dan een lust, het ziekteverzuim
was hoog, er waren er veel met zwangerschapsverlof, er waren te
weinig vervangers, de vele deeltijdwerkers schaadden de continuïteit en
opleidingsactiviteiten legden beslag op de bezetting. De steeds kortere
verpleegduur intensiveerde het werk. De magere bezetting van het ziekenhuis,
een gevolg van die kortere verpleegduur en de verschuiving van
zorg naar de polikliniek, belastten het opnamebeleid met twee oneigenlijke
doelstellingen, namelijk het creëren van behoefte aan specialisten en
een zo groot mogelijke beddenbezetting. 222
Kok en Derckx, met de diensthoofden van Sittard in vergadering bijeen,
wisten nog andere factoren. Het personeelstekort op de operatiekamers
zou ook zijn ontstaan doordat de afdeling hartchirurgie in Maastricht personeel
wegtrok. De vergrijzing in Nederland zorgde voor meer ‘zwaardere
patiënten’. Ten slotte werden ‘de consequenties van de samenwerking met Geleen
echt voelbaar’. Het ziekenhuis had geen ‘eigen directie’ meer. De diensthoofden
wezen Kok aan als de schuldige. Hij zou de tekorten hebben
moeten kunnen zien aankomen. Kok verdedigde zich door te stellen dat
de personeelsleden en specialisten ‘geen weet’ hadden van bijvoorbeeld de
budgettering. De directie had er moeite mee om ‘alles goed en duidelijk over
223
te brengen op de geledingen’. De verklaring voor alle moeilijkheden was te
vinden in factoren die het ziekenhuis niet kon beïnvloeden, zo moest men
de lezing van Kok begrijpen.
Begin maart 1986 liet de directie de ondernemingsraad weten positief te
hebben gereageerd op het stellen van een vacature voor een derde plastisch
chirurg. Een belangrijke reden was geweest dat de wachtlijst meer
224
dan duizend patiënten telde. Kok handelde zoals zijn voorganger in een
gelijksoortige situatie op de operatiekamers. Bezien vanuit de ziekenhuisprocessen
in hun onderling verband roept dit handelen vragen op. Het
aantrekken van een nieuwe chirurg had in een strijd tegen wachtlijsten
immers betrekkelijk weinig zin, wanneer de productieorganisatie deze
operateur geen productietijd kon bieden. De nieuwe kracht zou de zaak

58 DE BILOCATIE
slechts compliceren en de spanningen verder doen oplopen. Het ziekteverzuim,
eind februari 1986 tweehonderd op achttienhonderd medewerkers,
zou er beslist niet door afnemen. 225
Het is wonderlijk dat ook Kok kennelijk niet in staat was tot het leggen
van verbanden die toch voor de hand lagen. Wat hem parten speelde, was
dat men in ziekenhuizen gewend was in domeinen te denken en men er
zoveel mogelijk van afzag om zich in andermans domein te begeven.
Daardoor overzag niemand de verschillende aspecten van het ziekenhuisproces
integraal en in onderling verband. Het functioneren van de operatieafdeling
was een zaak van de specialisten, die van de personeelsvoorziening
van de directie. De specialist die het slecht functioneren van de
operatieafdeling weet aan de personeelsvoorziening haalde argumenten
aan die buiten zijn domein lagen en er dus niets mee te maken konden
hebben. Zo iemand gebruikte, zoals Niessen het had uitgedrukt, de patientenzorg
als hefboom om meer faciliteiten te krijgen.
Het geruzie van specialisten en de personeeltekorten op de operatieafdelingen
waren niet de enige problemen die de directie bezighielden. De
Landelijke Specialistenvereniging voerde weer actie, ditmaal tegen de
door Van der Reijden voor 1986 opgelegde tariefsverlagingen. De vereniging
stelde de stafbesturen voor om bij wijze van protest één werkweekdag
een zondagsdienst te draaien. De medici in Sittard en Geleen gingen
schoorvoetend en niet zonder twijfels akkoord met deze revolutionaire
226
actie ten koste van ziekenhuis en patiënt. De kwestie zou tot deze actie
beperkt zijn gebleven, ware het niet dat in maart 1986 de ziekenfondsen
olie op het vuur gooiden door de zelfstandigheid van de medisch specialisten
aan de kaak te stellen. Zij maakten bezwaar tegen de bestaande
tariefstructuur en de wijze van honoreren, vooral in de situatie waarin de
zorg voor het overige was onderworpen aan een systeem van budgettering.
Zij wilden de specialisten meer onder het gezag van het ziekenhuismanagement
brengen, de honorering onderbrengen in het budgetteringssysteem,
de relatie tussen productie en inkomens verbreken en de besluitvorming
over de opleidingen uit de exclusieve invloedssfeer van de
227
beroepsgroep halen. Het zette de specialisten aan tot nieuwe acties. Zij
overwogen veertien dagen zondagsdienst, het opschorten van alle nietpatiëntgebonden
activiteiten en het verbreken van de betalingsregeling
228
van patiënten via de ziekenfondsen. Was de eerdere prikactie vooral
lastig voor de ziekenhuisleiding, het idee om zich terug te trekken uit de

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 59
niet-patiëntgebonden activiteiten, onder meer uit het overleg met de
directie, zou funest kunnen zijn.
De budgetten
Tegen de achtergrond van alle spanningen en bijkomende kwesties als
deze, moesten Derckx, Kok, Chorus en Houben leren omgaan met de in
1983 ingevoerde budgettering en de integratie verder vormgeven. De
manier waarop de overheid het instrument van de budgettering inzette
maakte dit vanuit het oogmerk van bezuiniging nog steeds ineffectief.
Toen de directie in december 1984 de begroting van 1985 wilde opstellen,
bleek dit ‘een vrijwel ondoenlijke zaak’. Er waren namelijk nog geen budgetten
bekend, aangezien de overheid eerst nog over tal van zaken besluiten
229
had te nemen. Niet voor het eerst liep men in Den Haag achter de zelf
gecomponeerde muziek aan.
Voorlopig waren de gevolgen van de natuurlijke leegloop van de klinische
afdelingen groter. In Sittard en Geleen ging men over tot het sluiten van
verpleegafdelingen en werd men terughoudend met het werven van
verplegend personeel en het in het vooruitzicht stellen van arbeidscontracten
aan leerlingen. De directie poogde ermee de verpleegcapaciteit
meer in overeenstemming te brengen met de beddenbezetting en zo de
verpleegprijs binnen de door de ziekenfondsen gehanteerde kaders te
houden. De verschuiving in de richting van de polikliniek, de verkorting
van de verpleegduur, de hogere frequentie van dienstwisselingen als gevolg
van de arbeidsduurverkorting en de stijging van het aantal deeltijdwerkers
hadden hun weerslag op de belasting van de verpleging. Het
zuinige personeelsbeleid beperkte de instroom van jonge verpleegkundigen
op de verpleegafdelingen en dat weer had een negatief effect op
doorstroming naar gevorderde functies, zoals die op de operatieafdelingen.
In februari kreeg men in Sittard en Geleen een nauwkeuriger beeld van de
financiële ruimte voor het boekjaar 1985. Er zou generiek twee procent
worden gekort, maar door overschotten in 1983 en 1984 waren de reserves
zo groot dat deze korting ruimschoots kon worden opgevangen. Bovendien
beloofde de overheid een compensatie van het anciënniteitseffect,
het effect dat de personeelskosten stegen door de hogere gemiddelde
leeftijd van het personeel die het gevolg was van de beperking van de
230
instroom van jonge mensen. Door verder de invoering van de arbeidsduurverkorting
niet te op te vangen door personeelsuitbreiding, bleef de
231
compensatie die het rijk ook hiervoor nog eens toekende over. De

60 DE BILOCATIE
budgettering had dus inderdaad een dempend effect op de gevolgen van
de inkrimping van de klinische zorg, precies het omgekeerde van wat de
bedoeling was. Zouden in de situatie van vóór de overheidsbemoeienis
ontslagen, grote financiële offers en sluiting van ziekenhuizen onvermijdelijk
zijn geweest, de budgettering en alle compensaties hielden de
inkomsten op peil en namen de noodzaak weg om de capaciteit in overeenstemming
te brengen met de vraag. Dat betekende niet dat de teruglopende
beddenbezetting en de veranderingen als gevolg van de crisis van
de jaren zeventig geheel aan de instellingen voorbij gingen. Er gingen ten
gunste van de poliklinieken verpleegafdelingen dicht en, net als in het
bedrijfsleven, nam de werkdruk aanmerkelijk toe.
Zoals een paar jaar eerder de beddenreductieplannen, gaf de budgettering
vooral veel onrust. Men voelde de aankondiging van elke nieuwe overheidsmaatregel
als een ernstige bedreiging van de zorg, een gevoel dat
beklijfde, zelfs wanneer de erop volgende compensatie groter was dan de
schade van de maatregel. Intussen groeide de omvang van de zorgverlening
gewoon door. ‘Het aantal verrichtingen stijgt nog steeds ( ), omdat er nog
steeds een toename te zien is in de vraag naar ziekenhuisfaciliteiten.’ ‘Opmerkelijk’,
vond de directie dit, ‘omdat het overheidsbeleid gericht is op ombuiging
van aktiviteiten in de richting van de eerste lijn’ en de directie niet de indruk
had dat de toename verrichtingen betrof die thuishoorden in die eerste
lijn. 232
Het medisch beleidsplan
In 1984 was de Nota Nieuwe Organisatiestruktuur voor de Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek geschreven.
Daarin werd de eerste aanzet gegeven om te proberen de integratie nu
eens via de diensten te bevorderen. In 1985 werd daarmee een begin gemaakt
door de samenvoeging van de economisch-administratieve dien-
233
sten. Voor de verpleeghuizen was de integratie nauwelijks relevant. Dat
kwam door Houben, die zich liet leiden door de veranderende eisen aan
de verpleeghuiszorg en niet door de integratiediscussie. Hij verbeterde de
organisatie en het management van de verpleeghuizen in Geleen. Hij
vestigde een structuur waarin de verpleeghuizen, elk met een eigen
directeur, als min of meer zelfstandige eenheden binnen de stichting
functioneerden. De samenwerking tussen Sittard en Geleen was door zijn
toedoen voor de verpleeginstellingen dus niet meer relevant.

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 61
Houben ruimde voor de verpleeghuizen het samenwerkingsvraagstuk
handig en definitief uit de weg en de directie koos voor de ziekenhuizen
een pragmatische koers. Waar voor de samenwerking tussen de ziekenhuizen
in Sittard en Geleen de medische activiteiten centraal stonden, kon
deze alleen worden bereikt in overleg met en met medewerking van de
medici. Door nu bij de diensten te beginnen, werd de integratie sluipend
een voldongen feit en konden de artsen niet anders dan volgen. Dit effect
kon worden versterkt door de integratie vast te leggen in één erkenning
voor beide ziekenhuizen. In mei 1985 was de directie tot het inzicht
gekomen dat het verkrijgen van zo’n erkenning ‘vrij gemakkelijk’ was. Er
waren in ieder geval geen belemmeringen die de verwerving in de weg
234
stonden. De aanvraag werd de medische staven gepresenteerd met de
nieuwe slogan ‘één erkenning, één ziekenhuis, één medische staf’ en daaruit
bleek direct met welk doel de ene erkenning als drukmiddel werd ingezet.
‘Het mag duidelijk zijn dat het van groot belang is dat men tot één staf komt’,
luidde het devies. ‘Er is overigens begrip voor het feit dat het samensmelten
van de twee medische staven de meeste problemen geeft en daar is dus wat meer
tijd voor uitgetrokken’, zo werd duidelijk gemaakt dat het tempo van de
integratie niet meer door de medici zou worden bepaald, want hoe dan
235
ook, ‘één staf zal er uiteindelijk toch moeten komen’. De directie probeerde
een nieuwe tactiek, namelijk die van de zachte dwang. Zij was niet stevig
en misschien ook niet concreet, maar zij kon toch wel eens effectief zijn.
De directie had nog een middel gevonden om de staven tot integratie te
bewegen: het medisch beleidsplan. De Landelijke Specialistenvereniging
en de Nationale Ziekenhuisraad hadden discussie gevoerd over de wenselijkheid
en de wijze van bemoeienis van de specialisten met het ziekenhuisbeleid.
Zij waren overeengekomen dat medische staven ziekenhuisleidingen
moesten gaan adviseren met behulp van een medisch beleidsplan
dat de toegewezen budgetten en erkenningen als uitgangspunt had. In de
Westelijke Mijnstreek deed de directie met de nota Bouwstenen voor het
Medisch Beleidsplan zelf de voorzet. Dit concept strategisch beleidsplan
waarin ‘het komen tot één medische staf en het streven naar maatschapsvorming
de hoofddoelstellingen waren’, werd in juli 1985 aan de staven voorgelegd. 236
Nu is het al opmerkelijk dat de directie de voorzet gaf voor een advies dat
de staf aan haar moest geven, even opmerkelijk is dat de Bouwstenennota
237
medisch beleidsplan werd genoemd. Interessant is ook dat aan de

62 DE BILOCATIE
hoofden van dienst, de ondernemingsraden en het bestuur werd gevraagd
zich over de nota uit te spreken. 238
De medische staf in Geleen was er niettemin blij mee en startte de discussie
over de wijze waarop de integratie van de medische staven in zijn
werk moest gaan. Kok waarschuwde Geleen wel dat het maken van een
medisch beleidsplan verder voerde dan alleen het instellen van een geza-
239
menlijke vergadering. In Sittard hoefde hij deze waarschuwing niet te
geven. Daar was men over de nota en de gang van zaken minder enthousiast.
De internisten, neurologen en chirurgen daar realiseerden zich dat
het beleidsplan een gewichtig document kon worden en dat de Bouwstenennota
daarvoor wel eens erg bepalend kon zijn. Zij vonden de titel van
de nota ‘misleidend’ en de inhoud ‘bedroevend’. Zij hadden de directie door.
In plaats dat de medici een beleidsplan opstelden om de directie te
adviseren, dicteerde de directie nu de specialisten wat de inhoud van het
medisch beleidsplan mocht worden. ‘Alle kaarten (zijn) reeds geschud’, was
hun oordeel. De houding van Sittard was nog niet veranderd. De artsen
bekritiseerden het bilocatiebeleid en verwachtten dat dit niet was vol te
houden. Het behoud van de locatie Geleen zou zozeer ten koste gaan van
Sittard dat beide uiteindelijk niet meer dan een basisziekenhuis zouden
zijn, dat de strategie zou strandden en Geleen zou worden opgeheven, of
dat met het beleid van twee locaties de medische doelstelling van hooggekwalificeerde
zorg overboord gezet werd. In de nota werden door het
samengaan van de maatschappen efficiëntievoordelen voorspeld. De directie
deed daarmee net alsof het werken op twee locaties, wanneer de maatschappen
maar waren samengevoegd, efficiënter was dan op één. Zij had
het openhouden van Geleen bij de provincie en het ministerie als doelmatig
weten te verkopen en probeerde dit nu bij de dokters. Anders dan de
overheden, lieten deze zich echter niets op de mouw spelden en begrepen
zij als geen ander dat er voor het bilocatiebeleid tal van argumenten
konden zijn, maar dat doelmatigheid daar niet bij was. 240
Na de internisten, neurologen en chirurgen reageerde ook het stafbestuur
van Sittard negatief. Ook dit stelde de gang van zaken aan de kaak en
noemde naar aanleiding daarvan de nota paternalistisch. Ronduit beledigd
was het stafbestuur over de aanduiding van de instelling onder één
erkenning als ‘ziekenhuis Geleen-Sittard’. Men kan deze reactie zien als
voorbeeld van de vaak kinderachtige wijze waarop de controverse tussen
de buursteden tot uitdrukking kwam, maar hier wond het stafbestuur zich
ook op over de intussen zwaar overdreven neiging van de directie om het

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 63
St. Barbara Ziekenhuis belangrijker te maken dan het was. Daarvan was
veel van de kritiek van het stafbestuur een afgeleide. Nog steeds zag de
Sittardse staf in de samenwerking met Geleen niet meer dan een poging
om Sittard met ‘het probleem Geleen’ op te zadelen. 241
De medische staf in Sittard was er ook boos over dat op verzoek van de
staf in Geleen een passage waarin het verwijzen van patiënten naar
instellingen buiten de regio werd veroordeeld, uit de Bouwstenennota was
geschrapt. De staf achtte het behoud van patiënten toch wel een wezenlijk
beleidspunt in de situatie waarin de bezetting moeilijk op peil te
houden was. De directie maakte zich er niet druk over, omdat volgens
242
haar de strekking van de paragraaf niet was aangetast. Ook zij was
overtuigd van het belang van het behoud van patiënten.
Dat maakte Kok in november 1985 tegenover de Sittardse diensthoofden
nog eens duidelijk. Het Academisch Ziekenhuis Maastricht zou de patientstromen
gaan beïnvloeden. ‘Er zal dus een beleid ontwikkeld moeten
worden dat zoveel mogelijk de bestaande patiëntenstromen handhaaft en nog
verder uitbreidt’, concludeerde hij. Door samenvoeging van de maatschappen
kon ‘hierop makkelijker ingespeeld worden’. Kok legde voor het behoud
van patiënten niet de nadruk op de doorverwijzingen door Geleen naar
buiten de regio in plaats van naar Sittard, maar stelde de basisfuncties
centraal. Deze omvatten 85% van de geleverde zorg. Spreiding ervan was
243
dé oplossing om de zorgbehoeftigen binnen het rayon te houden. Zo
vlocht Kok alles aan elkaar om uiteindelijk weer bij het geijkte beleidsuitgangspunt
uit te komen. Een lagere beddenbezetting zette de budgetten
onder druk. De dreigende budgetvermindering koppelde hij aan rayonbenutting
en adherentie en deze weer aan basisfunctie en spreiding, om zo
uit te komen op een pleidooi voor het behoud van Geleen.
De Nota Topstructuur
Was de Bouwstenennota voor de Sittardse staf een teleurstelling, Geleen
wachtte er begin 1986 ook een. De directie, wat huisvesting betreft nog
steeds gescheiden en voorzien van een directiesecretariaat op beide locaties,
werd geconcentreerd in Sittard. Daar ging de suggestie vanuit dat de
verplaatsing van de diensten naar Sittard onvermijdelijk zou volgen en het
ziekenhuis in Geleen een dependance zou worden. 244
Dit voor Geleen wrange besluit vloeide voort uit de gedachtevorming die
al een aantal jaren gaande was over de directie en de diensten. Deze was
onderdeel van het proces dat uiteindelijk moest leiden tot een werkbare

64 DE BILOCATIE
H.M.J.A. Houben met de verpleeghuisdirecteuren J.M.J. Scheepers van Invia, Th.H.M. Mintjens van
St. Jansgeleen en J. Boogaard-van den Born van St. Odilia

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 65
geïntegreerde organisatie met ziekenhuizen op twee locaties. Dat proces
was intussen twintig jaar bezig en de finish was nog niet in zicht. Omdat
er nauwelijks resultaat was geboekt, benoemde men de kleinste veranderingen
tot integratiestappen en vergrootte men deze uit tot integratiesprongen.
Een enkele keer werd een significante stap gezet. De concentratie
van de leiding in Sittard, tien jaar nadat minister Stuyt een fusie van
de leiding had geëist, was er daar één van.
De stap viel samen met een schijnbaar significante verandering, namelijk
de overgang naar één erkenning voor de twee ziekenhuizen. De erkenning
werd op 20 december 1985 door het Ministerie van Welzijn, Volksgezond-
245
heid en Cultuur verleend. De directie maakte de beschikking van het
ministerie in de organisatie bekend als ‘weer een belangrijke stap in het
integratiegebeuren’. Zij nam daar vervolgens wat van terug door van ‘een
formaliteit’ te spreken, vooral van belang voor de relatie met overheidsinstanties.
De ene erkenning stelde voor Sittard en Geleen apart de bedden
vast, zodat deze niet erg afweek van de twee erkenningen samen. Vrij
schuiven met bedden was er dus niet bij. De stichting moest er dus vooral
zelf de grote stap van maken. Samen met de geledingen moest gestalte
worden gegeven aan de mogelijkheden die de erkenning bood. ‘Uiteindelijk
is dat namelijk de belangrijkste aanleiding voor deze nieuwe konstruktie
geweest: het behoud van de kwaliteit van onze zorgverlening aan de patiënt en
waar mogelijk, verhoging en uitbreiding van deze service’. 246
247
In september 1985 verscheen de Nota Topstruktuur. Deze was een vervolg
op de Nota Nieuwe Organisatiestruktuur. De nieuwe nota legde de
verhoudingen en de overlegstructuren vast die opnieuw moesten worden
gedefinieerd in verband met de lichte wijzigingen in de taakverdeling van
de directieleden en door de deels gerealiseerde, deels op handen zijnde
248
samenvoeging van de diensten. In oktober werd de Nota Topstruktuur
249
voorgelegd aan de Commissie Communicatiestrukturen. Intussen vulde
Honings de open plaats in de directie in die was ontstaan na het ontslag
van Van Zutphen, maar hij hield er zich alleen met bouw- en technische
zaken bezig. De financiële taken vielen nu geheel onder verantwoordelijkheid
van Derckx die daarnaast de functie van directievoorzitter bleef bekleden.
Nieuw in de organisatiestructuur waren de functies voor instellingsdirecteuren.
De directie wilde deze functies het liefste intern invullen. Met de
aanstelling van verpleeghuisarts J. Boogaard-van den Born slaagde de

66 DE BILOCATIE
directie wat St. Odilia betreft in die opzet. Invia en St. Agnetenberg hadden
hun directeur-geneesheer Scheepers. Hier veranderde alleen de naam
van de functie. Voor St. Jansgeleen moest de stichting extern op zoek.
Houben haalde er begin 1985 psycholoog Mintjens voor terug uit Maastricht.
Benoemd tot instellingsdirecteur van St. Jansgeleen bewandelde
deze daarmee in grote lijnen dezelfde loopbaanroute als Houben. 250
Waaraan in de nota’s Nieuwe Organisatiestruktuur en Topstruktuur ook
aandacht werd besteed, was de vraag wie het beleid moest formuleren. Bij
de oprichting had de Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
in de Westelijke Mijnstreek het Raad van Commissarissenmodel
omarmd, hetgeen er in praktijk op neer kwam dat het bestuur geen
rol van betekenis meer speelde. Heel af en toe, zoals met de discussie rond
het personeelstekort op de operatiekamers, begaf het bestuur zich op het
terrein dat was toebedacht aan de directie. Het kon dan echter geen
sterke indruk maken, omdat het onvoldoende was ingevoerd in de materie.
Het bestuur functioneerde ook niet meer als samenstel van verschillende
politiek-maatschappelijke vertegenwoordigers die door hun invloed
en positie exclusief de belangen van de stichting behartigden. Niessen en
voormalig bestuurder Mastenbroek lobbyden voor het Academisch Ziekenhuis
Maastricht en daarmee indirect tegen de belangen van de stichting.
Het Raad van Commissarissenmodel haalde wel de beleidsvorming weg
bij het bestuur, maar de directie nam die taak nauwelijks over en bleef
sterk gericht op de dagelijkse beslommeringen. Dit kwam in de jaren
tachtig langzaam als tekortkoming aan het licht. Maar in plaats dat de
directie de taak alsnog oppakte, besloot zij de taakstelling van de diensthoofden
te herzien. Deze moesten ‘evolueren van diensthoofd (sec) tot manager’
en een rol in de beleidsvorming gaan spelen. 251
De integratie van de medische staven
Om samenwerking te bevorderen probeerde de directie al enige tijd de
staven gezamenlijk aan te spreken en te benaderen. In de nieuwe directiestructuur
was voor een lichte verschuiving van werkzaamheden gekozen,
waarbij Chorus zich wat meer op de verpleegdiensten toelegde en Kok
wat meer op de artsen. Dat resulteerde erin dat deze laatste de directie in
beide staven ging vertegenwoordigen. Verder gebruikte de directie de
Commissie van Vier als aanspreekpunt. Deze commissie van Chorus en
Kok en de voorzitters van de twee medische staven kreeg daardoor een

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 67
positie boven de interstafraad, een vergadering van de twee stafbesturen
die af en toe werd gehouden en er voor diende om gemeenschappelijke
punten te bespreken. Langzaam maar zeker verschoof de besluitvorming
van de twee staven naar de overkoepelende gremia. Die verschuiving,
door Kok en Chorus handig, geduldig en onopvallend bewerkstelligd, viel
Ariëns in april 1985 voor het eerst op. Hij wees de staf in Geleen ‘op een
geleidelijk intredende verandering in de hantering van de Interstafraad.’ ‘Vroeger
werd alles eerst in de stafbesturen besproken; de laatste tijd komt het steeds
vaker voor dat de direktie met de Interstafraad overlegt en de staven er pas in
tweede instantie bij betrokken worden’. Ariëns had daartegen bezwaar en niet
zonder reden. Een principiële beslissing om op deze manier te werken,
252
was immers nooit genomen. De directie zette in het kader van de
aanvraag van één erkenning, de vorming van één staf op de agenda en
maakte deze door alleen te overleggen met de overkoepelende gremia
onvermijdelijk. 253
De discussie over de Bouwstenennota leidde de aandacht van de medici af
en dat resulteerde erin dat de gesprekken over de samenvoeging van de
254
staven zich binnen de Commissie van Vier concentreerden. Daar werd
in november zonder ruggespraak afgesproken te beginnen met een overkoepelend
stafbestuur, analoog aan het vroegere overkoepelend bestuur
van de samenwerkende instellingen, waarbij vergaderlocatie en de voorzitter
periodiek tussen Sittard en Geleen konden worden gewisseld. Het
nemen van besluiten zou voorbehouden blijven aan de onderliggende
staven en de constructie was bedoeld als overgang naar de vorming van
één medische staf in de toekomst. 255
Ariëns kreeg gelijk. De directie, omzichtig manoeuvrerend, wilde ‘het
overleg met de lokale stafbesturen zoveel mogelijk ( ) beperken’ en liefst uitslui-
256
tend besprekingen voeren in de interstafraad. De vorming van één staf
werd daarna weliswaar gespreksonderwerp binnen de medische staven,
maar het ging niet meer over de wenselijkheid ervan, maar over prakti-
257
sche aspecten van de uitvoering. Kortom, er kwam uit de staven ‘weinig
258
kommentaar’. De stafbesturen gingen in juni 1986 akkoord met de instelling
van het overkoepelend orgaan. Verkiezingen vonden zij niet nodig.
Het orgaan kon voorlopig uit negen personen bestaan, namelijk de leden
van de interstafraad. 259
Kok slaagde in zijn opzet. Terwijl de medische staf in Sittard zich fel
keerde tegen de Bouwstenennota die nota bene de vorming van één staf
als hoofddoel had, veegde hij zonder slag of stoot de staven bij elkaar.

68 DE BILOCATIE
St. Barbara en St. Odilia in 1988

NAAR SITTARD GA JE VOOR DE BEHANDELING, NAAR GELEEN VOOR DE VERZORGING 69
Na de zomer lieten de stafbesturen het idee van een overkoepelend
bestuur vallen en stelden zij voor om per 1 januari 1987 als proef gedurende
een jaar één medische staf te vormen met één bestuur. Op 1 september
1986 besloot de medische staf in Sittard, in het licht van de reacties op de
Bouwstenennota onvoorstelbaar, in grote meerderheid deze stap te
nemen. Het Sittardse stafbestuur koppelde er direct een volgende aan vast
door voor te stellen een commissie de vorming te laten bestuderen van
een kernstaf, die slagvaardiger kon opereren dan alle 120 artsen in één
vergadering bijeen. In Geleen werd de staf de vorming van één orgaan en
de bestudering van het idee van de kernstaf meer medegedeeld dan dat
260
deze ter discussie werd gesteld. Het ging ineens allemaal erg snel.
Aandacht voor Geleen
De fusie van de medische staven leek te zorgen voor momentum in de
integratie van de ziekenhuizen. Een aanwijzing daarvoor was bijvoorbeeld
het besluit opnieuw van de gynaecologen om per 1 januari 1987 één maat-
261
schap te vormen. Door de verpleeghuizen als afzonderlijke eenheden te
beschouwen met elk een instellingsdirecteur onder Houben, bleven deze
buiten het gekrakeel dat de integratie van de ziekenhuizen begeleidde.
Dat gekrakeel leek in Geleen wat te verstommen toen nieuwe bouwplannen
voorzichtig vertrouwen gaven in het behoud van de ziekenhuisactiviteiten
aldaar.
In het ziekenhuis kwam door de afnemende beddenbezetting ruimte vrij.
In het ernaast gelegen verpleeghuis St. Odilia gebeurde het omgekeerde.
Nieuwe opvattingen over privacy en recreatie maakte het noodzakelijk
om in kleinere units te werken. Het verpleeghuis kwam daardoor ruimte
tekort. Om deze problemen in combinatie op te lossen, werd in augustus
besloten tot een bouwproject. Voor St. Odilia zou een verdieping worden
gebruikt van de ziekenhuisvleugel die eind jaren zestig als uitbreiding
tussen de oorspronkelijke bouw en St. Odilia in was geplaatst. 262
De verbouwingsplannen droegen er toe bij dat de schijnwerpers weer eens
vol op Geleen werden gericht. Was inmiddels de gehele integratie van de
instellingen verworden tot een poging de ziekenhuislocatie in Geleen
overeind te houden, nog steeds had de directie voortdurend de indruk dat
het St. Barbaraziekenhuis tekort werd gedaan. Naar aanleiding van de
concentratie van de directie en het directiesecretariaat in de grootste instelling,
werd in december 1986 onder de titel ‘Aandacht ziekenhuis Geleen’
besloten ‘vanwege het emotionele aspect, voorlopig op woensdagmorgen op de

70 DE BILOCATIE
lokatie Geleen te vergaderen’. In het nieuwe personeelsorgaan voor alle instellingen
van de stichting moest ‘extra aandacht aan de lokatie Geleen worden
geschonken’. 263
Buro Van Santen
In oktober 1985 werd de Nota Patiëntvriendelijke Organisatie gepresenteerd.
Deze was samengesteld naar aanleiding van een managementdiscussie
over dit onderwerp. Het betrof hier zaken als de kwaliteit van de
patiëntenvoorlichting, de klachtenbehandeling en de afsprakensystemen
op de poliklinieken. Men wilde weten waarom sommige patiënten kozen
voor behandeling in een ziekenhuis buiten de Westelijke Mijnstreek. De
opsteller van de nota, directieassistent W.G.H. Visschers, wilde serieuze
aandacht voor het thema. Er waren namelijk ‘al vaker inventarisaties ( ) gedaan
naar zaken die niet goed lopen ( ), maar hier (is) verder niets mee gedaan’.
Wilde er iets verbeteren, dan moest er ‘geld aan gespendeerd ( ) worden’ en
moest men ‘een deskundige aantrekken en geen student’. 264
Visschers kreeg zijn zin. In november 1985 besloot de directie om aan Buro
Van Santen in Den Haag te vragen een onderzoek te doen naar de beeldvorming
van de instellingen. De resultaten daarvan werden in juli 1986
binnen de organisatie verspreid en in maart 1987 werd aan de hand van
265
het rapport een knelpuntenlijst samengesteld. Vond men het rapport
zelf al ‘tamelijk zwart-wit overkomen’ en werd bezwaar gemaakt tegen de
scheve verhouding tussen negatieve en positieve punten, de knelpunten-
266
lijst was confronterend en vernietigend. De stichting had geen eigen
identiteit. ‘Er zijn vragen bij de noodzaak van de overkoepeling’. De instellingen
waren met name op elkaar gericht. Het ziekenhuis in Geleen voelde
zich bedreigd door dat in Sittard. De naam van de stichting deugde niet
en werd nauwelijks gebruikt. De betrokkenheid van medewerkers nam af
en het personeel in Sittard was onvriendelijk. Er waren veel te lange
wachttijden. De bouwkundige voorzieningen in Sittard lieten te wensen
over. Het ziekenhuis was er bovendien te groot, fabrieksmatig en onpersoonlijk.
‘Patientvriendelijkheid is zeker niet de opvallendste eigenschap’. Het
ziekenhuis in Geleen was te klein en had onvoldoende specialismen in
huis. Men was er voortdurend bang voor sluiting. Het lag buiten de stad
en was dus matig bereikbaar. En zo ging het maar door. Ondervraagden
van buiten de organisatie hadden het over ‘de oorlog in de orthopedie’ in
Sittard en over ‘de situatie van de interne geneeskunde (die) duidelijk negatief
werkt op de beeldvorming van het ziekenhuis’ in Geleen. Ten aanzien van het

DE BEDDENREDUCTIE VAN DEES EN DE FUNCTIONELE BUDGETTERING 71
beleid was de constatering dat daarin ‘de rode draad ontbreekt’. En wanneer
men in Sittard ten slotte dacht dat er geen relevante drijfveren denkbaar
waren om het St. Barbara Ziekenhuis te handhaven, dan had de bevolking
er wel één: ‘naar Sittard ga je voor de behandeling, naar Geleen voor de verzorging’.
267
Het onderzoek van Buro Van Santen, na de fusie het eerste onderzoek
naar het functioneren van de totale organisatie door een niet betrokkene,
kreeg geen belangrijke plaats in de geschiedenis van beide ziekenhuizen.
Het rapport werd in de organisatie verspreid, er werd een samenvatting in
de personeelsbladen gepubliceerd en Buro Van Santen werd bedankt. Het
rapport en de knelpuntenlijst verdwenen in een la.
4. DE BEDDENREDUCTIE VAN DEES EN DE FUNCTIONELE BUDGETTERING
Het bezuinigingsbeleid van de overheid had nog bitter weinig opgeleverd,
behalve dan een lappendeken van systemen, regels en richtlijnen en uitdijende
administratieve afdelingen in de instellingen om deze te kunnen
toepassen en uitvoeren. De budgetfinanciering hield de beschikbare middelen
op een riant peil, zodat het aantal poliklinische verrichtingen onbelemmerd
kon groeien. Hoe meer de overheid de zorguitgaven probeerde te
beteugelen, hoe meer zij onbeheersbaar werden. Specialisten werden per
verrichting betaald en probeerde men via de tarieven de inkomens van
deze groep te korten, dan werden zij aangezet tot een hogere productie.
Dat joeg de kosten van de tweede lijnszorg omhoog. Gardeniers wilde de
kleine ziekenhuizen sluiten. Sittard en Geleen maakten provincie en
ministerie wijs dat het sluiten van St. Barbara in Geleen verbouwingen
noodzakelijk zou maken en dus wel duurder moest zijn dan het ziekenhuis
openhouden. Derckx slaagde er in die redenatie over de bühne te
brengen door de uitgaven aan verbouwingsinvesteringen te verwarren
met kosten. Intern was men zich intussen scherp bewust van de inefficientie
van de bilocatie en werd deze zo goed als het ging bestreden door
dubbele investeringen in nieuwe apparatuur af te wijzen. Het kwam
bovendien toch tot een verbouwing. Het toegewezen budget was ten
slotte zodanig dat de inefficiëntieverliezen die het bilocatiebeleid met
zich meebracht niet te veel opvielen en in ieder geval niet tot concentratie
dwongen. Er was sprake van een wonderlijk evenwicht, waarbij de
stichting zich bewust was van de meerkosten van de bilocatie en de

72 DE BILOCATIE
overheid een rad voor ogen draaide waardoor deze dacht dat de bilocatie
goedkoper was en tegelijk de meerkosten betaalde. Deze overheid had
geen idee van wat zich in het veld afspeelde. Het door haarzelf gecreëerde
maatschappelijk middenveld met zijn indrukwekkende en tegelijk verstikkende
papierstroom werkte als een leemlaag en ontnam het ministerie het
zicht. Wat men ook kon vinden van de opvattingen en het beleid van de
ziekenhuisleiding in de Westelijke Mijnstreek, het was uiteindelijk de
overheid die door zijn bemoeienis een irrationele en geldverslindende
situatie in stand hield die zonder deze al lang was opgeheven.
In dertig jaar was de gezondheidszorg veranderd in een volledig verambtelijkte
sector onder strikte staatscontrole. Daarbij was de doelstelling
van de overheid verschoven van het toegankelijk maken van de zorg en
de kwaliteitsgarantie naar het beteugelen van het zorgaanbod. De Haagse
overtuiging was dat, omdat met de exploitatie gemeenschapsgeld gemoeid
zou zijn, de op particuliere grondslag gevestigde zorginstellingen
niet de vrijheid kon worden gegund over de eigen bedrijfsvoering te
beslissen. Interessante vergelijkingen dringen zich op. De zorginstellingen
werden medio jaren tachtig als overheidsorganisaties behandeld, ook al
werden zij nog voor het grootste deel zonder tussenkomst van de overheid
via verzekeraars en ziekenfondsen van inkomsten voorzien. Daarentegen
bleef bijvoorbeeld de wegenbouw, wiens klanten niet of nauwelijks in de
particuliere sector waren te vinden en gemeenschapsgeld de vrijwel
exclusieve bron was, bij uitstek een wereld van onbelemmerd vrij ondernemerschap.
De redenatie ten aanzien van de zorg had dus iets ongerijmds
in zich. De zorg was tot publiek bezit verklaard en de overheid,
van mening dat het publiek dit bezit niet zelf kon beschermen, nam die
taak over.
Overigens was de beddenreductie van Gardeniers een mislukking geworden.
De ziekenhuizen bleven protesteren en in de loop van de jaren ontstond
de opvatting dat het ministerie betrekkelijk weinig middelen had
om de reductie af te dwingen. Daarom probeerde het met afzonderlijke
overeenkomsten de ziekenhuizen tot reductie te bewegen. Die reductie
moest een budgetverlaging teweeg brengen van ongeveer dertigduizend
gulden per afgevoerd bed. 268
De beddenreductie van Dees
Op 14 juli 1986 was het tweede kabinet-Lubbers aangetreden. Het volksgezondheidsbeleid
werd gevoerd door D.J.D. Dees. Deze kondigde in de

DE BEDDENREDUCTIE VAN DEES EN DE FUNCTIONELE BUDGETTERING 73
zomer van 1987 een nieuwe beddenreductie aan. De beddennorm werd
daarbij teruggebracht tot 3,7‰ inclusief P.A.A.Z.-bedden, wiegen en dag-
269
verplegingsbedden. Door de dagverpleging in de telling te betrekken,
kon een verschuiving van zorg in die richting geen soelaas bieden en
sneed Dees één ontsnappingsroute af. Een ronde-Dees was echter nog niet
aan de orde, omdat de ziekenhuizen eerst nog de ronde-Gardeniers moesten
afwerken. De Westelijke Mijnstreek was nog steeds in onderhandeling
met het ministerie over de realisatie van deze reductie uit 1982 en over de
270
compensatie die de overheid daartegenover wilde stellen. In juli 1987
werd een deal gesloten en kon de directie de staf mededelen dat ‘er
binnenkort een begin zal worden gemaakt met de langverwachte beddenreduktie’.
De ziekenhuizen moesten terug naar een capaciteit van 575 bedden in
Sittard en 180 in Geleen. De gemiddelde bezetting in Sittard over 1986
bedroeg 505 bedden. Werd een gemiddelde bezetting van negentig
procent als vol aangehouden, dan had op basis van de feitelijke bezetting
in 1986 dit ziekenhuis een klinische capaciteit nodig van 561 bedden, 14
minder dan het toe te kennen aantal. Voor 1987 werd analoog aan de
dalende lijn van de voorgaande jaren een verdere afname van de bezetting
271
verwacht van ruim dertig bedden. De cijfers van Geleen, waaraan de
economisch-administratieve dienst nog werkte, zouden een nog groter
verschil te zien geven. Na de reductie zou de opnamecapaciteit dus ruim
boven de feitelijke behoefte blijven. Niettemin waarschuwde de directie
dat ‘de reductie van het erkende aantal bedden ( ) forse consequenties (zal)
hebben’. Om ontslagen zoveel mogelijk te voorkomen, zou er op andere
plekken moeten worden gesneden, dus bijvoorbeeld door het concentreren
van afdelingen van Sittard en Geleen. Daar waren dan wel bouwkundige
aanpassingen voor nodig en dat was precies de package-deal die de
stichting in het najaar van 1987 met het ministerie sloot. 272
In het overheidsbeleid bleek al vele jaren een merkwaardige constante
aanwezig: de hoogste gezagsdragers in de gezondheidszorg bleven zich
hardnekkig in eigen voet schieten. Terwijl voor Geleen eenzelfde berekening
werd voorbereid en de directie poogde met de collega’s in Heerlen en
Maastricht tot een gezamenlijk protest te komen tegen de ronde-Dees,
bleek deze zijn eigen beleid en mogelijk ook dat van Gardeniers, al bij
voorbaat het bezuinigende effect goeddeels te hebben ontnomen. Dees
besloot in het najaar van 1987 namelijk tot de invoering per 1 januari 1988
van de budgettering volgens de door de Commissie Bredero uitgewerkte

74 DE BILOCATIE
Sinds midden jaren zeventig daalde in de ziekenhuizen in Nederland de klinische bezetting. Er was
een verschuiving op gang gekomen van klinische naar poliklinische behandeling. De verschuiving
naar de relatief goedkope poliklinische behandeling kon de bestedingen van de ziekenhuizen niet op
peil houden. Dat deed de rijksoverheid. Terwijl de relatief kostbare klinische zorg dramatisch kromp,
hield de budgettering de bestedingsruimte op het niveau van 1982, toen de beddenbezetting op haar
hoogtepunt was. Het beschikbare geld ging op aan verdere groei, voornamelijk in de poliklinieken.

DE BEDDENREDUCTIE VAN DEES EN DE FUNCTIONELE BUDGETTERING 75
systematiek. ‘In dat geval zouden we ( ) ƒ 11.000,- in plaats van ƒ 28.000,- per
273
bed moeten inleveren’, concludeerde Derckx. ‘Op grond van het voormelde,
zal de directie gaan temporiseren en de besluitvorming over de beddenreductie
verschuiven naar 1988’, voegde hij aan die conclusie toe.
De directie en de hoofden van dienst begrepen er niets van. Derckx moest
in een volgende vergadering nog maar eens ‘met behulp van sheets’ precies
274
uitleggen hoe dit nu toch weer mogelijk was. Dees deed hetzelfde als
Van der Reijden. Hij hielp met de budgettering de effecten van de beddenreductie
om zeep. Derckx schoof de ronde-Gardeniers nog een stukje
voor zich uit door het met het Ministerie nog maar even niet helemaal
eens te worden.
De reductieberekening voor het ziekenhuis in Geleen hoefde er niet meer
te komen, want Dees kwam begin 1988 met zijn invulling van de reductie.
De ziekenhuizen in de Westelijke Mijnstreek moesten samen in plaats
van medio 1988 201 bedden, in 1990 186 bedden en in 1995 116 bedden
275
inleveren. Voorlopig hoefde er dus niets te gebeuren.
Het o.k.-personeel
Werd inmiddels het jaarlijks teruglopen van de klinische beddenbezetting
als volkomen normaal beschouwd, de afname in 1986 werd minder
veroorzaakt door een verschuiving in zorg dan door de personeelsproblemen
op de operatieafdelingen. De terugloop moest daarom ‘als incidenteel’
worden gezien, vond men bij het opstellen van een prognose voor 1987,
276
om vervolgens het thema terzijde te leggen. In het licht van de budgetkortingen,
die bij de directie de angst opriep dat zij zouden leiden tot
gedwongen ontslagen, is het personeelsprobleem op de operatiekamers
opmerkelijk. Het ziekenhuis was onvoldoende in staat verpleegkundigen
met de juiste kwalificaties aan te trekken, of daarin intern te voorzien.
Dat had zijn invloed op de productie en mocht dus alarmerend worden
genoemd. Behalve de operateurs en de verpleegkundigen, wond echter
niemand zich hierover op. Kok verontschuldigde zich in september 1987,
niet voor het eerst, met de mededeling dat het personeelstekort een
landelijk probleem was. Er werd alles aan gedaan om het op te lossen. 277
Kennelijk ontging de leiding het verband tussen de adherentieverliezen en
het op orde zijn van de productiecapaciteit. De personeelsproblemen
zorgden voor afname van verpleegdagen, maar die constatering liet geen
alarmbellen rinkelen. In oktober 1987 werd besloten om maar eens een
gesprek te arrangeren tussen de o.k.-commissie en de afdeling Personeel

76 DE BILOCATIE
278
en Organisatie. In november stelde de directie de operateurs voor om in
Geleen te gaan opereren, aangezien daar, hoezeer dit ook vraagtekens zou
moeten oproepen, een overschot aan operatiekamerassistenten bestond. 279
Toen de artsen erop wezen dat dit tal van organisatorische moeilijkheden
met zich meebracht en dus niet zo’n geweldige oplossing was, stelde Kok
gelaten vast dat dus ‘de nood blijkbaar niet zo hoog is’.
Dat er geen o.k.-assistenten waren te krijgen, bleek uiteindelijk wel mee
te vallen. Na de aandacht voor het probleem in oktober konden directie
en stafbestuur al in november vaststellen dat het personeelsprobleem was
280
opgelost. Begin april werd wel duidelijk hoe dat kwam. Er was in de
dagbladen, buiten medeweten van de directie een advertentie voor o.k.assistenten
verschenen die ‘totaal anders van opzet was’. ‘Gezien de moeilijke
werving van OK-assistenten is deze extreme advertentie te begrijpen’, oordeelde
281
de directie, ‘maar ƒ 20.000,-- vindt men toch wel aan de hoge kant’. De
afdeling Personeel en Organisatie had buiten de leiding om gedaan wat
moest gebeuren. Zij stelde de primaire arbeidsvoorwaarden zodanig, dat
zij het goed functioneren van een van de kernonderdelen van de instellingen
kon waarborgen. De directie was van dergelijke routes echter niet
erg geporteerd.
Frederiks
In navolging van de overheid begroef de directie zich onder de nota’s en
verdedigde, gedijend op de traagheid van het systeem, de status quo.
Passiviteit was troef. Het najaar van 1987 ging voorbij, de erop volgende
winter ook. Niets wezenlijks passeerde de revue. De aandacht ging uit
naar de telefooncentrale. In de gezondheidszorg in de jaren tachtig behoorde
de aanschaffing van een nieuwe centrale tot de zaken waarvoor
282
provinciale en ministeriële toestemming nodig was. Toen na een paar
maanden een ieder over de centrale en over wat de telefonistes moesten
zeggen bij het opnemen zijn zegje had gedaan, verdween het punt geruisloos
van de agenda en kwam de volgende kleinigheid aan de orde. 283
Toch was er voor een gelaten houding geen enkele reden. Behalve dat de
productie van de heelkundigen door personeeltekorten onder druk stond,
speelde ook nog steeds de dissociatieproblematiek bij de internisten in
Geleen. Verhoeven en Geelen waren intussen ernstig gebrouilleerd met
284
Frederiks. De Sittardse cardiologen, neurologen en longartsen vonden in
285
de ruzie een extra argument om niet in Geleen te willen werken. In

DE BEDDENREDUCTIE VAN DEES EN DE FUNCTIONELE BUDGETTERING 77
Geleen werd de beperkte aanwezigheid van de neurologen aldaar aan de
kaak gesteld en de situatie ‘onhoudbaar’ genoemd. 286
Verhoeven en Geelen wilden wel samengaan met de maatschap interne
geneeskunde in Sittard, maar dan moest in Geleen nog een internist
worden aangetrokken. De noodzaak daarvan werd in Sittard en door de
directie betwijfeld, zeker zolang Frederiks er was. Duidelijk werd dat alle
problemen steeds weer werden teruggevoerd op Frederiks. Deze had dat
ook in de gaten, protesteerde tegen de vacaturestelling en beklaagde zich
287
er bij de directie over dat hij werd geboycot. Geelen en Verhoeven hadden
een chef de clinique aangenomen wiens contract afliep. In afwachting
van de vacaturestelling wilden zij het contract met de chef de
clinique verlengen. Het stafbestuur wilde, met het oog op eventuele
juridische acties van Frederiks, formele wegen bewandelen en drong er bij
de directie op aan om het contract met de chef de clinique te beëindigen,
dan wel voor een nieuw contract een sollicitatieprocedure te starten. De
directie was van mening dat een sollicitatieprocedure in Geleen niet nodig
was, want de Sittardse internisten hadden tenslotte de intentie om
met Verhoeven en Geelen één maatschap te vormen. De chef de clinique
kon dan door de Sittardse maatschap worden aangetrokken.
Een ingewikkeld probleem was geboren en het leek allemaal te draaien
288
om Frederiks. In juli 1987 hadden directie en stafbestuur wel een vacature
willen stellen, maar dat moest dan wel zorgvuldig gebeuren, ‘omdat
verwacht kan worden dat Frederiks alle mogelijkheden zal aangrijpen om zich te
289
verzetten’. Begin september liet Kok weten ‘dat de direktie zal trachten een
290
vervroegd vertrek van Frederiks te stimuleren’. De internist in het nauw
naderde zijn pensioen en zijn vertrek zou een groot aantal problemen oplossen,
was alom de overtuiging.
Maar Frederiks vocht dapper terug en kwam in januari 1988 in een interessante
positie. Het was in december tijd geweest om van stafvoorzitter te
wisselen. Bij de verkiezingen won gynaecoloog Moormann met groot verschil
van chirurg J.A.C.M. Povel, waardoor een tweede stemronde niet
291
nodig was. Povel, teleurgesteld over de beperkte steun, trok zijn conclu-
292
sies en stapte op uit het stafbestuur. Daardoor bleef daarin als Geleense
arts alleen Verhoeven over. Omdat het reglement voorschreef dat er van
elke locatie ten minste twee afgevaardigden in het bestuur moesten
zitten, zou nu automatisch Frederiks toetreden. Daar voelde Verhoeven
293
niets voor, zodat ook hij bedankte. Op 11 januari lichtte Moormann
tijdens een stafvergadering de situatie toe. Deze kwam erop neer dat

78 DE BILOCATIE
Frederiks in het bestuur kwam en dat er verder voor Geleen nog één zetel
beschikbaar was. Maar deze kon niet worden gevuld aangezien de stafleden
van Geleen bij het stafbestuur een brief hadden gedeponeerd waarin
zij gezamenlijk verklaarden Frederiks niet als vertegenwoordiger te accepteren
en ook niet met hem in het bestuur te willen. ‘De voorzitter merkt,
ten overvloede, op dat het zo wel erg moeilijk wordt de vacature Geleen te
vullen’, noteerde de notuliste. Het zittende stafbestuur gooide het erop dat
het reglement niet deugde. Een aantal Sittardse leden vond evenwel dat
Frederiks als gekozen moest worden beschouwd en dus in het bestuur
moest worden benoemd. De een vond het ‘belachelijk’ dat kandidaten zich
terugtrokken omdat zij zich niet konden vinden in de door verkiezing
ontstane bestuurssamenstelling, de ander vond dat de veronderstelde
onwerkbare situatie eerst maar eens moest blijken. De staf besloot het
nieuwe bestuur aan te stellen met de taak een nieuw reglement te
schrijven. 294
Frederiks zat dus in het stafbestuur en daarmee waren de rollen omgedraaid.
Nam eerst Verhoeven als stafbestuurder deel aan de discussie met
de directie over de Geleense internistenkwestie, nu dat Frederiks was
konden de gesprekken wel eens een andere wending nemen. Lang kon
Frederiks niet van zijn bestuurslidmaatschap genieten. Eind januari 1988
lieten de Geleense specialisten de directie weten zich niet door Frederiks
vertegenwoordigd te voelen en zich derhalve niet gebonden te achten aan
295
besluiten van het stafbestuur. De brief maakte het functioneren van het
bestuur onmogelijk en werd vanuit Sittard als onaanvaardbaar bestempeld.
Frederiks had zich immers door het vorige bestuur met Verhoeven
296
ook vertegenwoordigd gevoeld. Het lag er wel heel dik op dat het
geheel ‘een truc (is) om Frederiks uit het stafbestuur te krijgen’. Toch trokken
de gewone leden van het stafbestuur zich op 9 februari terug. Er kwamen
nieuwe verkiezingen. Frederiks vergaarde te weinig stemmen en kwam
niet meer in het bestuur terug. Verhoeven wel. 297
Met de kwestie rond de internisten in Geleen was het intussen nog niet
veel opgeschoten. Verhoeven en Geelen raakten in conflict met Kok,
omdat deze de kandidatuur van hun chef de clinique voor de positie van
associé blokkeerde. De maatschap in Sittard was nog steeds niet overtuigd
van de noodzaak van een nieuwe internist. De praktijk van Frederiks werd
intussen gemarginaliseerd, mede omdat de huisartsen niet meer naar hem
verwezen. 298

DE BEDDENREDUCTIE VAN DEES EN DE FUNCTIONELE BUDGETTERING 79
De ronde Gardeniers
Net als andere ziekenhuizen hadden die in de Westelijke Mijnstreek in
1986 bij de Raad van State beroep aangetekend tegen het besluit van Van
der Reijden over de invulling en fasering van de beddenreductie van
299
Gardeniers. Het beroep zou op 6 oktober 1988 dienen, maar de directie
overwoog het in te trekken. Zij was tot de conclusie gekomen dat de
aangedragen argumenten inmiddels vrijwel allemaal achterhaald waren. 300
Op 13 september schreef Derckx aan het ministerie dat hij de beddenreductie
per 1 januari 1989 zou realiseren. Hij leverde 187 bedden in en
derhalve 187 maal het volgens de functionele budgettering geldende
normbedrag van 11.500 gulden. Daarvoor in ruil vroeg hij toestemming
voor verbouwingen van verpleegafdelingen in beide ziekenhuizen. Zou
301
het ministerie hiermee instemmen, dan kon het beroep vervallen. De
instemming kwam er na een week. 302
Derckx was echter met de kwestie nog niet klaar. In maart en april 1989
voerde hij gesprekken met het ministerie om opnieuw uitstel te bewerkstelligen.
Zijn argument was ‘dat reductie practisch synchroon zou moeten
verlopen met het moment waarop het interne kostenniveau kan worden verlaagd
door middel van het realiseren van een bouwkundige aanpassing van de ver-
303
pleegafdelingen’. Hij had eerst Geleen gered door de provincie en het
ministerie ervan te overtuigen dat het sluiten van het St. Barbara Ziekenhuis
verbouwingen met zich mee zou brengen, omdat de verpleeghuizen
dan faciliteiten zouden gaan missen. Toen Geleen mocht blijven betoogde
hij dat er verbouwingen nodig waren om het in een kleinere opzet van
180 bedden open te houden. Was in de deal van september 1988 de
toestemming voor de aanpassingen in Geleen voorwaarde om per 1 januari
1989 de bedden in te leveren, in maart en april 1988 was zijn betoog dat
deze verbouwingen nog niet waren gerealiseerd en dat het gegeven het
eerder afgesproken uitgangspunt beter was met de reductie te wachten
tot 1 januari 1990. Hij voegde bij dat verzoek maar meteen een nieuwe
telefooncentrale, een investering waarvoor hij maar liefst 3 miljoen gulden
uittrok, naast 4,2 miljoen gulden voor de aanpassing van de ziekenhui-
304
zen. Weer ging het ministerie akkoord.
De stichting moest een deel van haar leegstaande bedden inleveren en
moest daarvoor zo’n twee miljoen gulden bezuinigen. Daar stond zeven
miljoen tegenover om te investeren. Voorts was sinds 1983 zeven jaar lang
met een budget gewerkt, gebaseerd op een beddenaantal dat in 1982 al
niet meer bezet was. Daarnaast was Derckx erin geslaagd de reductie in

80 DE BILOCATIE
J.J.G. Derckx

HET MAASLANDZIEKENHUIS EN DE INTRODUCTIE VAN HET BELEIDSOVERLEG 81
geld uit te drukken volgens de methode van de functionele budgettering.
Dat scheelde jaarlijks zo’n vier miljoen gulden. 305
Van hoe geringe betekenis de bezuinigingsinspanningen van het rijk in de
jaren tachtig waren, werd nog eens onderstreept door de exploitatiecijfers
van de ziekenhuizen in de Westelijke Mijnstreek. De gemiddelde bezetting
van de klinische bedden liep tussen 1982 en 1989 met zo’n twintig
procent terug. In 1982 bedroeg de omzet van de twee ziekenhuizen 122
miljoen gulden, het budget voor 1983 126 miljoen en voor 1989 130 miljoen.
Gecorrigeerd voor inflatie was sprake van een lichte daling. Berekend per
bed, een benadering die met de groei van poliklinieken niet meer op ging,
maar nog wel werd gevolgd, namen de middelen, gecorrigeerd voor
inflatie met bijna twintig procent toe. 306
Derckx speelde zijn spel meesterlijk. Hij werd erbij werd geholpen door
het feit dat verpleeghuizen deel uitmaakten van zijn stichting. Hij gebruikte
deze eerst als argument voor de bilocatie en vervolgens jaarlijks
om zijn budget op een zo hoog mogelijk niveau te tillen.
5. HET MAASLANDZIEKENHUIS EN DE INTRODUCTIE VAN HET BELEIDSOVERLEG
In april 1988 vereenvoudigde de stichting haar naam tot Stichting Zieken-
307
zorg Westelijke Mijnstreek. Daaraan ging een naamswijziging van de
ziekenhuizen vooraf. Beide instellingen werden Maaslandziekenhuis genoemd,
waardoor ook in naam de ziekenhuizen De Goddelijke Voorzienigheid
en St. Barbara tot één instelling werden gefuseerd. De verandering
werd begeleid door twee gedenkboekjes, één over de instellingen in
Sittard en één over die in Geleen. Het geheel werd in verband gebracht
met de viering van twee jubilea in november 1988, waarbij voor De Goddelijke
Voorzienigheid voor de gelegenheid 1908 als oprichtingsjaar was
gekozen. 308
De naamswijziging werd gepresenteerd als een keerpunt. Daarvan was
echter allerminst sprake. Zij ging gepaard met een statutenwijziging en
met de nieuwe statuten beperkte de leiding zich in zijn beleidsruimte. De
bilocatie, met Sittard als centrumziekenhuis en Geleen als basisziekenhuis
werd er woordelijk in vastgelegd. ‘Nimmer’ kon de stichting besluiten het
karakter van de locaties aan te tasten. Zelfs werd het bilocatiebeleid
opgenomen in de doelstellingen. Daarmee kreeg de bescherming van het
St. Barbaraziekenhuis krampachtige trekken. De doelstellingen waren voor

82 DE BILOCATIE
het overige statuteneigen, beperkt tot ‘doelmatig besturen, beheren en in
stand houden’ en dus als basis voor een strategie defensief. 309
Met de integratie vlotte het in de praktijk evenmin. De directie had er in
1986 voor gekozen om de nadruk te verleggen van de artsen naar de diensten
en was begonnen met de samenvoeging van de economisch-administratieve
afdelingen. Bij een evaluatie in mei 1988 werd vastgesteld dat
het met die samenvoeging nog niet geweldig liep. ‘Er zijn nu twee jaar
voorbij, maar totaal denkt men misschien wel 5 jaar nodig te hebben voordat echt
van positieve resultaten gesproken kan worden’. De integratie stuitte bij de
medewerkers op grote weerstand en dit had ‘op verschillende onderdelen
geleid tot escalatie van de problemen’. 310
Er begon zich langzamerhand een drama af te tekenen. De directie voerde
haar bilocatiebeleid, soms geduldig en soms drammerig, rationele overwegingen
daarbij negerend. Tegelijk werd geprobeerd de instellingen te
integreren. Daarvoor werden nota’s geschreven en werd met alle denkbare
partijen overleg gepleegd. Waren die het niet met de fusie eens, dan werd
deze toch doorgevoerd. Maar de stappen waren zo klein en het integratieproces
werd over zo’n lange tijd uitgesmeerd dat het beleid de organisatie
gevangen hield in een sfeer van lijdzaam verzet en het proces een lijdensweg
werd. Wanneer een organisatie alleen al voor de samenvoeging van
haar boekhoudafdelingen vijf jaar nodig dacht te hebben, dan moest de
integratie wel tot mislukken zijn gedoemd.
De nota Top (Overleg-)struktuur
311
In 1988 verscheen een nieuwe Nota Topstruktuur. Aanpassing van de
oude nota uit 1986 werd wenselijk geacht, omdat onder meer door de
312
integratie van de diensten de overlegstructuren moesten veranderen. De
nieuwe nota ging gepaard met een aantal andere nota’s en een flink
aantal werk- en projectgroepen om de implementatie te begeleiden. Het
uitgangspunt was een nieuw idee: de ‘dubbele driedeling’. Daarmee werd
een structurele verdeling van de stichting in ziekenhuis, verpleeghuizen
en diensten en een bestuurlijke verdeling in strategie, management en
313
operationeel beheer bedoeld. Hoe ingewikkeld men het ook wilde
maken, de kern was eenvoudig. Men wilde de integratie bereiken via de
diensten en de leiding van de diensten inschakelen bij de beleidsvorming.
De nota’s bevatten geen nieuws. Zij waren verwoede pogingen om met
de integratie vooruit te komen en tegelijk de bilocatie te handhaven. Een

HET MAASLANDZIEKENHUIS EN DE INTRODUCTIE VAN HET BELEIDSOVERLEG 83
significante stap konden zij niet zijn. Nota’s nemen immers geen stappen.
De directie vertoonde echter meer en meer de neiging anders te geloven.
De Geleense stichtingen kenden in de jaren zestig en zeventig een dominant
bestuur dat de directie weinig ruimte liet. Dit bestuur hield zich
nadrukkelijk bezig met de dagelijkse gang van zaken, die in Sittard aan de
directie was voorbehouden. Voornamelijk om deze reden hadden de
Sittardse en neutrale leden van het overkoepelend bestuur gekozen voor
een structuur waarin het geïntegreerde bestuur een teruggetrokken positie
innam. Die keuze was in lijn met de adviezen van het maatschappelijk
middenveld en volgde de ontwikkeling die zich na de oliecrisis in het
bedrijfsleven voordeed. Daarom ook werd de teruggetrokken positie van
het bestuur aangeduid als het Raad van Commissarissenmodel. Deze
maatschappelijke ontwikkeling werd dankbaar als motief gebruikt.
Bestuursvoorzitter Niessen nam de keuze letterlijk en creëerde een grote
afstand tot de directie door zich uitsluitend en in de meest strikte zin te
beperken tot toezichthoudende taken.
De effecten van de keuze waren aanvankelijk vooral merkbaar doordat de
gemeenten ermee op flinke afstand werden gehouden en doordat de
bestuursleden hun functie van lobbyist niet meer waar maakten. Maar het
belangrijkste effect kwam pas eind jaren tachtig aan het licht. Wat men
namelijk ook van de bemoeizucht van het oude Geleense bestuur kon
zeggen, het voerde beleid, zoals in Sittard op de achtergrond de congregatie
dat deed. Beide ziekenhuizen hadden een missie: de één wilde een
‘eigen’ ziekenhuis, onmisbaar voor de opkomende mijnmetropool, de
ander wilde zich ontwikkelen tot A-ziekenhuis, gelijkwaardig aan Heerlen.
Met de bestuurlijke integratie verdwenen de missies uit beeld en
droeg het nieuwe bestuur verantwoordelijkheden over aan de directie.
Deze richtte zich op samenwerking en alle interne problemen die deze
met zich meebracht. De nieuwe missie werd het in stand houden van de
bilocatie. Het bilocatiebeleid dwarsboomde doelmatige zorg. De doelstelling
van het bieden van zo goed mogelijke zorg had geen onderscheidende
betekenis.
In 1986 voelde de directie aan dat het haar ontbrak aan tijd en mogelijkheden
om de beleidsvorming invulling te geven en ontstond het idee om er
de diensten meer bij te betrekken. Met de tweede Nota Topstruktuur
werd dit idee geconcretiseerd in de vorm van nieuwe gremia: het Beleidsoverleg
Stichting (BOS), het Beleidsoverleg Ziekenhuis (BOZ), het Beleids-

84 DE BILOCATIE
overleg Verpleeghuizen (BOV) en het Beleidsoverleg Centrale Diensten
(BOCD). Via deze gremia, volgens het structurele drieluik gescheiden,
werden de hoofden van dienst en instellingsdirecteuren geacht de directie
te adviseren over strategie en beleid. In minder dan tien jaar was daarmee
de strategische beleidsvorming verschoven van het bestuur naar het
uitvoerende management. Het bestuur had deze taak afgestoten naar de
directie en deze schoof hem door naar de diensthoofden en instellingsdirecteuren
waar hij niet thuishoorde.
Hoe moet nu de situatie waarin de directie verkeerde worden beoordeeld?
Kwam zij, in beslag genomen door alle problemen en conflicten, niet aan
de beleidsvorming toe, of was het ontbreken van beleid en perspectief de
bron van de problemen en conflicten?

6
HET KEERPUNT
De overheid probeerde de kosten van de gezondheidszorg te beperken en
de toegankelijkheid te vergroten. Had zij met tal van wetten en maatregelen
de zorg stevig aan de teugels, het gewenste effect leverde het niet op.
Tot de jaren zeventig werden principes van de coöperatieve maatschappijinrichting
gevolgd, waardoor een krachtig middenveld ontstond. De jaren
zeventig en tachtig werden gekenmerkt door een groot vertrouwen in het
sturend en oplossend vermogen van de overheid en deze nam tot in detail
de besluitvorming van de instellingen over. In de loop van de jaren tachtig
ontstonden twijfels aan de maakbaarheid van de samenleving. Niet
meer de overheid werd in staat geacht problemen op te lossen, maar ‘de
markt’ werd tot regelend principe verheven.
Nog geheel in de sfeer van staatsingrijpen als aangewezen middel, voerde
Van der Reijden in zijn laatste maanden als staatssecretaris voor Volksgezondheid
de Wet Toegang Ziektekostenverzekering in. Deze moest een
einde maken aan de problemen die bestonden bij de groep ‘vrijwillig verzekerden’,
die mocht kiezen tussen het ziekenfonds en een particuliere
verzekeringsmaatschappij. De particuliere verzekeringsmaatschappijen die
voor deze groep verzekeringen aanboden, waren minder gebonden aan
overheidsbepalingen dan de ziekenfondsen, spelers op een min of meer
vrije markt en in prijsconcurrentie verwikkeld. Zij trokken de jonge en
gezonde mensen naar zich toe, waardoor de ziekenfondsen met de slechter
verzekerbaren bleven zitten. Dat leidde bij de fondsen tot financiële
problemen. Door nu de vrijwillig verzekerden allen uit te sluiten van het
ziekenfonds en de particuliere verzekeraars te dwingen deze groep integraal
te verzekeren tegen een wettelijk vastgesteld pakket en voor een
wettelijk vastgestelde premie, maakte Van der Reijden een einde aan deze
situatie. De maatregel werd aangeduid als ‘kleine stelselwijziging’, zocht
de oplossing in meer staatsbemoeienis en bracht het debat over de zorg
terug bij het verzekeringsstelsel.
Het tweede kabinet Lubbers nam zich voor om het stelsel in zijn geheel
op de schop te nemen en stelde kort na zijn aantreden in juli 1986 de
Commissie Structuur en Financiering Gezondheidszorg in. Deze com-

86 HET KEERPUNT
missie onder leiding van oud-Philips-bestuursvoorzitter W. Dekker, kwam
in maart 1987 met voorstellen tot een ingrijpende hervorming. Zoals bij
haar installatie als opdracht meegegeven, waren deze geheel in lijn met
het nieuwe denken van het kabinet en ademden zij het geloof in ‘de
1
markt’. Het rapport van de Commissie Dekker had de titel Bereidheid tot
Verandering meegekregen, maar of die bereidheid bestond, was zeer de
vraag. Dees schreef in 1988 op basis van de voorstellen van de commissie
de nota Verandering Verzekerd, maar doordat in mei 1989 het kabinet viel,
liet die verandering nog even op zich wachten.
1. STUREN IN DE JAREN NEGENTIG
Kwam het niet meteen tot concreet beleid, de nieuwe wind in Den Haag
was ook in de Westelijke Mijnstreek gaan waaien. De woorden markt,
verandering en concurrentie dwongen er de blik naar buiten.
Op zoek naar de ‘beperkingen en mogelijkheden van marktregulatie voor de
Nederlandse gezondheidszorg’, organiseerde de Nederlandse Vereniging van
Ziekenhuisdirecteuren een studiereis naar vrije marktvoorbeeld de Verenigde
Staten. Kok ging mee en bracht bij terugkomst in september 1987
aan de directie, de instellingsdirecteuren en de hoofden van dienst verslag
uit. Hem waren verschillen met Nederland duidelijk geworden, zoals het
ontbreken van een ziekenhuisplanning, de grote cliëntgerichtheid, het
ontbreken van huisartsen, het honoreringssysteem op basis van verrichtingen,
de grote omvang van dagverpleging en palliatieve zorg, het gebruik
om met financiële prikkels veranderingen te stimuleren en het idee
van prijsconcurrentie. Kok stelde zich tegenover veel hiervan gereserveerd
op. Van prijsconcurrentie bijvoorbeeld, zag hij geen kostendrukkend effect
uitgaan. Het idee van het belonen van veranderingen en met name van
2
gerealiseerde bezuinigingen zou ‘niet geënt (zijn) op onze aard’. Veel van
het Amerikaanse stond haaks op de Nederlandse overheidsgebruiken volgens
welke de ziekenhuizen hun beleid hadden te voeren.
De studiereis bracht Kok ver buiten het eigen nest en leverde leerzame
beelden op, maar of de nieuwe wind ook op de dagelijkse gang van zaken
invloed zou gaan krijgen moest nog blijken. Zo speelde nog steeds de
stroeve relatie met het Academisch Ziekenhuis Maastricht. Dit wilde
meer bedden en doordat de opleiding voor huisartsen samenwerkingsver-

STUREN IN DE JAREN NEGENTIG 87
banden met huisartsenpraktijken buiten Maastricht aanging, trok het
patiënten uit de Westelijke Mijnstreek weg. 3
Op 23 augustus had Kok met zijn Heerlense collega over deze materie van
gedachten gewisseld. Hij ontdekte toen ‘dat er bij de Heerlense directie een
4
andere cultuur leeft’. Men had er daar schoon genoeg van en wilde zich
met het Maaslandziekenhuis te weer stellen tegen de acties van Maastricht.
Nu had Heerlen zich in het verleden ook aanmerkelijk krasser
opgesteld dan Sittard en was er dus niets nieuws onder de zon. Maar de
recente geluiden uit de Oostelijke Mijnstreek hadden de aandacht van
Kok nu nadrukkelijk getrokken. Toen Maastricht in november de affiliatiecontracten
met de Zuid-Limburgse ziekenhuizen dreigde op te zeggen,
5
meldde hij zich in Heerlen voor crisisberaad. Daarna werd ook de medi-
6
sche staf in het overleg betrokken. Het academisch ziekenhuis zocht
steeds de pers om het idee aan de man te brengen dat het bedden tekort
kwam en dat het er niet in kon voorzien omdat de omliggende ziekenhuizen
ze Maastricht niet gunden. Sittard en Heerlen wilden zich hiertegen
verweren met een tegencampagne. Verder sloten de twee ziekenhuisorganisaties
in de mijnstreek in de vorm van een herenakkoord een niet-aan-
7
valsverdrag. Wat de streekziekenhuizen het meeste dwars zat, was dat
het academisch ziekenhuis zijn eigen koers voer en zich weinig of niets
aantrok van de andere ziekenhuizen en zelfs niet van de provincie. Rottier
was daar jaren eerder al tegenaan gelopen. Sittard bleef met Dassen
toen afwachtend op afstand. De oorlog van Rottier met Maastricht voerde
Heerlen rond 1990 nog steeds. Men vond daar dat aan het academisch
ziekenhuis duidelijk moest worden gemaakt ‘dat al die drammerige publiciteit
niet geapprecieerd wordt’. Maastricht zou verder ‘bijgebracht moeten wor-
8
den, dat de andere ziekenhuizen de vijand niet zijn’. Er werd in Heerlen
oorlogstaal gebezigd en het Maaslandziekenhuis deed voorzichtig mee.
Maar met het nieuwe marktdenken had dit nog weinig te maken. Volgens
dit denken immers was het in dit gevecht juist geboden om andere ziekenhuizen
in bepaalde opzichten wel als de vijand te zien.
De medische staf
Begin mei 1988 kwamen directie en stafbestuur tot de slotsom dat ‘het hele
stafgebeuren ( ) steeds minder vruchtbaar (verloopt)’. Er konden op een stafvergadering
gemakkelijk meer dan honderd leden verschijnen en dat werd als
ineffectief en onwerkbaar beschouwd. Het werd tijd om een kernstaf te
9
vormen. Nu had het stafbestuur de directie helemaal niet nodig om tot

88 HET KEERPUNT
deze conclusie te komen. Het had ook al een commissie in het leven
geroepen om de kernstafvorming te bestuderen. Het probleem was echter
om een formule te vinden waardoor iedereen vertegenwoordigd was, maar
10
tegelijk de kernstaf niet te groot werd. Nu was er bij de plenaire vergaderingen
de laatste tijd sprake van een tanende opkomst en kon het met de
slagvaardigheid nog best meevallen. Het stafbestuur zag er voor de vorming
van een kernstaf echter juist urgentie in. De opkomst bleek in september
1988 zo gering dat het in het reglement voorgeschreven quorum
11
om over de kernstafvorming een besluit te nemen niet werd gehaald. De
vergadering erop, in oktober, kon het besluit wel nemen, niet omdat er
meer leden waren komen opdagen, maar omdat volgens het vergaderreglement
onvoldoende opkomst de besluitvorming een tweede keer niet
kon tegenhouden. Zo besloten op 14 november 1988 zevenentwintig stafleden
tot de vorming van een kernstaf. 12
De directie mocht echter de verwachte positieve effecten van dit besluit
nog niet proeven. Het werd overschaduwd door het nog steeds lopende
conflict over de honorering van zelfstandig gevestigde ziekenhuisspecialisten
tussen de Landelijke Specialisten Vereniging en de Vereniging van
Nederlandse Ziekenfondsen. De regering wenste die structuur aangepast
te zien. De ziekenfondsen waren met voorstellen gekomen waardoor de
13
specialisten zich in hun inkomen bedreigd voelden. De directie had zich
op het standpunt gesteld dat het ziekenhuis geen partij was en deed er
alles aan om van het conflict zover mogelijk afstand te nemen. Zij stond
informatieverstrekking aan personeel en patiënten over eventuele acties
wel toe, maar liet zowel de specialisten als het Centraal Ziekenfonds
14
weten dat deze informatie ‘neutraal’ diende te zijn. Op een vraag van
het Centraal Ziekenfonds om in het ziekenhuis een informatiebalie te
mogen inrichten, antwoordde de directie dat zij vond dat ‘de strijd buiten
15
het ziekenhuis moet worden uitgevochten’. Het Centraal Ziekenfonds nam
het antwoord van de directie letterlijk en stelde zijn alles behalve neutrale
informatiepunten op ‘net buiten het ziekenhuisterrein’. De artsen zeiden in
overgrote meerderheid hun contract met het ziekenfonds op en legden
16
daardoor een extra belasting op de administratie van het ziekenhuis. De
wens van de directie buiten het conflict te blijven, bleek niet vervuld.
Wilde het ziekenhuis niet bij het conflict betrokken zijn, het raakte het
wel, net als in het najaar van 1988 de Nederlandse Ziekenhuisraad. De
17
specialisten dreigden met drie weken zondagsdienst. Bemiddeling van

STUREN IN DE JAREN NEGENTIG 89
Dekker in september leidde niet tot een oplossing, waarna de ziekenhuisraad
tegen de specialistenvereniging een kort geding aanspande. Dit wist
de raad te winnen, waardoor de specialisten van de zondagsdienstactie
18
moesten afzien. Op 27 oktober 1988 nam de Landelijke Specialisten Vereniging
daarom het besluit om de leden op te roepen zich terug te trekken
uit alle activiteiten die niet direct in relatie stonden met de behandeling
van patiënten, de zogenaamde niet-patiëntgebonden activiteiten.
De medische staf van het Maaslandziekenhuis reageerde verdeeld op deze
19
vorm van actievoeren. Dat was te begrijpen. Een aantal stafleden zag er
niets in om voor een conflict met de overheid, de relatie met de directie
op het spel te zetten. Omdat het binnen de staf ontbrak aan een overtuigend
draagvlak voor de nieuwe actievorm, besloot het stafbestuur in
februari 1989 slechts om de leden in overweging te geven om met de actie
20
mee te doen. De directie was er niet erg gelukkig mee. Het was niet
duidelijk welke activiteiten nu precies de niet-patiëntgebonden waren,
maar welke het ook mochten zijn, het waren de stafbestuurders die zich
21
ermee bezighielden. En zij hadden zich bij de actie aangesloten. In ieder
geval zou het overleg met de staf in het kader van beleidsontwikkeling en
integratie stilvallen.
Van enige afstand bezien was de bezorgdheid van de directie niet echt
nodig. De vraag was namelijk wie van het terugtrekken uit dat overleg de
schade opliep. De directie volgde al enige tijd de strategie om de integratie
buiten de medici om te bewerkstelligen en daarvoor kreeg het nu de
kans. Niet zo onmisbaar als zij zelf veronderstelden, plaatsten de medici
zich met hun actie buitenspel. Vooralsnog keken Derckx, Kok, Chorus en
Houben er echter anders tegenaan. Zij waren van opvatting dat het terugtrekken
hun toch al moeizame pogingen om uit de problemen te komen
zou frustreren.
De Nota Sturen in de Jaren Negentig
De stichting verkeerde in een impasse. Het bestuur was volkomen afwezig.
De directie ging de kernvraagstukken uit de weg, verschool zich
achter nota’s, beperkte haar missie tot het openhouden van het ziekenhuis
in Geleen en was voor alles passief en sterk naar binnen gekeerd. De
Commissie Dekker, het herenakkoord met Heerlen en het uit het overleg
terugtreden van de specialisten konden lucht blazen in de verstikkende
atmosfeer van overleg en integratie. Zij konden de leiding nieuwe initiatieven
ontlokken, maar dat gebeurde niet. De leiding reageerde voorname-

90 HET KEERPUNT
lijk op wat zich aandiende, soms plichtmatig en steeds hopend op een
doorbraak. Haar houding creëerde een machtsvacuüm. Dat gaf eind jaren
tachtig ruimte aan anderen om ook eens wat te proberen. In het voorjaar
van 1989 waren dat de twee voormannen van de afdeling Organisatie en
Beleidsontwikkeling, H.H.J.M. Hennekens en A.H.M. Hoofs.
Om de Nota Topstruktuur te implementeren hadden zij in maart 1989 de
directie voorgesteld de Hasseltse hoogleraar F. Corthouts aan te trekken. 22
In juni 1989 kwamen zij met het idee om in het najaar door een ‘BOSdriedaagse’
het topmanagement bijeen te brengen om over de organisatiestructuur
en de toekomst te praten. Deze conferentie moest door Corthouts
worden geleid en de professor moest de vrije hand krijgen. Ten
behoeve van de conferentie schreven Hennekens en Hoofs de nota Sturen
in de Jaren Negentig. De directie tekende voor een inleiding waarin een
keerpunt werd aangekondigd: het boek van de fusie werd gesloten en
men ging ‘Dekkeriaans’ kijken naar de toekomst. Er werd een beroep gedaan
op de ‘ondernemingsgeest’. De ontwikkelingen in de gezondheidszorg
gingen snel, zo werd vastgesteld, en het was de overheid die ‘niet in alle
opzichten die snelheid (toont), waaraan het veld behoefte heeft’. 23
De inleiding wekte de indruk dat de directie nieuwe wegen wilde inslaan.
Niettemin was de nota zelf niet meer dan een detaillering van de Nota
Topstruktuur. De beloofde toekomstvisie bleef uit en de inhoud was
bovenal voorzichtig. Hier was onderlinge afstemming nodig, daar moest
‘nog verder uitgekristalliseerd’ worden en op weer andere plaatsen was een
‘herziene beleidsvisie’ nodig. Het was natuurlijk goed wanneer de specialisten
zo veel mogelijk bij het management werden betrokken, ‘alhoewel
realisatie daarvan voorshands toch als een mogelijkheid op langere termijn wordt
ingeschat’. Voor het sociaal beleid werd een visie gepresenteerd ‘die meer
uitgaat van sociaal beleid als middel ( ) dan als doel op zich’, wat dit ook mocht
betekenen. Voor de integratie, bijvoorbeeld die van de verplegingsdienst,
werd in de nota de aankondiging van het hoofd van de dienst in Geleen
om gebruik te maken van de ‘OBU-regeling’ als oplossing aangedragen. 24
Bevlogenheid, snelheid en ondernemingsgeest waren dus niet de trefwoorden
die bij de wat stroperige nota pasten.
Hoe weinig de nota ook aansloot op de beloften die in de inleiding ervan
werden gedaan, zij kon rekenen op een overwegend positieve ontvangst
25
door de hoofden van dienst. Doordat niet van de reeds betreden paden
was afgeweken, ferme uitspraken waren vermeden en behoedzaam om de

STUREN IN DE JAREN NEGENTIG 91
spanningsvelden heen was geschreven, vormde de tekst geen bedreiging
en liet het kritische middenmanagement zich zonder protesten bij Corthouts
aan tafel duwen. Hennekes en Hoofs hadden met de nota aldus
verstandig een voorzichtige inleidende stap gezet om op de conferentie
met Corthouts werkelijk een beweging te forceren.
Van de diensthoofden en instellingsdirecteuren, op de conferentie uitgenodigd
om nog eens ieder voor zich een reactie op een A4-tje samen te
vatten, vond C.A.J.M. Prinsen, hoofd van de civiele dienst in Sittard, ‘dat
zaken eens goed achter elkaar gezet zijn’. Maar daaraan voegde hij toe dat ‘er
in het stuk termen (staan) waar het mogelijk is dat eenieder ( ) tot een andere
26
invulling komt’. En dat was precies wat er gebeurde. J.H.J. Wouters,
hoofd van de civiele dienst in Geleen, hief een negatieve toon aan en
wees op de doelloosheid van de nota door zich af te vragen waar men nu
eigenlijk heen wilde. De regionale sentimenten volledig negerend, muntte
St. Jansgeleen-directeur Mintjens uit met de meest fundamenteel denkbare
kritiek. ‘Als de regio en niet meer de locatie uitgangspunt is van optimalisatie
(kwaliteit en doelmatigheid) van zorg, waarom wordt dan toch een ziekenhuis op
2 locaties gehandhaafd, terwijl er belangrijke problemen zijn als integratie medische
staven, concentratie van deskundigheid in het centrumziekenhuis (kwaliteit)
en doelmatig omgaan met budgetten (doelmatigheid)’. Mintjens, terug van
weggeweest, pakte de draad weer op waar hij deze bij zijn vertrek naar St.
Annadal had laten vallen en schoot met scherp op het belangrijkste waar
de directie voor stond: het openhouden van het ziekenhuis in Geleen.
Gemakkelijk kon uit zijn reactie worden gelezen dat hij vond dat het
bilocatiebeleid geldverslindend was, een bedreiging voor de kwaliteit en
de stichting afleidde van het voeren van werkelijk beleid. Met de tevredenheid
over de integratie die de nota uitstraalde, maakte hij ook korte
metten. Zo verbaasde het hem dat de concentratie van diensten positief
werd beoordeeld, terwijl in werkelijkheid de problemen niet waren te
overzien. Hij nam met zijn verpleeghuis ten slotte nadrukkelijk afstand
van het gedoe rond de ziekenhuizen. ‘De argumentatie voor de positieve
evaluatie van het samengaan van verpleeghuizen en ziekenhuis in één centrale
27
organisatie overtuigt mij niet’ besloot hij. Zijn collega Scheepers, directeur
van Invia, veegde met de gedachte dat de integratie was geslaagd en dat
daar nu een punt achter kon worden gezet, ook grondig te vloer aan. ‘Er
wordt iets te gemakkelijk geconcludeerd dat de fusie als geslaagd mag worden
beschouwd’, schreef hij, ‘de vruchten zijn mijns inziens nog niet rijp’. 28

92 HET KEERPUNT
Hoewel de kritieken daartoe weinig aanleiding gaven, was de directie zeer
ingenomen met de najaarsconferentie. Klaasse en de nieuwe directieassis-
29
tent R.J.M. Freens gingen een evaluatie schrijven. Om de thema’s ‘gelijkgerichtheid,
duidelijkheid en zakelijkheid’ verder uit te werken, werden drie
werkgroepjes gevormd. Deze zouden praten en rapporten schrijven, om
deze vervolgens in het BOS te presenteren. Voorafgaand aan die presentatie
moest nog wel een voorbereidingscommissie ‘voorbespreken en mogelijk
voorzien (in) een behandelingsvoorstel’. Daarnaast waren er nog project- en
stuurgroepen opgericht, die ook weer rapporten produceerden. 30
Ook de conclusies van de werkgroepjes lieten aan duidelijkheid niets te
wensen over. Het ontbrak aan strategie, de afdelingen en diensten waren
‘eilandjes’, men werkte probleemverleggend in plaats van -oplossend, men
was te veel bezig met details, de sfeer was vrijblijvend, er werden zelden
bindende afspraken gemaakt, men was onzakelijk en men was gefrus-
31
treerd en gedemotiveerd. Wouters, Mintjens en Scheepers hadden de
tongen losgemaakt. Maar het vuur van al de conclusies smoorde onder de
verstikkende deken van nieuwe nota’s en aanvullend overleg. De directie
nam kennis van de aanmerkingen en het vervolg was dat, nu alles in rapporten
was vervat, het thema terzijde kon worden gelegd. De eerstvolgen-
32
de BOS-vergadering werd ‘een matte vergadering’. De poging van Hennekes
en Hoofs om de kussens op te schudden was mislukt. Corthouts was
vooralsnog niet in staat gebleken de hoge verwachtingen waar te maken.
Op de nota Sturen in de Jaren Negentig volgde het Aktiviteitenplan 1990
voor Optimaliseren Funktioneren Topstruktuur. ‘Het plan, dat primair een
wezenlijke verbetering van het funktioneren van de topstruktuur beoogt, sluit
aan op de beleidsvoornemens van de nota’s ‘topstruktuur’ en ‘sturen in de jaren
negentig’, vervolgde de directie onverstoorbaar haar weg, bewerend dat die
nota’s ‘in het algemeen werden onderschreven’ en voorbijgaand aan de verstrekkende
kritiek. Niet dat de nieuwe nota besluiten bevatte: de afdelingen
en overlegorganen werden slechts opgeroepen ‘een eerste aanzet voor
explicitering van beleidsdoelstellingen’ te geven, ‘op hoofdlijnen duidelijkheid
(te) verschaffen over doelstellingen en organisatiestrukturen’, ‘meer konkreet en
samenhangend inhoud (te) geven aan de in de nota Sturen in de Jaren Negentig
33
geuite beleidsvoornemens’ en zo meer. Waar de nota’s, met deze nieuwste,
niet meer inhielden dan de aankondiging om een aanzet te geven voor
overleg om tot voorbereiding van ideeën over besluitvorming te komen,

STUREN IN DE JAREN NEGENTIG 93
was de in de Nota Sturen in de Jaren Negentig aangekondigde ondernemingsgeest
ver weg.
Twee partijen ontbraken in de discussie, maar of dit de beleidsvorming
vooruit hielp of belemmerde was niet duidelijk. De medische staf was nog
steeds in protest en deed niet mee. En in het bestuur was de nota niet
eens onderwerp van bespreking. De belangrijkste gebeurtenis in dit gremium
was het afscheid van voorzitter Niessen die een werkkring buiten de
regio had aanvaard en het voorzitterschap daarmee niet kon combineren.
Hij werd in januari 1990 opgevolgd door S.D. de Bree, bestuursvoorzitter
van DSM. 34
De Geriatrie
De Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek was eind jaren tachtig een
stuurloos schip. De leiding kreeg het niet voor elkaar een richting te bepalen.
Waar het aan regie ontbrak, kregen individuen ruimte om een eigen
koers te varen. Dat leverde interessante initiatieven op en gaf in een enkel
geval, tegen de stroom in, de stichting een toonaangevende positie. Een
voorbeeld daarvan was de geriatrie.
In oktober 1979 kwam in een vergadering van de stafcommissie intercollegiale
toetsing in Sittard de bijzondere problematiek van de behandeling en
verpleging van bejaarde patiënten ter sprake. De medische staf besloot
een werkgroep samen te stellen om hiernaar onderzoek te doen en advies
uit te brengen. De werkgroep, bestaande uit Invia-directeur Scheepers en
artsen uit de maatschappen neurologie en interne geneeskunde, kwam tot
de aanbeveling om een speciale afdeling in het leven te roepen. Daarin
zou een geriatrisch team moeten werken bestaande uit een internist, een
neuroloog, een verpleeghuisarts, een klinisch psycholoog, diverse thera-
35
peuten en een pastor. In juni 1980 werd besloten om in Sittard op een
van de verpleegafdelingen een experimentele afdeling geriatrie te vestigen
voor patiënten ‘die te zijner tijd zullen worden overgeplaatst naar een verpleeg-
36
kliniek’. Deze Geriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (G.A.A.Z.) kon
op 1 september 1981 de eerste patiënten opnemen. Zij moest worden beschouwd
als intern experiment van samenwerking tussen disciplines.
Verwijzen vanuit de eerste lijn was niet mogelijk. Gecoördineerd door
Scheepers, zouden de maatschappen interne geneeskunde en neurologie
bepalen welke ouderen voor opname op de G.A.A.Z. in aanmerking kwa-
37
men. Intussen had men zich op dit in Nederland nog nieuwe gebied

94 HET KEERPUNT
Verpleegafdeling in het Maaslandziekenhuis, locatie Sittard

STUREN IN DE JAREN NEGENTIG 95
georiënteerd in het Gemeenteziekenhuis in Arnhem, waar men al wat
38
verder was gevorderd. Op een bijeenkomst van de Nationale Ziekenhuisraad
leverde het idee om geriatrie tot nieuw specialisme te verheffen over-
39
wegend negatieve reacties op. In Nederland waren nog slechts enkele
40
ziekenhuizen bezig een geriatrische afdeling op te zetten. Consensus
over de definitie van de ontluikende discipline en overeenstemming over
een terreinafbakening waren er nog niet. De pioniers waren het over één
ding wel eens. De te verwachten vergrijzing van de bevolking en de problematiek
van de behandeling van ouderen met discipline overstijgende
combinaties van aandoeningen onderstreepten de noodzaak om het nieuwe
vakgebied een plaats te geven.
In de Westelijke Mijnstreek gingen Scheepers, de internisten en de neurologen
voortvarend te werk. In december 1981 werd ook de vestiging van
41
een G.A.A.Z. in Geleen overwogen. In juni 1982 werd een open dag
georganiseerd, zodat buitenstaanders van het moderne multidisciplinaire
42
initiatief kennis konden nemen. In deze periode overwoog Scheepers om
bij het ministerie erkenning als experimentele afdeling aan te vragen. Zo’n
43
erkenning zou het makkelijker maken geld los te krijgen. In december
1982 kondigde Scheepers een evaluatie aan. Door te wijzen op ontwikkelingen
die het voortbestaan van de G.A.A.Z. konden bedreigen, zoals de
aangekondigde beddenreductie, dwong hij de directie zich over het thema
te buigen en een standpunt te bepalen. Deze zag een groeiende behoefte
aan geriatrie en wilde het initiatief daarom wel steunen. Maar haar voorstellen
leken er vooral op gericht de geriatrie te laten bijdragen aan de
oplossing van andere problemen. De G.A.A.Z. zou een afdeling moeten
worden die zich over beide ziekenhuizen uitspreidde en in het licht van
beddenreducties kwam het goed uit wanneer de geriatrie voorlopig werd
geconcentreerd op de polikliniek. Voor de klinische behandeling waren er
dan slechts tien bedden nodig.
Wilde de geriatrie kans van slagen hebben, dan moesten de ziekenfondsen
de behandeling onder die noemer willen vergoeden. Begin 1983 raakte het
geriatrieteam ervan overtuigd dat dit alleen kon worden bereikt wanneer
44
een als geriater erkende specialist zou worden aangetrokken. Scheepers
oefende opnieuw druk uit op de directie en deze stemde in maart 1983 in
met een erkenningsaanvraag en de aanstelling van een nieuwe specialist. 45
Zo werd in augustus internist G.C.H.M. van der Aa toegelaten. Hij was
46
weliswaar geen geriater, maar wilde het wel worden. Van der Aa ging
een opleiding geriatrie volgen, nog voor dat deze feitelijk bestond. Hij

96 HET KEERPUNT
werd onderwezen door het hoofd van de geriatrische afdeling van het
Slotervaartziekenhuis J. Schouten, door opleider neuroloog Korten en door
psychiater J.J. Dewez. Met het Centraal Ziekenfonds, het grootste fonds in
de regio, ontstond overeenstemming over de vergoeding van geriatrische
behandelingen. Het fonds wilde meewerken, op voorwaarde dat het ziekenhuis
door het ministerie werd aangewezen als een van de deelnemers
47
aan het landelijke volgexperiment. De overheid wilde vijf experimentele
geriatrieafdelingen aanwijzen. In juni 1984 werd Sittard er daar een van. 48
Het had lang geduurd, maar Sittard blies weer eens in de voorste rij mee.
In september 1984 werd een polikliniek geriatrie geopend en in samenwerking
met de Rijksuniversiteit Maastricht werd een onderzoeksproject opgezet.
De provincie was bereid dit project te betalen. 49
Langzamerhand, doordat ‘geleidelijk enige geriatrische deskundigheid is vergaard’,
kreeg men duidelijker voor ogen welke definitie op de klinische
geriatrie van toepassing moest worden geacht. Volgens Van der Aa moest
de geriatrie er zich primair op richten, ‘een langer zelfstandig blijven van de
bejaarde te bevorderen’. De geriatrische patiënt omschreef hij als in de regel
hoogbejaard, met meervoudige, meestal chronische, somatische aandoeningen,
mogelijk psychische stoornissen en ‘een klein sociaal draagvlak’. Het
ging specifiek om die patiënten die in hun zelfstandig functioneren werden
bedreigd, niet door somatische, psychische of sociale problemen afzonderlijk,
‘maar op moeilijk te ontwarren wijze op méér van deze terreinen
50
tegelijkertijd’. Men kon de geriatrie opvatten als een multidisciplinair of
verschillende vakgebieden overkoepelend terrein.
Van der Aa, die op 15 mei 1986 als eerste als zodanig opgeleide geriater in
Nederland werd geregistreerd, timmerde flink aan de weg. Hij deed onderzoek,
organiseerde in februari 1987 een G.A.A.Z.-symposium en zette de
51
directie aan om bij de provincie en de gemeenten geld op te halen. De
directie begon meer en meer warm te lopen voor het nieuwe vakgebied.
Toen haar in oktober 1987 ter ore kwam dat Maastricht opteerde voor de
opleiding geriatrie, trok zij de stoute schoenen aan en haastte zij zich om
52
eerder dan Maastricht een opleidingserkenning aan te vragen. De geria-
53
trie was Sittards ‘speerpunt’ geworden en daarmee durfde het Maastricht
te trotseren.
In juli 1988 bevestigde de provincie de regionale speerpuntfunctie van de
geriatrie in Sittard en gaf ruimte aan een tweede specialistenplaats. 54
55
Intussen had een proefvisitatie plaatsgevonden. Begin 1990 stelde Sittard

STUREN IN DE JAREN NEGENTIG 97
56
als tweede geriater A.W.M. Verheggen aan. Daarna volgde instemming
van het Centraal Ziekenfonds en de Ziekenfondsraad, erkenning van de
afdeling door het ministerie en, als tweede ziekenhuis in Nederland, de
erkenning van de opleiding. 57
De Nota Goris
Het Maaslandziekenhuis kon trots zijn op zijn afdeling en opleiding geriatrie,
maar dit succes werd, net als andere initiatieven binnen maatschappen,
overschaduwd door het gebrekkig functioneren van het geheel. Corthouts
begeleidde in 1989 en 1990 een aantal onderzoeken naar de diensten.
Deze projecten leverden weer nieuwe nota’s op.
Zo verscheen in april 1990 van de hand van R. Goris en K. Bovens een
‘doorlichtingsrapport’ van de dienst Personeel & Organisatie. Dit verslag
van een onderzoek naar ‘de beleidsverwachtingen van externe klanten van de
dienst P&O’ werd bekend als de Nota Goris en onderscheidde zich door
58
zijn scherpe toon. Maar hoewel de gebruikelijke omzichtigheid in het
benoemen van problemen achterwege bleef, had de Nota Goris hetzelfde
euvel als de vele andere rapporten, nota’s, verslagen, notities en commentaren.
Gevangen door de problemen die zich in de dagelijkse gang van
zaken voordeden, miste het de kern van de problemen waarmee de organisatie
kampte. Hoogstens werd de vinger gelegd op symptomen en neveneffecten.
Goris en Bovens oordeelden dat bij de Stichting Ziekenzorg
59
Westelijke Mijnstreek ‘iedereen in zijn eigen structuur zit te leuteren’. Bondiger
was de kleine wereld én het eigen rapport niet samen te vatten.
In het voorjaar van 1990 dacht de leiding eindelijk door te krijgen waar de
schoen wrong. Tijdens een BOZ-vergadering kwamen de doelstellingen
van de stichting, ‘onder andere patiëntenzorg, sociaal beleid en het efficiënt omgaan
met de middelen’, ter sprake. Kok had een aantal gegevens verzameld
en de conclusie daaruit was dat ‘men ( ) in het verleden meer achter de feiten
(heeft) aangelopen dan dat er geanticipeerd is op ontwikkelingen’. De directie
probeerde zichzelf nog wat moed in te praten door naar voren te brengen
dat ‘de fusie wel pro-actief (was) en het starten met het specialisme geriatrie
ook’, maar het oordeel was toch wel vernietigend. Alsof dat niet erg voor
de hand lag, werd vastgesteld dat het van belang was, om ‘bij de vaststelling
van het beleid te anticiperen op de toekomst’. De directie ontbrak het
echter, buiten de bekende doelstellingen, aan ideeën. Zij nodigde daarom
de BOZ-deelnemers uit om voor de volgende vergadering ‘na (te) denken
60
over het ziekenhuis in de toekomst’. Ter ondersteuning liet de directie een

98 HET KEERPUNT
notitie schrijven, waarin de bilocatie nog eens onder de aandacht werd
gebracht. 61
De directie, aangewezen tot het stellen van doelen en het maken van
beleid, trok zich terug op het Geleen-thema en schoof haar verantwoordelijkheid
van zich af door de diensthoofden te vragen over de koers na te
denken. Die matte, afwachtende houding werd door diensthoofden overgenomen
en, samen met het gebrek aan visie, stortte dit de organisatie
verder in de problemen. Goris en Bovens hadden in hun nota de effecten
de houding herkend en geschreven over ‘een sfeer van overdreven lief zijn
voor elkaar’, ‘ad hoccerig reageren’, ‘te weinig ontwikkelingsgericht’, ‘te weinig
bezig met het uitbouwen van visies’, ‘oppervlakkigheid’ en ‘brandjes blussen’. 62
Deze kwalificaties betroffen de afdeling Personeel & Organisatie, maar
waren organisatiebreed van toepassing.
Op 11 juli 1990 vroeg Derckx de BOS-leden of zij het beeld dat in de Nota
Goris was geschetst onderschreven en wat zij in dat geval van plan waren
63
eraan te doen. Daarmee draaide de carrousel nog maar weer een rondje.
De diensthoofden scheidden plichtsgetrouw hun reacties af. Een enkeling
waagde het vast te stellen dat ‘uit de nota niet veel nieuws naar voren
(komt)’. Een volgende constateerde schamper dat het nogal wiedes was dat
zij de nota onderschreven, aangezien deze de weerslag was van wat zij
tegen Goris en Bovens in interviews hadden verteld. 64
Ook van Corthouts verschenen er rapporten over het functioneren van de
afdeling Personeel & Organisatie. ‘We zijn al jaren aan het voorthobbelen, de
problemen aan het toedekken’ noteerde deze, als ware hij reeds met de organisatie
vergroeid. ‘De impasse sleept al lang aan, er is echt een probleem’, luidde,
met het woordje ‘echt’ onderstreept, zijn noodkreet. De sfeer was danig
verziekt, constateerde de Belgische organisatiedeskundige en wederom
65
kon dat van toepassing worden geacht op de gehele organisatie. De Nota
Sturen in de Jaren Negentig, enthousiast gepresenteerd als poort naar een
nieuwe, prachtige toekomst, was na een jaar elkaar vertellen wat er mis
was, omgeven door een crisissfeer. Of de instellingsdirecteuren en hoofden
van dienst nog geloofden dat het eindeloos overleg een weg uit de
impasse kon bereiden, is de vraag. Bij de start van het BOZ in maart 1990
had die vraag kennelijk ook Derckx al door het hoofd gespeeld. ‘Ik realiseer
mij, dat u elke nieuwe vorm van overleg naast uw normale dagtaak kritisch beschouwt’,
schreef hij, ‘doch zou het erg op prijs stellen als u deze eerste samenkomst
aanwezig kunt zijn’.

STUREN IN DE JAREN NEGENTIG 99
Het Plan Simons
Op 7 november 1989 was het derde kabinet Lubbers beëdigd. Het regeerakkoord
stelde de gezondheidszorg een ingrijpende stelselherziening in
het vooruitzicht. Op 10 mei 1990 werd deze herziening in de vorm van de
nota Werken aan Zorgvernieuwing door staatssecretaris H.J. Simons aan
de Tweede Kamer gepresenteerd. 66
Het Plan Simons was een vervolg op het Plan Dekker en stemde er op
hoofdlijnen mee overeen. Simons stelde vast dat de overheidsbemoeienis
uit de hand was gelopen. ‘Het stelsel is in feite in een spiraal beland’, betoogde
hij, wijzend op de ineffectieve pogingen om met steeds meer regelgeving
de uitgaven in de sector te beheersen. De staatssecretaris verklaarde
het stelsel failliet. Volgens hem waren alle maatregelen vruchteloos gebleken,
behalve de budgettering. Door deze was de laatste jaren het kostenbeheersingsbeleid
‘relatief succesvol geweest’, aldus de in Den Haag heersende,
maar vanuit instellingsoogpunt wonderlijke opvatting.
In navolging van zijn voorganger Dees, die door de val van het tweede
kabinet Lubbers niet had kunnen slagen, koos Simons voor een ‘grand
design’. Hij wilde het stelsel ingrijpend herzien om zo ‘de spiraal’ te kunnen
doorbreken. Het nieuwe stelsel dat hij voorstond en de argumentatie
waarom dit wel zou werken, pasten bij de moderne tijd. Een terugtredende
overheid en marktwerking waren de toverwoorden. Net als Dekker,
pleitte Simons voor een basisverzekering voor iedereen, een soort volksverzekering,
maar dan met een door ‘de markt’ bepaalde premie. Verder
wilde Simons kwaliteit en prijsvorming van de zorg overlaten aan onderhandelende
instellingen en verzekeraars. Om de instellingen die onderhandelingsruimte
te geven, moest er een einde komen aan de bevoogding
door de overheid. Deze ging intussen zover dat het COTG voor huisartsen
zelfs een begroting van telefoontikken in de tarieven versleutelde, zo
schreef Simons. Daarom moest de regelgeving aan de aanbodzijde, dus
bijvoorbeeld de Wet Ziekenhuisvoorzieningen en de Wet Tarieven Gezondheidszorg,
drastisch ingeperkt worden. Maar een terugtredende overheid
zou wildgroei van voorzieningen in de hand kunnen werken en dat
was natuurlijk ook weer niet de bedoeling. Daarom moest ‘het overdragen
van vrijheden (aan de aanbodkant) ( ) hand in hand ( ) gaan met het overdragen
van verantwoordelijkheden (aan de vraagkant)’. Dat betekende dat ‘tegenover
de mindere aanbodbeheersing ( ) derhalve meer beheerselementen aan de vraagkant
moeten worden ingebouwd zoals budgettering van zorgverzekeraars, het

100 HET KEERPUNT
normuitkeringsstelsel, de elementen van marktwerking en een nominale premie’.
De overheid wilde terugtreden, maar toch ook weer niet.
De maatregelen concentreerden zich op ‘de vraagkant’. Het was de bedoeling
voor de basisverzekering de AWBZ te gebruiken. De premies voor de
basisverzekering zouden centraal worden vastgesteld, inkomensafhankelijk
zijn en worden geïnd door de belastingdienst. Ook het pakket van de
basisverzekering zou door de overheid worden bepaald. Deze zou 85% van
de zorg gaan omvatten. Voor de overige 15% stond het de bevolking vrij
om zich te verzekeren en konden verzekeraars eigen pakketten en prijzen
vaststellen. Om het de bevolking mogelijk te maken tussen verzekeraars
te kiezen, zouden deze de vrijheid krijgen landelijk te opereren en zou
hun tegelijk een acceptatieplicht worden opgelegd. 67
De plannen van Simons waren ingebed in termen als marktwerking, vrijheid,
verantwoordelijkheid, deregulering en ontbureaucratisering. Zijn
stelsel zou de kwaliteit van de zorg verhogen en de kosten omlaag brengen.
Dit werd gebaseerd op te verwachten effecten van de marktwerking.
Verzekeraars zouden gaan concurreren. Zij zouden ‘de zorgverlening zo
doelmatig mogelijk ( ) organiseren en substitutie tussen zorgvormen tot stand ( )
brengen’. Dat wil zeggen, zij zouden in volle vrijheid zo prijsgunstig mogelijke
overeenkomsten sluiten met instellingen. ‘De besparingen die hiermee
worden bereikt kunnen naar de verzekerde worden doorgegeven.’ Dat kon in de
vorm van een lagere premie of in een ‘verbreding van de zorgverlening bij
een constante premie’ in het vrije deel. 68
Ontdeed men de plannen van de begeleidende vergezichten en modernistische
termen, dan bleef een stelselwijziging over met meer staatsbemoeienis.
Immers, de geldstromen in de zorg zouden voor een nog groter deel
via de staatskas worden geleid en behalve de instellingen zouden nu ook
de verzekeraars aan budgettering worden onderworpen. De vrijheid van
handelen van de verzekeraars bleef dus beperkt. Simons ging er in zijn
redenatie bovendien vanuit dat zorginstellingen en verzekeraars tegengestelde
belangen hadden. Die hadden zij niet. Waar bedrijven zelfs in een
volledig vrije marktordening in de regel samenwerking met hun afnemers
en met elkaar verkiezen boven ongebreidelde prijsconcurrentie, dacht
Simons dat de verzekeraars het anders zouden gaan doen en aldus gewillig
zijn probleem zouden oplossen.
Het Plan Simons lokte bij de directie van de Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek een enthousiaste reactie uit. ‘Met de nota Sturen in de jaren

‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER' 101
negentig, blijkt de directie volledig geanticipeerd te hebben op de beleidsuitgangspunten
van Simons’, prees zij zichzelf op 11 juni 1990 tegenover het bestuur.
‘De tendens van meer marktgericht denken en daarom meer een beroep te doen
op de ondernemingsgeest van de instellingen en de daarin werkzame diensten,
komt duidelijk in Simons’ beleid naar voren’, vond de directie. Zij had daarom
alle diensten nog eens onder de loep genomen om door ‘patiëntgerichtheid,
kwaliteit van dienstverlening en optimalisering van sociaal beleid’ de ‘slagvaardig-
69
heid en bestuurbaarheid’ van de organisatie te vergroten. Zo werd de notaproductie
en het ermee verbonden oeverloze gepraat prachtig voor het
bestuur verpakt. In werkelijkheid regeerde de onmacht en waren in de
gefrustreerde organisatie de problemen nauwelijks nog te overzien.
2. ‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER’
In februari 1989 was de medische staf, daartoe opgeroepen door de Landelijke
Specialisten Vereniging, uit de niet-patiëntgebonden activiteiten
gestapt. Daarmee was het werk aan een medisch beleidsplan stil komen te
liggen. De bespreking van Sturen in de Jaren Negentig en de daaropvolgende
nota’s vond plaats zonder de medische staf.
Was het conflict er aanvankelijk een tussen de specialisten en de verzekeraars
over honoraria en praktijkkosten, later waren ook de instellingen
partij geworden. In de loop van 1989 had het conflict bovendien betrekking
gekregen op een veel breder pakket van zaken, waaronder de regelingen
omtrent de instroom en opleiding van nieuwe specialisten. Oudminister
G.M.V. van Aardenne was aangetrokken als bemiddelaar en had
het na de zomer voor elkaar gekregen een compromis op hooflijnen te
bereiken. Over de details was in het najaar verder onderhandeld, waarna
in januari 1990 de medische staf van het Maaslandziekenhuis weer was
gaan deelnemen aan het overleg. 70
Mochten de specialistenacties landelijk indruk hebben gemaakt, het terugtrekken
uit de niet-patiëntgebonden activiteiten had voor het Maaslandziekenhuis
uiteindelijk betrekkelijk weinig betekenis gehad. Dat hield
verband met de weifelende houding van het stafbestuur, dat bij het uitbreken
van het conflict niet verder wilde gaan dan het geven van een
advies aan de stafleden. Zelf trok het zich weliswaar terug uit de notabesprekingen,
maar het zette het periodieke overleg met de directie voort.

102 HET KEERPUNT
Een volledig frustratie van de communicatie leverde het actievoeren dus
niet op.
De Contourennota
Zo opmerkelijk als het actie voerde, pakte het stafbestuur in januari 1990
de deelname aan de beleidsdiscussie weer op, namelijk met terugwerken-
71
de kracht, te beginnen bij de Nota Sturen in de Jaren Negentig. ‘Het valt
het stafbestuur op dat de nota eerst lang na de datum van verschijnen het stafbestuur
is aangeboden’, beklaagde stafvoorzitter en gynaecoloog Moormann
72
zich bij de opening van zijn commentaar in mei 1990. Het stafbestuur
had na zijn besluit het beleidsoverleg te staken alle daarmee verband
houdende activiteiten uit de handen laten vallen. De directie had daarna
niet meer de moeite genomen nota’s ter bespreking aan te bieden: de staf
wilde niet meedoen en had dus geen stukken nodig. Hoewel via het
periodiek overleg op de hoogte van de discussies wekte Moormann nu de
indruk gedacht te hebben dat de organisatie een jaar werkeloos op de
medici had zitten wachten.
De directie was niet van plan met de staf nog over Sturen in de Jaren
Negentig in discussie te gaan, ook al niet omdat het nog volop in het
overleg naar aanleiding van de Nota Goris was ondergedompeld. Voor de
goede orde wilde zij vragen nog wel beantwoorden, maar op standpunten
van het stafbestuur zou niet worden gereageerd. 73
De directie vond het belangrijker dat er eindelijk eens een medisch beleidsplan
kwam. Dat plan beschouwde zij als essentieel voor de beleidsvorming
en daarin stond zij niet alleen. De Landelijke Specialisten Vereniging
wilde al sinds lange tijd managementparticipatie van medisch specialisten
vastgelegd zien en was midden jaren tachtig met de Nationale
Ziekenhuis Raad overeengekomen dat de medische staven medische
beleidsplannen zouden opstellen. Hadden de medici eindelijk de kans
gekregen de ziekenhuisleiding te vertellen welke kant het op moest, in
1990 moest worden vastgesteld dat in de Westelijke Mijnstreek daarvan
nog niets was terechtgekomen. De directie had in juli 1985 de staf op gang
proberen te helpen met de Bouwstenennota, maar die voorzet was afgeschoten.
Zelf was de staf in de jaren daarna niet in staat geweest ook
maar een eerste stap in de richting van een beleidsplan te zetten. Nu de
medici landelijk waren uitgeruzied, besloot de directie in mei 1990 een
nieuwe poging te doen, opnieuw door het schrijven van de nota zoveel

‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER' 103
mogelijk van de staf over te nemen. Mede hiervoor werd per 1 april de
kortelings afgestudeerde Maastrichtse gezondheidswetenschapper M.J.G.
Meyer aangetrokken. ‘De twee grote aandachtspunten voor haar zullen zijn het
medische beleidsplan ziekenhuis en het verpleeghuisplan’, luidde de kern van
74
haar opdracht. Het bestuur van de medische staf werd de komst van
Meyer en haar taakstelling achteraf medegedeeld. 75
Gezien de omstandigheden waarin het ziekenhuis verkeerde, moest de
directie niet veel kans van slagen worden gegeven. De spanning onder het
personeel was te snijden. De integratie verliep alles behalve naar wens.
Tegenover de paar pogingen tot samenwerking tussen specialisten in
Sittard en Geleen stond een groeiende reeks dissociaties.
Op 10 mei had Meyer een plan van aanpak gereed. Ze wilde beginnen
met sterkte-zwakteanalyses en de maatschappen vragen naar visies op de
ontwikkeling van hun eigen vakgebied. Dat beloofde weinig goeds. Aan
het formuleren van een visie op het vakgebied waren de maatschappen
nog nooit toegekomen en al in de tijd van Ilmer was duidelijk geworden
dat artsen er niets voor voelden om de zwakke punten in hun organisatie
en handelen te etaleren. Maar het stafbestuur kon zich wel vinden in het
plan van Meyer en dat was interessant. Het stafbestuur besloot er zelfs
discussie met de kernstafleden voor uit de weg te gaan. ‘In de eerstvolgende
stafvergadering zal (Meyer) zonder op de inhoud in te gaan, mededelen dat er
weer serieus gewerkt wordt aan een plan met een voorzet van de directie’, luidde
het verslag van de bespreking met de directie. Verhoeven vond dat de
bemoeienis vanuit de leiding nog wel verder mocht gaan. Hij stelde voor
om de maatschappen kaders aan te reiken ‘om hun plannen realistisch te
laten zijn’. Het stafbestuur wilde de leden niet de kans geven het schrijven
van een medisch beleidsplan te blokkeren. Het realiseerde zich wel dat
sterkte-zwakteanalyses ‘altijd bedreigend’ waren, maar maakte er geen punt
van. Had het op grond van ervaringen en in de gegeven omstandigheden
reden om zeer gereserveerd te staan tegenover bemoeienis van de directie,
nu zette het die reserve overboord. Het stafbestuur liet protesten achterwege
en sloot zijn achterban buiten.
Aldus tekende zich een merkwaardige situatie af. Meyer had binnen de
organisatie geen verleden en vormde dus geen bedreiging. Dat kon een
verklaring zijn. Verder accepteerde de directie plotseling de bestudering
76
van de bouw van één nieuw ziekenhuis als toekomstvariant. Ook dat
kon een verklaring zijn. Afdoende voor de opmerkelijk coöperatieve houding
van het stafbestuur waren zij evenwel niet.

104 HET KEERPUNT
Was de opstelling van het stafbestuur vermeldenswaardig, de onverschrokken
manier waarop Meyer gevoelige thema’s aan de orde stelde,
was dat niet minder. Zij stelde in het BOZ van 16 mei 1990 de doelstelling
van het ziekenhuis ter discussie en daarmee de ziekenhuislocatie Geleen.
De nieuwkomer bracht er de panelen mee aan het schuiven. De locatie
Geleen werd in de vergadering ineens niet meer gezien als basisziekenhuis,
voorzien van alle primaire faciliteiten, maar als ‘short-stay ziekenhuis
zodat enerzijds de ( ) positieve elementen benut blijven terwijl anderzijds de
benodigde infrastructuur alsmede de daaraan verbonden kosten beperkt kunnen
77
worden’. Meyer mocht deze nieuwe functie van het ziekenhuis in Geleen
verder uitwerken in een discussienota. 78
Op 12 juli kon voor het maken van het medisch beleidsplan een definitief
plan van aanpak worden vastgesteld. Dit behelsde de oprichting van twee
commissies, een beleidsplancommissie van ‘pas ingestroomde stafleden’
onder leiding van Ariëns, en een contourencommissie waarover Moor-
79
mann vanuit het stafbestuur de leiding nam. Begin augustus kon Meyer
de directie en het stafbestuur melden dat zij met de contourencommissie
tot de conclusie was gekomen dat de locatie Sittard voortaan de ‘complexe
zorg’ op zich zou nemen en Geleen de ‘planbare zorg’ met een op-
80
nameduur van maximaal tien dagen. Haar eerdere voorstel van het omvormen
van Geleen tot short-stayafdeling was in hoofdlijnen door de con-
81
tourencommissie overgenomen. Directie en stafbestuur verklaarden zich
op 23 augustus akkoord. Het stafbestuur beloofde te zullen voorkomen dat
bij een presentatie van de Contourennota aan de staf een fundamentele
discussie zou ontstaan en ‘de uitgangspunten nog gewijzigd worden’. 82
In een tijd van nog geen half jaar leek het ziekenhuis fundamenteel van
koers te wijken. De specialisten en vooral de ouderen daaronder werden
op afstand gehouden. Protesten bleven uit, met name omdat de tijdgenoten
van de ingrijpende koerswijziging onkundig bleven.
Intussen waren Hennekens en Hoofs gestart met het maken van een plan
83
voor de herstructurering van de ziekenhuisorganisatie. Het vertrekpunt
voor de herstructurering was een opmerking in de Nota Topstruktuur dat
het in het ziekenhuis ontbrak aan een coördinator van de groeiende poliklinieken.
De visie van de herstructureerders was om binnen het ziekenhuis
een klinische, een ambulante en een dienstverlenende beheersorganisatie
te vormen. De dienstverlenende zou bestaan uit de laboratoria, de
apotheek, de radiologie en dergelijke, de ambulante uit de poliklinieken
84
en de dagbehandeling en de klinische uit het overige. Het stafbestuur

‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER' 105
verklaarde nauw betrokken te willen worden bij de invulling van de
85
ambulante beheersorganisatie. De directie besloot eind augustus met de
vorming van deze beheersorganisatie alvast een begin te maken. 86
De ingrijpende ideeën van Meyer, Hennekens en Hoofs wekten bij enkelen
de gedachte aan nieuwbouw weer tot leven, waarmee het bilocatiebeleid
nog verder op de helling kwam. Maar aan nieuwbouw dacht de directie
absoluut niet en zij was, zo bleek op 27 augustus 1990, toch niet van
plan het bilocatiebeleid te verlaten. Desgevraagd verklaarde zij toen tegenover
het bestuur het ‘niet reëel ( ) om ervan uit te gaan dat binnen een termijn
van 15 jaar één ziekenhuis op één lokatie zou kunnen worden gerealiseerd’.
Zij voelde er niets voor om er zelfs maar naar te streven, ‘omdat aan het
werken op twee lokaties naast nadelen ook vele voordelen verbonden zijn’. ‘Op
puur onderhoudstechnische gronden’ kon het ‘wellicht zinvol ( ) zijn om op termijn
te streven naar een ziekenhuis op twee lokaties’, wrong de directie er een
ongerijmde redenatie uit. Aansluitend kwam in deze vergadering aan de
orde dat men vooral in Sittard worstelde met het onderhoudsbudget en
dat daar een flinke post achterstallig onderhoud ontstond, maar daaraan
ging de directie in haar standpuntbepaling over de bilocatie voorbij. 87
Zou men denken dat de directie meeging in de door Hennekes, Hoofs en
Meyer uitgewerkte plannen, niets bleek dus minder waar. Zij stemde wel
toe in een wat andere inrichting van de organisatie en onderzoek naar de
bilocatie, maar hield intussen stevig vast aan haar oude standpunten. En
hoewel het middenmanagement morde, de spanning te snijden was en de
drie notaschrijvers met hun alternatieven de zaak nog verder dreigden op
te stoken, verklaarde de directie aan het bestuur dat het allemaal wel aardig
liep. Ook in het BOS van 17 september gaf de directie een eigen draai
aan de benarde situatie. Het medisch beleidsplan was nodig, betoogde zij,
‘ondanks dat de huidige situatie van het ziekenhuis redelijk is’. 88
Het was in deze periode dat Kok enige afstand nam van de leiding van
het ziekenhuis. Hij werd vice-voorzitter van de Nationale Ziekenhuis
Raad. De functie zou hem anderhalve dag in de week bezighouden. De
directie realiseerde zich dat een externe activiteit als deze ‘soms spanningen
geeft naar interne zaken’, maar zij vond dat dit bezwaar niet opwoog
tegen de voordelen die zij voor het ziekenhuis in de nevenfunctie zag. 89
In oktober werd de precieze achtergrond van de voortvarende plannenmakerij
duidelijk. Het was niet te doen om een ingrijpende koerswijziging.

106 HET KEERPUNT
De heftige discussie binnen de diensten had een aantal mensen in een
moeilijke positie gebracht. Anderen zochten mogelijkheden tot promotie
of tot afscheid van hun huidige werkomgeving. De herstructureringsplannen,
de Contourennota en het medisch beleidsplan in opmaak waren
prima vehikels voor personele wijzigingen.
De herstructureringsvoorstellen van Hennekes en Hoofs leidden tot het
creëren van een nieuwe managementlaag, ofwel, naar analogie van de
verpleeghuizen, de creatie van ziekenhuisdirecteuren. Er ontstonden nieuwe
functies en dus kwam er ruimte voor mutaties. Er was nog een tweede
voordeel. De directie zou kunnen gaan ‘functioneren als een Raad van Bestuur’
en zich dus wat kunnen onttrekken aan het gedoe waarover zij de
regie aan het verliezen was. Zoekend naar argumenten bedacht de directie
dat het idee voortaan Raad van Bestuur te zijn ook goed paste ‘in het
destijds gekozen Raad van Commissarissenmodel’. 90
De vacatures dienden voor ieder te worden opengesteld, maar de directie
vond dat wanneer er argumenten waren hiervan af te wijken, dit moest
kunnen. En deze argumenten waren er. De directie had voor de functie
van hoofd ambulante zorg al een kandidaat op het oog. Had dit reden
kunnen zijn om juist wel de procedure te volgen, ‘teneinde de schijn te
vermijden dat de keuze voor de invulling al gemaakt is’, zij wilde geen risico
91
nemen. Het stafbestuur steunde de directie en dat was niet vreemd,
want het was de voorzitter daarvan die de kandidaat was. Gynaecoloog
Moormann had goede persoonlijke redenen om afscheid te willen nemen
van zijn medische praktijk en de plannen van Hennekes en Hoofs baanden
92
de weg. In december maakte de directie er officieel melding van dat er
op de interne vacaturestelling één gegadigde was afgekomen. ‘Als er geen
andere kandidaten komen’, en dat was niet te verwachten, ‘zal deze spoedig
93
benoemd worden’. Moormann, die intussen al afscheid had genomen als
stafvoorzitter, werd nog dezelfde maand als hoofd Ambulante Zorg aangesteld.
94
Door de nota Goris was het hoofd van de personeelsorganisatie Leentjens
in een lastige positie gekomen, maar ook voor hem had de directie een
oplossing. Invia-directeur Scheepers ging met pensioen. In Sittard stond
nieuwbouw van St. Agnetenberg op stapel, reden voor de directie om St.
Jansgeleen-directeur Mintjens te vragen Scheepers op te volgen. In Geleen
viel zo een functie vrij en deze kon worden ingevuld door Leentjens met
het argument dat deze dan ‘het HRM-beleid in de Geleense verpleeghuizen
verder uit (kon) bouwen’. Hennekens, bedankt voor zijn nota’s, promoveer-

‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER' 107
de door de functie van hoofd Personeel en Organisatie van Leentjens over
te nemen. Hoofs schoof door naar de plek van zijn baas Hennekens. 95
Restte de positie van hoofd economisch-administratieve dienst G.J. Gruisen,
die eveneens onder vuur lag en met wie werd besloten dat hij vervroegd
zou uittreden. De directie kondigde kort voor zijn afscheid een
‘Plan van aanpak EAD-nieuwe stijl’ aan, want zij was niet tevreden over
de informatievoorziening. ‘Men komt tot de conclusie dat men met de gegevens
uit de jaarrekening weinig kan doen.’ Er was behoefte aan informatie tussen-
96
door ‘waarmee men kan sturen en zaken kan beïnvloeden’. Tegen deze achtergrond
werd Freens in stelling gebracht, die drie jaar ervaring had opgedaan
met het schrijven van nota’s voor de directie.
In augustus 1990 benoemd tot opvolger van Gruisen, begon Freens ambi-
97
tieus aan het voorbereiden van een veranderingsproces. Dat leidde in
september tot een eerste notitie. In het laatste kwartaal zou zijn afdeling
werken aan de realisatie van een betere organisatie. Freens vroeg de andere
hoofden en instellingsdirecteuren gedurende die periode van het leve-
98
ren van managementinformatie te mogen afzien. Het nieuwe afdelingshoofd
ging het imago van de dienst opvijzelen. Dat was een grote uitdaging.
Mede onder invloed van Derckx was binnen de stichting de financiele
huishouding het belangrijkste onderdeel van de operationele bedrijfsvoering
geworden. De economisch-administratieve dienst speelde dus een
centrale rol en was in geval van knelpunten al gauw het mikpunt.
Nog maar net begonnen, bleek het reorganiseren niet zo eenvoudig als
Freens zich had voorgesteld en moest hij zijn planning bijstellen. De
eerste tegenslag was al geweest dat zijn managementteam, na de presentatie
van het ‘Plan van aanpak EAD-nieuwe stijl’ in het BOS, ‘teleurgesteld
en gedemotiveerd naar huis ging( ), omdat er geen discussie op gang kwam’. 99
Begin december begonnen de hoofden en instellingsdirecteuren te morren.
Hoewel het in het verleden aan goede informatievoorziening evengoed
had ontbroken, vonden zij het toch niet zo’n goed idee dat de dienst van
Freens het werk stillegde om te reorganiseren en wensten zij niet langer
verstoken te blijven van financiële gegevens. Van hen werd verlangd binnen
hun budget te blijven en het laatste kwartaal van het boekjaar was
nu niet het beste moment om blind te varen. Lukte het Freens niet om op
korte termijn met cijfers te komen, ‘dan is dit slecht voor het image van de
EAD’, kaatsten zij de bal. 100

108 HET KEERPUNT
Verborgen verliezen
De diensthoofden en instellingdirecteuren hadden gelijk wanneer zij vonden
dat het moeilijk was uit de jaarverslagen inzicht te krijgen in de
financiële gang van zaken, maar tussentijdse rapportages zouden waarschijnlijk
ook niet afdoende zijn. Dat lag niet aan de economisch-administratieve
dienst, maar aan het systeem van budgettering. Een antwoord op
de vraag of men met een bepaald kostenpatroon binnen het budget bleef,
kon meestal niet worden beantwoord. De overheid had namelijk de gewoonte
voortdurend de spelregels en de bedragen te veranderen, zonder
dat daarvoor een dwingende reden of aanleiding was. Zij deed dat bovendien
liefst lopende het jaar en met terugwerkende kracht. Freens kon dan
wel reorganiseren, maar of dat een oplossing was voor de financiële bestuurbaarheid
van de stichting was dus te betwijfelen.
Of men binnen het budget bleef, was bovendien niet zo wezenlijk als het
wel leek. Anders dan het gevoel dat men erover had, was er binnen de
gezondheidszorg aan geld geen gebrek. Tot en met 1988 bleven de jaarbudgetten
voor het ziekenhuis min of meer gelijk. Doordat in de laatste
helft van de jaren tachtig de prijsontwaarding nihil was en de bezetting
daalde, wist het ziekenhuis tot 1987 jaarlijks geld over te houden. Over
1987 werd een verlies gemaakt van 2,1 miljoen gulden en over 1988 van 1,3
miljoen gulden, maar met één tot anderhalf procent van de omzet waren
dit verliezen in de marge. In 1989 werden weer nipt zwarte cijfers geschreven.
Vanaf 1989 gingen de budgetten sprongsgewijs omhoog. In 1988
bedroeg het ziekenhuisbudget 124 miljoen, in 1989 130 miljoen, in 1990 140
miljoen, in 1991 156 miljoen en in 1992 162 miljoen gulden. Opmerkelijk is
dat in deze periode het aantal opnamen en het aantal polikliniekbezoeken
vrijwel gelijk bleef. Alleen de dagverpleging liet een duidelijke groei zien,
maar die speelde nog slechts een bescheiden rol in het totaal. Het aantal
verpleegdagen daalde zo’n tien procent, voornamelijk als gevolg van een
afname van de gemiddelde verpleegduur. Het personeelsbestand groeide
licht, maar niet noemenswaardig. De personeelskosten stegen per jaar met
3,5% tot 5,5%. Had het ziekenhuis moeten leven met het budget van de
jaren voor 1989, verhoogd met de meerkosten aan personeel en met een
inflatiecorrectie voor het overige, dan had het spectaculaire verliezen
geleden, stijgend van zo’n vier miljoen in 1989 tot zo’n tweeëntwintig
miljoen in 1992. Maar dat was niet het geval. De budgetten stegen door de
invoering van de functionele budgettering, door een bijzondere aanpassing
van het productiegebonden budget in 1990 en door meestal volledige

‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER' 109
compensatie van loonkostenstijgingen. Ook de toekenning van werkdrukgelden,
onverwachte budgetverhogingen met terugwerkende kracht en de
erkenning van de geriatrie, hoewel deze weinig extra verpleegdagen opleverde,
zorgden voor financiële meevallers. Toegestane verbouwingen en
de invoering met terugwerkende kracht van een sectorspecifieke inflatiecorrectie
in plaats van een algemene droegen bij aan de financiële ruimte
en zo kan men wel doorgaan. Als gevolg hiervan stegen de budgetten
ruim meer dan op grond van loonstijgingen en prijscompensatie verwacht
mocht worden. Het extra geld ging op, terwijl personeelsbestand en productie
nauwelijks groeiden. Personeelslasten stegen met de loonstijgingen.
Andere dan personeelskosten aan verpleging, medicamenten en dergelijke
namen tussen 1989 en 1992 met 28% toe. De overige kosten, niet variabel
of niet direct met de zorg verband houdend, groeiden met maar liefst 48%.
Men kan dus wel stellen dat het niet goed ging met het ziekenhuis. Exorbitante
kostenstijgingen als deze, in een relatief korte tijdspanne, niet
verklaarbaar door prijsontwaarding of productiestijging, mochten aanleiding
geven tot bezorgdheid. Maar in de jaarrekeningen was daarvan niets
te vinden. ‘Met voldoening kan worden geconstateerd dat de exploitatie van het
101
ziekenhuis ( ) weer sluit met positief saldo’, opende die van 1989. Dezelfde
voldoening was er in 1990, ook al halveerde het schamele resultaat tot 3,4
102
promille van de omzet. In 1991 was het enthousiasme iets gematigder.
De winst was ‘gering’, namelijk op de fors hogere omzet nog slechts 2,3
promille en ruimschoots te danken aan een incidentele bate als gevolg
van een aanpassing met terugwerkende kracht van de budgetten van 1989
en 1990. Het resultaat werd toegevoegd aan de algemene reserve, die
103
erdoor groeide tot zeven miljoen gulden. Een appeltje voor de dorst kon
deze algemene reserve, samen met het kapitaal minder dan vijf procent
104
van het balanstotaal, in zware tijden nauwelijks zijn. Dat mocht het
trouwens ook niet, want de overheid hield kapitaalvorming door ziekenhuizen
tegen. Hoe het zij, de uitgaven liepen uit de hand, maar niemand
die zich daar druk over maakte.
Dat voor de leiding van de economisch-administratieve dienst de grote
kostenstijgingen geen punt van zorg waren, blijkt uit het feit dat Freens
het in het laatste kwartaal van 1990 opportuun achtte tijdens verbouwing
het loket te sluiten. Van die zorgeloosheid getuigde ook het voorstel in
oktober 1990 om met kerst alle medewerkers een extra gratificatie te
gunnen van honderd gulden. Zij werd betaald uit een budgetmeevaller en

110 HET KEERPUNT
Boven: Het ziekenhuisbudget van het Maaslandziekenhuis in miljoenen guldens en de winsten en
verliezen als percentage van het budget
Onder: Eerste polibezoeken, opnamen en verpleegdagen (geïndexeerd). Vanaf 1992 werden de eerste
polibezoeken anders geteld.

‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER' 111
werd gepresenteerd als felicitatie voor het tienjarig jubileum van de
105
fusie. Freens kon zijn collega afdelings- en instellingsmanagers geen
beeld geven van de financiële situatie, maar een gratificatie, waarmee
ruim een derde van het resultaat was gemoeid, vond hij kennelijk verantwoord.
Of er wat te vieren viel voor de organisatie, die de integratie als
een molensteen om de nek hing en stijf stond van de spanningen, is maar
de vraag.
Pas in 1992, toen duidelijk werd dat het resultaat zonder de incidentele
bate negatief zou zijn geweest, kwam de economisch-administratieve
dienst tot een oproep tot kostenbeheersing. Men constateerde ‘dat de Stichting
het op financieel gebied zeker niet slecht gedaan heeft’, maar dat achteraf
wel moest worden vastgesteld dat de materiële kosten uit de hand waren
gelopen. Nu ‘de vette jaren ( ) daadwerkelijk voorbij’ waren, moest de trend
worden omgebogen. De dienst bezon zich op ingrijpende kostenbesparende
maatregelen, maar voorlopig moesten de kleine beetjes helpen, zoals
bezuinigingen op telefoonvergoedingen, reiskostenvergoedingen en kopieerkosten.
106
De vlucht van het zinkende schip
De directie was uitgesproken tevreden over Meyers Contourennota, waarin
voorstellen stonden om in te grijpen in de functie van de ziekenhuislocatie
Geleen. Toch was de directie niet van plan het bilocatiebeleid los te
laten. Die houding was tweeslachtig en dat bleek begin jaren negentig
steeds duidelijker uit het handelen van de leiding. Het ging de directie bij
het behoud van de locatie Geleen onder meer om adherentiebehoud. Zij
dacht in dat verband dat een ‘short-stayinstelling’ beter te beargumenteren
was dan een ‘basisziekenhuis’, waarover steeds de discussie was wat
daarvan nu precies de definitie was. Dat hield wel in dat de voorwaarde
dat het Geleense ziekenhuis zelfstandig moest kunnen bestaan werd losgelaten.
Het short-staykarakter impliceerde dat het ziekenhuis in Geleen
een dependance, in meer strategische termen een vooruitgeschoven post
van het ziekenhuis in Sittard werd. Dat was moeilijk met het bilocatiebeleid
te rijmen.
Vooruitlopend op de herstructurering en de invulling van de nieuwe
functie voor Geleen, verzocht de directie in oktober 1990 het Ministerie
van Welzijn, Volkgezondheid en Cultuur om in het erkenningsbesluit de
beddenspecificatie voor Sittard en Geleen te schrappen. Dat zou het mo-

112 HET KEERPUNT
gelijk maken bedden over te hevelen van de ene naar de andere locatie. 107
Ook hiermee wekte de directie de indruk dat zij Geleen wilde loslaten.
In juli was de Inspecteur voor de Volksgezondheid de intensive-careafdelingen
in Sittard en Geleen komen inspecteren. De inspecteur keurde die
in Sittard goed. Die in Geleen zou, ‘gezien de aard van de patiënten en de
kwaliteit van de medewerkers’ gesloten moeten worden. Hij stelde voor om
het ziekenhuis in Geleen af te bouwen tot een ‘medium care-afdeling’. De
inspecteur wilde in september nog eens terugkomen en de zaak opnieuw
108
beoordelen. Een besluit van hogerhand viel er in 1990 evenwel niet. Kok
besloot er verder niet meer op te wachten. Op 8 januari 1991 informeerde
hij de specialisten en verpleegkundigen in Geleen de intensive care aldaar
op korte termijn te sluiten. Hij gebruikte het argument dat er geen perso-
109
neel voor was te krijgen. Het besluit, dat in de loop van januari in Geleen
algemeen bekend werd, werd opgevat als een stap in een onomkeerbaar
stervensproces en dat lokte in de samenleving emotionele reacties
uit. ‘Gebleken is dat de sluiting van de Intensive Care in Geleen, van hoe geringe
betekenis deze in medisch-technische zin ook was, in Geleen tot enige commotie
heeft geleid’, bracht Kok de reacties onder woorden. Hij had deze niet
110
verwacht. Van de Geleense bevolking en in het bijzonder de Geleense
gemeenteraad was lang niets vernomen, maar nu hun ziekenhuis in zijn
voorbestaan werd bedreigd, gingen zij de barikaden op en verrasten hem.
Een gesprek dat hij met B en W van Geleen hierover had, betitelde hij als
‘een merkwaardig overleg’, ‘omdat zij nog uitgaan van het oude ziekenhuismodel
111
en erg lokaal denken’. Wat echt merkwaardig kan worden genoemd, is dat
Kok maatregelen nam die afbouw van Geleen suggereerden en tegelijkertijd
het bilocatiemodel fier overeind hield. Kok ging net zo goed uit van
‘het oude ziekenhuismodel’ en ook hij dacht lokaal, alleen was zijn handelen
eraan tegengesteld.
‘Dit besluit heeft een kettingreactie teweeg gebracht’, stelde de ziekenhuisleiding
eind januari 1991 nog eens geschrokken vast. De Contourennota, in
de kernstaf aanvankelijk met voorzichtige instemming ontvangen, werd
er nu afgewezen. Kok probeerde de nota te redden door voor te stellen om
in het vervolg dan maar te spreken van ‘een scheiding in complexe zorg te
Sittard en minder complexe zorg in Geleen’, maar de aandacht van de staf
112
was gevestigd op de sluiting van de intensive care. Die leidde ertoe dat
de specialisten in Geleen ‘geen volwaardige chirurgie en interne geneeskunde
113
meer kunnen uitoefenen’. Op 28 januari bracht de directie met een aange-

‘DE DIKKE BOOM WORDT ALMAAR DIKKER EN DE DUNNE ALMAAR DUNNER' 113
paste Contourennota het bestuur van het gebeuren op de hoogte. Door de
sluiting van de intensive care in Geleen zouden de plannen in de nieuwe
Contourennota (complexe en minder complexe zorg) en de samenwerkingsbesprekingen
tussen de maatschappen in een stroomversnelling geraken,
zo kreeg dit te horen. 114
Het schip St. Barbara begon te zinken en de chirurgen en internisten
zochten een veilig heenkomen: voorzover zij nog te jong waren om op
afzienbare termijn te stoppen, liepen zij inderdaad recht in de armen van
115
hun Sittardse collega’s. In een brief aan het stafbestuur schreef Kok dat
de samenwerking tussen de internisten in een onomkeerbaar proces van
samensmelting terecht was gekomen. Hij juichte dat toe, maar toonde
zich tegelijk terughoudend over het al oudere idee van de internisten om
de klinische zorg in Sittard te concentreren en in Geleen nog slechts
116
poliklinisch bereikbaar te zijn. Begin februari verklaarde de directie zich
bereid om het samengaan van maatschappen financieel te steunen, mits
de bijdrage ‘geen investering in de leegloop van Geleen’ was. 117
Kok dacht dat zijn besluit om in Geleen de intensive care te sluiten weinig
betekenis zou hebben, maar het tegendeel was waar. De directie had
jarenlang alles gezet op het in standhouden van het ziekenhuis in Geleen
en zonder dat hij het in de gaten scheen te hebben en op basis van een
serie opmerkelijke nota’s, trok Kok er begin 1991 de stekker uit. Was steeds
kunst- en vliegwerk nodig om de vestiging overeind te houden, nu leek er
geen houden meer aan. Kostte het al jaren moeite om in Geleen de bedden
gevuld te krijgen, de leegloop leek er nu niet meer te stuiten en bovendien
vluchtten ook nog de specialisten. Maar in plaats van eindelijk
eens op te geven en de energie en middelen te concentreren op één ziekenhuis
in de Westelijke Mijnstreek en alsof zij volstrekt niet begreep wat
zijzelf teweeg had gebracht, hield de directie aan haar oude beleid vast.
In een notitie van 13 februari 1991 schoof zij de ‘overbelasting van de lokatie
Sittard’ en de ‘onderbenutting van de lokatie Geleen’ in de schoenen van de
specialisten. De directie had hen de ruimte gegeven om zelf het tempo
van integratie te bepalen en ‘in de praktijk betekende dit voor een aantal
specialismen nog handhaving van de status-quo’. Daardoor was er ‘sprake van
éénrichtingsverkeer’: ‘de dikke boom wordt almaar dikker en de dunne almaar
dunner’. Ook met het intensive-carebesluit zou de directie zijn overvallen.
Zij sprak van een ‘gedwongen sluiting’. Deze had het éénrichtingsverkeer
nog eens versterkt. De belasting van Sittard dreigde ‘onaanvaardbare propor-

114 HET KEERPUNT
ties’ aan te nemen en daarom moest alles in het werk worden gesteld om
de capaciteit in Geleen volledig te benutten. 118
De overbelasting van Sittard leek een reëel argument. Met het oog op de
associatieplannen van de internisten moest in Sittard een aantal bedden
worden vrijgemaakt. De snijdende specialisten in Sittard vreesden dat dit
ten koste zou gaan van hun capaciteit en kwamen tegen het plan om de
119
klinische interne zorg in Geleen te staken in opstand. ‘Er komt langzamerhand
een tegenstroom richting Geleen op gang’, wreef de directie zich in
120
de handen. De opstand van de Sittardse heelkundigen strooide de directie
zand in de ogen: zij waren niet bezig met het redden van Geleen,
maar van hun eigen beddenbestand. Intussen buitten de internisten de
situatie uit door uitbreiding te forceren. Zij wilden ten behoeve van de in
Sittard extra toe te wijzen bedden, ten laste van het ziekenhuis een zesde
assistent aantrekken. 121
Desperaat in haar verwoede en vooral door eigen besluitvorming tegengewerkte
pogingen de locatie Geleen te redden, besloot de directie plotseling
alle Sittardse specialisten desgevraagd toe te laten in Geleen. Het zou
een tijdelijke oplossing zijn in afwachting van het medisch beleidsplan.
Over het hoofd werd gezien dat eenmaal toegelaten medici, wanneer het
medisch beleidsplan anders wilde, de toegang niet ineens weer kon worden
ontzegd. De paniekmaatregel frustreerde dus het medisch beleidsplan
en was aanleiding voor nieuwe onrust onder specialisten en personeel. 122
In maart begon de directie ook de Contourennota voor het behoud van de
ziekenhuislocatie Geleen in te zetten. ‘Geleen wil men een nieuwe impuls
geven’, zo werd ‘mede uit patiëntvriendelijkheid’ een maximale spreiding van
de poliklinieken als de nieuwe uitdaging gepropageerd. De directie verviel
in de oude gewoonte al het denkbare uit te leggen als een argument voor
123
het overeind houden van het ziekenhuis in Geleen. Zij voerde strijd voor
het kleine ziekenhuis en brak het af, alsof haar ene hand niet wist wat de
andere deed.
De ogenschijnlijk nieuwe impuls aan Geleen was direct van invloed op de
samenwerkingsbesprekingen tussen de Sittardse en Geleense specialisten.
Nu de directie weer zo duidelijk uitsprak de geplaagde ziekenhuislocatie
te willen handhaven, kregen de internisten en chirurgen aanmerkelijk
minder haast. Van de chirurgen in Geleen wilde er in juni nog maar één
associëren met de Sittardse maatschap, waardoor de vorming van één

OP WEG NAAR BETER 115
124
maatschap chirurgie uitbleef. Voor de internisten was de situatie overzichtelijker
geworden omdat Frederiks had aangekondigd per 1 juli te vertrekken.
Niettemin werden de associatiepogingen op de lange baan geschoven.
Toen ook Geelen in juli aankondigde vervroegd afscheid te
nemen, bleef Verhoeven alleen over en sloot zich toch maar vast aan bij
de maatschap in Sittard. 125
Erg overtuigend was de nieuwe aandacht voor het ziekenhuis in Geleen
trouwens niet. De directie had slechts de bedoeling alles bij het oude te
laten. Dat bemoeilijkte het overleg over integratie, het functioneren van
de diensten en het opstellen van een medisch beleidsplan en frustreerde
de vernieuwingsideeën die hier en daar ontstonden. De positieve aandacht
was ook niet voldoende om de emoties die na de sluitingsactie van
Kok waren ontstaan weer tot bedaren te brengen. ‘Het blijkt dat het nog een
hele klus is om de Gemeente, de politiek en de Geleense bewoners het beleid van
de Stichting duidelijk te maken en emotioneel te laten accepteren’, zei Kok na
afloop van een ontmoeting met de Commissie Welzijn van de gemeente
Geleen. Dat was niet verwonderlijk. De directie kreeg het al niet voor
elkaar de hoofden van dienst en de instellingsdirecteuren overtuigend uit
te leggen welk beleid zij nu eigenlijk voerde, laat staan dat zij het buitenstaanders
kon duidelijk maken. Deze waren steeds in de veronderstelling
geweest dat het St. Barbara Ziekenhuis voor zijn omvang en positie heel
aardig functioneerde. ‘Het is niet alleen een pr-verhaal maar je moet ook iets
kunnen aanbieden voor Geleen’, was Kok door de Commissie Welzijn te
126
verstaan gegeven. Feit was dat de directie wat het ziekenhuis in Geleen
betreft niets nieuws te bieden had. Het offensief om de locatie te vullen
met Sittardse vrijwilligers kon de erosie die St. Barbara al jaren teisterende,
niet keren. De situatie was er al met al niet fraaier op geworden.
3. OP WEG NAAR BETER
Ondanks alle zorgen ontbrak het de Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek nog steeds niet aan vernieuwende en interessante ontwikkelingen.
In maart 1991 zag de Sittardse orthopeed Zeegers in de toestroom
van Geleense patiënten en specialisten aanleiding kritisch te kijken naar
het gebruik van bedden. Beleidsmakers hielden zich slechts kwantitatief
met de beddenbezetting bezig. Het kwalitatieve probleem moesten de
specialisten zelf oplossen, ‘anders lost het probleem ons op’, vond Zeegers. Hij

116 HET KEERPUNT
W.G.C. Kok

OP WEG NAAR BETER 117
stelde voor de ‘bedvermorsing’ aan te pakken, maar zijn initiatief, hoe interessant
ook, kreeg bij het stafbestuur weinig weerklank en bij de directie
127
geen. In juni werd de maatschap orthopedie in Sittard gevisiteerd en
werd duidelijk dat deze kans maakte op een A-opleiding wanneer ook
128
chirurgie er een kreeg. Die chirurgenopleiding moest verworven worden
door de nieuwe chirurg A.G.M. Hoofwijk, voor wie dit eerste prioriteit
129
kreeg. Maar ook dit initiatief viel niet op. De aandacht concentrerende
zich op de locatie Geleen.
De buitenpoli’s
Het nieuwe denken in Den Haag, dat daar overigens vooralsnog alleen tot
verhitte debatten leidde, veranderde de opvattingen over medische dienstverlening
buiten de reguliere ziekenhuizen. De overheid stond minder
afwijzend tegenover privéklinieken en steeds meer specialisten kregen
behoefte om buiten het ziekenhuis, in een eigen voorziening, spreekuur te
130
houden. Het Maaslandziekenhuis stond gereserveerd tegenover initiatieven
in deze richting. Zolang het ziekenhuis er beter van werd en deze
zogenaamde ‘buitenpoli’s’ geen ‘tegengestelde reactie’ van andere ziekenhuizen
uitlokten, vond de directie het evenwel prima. 131
In 1989 had de Sittardse kno-arts P.G. Verduijn de directie gevraagd of hij
bij een paar Maastrichtse huisartsen polikliniek mocht houden. De directie
wilde wel toestemmen, want zij was ‘voorstander van een nauwere samen-
132
werking met huisartsen’. De medische staf kwam na afweging van even-
133
tuele bezwaren tot een positief advies. Een directiebesluit bleef evenwel
uit. Het gevolg daarvan was dat Verduijn, tezelfdertijd in dissociatie
134
gerakend met zijn collega’s, in Maastricht aan de slag ging. Begin 1991
besloot het stafbestuur vanwege de gewijzigde omstandigheden als gevolg
van de dissociatie, zijn standpunt over de polikliniek in Maastricht te
135
heroverwegen. De activiteiten van Verduijn in Maastricht hadden zich
intussen uitgebreid.
In maart 1991 bezocht Kok de sinds twee jaar in Maastricht gevestigde
buitenpoli van de kno-arts en toonde zich onder de indruk. Verduijn ontving
er zo’n vijftig patiënten per maand en wanneer opname nodig was,
verwees hij door naar Sittard. Het was Kok opgevallen dat deze buitenpoli
een ‘adherentiebevorderende zaak’ was. Verduijn op zijn beurt was het enthousiasme
van Kok niet ontgaan en hij stelde de directie voor dat deze als
tegenprestatie in Maastricht voor secretariële ondersteuning zou zorgen. 136

118 HET KEERPUNT
Bij Kok leek zich voorzichtig ondernemerszin te ontwikkelen. In juni 1991
bleken de BOZ-leden voorstander van een ‘actief en snel beleid inzake werk-
137
zaamheden buiten onze muren’. De medische staf en de huisartsen voelden
echter niets voor door het ziekenhuis nauwelijks doordachte initiatie-
138
ven. In september was het thema ook onderwerp van discussie binnen
het bestuur. Kok was in de publiciteit gekomen met de uitspraak van het
ziekenhuis in Geleen een privékliniek te willen maken. De ziekenhuisdirecteur
zag zich genoodzaakt te onderstrepen dat hij dit weliswaar had
aangeroerd, maar dat het sterk uitvergroot was weergegeven. Hoewel
deze optie nader bestudeerd had kunnen worden als uitweg voor Geleen,
werd, met het oog op emotionele reacties, de losse flodder ‘diezelfde dag
nog’ in een interne mededeling teruggebracht tot iets dat ‘slechts in de
marge van een interview en enigszins in filosoferende zin’ aan de orde was
geweest. Dat nam niet weg dat de directie het bestuur voorhield dat de
ontwikkeling van privéklinieken en buitenpoli’s in een open markt niet
tegen te houden was. ‘Wat de directie voorstaat is een pro-actief beleid’, betoogde
Derckx. Het bestuur liet zich evenwel niet tot het doen van uitspraken
verleiden. 139
Zo pro-actief als de directie beweerde te willen zijn, zo afwachtend was
zij in werkelijkheid. In oktober meldden de plastisch chirurgen zich, nog
steeds de mogelijkheden aftastend om een derde maat te kunnen aantrekken.
Zij wilden, net als hun Heerlense collega’s, in Maastricht een buitenpoli
vestigen. De directie voelde wel voor een tegenzet in de concurrentie
met Heerlen en stemde in met het argument dat dit paste in het beleid
van de stichting: ‘alleen buitenpoli’s uit defensieve overwegingen’. Kok dacht
Sittard op deze manier te behoeden voor adherentieverliezen, maar stelde
de plastisch chirurgen ook de voorwaarde dat ‘binnen een halfjaar de wacht-
140
lijst verminderd is’. Dat maakte zijn argumentatie ongerijmd en bevestigde
het ad hoc karakter van zijn beleid. De leiding had zich nog onvoldoende
gedachten gevormd over het nieuwe fenomeen. De voorzichtige
benadering die zij vooralsnog koos, hield in dat zij niet aandrong en niet
afhield. Zo ontstonden enkele buitenpoli’s in de vorm van privékliniekjes,
zonder dat er een plan van de directie achter zat en waardoor er feitelijk
geen band was tussen deze buitenpoli’s en ziekenhuis.
Het ouderenbeleid
Ook ten aanzien van de verpleeghuiszorg boden de plannen van Simons
meer ruimte voor initiatieven. Zo stimuleerde een substitutieregeling, die

OP WEG NAAR BETER 119
het verpleeghuizen toestond buiten de eigen instelling zorg te leveren,
141
het aanhalen van de band met verzorgingshuizen. Daarnaast beloofde
de behoefte aan verpleeg- en verzorgingshuiscapaciteit door de vergrijzing
te gaan groeien. Houben wilde er op tijd bij zijn en richtte zijn blik op
Echt, de hoofdgemeente in de regio ten noorden van Sittard. Dit gebied
was al vroeg in de geschiedenis van De Goddelijke Voorzienigheid van
grote betekenis. In de jaren zestig benoemde het ziekenhuis de burgemeester
van Echt in zijn regentencollege. Bewoners van het gebied kozen
in meerderheid voor behandeling in het ziekenhuis in Sittard. Zelfs toen
de regionalisering van overheidswege het gebied afsneed van de zorginstellingen
in de Westelijke Mijnstreek en toevoegde aan Roermond, bleef
142
de bevolking er overwegend op Sittard georiënteerd. De samenwerking
tussen Sittard en Geleen had deze adherentie doen toenemen, doordat het
Medisch Centrum Geleen twee grote verpleeginstellingen inbracht en
daarmee de zuigkracht op het gebied ten noorden van Sittard vergrootte.
In november 1985 waarschuwde de Echtse burgemeester Heemskerk het
143
bestuur voor een tegenoffensief van Roermond. Hij stelde voor om dit te
pareren door in verzorgingshuis De Eghte in zijn gemeente een verpleeghuisdependance
te vestigen. Hij sloot daarmee aan bij de ideeën van
Houben, die klaar stond de regiogrens te passeren en wachtte tot de provincie
en de betrokken gemeenten zover waren. ‘Het is ons wat waard om
de adherentie Echt te behouden’, was Heemskerks leidende argument. 144
Houben besloot dat het tegenover de provincie tactisch was het initiatief
te laten aan de gemeente Echt. In april 1987 koos deze voor een vestiging
in de gemeente van een dependance van de verpleeghuizen in de Weste-
145
lijke Mijnstreek. Intussen was Houben al met Born tot overeenstemming
gekomen over een dependance in verzorgingshuis St. Maarten en zou
146
Echt dus de tweede uitbreiding vormen. Maar een penetratie van de
stichting in Echt ging de provincie, de belangen in Midden-Limburg afwegend,
te ver. In oktober werd daarom ‘uitgeweken’ naar verzorgingshuis
147
Vastrada in Susteren. Houben nam ten aanzien van de ouderenzorg en
de regio Echt vervolgens het ene initiatief na het andere. Hij overwoog
deel te nemen in de thuisverpleging, hij voerde gesprekken met de huisartsen
van Echt en hij was er bezig met het opzetten van het specialisme
geriatrie. Maar nog steeds was de provincie nog niet zover, waardoor het
148
niet tot uitvoering van de dependanceplannen kon komen. Pas begin
1991 stelde de provincie een verpleeghuisplan vast dat duidelijkheid kon
geven over de ruimte voor uitbreiding van de verpleeghuiszorg buiten de

120 HET KEERPUNT
H.M.J.A. Houben

OP WEG NAAR BETER 121
149
muren van de eigen instellingen. Houben was toen al een aantal jaren
bezig zijn vleugels uit te slaan. Hij boekte begin 1989 vooruitgang met een
thuiszorgproject, ontwikkelde ideeën voor hospicezorg en was ook in ge-
150
sprek gekomen met het verzorgingshuis in Beek. In maart 1991 kwam
Houben met de provincie en Roermond dan eindelijk tot een begin van
overeenstemming over de bouw van een verpleeghuis in Echt.
Het bestuur van de stichting werd zich nu bewust van de ingrijpende
veranderingen in het veld van de ouderen- en verpleeghuiszorg, maar nam
nog geen standpunt in. Bestuursvoorzitter De Bree vond dat de directie
‘zodra zij dit opportuun acht’ nieuw beleid aan het bestuur moest voorleggen,
hetgeen Houben kon uitleggen als toestemming om voort te gaan op
151
de ingeslagen weg. Hierop begon Houben voorbereidingen te treffen
voor de uitbouw van het verzorgingshuis De Egthe en voor een bestuurlijke
integratie van de instelling met de Stichting Ziekenzorg Westelijke
152
Mijnstreek. Op 18 mei 1992 bracht hij aan het bestuur nog eens verslag
uit van zijn beleid ten aanzien van de ouderenzorg. Hij kon nu ook wijzen
op steun in de plannen van Simons. Ontdaan van alle details kwam het
erop neer dat de stichting op het punt stond haar werkgebied uit te breiden
naar de verzorgingshuizen. Immers, plannen voor een verpleeghuisvestiging
in Echt zouden resulteren in een overname van het verzorgingshuis
De Egthe aldaar. Het bestuur wilde zich over deze principiële keuze
nader beraden en zich dus nog niet uitspreken. Dat gaf de directie op-
153
nieuw de ruimte om verder te gaan. Houben had in het bestuur ten
minste één supporter. De opvolger van Heemskerk, burgemeester van
Echt L.M.F.M. Janssen was groot voorstander van het opnemen van De
Egthe in de stichting. Met zijn steun, in het bestuur, in de gemeente en
bij de provincie, kon Houben zaken doen en in de loop van 1992 de eerste
stappen zetten in de richting van integratie, aankoop van grond en keuze
van een architect. 154
De directie liep met haar verpleeghuisbeleid vooruit op de door de regering
beoogde marktwerking. De opvatting was dat de overheidsplannen
de regio tot een strijdtoneel zouden maken, waar de stichting haar slag
moest slaan voordat anderen dat deden. Ziekenhuizen en verpleeghuizen
moesten het voor een groot deel hebben van de omzet van patiënten uit
verzorgingshuizen. Om de klandizie op peil te kunnen houden, was een
nauwe band met deze instellingen dus van het grootste belang, zo was
aanvankelijk de gedachte. Een nauwe samenhang tussen zieken-, ver-

122 HET KEERPUNT
Verzorgingshuis De Eghte in Echt

OP WEG NAAR BETER 123
pleeg- en verzorgingshuizen kon een oplossing bieden voor de doorstromingsproblematiek,
was daarna de leidende overweging. Houben toonde
zich wat dat betreft een goed voorbereid ondernemer met een beproefde
strategie: hij ging op overnamepad in een poging zijn marktaandeel te
consolideren en marktprocessen en productstromen beter te beheersen.
Op 7 december 1992 bleken in het bestuur echter vooral de DSM-managers
De Bree en F.J.A.M. Pistorius tegenstanders van deze koers. Pistorius
verwachtte dat ‘vergaande integratie van zorgvoorzieningen de in de stelselwijziging
voorziene concurrentie zal tegengaan en daarmee de noodzaak om
doelmatig te werken zal voorkomen c.q. belemmeren’. Dat had hij goed gezien,
maar het door samenwerking uit de weg gaan van concurrentie was ook
precies waar het Houben, zoals elke verstandige ondernemer, om was te
doen. Om ons tot de gezondheidszorg te beperken: Houben deed niet
anders dan de op de komende stelselwijziging anticiperende, koortsachtig
fuserende zorgverzekeraars. De door Simons voorziene en door Pistorius
bedoelde concurrentie was voornamelijk prijsconcurrentie, maar de instellingen
zouden deze, wanneer zij zich werkelijk ondernemend zouden
gaan gedragen, uit de weg gaan zolang zij met andere vormen van marktconcurrentie
marktaandeel konden winnen. Pistorius verwoordde de wens
van overheid maar niet het belang van de stichting.
De Bree besloot dat de directie zich moest richten op haar kerntaken en
stelde dat de integratie met De Egthe, die niet meer was terug te draaien,
beschouwd moest worden als ‘een ad hoc beslissing van het bestuur zonder
precedentwerking’. 155
De verpleeghuizendivisie voerde een toekomstgericht en consistent beleid
en vormde daarmee binnen de organisatie de uitzondering. De stichting
verkeerde in zwaar weer en het ontbrak de ziekenhuizen aan een koers.
Tegen die achtergrond vond De Bree de avonturen van Houben niet verstandig.
Houben werd verzocht van verdere overnameavonturen af te
zien.
Het Medisch Beleidsplan Maaslandziekenhuis
In oktober 1991 presenteerde de directie de nota Op Weg naar Beter; ‘niet
omdat we het tot nu toe niet goed gedaan hebben, maar om een passend antwoord
te geven op nieuwe uitdagingen die op ons afkomen’. Dit antwoord was ‘bilocatie
revisited’ en de zoveelste poging het versleten thema nieuw leven in
te blazen. Op Weg naar Beter was een medisch beleidsplan en herstructureringsprogramma
tegelijk en ging, zo waarschuwde de directie al in de

124 HET KEERPUNT
inleiding, ‘niet alleen de medewerkers op de Geleense lokatie aan( )’. Door ook
nog aan te geven dat ‘de complexiteit van het geheel’ met zich meebracht dat
de implementatie zich ‘step-by-step’ moest voltrekken en dat het ziekenhuisplan
een voorlopig plan was, omdat natuurlijk eerst iedereen erover
mocht meepraten, sloeg de directie er zelf bij voorbaat al de tanden uit.
De doelstelling van het ziekenhuis was nog steeds ‘het realiseren van een
kwalitatief goede ziekenhuiszorg’ en daarvoor stonden de stichting twee
locaties ter beschikking. De directie gaf toe dat de doelstelling ‘vrij algemeen’
was en dat er ‘natuurlijk nog wel beleid (dient) te worden uitgestippeld’.
Dat beleid werd bepaald door de verwachte stelselwijziging, een veranderende
houding van de patiënt, ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, ontwikkelingen
van de medische wetenschap en de interne problemen waarmee
de organisatie kampte. Door het nieuwe stelsel zouden er privéklinieken
komen, ofwel kleine ziekenhuizen. In de Westelijke Mijnstreek was
daarop door een gelukkig toeval met het kleine ziekenhuis in Geleen ‘dus
al ruimschoots geanticipeerd’. Patiënten wilden betere toegankelijkheid, kortere
wachttijden, uitstekende kwaliteit en met ‘egards’ behandeld worden.
‘Op grond van deze behoeftetrends staat ook het fusiebeleid van ziekenhuizen, dat
tot nu toe gericht was op het opheffen van kleine lokaties en concentratie via
nieuwbouw op één lokatie, weer duidelijk ter discussie’, stelde de directie
tevreden vast. Om de argumenten extra kracht bij te zetten gaf zij nog
aan dat de voorzitter van de Landelijke Specialisten Vereniging zich ook
negatief had uitgelaten over concentratie. Wat betreft de arbeidsmarkt
was het zaak het werkaanbod zoveel mogelijk af te stemmen op de wensen
van de werknemers. ‘Daarbij kan in ons geval onder andere gedacht worden
aan een differentiatie in complexiteit van zorg per lokatie.’ De ontwikkeling
van de medische wetenschap leidde ertoe dat de specialismen niet
meer door één persoon konden worden beheerst. Daarom waren samenwerkingsverbanden
nodig. Kon dat nu eindelijk een argument voor concentratie
zijn, de opvatting was dat van het ‘beleid gericht op maatschapsvorming
over de lokaties heen ( ), dan ook een synergetisch effect in kwalitatieve zin’
kon worden verwacht. Bovendien droeg dit bilocatiebeleid ertoe bij ‘dat de
medische kennis desgewenst ook gespreid binnen de regio kan worden aangeboden’.
Mocht in geval van nieuwe complexe technologie concentratie
onverhoopt dan toch te overwegen zijn, dan moest men zich geen illusies
maken, omdat ‘aanvankelijke hoogstandjes geleidelijk aan kunnen veranderen
in routine, hetgeen spreiding ervan weer verantwoord kan maken’.

OP WEG NAAR BETER 125
Ten aanzien van het Maaslandziekenhuis zelf oordeelde de directie triviaal
dat ontwikkelingen ‘enerzijds positief, anderzijds negatief moeten worden
gewaardeerd’. Helaas moest zij wel vaststellen dat er meer negatief dan
positief te waarderen viel. ‘Van een geïntegreerde ziekenhuisorganisatie (is)
nog geen sprake’, luidde het samenvattende oordeel. Sittard liep vol en
Geleen stroomde leeg en dat was het onvermijdelijke gevolg van het feit
dat het personeel onvoldoende bereid was ‘extra inspanning te leveren in het
belang van de beide lokaties’, dus nog steeds het geheel niet zag als één
ziekenhuis en het beeld opriep van verschillende kwaliteit. Dat weer gaf
‘gerede aanleiding tot een hernieuwde explicitering van de strategische beleidsuitgangspunten’,
namelijk ‘één ziekenhuis op twee lokaties’.
De nota Op Weg naar Beter liet opnieuw zien dat de directie uiterst
bedreven was in het verdraaien van elke ontwikkeling tot een argument
om het ziekenhuis in Geleen open te houden. Tegelijkertijd verzuimde zij
voor de in zwaar weer verkerende locatie een levensvatbaar en effectief
reddingsplan op te stellen. Al decennia lang wees vrijwel alles concentratie
als meest verstandige richting aan, maar de directie hield vast aan haar
standpunt, ook al kon zij niet meer duidelijk maken waarom. Daarmee
raakte zij soms jammerlijk in de knoop. Er heerste het beeld dat de zorg in
Sittard van hogere kwaliteit was. De directie gaf toe dat ‘bepaalde complexe
behandelingen alleen daar verantwoord kunnen geschieden’. Zij slaakte daarop
de ongefundeerde noodkreet dat dit niet mocht ‘afdoen aan het principe, dat
een geïntegreerd ziekenhuis op twee lokaties vanzelfsprekend gelijke kwaliteit
voor gelijke zorg veronderstelt’. Het centrale probleem was nu juist dat deze
veronderstelling niet waar was, laat staan vanzelfsprekend. Het effect was
‘dat patiënten hun heil soms elders zoeken, getuige de geleidelijk afkalvende
adherentie’.
Om in de aangekondigde vrije markt mee te doen met ‘agressieve concurrentie
tussen regio’s en echelons’ ontbrak verder de energie. Liever bleef men
bij goede samenwerking en onderlinge afstemming. ‘Hoewel één ziekenhuis
op twee lokaties in principe ook één kwaliteitsbegrip veronderstelt’, probeerde
de directie nog eens, ‘biedt toch ( ) de lokatie Geleen door haar kleinschaligheid
op het gebied van de bejegeningsaspecten extra voordelen’. Gold voor de locatie
Sittard ‘het meer professioneel getinte voordeel’ van ‘big is beautiful’, Geleen
kon daar het patiëntvriendelijke ‘small is beautiful’ tegenover stellen. De
directie wilde één ziekenhuis en toch weer niet. Zij veroordeelde het personeel
wanneer dat twee ziekenhuizen zag, maar deed om het bestaans-

126 HET KEERPUNT
recht van de locatie Geleen te onderbouwen alles om dat beeld te versterken.
De vraag die de nota vooral oproept, is waarom de directie zo krampachtig
vasthield aan de bilocatie. Was het om de toorn van de Geleense
bevolking, dan is de volgende vraag of de directie werkelijk dacht deze
een dienst te bewijzen. De meerderheid in Geleen, die liever het ziekenhuis
in Sittard of Maastricht bezocht, vond kennelijk van niet. Had de
directie een andere reden, dan moest deze wel zijn dat zij, moe van het
gesjor aan de organisatie, het gewoon niet meer wist. 156
In haar concrete maatregelen was de nota Op Weg naar Beter een uitwerking
van de na de sluiting van de intensive care in Geleen aangepaste
Contourennota. Deze uitwerking betrof een nieuwe verdeling van specialismen
over de locaties, die erop neerkwam dat Geleen werd versterkt met
plastische chirurgie en delen van orthopedie en chirurgie uit Sittard. Daartegenover
stond dat interne geneeskunde en neurologie als klinisch specialisme
uit Geleen verdwenen, of liever gezegd dat deze er niet meer
terugkwamen. 157
Ook al sloeg de directie met Op Weg naar Beter geen principieel nieuwe
wegen in, de maatregelen die de nota aankondigde waren wel concreet en
ingrijpend. De reacties op de nota waren opvallend snel binnen en positief.
In het bestuur werd het beleidsplan ‘logisch en goed beargumenteerd’
genoemd, hoewel er wel wat verbazing over was dat er in den lande nu
gepleit zou worden voor decentralisatie en spreiding van zorg. De gemeente
Geleen reageerde enthousiast. Zij onderstreepte dat met de aankondiging
om, in het kader van ‘een face-lift van de omgeving’ van de locatie
Geleen, grotendeels voor haar rekening extra parkeerplaatsen aan te leggen.
Stafbestuur, kernstaf, diensthoofden, instellingsdirecteuren en het bestuur
van de regionale huisartsenvereniging, allen waren positief. Begin
november moesten alleen de ondernemingsraad, de verzekeraars, de patientenplatforms
en de provincie nog reageren, maar begin december 1991
kon de directie het bestuur laten weten dat ‘het plan thans als vastgesteld
kan worden beschouwd’. 158
De opmerkelijk vlotte vaststelling kon vragen oproepen, evenals de presentatie
van de nota Op Weg naar Beter als medisch beleidsplan. De
bedoeling was steeds geweest dat dit door de medici werd geschreven. Nu
was het dan toch van de hand van de directie.

OP WEG NAAR BETER 127
Het ziekenhuis in Geleen
Kok wilde de invoering van de Op Weg naar Beter-plannen stevig aanpakken.
De bedoeling was om, vooruitlopend op een verdere uitwerking van
het medisch beleidsplan, alvast ‘met zo weinig mogelijk aanpassingen van de
OK Geleen, de bedden op de lokatie Geleen zoveel mogelijk te vullen met low-care
159
patiënten’. Maar al snel klonken er geluiden die aangaven dat de instemming
met het rapport minder algemeen was dan de directie dacht. Eind
januari 1992 presenteerde secretaris J.A.J. ter Huurne, die directieassistent
Klaasse-Van Remortel was opgevolgd, een rapport over de doelstellingen
van de stichting, dat hij samen met onder andere Mintjens, Moormann en
160
Hoofs had gemaakt. Het rapport riep op tot het formuleren van een
missie en stelde voor ‘het bieden van een regionaal zorgnetwerk van geïntegreerde
ziekenhuis- en verpleeghuiszorg’ als algemene beleidsdoelstelling te
omarmen. Ook werd aangedrongen op een nieuwe, beter aansprekende
161
naam voor de stichting. Begin februari vormde het stafbestuur in overleg
met de directie een nieuwe commissie medisch beleidsplan die zou moeten
werken aan de implementatie van de Op Weg naar Beter-plannen.
Het bevestigde met de oprichting van die commissie nog eens te hebben
ingestemd met de nota, maar liet niettemin weten dat één belofte niet ‘in
de vergetelheid’ mocht raken. Dat was een onderzoek naar de mogelijkheid
van een nieuw ziekenhuis op één locatie. 162
De directie kon de ideeën over een missie en over nieuwbouw beschouwen
als een aanval op haar nota. Immers, Mintjens en consorten stelden
vast dat de stichting geen concrete doelstelling had en het stafbestuur
ging met zijn verzoek om onderzoek naar nieuwbouw lijnrecht in tegen
de bilocatiegedachte. Maar de directie negeerde deze waarschuwingen.
Zij besloot de naam van de stichting voorlopig niet te wijzigen en degradeerde
de missiekwestie tot een zaak van public relations, goed als ‘the-
163
ma’ in het jaarverslag en het personeelsblad. Dat het stafbestuur terugkwam
op de vraag onderzoek te doen naar nieuwbouw, betitelde Kok als
‘een correcte reminder’ om het er vervolgens niet meer over te hebben. 164
Toen de dienst Bouw & Techniek op 12 februari een plan en een begroting
presenteerde voor de modernisering en uitbreiding van de operatiekamers
en poliklinieken in Geleen, kwamen er ook uit de kring van de diensten
bedenkingen. Waar Kok de investeringen in het ziekenhuis in Geleen met
instemming begroette en met de leuze ‘identiteit prevaleert boven doelmatigheid’
verantwoordde, vroegen de diensthoofden zich af of een dure uitbreiding
van de leeglopende instelling nu wel zo verstandig was. Zij wilden

128 HET KEERPUNT
eerst de consequenties van de uitvoering van de plannen kunnen overzien.
De directie besloot daarop om dan eerst maar te beginnen met de
plannen voor de poliklinische zorg en de klinische nog even te laten rusten.
165
Twee weken later schroefde Kok de ambities nog wat verder terug. Vanwege
de bedragen die ermee bleken te zijn gemoeid, besloot hij af te zien
van de nieuwbouw van vier volwaardige operatiekamers. Voorlopig moest
genoegen worden genomen met de twee bestaande grote en een opwaardering
van de bestaande kleine operatiekamer. Het leek of hij daarmee de
diensthoofden tegemoet kwam, maar deze bekritiseerden nu de mogelijk
dubbele uitgaven, omdat voor de beoogde overplaatsing van algemeen,
plastisch en orthopedisch chirurgen uiteindelijk toch vier operatiekamers
nodig zouden zijn. 166
De verhuizing van de heelkundigen van Sittard naar Geleen had overigens
meer voeten in de aarde dan alleen een verbouwing. Er bestonden nog
steeds twee maatschappen chirurgie en twee maatschappen orthopedie en
daardoor kon het eenvoudigweg toevoegen van Sittardse medici aan de
Geleense staf wel eens tot moeilijkheden leiden. Daarom stelde de directie
voor dat deze maatschappen eerst zouden associëren. Dat bleek echter
niet zo eenvoudig. De chirurgen voerden hierover al lange tijd overleg en
de verwachting was niet dat de zaak nu in enkele weken beklonken zou
zijn. De orthopeden werkten al enige tijd goed samen, maar associatie had
door de aanstelling van Mey en Meijers, ook betrekking op Brunssum. Dit
ziekenhuis was samengegaan met Heerlen, een omstandigheid te meer
om zorgvuldig te handelen. Ten slotte was in Geleen de traumatologie
anders geregeld dan in Sittard, hetgeen voor de associaties en voor het
werken van de Sittardse snijders een volgende complicerende factor
was. 167
Vooral in Geleen nam de onrust onder het personeel hand over hand toe
168
en deden steeds meer geruchten de ronde. Een belangrijke reden daarvoor
was de concentratie van de klinische interne geneeskunde in Sittard.
De directie had bedacht om eerst werk te maken van de poliklinische
activiteiten en verhuizing van de klinische nog even uit te stellen. De
klinische heelkunde bleef daardoor voorlopig in Sittard. De geassocieerde
maatschappen interne geneeskunde daarentegen haalden, in weerwil van
de pas op de plaats, het restant klinische zorg uit Geleen weg. Kok legde
de internisten daarbij bovendien niets in de weg, maar hielp hen met het

OP WEG NAAR BETER 129
voorstel om verpleegkundigen die hierdoor in Geleen minder om handen
kregen, tijdelijk in Sittard te laten helpen. Daarmee versterkte hij in Ge-
169
leen het gevoel dat het met het ziekenhuis daar afgelopen was. De
noodkreet van de anesthesisten dat, mede door het definitief verdwijnen
van de interne geneeskunde, de zorgkwaliteit in Geleen dramatisch ver-
170
minderde, droeg aan dat gevoel eveneens sterk bij. Eind maart trok de
dienst Bouw & Techniek de conclusie dat ook het plan voor drie volwaardige
operatiekamers niet realiseerbaar was, waardoor de verbouwing niet
doorging en de Op Weg naar Beter-campagne het moest doen met een
171
kleine aanpassing van de twee bestaande grote operatiekamers. Voor de
derde maal was op het laatste moment besloten af te zien van modernisering
van de uit de jaren zestig stammende en toen al ondeugdelijk verklaarde
kamers. Het gooide de Op Weg naar Beter-plannen danig overhoop,
voorzover dat tenminste niet al was gebeurd. Om te beginnen werd
het overbrengen van de plastische chirurgie op de lange baan geschoven,
het zoveelste signaal dat het personeel in Geleen de hoop op een goede
afloop ontnam. 172
De plannen van de directie om het ziekenhuis in Geleen te versterken
door met zorg te schuiven resulteerde er alleen maar in dat de afbraak er
werd versneld: de verplaatsing van zorg van Sittard naar Geleen liet op
zich wachten, terwijl die van Geleen naar Sittard zich onverstoorbaar
bleef voltrekken. De directie verwoordde dit effect eind april als een
sneeuwbaleffect. Terwijl ‘de directie met betrokkenen hard aan een activiteitenplan’
werkte dat zorg richting Geleen moest brengen, werd ‘elders in de
173
organisatie ( ) soms met nog meer voortvarendheid gewerkt’. Die voortvarendheid
kon de directie niet bijbenen en dat had in de eerste plaats te
maken met het feit dat de internisten al voor de nota Op Weg naar Beter
in de startblokken stonden om de klinische zorg in Sittard te concentreren.
Voor de heelkundigen moesten eerst faciliteiten worden gerealiseerd,
de directie moest hen voor de plannen winnen en de betrokken specialisten
verkeerden nog midden in een associatietraject.
De directie zag zich in de loop van 1992 geconfronteerd met nog diverse
andere problemen die de implementatie van Op Weg naar Beter in de
weg stonden. Sommige daarvan leidden slechts de aandacht af, zoals die
met Frederiks die wel afscheid had genomen maar met de internisten en
de directie niet tot overeenstemming kwam over de overname van zijn
174
praktijk. Andere waren van meer fundamentele betekenis, zoals de

130 HET KEERPUNT
groeiende meningsverschillen over de buitenpoli’s. De directie was Verduijn
en de maatschap plastische chirurgie welwillend tegemoet getreden
toen zij een kliniek buiten het ziekenhuis wilden vestigen en dat kwam
vooral omdat de directie zich geen helder standpunt over buitenpoli’s had
gevormd. In 1992 werd duidelijk dat de medische staf helemaal niet gelukkig
was met de buitenpoli’s, die natuurlijk niets anders waren dan privéklinieken
los van het ziekenhuis. In februari bleek het nodig nog eens te
bediscussiëren welke houding het ziekenhuis tegenover het nieuwe fenomeen
moest innemen, maar tot een onvoorwaardelijk voor of tegen kwam
175
de leiding weer niet. Van het plan de plastisch chirurgen van Sittard
naar Geleen te verhuizen was door de directie afgezien. Zij bereidden
intussen wel de vestiging van een buitenpoli in Maastricht voor, ditmaal
met het argument te voorkomen dat adherentieverliezen geleden werden
als gevolg van de aanstaande benoeming van een hoogleraar aan de Rijks-
176
universiteit Limburg. Hoe dit soort argumenten te duiden waren en
wiens belang een buitenpoli nu eigenlijk diende, was onduidelijk. Wat de
kwestie van de kliniek van Verduijn lastig maakte, was dat de kno-arts
enige tijd eerder uit de Sittardse maatschap was getreden en zelfstandig
praktijk voerde. Hij wilde een associé aantrekken, maar bleek niet de
177
enige. Ook zijn voormalige kompanen wilden een vacature stellen. Kok
stelde zich ten aanzien van de twee buitenpoli’s slechts de vraag of deze
het ziekenhuis schade berokkenden, zag die schade niet en nam een
afwachtende houding aan. De plastisch chirurgen verschoven hun aandacht
definitief van Geleen naar Maastricht. Verduijn kon zijn vacature
stellen, ook al was de medische staf tegen. 178
In april veranderde de directie wat de kno betreft plotseling van inzicht.
De aanleiding was dat de andere kno-artsen met een schadeclaim tegen
het ziekenhuis dreigden, wanneer dit de kliniek van Verduijn zou blijven
179
steunen. In juni probeerde Kok afstand te nemen van de kwestie door de
180
oplossing ervan aan de gedissocieerde kno-artsen zelf over te laten. Maar
die poging miste realiteitszin. Uit de pers moest de directie vernemen dat
Verduijn het plan had zijn privékliniek fors uit te breiden. Tot een regeling
tussen de gedissocieerde artsen kwam het toen al helemaal niet
181
meer. Kok werd gered door het ziekenfonds, dat een tweede kno-arts
naast Verduijn niet wilde honoreren. Dat bood hem de mogelijkheid om
zijn standpunt, dat aanvankelijk Verduijn steunde, te wijzigen ten gunste
182
van de andere kno-artsen. Dit haalde een streep door de plannen van de
ondernemende medicus.

OP WEG NAAR BETER 131
Nog vervelender dan de conflicten over de buitenpoli’s was het functioneren
van de economisch-administratieve dienst. Freens was in het laatste
kwartaal van 1990 bij deze afdeling aan het werk gegaan. Hij was ermee
begonnen de informatievoorziening te staken. Pas op 11 maart 1991 had hij
een conceptbeleidsplan voor zijn dienst klaar en bleek dat het reorganisatieproces
nog moest beginnen. Hij wilde zijn collegamanagers vragen
welke gegevens zij nodig hadden om verder te kunnen en dan kijken
welke hij kon leveren. ‘De diensthoofden/instellingsdirecteuren zullen samen
moeten onderhandelen over wat er wel en niet geleverd kan worden’, liet hij in
het BOS weten. Als alternatief stelde hij voor dat de diensten en instellingen
een eigen bedrijfsadministratie opzetten. 183
Bijna een jaar later, in februari 1992, bleek de dienst van Freens nog steeds
niet aan de eisen te kunnen voldoen. De jaarcijfers over 1990 hadden
uitgewezen dat het de verkeerde kant op ging en dat er in de uitgaven
moest worden gesneden. ‘Freens geeft aan dat er vrij gemakkelijk bezuinigd
kan worden op diverse posten maar heeft binnen de EAD geen mogelijkheden om
de onderliggende gegevens te leveren’, vatte men in de directievergadering
184
van 19 februari de problematiek samen. Toen in juni bleek dat het boekjaar
1991 alleen door de bijzondere bate zonder verlies kon worden afgesloten,
vond men het tijd om daadwerkelijk in te grijpen. De algemene kosten
waren uit de hand gelopen, mede doordat het lange tijd aan inzicht in
de uitgaven had ontbroken. En dat inzicht ontbrak nog steeds. Nadat een
paar maanden was gediscussieerd over de beste aanpak, kwam Freens in
september met een plan. Dat hield nog niet veel meer in dan dat ‘gericht
gekeken dient te worden naar waar welke kostenontwikkelingen bestaan en wie
daar direct verantwoordelijk voor is’. Het was, zo betoogde Freens, ‘belangrijk
185
dat de oorzaken van de kostenontwikkelingen achterhaald werden’. Eind
september produceerde de economisch-administratieve dienst een overzicht
van algemene kosten. Daarin vielen vooral de onderhoudskosten op.
Deze bedroegen in 1988 nog 2,8 miljoen gulden en waren in 1991 gestegen
tot 5,3 miljoen. De dienst stelde als oplossing voor het budget voor verbou-
186
wingen flink omlaag te brengen. Voor het beleid van de directie de
ziekenhuislocatie Geleen nieuw leven in te blazen, was dit fnuikend.
De EHBO en de orthopeden
Afgeleid door tal van problemen en in een situatie waarin financiële
middelen en financieel overzicht ontbraken, liep de directie met haar plan
om Geleen te versterken tegen weer een volgend drama aan. De anesthe-

132 HET KEERPUNT
sisten hadden Kok al gewaarschuwd dat de zorgkwaliteit in Geleen daalde
en in juli 1992 wees Mey erop dat het functioneren van de EHBO er
ernstig te wensen overliet. Directie en stafbestuur, zich hiervan niet
187
bewust, beloofden onderzoek te zullen instellen. Intussen zag de directie
geen enkele aanleiding om aan de haalbaarheid van de Op Weg naar
Beter-plannen te twijfelen. Alles verliep volgens schema, vond men. In
oktober zouden de chirurgen en de orthopeden de extra klinische zorg in
188
Geleen moeten kunnen starten. Daarin vergiste de directie zich. De
Sittardse orthopeden hadden een bezoek gebracht aan de operatiekamers
189
in Geleen en waren ‘geschrokken van de outillage’ aldaar. De situatie beoordelend
hadden zij er weinig zin in. Ten aanzien van de EHBO had Kok
in juli navraag gedaan. Hij schoof het thema terzijde door te stellen dat
‘het vooral een taak van de medische staf is de kwaliteit in Geleen te bewaken’. 190
Dat hielp hem niet. Moormann had namelijk intussen een notitie over de
191
EHBO in Geleen klaar, waarin hij voorstelde deze te sluiten. Chorus
192
wilde de diensten ‘mobiliseren’ om ‘het doemdenken tegen te gaan’. Net als
Kok miste hij de vele signalen, ontging hem de ernst van de zaak en probeerde
hij de situatie te redden door de perceptie te beïnvloeden.
Eind oktober besloot de directie om in de ‘inconveniënte uren’ de EHBO in
Geleen dan toch maar dicht te doen. Zij volgde daarmee gedeeltelijk een
nieuw appèl van Moormann om de dienst te sluiten. De EHBO in Geleen
ging voortaan om acht uur ‘s avonds dicht. Liever was zes uur gekozen,
maar dat legde een te grote druk op de afdeling in Sittard. Ook in het
weekend zou de EHBO Geleen gesloten blijven, zodat deze de facto
slechts nog een doordeweekse dagdienst was. De nieuwe koers was door
Moormann vervat in een nieuw rapport, dat de directie geschikt vond om
onder de aandacht van het personeel te brengen wanneer ‘de passage over
193
de consequenties ( ) eruit (werd) gehaald’. Volgens dit rapport paste de
gedeeltelijke sluiting van de EHBO bij de nieuwe taakstelling van Geleen.
De klinische functie van een EHBO was die van ‘opnameafdeling’ of ‘voorportaal
voor ( ) echte opname’ en omdat Sittard bestemd was voor niet planbare
en acute zorg ‘betekent dit dat deze functie in Geleen niet meer past’. Bleef
over de ambulante functie, ‘vergelijkbaar met de polikliniekfunctie’. Daarvoor
hoefde alleen gerekend te worden met ‘de normale tijden waarin de poliklinieken
toegankelijk zijn’ en dus hoefde de EHBO alleen op werkdagen over-
194
dag open te zijn. Weer probeerde de leiding de zaken mooier voor te
stellen dan ze waren en dekte zij de verstrekkende consequenties van de
ingreep toe. De gedeeltelijke sluiting zou logisch voortvloeien uit de nota

OP WEG NAAR BETER 133
Op Weg naar Beter. Maar hiervan was geen sprake. Het hoofdargument in
deze nota om Geleen open te houden was de bereikbaarheid van de zorg
in de regio. Die verviel volledig wanneer men voor acute zaken alleen in
Sittard terecht kon en de locatie Geleen alleen nog geschikt was voor zorg
op afspraak.
De Sittardse orthopeden waren in oktober dan toch maar in Geleen begon-
195
nen. Op 26 oktober 1992 deelde Kok het bestuur mee dat het er, na wat
aarzelingen, naar tevredenheid liep. Hij zag zelfs een groeiend vertrouwen
196
onder het personeel. Over het EHBO-plan repte hij met geen woord. Een
dag later liet Mey de directie weten dat hij het hoog tijd vond worden om
met wat hij ‘Op weg naar slechter’ noemde, te stoppen. Hij gaf erbij aan dat
hij in Geleen in zijn mening breed werd gesteund. Kok toonde zich verbaasd
en verdedigde zich door te stellen dat ‘Op Weg naar Beter een coproduktie
is van directie en stafbestuur en dat alle stappen in overleg met het
stafbestuur zijn gezet’. 197
Begin november gooide de dienst Bouw & Techniek olie op het vuur met
een rapport waarin zij in samenspraak met architecten en een technisch
bureau een pakket noodmaatregelen aan de orde stelde. Onderzoek had
tot de conclusie geleid dat de hoogste prioriteit moest worden gegeven
aan aanpassingen aan de apparatuur en technische installaties van het
198
Maaslandziekenhuis. Dat bracht de nieuwbouwwens weer op tafel. Een
nieuw ziekenhuis op één locatie werd steeds breder in de organisatie
beschouwd als de oplossing voor het scala aan problemen waarmee de
organisatie kampte. Maar de directie wilde er niets van weten. ‘Uitgangspunt
zal zijn dat de Stichting geen nieuwbouw wil, omdat men wil vasthouden
aan de bi-locatie’, oordeelde zij. 199
Op 7 december kwam in het bestuur het besluit om de EHBO in Geleen
gedeeltelijk te sluiten wel ter sprake. De huisartsen in het bestuur toonden
zich er positief over. Zij zagen de EHBO toch al als een afdeling die
hen het werk afnam en zij hadden met verbazing kennis genomen van
200
het grote aantal patiënten dat de eerste lijn oversloeg. Het gemeentebestuur
van Geleen was vanzelfsprekend ‘niet gelukkig’ met het besluit. 201
Het stafbestuur stelde zich op het standpunt dat de directie haar besluit
202
kon uitvoeren zodra in Sittard de zaak op orde was. Moormann kreeg de
opdracht het besluit in zijn rapporten te presenteren als ‘de organisatie van
de EHBO van het Maaslandziekenhuis en niet als de sluiting van de Eerste Hulp

134 HET KEERPUNT
203
in Geleen’ Deze cosmetische vondst bleek nog onwerkelijker toen duidelijk
werd dat de locatie Geleen niet kon voldoen ‘aan de eisen om een Eerste
204
Hulp goed te laten functioneren’. Dus kon deze in het geheel niet worden
205
gehandhaafd. En zo initieerde de ene afbraak de volgende.
Het ziekenhuis in Geleen hield langzaam op te bestaan. Eerst verdween
de intensive care, daarna een groot deel van de klinische zorg en nu de
EHBO. De ziekenhuisleiding maakte telkens nieuwe plannen om de locatie
te versterken, maar kon ze niet betalen, liet kansen liggen of handelde
tegen de eigen koers in, waardoor het afbraakproces versneld werd. Zij
beleed het bilocatiebeleid, maar haar besluiten ondermijnden dat beleid,
hoezeer zij zichzelf er ook van probeerde te overtuigen dat deze ‘een logische
stap’ waren ‘in het traject Op Weg naar Beter’. 206
4. DE VERTROUWENSCRISIS
In december 1992 ging Derckx met pensioen. Houben volgde hem op als
directievoorzitter. Een vacature werd niet gesteld. Naast hoofd ambulante
zorg Moormann was L.J.C.M. Raedts aangenomen als hoofd klinische
zorg, zodat Kok volledig door een extra managementlaag werd ondersteund.
Per 1 januari 1993 werd het bestuur Raad van Toezicht genoemd
en de directie Raad van Bestuur. De wijziging van de aanduiding van
bestuur en directie hield rechtstreeks verband met het aanstellen van de
zorgmanagers Moormann en Raedts. De opvatting was dat de organisatie
zo groot was geworden, dat deze slechts kon worden geleid wanneer zij
werd gesplitst in kleinere eenheden. Deze kleinere eenheden kregen dus
een zorgmanager en deze, de instellingsdirecteuren en de hoofden van
dienst kregen ‘alle taken op tactisch en managerial niveau’. De Raad van
Bestuur had in het nieuwe model ‘van centrale naar decentrale sturing’,
207
‘nadrukkelijk gekozen voor de strategische rol’. De directie trok zich dus
terug en in de spannende situatie waarin het ziekenhuis verkeerde, kregen
de zorgmanagers daardoor een zware taak toebedeeld.
Zorgmanager Raedts
Op 27 januari 1993 vond op initiatief van het stafbestuur een eerste evaluatie
plaats van Op Weg naar Beter. Kok concludeerde ‘dat het over het algemeen
best goed loopt’. Er waren wel problemen bij de orthopedie, de plasti-

DE VERTROUW ENSCRISIS 135
sche chirurgie en de algemene chirurgie, maar die beoordeelde hij als ‘kin-
208
derziektes’ en gevolg van ‘een aantal irreële verlangens’. Ook aan de Raad
van Toezicht liet Kok weten dat het ‘naar tevredenheid’ liep. Toch waren er
‘niet verwachte effecten’: de bedden in Geleen raakten niet gevuld. 209
De Op Weg naar Beter-campagne was dus mislukt, maar de Raad van
Bestuur stak vooralsnog de kop in het zand. De nota kon worden gezien
als een ultieme poging het ziekenhuis in Geleen overeind te houden, maar
al na een paar maanden moest de conclusie worden getrokken dat het
aantal verpleegdagen in Geleen bleef dalen, dat operatiekamers, bedden
en personeel in Geleen niet optimaal werden benut, dat de accommodatie
in Sittard volstrekt obsoleet en ontoereikend was om de leegloop van
Geleen op te vangen en dat de begroting een tekort van 4,5 miljoen gulden
liet zien.
Deze vernietigende opsomming werd gemaakt door nieuwkomer Raedts,
die er binnen de Raad van Bestuur geen vrienden mee maakte. Het advies
van de nieuwe manager was om in Geleen nog wat verpleegafdelingen te
sluiten en de activiteiten er verder te beperken tot wat werkelijk planbaar
en low care was. 210
De conclusies van Raedts waren bepaald niet uit de lucht gegrepen.
Moormann had zijn plan klaar om de EHBO in Geleen geheel te sluiten en
uit de inventarisatie van de afdeling Bouw & Techniek was nadrukkelijk
de gebrekkige staat van de gebouwen en inrichting naar voren gekomen.
Bovendien kreeg Freens de uitgaven niet onder controle en werden voor
het eerst significante budgetkortingen voorzien. Ten slotte was uit bezettingsoverzichten
gebleken dat sinds de start van de Op Weg naar Betercampagne
de gemiddelde bezetting in Geleen met dertig bedden verder
211
was teruggelopen. Hoewel gebukt onder dit geweld van problemen,
wenste de Raad van Bestuur niet zo maar mee te gaan met de ideeën van
Raedts en wilde het ook niet dat de door hem ontwikkelde alternatieven
bij de medische staf en de ondernemingsraad bekend werden gemaakt. 212
Begin maart veroordeelde de medische staf het Op Weg naar Beter-beleid
door het werken op twee locaties inefficiënt en onveilig voor de patiënten
te noemen. Binnen de staf groeide de overtuiging dat de klinische zorg in
Geleen geheel moest worden gestopt. De medici vonden in Raedts op dit
punt een medestander. Deze voelde ook voor zo’n plan, maar hij werd
door de Raad van Bestuur gedwongen een ander plan uit te werken dat
neerkwam op het toevoegen van functies aan de locatie. De Raad van

136 HET KEERPUNT
L.J.C.M. Raedts

DE VERTROUW ENSCRISIS 137
Bestuur toonde daarmee nog eens aan coûte que coûte te willen vasthouden
aan zijn bilocatiebeleid en bracht zijn zorgmanagers in de lastige
positie een onmogelijk plan te moeten uitwerken en dit aan de organisatie
te moeten verkopen. 213
De klinische bezetting van het ziekenhuis in Geleen werd voor ruim een
derde gedragen door orthopedie, met gemiddeld dertig bedden, en voor
iets minder dan een derde door de traditioneel sterke Geleense praktijken
gynaecologie en pediatrie tezamen, met respectievelijk gemiddeld 17 en 10
bedden. Met een handvol voor chirurgie, dermatologie, kno en neurologie
kreeg de locatie gemiddeld slechts 84 bedden vol. Het ziekenhuis ontving
dagelijks zo’n zes patiënten in de dagverpleging en gemiddeld minder dan
214
vijftig voor een eerste poliafspraak. Welke maatstaf men ook wenste te
hanteren: de ziekenhuislocatie was met deze bezetting niet open te houden.
Een eerste idee dat de Raad van Bestuur uitgewerkt wilde zien was dat
van het openen van een speciale verpleegafdeling in Geleen voor de ver-
215
keerde-bedpatiënten. Nogmaals beproefde de leiding daarmee haar strategie
om met één maatregel twee problemen tegelijk op te lossen.
Freens presenteerde op 29 maart 1993 in het BOS zijn begroting voor dat
jaar en verbond daaraan de conclusie dat er vooral binnen het ziekenhuis
sprake was van ‘een zorgelijke situatie’. Men stelde vast dat ‘er niet te veel
alleen gepraat moet worden over de sombere situatie, maar dat er ook daadwerkelijk
maatregelen genomen moeten worden’. Deze moesten zijn het sluiten
van twee verpleegafdelingen in Geleen en een vacaturestop. Houben liet
weten dat de Stichting ‘een duidelijk beleidsplan nodig heeft, waarin wordt
aangegeven waar wij heen willen’ en nodigde de BOS-leden uit om maar vast
216
voorstellen te doen voor kortetermijnmaatregelen. Het was de Raad van
Bestuur nu wel duidelijk geworden dat met de Op Weg naar Beter-plannen
beter niet verder kon worden gegaan. Een nieuwe koers was er evenwel
niet en daarom werd ook de medische staf gevraagd te helpen om er
één te bedenken. Deze wilde nadrukkelijk de bouwkundige toestand van
217
de locaties in nieuwe plannen betrekken. In de laatste vergadering van
de medische staf was een motie aangenomen die het stafbestuur opdroeg
om de Raad van Bestuur te verzoeken de klinische zorg in Sittard te concentreren.
Kok zag zich daarop gedwongen de Raad van Toezicht voor te
houden dat het niet was uit te sluiten dat in de toekomst het bilocatiebeleid
‘nog eens goed tegen het licht’ gehouden moest worden. ‘Vooralsnog blijft
evenwel de bilocatie voor de Raad van Bestuur uitgangspunt’, haastte hij zich

138 HET KEERPUNT
daaraan toe te voegen. Hij kreeg steun van De Bree, die pleitte voor ‘stabiliteit
in de bepaling van de koers’. ‘Er dient voor gezorgd te worden dat de Raad
van Bestuur niet uitstraalt bereid te zijn zijn standpunt te herzien’, besloot de
Raad van Toezicht. ‘Het risico is dan immers dat de geest uit de fles raakt’. 218
Maar die geest was allang uit de fles en van een koers was helemaal geen
sprake. De Raad van Bestuur zocht naar nieuw beleid. De toezichthouders
opereerden op afstand en werden pas langzaamaan zodanig geïnformeerd
dat zij doordrongen raakten van de zich manifesterende crisis. Kok trok
zich in deze maanden verder en verder terug. Hij kreeg de kans om het
voorzitterschap van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen op zich
te nemen, waarmee vier dagen per week waren gemoeid. De hoofden van
dienst, de instellingsdirecteuren en de zorgmanagers toonden zich ‘in een
drukke en zorgelijke tijd’ niet erg gelukkig met de afwezigheid van Kok. 219
De Raad van Toezicht en zijn collega’s in de Raad van Bestuur lieten het
gebeuren. 220
Op 16 april bracht de Raad van Bestuur een notitie naar buiten ter voorbereiding
van een ‘indringend gesprek’ in het BOS. Dat moest gaan over
sturing, informatie en communicatie en in de notitie werd onderstreept
dat allerlei ontwikkelingen een onderlinge samenhang vertoonden. ‘Waar
de samenhang in de praktijk door de top van de organisatie ( ) al moeilijk is vast
te houden, geldt dit uiteraard in versterkte mate voor medewerkers en voor leden
van de medische staf’. Dat kwam door een gebrek aan informatie en vooral
door de manier waarop het beleid binnen de organisatie werd gecommuniceerd.
Dat leidde ertoe dat ‘de indruk ontstaat dat tegenstrijdige informatie
wordt gegeven’ en dat was een slechte zaak. Het leidde tot ongeloof en
apathie, in plaats van vertrouwen en betrokkenheid. 221
De Raad van Bestuur nam zijn uitvoerder Raedts op de korrel en deze had
dat in de erop volgende BOS-vergadering goed in de gaten. Hij kaatste
terug dat ‘de complexiteit van de problemen de volle aandacht moest krijgen en
222
niet de communicatie erover’. Daarmee legde hij de vinger op de zere plek.
De Raad van Bestuur was de controle kwijt en benadrukte dat met zijn
223
verzuchting dat ‘alles in beweging is en ogenschijnlijk niets zeker’. De eerst
verantwoordelijke voor het ziekenhuisbeleid had zichzelf langs de zijlijn
opgesteld en liet de zorgmanagers in de zure appel bijten. Moormann was
evenwel al enige tijd ziek afwezig. Houben had Raedts aangewezen om
hem te vervangen, zodat deze de volledige verantwoordelijkheid voor het
224
ziekenhuismanagement had gekregen. En terwijl de Raad van Bestuur

DE VERTROUW ENSCRISIS 139
Raedts de ene kant op stuurde, wilde deze met de medische staf, die er
net als hij nog geenszins blijk van had gegeven de situatie erg ingewikkeld
te vinden, de andere kant op. De Raad van Bestuur wist geen weg
uit de impasse en daarvan kreeg Raedts nu de schuld.
In welke lastige positie de Raad van Bestuur was komen te verkeren,
bleek op 29 april. De kernstaf sprak zich in overgrote meerderheid uit voor
een motie waarin de Raad werd opgeroepen ten spoedigste de concentra-
225
tie van de klinische zorg te onderzoeken. Deze gaf in deze maanden
echter aandacht aan een nieuw herstructureringsprogramma, in de hoop
daarmee de problemen op te lossen en de organisatie te voorzien van
‘nieuw elan’ en ‘nieuwe uitgdagingen’. Hoofs produceerde diverse nota’s,
maar het hielp de leiding niets. 226
Zorgmanager Raedts, nog maar net in functie, ontwikkelde zich razendsnel
tot luis in de pels van de Raad van Bestuur. Er ontstond een conflict,
dat in mei zo hoog opliep dat de Raad besloot om hem op non-actief te
stellen. Het zou allemaal zijn gegaan over een ‘verschil van visie over de
wijze waarop het beleid ten aanzien van het ziekenhuis wordt uitgedragen cq
verwoord’. Kern van het geschil was natuurlijk dat Raedts zich niet kon
verenigen met de handelwijze van de Raad van Bestuur. Hij wenste de
problemen te benoemen en weigerde mee te doen met de bezweringsrituelen
van zijn bazen. De Raad van Bestuur was de laatste tijd steeds opnieuw
in aanvaring gekomen met de ondernemingsraad. Daarvan had de
pers lucht gekregen en dat was de volgende bron van grote zorg. 227
Op 27 mei 1993 hield de medische staf een extra plenaire vergadering. Zij
besloot na een korte discussie dat het genoeg was geweest en dat moest
worden ingegrepen. Nog dezelfde dag liet zij een brief uitgaan naar de
Raad van Toezicht met een afschrift aan de Raad van Bestuur en de
ondernemingsraad. Hierin werd dringend verzocht een extern adviseur
aan te trekken. Deze moest een onderzoek doen naar ‘het functioneren van
het management, de financiële situatie, de onderhoudsstaat van de gebouwen en
medische apparatuur, de organisatie van het ziekenhuis en de totale personele
228
situatie’. Tevens ging een brief uit naar de Raad van Bestuur met een
afschrift aan de Raad van Toezicht en de ondernemingsraad. Daarin werd
het bestuurscollege opgeroepen om ‘hangende het onderzoek, alle nieuwe ontwikkelingen
binnen het management op te schorten’ en in overweging gegeven
229
de non-actiefstelling van Raedts op te heffen. Een dag later schreef ook

140 HET KEERPUNT
de ondernemingsraad aan de leiding een verzoek om een onderzoek en
was de aanval compleet.
Begin juni wisselde de Raad van Bestuur met de medische staf en de
ondernemingsraad uitgebreid van gedachten. De twee gremia onderstreepten
dat de kwestie Raedts voor hen slechts aanleiding en katalysator
was geweest. De Raad van Bestuur vroeg zich verbaasd af hoe het ondanks
al het overleg toch zo had kunnen escaleren. Naar aanleiding van
de gesprekken stelde de Raad zich ten overstaan van de Raad van Toezicht
op het standpunt dat een onderzoek nog niet gewenst was, omdat
‘geen eenduidige opdracht aan een dergelijk bureau kan worden verstrekt’. Ten
aanzien van Raedts was de conclusie dat men juridisch weinig tegen zijn
terugkeer kon inbrengen. Uit het relaas tegenover de toezichthouders
blijkt duidelijk dat, behalve verschillen van inzicht en wederzijds vertrouwen,
ook het gevoel dat Raedts met zijn ambities de zaak kwam overnemen
een rol speelde. 230
De crisis
Op 7 juni vroeg het stafbestuur de medische staf om de vrije hand. De
gebeurtenissen volgden elkaar nu zo snel op dat, wanneer steeds moest
231
worden overlegd, het stafbestuur niet slagvaardig kon opereren. Dezelfde
dag gaf de Raad van Bestuur onder de titel ‘Onrust in de stichting’ aan
het personeel een verklaring af. De bedoeling was de onrust te sussen,
232
maar het hielp niet. Op de vraag van de leiding wat het belangrijkste
punt van onderzoek voor de extern adviseur zou moeten zijn, antwoordde
het stafbestuur dat dit was ‘of er binnen de stichting ( ) nog voldoende vertrouwen
is in Uw functioneren om gezamenlijk de ongetwijfeld moeilijke toekomst
tegemoet te treden’. Het draaide de zaak nu om door de stellen dat het
zich niet in staat achtte ‘zonder dat een extern onderzoek heeft plaatsgevonden
het vertrouwen in de Raad van Bestuur binnen de medische staf te herstellen’. 233
De Raad van Bestuur bleef twijfelen aan het nut van een extern onderzoek
en toonde zich vooral verbaasd over de plotseling ontstane situatie.
Een brief van orthopeed Meijers van 21 juni kwam ook als een verrassing.
Hij liet weten dat de voorgenomen sluiting van de EHBO in Geleen voor
orthopedie daar de doodsteek kon betekenen. Hij meldde ook dat de integratie
van de maatschappen orthopedie in Sittard en Geleen ‘niet uit de
234
verf’ wilde komen. Daarvoor waren verschillende redenen, maar een
achterliggende was dat de orthopeden in Sittard er weinig voor voelden
het reizend circus dat de gespreide poliklinische zorg in de praktijk was,

DE VERTROUW ENSCRISIS 141
lang vol te houden. Daarmee werd de discrepantie tussen de werkelijkheid
en het beeld dat de Raad van Bestuur graag wilde oproepen, fictie
dus, pijnlijk geïllustreerd. Steeds had Kok gepropageerd dat tenminste het
werken van de Sittardse orthopeden in Geleen naar ieders tevredenheid
verliep, maar in werkelijkheid bleek ook dat niet het geval. Toen de Op
Weg naar Beter-campagne spaak liep, had de Raad van Bestuur overwogen
een volledige overplaatsing van orthopedie naar Geleen als oplossing
te proberen. Maar alleen al omdat in het ziekenhuis in Geleen binnenkort
een EHBO zou ontbreken was dit plan niet serieus te nemen. De Raad
van Bestuur stond met lege handen.
Op 21 juni, nadat met de instellingsdirecteuren en hoofden van dienst nog
eens was gesproken over de kennelijke miscommunicatie binnen de organisatie,
ging de Raad van Bestuur onder druk van de Raad van Toezicht
235
eindelijk door de knieën. Besloten werd tot het aanstellen van een
interim-manager. Een week later haalde de Raad van Toezicht P.M. Sturkenboom,
adviseur te Amsterdam, in huis en gaf hem opdracht om de
situatie te verbeteren, de verhoudingen te herstellen, draagvlak te creëren
voor veranderingen en de topstructuur te beoordelen, kortom om de crisis
te bezweren. 236
Het Plan van Aanpak van Sturkenboom
De Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek beleefde een bestuurscrisis.
Deze was door de medische staf en de ondernemingsraad geforceerd. De
kwestie Raedts was de aanleiding, maar een vruchtbare bodem voor een
crisis bestond al langer. De Raad van Bestuur werd door de vertrouwenscrisis
verrast en dat was opmerkelijk. Houben, Kok en Chorus voelden
zich in de steek gelaten door de instellingsdirecteuren, de hoofden van
dienst en het stafbestuur. Deze hadden immers ingestemd met de Op
Weg naar Beter-plannen, maar schoven vervolgens het mislukken ervan
op het bord van het bestuurscollege en zegden het vertrouwen op. De
instellingsdirecteuren, de hoofden van dienst en het stafbestuur hadden
een vergelijkbaar gevoel. De Raad van Bestuur bleef stoïcijns zijn koers
uitdragen, maar nam voortdurend daaraan tegengestelde besluiten en
wilde de verantwoordelijkheid voor de problemen die daaruit voortvloeiden
gedeeltelijk bij hen leggen. Het grote misverstand bij de Raad van
Bestuur was dat overleg niet hetzelfde was als het delen van verantwoordelijkheden.
De overlegstructuur ontsloeg de leiding er niet van om de

142 HET KEERPUNT
P.M. Sturkenboom

DE VERTROUW ENSCRISIS 143
richting te bepalen. Zonder die richting werkte de overlegstructuur alleen
maar verstikkend en averechts.
Op 12 juli 1993 liet Kok de medische staf weten hun vergadering van die
avond niet te zullen bijwonen. De brieven van de staf hadden hem diep
237
geraakt. Op 14 juli sprak Sturkenboom met het stafbestuur en deelde
met deze de conclusie dat er zo snel mogelijk een nieuw medisch beleids-
238
plan moest komen. Bij zijn aantreden begin augustus presenteerde de
interim-manager zich als toegevoegd lid van de Raad van Bestuur en nam
direct nadrukkelijk de leiding door te komen met een eerste aanzet tot
een medisch beleidsplan. Hij liet het stafbestuur weten dat hij bezuinigingsmaatregelen
voorbereidde die ook ruimte creëerden voor intussen
239
hoognodige investeringen in nieuwe apparatuur. Dit werd ook de instel-
240
lingsdirecteuren en de diensthoofden medegedeeld. Tezelfdertijd presenteerde
Sturkenboom een plan van aanpak. Daarin stelde hij dat de
aandacht zich moest concentreren op het Maaslandziekenhuis, omdat de
positie van de verpleeghuizen voldoende was bepaald. De discussie over
de bilocatie werd volgens hem gevoed door de benarde ziekenhuisexploitatie.
Sturkenboom signaleerde een afstand tussen het beleid van de Raad
van Bestuur en het handelen van de maatschappen, ofwel tussen de specialismen
en het ziekenhuisbedrijf. Dit gat moest worden gedicht met een
nieuw medisch beleidsplan en met een nieuwe organisatiestructuur.
Doordat zijn formuleringen direct en zakelijk waren, straalde zijn plan een
wezenlijk andere sfeer uit dan de gebruikelijke nota’s. Eén aspect viel op.
Hoewel hij in zijn inleiding vaststelde dat de organisatie de bilocatie ter
discussie had gesteld, wees hij nieuwbouw of concentratie op één locatie
van de hand. Hij gebruikte er een argument voor, waarvan hij hoopte dat
dit de discussie voor lange tijd kon sluiten. ‘Het beleid van de overheid en de
financiers is sinds anderhalf jaar gekant tegen vervangende nieuwbouw voor
concentratie en integraties van ziekenhuizen op één lokatie’. In plaats van
nieuwbouw waren volgens hem in Geleen instandhoudingsinvesteringen
en in Sittard vervangingsinvesteringen gewenst. 241
Sturkenboom toonde zich met zijn plan van aanpak een bedreven interimmanager.
Hij presenteerde een kant en klare structuur waarmee hij in
korte tijd de bezem door de organisatie kon halen en lucht in de vastgelopen
structuren kon blazen. En hij waakte ervoor om verstrikt te raken in
de bilocatiediscussie die de hoofdrol speelde in de vertrouwenscrisis, door
deze eenvoudigweg maar zeer nadrukkelijk naast zich neer te leggen.

144 HET KEERPUNT
In het kader van het medisch beleidsplan gaf hij vlak daarna zijn analyse
van wat er was misgegaan. ‘Het herkenbare beleid uit Op Weg naar Beter is
door afzonderlijke, tijd- en plaatsgebonden beslissingen uitgehold’, constateerde
hij scherp. ‘De sluiting van de IC-Geleen, de EHBO Geleen, het vertrek van vitale,
onmisbare basisspecialisten uit Geleen hebben tot een situatie geleid, dat er
effectief nog maar 90 bedden in gebruik zijn’, vervolgde hij, om daarna te
dreigen dat ‘er ( ) nog maar één maatregel (hoeft) te volgen en je hebt Geleen als
ziekenhuis gesloten’. Vervolgens betoogde hij dat het sluiten van de locatie
Geleen een grotere aanslag op het budget betekende dan efficiëntievoordelen
goed konden maken. Ook wees hij weer nadrukkelijk op het over-
242
heidsbeleid, dat gericht zou zijn op spreiding. Nieuwbouw op één locatie
kon men dus wel vergeten, was nogmaals de boodschap.
Bilocatie versus nieuwbouw
Kort nadat hij zijn plan van aanpak via De Bree de organisatie had inge-
243
bracht, vertrok Sturkenboom met vakantie. De Raad van Bestuur ging
in zijn afwezigheid met het plan de geledingen af en bij terugkomst op 7
september kon Sturkenboom vernemen dat zijn afwezigheid had geholpen
244
het vuur te temperen. Slechts één punt had tot discussie geleid, vooral
met de medische staf. Deze wilde van de Raad van Bestuur een onderbouwing
van Sturkenbooms afwijzing van nieuwbouw, waarop werd besloten
Ter Huurne een overzicht van voor- en nadelen te laten maken. 245
Het budget en een overheid die tegen concentratie zou zijn, waren twee
argumenten waaraan in de argumentatie voor de bilocatie de laatste paar
jaar een steeds belangrijker plaats was gegeven: eerst door Derckx, Kok,
Houben en Chorus, nu door Sturkenboom. Voorstanders van concentratie
binnen de stichting schoven deze argumenten als gezocht van tafel, maar
Sturkenboom kwam erachter dat de overheid inderdaad gereserveerd
stond tegenover concentratie. Het bleek bovendien dat de stichting daarin
zelf belangrijk de hand had gehad. Derckx had groot respect genoten in de
wereld van de ziekenhuiszorg en was door het ministerie steeds uiterst
serieus genomen. Dat had hem in onderhandelingen over het ziekenhuisbudget
geholpen. Met Kok had hij in Den Haag het bilocatiemodel gepromoot,
met het doel de middelen op een zodanig peil te houden dat de
efficiëntieverliezen van het werken op twee ziekenhuislocaties ermee
konden worden opgevangen. De lobby van Derckx en Kok had zoveel
succes gehad dat men in Den Haag begin jaren negentig in het model was

DE VERTROUW ENSCRISIS 145
gaan geloven. Eigen onderzoek had kunnen uitwijzen dat de promotie van
de Limburgse directeuren ver afstond van wat zich werkelijk in het diepe
zuiden afspeelde, maar Sittard en Geleen waren ver weg en men ging af
op de blauwe ogen van de twee ziekenhuisbazen. Toen Simons tegen het
einde van zijn ambtsperiode opmerkte dat zich in den lande een ware
fusiegolf ontketende, waarbij middelgrote ziekenhuizen opgingen in grote
en waarbij steeds nieuwbouw het uiteindelijke doel was, kreeg het Limburgse
bilocatiemodel een voorbeeldfunctie. Puttend uit het argumentenarsenaal
van Derckx en Kok, besloot het ministerie dat de fusienieuwbouw
de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de zorg niet ten goede
kwam en stelde het dat grote ziekenhuizen geen meerwaarde hadden ten
opzichte van middelgrote ziekenhuizen. Simons besloot in september 1992
aanvragen voor fusienieuwbouw van Haarlem, Amersfoort, Den Bosch en
Leeuwarden aan te houden. De overheid ging zich weer sterk maken voor
spreiding. 246
Terwijl het plan voor een stelselwijziging de partijen in de zorg had
aangezet tot concentratie en schaalvergroting, ging het rijk nu weer op de
rem en voegde het een nieuw hoofdstuk toe aan het al sinds de oorlog
zwalkende overheidsbeleid op het gebied van concentratie en spreiding.
Zeldzaam naïef begon de overheid ziekenhuizen in Nederland het onwerkbare
en mislukte Limburgse bilocatiemodel ten voorbeeld te stellen.
Sturkenboom kon nu in Den Haag moeilijk aankomen met een verhaal dat
concentratie beter was. Het ziekenhuis in de Westelijke Mijnstreek beet
aldus in zijn eigen staart.
‘De luchtballon van vervangende nieuwbouw op één lokatie tussen Geleen en
247
Sittard ( ) moet snel doorgeprikt worden’, vond Sturkenboom. Hij gaf Ter
Huurne opdracht om in zijn overzicht met voor- en nadelen een brief op
te nemen van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur,
248
die zou ‘moeten uitsluiten dat nieuwbouw op een locatie mogelijk is’. Ook in
de vergadering van de Raad van Toezicht van 8 september kwam het
nieuwbouwthema uitgebreid aan de orde. Op de vraag van Pistorius waar
het idee van nieuwbouw toch vandaan kwam, viel Sturkenboom uit zijn
tot dan toe neutrale rol en begon het moddersmijten. Het was ‘het atomische
karakter van de medische staf’ dat ‘ertoe leidt dat veel specialisten primair
vanuit hun eigen optiek redeneren’. De stafleden waren kortom te beperkt en
op zichzelf gericht om zicht te kunnen hebben op de onmogelijkheid van
nieuwbouw. Vervolgens mepte Sturkenboom naar Raedts met de uit-

146 HET KEERPUNT
spraak dat ‘het één lokatiedenken is geïnitieerd door het hoofd Klinische Zorg
zonder beleidsweging’. 249
Met zijn betoog kon Sturkenboom misschien bij de Raad van Toezicht de
handen op elkaar krijgen, de medische staf legde hij er het zwijgen niet
mee op. Stafbestuurders P.C.W. Janson en Korten geloofden er niets van
dat het opgeven van twee locaties per saldo financieel ongunstig zou
250
zijn. Half september had Ter Huurne zijn overzicht klaar, maar de inhoud
daarvan was voorspelbaar en dus niet interessant. De BOS-leden, die
de notitie voorafgaand aan de presentatie aan de medische staf mochten
inzien, oordeelden dat ‘de veronderstellingen in grote mate de uitkomst bepa-
251
len’, maar dat was natuurlijk ook precies de opzet. Op 28 september
brachten de specialisten naar voren dat het met de bestaande mankracht
onmogelijk was om twee locaties in stand te houden. Sturkenboom beloofde
het allemaal nog eens uit te leggen. Hij begon vervolgens over het
niet meer tegen te houden laatste restant van de beddenreductie Garde-
252
niers en de beddenconcentratie die daardoor noodzakelijk zou zijn. Hij
maaide er het gras mee voor zijn eigen voeten weg: het bilocatiemodel
viel niet uit te leggen, ook niet door Sturkenboom.
Sturkenboom verzandde, net als de Raad van Bestuur, in gekunsteld redeneren.
Hij moest constateren dat het gesprek op een of andere manier
toch weer op het bilocatiethema was uitgekomen en dat hij daarin ogenblikkelijk
dramatisch was vastgelopen. De medici, hoe slecht geïnformeerd
zij ook waren afgeschilderd, voelden uitstekend aan dat de afbraak
van de ziekenhuislocatie in Geleen, weliswaar onbedoeld versterkt door
de leiding, in feite autonoom plaatsvond. De regio leverde te weinig
patiënten en de stichting beschikte over te weinig geldmiddelen en personeel
om twee volwaardige ziekenhuizen in stand te houden; was er één
niet meer volwaardig, dan verdween dat onherroepelijk vanzelf. Voor die
redenatie konden de medici uit het verleden meer bewijzen aandragen
dan Sturkenboom voor zijn verhaal dat een nieuwbouwaanvraag kansloos
zou zijn. De beddenreductie maakte het Geleen alleen maar moeilijker en
van beddenconcentratie wisten de medici ook al wat daarvan voor Geleen
het gevolg zou zijn.
In de exploitatie van het ziekenhuisbedrijf kon Sturkenboom evenmin bij
toverspreuk verandering brengen. Begin oktober liet Chorus weten dat het
bezuinigingsbeleid nog geen effect had. De productie daalde nog steeds,
maar de materiële kosten daalden niet evenredig mee. De vacaturestop
werkte niet en er was in de cijfers geen verband te vinden tussen de

DE VERTROUW ENSCRISIS 147
productie en de personeelskosten. Er was ook een andere tegenvaller te
melden. Door een nieuwe manier van tellen vielen de eerste polikliniekbezoeken
lager uit en dat impliceerde een budgetvermindering van twee
253
miljoen gulden. Ook in dat licht kwam de door de staf opgerakelde
discussie over het bilocatiebeleid niet gelegen. Sturkenboom en de Raad
van Bestuur wilden reorganiseren en ten behoeve daarvan even afstand
nemen van de oude thema’s. Dat laatste wilde niet lukken.
De vlieg
Na overleg met de bij het medisch beleidsplan betrokken specialisten
schreef het stafbestuur op 11 oktober 1993 een reactie aan de Raad van
Bestuur op het overzicht van voor- en nadelen van Ter Huurne. Daarin
werd ervoor gekozen om de discussie niet meer te voeren op argumenten
van kosten en doelmatigheid, maar op argumenten van de medische zorg
zelf. Nogmaals werd Op Weg naar Beter aangehaald als versterker van
het afbraakproces in Geleen. Het stafbestuur bracht in dat ‘een overweldigende
meerderheid’ van de Geleense bevolking door huisartsen naar Sittard
werd verwezen. De versnippering van mankracht zette de kwaliteit in
Sittard onder druk. Het kunstmatig volstoppen van de poliklinieken in
Geleen kon in geval van zware traumata, acute operaties en vitale indicaties
tot ontoelaatbare situaties leiden, bijvoorbeeld omdat medische gegevens
op de ene locatie niet toegankelijk waren op de andere. Het pendelen
van patiënten versterkte het beeld bij de bevolking dat er een ‘echt’ en
een ‘tweederangs’-ziekenhuis was. Het stafbestuur redeneerde sterk vanuit
Sittards perspectief en suggereerde daardoor onhandig ook incompe-
254
tentie bij Geleense medici en verpleegkundigen. De conclusie van de
staf was dat zij vasthield aan het eerder geuite verzoek om de klinische
activiteiten in Sittard te concentreren.
Een paar dagen later bleek het stafbestuur te zwaar te hebben aangezet.
De Geleense specialisten Fabius en Belder veroordeelden elk de toon van
het naar het personeel van Geleen niet erg lovende schrijven. Zij lieten
weten wel te voelen voor één gezamenlijk ziekenhuis, maar vonden dat
intussen de locatie Geleen de nodige steun verdiende. ‘Uw brief doet bij mij
de gedachten opkomen van het kind dat met een vlieg speelt; bij deze vlieg eerst
zélf de vleugels uittrekt en dan zegt: dit schepsel kan niet vliegen, dat is zielig,
en het vervolgens doodtrapt’, vatte Belder treffend samen. 255
Het stafbestuur moest ten overstaan van de Raad van Bestuur op zijn brief
256
terugkomen. Het beoordeelde zijn misser als een procedurefout. Het

148 HET KEERPUNT
punt was dat in de brief, precies zoals Fabius en Belder hadden aangegeven,
de nieuwbouwwens werd verward met een aanklacht tegen de
situatie in het ziekenhuis in Geleen. Niettemin had de brief van het stafbestuur
een belangrijk gevolg. Op 12 oktober, een dag voor de brief van
Fabius en twee dagen voor die van Belder, gaf Sturkenboom om tactische
redenen toe. De Raad van Bestuur zou een tweesporenbeleid gaan voeren.
‘Enerzijds wordt vastgehouden aan de koers de funktie-invulling van de lokatie
Geleen te optimaliseren, dat voorziet in instandhoudingsinvesteringen voor Geleen
en vervangende nieuwbouw voor Sittard. Parallel daaraan wordt ook de
aanvraag voorbereid en ingediend om te komen tot nieuwbouw voor het Maaslandziekenhuis
met concentratie van de ziekenhuisactiviteiten op 1 lokatie.’ 257
Met de toezegging was de critici van het bilocatiebeleid eindelijk perspectief
geboden. Maar de grootste winnaar leek Sturkenboom te zijn. Kwam
hij in de besprekingen over het medisch beleidsplan met de specialisten
tot dan toe niet veel verder dan discussies over nieuwbouw, door de belofte
een nieuwbouwaanvraag voor te bereiden, kreeg hij ze zo ver om aan
de instandhouding van de locatie Geleen mee te gaan werken.
De versterking van de locatie Geleen
De consensus die Sturkenboom had bereikt, miste zijn uitwerking niet.
Voortvarender dan de leiding zich ooit had getoond en niets ontziend
werkten de specialisten-beleidsplanschrijvers vanaf 12 oktober aan ‘het vullen
van Geleen’. Men zocht ‘beddenvullende’ activiteiten en wilde zich richten
‘op de oudere mens (dus én meer opnames én langere verpleegduur)’. Voorts
werd gedacht aan maximalisatie van de dagbehandeling in Geleen, een
hotelservice en overplaatsing van patiënten uit Sittard voor revalidatie. 258
Daarna richtte de aandacht zich ook op onderwerpen als automatisering
en een ‘bi-lokaal geautoriseerd medisch dossier’, samenwerking met de eerste
lijn, specialistenopleidingen, speerpunten en aandachtsgebieden en inves-
259
teringen in faciliteiten. Eind november waren er voor Geleen tien alternatieven
geformuleerd. Deze werden, voorzien van de nodige kanttekeningen,
aan de voltallige medische staf voorgelegd. Die kanttekeningen
betroffen onder andere het tweesporenbeleid en een verzoek aan de specialisten
om zich te realiseren ‘dat ongeacht de keuze er sprake zal zijn van
260
ongemakken/problemen’. Maar dit zuur moest voor de Sittardse medici te
accepteren zijn, aangezien het zoet van nieuwe of vernieuwde huisvesting
nadrukkelijk op de agenda was geplaatst. Van de tien alternatieven
bleven er in december vier ter verdere uitwerking over. 261

DE VERTROUW ENSCRISIS 149
Sturkenboom boekte succes, om te beginnen al doordat ‘specialisten actief
262
betrokken zijn’. Maar nu nog vier alternatieven over waren kwamen de
meningsverschillen weer duidelijk aan het licht. Het alternatief dat onder
meer het concentreren van gynaecologie, obstetrie en pediatrie in Geleen
behelsde, werd door Raad van Bestuur en stafbestuur als te kostbaar van
de hand gewezen. De optie die de verplaatsing van de geriatrie inhield,
stuitte op luid protest van de geriaters, neurologen en internisten. De
afdeling zou dan namelijk wordt losgetrokken van de specialismen die aan
de geriatrie assistentie verleenden. Daardoor zou de afdeling geriatrie
vrijwel zeker zijn opleidingsbevoegdheid kwijtraken. De voorkeur van het
stafbestuur ging uit naar het alternatief van de concentratie van de
P.A.A.Z. in Geleen, omdat dit niet al te ingrijpend was en ‘omdat landelijk
gezien er veel categorale psychiatrische ziekenhuizen zijn’. De Raad van Bestuur
wilde wat verdergaan en koos voor de vierde mogelijkheid waarbij
ook werd voorzien in de klinische specialismen interne geneeskunde en
reumatologie. Dit alternatief sprak ook de huisartsen aan, omdat zij hierin
een ‘basisziekenhuisfilosofie’ zagen. Aangezien was afgesproken dat de
medische staf de keuze uit de alternatieven zou maken, had Sturkenboom
het vierde, P.A.A.Z.-plus-alternatief al een keer aangepast om dit beter te
laten aansluiten bij de wensen van de staf. Dat had er echter nog niet toe
geleid dat deze zijn alternatief ook koos. 263
In januari 1994 maakte psychiater Van Alphen zich boos over het kwartetten
met alternatieven. ‘Het gemak waarmee de keuze voor de functie-invulling
Geleen wisselt is op z’n minst opmerkelijk’, vond hij. Eerst was door ‘plussen &
minnen’ een selectie van vier alternatieven gemaakt. Vervolgens schoof
het stafbestuur het alternatief dat de voorkeur had van de Raad van Bestuur
en de huisartsen opzij. Nadat de neurologen, cardiologen en longartsen
zich hadden beklaagd en ook de geriatrie in de pen was geklommen,
viel het doek voor het P.A.A.Z.-plus-alternatief. Nu alleen het alternatief
van de concentratie van de P.A.A.Z. was overgebleven, had Van Alphen
264
het gevoel dat de psychiaters de zwartepiet kregen toegeschoven. Over
het sentiment kon geen twijfel bestaan. In Sittard zag men het ziekenhuis
in Geleen als een probleem, het ‘vullen’ ervan als ‘smart’ en de vakgroep die
voor de oplossing moest zorgen als de pineut. ‘Mijns inziens kan een probleem,
dat niet door ons is gecreëerd, niet zo maar bij ons worden neergelegd’,
vonden bijvoorbeeld de longartsen toen tijdens het kwartetten in januari
ook zij de beurt kregen om de zwartepiet te trekken. 265

150 HET KEERPUNT
Uiteindelijk werd in februari 1994 overeenstemming bereikt over een
geheel nieuw plan. Buiten orthopedie zouden delen van klinische interne
266
geneeskunde en neurologie naar Geleen worden overgeplaatst. Goed beschouwd
was men daarmee terug bij het oorspronkelijke plan, geformuleerd
in de nota Op Weg naar Beter, met dit verschil dat de internisten in
Geleen klinisch actief zouden worden. Daardoor kon de EHBO openblijven
en was een belangrijke bezwaar tegen de situatie in Geleen van de
267
orthopeden weggenomen. De zaak was beklonken en het wachten was
nu op het schriftelijk advies van de medische staf, waarin dit alternatief
als wenselijk en haalbaar aan de Raad van Bestuur werd voorgelegd. Dat
liet op zich wachten en dat had te maken met de invulling van de gynaecologie
en obstetrie, ofwel met het feit dan men in het hele kwartetspel
scheen te zijn vergeten dat er in Geleen zoiets was als een bestaande
situatie, waarin bovendien een paar activiteiten uitstekend functioneerden.
De Raad van Bestuur stond een nieuwe verdeling van taken tussen
Sittard en Geleen voor, waarbij de obstetrie in Sittard werd geconcentreerd
en Geleen daarvoor met planbare gynaecologie werd gecompenseerd.
Dit plan stuitte vooral op verzet van Belder, op wiens praktijk het
doelloze geschuif inbreuk maakte. De Raad van Bestuur luisterde niet
naar de gynaecoloog, wilde de locatie volstoppen met de activiteiten die
er eerder waren verdwenen en ervoor in de plaats de Geleense grote regionale
klantentrekker omver werpen. De ongerijmde redenatie was dat de
situatie zoals deze was, op grond van bedrijfseconomische overwegingen
niet kon voortbestaan. Maar om niet de gehele functie-invulling weer op
de helling te zetten besloot de Raad in april om zijn plan voor de gynaecologie
en de obstetrie pas door te voeren op 1 januari 1996, de datum waar-
268
op Belder naar verwachting afscheid zou nemen. Daarmee kon eind mei
1994 de nieuwe invulling van het ziekenhuis in Geleen als vastgesteld
worden beschouwd. 269
Het clustermodel
Met de functie-invulling had Sturkenboom een lastig obstakel genomen.
Een andere uitdaging was om het vertrouwen in de leiding te herstellen
en de bestuurbaarheid van de organisatie te vergroten. In het plan van
aanpak dat de interim-manager bij zijn aantreden presenteerde, koos hij
voor een rigoureuze reorganisatie die de bestaande structuren en de personele
invulling van het middenmanagement overhoop haalde. Het nieuwe
managementsjabloon was het clustermodel, dat de met de zorg verbonden

DE VERTROUW ENSCRISIS 151
ziekenhuisactiviteiten toedeelde aan clusters van specialismen en de
overige onderbracht in één facilitair bedrijf. Dit model was vergelijkbaar
met een divisiestructuur, zoals die decennia eerder in grote bedrijven
opgang maakte. Het ziekenhuis werd verdeeld in divisies, de clusters, elk
met een eigen management. Dit management bestond uit een directeur
voor beheerszaken, een directeur voor verplegingszaken en een directeur
voor medisch-specialistische zaken. Belangrijk was dat daarmee alle bestaande
managementfuncties onder de Raad van Bestuur ophielden te
bestaan en dat maakte het clustermodel tot een effectief reorganisatiemiddel.
Een belangrijk voordeel van de divisiestructuur zelf was dat een
specialist in het management werd betrokken en als een soort directeur
research and development medeverantwoordelijk werd voor het ziekenhuisbedrijf.
Leek daarmee de lang gekoesterde wens van de specialisten te
worden vervuld, van de functie ging ook een bindend karakter uit: de
specialisten werden, ook wanneer hen dat niet uitkwam, betrokken bij de
ziekenhuisleiding en zij konden zich minder gemakkelijk opstellen in hun
geliefde rol van stuurman aan wal.
In 1993 was voor het ziekenhuis echter vooral het herstel van de positie
van de Raad van Bestuur van belang en hiervoor richtte Sturkenboom zijn
energie op de persoon die voor de Raad de grootste bedreiging vormde:
hoofd Klinische Zorg Raedts. Het probleem waar Sturkenboom voor stond,
was dat tegen het functioneren van Raedts niet zoveel was in te brengen.
Tot die conclusie was de Raad van Bestuur bij zijn non-actiefstelling ook
gekomen en de sanctie tegen hem was dan ook snel weer opgeheven. Een
complicerende factor was dat de medische staf Raedts steunde. Dat was
mede te danken aan het feit dat deze meteen na zijn komst twijfels uitte
over het bilocatiebeleid en het taboe van nieuwbouw doorbrak. Voor de
Raad van Bestuur en in het bijzonder voor Kok vormde Raedts vooral een
bedreiging omdat hij de indruk wekte de leiding te willen overnemen en
men hem kennelijk daartoe nog in staat achtte ook. De ambitieuze manager
kreeg er overigens ook alle gelegenheid toe. Zijn functie was, met die
van Moormann, gecreëerd opdat Kok meer afstand kon nemen en toen
Moormann ziek werd, mocht hij ook diens taak waarnemen. De Raad van
Bestuur speelde hem daarmee het volledige medische ziekenhuismanagement,
ofwel de oorspronkelijke functie van Kok in handen. Dat hij die
functie ambitieus oppakte, was hem niet kwalijk te nemen.

152 HET KEERPUNT
De positie van Houben, Kok en Chorus moest hersteld worden, voordat
men het langdurig en onzeker traject van het aantrekken van nieuwe
bestuurders inzette en dus moest Raedts het veld ruimen. Al begin september
1993 opende Sturkenboom de aanval door Raedts de schuld van de
crisis te geven. Half oktober werd duidelijk dat op Moormann de pijlen
niet hoefden te worden gericht. Ook zijn functie kwam te vervallen, maar
men verwachtte dat hij zou worden afgekeurd. Raedts werd in een tijdelijke
functie op een zijspoor gerangeerd en Sturkenboom nam met Kok de
270
werkzaamheden van de twee managers over. Kok was echter slechts
nog als ‘ambassadeur/adviseur’ beschikbaar. Hij was feitelijk vertrokken en
had alleen nog omwille van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen
een zekere band met de zorginstelling. In de beoogde nieuwe topstructuur
was voor hem geen plaats meer ingeruimd. 271
Omdat Sturkenboom niet de taak had de werkzaamheden van wegvallende
managers over te nemen, werd eind 1993 voor de functies van hoofd
poliklinische en klinische zorg interim-manager C.J.W. van der Horst
272
aangesteld. Die aanstelling wekte onvrede bij het stafbestuur, dat erover
klaagde, tegen de regels in, niet bij de aanstelling te zijn betrokken. 273
Vervolgens werd Raedts te verstaan gegeven dat hij ‘wordt geacht zich 2,5
274
dag per week extern te oriënteren’. Hem werd nog wel een vangnet geboden
in de vorm van een plaatsje in de clusterstructuur voor het geval het
275
hem niet zou lukken weg te komen. Bij opening van de bespreking over
de functie-invulling Geleen op 6 januari 1994 liet Sturkenboom weten dat
Raedts vanwege het aanvaarden van een andere functie de bijeenkomsten
276
niet meer zou bijwonen. Zoals al werd voorzien bleek het vinden van
een andere betrekking voor de beschadigde manager niet eenvoudig,
zodat hij in het voorjaar van 1994 de hem tijdelijk beschikbaar gestelde
functie van bedrijfsvoeringsmanager van het cluster intensive care, operatiekamers
en dagbehandeling aanvaardde. Raedts verliet de stichting uiteindelijk
in oktober 1995 met een vertrekregeling. 277
De personele wisselingen in het management bleven niet tot Raedts beperkt.
Zo was er voor de directeur van St. Jansgeleen en voormalig hoofd
278
van de dienst Personeel & Organisatie Leentjens geen plaats meer. Dat
279
gold ook voor directeur van St. Odilia Boogaard. Een enkeling nam zelf
280
afscheid. Secretaris Ter Huurne werd met een outplacementbureau aan
een andere baan buiten de stichting geholpen en Freens werd te licht be-
281
vonden en verzocht te vertrekken. Daarmee was een flink deel van het

DE VERTROUW ENSCRISIS 153
middenmanagement de organisatie uitgewerkt of naar de zijlijn gemanoeuvreerd.
De nieuwe Raad van Bestuur moest gaan bestaan uit drie leden en één
veranderingsmanager met een tijdelijke aanstelling van twee tot drie
282
jaar. Bestuursvoorzitter Houben besloot een stap terug te doen. Hij had
zich binnen de stichting steeds beziggehouden met de verpleeghuizen en
was er in geslaagd deze om te vormen tot een goed functionerend geheel.
Toen hij in december 1992 Derckx als voorzitter opvolgde, was de crisis
nagenoeg een feit. Van zijn kortstondige voorzitterschap kon hij dan ook
geen succes maken. In de beoogde nieuwe topstructuur trok Houben zich
283
weer terug op het terrein van de verpleeghuizen. In december 1993
284
kondigde Chorus zijn vertrek aan. Maar hem werd gevraagd nog enige
tijd aan te blijven, zodat de Raad van Toezicht vooralsnog alleen een
285
nieuwe voorzitter en de veranderingsmanager hoefde te werven. In april
werd als veranderingsmanager A.G.H. Schledorn aangetrokken. Tot nieuwe
bestuursvoorzitter werd benoemd C. Breederveld, directeur van het
286
Slotervaartziekenhuis in Amsterdam. Hij begon op 1 september 1994. Bij
zijn aantreden nam Chorus toch afscheid en kondigde Kok aan ook zijn
adviseurschap binnen afzienbare tijd te beëindigen. De Raad van Bestuur
besloot voor Chorus geen vervanging te zoeken en diens taken aan Schledorn
te geven. 287
Breederveld kondigde in september ‘een nieuw begin’ aan en presenteerde
in oktober met de verklaring Voortgang in Verandering aan de Raad van
288
Toezicht zijn ambities. In een tijd van anderhalf jaar had Sturkenboom
de organisatie goed door elkaar geschud. Hij was ‘in huis gehaald om puin te
ruimen’, aldus Dagblad De Limburger in januari 1995. Dat was nodig geweest
ook, want volgens deze krant had de situatie in het ziekenhuis voordien
‘nog het meeste weg van een wespennest’ en bepaalden ‘aanhoudend gekrakeel
over een directie die het overzicht zou zijn verloren, rebellerende specialisten en
289
miljoenentekorten’ het beeld. De bemoeienis van Sturkenboom had nieuw
management, een nieuwe structuur, een nieuwbouw- en een verbouwplan
en een revitalisatie van het Geleenplan uit Op Weg naar Beter opge-
290 291
leverd. Van tekorten bleek in 1994 geen sprake meer. Daarmee zat zijn
werk er op en kon hij zijn functie neerleggen. 292
De Raad van Bestuur was het overzicht inderdaad kwijtgeraakt. Of de
reorganisatie had geholpen en of Breederveld in staat zou zijn de Raad
van Bestuur het overzicht weer terug te geven, was allesbepalend wilde

154 HET KEERPUNT
C. Breederveld

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 155
de stichting zich definitief aan de crisis ontworstelen. De nieuwe bestuursvoorzitter
kreeg een zware klus te klaren.
5. BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS
‘De staat van het Sittardse ziekenhuis is als ruim slecht te omschrijven, voor Geleen
is dit matig/slecht’, had Sturkenboom op 13 september 1994 in zijn eindrapportage
aan de Raad van Toezicht de huisvestingssituatie beoordeeld.
Hij had de twee opties, bilocatie en nieuwbouw op één locatie, openge-
293
houden. Breederveld deed dat niet. Hij concludeerde dat het geen enkele
zin had om twee locaties aan te houden, wanneer verdere beddenreducties
het ziekenhuis zouden raken en dit er misschien 550 zou overhouden.
Dus wilde hij concentreren en dat kwam, gegeven de bouwkundige
staat van de locaties, neer op nieuwbouw. Breederveld zou in Maastricht
gaan wonen om gedoe te vermijden in Sittard in het geval hij zich in
Geleen zou vestigen en in Geleen wanneer hij Sittard als woonplaats zou
294
kiezen. Hij ging de controverse uit de weg en wenste er niet gevoelig
voor te zijn. Hij oordeelde dat met de twee vestigingen niet langer kon
worden doorgegaan en wilde een nieuw ziekenhuis bouwen.
Pistorius vond het allemaal wel erg snel gaan. ‘Een jaar geleden werd door de
Raad van Bestuur nog een pleidooi gehouden voor handhaving van de bilocatie.
Een half jaar geleden werd door de heer Sturkenboom gesteld dat er geen sprake
kan zijn van nieuwbouw vóór het jaar 2000 en thans wordt een notitie gepresenteerd
waaruit blijkt dat er al wordt afgewogen wat bij concentratie de meest
geschikte locatie voor het ziekenhuis zal zijn.’ Inderdaad week Breederveld af
van het vertrouwde pad. Hij pakte aan, zo bleek ook uit zijn beleidsverklaring
Voortgang in Verandering. Was het de bedoeling dat de Raad van
Bestuur afstand nam van de dagelijkse zaken, voorlopig was dat volgens
Breederveld niet aan de orde. Eerst moest de clusterorganisatie naar behoren
functioneren. Daarvoor was het ook nodig dat de specialisten zich volwassen
gingen gedragen. De formulering van die visie wekte bij de toezichthouders
wel verbazing, maar Breederveld verklaarde ‘dat heel bewust is
gekozen voor deze tekst’. ‘Het gedrag in het ziekenhuis wordt nogal eens als
bizar ervaren’, stelde hij vast. De nieuwe bestuursvoorzitter wilde afrekenen
met het verleden. 295

156 HET KEERPUNT
Nieuwbouw
In februari 1995 kreeg Breederveld de Raad van Toezicht zover dat deze
296
instemde met concentratie en nieuwbouw. Begin april hielp J.G.M.
Nelissen de publieke discussie over nieuwbouw en de daarvoor te kiezen
locatie op gang. Nelissen was een maand eerder opgestapt als wethouder
en raadslid van Geleen naar aanleiding van een discussie over zijn be-
297
stuurlijke rol in de regionale kabeltelevisiemaatschappij. Daardoor eindigde
ook zijn lidmaatschap van de Raad van Toezicht van de Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, waarin hij de gemeente vertegenwoordigde.
Bij zijn vertrek liet hij de Geleense bevolking via de pers weten dat
het St. Barbara Ziekenhuis zonder de fusie met Sittard naar zijn overtuiging
al niet meer had bestaan. Ook wist hij te vertellen dat Geleen de
298
locatie voor het nieuwe ziekenhuis werd. Kort daarna werd dit bericht
door de gemeente Geleen bevestigd. De stichting had de mogelijkheden
de revue laten passeren. Vervangende nieuwbouw op de locatie van het
ziekenhuis in Sittard was geen optie. Vervangende nieuwbouw op het
zieken- en verpleeghuisterrein in Geleen was te overwegen. De voorkeur
genoot evenwel nieuwbouw op een stuk grond in het noorden van Geleen,
grenzend aan Sittard en deel uitmakend van wat het Middengebied
299
werd genoemd. ‘Indien uitsluitend de financiën zouden tellen zou de voorkeur
aan een vernieuwbouwscenario op de huidige locatie in Geleen gegeven
worden’, lichtte Breederveld in juni 1995 de overwegingen toe. ‘Doch wanneer
ook andere relevante factoren, zoals aansluiting bij het medisch profiel,
locatie- en gebouwparameters, exploitatiegevolgen, investeringskosten en bestuurlijke/politieke
haalbaarheid, in aanmerking worden genomen dan gaat de
300
voorkeur uit naar een nieuwbouwscenario.’ Het Middengebied lag in alle
opzichten voor de hand. De bestaande locaties konden tijdens de bouw
van het nieuwe ziekenhuis ongestoord blijven functioneren. Het beoogde
terrein lag centraal in de regio en was goed bereikbaar. En wat misschien
wel het belangrijkste was: in Sittard kon men het erop houden dat haar
ziekenhuis op de grens van de twee gemeenten werd gevestigd en, hoewel
de concentratie feitelijk de opheffing van St. Barbara betekende, kon
men in Geleen juichen dat het nieuwe ziekenhuis op Geleens grondgebied
kwam.
Breederveld bezocht het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en
Cultuur en concludeerde dat ‘hoewel er geen formele toezeggingen zijn gedaan
( ) het toch een zeer constructief gesprek (was) waarbij ook de term ‘uitzonde-
301
ring’ enige keren is gevallen’. De stichting maakte kansen, zo wilde hij

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 157
ermee zeggen. Maar de Westelijke Mijnstreek was niet de enige regio met
nieuwbouwambities. Breederveld wilde daarom haast maken. ‘Elke dag
langer in de huidige huisvesting (is) een crime ( )’, vond hij en ‘op het departement
(dreigen) financiële problemen ( ) vanwege de vele ingediende aanvragen
voor nieuwbouw’, was hem verteld. 302
Lange tijd had de Sittard-Geleencontroverse de sentimenten in de ziekenhuisdiscussie
bepaald. Met zijn keuze voor nieuwbouw en in het bijzonder
met die voor het Middengebied maakte Breederveld daaraan een einde.
Hij kon nu zaken doen waar zijn voorgangers voortdurend in oeverloze
discussies vastliepen. Hij bevestigde dat door in het najaar te besluiten de
EHBO in Geleen toch dicht te doen. Hij kreeg er het groene licht voor van
303
de ondernemingsraad. Daarna serveerde Breederveld het beleid uit het
verleden af: ‘het bi-lokatiemodel, zoals beschreven in Op Weg naar Beter, heeft
zich in de praktijk niet kunnen bewijzen’. 304
Met daadwerkelijke veranderingen werd intussen niet veel voortgang
gemaakt. Dat was in de herfst van 1994 althans het oordeel van De Bree
en Pistorius. Schledorn had ‘onvoldoende vordering geboekt bij de implementatie
van het veranderingsproces’ en dus moest hij al per 1 december 1994
305
vertrekken. De Raad van Toezicht stemde met zijn voorzitter en secretaris
in, hoewel het nieuwe ontslag wel vragen opriep over de financiële
gevolgen van de afkoop- en ontslagregelingen waarin de stichting inmid-
306
dels grossierde. Managers werden met steeds groter gemak de deur
gewezen. Schledorn was nog maar net binnen en hij vloog er al uit.
Het kostte Breederveld een half jaar om een vervanger voor Schledorn te
vinden. De keuze viel in juni 1995 uiteindelijk op de bedrijfseconoom J.D. ,
die als ziekenhuisdirecteur in Maastricht en Blaricum de nodige ervaring
307
had opgedaan. Veegens begon op 1 oktober en trof een organisatie aan
die onder leiding van Breederveld op een keerpunt stond in haar ontwikkeling.
Een task force voor Geleen
Breederveld had dan wel de EHBO in Geleen gesloten en een punt gezet
achter Op Weg naar Beter, het was niet zijn bedoeling de locatie reeds op
te geven. ‘Het niet optimaal functioneren van Geleen dreigt onze zorgkwaliteit
sluipenderwijs negatief te beïnvloeden als we geen beleid ontwikkelen om deze
locatie te revitaliseren’, oordeelde hij. Het bilocatiebeleid had een flink
adherentieverlies teweeggebracht en het personeel in Geleen was sterk

158 HET KEERPUNT
gedemotiveerd. De nieuwbouw moest dat oplossen, maar voor de tussentijd
was ‘overbruggingsbeleid’ nodig. Daarin speelde de locatie Geleen een
belangrijke rol. De opvatting was namelijk dat de locatie Sittard niet de
capaciteit had om er de gehele ziekenhuiszorg te concentreren. De ligging
ervan zou tot verder adherentieverlies leiden en de sluiting van de locatie
308
Geleen tot negatieve publiciteit. Breederveld stelde een task force samen
met als opdracht een plan te bedenken om de locatie Geleen overeind
te houden.
En zo bevond de nieuwe Raad van Bestuur zich in de situatie van weleer,
alleen was er nu geen nota maar een project en was ‘de Geleense problematiek’
nog minder oplosbaar doordat er met de nieuwbouwplannen al af-
309
scheid van was genomen. Daarbij waren de randvoorwaarden nog weer
minder gunstig dan bij de vorige campagne. Tot de sluiting van de EHBO
was al besloten, oplossingen die grootschalige verbouwingen noodzakelijk
zouden maken waren uitgesloten, en nog voordat de task force was begonnen
liet Breederveld weten dat de klinische activiteiten in Sittard
geconcentreerd zouden gaan worden.
De task force moest onderzoeken ‘welke mogelijkheden er zijn om een zinvolle
310
invulling voor Geleen te creëren’. Op enthousiasme en motivatie van de
kant van Sittard om bij te dragen aan de oplossing hoefde Breederveld niet
meer te rekenen. Eigenlijk stond hij met lege handen. Dat realiseerden de
clustermanagers zich ook. Zij kwamen tot de conclusie dat ‘de Geleense
medewerker met deze berichtgeving niet veel kan’. 311
Het onderzoek van de task force wees uit dat concentratie van de klinische
activiteiten in Sittard in de piekuren niet haalbaar was en dat er
daarom in Geleen een klinische capaciteit van 60 bedden moest worden
312
ingevuld. Daarnaast kon aan nog 28 bedden de functie van tussentijdsverblijf
worden gegeven. Deze konden de verkeerde-bedpatiënten uit
Sittard weghouden en in Geleen een voorportaal vormen voor onder andere
de aldaar gevestigde verpleeghuizen. Bij elkaar konden dus 88 bedden
worden benut en dat betekende dat er 30 moesten worden afgevoerd. De
locatie beschikte over een personeelsbestand voor 118 bedden. Het plan
van de task force hield dus een personeelsreductie in Geleen in. Deze
moest worden gerealiseerd door het overplaatsen van personeel naar Sittard.
Het plan was daarmee dus geen revitaliserings-, maar een afbouwplan.
Breedervelds besluit om in Geleen klinische zorg weg te nemen was
intussen niet van de baan. De task force had besloten om ‘een actief beleid

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 159
te gaan voeren om concentratie van de klinische activiteiten op de Sittardse loca-
313
tie per 01-01-1998 mogelijk te maken’. Het grootste deel van de Geleen toegedachte
capaciteit zou dus snel verdwijnen. Het ziekenhuis in Geleen
werd dus niet meer een dependance van Sittard, maar van de twee naastgelegen
verpleeghuizen.
Het openhouden van Geleen diende al met al geen enkel ander doel dan
de tijd uitzitten en Sittard uit de problemen houden. Sturkenboom had
voor een tweeslachtig, maar daardoor veilig beleid gekozen. Breederveld
daarentegen had het bilocatiebeleid bij het oud papier gezet, voordat hij
van Den Haag toestemming had gekregen om nieuwbouw te plegen. Sterker
nog, hij had nog niet eens een aanvraag ingediend. Breederveld liep
dus voor de muziek uit en moest eind 1995 constateren dat het verkrijgen
van toestemming voor nieuwbouw bemoeilijkt zou kunnen worden door
uitgerekend ‘ons bi-locatiemodel’ dat door zijn voorgangers in Den Haag met
succes gepropageerd was en dat daar ‘naar andere instellingen als voorbeeld
314
wordt gehanteerd’. Breedervelds moedige beslissing om het bilocatiebeleid
los te laten en voor nieuwbouw te ijveren, had het ziekenhuis in Geleen
in een nog benarder positie gebracht dan waarin het voor de bestuurscrisis
al verkeerde.
Breederveld moest in Den Haag flink redeneren om duidelijk te maken dat
het bilocatiemodel model niet werkte. Hij deed dat onder andere in brieven
aan de betrokken ambtenaren G. Tielen en N.C. Oudendijk en deze
brieven leverden een interessant beeld op van de situatie en de oplossing,
zo tegengesteld aan wat in het verleden steeds was beweerd. Steeds
verwijzend naar Op Weg naar Beter (‘de beleidskaders van 1991’) betoogde
Breederveld dat de inzichten in de laatste paar jaar waren veranderd. De
oudste gebouwen dateerden uit 1905 en de laatste twintig jaar was er
hoegenaamd niets substantieels aan de huisvesting gedaan. Men was
recentelijk tot de conclusie gekomen dat het niet langer meer ging. Alleen
al om de boel in stand te houden was 137 miljoen gulden nodig. ‘Onderzoek
toont aan dat het bi-locatie model, gelet op de huidige problemen en de toekomstige
ontwikkelingen, geen structurele oplossing kan leveren’, onder andere vanwege
‘onverantwoorde risico’s ten aanzien van de continuïteit’ en omdat het
ondoelmatig en kostenverhogend bleek te zijn. ‘Uit oogpunt van zorg bestaan
er geen steekhoudende argumenten om de ziekenhuisfunctie over twee
locaties te spreiden’, schreef Breederveld verder, daaraan de oude opvatting

160 HET KEERPUNT
toevoegend, dat ‘de afstand tussen de bevolkingsconcentraties (de kernen van
Sittard en Geleen liggen op circa 4 kilometer van elkaar) ( ) hiertoe geen aanleiding
(geeft)’. 315
Op 18 maart 1996 diende de Raad van Bestuur zijn nieuwbouwaanvraag,
in combinatie met een herinrichtingplan voor de locatie Geleen, bij het
ministerie in. Voor St. Jansgeleen wilde men ook een nieuw gebouw zetten,
dichtbij St. Odilia en gedeeltelijk op de plaats van het ziekenhuis in
Geleen. Het terrein dat daardoor vrijkwam, kon van de hand worden
gedaan. Het nieuwe St. Jansgeleen en het nieuwe Maaslandziekenhuis
zouden in 2003 moeten worden opgeleverd. De bestaande ziekenhuizen
konden dan worden gesloopt en het terrein in Sittard verkocht. 316
Intussen bereidde de stichting een statutenwijziging voor. De reden was
dat de geldende statuten ‘nog heel sterk het stempel van de fusie’ droegen. In
deze statuten stond namelijk dat men ‘nimmer’ mocht besluiten het karakter
van het ziekenhuis op de beide locaties te veranderen en de concentratie-
en nieuwbouwplannen waren hiermee niet in overeenstemming.
De statuten gaven wel ruimte om af te wijken, maar dan was daarvoor
een ingewikkelde procedure nodig met inspraak van de gemeenten en de
provinciaal Inspecteur voor de Volksgezondheid. Die weg wilde de Raad
van Bestuur niet bewandelen en bovendien wilde hij ook van de vertegen-
317
woordigingen van de gemeenten in de Raad van Toezicht af. In mei
1995 verzekerde Houben zich er bij de rechtenfaculteit van de Rijksuniversiteit
Limburg van dat ook bij tegenstemmen van de twee gemeentelijke
vertegenwoordigers voor een statutenwijziging voldoende meerderheid in
de Raad van Toezicht kon worden bereikt. Daarop ging de Raad van Bestuur
het gesprek met zijn toezichthouders aan. Sittard en Geleen bleken
bereid de kwaliteitszetels op te geven, zodat in oktober 1997 de nieuwe
318
statuten konden worden vastgesteld. Behalve in de rol van de gemeenten
en het bilocatieartikel werd ook in de doelstellingen een belangrijke
wijziging aangebracht. De stichting bereidde haar werkgebied uit met
ouderenzorg. Die wijziging was ingegeven door de in december 1995 tot
319
stand gekomen fusie met verzorgingshuis De Egthe. De Raad van Toezicht
voelde zich destijds overvallen door deze samenwerking met Echt,
wilde deze beschouwen als een vergissing en verbood Houben met andere
verzorgingshuizen banden aan te gaan. De Raad van Toezicht was nog
steeds dezelfde mening toegedaan. Dat in de nieuwe statuten de ouderenzorg
in de doelstellingen was opgenomen, was hem kennelijk ontgaan.

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 161
Een opeenstapeling van problemen
In maart 1996 was de Inspectie voor de Volksgezondheid een onderzoek
gestart naar twee calamiteiten in het ziekenhuis. Daarbij had zij de Officier
van Justitie ingeschakeld. De calamiteiten hadden zich eind 1995 en
begin 1996 voorgedaan en het gerechtelijk onderzoek richtte zich op mogelijke
verwijtbare schuld en wellicht ten onrechte afgegeven verklaringen
van natuurlijke dood. Los van deze zaken was er door een patiënt een
claim ingediend naar aanleiding van een situatie van vier jaar eerder. Het
ziekenhuis had zich tot zijn verzekering gewend, maar deze had betaling
van de hand gewezen. Daarop was de patiënt een gerechtelijke procedure
gestart. Die zaak was uitgebreid in de publiciteit gekomen.
‘De Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur constateren gezamenlijk, dat de
kwaliteit van de medische en verpleegkundige zorg van het Maaslandziekenhuis
ter discussie staat.’ Dat was een veelbetekenende conclusie. Er kwamen in
ziekenhuizen wel vaker calamiteiten voor, mensen maken fouten, maar
wat zich nu had voorgedaan werd door de leiding beschouwd als een
bevestiging van het gevoel dat al eerder was uitgesproken, namelijk dat
de kwaliteit van het Maaslandziekenhuis achteruit ging. ‘Naast het op korte
termijn zo zorgvuldig mogelijk zeilen langs de klippen van de media en de beoordelende
externe instanties om de schade zo beperkt mogelijk te houden, is het
daarom zaak’, zo besloot de Raad van Toezicht, ‘dat intern structurele maatregelen
worden genomen respectievelijk geïnventariseerd, zodat deze situaties
voorkomen worden in te toekomst’. Daarbij moesten de medici ‘zo maximaal
als contractueel mogelijk is’, worden gewezen op hun verantwoordelijkhe-
320
den. Dat was een eenzijdige en veel te beperkte benadering van de
problematiek. Men kon zich terdege afvragen of er niet enig verband was
tussen de zorgkwaliteit en de problematische situatie waarin de stichting
de laatste decennia door het gevoerde beleid was komen te verkeren.
Stonden de incidenten op zichzelf, of hadden de slechte huisvesting, de
ondoelmatige bilocatie, het gebrek aan medisch- en ziekenhuisinhoudelijk
relevant beleid en de intense spanningen hun invloed laten gelden?
Breederveld trok de organisatie door een keerpunt, maar het verleden
achtervolgde hem. Openlijke twijfel aan de kwaliteit was de hardste slag
die een ziekenhuis kon worden toegebracht.
In april 1996 vroegen de clustermanagers de Raad van Bestuur om de
nieuwe organisatiestructuur te evalueren. Breederveld achtte het moment
echter niet geschikt, omdat ‘er de komende tijd veel aandacht uitgaat naar

162 HET KEERPUNT
eerder genoemde calamiteiten’. De clusterstructuur zou de structuur van de
toekomst zijn, maar in de praktijk wilde zij zich nog niet bewijzen. Een
vraag waarop nog niemand een goed antwoord wist, was hoe men het
managementoverleg moest organiseren. Sturkenboom had door zijn reorganisatie
Breederveld met een management achtergelaten dat, voorzichtig
uitgedrukt, nogal omvangrijk was. Er waren namelijk drie managers voor
elk van de zeven ziekenhuisclusters en de twee verpleeghuisclusters en
ten minste één voor het Facilitair Bedrijf. Met de concernstaf, de secretaris
en de Raad van Bestuur zat men met een bijna vijfendertig koppige leiding
rond de tafel. ‘Daar dit overleg door het grote aantal deelnemers niet
effectief en onvoldoende slagvaardig is’, stelde de Raad van Bestuur voor om
met afvaardigingen te werken. Daardoor zou men in staat zijn om een
‘effectievere overlegsituatie te bewerkstelligen waarin het mogelijk is om een
diepgaande discussie over beleid te voeren’. Maar de clustermanagers voelden
daar niets voor. Omdat een evaluatie door de Raad van Bestuur werd
afgehouden, bleef het probleem zonder oplossing. 321
De Raad van Bestuur had geen tijd, want hij had de handen vol aan de
calamiteiten. Van het omzeilen van de media en de beoordelende instanties
kwam niet veel terecht. Justitie had weliswaar geen aanleiding voor
een gerechtelijk onderzoek gevonden, de Inspectie was nog niet met het
ziekenhuis klaar. In mei 1996 legde zij een pakket van negen maatregelen
neer die het ziekenhuis binnen drie maanden had te treffen. Zou het
onvoldoende meewerken of de geëiste maatregelen niet op tijd of niet
naar tevredenheid van de Inspectie doorvoeren, ‘dan zal de Inspectie zich
bezinnen op nadere maatregelen, die naar verwachting uitermate negatief zullen
zijn voor het functioneren en het imago van het ziekenhuis’. 322
Intussen raakte Breederveld meer en meer vervreemd van zijn management,
zonder dat hij hiervoor nu een duidelijke oorzaak kon aanwijzen.
‘Gedurende de afgelopen maanden werd in toenemende mate duidelijk dat er
discrepanties bestaan tussen de verwachtingen die er wederzijds heersen tussen
Raad van Bestuur en clustermanagement en de beantwoording aan die verwachting’,
schreef hij op 26 juni. Dat had tot gevolg dat er ‘meer over elkaar dan
met elkaar wordt gesproken’. Breederveld maakte duidelijk dat er sinds de
bestuurscrisis nog niet veel veranderd was in het functioneren van de
organisatie. Hij gooide het erop dat de deskundigheid en ervaring van de
clustermanagers te beperkt was en dat de managers er ook weinig aan
deden om hun tekort aan kwaliteiten en functioneren te verbeteren. In

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 163
ieder geval kon hij niet met ze tot een vruchtbare werkrelatie komen.
‘Soms lijkt het werkelijk of de Raad van Bestuur en het clustermanagement een
verschillende taal spreken’, uitte hij zijn onmacht over deze situatie. 323
In juni richtte Breederveld de pijlen op de manager van het Facilitair
Bedrijf A. Schouten. Hij had met de accountant gesproken en was tot de
conclusie gekomen dat ‘sinds medio 1995 praktisch geen enkele voortgang is
geboekt bij het uitvoeren, of zelfs in uitvoering nemen, van de toen gemaakte
afspraken ter verbetering van de administratie’. Het deugde niet wat Schouten
deed, vond Breederveld en met zijn collegabestuurders was hij tot de
slotsom gekomen ‘dat de bestaande situatie niet langer getolereerd kan wor-
324
den’. Overigens was er niets nieuws onder de zon. Het probleem was dat
de vroegere economisch-administratieve dienst, nu Centrale Administratie,
niet in staat was om tijdig betrouwbare informatie af te scheiden.
Freens kreeg daar geen controle over en Schouten kennelijk ook niet,
althans niet in een paar maanden.
Nadat de Raad van Bestuur zijn ongenoegen had geuit, zocht deze elke
gelegenheid om Schouten aan te vallen. De communicatie met hem
verliep nog slechts schriftelijk. De aanvallen betroffen het door Schouten
negeren van de aannamestop, het storten van besmet afval en de aanschaf
en plaatsing van een luchtkoelinstallatie terwijl er een investeringsstop
van kracht was. Andere bronnen van ongenoegen waren het onderhoud
van apparaten, dit naar aanleiding van een valincident in een lift, een
brandje op de P.A.A.Z. en het plan om de wasserij uit te besteden, terwijl
325
daarover onvoldoende zou zijn gecommuniceerd. Door het vermeende
negeren van de investeringsstop en dus aanschaffen van apparatuur buiten
de formele procedures om, kon het ziekenhuis volgens de Raad van
Bestuur het plegen van een economisch delict worden verweten. 326
In het najaar concentreerde de kritiek zich volledig op de kwestie van de
investeringsstop. De Raad van Bestuur verweet Schouten dat hij daaraan
327
onvoldoende de hand hield. In februari 1997 was de Raad het vertrouwen
in Schouten kwijt en wilde van hem af. Om in der minne tot een
oplossing te komen werd hem ‘ontslag wegens verandering van omstandighe-
328
den’ voorgesteld, maar daarmee ging hij natuurlijk niet akkoord. De
Raad van Bestuur voelde zich intussen ‘van verschillende kanten ( ) belaagd
over de voortgang en de kwaliteit van de werkzaamheden van het Facilitair
Bedrijf’, wilde tempo maken, stelde Schouten op non-actief en startte een
329
ontslagprocedure. Voor ontslag was in maart een goede aanleiding
gevonden. Een intern onderzoek had uitgewezen dat de facilitair manager

164 HET KEERPUNT
nogal veel kasopnames had gedaan, zonder deze conform de procedures
330
schriftelijk te onderbouwen. De stichting gaf jarenlang door ondoelmatig
beheer te veel geld uit. Voor investeringen was onvoldoende beschikbaar.
Toen eindelijk tot concentratie en nieuwbouw werd besloten en
bovendien het budget niet meer toereikend bleek ging de hand op de
knip. Schouten moest toezien op de investeringsstop, maar bleek niet
opgewassen tegen de druk uit de organisatie om aanschaffingen te doen.
Er schortte iets aan de relatie tussen de Raad van Bestuur en het omvangrijke
management dat de dagelijkse gang van zaken moest aansturen. Het
clustermodel werkte niet, stelde de Raad van Bestuur in december 1997
tegenover de toezichthouders vast. Het ontbrak aan communicatie en
afstemming tussen de managers en zij hadden geen gezag over de specialisten,
‘met als gevolg dat deze voortdurend omzeilende bewegingen maken
richting Raad van Bestuur’. Al met al was de Raad van Bestuur te veel tijd
kwijt met operationele zaken en bleef er te weinig tijd over voor strategische
zaken en de nieuwbouw. De clustermanagers daarentegen vonden
dat de Raad van Bestuur zich te veel met hun taakuitvoering bemoeide
331
en hen te weinig ruimte liet. Breederveld bleek onvoldoende in staat het
managementteam aan te sturen. Het lukte hem niet om tot een constructieve
samenwerking te komen. Tot die conclusie was hij zelf ruim een jaar
eerder al gekomen, maar gesprekken hierover met de managers brachten
geen oplossing. Het voortdurend heenzenden van managers, zoals Schouten,
hielp evenmin en zo kwam de Raad van Bestuur uiteindelijk tot de
gedachte het maar aan een ander over te laten om orde op zaken te stellen.
Breederveld besloot tot een ‘tijdelijke constructie van een algemeen manager
met een korte termijnopdracht, die enerzijds optreedt als voorzitter van het
ziekenhuismanagementteam, anderzijds onderzoek doet naar de oorzaak van de
gesignaleerde problemen en daarvoor oplossingen ontwikkelt’. De Raad van
Toezicht was allerminst te spreken over dit plan om er maar weer een
332
nieuwe managementlaag tussen te steken. Daarmee was het van de
baan en bleef het aan Breederveld zelf om leiding te geven.
Met de klinische zorg in Geleen liep het ook moeizaam. De associatie van
de orthopeden in Sittard en Geleen kwam niet tot stand. Mey en Meijers
kozen, ondanks vergaande overeenstemming met Sittard, toch voor de
Oostelijke Mijnstreek, waarop de Sittardse orthopeden de onderhandeling-
333
en staakten. Dat zette het deel van de plannen van de task force dat
verschuiving van zorg naar Geleen inhield al op voorhand op losse schroe-

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 165
334
ven. Bovendien troffen de clusters in januari 1997 voorbereidingen om
de klinische zorg die in Sittard zou worden geconcentreerd, een half jaar
eerder dan de bedoeling was, alvast uit Geleen weg te halen. 335
Die voorbereidingen waren aanleiding voor een volgende aanvaring tussen
bestuur en clustermanagement. De Raad van Bestuur had de clusters
geschreven dat het plan voor de concentratie van de klinische zorg ‘erg
technisch’ en slecht onderbouwd was, dat de consequenties voor andere
delen van de organisatie er niet in waren meegenomen, dat er geen com-
336
municatieplan was en dat het plan onderlinge samenhang miste. De
clustermanagers ‘vatten het commentaar op als een diepe belediging’ en zo
337
raakten de twee managementlagen verder van elkaar vervreemd. Met
het eerder concentreren van de klinische zorg ontstond meteen ook de
volgende onzekerheid, namelijk die over het voortbestaan van de polikli-
338
nieken in Geleen. ‘Veel burgers denken dat de locatie Geleen volledig gesloten
339
wordt’, betoogde de Regionale Huisartsen Vereniging. Daar hadden die
burgers ook alle reden toe. De poging van Breederveld om de ziekenhuislocatie
Geleen ‘te vullen’, liep op niets uit. Zij vroeg van de organisatie veel
energie en leverde slechts conflicten en frustraties op. Medici en personeel
verbaasden zich in toenemende mate over de opmerkelijke koerswijzigingen
en ongerijmdheden in het beleid. Was concentratie van de klinische
activiteiten in 1996 onmogelijk vanwege tekortschietende huisvestingscapaciteit
in Sittard, een jaar later kon het ineens wel. Gold er een investeringsstop
en was er dus voor nieuwe apparatuur geen geld, het handhaven
van de klinische activiteiten in Geleen mocht wat kosten. Van dit laatste
leverde Breederveld op 18 maart 1997 zelf het bewijs toen hij aankondigde,
dat met de sluiting van de klinische afdelingen in Geleen ‘een behoorlijke
efficiencywinst’ zou zijn te behalen. 340
De Sittardse maatschap orthopedie besloot in mei dat het mooi was geweest
en kondigde aan, behalve met de klinische activiteiten in Geleen,
per 1 juni 1997 ook met de poliklinische te stoppen. 341
Cardiologie
Waren er grote problemen tussen de verschillende managementlagen, ook
de specialisten onderling lieten zich niet onbetuigd. De onderlinge verhoudingen
waren er enige tijd werkbaar geweest, maar in de loop van 1995
staken weer zoveel hoogoplopende conflicten de kop op, dat de omgeving
er schande van sprak.

166 HET KEERPUNT
Bij de radiologen herhaalde zich de onenigheid van jaren eerder. Midden
jaren tachtig was geprobeerd samenwerking tot stand te brengen tussen
de maatschap radiologie en de nieuwe radioloog S.T. Parabirsing. Tien jaar
later was men niets verder gekomen, waren er klachten van huisartsen
over de communicatie met radiologie en probeerde de Raad van Bestuur
vergeefs de strijdende partijen bijeen te brengen. 342
De privékliniek van Verduijn was een volgende bron van spanningen. Kok
dacht destijds op een schijnbaar ondernemende wijze de adherentie van
het ziekenhuis te vergroten door de gedissocieerde kno-arts in zijn initiatief
te steunen. Maar de kliniek was niet van het ziekenhuis, maar van
Verduijn zelf. De medische staf was die nuance niet ontgaan en moest nu
met de andere kno-artsen en de Raad van Bestuur met lede ogen aanzien
hoe het ziekenhuis door de kliniek klanten verloor in plaats van won.
‘Huisartsen beklagen zich bij de Raad van Bestuur, dat patiënten die zij verwezen
hebben naar (de KNO van) het Maaslandziekenhuis vanwege vermeende
capaciteitsoverwegingen in de spreekkamer van het Maaslandziekenhuis wordt
gesuggereerd zich te laten behandelen in de privé- (Reinaert-) kliniek te Maas-
343
tricht’, werd kort na Koks vertrek vastgesteld. De staf zat met de situatie
in zijn maag, Verduijn deed wat hem eerder was toegestaan, de andere
kno-artsen wilden van de kliniek of van Verduijn af en Breederveld werd
344
voor de opgave gesteld een uitweg te vinden. Deze maakte ten aanzien
van buitenpoli’s nieuw beleid. Ze werden alleen nog toegestaan bij capaciteitsgebrek
in het ziekenhuis en dan alleen binnen de eigen regio. Maar
op de kliniek van Verduijn had die beleidswijziging geen invloed, want
345
‘voor reeds bestaande buitenpoli’s gelden uiteraard oude regels’. De Raad van
Bestuur kon niet veel meer dan de kno-artsen stimuleren om weer te gaan
samenwerken, maar de onderlinge verhoudingen waren zodanig verstoord
dat elke poging kansloos was. 346
Van de conflicten in de medische staf sprong dat rondom cardioloog
J.K.J.M. Tummers wel het meeste in het oog. Vanaf eind jaren tachtig
kreeg deze zijn correspondentie niet op orde, reageerde hij niet of laat op
informatieverzoeken en klachten en kwam hij in conflict met huisartsen,
347
de ziekenhuisleiding en zijn collega’s. De Raad van Bestuur sprak van
‘collegiale en financiële wanverhoudingen binnen de maatschap cardiologie’. 348
Eind 1995 hield het conflict de toelating van een nieuwe cardioloog, G.J.
de Weerd, ernstig op, aangezien de Raad van Bestuur De Weerd niet
wenste toe te laten voordat de cardiologen tot een nieuwe associatieover-

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 167
349
eenkomst waren gekomen. In mei werden de interne meningsverschillen
beslecht, zodat de nieuwe cardioloog in juni tot de medische staf kon
toetreden. Ogenblikkelijk ontstond evenwel een nieuw conflict. Trokken
de andere cardiologen al langer de vakbekwaamheid van Tummers in het
openbaar in twijfel, nu wendden zij zich met ‘forse kritiek’ tot de Inspecteur
voor de Volksgezondheid. Dat leverde de Raad van Bestuur een brief
van deze instantie op met de eis om binnen een week een garantie van
350
verantwoorde cardiologische zorg af te geven. De Raad van Bestuur
werd door de brief overvallen en sloot zonder nader onderzoek Tummers
uit van avond- en nachtdiensten. ‘Wij varen met deze handelwijze thans
noodgedwongen op uw kompas’, schreef de Raad van Bestuur aan de andere
351
cardiologen. In september begon de Raad van Toezicht geduld te verliezen
en stelde de Raad van Bestuur voor de relatie met Tummers te beëindigen.
Maar Breederveld durfde de zaak niet te forceren. Er waren ‘beperkingen
( ) aan de formele invloed’, die tegenover de specialisten kon worden
aangewend, ‘zeker als er geen hard materiaal voorhanden is’. ‘Een te grote
druk, die niet door objectief hard materiaal kan worden ondersteund, zal onvermijdelijk
leiden tot schadeclaims richting ziekenhuis’, vreesde hij bovendien. 352
Het was opmerkelijk op hoe weinig solide gronden de leiding maatregelen
tegen Tummers nam, namelijk zonder ‘objectief hard materiaal’ en slechts
op het kompas van diens opponenten. Dat gold temeer daar er op 3 mei
een visitatie van de afdeling cardiologie had plaatsgevonden. Die visitatie
hield verband met de calamiteiten van rond de jaarwisseling, waarvan er
één op de afdeling cardiologie had plaatsgevonden waarbij Tummers
behandelend arts was. De visitatiecommissie had wel aanmerkingen op
het functioneren van de cardioloog en droeg hem op een bijscholingsprogramma
af te werken, maar vergaande maatregelen werden van die zijde
niet voorgesteld.
In een brief aan het stafbestuur 20 september 1996 ging Breederveld bij
‘nadere beschouwing’ van het visitatieoordeel twijfelen aan de stroom verdachtmakingen.
Het visitatierapport richtte zich op de administratieve
achterstand van Tummers en was over zijn medisch handelen ‘veel minder
informatief’. De andere cardiologen hadden slechts verwezen naar de calamiteit
en in dat verband naar de Inspectie en Justitie. Maar deze instanties
hadden geen verwijtbaar handelen geconstateerd. Tummers’ werkwijze
week op sommige punten af van die van de andere cardiologen, maar
‘niet wordt aangegeven dat zijn beleid dus slecht is’, constateerde Breederveld.
‘Uit de ingevulde visitatieformulieren komt niet naar voren dat er sprake is van

168 HET KEERPUNT
een wezenlijk kwaliteitsprobleem met het medisch handelen van de heer Tummers’
en ‘er bestaan onvoldoende bekende feiten om geen garantie op verantwoorde
zorg toe te kunnen geven op het moment dat de heer Tummers weer zal participeren
in het dienstenschema van de afdeling cardiologie’, besloot hij. Breederveld
was ook eens gaan nadenken over de andere cardiologen, wier oordeel
hij in juni zo gemakkelijk had overgenomen. Hij kwam nu tot de
ontdekking dat ‘in alle rede ( ) toch verwacht (mag) worden dat men geen
overeenkomst sluit met een collega die geen verantwoordelijkheid kan dragen als
medisch specialist’ en concludeerde daaruit dat de aanklacht ongegrond
moest worden verklaard. 353
Intussen bleef wel de kritiek op Tummers’ administratie bestaan en Breederveld
vond dat deze werd bevestigd toen Tummers maar niet reageerde
op verzoeken van de Raad van Bestuur om een reactie op de aantijgingen.
Breederveld verzamelde de correspondentie en stuurde die eind september
354
aan het stafbestuur met het verzoek om maatregelen te nemen. Daarnaast
werd door het bestuur ijverig materiaal gezocht om toch een beeld
355
van disfunctioneren van de cardioloog te kunnen onderbouwen. Op 22
oktober 1996 maakte Breederveld opnieuw een draai met weer een negatief
oordeel over Tummers’ medisch-inhoudelijk functioneren, tegengesteld
aan de conclusie die hij een maand eerder tegenover het stafbestuur
356
had getrokken. Vervolgens werd de druk op Tummers opgevoerd om
minder te gaan werken en liefst te vertrekken. 357
Of men op het vakinhoudelijk functioneren van Tummers aanmerkingen
kon maken of niet is in dit kader niet aan de orde. Interessant en onderwerp
van studie is hier het handelen van de Raad van Bestuur, die geen
uitgesproken beeld had van dat vakinhoudelijk functioneren en verzuimde
om zich daarover zelfstandig een afgewogen oordeel te vormen. Op 21
november bleek de bestuursvoorzitter zich weer op het verkeerde been te
hebben laten zetten. Hij zat te wachten op een verklaring van de andere
cardiologen ‘dat een onwerkbare relatie met de heer Tummers is ontstaan’.
Maar in plaats daarvan schreven deze dat ‘hun collega Tummers alle gelegenheid
dient te worden geboden om verbeteringen in zijn functioneren aan te brengen’
en oordeelden zij mild. Breederveld merkte op dat hij eerder toch een
andere opvatting had gehoord en dat het ziekenhuispersoneel ook anders
sprak. ‘De Raad van Bestuur heeft al deze informatie kennelijk niet goed geïnterpreteerd
en daaruit, naar wij begrijpen van de cardiologen, verkeerde conclusies
getrokken’, schreef de bestuursvoorzitter aan het stafbestuur vertwijfeld en
358
hij besloot nu dan toch maar eerst eigen onderzoek te doen. Dezelfde

BREEDERVELD EN DE LANGE BESTUURSCRISIS 169
dag schreef Breederveld aan het stafbestuur dat hij niettemin de toelatingsovereenkomst
met Tummers ging opzeggen. Hij haalde daarvoor
administratieve en administratief-communicatieve redenen aan en liet de
vermeende medische achterwege. Wat de andere cardiologen betreft,
hield hij het erop dat deze ‘onomwonden’ hadden verklaard dat de relatie
359
onwerkbaar was geworden. Aansluitend begon Breederveld zich te
beklagen over diezelfde cardiologen die met hun verklaring hadden aangegeven
nog gewoon mogelijkheden van samenwerking te zien. ‘De brief
bemoeilijkt de poging om een onomkeerbare situatie te creëren, waarin de toelatingsovereenkomst
met Tummers kan worden beëindigd, zeer’ verklaarde hij
aan de Raad van Toezicht. ‘De enige mogelijkheid ligt nu in het minutieus
volgen of alle gemaakte afspraken (door Tummers) ook worden opgevolgd’. ‘Als
hier stelselmatig niet aan blijkt voldaan te zijn, dan ontstaat wellicht weer nieuw
hard materiaal’. 360
Barbertje moest hangen.
Het oordeel van de ondernemingsraad
Breederveld volgde ten aanzien van de cardiologie een opmerkelijke koers,
waarbij hij gemakkelijk afging op incidenten en op wat hij dacht dat de
opvattingen van direct betrokkenen waren en er voornamelijk op uit was
steun te verzamelen voor een vooringenomen standpunt. Hij kwam niet
tot een zelfstandig oordeel en omdat hij afging op hetgeen hij dacht dat
anderen bedoeld hadden maar die bedoelingen verkeerd opvatte, greep hij
telkens mis.
De opstelling van Breederveld in de kwestie Tummers doet denken aan
zijn verhouding met de clustermanagers en directeuren, die ook getekend
werd door voortdurende communicatieproblemen. Ook die gedroegen
zich voortdurend anders dan hij meende te hebben moeten begrijpen.
Op 23 september 1996 bleek ook dat de opvattingen van de ondernemingsraad
anders luidden dan hij gedacht had. Ter voorbereiding van overleg
schreef de ondernemingsraad aan de Raad van Toezicht een evaluatie van
de periode na de bestuurscrisis van 1993. Deze was niet vlijend, maar
tussen alle aanmerkingen en vragen over het handelen van de leiding, viel
één passage in het bijzonder op. ‘Een heldere missie of statement wordt in
onze organisatie node gemist’, begon deze. ‘Waartoe dient onze organisatie,
wat willen we bereiken, met wie en met elke middelen en op welke wijze’, wilde
de ondernemingsraad weten, om vervolgens de Raad van Bestuur op te
roepen eindelijk eens met een missie voor de dag te komen. 361

170 HET KEERPUNT
Op 27 september schreef Veegens aan Breederveld. ‘Onthutsend vind ik het’,
reageerde hij op de brief van de ondernemingsraad. ‘Dan:’, maakte hij,
even onthutst, een tweede punt, ‘het Maaslandziekenhuis staat niet op de
362
prioriteitenlijst tot en met 2000 van VWS’. Het wachten was op een
nieuwbouwverklaring van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport, maar dat de projectaanvraag niet op diens prioriteitenlijstje stond,
was een signaal dat de minister zou afwijzen en het ziekenhuis de nieuwbouw
voorlopig op zijn buik kon schrijven. 363
Een paar maanden later, op 16 december deed Breederveld de Raad van
Toezicht zijn voorstel om een algemeen manager aan te trekken. De Raad
364
besloot van niet en stuurde aan op een vierde bestuurslid. Breederveld
was met krachtig beleid begonnen, maar al snel werd zijn positie ondermijnd
door een opeenvolging van tegenvallers, verkeerde inschattingen,
incidenten en misrekeningen. Hij was nog slechts twee jaar bij de stichting
werkzaam en reeds viel het doek. Op aandringen van De Bree schreef
hij begin januari 1997 aan de Raad van Toezicht dat hij had besloten
afscheid te nemen. 365
Met het oog op de vergadering van de Raad van Toezicht op 27 januari,
spuwde Breederveld in een brief aan De Bree zijn gal. Hij verweet De
Bree, die de Raad van Bestuur opdracht had gegeven de werving van twee
nieuwe bestuursleden voor te bereiden, veel te snel ingrijpende beslissingen
te nemen en bovendien de verkeerde. Het lag namelijk allemaal niet
aan de Raad van Bestuur of aan de omvang daarvan, maar aan het ‘gebrek
aan deskundigheid en kwaliteit’ van het clustermanagement en aan het
366
‘onmiskenbaar wantrouwen’ bij de medische staf. Maar Breedervelds rol
was uitgespeeld en De Bree bepaalde het vervolg. Op 22 juli 1997 werd
besloten dat Breederveld per 1 september zijn werkzaamheden officieel
367
zou beëindigen. Een verdere overbrugging totdat nieuwe bestuurders
368
waren gevonden, vond De Bree niet nodig. In feite was Breedervelds
band met de stichting op dat moment reeds verbroken. 369
Breederveld was er niet in geslaagd om de Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek uit de malaise te trekken. Hij nam met concentratie en
nieuwbouw wellicht de belangrijkste beslissing in de naoorlogse geschiedenis
van de ziekenhuizen in Sittard en Geleen, maar hij liep stuk op de
interne organisatie. Het bleek dat de stichting de crisis van 1993 na vier
jaar nog allerminst te boven was gekomen.

7
DE NIEUWE MANIER VAN WERKEN
De Raad van Bestuur die na de bestuurcrisis van 1993 was aangetreden
was niet in staat gebleken het tij te keren, luidde het oordeel van de
1
ondernemingsraad. Breederveld raakte verstrikt in gedoe met specialisten
en kon niet overweg met het clustermanagement. Niet eens verschillen
van inzicht speelden hem parten, maar wederzijds onbegrip en gebrekkige
communicatie. Hij bleek niet de stuurman die het schip een nieuwe koers
kon laten varen.
Dat is wel opmerkelijk. Het bilocatiemodel was verlaten. Er werd nieuwbouw
voorbereid. Met de clusterstructuur waren oude patronen doorbroken.
Op het terrein van de verpleeghuizen en de ouderenzorg werden
nieuwe wegen ingeslagen. Gunstiger konden de omstandigheden nauwelijks
zijn. Breederveld had aan een aantal van deze omstandigheden bijgedragen.
Met alles bij de hand om uit de impasse te komen, ontsnapte de
Amsterdamse bestuursvoorzitter evenwel niet aan de oude praktijk van
vruchteloos overleg en kansloze pogingen het ziekenhuis in Geleen overeind
te houden. Is dit jammer, tragisch is dat het belangrijkste dat hij
nodig had om een ommekeer te bewerkstelligen in zijn organisatie voor
het oppakken lag. Er had iets nieuws in het ziekenhuis zijn intrede gedaan:
de zorgvernieuwing. Breederveld was daarbij betrokken en toch ook
weer niet. Hij kon er de impasse mee doorbreken, maar liet die uitgelezen
kans liggen.
Een beschouwing van zijn bestuursperiode, nu vanuit het gezichtspunt
van zorgvernieuwingsinitiatieven, laat zien welke belangrijke verschuivingen
in de tweede helft van de jaren negentig binnen de Stichting
Ziekenzorg Westelijk Mijnstreek plaatsvonden.
1. HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN
Eind 1992 werd het Maaslandziekenhuis voor het eerst betrokken bij een
zorgvernieuwingsinitiatief. Het was een halfjaar voordat het ziekenhuis in
zijn eerste bestuurscrisis verzeild raakte en dus ruim voor Breedervelds

172 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
tijd. In deze periode werd de oprichting voorbereid van een Ziekenhuisketen,
waarin een achttal Nederlandse algemene ziekenhuizen kennis zou
uitwisselen en vernieuwingsprojecten zou opzetten. Het Medisch Centrum
Alkmaar en het Amersfoortse Ziekenhuis Eemland profileerden zich
als de meest voortvarende deelnemers aan dit initiatief. Alkmaar was in
1974 ontstaan uit twee ziekenhuizen die nog geen vijfhonderd meter van
elkaar verwijderd waren. Amersfoort was recentelijk ontstaan uit twee
ziekenhuizen en koesterde een nieuwbouwwens. Het Maaslandziekenhuis
werd uitgenodigd zich bij de Ziekenhuisketen aan te sluiten. In december
2
had Kok de eerste bijeenkomst van de keten in oprichting bijgewoond. In
januari 1993 had een volgende bespreking plaats en werd hij op de hoogte
gesteld van de kwaliteitszorg in verschillende andere ziekenhuizen. ‘Het
blijkt dat een aantal van de deelnemers ( ) al een eigen gemodificeerd systeem
heeft’, deed hij verslag. De Raad van Bestuur stelde zich vooralsnog tevreden
met een eigen notitie over kwaliteitszorg in het ziekenhuis en toen
de Ziekenhuisketen in oktober 1993 het Maaslandziekenhuis voor de definitieve
keuze stelde tussen deelnemen of afhaken, besloot Kok om mee te
doen maar er ‘vooralsnog een niet al te actieve rol in te spelen’. 3
De opstelling was terughoudend, in het licht van de moeilijke situatie
waarin de stichting verkeerde te begrijpen, maar tevens een bevestiging
van de vrij passieve en naar binnen gekeerde houding die het Sittardse
ziekenhuis decennialang kenmerkte. Zo stuurde het Ziekenhuiscentrum
Apeldoorn het Maaslandziekenhuis in maart 1994 een brief over de
‘meerlokatiekosten-problematiek’. Deze organisatie was in 1986 ontstaan door
een fusie van twee instellingen die zelf al fusieziekenhuizen waren en
wilde door ‘vernieuwbouw’ de ziekenhuiszorg concentreren op één locatie.
Zij was in Den Haag tegen de Sittard-Geleense bilocatiepropaganda
aangelopen en wilde door het Maaslandziekenhuis uitgelegd krijgen hoe
het bilocatiemodel in Limburg kostenefficiënt kon zijn. ‘De Raad van Bestuur
zal hierop niet reageren’, ontweek men in Sittard het verzoek. 4
Landelijk rijpten ideeën over modernisering van de curatieve zorg en over
wat er mis was aan de bestaande structuren en kwam een notastroom op
gang. De nota Het Ziekenhuis in de 21e Eeuw uit 1991 werd in de Westelijke
Mijnstreek ‘globaal doorgenomen en voor kennisgeving aangenomen’. De
Raad van Bestuur constateerde slechts dat de eigen rapporten Sturen in de
5
Jaren Negentig en Op Weg naar Beter er goed op aansloten. Nieuwe
nota’s, Het Ziekenhuis aan Bod en Perspectieven voor de Specialist van
Overmorgen, kregen in maart 1993 een vergelijkbaar onthaal. De hierin

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 173
voorgestelde structuren en oplossingen hadden betrekking op een ontwikkelingsfase
waar het ziekenhuis nog lang niet aan toe was, vond het
management. Zij besloot dat ‘overmorgen voor ons ziekenhuis ver weg is’ en
legde de vernieuwing in het denken die uit de nota’s sprak naast zich
neer. 6
De experimenten
Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Cultuur H. d’Ancona had in
februari 1994 de taken van staatssecretaris Simons overgenomen die wethouder
van Rotterdam was geworden. In een brief aan de Tweede Kamer
van 26 april toonde zij zich onder de indruk van een vijftal experimenten
in ziekenhuizen op het gebied van modernisering van de curatieve zorg
en moedigde zij andere aan tot het opzetten van gelijksoortige projecten.
‘Ik ben van opvatting dat extra steun voor deze experimenten beschikbaar moet
7
zijn’, hield zij de zorgaanbieders een worst voor. Dat bracht de Raad van
Bestuur in beweging. De stichting verkeerde financieel in zwaar weer.
Nog in de zomer van 1993 was tijdens een bespreking van de vermogenspositie
de conclusie getrokken dat diverse bezuinigingsmaatregelen onvoldoende
soelaas boden en dat ‘er ten aanzien van het ziekenhuis zowel op
materieel als personeel vlak maatregelen getroffen moeten worden omdat de
8
Stichting anders in 1995 fundamenteel in de problemen komt’. Op 17 mei 1994
haalde Sturkenboom, die inmiddels als interim-manager de leiding was
komen ondersteunen, de voor het geldargument gevoelige Raad van
Bestuur over ‘te onderzoeken of een experiment binnen het Maaslandziekenhuis
haalbaar is’. 9
In haar brief riep d’Ancona de ziekenhuizen op om de experimenterende
instellingen te volgen. Welke ontwikkelingen aan de brief van de minister
ten grondslag lagen, was er hoogstens globaal uit te lezen. Als bestuurder
van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen moest Kok er niettemin
nauwkeurig van op de hoogte worden geacht.
In de jaren tachtig had de regering geprobeerd de kosten van medischspecialistische
zorg te beteugelen. Een hoog opgelopen conflict met de
Landelijke Specialisten Vereniging was het gevolg. Van Aardenne was
ingeschakeld om de betrokkenen tot overeenstemming te brengen, wat in
november 1989 had geresulteerd in een Vijf Partijen Akkoord. Daarin was
men overeengekomen om de kosten van medisch-specialistische zorg voor
de jaren 1990, 1991 en 1992 te bevriezen op het niveau van 1989, het ver-

174 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
richtingenstelsel te laten voortbestaan en af te zien van tariefsverlagingen,
zolang tenminste het bevroren ‘macrokader’ door de specialisten niet
werd overschreden. Overheid, ziekenhuizen en specialisten waren al snel
tegen de onvolkomenheden van het akkoord aangelopen. Het nieuwe
systeem hield geen rekening met de autonome groei van de zorgvraag,
onder andere als gevolg van de toename van de technische mogelijkheden
en van de vergrijzing, en ook niet met de gedragsregel dat artsen hulpvragen
niet konden weigeren. Dat leidde jaar op jaar tot overschrijdingen en
bijgevolg tot tariefsverlagingen. De verlagingen bedreigden het inkomen
van de specialisten en stimuleerden hen, zelfs afgezien van de groeiende
zorgvraag, door meer verrichtingen de verlagingen te compenseren. Het
uiteindelijke effect was dat de specialisten voor hetzelfde inkomen steeds
meer werk moesten verzetten en de ziekenhuizen met hun budgetten in
de knel kwamen. Elke verrichting door een medisch specialist ging immers
ook gepaard met in vergelijking hoge kosten voor het ziekenhuis. De
regeling had dus, zonder dat er iemand wijzer van werd, precies het omgekeerde
effect. De extra verrichtingen werkten als een hefboom op de
totale uitgaven aan curatieve zorg en deze namen dus alleen maar verder
toe. En indien ziekenhuiscapaciteit of -budgetten al een rem op de uitgaven
legden, dan groeiden de wachtlijsten.
In 1992 was een aantal verzekeraars en zorgaanbieders bijeengebracht in
een werkgroep ter voorbereiding van de inpassing van huisartsen- en
specialistenhulp in het door Simons geambieerde nieuwe zorgstelsel.
Daaruit was de Commissie Modernisering Positie Huisartsenzorg, Specialistische
Zorg en Ziekenhuiszorg voortgekomen, staande onder leiding van
B.W. Biesheuvel. Deze had in januari 1994 de onvermijdelijke conclusie
getrokken dat de afzonderlijke financieringssystemen van specialisten en
ziekenhuizen de totale kosten opdreven en dus ondoelmatig waren. De
Commissie onderstreepte het belang van kostenbeheersing. Zij zag de
bestaande systemen als een rem op de behandeling van patiënten terwijl
de vraag naar zorg zou blijven toenemen. De twee partijen moesten meer
een geheel worden en de financiering van beide moest, gelijkgericht, de
vorm van prestatiebekostiging krijgen. Men wilde meer zorg, liefst voor
minder geld: een nieuw systeem in de oude spagaat.
Op de Commissie Biesheuvel was het Platform Modernisering Curatieve
Zorg gevolgd, waarin de landelijke vertegenwoordigingen van de verschillende
partijen in de zorg verzameld waren. Dit had een systeem van
producttypering voorgesteld dat als grondslag voor een gecombineerde

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 175
prestatiehonorering van specialisten en ziekenhuizen moest gaan dienen.
Nu was in andere landen een dergelijk systeem al in gebruik, maar het
platform koos ervoor om er zelf een te ontwikkelen, specifiek voor de
bijzondere Nederlandse situatie met zijn poliklinische behandeling binnen
het curatieve domein. Die systeemontwikkeling werd gedragen door
experimenten in ziekenhuizen in Alkmaar, Emmen, Venlo, de Rijnmond
10
en Bergen op Zoom. In haar brief van april 1994 erkende d’Ancona deze
experimenten door ze een officiële status te geven. De betrokken ziekenhuizen
en specialisten mochten lokaal met de verzekeraars een lumpsum
afspreken waardoor zij zich konden onttrekken aan de bestaande financieringssystemen.
De specialisten hoefden de budgetoverschrijdingen uit
1992 en 1993 niet af te rekenen en de ziekenhuizen werd de betaling van
tweederde deel van de meerkosten die zij in het kader van het experiment
11
zouden maken in het vooruitzicht gesteld. De minister riep andere zorgverleners
op om mee te doen, maar ‘niet als experiment’. Zij wekte de indruk
dat zij er wellicht wat voor over had, maar liet voor het moment
concrete financiële toezeggingen achterwege.
Sturkenboom geloofde wel dat er bij het ministerie geld los te krijgen was.
Hij liet op 17 april 1994 de Raad van Bestuur besluiten om te onderzoeken
12
of het zinvol was aan de experimenten van d’Ancona mee te doen. Maar
of Kok er in geloofde, is de vraag. Kort na het besluit sprak de Raad van
Bestuur met het ziekenfonds en de verzekeraars over de experimenten.
Die wilden weten wat ziekenhuis en specialisten ervan vonden. Kok die
antwoordde ‘dat dit tot nog toe moeilijk te peilen is’, deed het voorkomen zelf
13
al in de startblokken te staan. Was hij zonder Sturkenboom niet in beweging
gekomen, het bestuur van de medische staf liet zich inderdaad niet
peilen. Internist en stafbestuurder F.L.G. Erdkamp had van een collega
elders een uitnodiging ontvangen om mee te werken aan een protestbrief
tegen het rapport-Biesheuvel, maar het stafbestuur wilde niet op de uitno-
14
diging ingaan. Sturkenboom, ook hier actief als aanjager, benaderde
dermatoloog en stafbestuurder R.L.M.A. Prevoo voor de organisatie van
15
een thema-avond over de experimenten. Op 26 mei nodigde hij Erdkamp,
Prevoo, internist Bos en chirurg H.J.G. Stroeken uit voor een inventarise-
16
rend gesprek met de Raad van Bestuur over de experimenten. Opnieuw
toonde het stafbestuur zich terughoudend. Het stemde slechts in met het
gesprek. Erdkamp en Prevoo mochten het aangaan, maar ‘alleen’ om te
‘luisteren naar wat de Raad van Bestuur ( ) te melden heeft’. 17

176 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Toch lukte het Sturkenboom om bij deze twee artsen belangstelling te
wekken. Tijdens het gesprek op 9 juni vertaalde de interim-manager de
ideeën van Biesheuvel in de belofte van een eerlijke beloningsstructuur en
legde daar de nadruk op. Hij vroeg Prevoo om het voorstel van een thema-
18
avond nog eens in overweging te nemen. Er werd een Commissie Experimenten
opgericht met daarin Erdkamp, Prevoo en de leden van de Raad
19
van Bestuur. Prevoo ging de thema-avond organiseren.
In vrij korte tijd maakte de afwachtende houding van het stafbestuur
plaats voor die van het aandachtig volgen van de ontwikkelingen rondom
de honoreringsexperimenten. Bij de Raad van Bestuur en in het bijzonder
bij de direct verantwoordelijke Kok, was de vonk echter niet overgeslagen.
Deze gaf op 29 augustus tegenover de Raad van Toezicht een algemeen
exposé van het vastgelopen Platformoverleg en daar bleef het bij. 20
De raamovereenkomst van 1995
Op 22 augustus 1994 trad het eerste paarse kabinet aan, waarin E. Borst-
Eilers minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport werd. Haar beleid
week af van dat van Dees en Simons in de zin dat zij de oplossing van het
volksgezondheidsvraagstuk niet zocht in een veelomvattend plan. Het
Platform Modernisering Curatieve Zorg had in de zomer verslag uitgebracht.
Men was het over veel eens geworden, maar niet over de positie
21
en de honoraria van de specialisten. Borst besloot dat het overleg was
vastgelopen en schoof het Platform opzij. ‘Mij lijkt het thans zinvoller om
een benadering te kiezen die duidelijk is en ons echt verder helpt’, liet zij in
22
november 1994 de Tweede Kamer weten. De duidelijke benadering die
zij voor ogen had, paste bij de overtuiging van haar politieke stroming om
af te rekenen met structuren, zoals het maatschappelijk middenveld,
waarmee de confessionelen decennialang het politieke en bestuurlijke
landschap hadden beheerst. Zij passeerde de landelijke overlegorganen en
richtte zich op de spelers in het veld. In navolging van haar voorganger
stelde zij de locale experimenten tot voorbeeld en gebruikte zij de nog af
te rekenen overschrijdingen uit 1992 en 1993 als drukmiddel om specialisten
tot medewerking te stimuleren. Borst breidde de systematiek van
d’Ancona ten aanzien van de experimenten uit door alle verzekeraars,
ziekenhuizen en specialisten in de gelegenheid te stellen om op instellingsniveau
voor 1995 tot een lumpsumfinanciering te komen. De minister
was bereid zo’n ‘raamovereenkomst’ goed te keuren wanneer deze paste
binnen de door haar vastgestelde financiële kaders, alle specialisten deel-

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 177
namen en specialisten en ziekenhuis projecten ontwikkelden om te komen
tot efficiëntieverbetering. De partijen die het op lokaal niveau eens
konden worden en een raamovereenkomst en een lijstje projecten in Den
Haag goedgekeurd kregen, mochten er op rekenen niet meer voor de
overschrijdingen uit het verleden aangeslagen te worden.
Hoewel de benadering van Borst een voortzetting was van de door haar
voorganger ingeslagen koers en nauwelijks nieuwe elementen bevatte,
was de uitwerking ervan zeer ingrijpend. Door, weliswaar binnen kaders,
de onderhandelingen over budgetten over te laten aan de verzekeraars,
instellingen en specialisten zelf, beperkte Borst de bemoeienis van de
overheid en ontnam zij de overlegorganen een deel van hun positie. Zij
verschoof de landelijke resultaatloze discussies over specialistenhonoraria
naar de plaats waar deze werden verdiend, de instellingen en de maatschappen.
Waar dat door de regelzucht van de voorbije decennia gesmoord
was, gaven onderhandelingen op instellingsniveau en projecten
ter verbetering van de efficiëntie voeding aan een herleving van het eigen
initiatief. Ofschoon de overheid zijn allesbepalende stem behield, kon het
Maaslandziekenhuis een situatie voor zich creëren die leek op de driehoeksverhouding
die in de jaren twintig had bestaan tussen de Goddelijke
Voorzienigheid, de directeur-geneesheer en het Algemeen Mijnwerkersfonds.
Nu was echter niet verdeel- en heerspolitiek van het fonds de
achtergrond, maar juist de poging van de overheid om de specialisten en
het ziekenhuis te integreren. Met het nieuwe systeem van raamovereenkomsten
en zorginitiatieven werden het ziekenhuis en de specialisten dus
nadrukkelijk een reden geboden om samen op te trekken.
Breederveld, op 1 september 1994 aangetreden, besloot ogenblikkelijk om
aan een raamovereenkomst te gaan werken toen Borst in november haar
benadering ontvouwde. Waren zijn voorgangers terughoudend, de nieuwe
voorzitter gaf de ontwikkelingen ruim baan. De verzekeraars deden mee,
zodat alleen de vrijgevestigde specialisten zich nog moesten uitspreken. 23
Hoewel binnen het stafbestuur de geesten gerijpt waren, bleek het op de
thema-avond, die op 21 september plaatsvond, vrijwel alleen te staan. Een
gynaecoloog uit Alkmaar, verbonden aan een van de experimenterende
ziekenhuizen, had er een inleiding gegeven. De avond was interessant
geweest, maar de opkomst laag. De vraag was nu hoe het bestuur ‘saamhorigheid
binnen onze staf’ kon krijgen. De constatering moest zijn dat de
stafleden in het thema geen interesse hadden. 24

178 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Het stafbestuur in januari 1994: D. Bloemen (secretaresse), R.L.M.A. Prevoo, F.L.G. Erdkamp,
P.C.W. Janson, J.S.P. Alleman, J.J. Korten en H.A.G. van der Pol (voorzitter).
A.A.J.S. Mey ontbreekt.

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 179
De bestuurders, Erdkamp en Prevoo voorop, hadden echter hun zinnen op
het lokaal initiatief gezet. De Commissie Experimenten werd een Commissie
Plan van Aanpak Experiment. Het stafbestuur regelde op 12 december
1994 bij de stafleden toestemming om als ‘intermediair’ terzake ‘gesprekken’
te mogen voeren. Het zat toen al met Breederveld rond de tafel om
een strategie te bepalen, de gewenste vorm te onderzoeken en onderhan-
25
delingen over een raamovereenkomst voor te bereiden. Op 12 januari
besloot het stafbestuur dat er een onderhandelingteam moest worden
samengesteld en dat het zichzelf daarvoor bij de staf zou voordragen.
Zouden er maatschappen zijn die gingen ‘boycotten’, bedacht het stafbestuur
flink, dan moesten deze ‘door de onderhandelingsdelegatie worden geïso-
26
leerd’. Deze taal maakte wel duidelijk hoezeer vooral Erdkamp zaken
wilde doen. Hij wilde voldoende vrijheid van handelen, plenaire discussies
uit de weg gaan en, zolang de onderhandelingen liepen, de mogelijkheid
hebben om tegenstanders te mijden. Hij wilde bovendien niet onderhandelen
als stafbestuur, gebonden aan algemene bestuursverantwoordelijkheden,
maar los daarvan, als gelegenheidscommissie met een mandaat. De
medische staf stemde op 16 januari met de constructie in, zij het dat zij
verlangde dat het onderhandelingsteam zou worden uitgebreid met een
27
snijdende, een niet-snijdende en een ondersteunende specialist. Het stafbestuur
kromp met het oog daarop de eigen vertegenwoordiging in, zodat
uiteindelijk stafvoorzitter H.A.G. van der Pol, de stafbestuurders Erdkamp
en Mey, anesthesist M.E.M. Ausems en kno-arts Verduijn het team gingen
vormen. 28
Dat de staf, eerder nauwelijks geïnteresseerd zo vlot een mandaat afgaf,
hield behalve met de zakelijke aanpak van het stafbestuur ook verband
met de druk die Borst op het proces legde. Dit proces had intussen de
meeste specialisten wel in zijn greep. De minister had een datum genoemd
waarop de specialisten tot een raamovereenkomst moesten zijn
gekomen, wilden zij het afrekenen van hun overschrijdingen uit de voorgaande
jaren vermijden. Behalve financiële druk introduceerde zij dus ook
tijdsdruk om de specialisten in de door haar gewenste richting te dirigeren.
29
Het onderhandelingsteam en de Raad van Bestuur (samen de Stuurgroep)
besloten op 13 februari 1995 om zich in het driehoeksoverleg met de zorg-
30
verzekeraars ‘als één partij op te stellen’. Zij lieten zich bijstaan door de
jurist die in het najaar van 1994 voor een paar dagen in de week Breeder-
31
veld was komen ondersteunen. Verder werd de hulp van een accountant

180 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
32
ingeroepen voor het maken van een aantal rekenmodellen. Breederveld
nam in de beginfase het voortouw. Zijn jurist had al begin februari een
inventarisatie van uitgangspunten gemaakt en een conceptintentie-verklaring
en een ‘gedragslijn’ geschreven ter ondertekening door de specia-
33
listen. Breederveld wilde zich ervan verzekeren dat hij met het onderhandelingsteam
bindende afspraken kon maken, dat wil zeggen, dat de
vrijgevestigde specialisten zich aan de afspraken met het onderhande-
34
lingsteam zouden conformeren. Eind april hadden alle vrijgevestigde
specialisten hun handtekening gezet, waarmee een belangrijke eerste stap
35
was genomen. De zomer van 1995 werd gebruikt om een raamovereenkomst
uit te werken en met de verzekeraars tot overeenstemming te komen.
In september werd aan de overeenkomst de laatste hand gelegd en
in oktober kon deze, ondertekend door de verzekeraars, de stichting en
alle vrijgevestigde specialisten ter goedkeuring aan de minister worden
aangeboden. 36
Dat de raamovereenkomst zo snel tot stand kwam en vooral dat de volledige
groep vrijgevestigde specialisten akkoord ging, was in het licht van
de tradities en van de situatie waarin het ziekenhuis verkeerde zeer bijzonder.
De vorming van een onderhandelingsteam had daarin een belangrijk
aandeel gehad. Verschillen van mening tussen individuele stafleden
en verschillen in belangen tussen maatschappen waren erdoor buiten de
onderhandelingen gebleven. Van maart tot eind september, toen de overeenkomst
bijna klaar was, was het werk van het onderhandelingteam
zelfs buiten de stafbestuursvergaderingen gehouden. Het team kon daardoor
slagvaardig opereren.
Breederveld was in de loop van de onderhandelingen in voortvarendheid
wel door stuurgroepvoorzitter Erdkamp voorbij gelopen. Na de ondertekening
van de intentieverklaring had de internist gas gegeven, terwijl de
bestuursvoorzitter zich juist wat terugtrok. Breederveld was minder geinteresseerd
in de precieze uitwerking van de raamovereenkomst, die in
zijn beleving met name betrekking had op de specialistenhonoraria. Zijn
argumenten om mee te doen waren geweest dat ‘veel problemen in het ziekenhuis
hun oorsprong vinden bij de tariefkorting’ en ‘dat er binnen de medische
37
staf een betere sfeer moet komen’. Hij ging daarmee vreemd genoeg voorbij
aan het feit dat het ziekenhuis contractpartner was. Naarmate Erdkamp
meer vaart maakte en de specialisten zich eensgezind achter het proces
opstelden, vond Breederveld meer reden om afstand te nemen.

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 181
De structuren en de macht
Dat had tot gevolg dat het clustermanagement van de ontwikkelingen
overwegend onwetend bleef. Dat kwam aan het licht toen dit op 6 november
1995 ineens met een lijstje Projecten Modernisering Curatieve Zorg
werd geconfronteerd. Het betrof voornamelijk projecten met het oogmerk
zorgprocessen op een afdeling of rondom een specifieke aandoening beter
in te richten. Weliswaar bestonden voor sommige projecten op het lijstje
al langer plannen en mochten deze genoegzaam bekend worden verondersteld,
een goed deel echter betrof projecten ‘waar het clustermanagement
absoluut geen weet van heeft’. De Raad van Bestuur gaf toe dat het clustermanagement
niet bij de keuze van projecten was betrokken, maar omdat
zij ‘deel uitmaken van een gezamenlijk ondertekende overeenkomst, moeten wij
er wel mee aan de slag’. Breederveld had Erdkamp zijn gang laten gaan en
had verzuimd om deel te nemen aan de selectie van moderniseringsprojecten.
Het had tenminste voor de hand gelegen de clustermanagers te
consulteren. De meeste projecten hadden tenslotte raakvlakken met de
activiteiten van faciliterende diensten en de verpleging.
Nu is over de positie en houding van de middenmanagers in deze kwestie
meer te zeggen. Onder hen waren artsen, de medisch managers, die op de
hoogte waren van de projecten, het onderhandelingsteam steunden en,
voorzover vrijgevestigd, een mandaat hadden afgegeven. Deze dokters
hadden er geen behoefte aan om hun collega Erdkamp in de wielen te
rijden door het clustermanagement in de discussie te betrekken. Zij stelden
zich in de eerste plaats op als vertegenwoordiger van de medische
staf en voelden zich niet geroepen om de belangen van het clustermanagement
de hoogste prioriteit te geven.
Sturkenbooms clustermanagement was daarom een systeem dat niet kon
werken. De medisch managers speelden eerder toezichthouder namens de
medische staf dan vertegenwoordiger van dat management. De zorg- en
bedrijfsvoeringsmanagers, zeg maar de voormalige hoofden van dienst,
botsten bovendien met de Raad van Bestuur, omdat deze zaken die op
hun terrein lagen, overnam, in andere handen stelde, of om te beginnen
zichzelf buiten de discussie stelde, waardoor zij langs de zijlijn werden
geduwd. Het clustermodel had een structuur moeten zijn die de leiding
beter liet aansluiten op het ziekenhuisbedrijf en de specialisten betrok bij
het ziekenhuismanagement, maar was dat niet.

182 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Kern van de raamovereenkomst was dat voor ziekenhuis en specialisten
gezamenlijk een lumpsum werd overeengekomen met de zorgverzekeraars.
Tijdens de voorbereiding van de overeenkomst, in het voorjaar van
1995, zag het onderhandelingsteam zich gesteld voor de vraag hoe het deel
dat de vrijgevestigde specialisten toekwam over de maatschappen moest
worden verdeeld. Het koos voor een systeem van productieafspraken,
waarbij voor omvang en prijsstelling het verrichtingenstelsel van de voorbije
jaren als referentie werd gebruikt. In april besloot het team dat er een
‘centraal verrekensysteem’ moest worden ontworpen ‘dat op alle niveaus door
de accountant te controleren is’. Daarnaast moest voor de maatschappen een
deugdelijke administratie worden opgezet en ook zou de administratieve
organisatie van het ziekenhuis onder de loep moeten worden genomen. 38
In mei werden deze uitgangspunten geëxpliciteerd. De raamovereenkomst
zou uitmonden in productieafspraken voor elke maatschap afzonderlijk.
‘Wanneer een maatschap de produktie-afspraken realiseert, ontvangt
deze maatschap zijn startbudget’, was het plan. Zou blijken dat een maatschap
te veel produceerde, dan moest deze inleveren. Daarentegen zou
gelden dat er wanneer ‘de produktie wordt gerealiseerd doch de afspraak in
honorarium niet wordt gehaald, wordt bijbetaald’. Het was dan wel zaak het
centraal verrekensysteem zo in te richten dat ‘specialist en organisatie ( )
39
elkaars data kunnen verifiëren’. Samengevat bouwde het onderhandelingsteam
aan een lokale versie van het systeem uit het Vijf Partijen Akkoord.
Na het tot stand komen van de raamovereenkomst en de goedkeuring
door het ministerie in november 1995, richtte het onderhandelingsteam de
Coöperatieve Vereniging op, die als verrekencentrum werd bedoeld. De
verrekening zelf werd overigens in handen van een accountant gesteld.
Het bestuur van deze vereniging van vrijgevestigde specialisten van het
Maaslandziekenhuis werd gevormd door de leden van het onderhande-
40
lingsteam. Zij hielden daarmee op gemandateerden te zijn en vormden
een gremium naast de medische staf die daarover formeel geen gezag had.
De Coöperatieve Vereniging ging primair over het inkomen van de maatschappen,
maar haar macht reikte verder. De projecten in het kader van
de modernisering van de curatieve zorg waren onlosmakelijk verbonden
met de raamovereenkomst. Zaken die tot de competentie van de ziekenhuisleiding
en de medische staf behoorden, zoals het aanstellen van nieuwe
specialisten, werden deel van de bemoeienis van de vereniging. De
verdeling van inkomsten vereiste uniformiteit in administratieve systemen.
Op de nieuwe vormgeving daarvan kreeg de vereniging grote in-

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 183
vloed. Op grond van de stelregel dat wie de geldstromen beheert in het
centrum van de macht vertoeft, moet worden vastgesteld dat de macht in
de staf en het ziekenhuis was verschoven in de richting van het onderhandelingsteam,
later verenigingsbestuur.
Het clustermanagement stond niet als enige buiten de ontwikkelingen.
Ook de medische staf, met zijn kernstaf en stafbestuur als machtige organen,
zag zijn positie aangetast. De ontwikkeling van het ziekenhuis werd,
zoals die van elke organisatie, bepaald door een handvol personen. In 1995
waren dat de leden van het onderhandelingsteam. De clusterstructuur
werkte niet, om de eenvoudige reden dat het clustermanagement niet
was betrokken bij de voor het ziekenhuis relevante ontwikkelingen. Het
stafbestuur verloor om dezelfde reden betekenis, maar dat viel nauwelijks
op omdat hierin dezelfde personen actief waren als die het onderhandelingsteam
vormden. Wie poogde de ontwikkeling van het ziekenhuis te
beïnvloeden door zich te blijven richten op het clustermanagement en het
stafbestuur, kon niet slagen. Hierin lag de verklaring voor het onvermogen
van Breederveld om grip op het ziekenhuis te krijgen. De bestuursvoorzitter
liet de raamovereenkomst over aan het onderhandelingsteam, misschien
omdat hij dat meer een zaak van de artsen vond, of wellicht omdat
hij de zakelijk en rap opererende Erdkamp en consorten niet kon bijbenen.
Breederveld richtte zich op de oude bestuurlijke thema’s via de geëigende
kanalen: het ziekenhuismanagement en de medische staf. Daarmee gaf hij
al in de loop van 1995 de regie uit handen.
Overigens moet de indruk worden weggenomen, zou deze zijn ontstaan,
dat de voortvarende specialisten werkten volgens een vooropgezet plan of
dat het clustermanagement, de Raad van Bestuur en de betrokken artsen
zich bewust waren van de verschuivingen die plaatsvonden en wat daarvan
de betekenis was.
De macht van het onderhandelingsteam was groot, maar het team fungeerde
slechts als vehikel en vervulde die functie slechts korte tijd. In
wezen was het een aantal individuen die een nieuwe ontwikkeling in
gang zette, wars van de oude problemen waartegen de leiding nog steeds
streed. Zij vormden een groep ‘angry young men’, wisselend van samenstelling
en met maar één doel: het ziekenhuis organiseren zoals zij persoonlijk
dachten dat goed was. In alles dat werkelijk relevant was en in

184 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
F.L.G. Erdkamp en M.E.M. Ausems

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 185
elke daarvoor nog op te richten commissie of werkgroep zouden hun
namen steeds weer gaan opduiken.
In deze groep ging ook Veegens een rol spelen, de econoom die in oktober
1995 was opgenomen in de Raad van Bestuur. Dat benadrukte nog eens
het bijzondere beeld van een bestuurlijk gespleten ziekenhuisorganisatie:
enerzijds gleed het Maaslandziekenhuis onder leiding van Breederveld af
naar een nieuwe crisis omdat het de oude niet te boven wist te komen;
anderzijds ontplooide het buiten de formele bestuurlijke structuur op het
gebied van zorgvernieuwing plotseling activiteiten die voor de ziekenhuisorganisatie
de weg naar een nieuwe toekomst openden. Het Maaslandziekenhuis
vertoefde in twee werelden, maar in het geweld van de nieuwbouwaanvraag,
de taskforce voor Geleen, discommunicatie met het clustermanagement,
de reorganisatie van de diensten, calamiteiten, problemen
met artsen en maatschappen en een morrende ondernemingsraad,
viel de wereld die er uiteindelijk het meeste toe deed, die van Veegens en
zijn angry young men, niet op.
De Stuurgroep Project Kwaliteitsinhaalslag
Hielden problemen het ziekenhuis allesoverheersend in een negatieve
spiraal gevangen, in één daarvan, die van de calamiteiten eind 1995, begin
1996, vonden de vernieuwers een volgend aangrijpingspunt om hun prille
ambities kansen te geven.
De provinciaal Inspecteur voor de Volksgezondheid eiste in mei 1996
41
maatregelen en verwachtte binnen drie maanden resultaten. Er werd een
Stuurgroep Project Kwaliteitsinhaalslag gevormd door de leden van de
Raad van Bestuur en Erdkamp, Prevoo, gynaecoloog J.E. Sollie, chirurg
42
W.H.V.M. l’Ortye en anesthesist O.J.J.M. Rohof. Tijdens de eerste bespreking
van deze stuurgroep werden de lijnen uitgezet en werd een
werkwijze bepaald die fundamenteel afweek van wat in het ziekenhuis
gebruikelijk was. Besluiten dienden ‘onverkort (te) worden doorgevoerd’ en
‘kwaliteitsverbetering gaat boven consensus’ heette het. De stuurgroep realiseerde
zich wel dat de te nemen maatregelen in onderling verband stonden,
maar om een smorende brede discussie uit de weg te gaan, moesten
de betrokkenen beginnen met de ‘basics’ van elke maatregel, ‘met onderlinge
afstemming in het achterhoofd’. Aan de kwaliteitsverbetering werd een
aantal hiermee samenhangende doelen gekoppeld. De stuurgroep achtte
een cultuurverandering nodig, er moest een kwaliteitsbeoordelings- en
handhavingssysteem worden ontwikkeld en men diende een heldere

186 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
missie, doelstellingen en beleid te formuleren. Bovendien vond de stuurgroep
positieve en negatieve sancties noodzakelijk en werd aandacht
gevraagd voor goede onderlinge communicatie en een nadrukkelijke focus
op zorgprofessionaliteit. 43
Aan de negen te nemen maatregelen koppelde de stuurgroep negen projectgroepen.
Deze werden op 24 mei op de hoogte gesteld van de aanpak.
Ook hier voerde de benadering van eerst doen dan praten duidelijk de
boventoon. ‘We kunnen ( ) defensief of zelfs ontkennend ( ) reageren’, werd de
projectgroepen voorgehouden, maar veel beter was het om de eisen van
de Inspecteur aan te grijpen ‘als een uitdaging en een extra stimulans om te
laten zien, dat we onze verantwoordelijkheid als eigentijdse zorgaanbieders
weten waar te maken’. De stuurgroep trok de negen projecten uit de sfeer
van plicht en calamiteiten en bracht ze onder bij de lopende zorgvernieuwingsinitiatieven.
De projecten die daaruit waren voortgekomen gingen
intussen gewoon door. Het kon dus gebeuren dat de nieuwe projectgroepen
en de al bestaande elkaars terrein betraden en initiatieven ‘dubbelop
44
lijken’. Daarvan moest men zich dan maar niet te veel aantrekken. De
stuurgroep besloot verder om de voortgang via een tweewekelijks mededelingenblad
met de naam Projectnieuws breed onder de aandacht te
brengen. De in het eerste nummer gehanteerde enthousiaste taal appelleerde
aan een wij-gevoel en nodigde uit de schouders eronder te zetten. 45
‘De algemene indruk is, dat de taken voortvarend en met betrokkenheid ter hand
worden genomen’, bedankte de stuurgroep in het tweede nummer de deelnemers,
daarmee de door haar gewenste positieve sfeer nog eens benadrukkend.
Vervolgens draaide de stuurgroep de projectgroepen de duimschroeven
aan door erop te wijzen dat er voor 1 augustus negen resultaten
aan de Inspecteur dienden te worden getoond. De stuurgroep realiseerde
zich dat veel projecten langer nodig hadden. Om nu te voorkomen dat de
projectgroepen het tempo lieten zakken omdat ze de deadline toch niet
konden halen, wenste zij ten minste concrete deelresultaten en duidelijk
geformuleerde vervolgstappen te zien. 46
De door de Inspecteur gevraagde maatregelen hielden verband met het
toedelen van verantwoordelijkheden gedurende behandelingen, met kwaliteits-
en veiligheidswaarborgen, met de communicatie tussen arts en
patiënt, met dossiervorming, met protocollen en met opname-, ontslag- en
47
overplaatsingsbeleid. Door nu het nemen van maatregelen in een breder
verband van kwaliteitsverbetering te trekken, initieerde de stuurgroep

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 187
vernieuwingen die voor de zorgprocessen van fundamentele betekenis
waren. Diverse processen en communicatiestructuren werden opnieuw
ingericht. Aandacht voor de dossiervorming bijvoorbeeld, resulteerde in de
48
vraag of men niet toe moest naar een ‘one patient - one file system’. Al met
al werd voor het eerst in decennia gecoördineerd en op centraal niveau
nagedacht over de werkprocessen in het ziekenhuis en dat gaf de kwaliteitsinhaalslag
grote betekenis.
In haar vergadering van 5 juni stelde de stuurgroep een medische en een
verpleegkundige klankbordgroep in waaraan de voortgangsresultaten kon-
49
den worden voorgelegd. In juli bleek dat de medische klankbordgroep
niet erg productief was. De groep wilde ‘niet gebruikt ( ) worden als breekijzer
om veranderingen te forceren’, rapporteerde Breederveld. De stuurgroep
mocht dan wel hard lopen en buiten de gevestigde orde om opereren, de
traditionele verdedigende houding van staf en management was er niet
mee uitgeroeid. 50
Maar wat de klankbordgroepen ook mochten vinden, de trein denderde
intussen door. Op 31 juli bracht de Raad van Bestuur verslag uit aan de
Inspecteur. In het begeleidend schrijven werd er nadrukkelijk op gewezen
dat de verbeteringen betrekking hadden op het brede terrein van de ziekenhuiszorg
en niet slechts op de naar aanleiding van de calamiteiten
geformuleerde eisen van de Inspecteur. Het ziekenhuis had de ‘systematische
verbetering van de zorgkwaliteit’ als leidraad genomen en daarmee de
aanzet gegeven tot een ‘integraal kwaliteitssysteem’. Men beloofde daarmee
dat met het eindverslag aan de Inspecteur het project niet was afgelopen
en zette die belofte kracht bij door nieuwe toelatingsovereenkomsten met
de specialisten aan te kondigen, waarin de naleving van nieuwe procedu-
51
res en dus nieuwe kwaliteitsnormen moesten worden gewaarborgd. Nu
was het sluiten van nieuwe toelatingsovereenkomsten niet zozeer nodig
vanwege de kwaliteitsinhaalslag, maar veelmeer vanwege de raamovereenkomst
en de oprichting van de Coöperatieve Vereniging. Men kon
zeggen dat met de toch al noodzakelijke aanpassing van de toelatingscontracten,
en passant artikelen konden worden opgenomen die de specialisten,
meer dan voorheen, dwongen hun werk te doen volgens door het
ziekenhuis voorgeschreven algemene procedures. Hierdoor kwam de kwaliteitsinhaalslag,
vanaf het begin, nog sterker binnen het speelveld van de
vernieuwers terecht dan de personele samenstelling van de stuurgroep al
met zich mee had gebracht.

188 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Breederveld was het traject van de kwaliteitsinhaalslag voortvarend ingestapt
maar, net als bij het raamovereenkomst, was hij er even vlot weer
uitgestapt toen bleek dat de Inspecteur tevreden kon worden gesteld.
Veegens, meer geïnteresseerd in de projecten dan in de Inspecteur, was
daarna in de stuurgroep een belangrijke rol gaan spelen.
Ter voorbereiding van een conferentie over een heel ander onderwerp had
het clustermanagement Veegens in juni verzocht zijn drijfveren als bestuurder
uiteen te zetten. Hij omschreef deze toen ondermeer als een
‘behoefte om meer “strategisch” en op gepaste afstand van de uitvoering werkzaam
te zijn’ en als ‘de uitdaging van de cultuurverandering en het “geloof” in
52
managementparticipatie van medisch specialisten’. Deze omschrijving spoorde
met de invulling die hij ook daadwerkelijk aan zijn functie gaf. Hij had
zich natuurlijk te bemoeien met wat dagelijks op hem afkwam en ook
oude thema’s vroegen zijn aandacht, zoals de discussies met de clustermanagers,
conflicten met artsen en met het ziekenhuis in Geleen. Zijn interesse
ging evenwel uit naar de zorgvernieuwing en hij vond daarin de
specialisten in en rondom het stafbestuur als partners. Met hen besloot hij
medio augustus 1996 dat de projecten naar aanleiding van de calamiteiten
slechts een eerste fase waren van de kwaliteitsinhaalslag. 53
Om de cultuurverandering in gang te zetten die de Stuurgroep Project
Kwaliteitsinhaalslag al in haar eerste bijeenkomst noodzakelijk achtte,
was een hanteerbare missie voor de stichting nodig. Veegens zette zich in
1996 aan de formulering daarvan. In het voorjaar stonden een aantal punten
op papier en deze werden geopenbaard in de op 13 juni 1996 geschreven
opening van het jaarverslag van de stichting over 1994. Daarna leidden
zij de begroting over 1997 in, om vervolgens op gezette tijden in
openbare stukken en op bijeenkomsten te worden herhaald. Concreter dan
de doelstellingen van de stichting ooit geweest waren, bevatte de missie
ambities als het spelen van een ‘voortrekkersrol als aanbieder/stimulator van
zorgcontinuïteit’ in de regio. Veegens onderscheidde primaire medisch-specialistische
zorg, verpleging en verzorging als de basisfuncties van de
stichting en wilde deze zodanig in samenhang organiseren dat ‘eenheid in
verscheidenheid ( ) voor toegevoegde waarde’ zorgde. Cliëntgerichtheid, medische
en zorgprofessionaliteit, doelmatigheid en doelgerichtheid moest
54
leidend zijn in het handelen. Het begrip zorgcontinuïteit doelde op geintegreerde
zorgprocessen binnen en buiten de organisatie. Dit hield in
dat elkaar opvolgende of in elkaar grijpende zorgvormen of -aspecten die
traditioneel op zichzelf stonden tot één geheel moesten worden gesmeed.

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 189
Veegens verwees ermee naar de aanwezigheid van ziekenhuis en verpleeginstellingen
in één stichting, naar de zorgvernieuwingsprocessen
binnen het ziekenhuis, waar afstemming en integratie van verschillende
taken veelvuldig de uitdaging was en naar de relatie met de huisartsen.
Het motto ‘eenheid in verscheidenheid’ kwam uit dezelfde beoordeling van
de bestaande situatie voort. 55
Op het eerste gezicht was de nieuwe missie even algemeen en vrijblijvend
als de in het verleden gebruikte stichtingsdoelstellingen. Zij was
zonder toelichting zelfs moeilijk te bevatten, zo niet onleesbaar. Dat kan
de reden zijn geweest dat de ondernemingsraad eind september 1996 bij
zijn standpunt bleef dat het de stichting ontbrak aan een heldere missie. 56
Veegens mocht er, toen mede daardoor de positie van Breederveld definitief
aan het wankelen was gebracht, ‘onthutst’ over zijn, de zorgvernieuwing
had in zijn prille stadium hoe dan ook nog geen brede voedingsbodem
binnen de stichting. Zij was, hoeveel aandacht er hier ook aan wordt
gegeven, nog onzichtbaar, zo moeten we ons blijven realiseren. De ogen
waren vooral gericht op de problemen waarmee de organisatie kampte, en
op de worsteling van Breederveld.
Het Verbeteringstraject aansturing ziekenhuis
Nadat Breederveld begin 1997 had besloten af te treden, kwam de discussie
over de relatie tussen Raad van Bestuur en clustermanagement nog
nadrukkelijker dan voorheen op de voorgrond te staan en verschoof de
zorgvernieuwing bij Veegens onvermijdelijk naar de marge. Breederveld
maakte in de periode tussen januari, toen hij tot zijn vertrek besloot, en
eind augustus, toen hij definitief afscheid nam, werk van wat hem het
meeste had beziggehouden: het functioneren van de clusterstructuur. Na
een vrij langdurig proces van overleg en inspraakrondes, ondersteund door
externe adviseurs en de gebruikelijke notastroom, kon Breederveld bij zijn
vertrek Veegens een min of meer uitgewerkt plan overdragen. Gezien het
feit dat een selectie uit het clustermanagement er vorm aan had gegeven,
mocht het rekenen op steun van het betrokken management. Het plan
behelsde het terugbrengen van het aantal clusters, het aanwijzen van nog
slechts één eindverantwoordelijk manager per cluster en het instellen van
een managementteam, voorgezeten door het Raad van Bestuurslid dat de
ziekenhuisleiding als specifieke taakstelling had. De Raad van Toezicht
wenste intussen een tijdelijke uitbreiding van de Raad van Bestuur tot

190 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
vier personen. Men dacht aan de werving van een veranderingsmanager
om de nieuwe structuur te implementeren. 57
De wijziging van de clusterstructuur werd ten onrechte beschouwd als de
sleutel tot succes. Nogmaals moet de analyse luiden dat het clustermanagement
niet tot de kring hoorde die de ontwikkelingen bepaalde. Dat
waren Veegens en een paar dokters die op de achtergrond, naar zou blijken,
verstrekkende invloed uitoefenden. Voor het overige, zoals ook in de
aanloop naar de bestuurscrisis van 1993 het geval was geweest, ontbrak
het aan leiding en sturing. Breederveld passeerde voortdurend het clustermanagement
door deze niet in zaken te betrekken of zich te bemoeien
met de dagelijkse leiding. Het clustermanagement werd geacht beleid te
maken, een taak die de Raad van Bestuur toebehoorde, maar die Breederveld
onvoldoende oppakte. Schuiven met de clusterindeling kon geen
verandering brengen. Het deed er ook niet toe, want het probleem van het
mankerende clustermanagement lag, zoals gezegd, niet in de structuur
ervan besloten. Zelfs het gegeven dat met de competentie van de clustermanagers
in grote meerderheid niets mis was, ook al dacht Breederveld
daar anders over, deed er niet toe. Er manifesteerde zich een nieuwe
macht, die schuilging achter het stafbestuur. De raamovereenkomst, de
zorgvernieuwingsprojecten en de kwaliteitsinhaalslag waren tot stand
gekomen door een handvol artsen, hoewel in meerderheid lid van het
stafbestuur opererend buiten de stafstructuren om, in een onderhandelingsteam,
in een vereniging, in stuurgroepen, in klankbordgroepen, in de
wandelgangen en met Veegens. Werd, zoals Veegens dat graag wilde, aan
de managementparticipatie concreet vorm gegeven en stel dat deze zou
worden ingevuld door dezelfde artsen die de invloed al naar zich toe
hadden getrokken, dan konden die het clustermanagement weer bij de
macht betrekken en het effectief functioneren ervan verzekeren. Tegelijk
zou dit de medische staf, die daar als orgaan tussen stond, wel eens kunnen
verbrijzelen. De managementparticipatie kon zogezegd ‘aanzienlijke
consequenties (hebben) voor de positie van de medische staf’. 58
Omdat de specialisten door hun matige opkomst bij vergaderingen zelf
meehielpen de positie van de kernstaf en de staf als geheel te marginaliseren,
was het stafbestuur vanaf 1995 in een vergelijkbare situatie terechtgekomen
als het clustermanagement. Erdkamp had in september, toen zijn
onderhandelingsteam bijna klaar was, opgeroepen om te debatteren over
59
de positie en het functioneren van het stafbestuur. De discussie werd

HET ZIEKENHUIS IN TWEE WERELDEN 191
gevoerd door te weinig mensen en leverde zoveel meningen op als er
deelnemers waren. Het was een vertoon van onmacht met clichématige
verwijten, oude stellingnamen en frustraties over de bestuurlijke malaise
en de matig functionerende clusterstructuur als hoofdbestanddelen. Men
was het er in ieder geval over eens dat de positie van het stafbestuur was
uitgehold waardoor dit overbodig leek te zijn. Bleken de meeste deelnemers
aan het debat weinig begrip te hebben van de materie, Erdkamp
voelde wel aan waar een probleem lag. Ten tijde van de onderhandelingen
van zijn team bleven voor het stafbestuur weinig relevante thema’s
over. Bovendien benaderde de ziekenhuisleiding voor veel zaken eerder de
medisch managers, de artsen in het clustermanagement. Zou na het tekenen
van de raamovereenkomst het onderhandelingsteam, in de vorm van
de op te richten Coöperatieve Vereniging, zich beperken tot de rol van
verrekencentrum, dan kwamen taken vrij. Was het stafbestuur niet bij
machte deze over te nemen en verdwenen ook deze bijvoorbeeld naar het
domein van de medisch managers, dan kon het stafbestuur inderdaad wel
eens overbodig worden. Erdkamp wees erop dat taakverschuiving richting
medisch managers tot machtsverschuiving kon leiden. De macht van de
Raad van Bestuur zou namelijk toenemen, want waar het stafbestuur
naast de topleiding stond, waren de medisch managers daaraan ondergeschikt.
Die conclusie bracht ook Erdkamp tot de aloude klaagzang en
breed gedeelde visie dat de Raad van Bestuur niet zonder de dokters kon,
maar hen niettemin van het besturen uitsloot. Volgens hem was ‘de enige
methode om een vuist te maken, het vormen van een coherente groep’. Er zou
‘sprake ( ) moeten zijn van één maatschap of één vereniging’. Dat idee kwam
vervolgens in 1996 regelmatig in de stafbestuursvergaderingen terug. Het
werd aan de orde gesteld in samenhang met de oprichting van de Coöperatieve
Verenging en kreeg in het debat daardoor meer en meer het oogmerk
een scheiding tussen vrijgevestigde en in loondienst werkende specialisten
te voorkomen. Intussen bleef het stafbestuur zonder invloed op de
relevante ontwikkelingen in het ziekenhuis, terwijl zijn leden in de Cooperatieve
Vereniging deze met de kwaliteitsinhaalslag en dergelijke naar
zich toe trokken. Het bracht Sollie tot de vaststelling dat in de vergade-
60
ringen slechts nog informatie werd uitgewisseld. Psychiater en dienstverbander
G.A.G. Geeraerts, in de stafbestuursvergadering van 13 februari
1997 te gast, beklaagde zich erover dat de keuze van de kwaliteitsprojecten
en de zeggenschap erover bij de Coöperatieve Vereniging en dus bij de
vrijgevestigden waren ondergebracht, terwijl zij het hele ziekenhuis aan-

192 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
61
gingen. Maar onder invloed van de gedachtewisseling over de clusterstructuur
richtte het debat zich in 1997 intussen weer op managementparticipatie
en dus op de rol van de medisch managers en hun relatie met de
medische staf. 62
De discussie in het stafbestuur en die met de medisch managers waren
voorbeelden van de worsteling binnen het ziekenhuis over het vraagstuk
van de leiding dat alle gremia in zijn greep hield en dat niemand bleek te
kunnen overzien. Erdkamp illustreerde dat met zijn stellingname over de
positie van het stafbestuur ten opzichte van de Raad van Bestuur, zich
schijnbaar niet bewust van zijn eigen centrale positie in het spel. De Raad
van Toezicht meende dat het vertrek van Breederveld en de uitbreiding
van het bestuur oplossingen waren. De Raad van Bestuur dacht dat de
clusterstructuur en de kwaliteit van de clustermanagers de bron van alle
ellende waren. Het stafbestuur zocht antwoorden in de oprichting van
een vereniging en in de positie van de medisch managers. De ondernemingsraad
ten slotte, kon niet anders vaststellen dan dat men na een
aantal jaren nog geen stap vooruit was gekomen. En waar achter Veegens
een groep ‘angry young men’, eind 1997, Erdkamp, Van der Pol, Ausems,
Prevoo, Sollie en, nieuw in het stafbestuur, chirurg Hoofwijk, de relevante
ontwikkelingen ongemerkt steeds meer bepaalden, verdween de macht
uit het bestuurscentrum en schoven de panelen.
Breederveld liet een uitgewerkt clusterplan achter, maar de waarde daarvan
was nihil. De problematiek rondom de aansturing van het ziekenhuis
was nog allerminst in de buurt van een oplossing.
2. ONDER NIEUW BEWIND
De Bree, voorzitter van de Raad van Toezicht, had tijdens het kerstreces
eind 1995 besloten in te grijpen. Hij drong er bij Breederveld op aan zijn
positie te heroverwegen en toen deze na de jaarwisseling had besloten op
te stappen, zette De Bree naar eigen inzicht de werving van twee nieuwe
bestuursleden in gang. Breederveld klopte met zijn protesten bij de toe-
63
zichthouder aan dovemans deur. De Bree wilde vier bestuurders. Houben
kon blijven zitten op de post verpleeghuizen. Veegens, van wie klaarblijkelijk
niet was opgemerkt dat hij zich tot succesvol ‘directeur-geneesheer’
ontwikkelde en die door de artsen op handen werd gedragen, moest zich -

ONDER NIEUW BEW IND 193
hij was tenslotte econoom - concentreren op de financiën. Er moest een
arts worden aangetrokken omwille van de medische deskundigheid en om
leiding te geven aan het clustermanagement, en een nieuwe voorzitter
voor de nieuwbouw, externe zaken, sociale zaken en communicatie met
ondernemingsraad en staf. Het ‘tijdelijke’ van de uitbreiding tot vier bestuurders
was uit de visie van de Raad van Toezicht verdwenen. Zo was
eind februari 1997 door de Raad van Bestuur, onder toeziend oog van De
Bree, de nieuwe taakverdeling opgeschreven. Of die de achtergronden van
de bestuurlijke impasse voldoende overzag, is de vraag, maar dat was voor
diens koers niet zo relevant. Zijn prioriteit lag bij het aanstellen van een
sterke bestuurder die in staat zou zijn het gezag weer bij de Raad van
Bestuur terug te brengen. Al het andere was daaraan ondergeschikt.
In het voorjaar kwamen uit de organisatie reacties los op De Brees visie op
de Raad van Bestuur. Het stafbestuur bracht een negatief advies uit. Het
vond de vierde bestuurder niet nodig. Daarop volgde spoedoverleg met De
Bree en Pistorius, waarvan het resultaat was dat het stafbestuur zijn advies
opnieuw ging schrijven. ‘De Raad van Bestuur plaatst ( ) kritische kanttekeningen
bij de wijze waarop de voorzitter van de Raad van Toezicht de geledingen
te woord heeft gestaan’, stond kort na dit spoedoverleg in het verslag
van de vergadering van de Raad van Bestuur te lezen. ‘In niet mis te verstane
bewoordingen’ was de geledingen namelijk ‘herhaaldelijk meegedeeld dat zij
in geval van vragen en problemen niet bij de Raad van Toezicht maar bij de Raad
64
van Bestuur dienen aan te kloppen’. De Bree wenste geen discussies te
voeren en schoof de Raad van Bestuur in de rol van bliksemafleider.
Voor de werving van kandidaten werd afgezien van een openbare vacaturestelling.
De stichting koos er in plaats daarvan voor een headhunter in
65
te schakelen. Deze presenteerde in de zomer een lijst kandidaten. In
september was deze verkort tot een selectie van vier, twee voor elke
66
functie. Daaruit werden voor de functie van vierde lid van de Raad van
Bestuur H.W.M. Peeters en voor de functie van bestuursvoorzitter L.F.J.
Jansen gekozen. De arts Peeters zou, beter dan zijn tegenkandidaat, passen
in de cultuur van de stichting. Hij had de indruk gewekt gedreven en
vasthoudend te zijn. Zijn arbeidsverleden bij de CZ-Groep zouden hem
‘een redelijk brede kijk op de gezondheidszorg in z’n totaliteit’ hebben gegeven.
Waren de verschillen tussen Peeters en zijn opponent ‘slechts accentverschillen’,
tussen de twee voorzitterskandidaten was het helemaal moeilijk
kiezen geweest. Jansen leek ‘de betere bestuurder’ die ‘meer afstand van het
operationele proces’ zou nemen. Het klikte goed tussen de als aimabel en

194 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
gedecideerd gekarakteriseerde Jansen en de zittende bestuurders. Noemenswaardige
verschillen bijeen schrapend, vond men Jansens eisen ten
aanzien van arbeidsvoorwaarden lager dan die van zijn tegenkandidaat,
namelijk in lijn met de landelijke richtlijnen. 67
Van grote betekenis was dat Jansen geen enkele ervaring had binnen de
gezondheidszorg. De Bree vond dat een voordeel. De kandidaat zou erdoor
in staat zijn ‘wat objectiever/frisser tegen onze Stichting en zijn ordening aan
68
(te) kijken’. Het woord ‘wat’ mag hier wel als understatement worden
opgevat. Jansen kwam uit een wereld met een wel heel andere cultuur
dan die van de zorginstellingen en men kon zich afvragen of de voorgedragen
kandidaat, die als niet-arts toch al gemakkelijk als ondeskundig
zou worden aangeslagen, niet nog veel meer dan zijn voorgangers de
aansluiting met het management en de medische staf zou gaan missen.
De Bree kon zich bezwaarlijk een derde bestuurscrisis veroorloven en nam
met zijn keuze dus een groot risico.
Jansen was zijn werkzame leven begonnen als stuurman op de grote
vaart. Zijn reder Nedlloyd plaatste hem na enkele jaren aan wal, waar hij
eerst werkte als personeelsfunctionaris en later, in Groot-Brittannië, als
algemeen directeur van een divisie die offshore rigs bevoorraadde. In deze
functies had hij van doen met uit bijzonder hout gesneden lieden, zoals
rough necks en offshore contractors. Ten slotte was Jansen directeur van
de Rotterdamse havenwerkgeversvereniging en onderhandelde hij namens
de havenbaronnen met vakbonden die weer andere stoere mannen, de
69
havenarbeiders, vertegenwoordigden. Hij begon op 1 december 1997 als
bestuursvoorzitter van de Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, om
leiding te geven aan dokters, verpleegkundigen, administrateurs en managers
die inspraak en overleg gewend waren.
Het ziekenhuis van de 21ste eeuw
Eind september 1996 had Veegens geconstateerd dat het Maaslandzieken-
70
huis niet op de nieuwbouwprioriteitenlijst van het ministerie stond. Het
College voor Ziekenhuisvoorzieningen, aan wiens adviezen gewicht werd
gegeven, had zich op 16 september nog positief uitgesproken en zijn
71
standpunt nog eens herhaald in een brief van 7 oktober. Op 24 maart
1997 reageerde minister Borst dan eindelijk. Zij had de aanvraag eens goed
bekeken en stelde vast dat het plan ‘in feite een voortborduren is op het
bestaande “traditionele” ziekenhuis en dat er niet, dan wel in een te geringe mate
een trendmatige breuk in de aanpak tot vernieuwing naar een ziekenhuis “nieu-

ONDER NIEUW BEW IND 195
we stijl 21-ste eeuw” in naar voren komt’. Kortom de Stichting Ziekenzorg
Westelijke Mijnstreek wilde gewoon een nieuw gebouw neerzetten. Daaraan
wenste de minister niet mee te werken en daarom moest de aanvraag
zoals die nu luidde, worden afgewezen. Borst stond een ontwikkeling voor
ogen, waarbij de zorg verder verschoof naar poliklinische behandeling, een
beddennorm van 2‰ en ‘high-tech-cure’ de uitgangspunten vormden en
waarbij een grotere verwevenheid tussen specialist en ziekenhuis zou
ontstaan. Een en ander zou uitmonden in een flexibel en geïntegreerd
medisch-specialistisch bedrijf en een mogelijk decentraal en meer patientgericht
zorgaanbod door het vestigen van satellieten. Zij wilde weten
of het ziekenhuis kon meegaan met haar vergezichten. Was dat het geval
dan mocht het contact met haar opnemen. 72
Het Maaslandziekenhuis bleek niet het enige die deze brief had ontvangen.
Amersfoort en Apeldoorn zaten in hetzelfde schuitje. Veegens, in
september nog diep teleurgesteld, vatte de brief van Borst op als een
uitgelezen kans om zijn vernieuwingsambities ziekenhuisbreed op de
agenda te krijgen en hij was ervan overtuigd dat het hem zou lukken
langs deze route alsnog toestemming te krijgen om te bouwen. Hij wilde,
bij voorkeur samen met Amersfoort en Apeldoorn, het gesprek met Borst
73
aangaan. De reactie van J.A.I. Kromhout, verantwoordelijk voor bouwzaken
in de Raad van Bestuur van Ziekenhuis Eemland in Amersfoort was
gelijkluidend. Zij had weliswaar commentaar op de door Borst geschetste
ontwikkelingen, maar in het belang van het gesprek wilde zij dat even
voor zich houden. Ook zij riep op tot samenwerking. De brieven waren
namelijk ‘volstrekt identiek’ en voor de individuele onderhandelingspositie
was het beter gezamenlijk een aantal uitgangspunten vast te stellen. Zij
waarschuwde dat de ziekenhuizen wel ‘een riskant avontuur’ aangingen,
‘waarvoor de formele kaders in de zin van (toegesneden) regelgeving (bedden- en
oppervlakte normering, bouwmaatstaven e.d.) ontbreken’. Er diende daarom ten
minste een contract of convenant met de minister te worden gesloten. 74
Ten slotte reageerde C.M.A.G. Dijkers, bestuursvoorzitter van de Stichting
Ziekenhuiscentrum Apeldoorn. Ook hij wilde meedoen en was eveneens
van mening dat de uitnodiging van Borst tot handelen buiten de wettelijke
kaders zou gaan leiden. Een voorwaarde aan de overheid was dus dat
te maken afspraken buiten de wettelijke kaders ook werden nagekomen
en dat het ziekenhuis zijn rechten binnen die kaders niet zou verliezen. 75

196 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
J.D. Veegens

ONDER NIEUW BEW IND 197
Op 25 april voerden de drie ziekenhuizen in Amersfoort overleg. Daaruit
kwam naar voren dat de drie de uitnodiging van Borst als een uitdaging
zagen en dat het wenselijk was om gezamenlijk nieuwe zorgconcepten te
ontwikkelen. Borst moest wel met subsidies over de brug komen. Om de
zorgconcepten kansen te geven moest het ministerie afzien van het toepassen
van de geldende gedetailleerde regelgeving en mochten in de
beddennorm van 2‰ de PAAZ-, short-stay- en dagbehandelingsbedden
niet meetellen. Al wilde men op het gebied van zorgconcepten nauw
samenwerken, het leek de ziekenhuizen wijs voor de nieuwbouw zelf
afzonderlijk te opereren. Dat laatste hield verband met het gesprek dat
Apeldoorn op 1 mei in Den Haag zou hebben. Het kon op die termijn
onmogelijk tot het uitwerken van een samenwerkingsstrategie komen en
dus wachtte men eerst maar eens af wat Dijkers van het ministerie te
horen kreeg. 76
A. van Sluijs, de voorzitter van de Raad van Bestuur van Ziekenhuis Eemland
in Amersfoort was tijdens het overleg het meest uitgesproken geweest.
Hij wilde zijn instemming met het idee van Borst gekoppeld zien
aan een experimenteerstatus, waardoor hem voor de noodzakelijke extra
inspanningen financiële middelen werden toegewezen en hij kon afwijken
van de regelgeving. 77
Tijdens zijn gesprek met Oudendijk en Tielen van het Ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport op 20 mei bleek men daar in Den
Haag niet voor te voelen. Er werd slechts afgesproken om door een vijftal
gesprekken verspreid over een half jaar ‘nader grip te krijgen op de operationalisering
van de uitgangspunten’. Het probleem was dat er bij het ministerie
zelf nog nauwelijks ideeën schuilgingen achter de ambitie van een
‘ziekenhuis van de 21ste eeuw’, laat staan dat er uitgangspunten waren
uitgewerkt. Die in de brief van Borst waren ‘globaal en niet onderbouwd tot
stand gekomen’. Er waren volgens Oudendijk eigenlijk maar drie kernthema’s,
namelijk high-techcure, de verdere verschuiving naar ambulante
zorg en het organiseren van transmurale voorzieningen. Het ministerie
had, zo bleek, eigenlijk dus geen flauw idee wat men zich bij een ‘ziekenhuis
van de 21ste eeuw’ moest voorstellen. Het wist ten aanzien van de
nieuwbouwaanvragen van de drie ziekenhuizen alleen ‘dat er in deze drie
situaties ‘iets’ moet gebeuren’. 78
Veegens, op de hoogte van de inhoud van het gesprek van Van Sluijs in
Den Haag, schreef Oudendijk een brief ter voorbereiding van de bespreking
van Sittard met het ministerie, de laatste van de drie, op 9 juni.

198 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Daartoe aangezet door zijn adviseur huisvesting K.P.W. Rothkrantz,
betoogde Veegens daarin dat de ideeën van Borst vooruitstrevend waren,
maar de in de Westelijke Mijnstreek genomen zorgvernieuwingsinitiatieven
moderner. Hij wees op de missie, op de projecten in het kader van de
raamovereenkomst, op de geriatrie, op de in de stichting geïntegreerde
verpleeghuizen, op de samenwerking die met de Stichting Thuiszorg
Westelijke Mijnstreek op gang kwam en op de zogenaamde Multifunctionele
Eenheid waaraan met de regionale instellingen voor geestelijke gezondheidszorg
werd gewerkt. 79
Op 10 juni 1997 gaf het ministerie als eerste het ziekenhuis in Amersfoort
een reactie. De punten uit het gesprek van 20 mei werden opgesomd en
80
er werd een verklaring beloofd. Deze reactie werd in Amersfoort als een
zegen ervaren. De organisatie daar kampte met een onhoudbare situatie.
Er was sprake van een ziekenhuis verspreid over maar liefst drie locaties.
Kromhout had haast. Tijdens een tweede bespreking tussen de drie ziekenhuizen
op 16 juni, waar van het Maaslandziekenhuis op het laatste
moment niemand aanwezig kon zijn, werd afgesproken dat er gezamenlijk
een brief aan het ministerie zou worden geschreven met het oogmerk
het ministerie tot nog meer dan een verklaring te verleiden en zekerheden
81
te verkrijgen. Amersfoort zou een concept opstellen.
Waar overigens tijdens deze vergadering Kromhout zich bekommerde om
zekerheden, ging de aandacht van Dijkers vooral uit naar de haalbaarheid
van het geheel en in het bijzonder van de transmurale zorg. Deze moest
als een gecombineerde huisartsenpoli en huisartsenafdeling voor nazorg de
overlappende gebieden tussen eerste lijn en tweede lijn en tussen tweede
lijn en derde lijn verzamelen. Wilde een dergelijke zorgvorm denkbaar
zijn, dan dienden de huisartsen maximaal te participeren, anders was
82
instemmen met de voorwaarden van Borst onbezonnen. Veegens was in
de week voor de bespreking ook tot die conclusie gekomen en wilde eerst
de interesse peilen van de thuiszorg, de huisartsen en de medische staf,
voordat hij het ministerie beloften ging doen over het realiseren van een
transmurale unit. Hij deed dat door deze partijen voor te stellen te komen
tot samenwerking in een op te richten Stichting Transmurale Zorg. De
Coöperatieve Vereniging zette hij ertoe aan transmurale ondersteunende
zorgvernieuwingsprojecten te ontwikkelen. 83
Op 3 juli 1997 had Kromhout een conceptbrief klaar. Deze had een opvallend
negatieve toon. Dat de oorspronkelijke aanvraagverklaringen traditioneel
waren, was ‘onvermijdelijk ten gevolge van de weinig innovatie toelatende

ONDER NIEUW BEW IND 199
vigerende regelgeving’. En het zou minister Borst ‘niet ontgaan zijn’ dat de
drie ziekenhuizen ‘de vergeefse inspanningen ten spijt’ toch nog bereid waren
nieuwe plannen te maken. Daarvoor moest de minister wel eerst maar
eens met ‘een aantal werkbare afspraken’ over de brug komen, want er was
‘een nagenoeg onoverbrugbaar spanningsveld’ tussen de bestaande regelge-
84
ving en de eisen die Borst aan de drie ziekenhuizen stelde. Veegens was
85
volstrekt niet gelukkig met de toonzetting van de conceptbrief. Uit een
telefoongesprek met Dijkers leerde hij dat het concept niet van Kromhout
was, maar ‘een product van de heer Matser’, een vertegenwoordiger van de
Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen die Kromhout als adviseur
terzijde stond. ‘Clemens was met mij (ons) van mening, dat deze brief zeker niet
moet worden verzonden’, deed Veegens over zijn gesprek met Dijkers aan
zijn collegabestuurders verslag. De laatste was intussen met Twijnstra
Gudde bezig een aan het ministerie voor te leggen convenant te schrijven
en in dat verband sprak Veegens met hem af om met een reactie op de
conceptbrief van Kromhout maar even te wachten. 86
Op 6 augustus vond een bespreking plaats met A. Trip en C. van der
Kraaij van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Voor
het Maaslandziekenhuis en het Ziekenhuiscentrum Apeldoorn waren
Veegens en Dijkers aanwezig. Amersfoort liet zich nu vertegenwoordigen
door H.W.M. Janssen. Met zijn dwingende benadering en een wisselende
vertegenwoordiging zette Amersfoort, het verst vooruit, zich buitenspel.
Het convenant van Dijkers ging van tafel. Het ministerie vond een convenant
geen goed idee, omdat het in het ‘relatief inhoudelijk onzekere traject’
te veel vastlegde en de overheid het alleen toepaste in situaties ‘waarin
men er onderling niet uitkomt’. Er werd afgesproken dat het ministerie een
‘perspectiefbrief’ aan de ziekenhuizen zou schrijven, ‘die duidelijk is en meer
duidelijkheid biedt over de voorgestane gang van zaken’. De brief van 10 juni
van het ministerie aan Amersfoort kon als niet-verzonden worden beschouwd.
Ten aanzien van de high-techambities zelf werden de partijen
het erover eens dat voortaan beter gesproken kon worden van high level.
Het ministerie zag nu twee hoofdlijnen: regionale samenwerking op het
gebied van zorgprocessen en -trajecten, en medische en informatietechnologie.
De bal rolde naar Veegens. Deze ging op 22 augustus in Sittard met het
ministerie vaststellen aan welke eisen de te ontwikkelen zorgconcepten
dienden te voldoen. Ook ging hij, in de aanloop naar een volgende bespre-

200 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
king van de drie ziekenhuizen op 17 september, Van der Kraaij helpen met
zijn perspectiefbrief. 87
Tijdens hun bezoek aan Sittard gaven de Haagse ambtenaren Veegens de
indruk dat men bij het ministerie ‘duidelijk van mening is dat de Stichting
unieke mogelijkheden biedt en wij daarom - gevoelsmatig - voorliggen op Apeldoorn
en Amersfoort’. Veegens kreeg ook een waarschuwing. Hij moest het
‘tempo erin ( ) houden, aangezien het ministerie ook andere ziekenhuizen heeft
uitgenodigd hun bouwkundige wensen in te dienen’. Daarbij zou het principe
88
‘wie het eerst komt, het eerst maalt’ worden gehanteerd. Volksgezondheid
speelde verdeel en heers, maar dat leidde nog niet tot resultaten. De brief
die het ministerie zou gaan schrijven zou geen formele status hebben,
zodat het high-leveltraject nog steeds als riskant avontuur was aan te
merken. Wijzigende omstandigheden of een nieuwe minister konden de
houding van Den Haag plotsklaps doen wijzigen.
Nu was Veegens erachter gekomen dat de terughoudendheid in Den Haag
om duidelijke verklaringen af te geven niet berustte op een nu al wijzigend
standpunt. De reden was dat Borst op het ministerie nog volop
doende was om voor haar vernieuwingsambities draagvlak te creëren. Dat
het de minister en de betrokken ambtenaren vooralsnog aan een uitgewerkte
visie op het thema ontbrak, maakte dat niet gemakkelijk. ‘Het
concept “Ziekenhuis van de 21e eeuw” komt met name voort uit politiek-bestuurlijke
overwegingen, zonder dat hiervoor reeds een beleidsinstrumentarium is
89
ontwikkeld’, verklaarde Veegens de Raad van Toezicht. Borst en een paar
ambtenaren liepen op de rest vooruit, konden nog amper uitleggen wat zij
wilden en waren in de eigen organisatie dus nog ver verwijderd van consensus
over een nieuwe beleidsagenda. Het was nog te vroeg voor een
verklaring met na te komen beloftes, laat staan voor geld.
De verdeel- en heerspolitiek van het ministerie dreef intussen de ziekenhuizen
uit elkaar. Veegens besloot voor zichzelf te gaan en de samenwerking
met Amersfoort en Apeldoorn te beperken tot de punten waar het
90
Maaslandziekenhuis er voordeel van had. Apeldoorn deed niet anders.
Daar was men op eigen gelegenheid begonnen met een onderzoek naar de
structurering en automatisering van de informatiestromen in het zieken-
91
huis. In Amersfoort was de vaart er uit. Men werd er ‘gehandicapt door
interne problemen’, verklaarde Veegens op 15 september tegenover de Raad
van Toezicht eufemistisch; bestuurlijke misère was niet aan de Westelijke
92
Mijnstreek voorbehouden. Overigens had Twijnstra Gudde ‘tussen de
stofwolken ( ) opgevangen’ dat het College voor Ziekenhuisvoorzieningen,

ONDER NIEUW BEW IND 201
dat volgens wet de minister in nieuwbouwzaken moest adviseren, ‘niet
(stond) te trappelen’ om deel te nemen aan een door de drie ziekenhuizen
op te richten projectorganisatie. Die houding kwam voort uit de volgens
het College ‘overdreven en niet onderbouwde, vernieuwingsdrift van het ministerie’,
‘een fin du siècle gevoel en meer niets’. ‘Met de essentie was het CvZ en het
veld al lang bezig’, moest men begrijpen. Dat Borst iets in gang zette dat
het machtige middenveld het primaat ontnam, was hier evident de bron
93
van frustratie. De stellingname van het college verkleinde in elk geval de
kans dat een blijvende samenwerking tussen de drie als ‘speerpuntziekenhuizen’
aangeduide nieuwbouwplanners tot stand kwam.
Veegens ging zijn eigen gang en kon dat ook doen omdat het helpen
maken van de perspectiefbrief van het ministerie op zijn bord lag. Wel
hield hij contact. In een enthousiast bericht schreef hij Dijkers en Kromhout
dat hij de belangen van de speerpuntziekenhuizen had behartigd en
dankbaar was voor het in hem gestelde vertrouwen. De perspectiefbrief
die Veegens uit de pen rolde, borduurde voort op die aan Amersfoort. Hij
bevatte de uitgangspunten, de zorgen van de ziekenhuizen, de opdracht
om een aanvullende aanvraag te schrijven en beloften, die overigens, zoals
de betrokkenen reeds hadden uitgesproken, niet meer dan een intentie
94
waren omdat zij formele status misten. Met enkele kanttekeningen
95
keurden Dijkers en Kromhout de brief goed. Op 16 oktober kon Veegens
de brief van het ministerie, op de computer van het Maaslandziekenhuis
96
tot definitieve versie aangepast, aan Van der Kraaij versturen. Eindelijk
97
kon de stichting vaststellen dat ‘we duidelijk ‘op de rol’ zitten’. Veegens
benutte, in afwachting van het moment dat de brief op ministerieel briefpapier
bij hem terugkwam, de tijd door een werkgroep High-Level Ziekenhuis
en een werkgroep Tussenvoorzieningen te vormen. 98
Het ministerie stuurde zijn brief, getekend door Oudendijk, op 28 oktober
99
1997. Twee weken later verzorgde Veegens voor de ondernemingsraad,
de kernstaf, het stafbestuur en het management een uitgebreide presenta-
100
tie. Hij bracht er de nieuwbouwplannen, het high-levelplan en de nieuwe
missie van de stichting, in zijn ogen onlosmakelijk met elkaar verbonden,
als uitdaging voor de toekomst. Of de ambities van Veegens binnen
de stichting al breed werden gedeeld, was echter de vraag. ‘De presentatie
was zeer goed, de opkomst was ( ) teleurstellend’, was de conclusie van de
101
Raad van Bestuur. Maar betrokkenheid, die in oktober kennelijk nog
ontbrak, zou weldra onvermijdelijk worden. De nieuwbouw, gegoten in

202 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
het vat van ziekenhuis van de 21ste eeuw, kon de zorgvernieuwingsinitiatieven,
tot dan toe in de schaduw, prominent in het zonlicht plaatsen.
Onder vreemde scepter
De vrijdagavond voordat Jansen in zijn nieuwe functie begon, vond op de
operatieafdeling een incident plaats. Een specialist ging een laborant te
lijf. 102
Er was in Sittard al eens een geweldsdelict aan het licht gekomen. In 1980
had een specialist een jong patiëntje geslagen. Net als toen kostte het de
leiding geen moeite het gebeurde direct als schokkend en volstrekt ontoelaatbaar
te bestempelen. In 1980 werd er, na een zeer kortstondige schorsing
van de specialist, voor gekozen de zaak te laten rusten. Na excuses
werd deze als afgedaan beschouwd. Bij justitie werd de klacht geseponeerd
en van melding bij het medisch tuchtcollege werd ‘om pragmatische
103
redenen’ afgezien, omdat de specialist toch bijna met pensioen ging. Het
actuele incident kon nu, eind 1997, nog gemakkelijker op deze wijze
worden afgedaan. Er was tenslotte geen patiënt bij betrokken. Het kon
worden beschouwd als een bedrijfsincident zoals dat op wel meer plaatsen
voorkwam. Maar Jansen nam de kwestie hoog op.
Op donderdag 4 december hoorde hij de specialist, samen met Veegens en
stafvoorzitter Van der Pol, en op 8 december werd hem tijdens een tweede
gesprek een brief in handen gegeven. Daarin schreef Jansen dat er
sprake was geweest van ‘grof fysiek geweld’, dat ‘onacceptabel’ was. Zou het
nog eens voorkomen, dan kon de specialist zijn biezen pakken, zo maakte
de brief duidelijk. De brief moest dan ook worden beschouwd ‘als een
voorwaardelijke opzegging van de toelatingsovereenkomst’. Om vast te stellen
of hij zijn functie nog wel kon uitoefenen zonder risico op herhaling, werd
de handtastelijke dokter gesommeerd zich te laten onderzoeken. Verder
mocht hij opdraaien voor de materiële schade die ontstaan was door verzuim
van het slachtoffer en werd hem in overweging gegeven deze de
104
immateriële schade te vergoeden. De nieuwe bestuursvoorzitter hanteerde
niet de mantel der liefde, maar koos de harde lijn. Toen op 28 juni
1999 de specialist weer in de fout ging, handelde Jansen terstond en vastberaden.
Dit keer zou de specialist een assistent van zijn stoel hebben
getrokken. Jansen stelde zich door het horen van getuigen nauwkeurig op
de hoogte van wat er was gebeurd en zonder er in vergaderingen van de
diverse gremia een woord aan vuil te maken, liet hij de specialist weten

ONDER NIEUW BEW IND 203
zijn toelating in te trekken. De arts wachtte dit niet af, hield de eer aan
zichzelf en vertrok uit eigen beweging. 105
Jansen gaf zijn visitekaartje af en maakte duidelijk dat het gezag weer lag
waar het thuishoorde, bij de leiding. Toen in 1998 een wielerploeg uit de
Tour de France werd gezet wegens vermeend dopinggebruik, bleek ook
een staflid uit het Maaslandziekenhuis bij de kwestie betrokken te zijn.
De naam van het ziekenhuis was in verband hiermee in de media genoemd.
Ook hier was de benadering hard en helder. De betrokkene kreeg
van de ziekenhuisleiding een week de tijd om te kiezen voor het ziekenhuis
door zijn sportgeneeskundige activiteiten te staken. 106
Er was nog een noot te kraken, van een andere soort en voor de ontwikkeling
van het ziekenhuis van veel meer betekenis.
Ziekenhuizen waren, zo was in kringen van critici de visie, nog het best
te vergelijken met bedrijvenverzamelgebouwen, waar specialisten als
kleine zelfstandigen hun vak uitoefenden en door hun omgeving optimaal
en exclusief, facilitair ondersteund wilden worden. Zij werkten samen
met de ziekenhuisleiding voorzover hen dat uitkwam en zij werkten
samen in maatschappen, zolang zij daar individueel voordeel van ondervonden.
Specialisten waren traditioneel individualisten, zowel in de uitoefening
van hun vak, als in hun rol van kleine zelfstandige. Die rol bracht
met zich mee dat zij zich weerden tegen maatregelen van de ziekenhuisleiding
of van de overheid of tegen het ontbreken ervan, wanneer die hun
inkomen onder druk zetten, en tegen collega’s wanneer die werk afnamen
of bijvoorbeeld door ziekte de maatschapopbrengst bedreigden. Veel conflicten
met het ziekenhuis en binnen maatschappen waren op de zelfstandige
status en de daarmee verbonden individuele belangen terug te
voeren. De artsen onderling hadden de gewoonte elkaars dwarsliggerijen
te accepteren, zolang deze hen maar niet raakten.
Zo bestond er al jaren een ongemakkelijke situatie rond kno-arts Verduijn.
Deze maakte geen deel meer uit van de maatschap, functioneerde in het
ziekenhuis solistisch en exploiteerde in Maastricht een privékliniek. In
1991 was er een meningsverschil ontstaan over de vergoeding van zijn
polikliniekpersoneel en dit woekerde maar voort. Met enige regelmaat
staken felle discussies over de uitbreiding van de kno-voorziening in Sittard
de kop op. Verduijn kwam meer dan eens in aanvaring met zijn oude
maten en kreeg een ruzie met Breederveld die was terug te voeren op
107
wederzijds onbegrip en miscommunicatie. Verduijn paste net als veel

204 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
van zijn collega’s in het bovengeschetste beeld van de zelfstandige specialist,
maar onderscheidde zich van hen in ondernemerschap en koopmansgeest.
Hij viel op en maakte zich onder collega’s en bij de leiding niet
populair. Was er van zijn privékliniek geen sprake geweest dan was er
voor veel problemen trouwens geen aanleiding, zo kon men in het ziekenhuis
wel vernemen. Verduijn was dus zelf oorzaak van alle problemen,
was de algemene opvatting. Maar de betrokkenen vergaten een essentieel
punt. Leiding en medische staf hadden rond 1990 Verduijn zijn buitenpoli
toegestaan en de directie had hem door haar geregeld positieve houding
zelfs tot verdere uitbouw gestimuleerd.
In juli 1996 was Verduijn tot het besluit gekomen niet meer mee te willen
doen aan de raamovereenkomst en bijgevolg stapte hij ook uit het bestuur
van de Coöperatieve Vereniging. In de Coöperatieve Vereniging waren
voorstellen gedaan om lagere specialisteninkomens te compenseren met
hogere en daar was hij geen voorstander van. Nog een ander element lag
ten grondslag aan zijn stap. In 1995 had hij deelgenomen aan het lokaal
initiatief van Borst in verband met het door de Commissie Biesheuvel
aanbevolen toekomstige systeem van producttypering dat hem kennelijk
aansprak. Uit beleidscorrespondentie van de minister daarna las hij dat de
nadruk kwam te liggen op de aanneemsom voor ziekenhuis en specialisten
tezamen, een wending weg van de producttypering en in de richting
van het volledig integreren van de specialisten in het ziekenhuis. Daarop
zat hij niet te wachten en dus had voor hem het lokaal initiatief zijn
108
waarde verloren Verduijn woog zijn belangen en toonde zich de zelfstandige
die specialisten zo graag wilden zijn. Het uitstappen van Verduijn
raakte niemand en werd dus niet als een groot bezwaar beschouwd.
Bovendien was hij niet de enige. Ook de plastisch chirurgen waren afgehaakt.
In september 1997 rees evenwel een groot probleem. Het ministerie wenste
de verlenging van de raamovereenkomst per 1 januari van het lopende
109
jaar niet goed te keuren wanneer de deelname niet unaniem was. Wanneer
de plastisch chirurgen en Verduijn niet alsnog wilden meedoen,
zouden het Maaslandziekenhuis en de vrijgevestigde specialisten automatisch
terugvallen in de oude financieringssystemen. Een beddenreductie
zou dan invloed krijgen op het budget van het ziekenhuis. Die kon niet
door poliklinische of dagbehandeling worden gecompenseerd, omdat het
oude budget werd gebaseerd op het aantal erkende bedden voor klinische
zorg. Met de raamovereenkomst was de beddenreductie ook aan de orde,

ONDER NIEUW BEW IND 205
maar de effecten ervan waren compensabel omdat de overeenkomst een
productieafspraak was die de gehele curatieve zorg omvatte. Veegens
berekende voor het ziekenhuis een nadelig verschil van 3 miljoen gul-
110
den. De specialisten hing naar verhouding een aanmerkelijk grotere
schade boven het hoofd. Zij zouden 2,6 miljoen gulden mislopen, een
aanzienlijk deel van hun aanneemsom. 111
In november werd op de afhakers een beroep gedaan om hun besluit te
heroverwegen, gezien de gigantische impact ervan. De plastisch chirurgen
kwamen vrij snel tot het besluit dan toch maar deel te nemen, maar
Verduijn bleef erbij om dat niet meer te doen. Hij wekte daarmee de
woede van het stafbestuur dat zich er hoogst verontwaardigd over toonde
dat de kno-arts zo ongevoelig was voor de consequenties van zijn handelen
voor anderen. 112
Tijdens de plenaire vergadering van 8 december 1997 veegde het stafbestuur
het harmonisatieargument van Verduijn met veel vertoon van tafel,
door vast te stellen dat de voorstellen daartoe pas van 1997 dateerden en
113
in 1996 dus geen reden konden zijn geweest om uit te stappen. Binnen
het bestuur beperkte men zich tot de vaststelling dat Verduijn in plaats
van harmonisatievoorstellen, compensatievoorstellen bedoelde, die wel in
114
1996 waren gedaan. Van het tweede argument, door het stafbestuur
verwoord als dat door een ‘ommezwaai van de minister het locale initiatief als
alternatief voor de herhaalde tariefdalingen ( ) opeens geruisloos (overging) in
115
‘Biesheuvel’’, werd evenmin iets heel gelaten. De verwijzing naar het
rapport van Biesheuvel is wel verwarrend, omdat de partijen er blijk van
gaven niet van de inhoud op de hoogte te zijn, of althans aan ‘Biesheuvel’
een verschillende betekenis toe te kennen. Verduijn verstond onder ‘Biesheuvel’
het volledig samenvoegen van specialisten en ziekenhuis onder één
ziekenhuisbudget, terwijl toch de producttypering onlosmakelijk onderdeel
van de aanbevelingen in het rapport was. De doelstelling van Borst
was nooit anders geweest dan het integreren van ziekenhuis en specialisten
en zij maakte voor het bereiken ervan de experimenten sectorbreed
die haar voorganger was gestart ter uitwerking van de aanbevelingen van
diezelfde Biesheuvel. Ziekenhuis en specialisten waren dus al van aanvang
af aan het ‘Biesheuvelen’, maar het stafbestuur huldigde de visie dat
‘de Coöperatieve Vereniging ( ) een middel (is) om ‘Biesheuvel’ tegen te houden’. 116
Het betoog van Verduijn was niet steekhoudend omdat er niets was veranderd
en de visie van het stafbestuur was onzin.

206 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
In feite deed de redenatie van Verduijn er ook niet toe. Hij verdedigde
zijn zakelijke belangen en stelde die van het collectief op de tweede
plaats. Hij speelde uitgesproken de rol van zelfstandig specialist en hield
daarmee zijn collega’s een spiegel voor. In de situatie van voor 1995 was er
niets aan de hand geweest, nu werd duidelijk dat de vrije vestiging een
bedreiging kon vormen voor het ziekenhuis en de specialisten samen. Hier
toonde zich onvermoed de kwaliteit van het beleid van Borst. Zij maakte
een belangrijk nadeel van de zelfstandige positie van de specialisten bij
henzelf zichtbaar door aan hen de verantwoordelijkheid voor de afstemming
van belangen over te laten. Niet de raamovereenkomst bracht het
ziekenhuis en de specialisten bij elkaar maar de eerste de beste uitstapper.
Doordat Verduijn zich consequent en geheel volgens de traditie oriënteerde
op zijn individuele belang, gaf hij het ziekenhuis en de specialisten een
glasheldere demonstratie van hoe hierdoor de collectieve belangen geschaad
konden worden.
Maar dit mogelijk verbroederende effect kon alleen groot zijn wanneer het
collectief in staat was het pleit te winnen. Het stafbestuur stond er klaar
voor en de vraag was slechts of de Raad van Bestuur leiderschap kon
tonen. Jansen, een week binnen, bleek dat te zijn toevertrouwd. Hij aarzelde
op 8 december niet en schakelde de huisadvocaat in met de opdracht
een kort geding tegen Verduijn voor te bereiden. Tegelijkertijd
wees hij het ministerie op de disproportionaliteit van het afkeuren van de
117
raamovereenkomst vanwege het uittreden van één specialist. Vooralsnog
hielp dat niet. Den Haag hield vast aan haar uitgangspunt dat alle
specialisten moesten meedoen, waarna het stafbestuur op 23 december
een laatste poging deed om Verduijn op zijn schreden te laten terugke-
118
ren. Raad van Bestuur, stafbestuur en Coöperatieve Vereniging, de
laatste twee unaniem door hun leden gesteund, eisten op hoge toon zijn
deelname aan de raamovereenkomst. Het stafbestuur sprak uit de Raad
van Bestuur te zullen adviseren de toelatingsovereenkomst van Verduijn
te beëindigen indien hij niet door de bocht ging. Dit ultieme dreigement
bracht de kno-arts tot een pokerspel dat zijn strijd terugbracht op een
basaal niveau en zijn critici erin bevestigde dat het hem slechts om het
geld ging. Helder voor ogen dat zijn handtekening zo’n vijf miljoen waard
was, besloot Verduijn onder voorwaarden te zullen deelnemen. Het ging
daarbij om onder andere extra faciliteiten en ondersteuning voor zijn
privékliniek en ‘ca. 1 miljoen vanwege gederfde inkomsten en goodwillverlies’. 119

ONDER NIEUW BEW IND 207
Jansen, die na ruggespraak met het stafbestuur het noemen van de randvoorwaarden
in de bredere kring van de kernstaf liever achterwege liet,
vond deze voorwaarden uiteraard niet bespreekbaar en kondigde zonder
aarzeling aan de toelatingsovereenkomst van de gewiekste arts op te
zeggen. Het ministerie kon dan aansluitend worden bericht dat het de
raamovereenkomst snel kon goedkeuren, aangezien er door het verwijde-
120
ren van de kno-arts niets meer was dat dit in de weg stond. Op 24 april
behandelde het Scheidsgerecht Gezondheidszorg de rechtmatigheid van
121
de opzegging van de toelatingsovereenkomst. In afwachting van de
uitspraak besloten de Raad van Bestuur, het stafbestuur en de Coöperatieve
Vereniging, in casu het vijftal Jansen, Veegens, Van der Pol, Erdkamp
en Ausems, de druk op Verduijn nog verder op te voeren door hem te
122
bestoken met waarschuwingen en berispingen. De uitspraak kwam op 31
augustus. Het scheidsgerecht zag niets in de redenatie van Verduijn over
de wending van de minister en vond deze dus geen gewichtig argument
om de deelname aan de nieuwe raamovereenkomst op te zeggen. Op de
kernvraag of het niet tekenen van de raamovereenkomst voldoende reden
was om de toelatingsovereenkomst te ontbinden, luidde het antwoord
123
bevestigend. De uitspraak mag verbazing wekken en is ten minste zo
verwarrend als de eerdere discussie binnen het ziekenhuis. Verduijn verzette
zich tegen het integreren van specialisten met het ziekenhuis door
verlies aan zelfstandigheid tot inzet te maken. Het Scheidsgerecht vond
dat van integratie geen sprake was en dus ook niet van verlies van zelfstandigheid,
maar decimeerde vervolgens zelf die zelfstandigheid door het
mogelijk te maken het niet tekenen van de overeenkomst te bestraffen
met verwijdering uit het ziekenhuis zonder enige schadeloosstelling. Hoe
dan ook, Verduijn trok aan het kortste eind.
Intussen had het ministerie, onder de indruk van het ferme optreden van
ziekenhuis en specialisten, de raamovereenkomst zonder de handtekening
124
van Verduijn goedgekeurd. Daarmee was het probleem in feite opgelost.
Jansen, die overigens waardering had voor de ondernemende en geslepen
zakenman die in zijn opponent schuilde, wenste niettemin duidelijk te
maken dat, zolang hij aan het roer stond, solistische avonturen van specialisten
die het ziekenhuis schade berokkenden, niet werden geduld en
zette onverdroten door. De uitspraak van het scheidsgerecht liet de specialist
de keuze tussen alsnog tekenen van de raamovereenkomst of vertrekken.
Jansen wilde de keuze gemaakt zien en liet de kno-arts zo diep mo-
125
gelijk buigen. Verduijn gaf zijn verzet op en tekende. In een ‘uiterst

208 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
L.F.J. Jansen tijdens de nieuwjaarsreceptie in januari 1998

ONDER NIEUW BEW IND 209
plezierig gesprek’ begroeven de twee aan elkaar gewaagde ondernemers
eind februari 1999 de strijdbijl. 126
Jansen maakte met zijn kordate optreden vooral duidelijk wie er de baas
was in het ziekenhuis. Daarmee doorbrak hij de heersende cultuur, waarin
men zich in de eerste plaats bekommerde om de eigen belangen en de
vrijheid nam eigen wegen te bewandelen, of dit anderen in problemen
bracht of niet. Hij verwierf steun voor zijn aanpak, in het bijzonder bij
Veegens en Erdkamp en hun kompanen, die vooruit wilden. Ook bij de
anderen ontmoette hij waardering, omdat zij na jarenlange malaise behoefte
hadden aan duidelijkheid en omdat zij de krachtige bestuursvoorzitter
wel het voordeel van de twijfel wilden gunnen. Daarbij zal zeker
ook een rol hebben gespeeld dat Jansens optreden gevallen betrof waarin
zijn slachtoffers op weinig of geen steun konden rekenen.
Aan krachtig optreden als dat van Jansen was de organisatie niet gewend
en zijn handelen trok dus de aandacht. De voorvallen waarin zijn stijl naar
voren kwam, hadden niets met elkaar gemeen en kwamen in de eerste
week toevallig op zijn pad. Dat zijn aanpak afweek van wat men gewend
was, viel hem zelf waarschijnlijk pas in de loop van de tijd op. Hij handelde
op een manier die hij als volkomen normaal beschouwde, zoals hij na
een maand, in zijn nieuwjaarstoespraak, ook redenaties en inzichten ten
beste gaf die wel in zijn oude wereld pasten, maar die in de gezondheidszorg
vreemd overkwamen.
De toespraak zal bij menig toehoorder de wenkbrauwen hebben doen
fronsen. Hij had het over zijn rondgang in december door het ‘bedrijf’.
Daarmee bedoelde hij ‘het totaal van de Stichting’ die hij met ‘ruim 3000
mensen met een omzet van een kwart miljard gulden’ zag als ‘een middelgrote
onderneming’. ‘Er zijn kleinere bedrijven op de beurs genoteerd’, vervolgde hij,
alsof hij aandeelhouders toespraak, om daaraan te koppelen dat ‘met de
groeimarkt gezondheidszorg waarin we zitten ( ) deze Stichting een interessant
beursfonds (moet) kunnen zijn’. De bestuursvoorzitter had op zijn rondgang
door zijn middelgrote onderneming geen ‘wij-gevoel’ aangetroffen, anders
dan wat op werkplekniveau tegenover een ‘zij-gevoel’ ten aanzien van
anderen stond. ‘Men praat veel over de onredelijke bezuinigingen’, was hem
de populaire klaagzang binnen de zorg opgevallen, maar hij relativeerde
dat het ‘goed zou zijn om eens in de wereld buiten de gezondheidszorg te kijken
welke kostenbesparingen daar zijn doorgevoerd’. De uitspraak ‘de patiënt staat

210 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
centraal’ was gemeengoed, maar hij vond geen praktisch bewijs van de
toepassing van deze slogan en bestempelde hem als ‘een verschuil-object’.
‘Wat ik hier inmiddels heb waargenomen’, besloot de bestuursvoorzitter, er
blijvend op gebrand de stichting als bedrijf te zien, ‘is een bedrijfsmatige
omgeving die niet meer en niet minder dan elke andere onderneming, zich bij
voortduring moet aanpassen aan een gewijzigde omgeving van vraag en aanbod
( ) en die ook veroordeeld is om dat te blijven doen of men het leuk vindt of
niet’. 127
Wat haalde deze stuurman uit de Rotterdamse haven zich in zijn hoofd?
Dacht hij werkelijk het conglomeraat van zorginstellingen, waar het om
mensen ging en waar professionals echt wel wisten hoe het moest, te
kunnen behandelen als een bedrijf en nog wel één als elk ander?
De aanvullende aanvraag
De brief van 28 oktober 1997 van het ministerie aan de drie speerpuntziekenhuizen
bevatte de uitnodiging een aanvulling te schrijven op de in
1996 ingediende nieuwbouwaanvragen, zodat de minister alsnog een
goedkeurende verklaring kon afgeven. De brief gaf de ziekenhuizen de
opdracht ‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’ te bouwen en daarvoor allereerst
de uitgangspunten uit te werken. Indien het ministerie hiermee
akkoord was, zouden de ziekenhuizen een functioneel plan van eisen in
mogen dienen, een stap in de ambtelijke procedure die een ziekenhuis
groen licht gaf voor de daadwerkelijke start van het nieuwbouwproject.
Om dit doel te bereiken, dat wil zeggen voor het indienen en goedgekeurd
krijgen van de aanvullende aanvraag, zou niet veel tijd nodig zijn.
De speerpuntziekenhuizen wilden binnen een paar maanden hun tekst
klaar hebben en het ministerie had in zijn brief beloofd in drie maanden
uitsluitsel te zullen geven. Bovendien had Van der Kraaij aangegeven dat
het ministerie een aanvullende aanvraag met een ‘globaal karakter’ wenste,
hetgeen het opstellen ervan vergemakkelijkte. 128
Veegens had ter voorbereiding van de aanvullende aanvraag twee werkgroepen
ingesteld en verzekeraar CZ Groep, de huisartsen en de thuiszorg
129
uitgenodigd om mee te denken. De managers E.C.M. Crasborn, Rothkrantz
en M.M.C. Schiltmans moesten ‘de beste ideeën uit de beide werkgroepen’
verzamelen in een notitie, op basis waarvan Veegens de aanvullende
130
aanvraag kon schrijven. Nog voor de jaarwisseling was de notitie klaar.
Hoefde deze slechts materiaal te leveren voor een globale aanvullende

ONDER NIEUW BEW IND 211
aanvraag, uit het werk van de werkgroepen bleek een ingrijpend nieuw
zorgmodel gedestilleerd te zijn.
De gezondheidszorg in Nederland werd traditioneel verdeeld in drie segmenten,
namelijk huisartsen, wijkverpleging en dergelijke, ziekenhuiszorg
en verpleeghuiszorg. Vanaf midden jaren zeventig werden deze segmenten
aangeduid als eerste-, tweede- en derdelijns zorg. Patiënten gingen bij
de eerste lijn de zorg in en stroomden zo nodig helemaal door naar de
derde lijn. Het was de bedoeling dat de huisartsen in de eerste lijn de
doorstroom naar de ziekenhuizen in de tweede lijn beperkten. Borst blies
in de jaren negentig die doelstelling nieuw leven in door de huisartsen
poortwachters te noemen. Het systeem van segmenten had het karakter
van een sequentieel proces, vanaf eind jaren tachtig naar de tijdgeest
‘keten’ genoemd. De zorgaanbieders waren er strikt in gescheiden. De
visie van Borst op de gezondheidszorg was dat deze scheidingen, ‘schotten’,
moesten worden afgebroken.
Uit de werkgroepen en de gesprekken met zorgverleners in de regio was
duidelijk geworden dat, wanneer men nieuwe concepten zoals de transmurale
zorg wilde ontwikkelen, het ketenmodel niet erg bruikbaar was.
De keten was immers niets meer dan een ordening van afzonderlijke
zorgaanbieders, waarbij een verband werd verondersteld dat er niet was.
Het nieuwe model dat in de notitie uit de doeken werd gedaan, ging niet
meer uit van de zorgaanbieders, maar van de zorgvrager, waarmee nu
eens niet de zorgverzekeraar werd bedoeld maar de patiënt. Verder werd
niet gezocht naar een ordening van zorgtypen, maar naar de processen die
een patiënt zo al kon doorlopen. In plaats van een keten ontstond iets dat
als een ‘circuit’ werd aangeduid, maar dat veel meer leek op een atoommodel
met de patiënt als kern en met als elektronenschillen daaromheen
het zorgaanbod. De binnenste schil was die van de eerste lijn. De tweede
schil werd gevormd door de verpleeg- en verzorgingshuizen en het nieuwe
concept van de Multifunctionele Eenheid. Het ‘ziekenhuis van de
21ste eeuw’ vormde de derde en buitenste schil en werd aangeduid als
‘interventie centrum’. De huisartsen waren in het model niet meer alleen
poortwachter maar ‘gids totdat de patiënt de poort weer uitwandelt’. Zij kregen
de rol om als ‘case manager’ de patiënt door de schillen te leiden. Het
interventiecentrum moest een high-levelziekenhuis worden met afdelingen
voor diagnostiek, gespecialiseerde behandeling, high en medium care
en ‘Intensive Nursing Units’. Bovendien moest het fungeren als kenniscen-

212 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Ter voorbereiding van een aanvulling op de nieuwbouwaanvraag ontwikkelde het ziekenhuis onder
leiding van Veegens een krachtig model dat afstapte van de keten als denkraam. Het stelde de patiënt
centraal, beschouwde het ziekenhuis als interventiecentrum en de huisarts als gids. Het model droeg
een begin van een oplossing aan voor de ontschotting die minister E. Borst in de zorg trachtte te
bereiken. De oude grenzen tussen de schakels van de zorgketen waren in Veegens model opgeruimd,
nieuwe werden niet vastgelegd. Deze konden naar behoefte worden getrokken. Men tekende de nieuwe
grenzen als toevallige uitstulpingen uit het ene domein in het andere. Daaraan ontleende het
model de naam Barbapapamodel.

ONDER NIEUW BEW IND 213
trum voor de andere schillen. Het interventiecentrum was erop gericht
om ‘de patiënt zo snel als verantwoord mogelijk ( ) weer binnen het centrum van
het zorgcircuit te laten functioneren’.
Interessant was dat het circuitmodel voorzag in allerlei overlappingen.
Over de drie schillen heen was een diagnostisch centrum geplaatst als
dienstencentrum voor medisch onderzoek ten behoeve van artsen in de
drie schillen. Patiënten konden binnen de eerste schil toch gebruik maken
van typisch tot de tweede of de derde schil behorende faciliteiten en er
konden omstandigheden zijn waarin het wenselijk was dat de zorgaanbieders
de schilgrenzen overschreden. Zo konden huisartsen beschikken over
noodopvangbedden in de tweede schil of gebruik maken van alarmsystemen
van de derde schil. Ten behoeve van tijdelijk verblijf moest in de
tweede schil ook in gespecialiseerde units als hospices, herstelafdelingen,
‘zotels’ en ‘high level verpleeghuizen’ worden voorzien. Consultatie die in
beginsel binnen de derde schil diende plaats te vinden, kon ook daarbuiten
worden aangeboden, bijvoorbeeld in verpleeg- en verzorgingshuizen,
of binnen de gezondheidsunit in de eerste schil van de huisartsen, apothekers,
verplegers van de thuiszorg en maatschappelijk werkers. Deze ambulante
aspecten, als ongereguleerd en ad hoc gekarakteriseerd, werden door
de bedenkers in het model getekend als tijdelijke uitstulpingen, waaraan
het circuit de benaming ‘Barbapapamodel’ ontleende. 131
Veegens presenteerde een revolutionair en krachtig model, dat tevens kon
dienen als beleidsagenda. Het beantwoordde aan de ideeën van Borst
doordat het een invulling gaf aan transmurale zorg en doordat het impliceerde
dat er bedden verschoven in de richting van het goedkopere centrum
van het circuit, dus uit de traditioneel als ziekenhuis aangeduide
functionele eenheid. Het model kon de losse verzameling kwaliteitsprojecten
in het kader van het lokaal initiatief, de Ziekenhuisketen en de kwaliteitsinhaalslag
een plaats geven. Zaken als wachtlijstverkorting, patientendossiers,
automatisering, opnamevervangende dagbehandeling, de
Multifunctionele Eenheid en het diagnostisch centrum kregen een gemeenschappelijk
doel: de ontwikkeling van een nieuw zorgsysteem. Het
model gaf ten slotte zin aan de samenwerking tussen zorgaanbieders in de
regio en aan het onderbrengen van zieken-, verpleeg- en verzorgingshuizen
binnen één stichting.
Afdoende voor de aanvullende aanvraag was het Barbapapamodel niet. In
Den Haag ondervonden de vernieuwers tegenwerking. ‘Er lijkt spanning te

214 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
bestaan tussen de oorspronkelijke toezegging van een “Verklaring van een half
A4-tje” en de in het gesprek gewekte indruk door VWS/CvZ, dat toch weer meer
detaillering zal worden gevraagd’, schreef Twijnstra Gudde op 29 december
1997 aan Veegens. Was het Sittardse model precies het globale verhaal
waar Van der Kraaij om had gevraagd, het College voor Ziekenhuisvoor-
132
zieningen wilde een toetsbare aanvraag met cijfers en prognoses. Amersfoort
en Apeldoorn scheidden begin januari voor het College meer bruikbare
teksten af, maar deze beloofden aanmerkelijk minder vernieuwing
133
dan het concept van Sittard. Ook in het Platform Speerpuntziekenhuizen
ontbrak de vernieuwingsdrang, waardoor het ministerie voor dit
134
platform weinig enthousiasme kon opbrengen. De overheid gedroeg zich
tweeslachtig. Het wilde een plan ingediend krijgen voor een revolutionair
ziekenhuis, maar dit beoordelen alsof het een traditioneel ziekenhuis was.
Daaruit bleek de verdeeldheid bij de overheid over het vernieuwingsthema.
Amersfoort had, met zijn pleidooien voor een experimentele status, de
onzekerheid die deze verdeeldheid met zich meebracht al in een vroeg
stadium aangevoeld. In januari 1998 besloot Sittard om het concept van
december toch maar aan te vullen met een ‘kwantitatieve vertaling’. Daarmee
nam het wel het risico later aan daarin genoemde cijfers te worden
herinnerd, maar zonder de aanvulling zou de goedkeuring zeker uitblij-
135
ven. Er was geen keuze.
De wensen van het College voor Ziekenhuisvoorzieningen leidden ertoe
dat er toch meer tijd in het indienen van de aanvulling ging zitten dan
wanneer het bij het A4-tje van Van der Kraaij had kunnen blijven. Om
verdere vertragingen te voorkomen besloot Jansen om het nieuwe concept
behalve aan het ministerie en het College, ook alvast voor te leggen aan
de provincie en de zorgverzekeraars. Begin maart lieten deze positieve
136
adviezen horen. Op 2 april 1998 kon de Raad van Bestuur de aanvullende
aanvraag, vergezeld van deze twee aanbevelingen, aan minister Borst
137
aanbieden. Aangezien het ministerie had beloofd binnen drie maanden
te besluiten, zou het nieuwbouwproject begin juli van start moeten kunnen
gaan.
In juni zag het er naar uit dat dit ook zou lukken. Jansen had Tielen en
Van der Kraaij van het ministerie uitgenodigd om een bezoek aan Sittard
te brengen. Aanleiding daarvoor was dat Tielen zich had laten ontvallen
dat wat de zorgvernieuwing betreft papier geduldig is en dat zij van werkelijke
vernieuwing tot nog toe niet zo heel veel te zien had gekregen.

ONDER NIEUW BEW IND 215
Jansen vond dat zij dan maar eens bij zijn stichting moest komen kijken. 138
Medio juni gaven de verzekeraars en de provincie nogmaals positieve
139 140
adviezen. Tielen en Van der Kraaij kwamen op 29 juni op bezoek. De
ministeriële goedkeuring bleef evenwel uit. Bij navraag wist het ministerie
te melden dat ‘het oktober kan worden voordat de verklaring wordt afgegeven’.
De reden was dat het College voor Ziekenhuisvoorzieningen zich op het
standpunt had gesteld geen advies te kunnen afgeven, omdat de geldende
141
toetsingscriteria niet op de afwijkende situatie waren toegesneden. Het
was wel duidelijk dat het College probeerde de vernieuwingsagenda van
Borst op dit punt te frustreren. Het wenste niet voetstoots akkoord te gaan
met locale projecten die buiten de gebruikelijke routes waren geplaatst en
daarmee aan de controle door de bevoegde instanties ontsnapten.
Een vreemde situatie was het wel. De drie ziekenhuizen hadden eerst
plannen ingediend die een toetsing binnen de geldende criteria konden
doorstaan. Deze waren afgewezen omdat zij te traditioneel waren. De
nieuwe plannen waren dat niet, maar nu bleef goedkeuring uit omdat
bijgevolg de berekening van grootheden als vloeroppervlakte en bedden
afweek van de geldende normen. 142
Amersfoort besloot niet meer te wachten en startte met een paar verbouwingen,
waarmee het zelf uitstel van de besluitvorming bewerkstellig-
143
de. Eindelijk, op 16 november bracht het College een positief advies uit
144
en was het wachten nog slechts op een brief van de minister. Jansen
besloot op 3 december om maar vast met een programma van eisen aan de
145
gang te gaan. Of dat verstandig was, is de vraag.
De brief waarop het ziekenhuis wachtte, was niet slechts een formaliteit.
Men was in Den Haag nog niet tot een besluit gekomen over bijvoorbeeld
het jaar van oplevering van de beoogde nieuwbouw. Dat jaar was als
peiljaar van belang voor de door de overheid vast te stellen maximale
bouwsom, omdat de rekengrootheden ervan werden afgeleid. Er waren
voorts financiële uitgangspunten gehanteerd die uitgingen van een oplevering
rond 2005. Zou het vast te stellen peiljaar daarvan te veel afwijken,
dan zou dit ‘aanzienlijke financiële consequenties’ hebben. En het week
aanzienlijk af: begin januari stelde Van der Kraaij het peiljaar vast op 2010
en hij was daar vervolgens niet vanaf te brengen. Pasten de berekeningsmethoden
toch al niet bij het innovatieve, onzekere project van een ziekenhuis
van de 21ste eeuw, vanwege het peiljaar werd de financiële haalbaarheid
van het nieuwbouwproject bij voorbaat nog eens extra gefrustreerd.

216 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Een volgende reden waarom de brief van de minister meer dan een formaliteit
was, lag besloten in de nog steeds voortdurende discussie in Den
Haag over de uitgangspunten van het ziekenhuis van de 21ste eeuw en de
onvrede over de voortgang die de drie ziekenhuizen maakten. Het College
voor Ziekenhuisvoorzieningen was dan wel akkoord gegaan, maar het was
het beslist niet eens met de koers van de minister. In Den Haag vond men
bovendien ‘dat de speerpuntziekenhuizen - en dus ook Sittard - te kortgeschoten
146
zijn in zorgvernieuwing’. Het ziekenhuis was, sinds de eerste brief van
Borst van maart 1997, al ruim anderhalf jaar aan het wachten op een
simpele verklaring die het starten met het project mogelijk zou maken.
Dat belemmerde de zorgvernieuwing die in het teken stond van het te
ontwikkelen nieuwe ziekenhuisconcept. Dat Den Haag dus mede verantwoordelijk
was voor het tekortschieten van de ziekenhuizen ontging de
ambtenaren op het ministerie kennelijk.
Ten slotte had de overheid zelf ook ideeën en die dreigden de zaak nog
complexer te maken. Oudendijk was ‘heftig geïnteresseerd’ in de informatietechnologie
en had gehoopt dat de speerpuntziekenhuizen ‘fundamenteel
zouden nadenken’ over de mogelijkheden ervan, ‘óók bijvoorbeeld voor deconcentratie
van voorzieningen’. Was het spreidingsthema in de correspondentie
en de gesprekken met Sittard even uit beeld geweest, nu kwam tot
overmaat het lijk van de bilocatiedoctrine weer bovendrijven en dat dreig-
147
de het proces verder te vertragen. Jansen liet zich er niet door beïnvloeden
en begon met het opstellen van een programma van eisen.
De sluiting van het ziekenhuis in Geleen
Breederveld had besloten tot concentratienieuwbouw, maar stelde vervolgens
alles in het werk om de ziekenhuislocatie Geleen in stand te houden.
Dat had opnieuw gevoerd tot groots opgezette en aandacht opeisende
plannen, maar het afbraakproces voltrok zich sneller dan de plannen de
ziekenhuisfunctie Geleen meer gewicht konden geven.
Tijdens zijn kennismakingsronde langs de instellingen, bracht Jansen in
december 1997 ook aan het ziekenhuis in Geleen een bezoek. Hij zwierf er
over lege gangen. Hij trof er hier en daar wat patiënten en een verloren
specialist aan. Maakte de leegte indruk, zijn ontdekking dat in het ziekenhuis
een goed bemande eigen facilitaire dienst aanwezig was nog meer.
Het scheen Jansen onzinnig om deze situatie te laten voortbestaan totdat
het nieuwe ziekenhuis gereed was. Hij trok dan ook meteen de conclusie

ONDER NIEUW BEW IND 217
om in Geleen, zodra zich een gunstig moment voordeed, het licht uit te
doen en de deur achter zich dicht te trekken.
Dat moment kon de ontvangst van de nieuwbouwverklaring zijn. Hij
verwachtte dat die niet lang op zich zou laten wachten. Hij wilde meteen
na ontvangst tot sloop van het gebouw kunnen overgaan. Er mocht dus
aan het ziekenhuis in Geleen geen geld meer worden gespendeerd en
daarom verbood hij dat voor deze instelling nieuwe verplichtingen werden
aangegaan, zelfs wanneer die kortlopend waren. 148
Toen in het najaar van 1998 duidelijk werd dat het nog wel even kon
duren voordat het ministerie zijn verklaring afgaf, besloot Jansen om voor
149
vervroegde sluiting een andere argumentatie uit te werken. Deze werd
150
in december gevonden in ‘flankerend beleid’. In de zomer van 1999 zou
namelijk de nieuwbouw van St. Jansgeleen van start gaan. Deze was
voorzien aan de westkant naast St. Odilia en het B-gebouw van het ziekenhuis,
langs de zuidgevel van het westelijke deel van het A-gebouw,
het oudste en oorspronkelijke gebouw van het St. Barbaraziekenhuis.
Weliswaar zat het ziekenhuis de nieuwbouw voor St. Jansgeleen niet in
de weg, maar het laten samenvallen van de sloop van het A-gebouw met
de grondwerkzaamheden voor het nieuwe St. Jansgeleen kon leiden tot
aanzienlijke besparingen. Aangezien het B-gebouw voor de verpleeghuizen
werd bestemd, was er daarmee een goed argument gevonden voor het
151
opheffen van de ziekenhuisfunctie in Geleen op korte termijn. ‘Eind van
het jaar zal onze Geleense locatie er echt anders uitzien’, beloofde Jansen begin
1999 in zijn Nieuwjaarsrede en op 13 januari 1999 werd het opheffingsbesluit
aan de geledingen, het personeel in Geleen, de in Geleen werkzame
specialisten, de huisartsen, de Bree en de gemeente Geleen medege-
152 153
deeld. Vervolgens ging er een persbericht uit. De dag erna schreef
Jansen aan minister Borst over de voorgenomen sloop. Deze was namelijk
een goede aanleiding om de minister te wijzen op het lange wachten op
de nieuwbouwverklaring. Door het uitblijven van de verklaring, kon het
sloopbesluit voor het A-gebouw niet worden genomen, betoogde Jansen,
en kwam de planning voor St. Jansgeleen in de knoei. Hij wees erop dat
het neerhalen van het A-gebouw onderdeel was van de nieuwbouwbegroting
van het ziekenhuis. De sloop hoorde dus onderdeel uit te maken van
de nieuwbouwfinanciering waarvoor de overheidstoestemming was vereist.
Hij stelde voor dat, ‘om tijd te sparen’, ‘de Stichting de amovatie uit eigen
middelen voorfinanciert’. 154
De teerling was geworpen: het St. Barbaraziekenhuis ging dicht.

218 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
De teloorgang van het ziekenhuis in Geleen, al zo lang geleden ingezet,
had met de opheffing van de instelling zijn eindpunt bereikt. ‘Voorlopig
wordt in gelatenheid ons besluit geaccepteerd’, maakte Jansen uit zijn commu-
155
nicatieronde op. Het stafbestuur maakte zijn ongenoegen kenbaar, niet
over de sluiting, maar over de wijze waarop het besluit was genomen,
namelijk zonder het stafbestuur, onvrede waar Jansen de oren voor sloot. 156
De Raad van Toezicht vroeg naar de kosten die gemoeid waren met het
sluiten van de locatie Geleen voordat het nieuwe ziekenhuis werd opgeleverd.
Deze bezorgdheid bleek misplaatst toen de Raad van Bestuur voorrekende
dat de eerdere sloop in combinatie met St. Jansgeleen in het slechtste
geval per saldo twee tot drie miljoen gulden besparing zou opleveren.
De Raad van Toezicht vroeg ook of er misschien toch andere mogelijkheden
waren. Het antwoord daarop was dat er ‘geen alternatieven zijn die de
visie op zorg cq de bouw van het ziekenhuis van de 21e eeuw ondersteunen’. 157
Dat antwoord kregen ook de Geleense specialisten die vroegen om de
158
oprichting van een ‘buitenpoli’ in Geleen. Er was besloten en daarmee af,
zo moest de Raad van Bestuur worden begrepen.
Van gelatenheid was bij deze specialisten overigens geen sprake. Zij vrees-
159
den inkomensverlies. Op 10 maart stelde het management van het
ziekenhuis vast dat er onder de Geleense specialisten sprake was van grote
onrust. Die zou vooral zijn voortgekomen uit ‘het gemis’ van ‘betrokkenheid
vanaf het begin’. Leidend was de gevreesde financiële schade en voor sommigen
ook de angst dat zij in Sittard niet in de groep pasten of dat de
160
Sittardenaren niet op hun komst zaten te wachten. Een aantal van de
Geleense specialisten wilde dat de stichting hun inkomensverlies zou
vergoeden, maar de Raad van Bestuur zag voor dit verlies geen reden. In
de voorbije jaren waren al vaker activiteiten verhuisd van Geleen naar
Sittard en op de adherentie had dit volgens de Raad geen zichtbaar effect
gehad. De specialisten verwachtten wel degelijk adherentieverlies en
waren van mening dat de omzetverliezen die zij daardoor zouden lijden
niet vielen onder hun ondernemingsrisico, maar dat de stichting daarvoor
aansprakelijk was. 161
Toch waren deze reacties op het besluit van geringe betekenis. De Geleense
specialisten stonden alleen. De Sittardse collega’s schonken aan de
sluiting geen aandacht en ook het stafbestuur ging na zijn gemopper over
162
tot de orde van de dag. De huisartsen lieten heel even van zich horen,
maar het bestuur van de Regionale Huisartsenvereniging stelde zich naar
163
het oordeel van de Raad van Bestuur ‘relatief ‘rustig’ op’. Een anonieme

ONDER NIEUW BEW IND 219
enquête onder Geleense patiënten had enige publiciteit opgeleverd in de
regionale kranten en een actie van ‘echte Geleeners’ en oude voorvechters
164
deed wat stof opwaaien. Maar het grootste deel van de bevolking kon
zich over de sluiting niet druk maken. De medewerkers lieten geen officieel
protest horen en voegden zich in hun lot, dat voor het moment niet
meer dan een verhuizing van werkplek inhield. De Geleense specialisten
hadden met hun verwachting dat de adherentie zou dalen en dat de
gevolgen van de sluiting buiten hun ondernemersrisico vielen, geen sterk
verhaal. De adherentieverliezen waren al lang geleden en wel doordat het
ziekenhuis geconcentreerd was geweest op het instandhouden van twee
locaties in plaats van op de kwaliteit van zijn dienstverlening. De sluiting
kon geen verrassing meer zijn. Wie nog in Geleen werkte, kon al langer
bevroeden dat hieraan een einde zou komen. De neurologen, die in het
voorjaar als eisers van compensatie overbleven, waren in één maatschap
op beide locaties werkzaam. Hadden zij zich in het verleden tegen de
consulentschappen verzet omdat deze inefficiënt waren en dus inkomensverlies
met zich meebrachten, nu protesteerden zij met dezelfde argumenten
tegen de sluiting.
Jansen had geen zin in lange onderhandelingen. Die zouden hoogstens
vertragend werken en in bredere kring een oeverloze discussie uitlokken.
Zijn bedoeling was juist de hoofden vrij te maken van het bilocatiethema,
zodat het werken aan zorgvernieuwing draagvlak kon krijgen. Hij gaf in
april toe aan de eisen van de neurologen, een beslissing waarmee hij
naderhand ‘niet erg gelukkig’ was. Of hij er spijt van moest hebben of niet,
de maatschap kon ermee tevreden worden gesteld. 165
Het ministerie gaf in februari toestemming voor de sloop, in juli werden
de laatste patiënten in Geleen behandeld en op 24 augustus kon voor St.
166
Jansgeleen de eerste spade in de grond. Achter het ooit zo allesoverheersende
thema werd een punt gezet.
Oud voorvechter Frederiks, gepensioneerd internist, had begin 1999 in de
protesten nog even van zich laten horen, maar sloot zijn verzet definitief
af door in het orgaan van de heemkundevereniging oude herinneringen op
te halen. Het was eigenlijk zijn bedoeling geweest om de geschiedenis
van het St. Barbara Ziekenhuis op schrift te laten stellen, maar ‘er waren
onvoldoende gemotiveerde auteurs gevonden om op- en ondergang van deze
unieke grootschalige onderneming te beschrijven’. Daarom gaf hij zelf een
exposé van de oprichting, zodat het ‘trotse en enthousiaste begin’ van toen

220 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
kon staan tegenover ‘de tragische en moedeloze teloorgang van het laatste
project dat Geleen tot een stad had kunnen maken’. Frederiks zag het Geelense
ziekenhuis als ‘een omvangrijk sociaal-maatschappelijk project, dat met enthousiasme
en grote inzet van velen werd gerealiseerd en door onjuiste inschatting
van het nut van fuseren ( ) in combinatie met afgunst en hebzucht aan een eind
167
werd geholpen’. De oude internist was zo krachtig als vroeger en in zijn
woorden klonken de emoties door die met het Geleense ziekenhuis al voor
zijn oprichting zo nauw waren verbonden. Was de ziekenhuislocatie
Geleen nu opgeheven, bij een enkeling leefden die emoties voort.
Jansen had een beslissing genomen die vooraf in de stichting als de meest
ingrijpende werd gezien, maar die dat, eenmaal genomen, helemaal niet
bleek te zijn. Het was de paradox die het ziekenhuis in Geleen zijn hele
bestaan al in de weg zat. Het St. Barbara Ziekenhuis was een probleem,
omdat men het als een probleem beschouwde. Dit probleem hield op het
te zijn, omdat Jansen besloot het er niet meer van te maken.
Directeuren en dokters
In maart 1997 kwam minister Borst met een nieuw wetsvoorstel om zie-
168
kenhuizen en specialisten te integreren. Hierdoor voelden de specialisten
zich in hun zelfstandige positie bedreigd. Niet alleen zou de geïntegreerde
medisch-specialistische zorg onder eindverantwoordelijkheid van
de ziekenhuisleiding komen, maar ook zou deze de onderhandelingen
over budgetten voeren. Zou dit plan werkelijkheid worden dan kon het
zelfs zo zijn dat de fiscus en de bedrijfsvereniging specialisten niet meer
als zelfstandigen zouden erkennen, zodat ook nog eens de fiscale voordelen
zouden verdwijnen. Werd ten slotte ook besloten om goodwillbetalingen
bij praktijkovername af te schaffen, dan was van de zelfstandigheid
van de specialisten niets meer over. Het wetsvoorstel was voldoende
reden voor de specialisten om in het geweer te komen en een nieuw
landelijk conflict was een feit.
In september werd dit beslecht met een convenant. Een belangrijk onderdeel
daarvan was de garantie van de fiscale status van de specialis-
169
ten. Het Directoraat-Generaal der Belastingen had bepaald dat de specialisten
voor de fiscus hun zelfstandigheid konden behouden door aan hun
toelatingsovereenkomst een door Volksgezondheid en Financiën opgesteld
170
addendum toe te voegen. Daarmee was de ergste kou uit de lucht.
Borst knabbelde aan de zelfstandigheid van de specialisten. Dat was in
1997 trouwens geen nieuws. Concrete plannen om de specialistische zorg

ONDER NIEUW BEW IND 221
te integreren met het ziekenhuis waren er sinds het rapport Biesheuvel, de
ideeën bestonden al lang daarvoor. Het betrof hier het beleid dat Verduijn
als een wending zag, maar dat al een aantal jaren werd gevoerd. De overheid
wilde af van de gekunstelde constructie van ziekenhuizen als bedrijvenverzamelgebouwen.
In Sittard speelde de landelijke discussie in 1997 en 1998 een bijrol. De
kernstaf en het stafbestuur hadden er de handen vol aan het vraagstuk
van de managementparticipatie. Zij waren door Verduijn nu eens zelf over
hun bijzondere structuur gestruikeld en, klemvast tussen de Coöperatieve
Vereniging van zelfstandigen en de medisch managers in de clusterstructuur,
zagen zij hun rol kleiner worden. Begin 1998 werd door het vierde lid
van de Raad van Bestuur Peeters het voorstel gelanceerd voor een nieuwe
clusterstructuur en een participatiemodel. Hij wilde analoog aan het plan
van Breederveld de clusterstructuur sterk vereenvoudigen door de leiding
over de afzonderlijke clusters te beperken tot elk één clustermanager,
ondersteund door een medische manager. De verantwoordelijke clustermanagers
moesten een managementteam gaan vormen onder zijn leiding.
De maatschappen moesten binnen een cluster vertegenwoordigers afvaardigen
in een clusterraad. De clusterraden tezamen konden de kernstaf
vormen. Elke clusterraad zou uit zijn midden een clustervertegenwoordiger
moeten kiezen voor de rol van medisch manager. Deze konden samen
het stafbestuur vormen en twee daaruit konden worden benoemd in het
171
managementteam van het ziekenhuis. Het plan van Peeters was er een
van concrete managementparticipatie van specialisten en gaf het stafbestuur
de kans zijn verloren positie terug te winnen.
Het stafbestuur schoof een discussie en dus een besluit over dit participa-
172
tiemodel voor zich uit. Pas op 13 augustus kwam het model uitgebreid
173 174
aan de orde. Het bleek niet erg gelukkig met het plan. Eind september
liet het weten in de combinatie van medisch managers en stafbestuur een
groot bezwaar te zien. ‘De functies clustervertegenwoordiger en stafbestuurslid
dienen naar de mening van het Stafbestuur niet door één persoon te worden
175 176
ingevuld’, was het oordeel. Het zag een ‘dubbele pet probleem’. Een
maand later presenteerde stafbestuurder Hoofwijk zijn medebestuursleden
een discussiestuk waarin hij inging op de rol van stafbestuur en medisch
managers, en de relatie tussen die twee. Wilde Peeters met zijn model het
stafbestuur onlosmakelijk verbinden met het management van het ziekenhuis
door de leden op clusterniveau een managementrol te geven en twee

222 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
ervan in de ziekenhuisleiding te plaatsen, het stafbestuur zag hierin nu
juist een bedreiging van de onafhankelijke en nevengeschikte rol van het
stafbestuur naast de Raad van Bestuur. Volgens Hoofwijk zou een ‘ideale
situatie’ zijn bereikt, wanneer het stafbestuur functioneerde ‘als een soort
Raad van Toezicht’. En aangezien de taken van het bestuur van de medische
staf niet die van de medisch managers waren, stond het voor hem
177
vast dat deze laatsten dus niet het stafbestuur konden vormen. De
medische staf had decennia lang strijd gevoerd voor meer inspraak. Nu
het stafbestuur dat eindelijk in het vooruitzicht werd gesteld, nog wel
door plaats te nemen in de ziekenhuisleiding, wilde het niet.
Een discussie tussen de Raad van Bestuur, het stafbestuur en de medisch
managers leverde het beeld op dat het stafbestuur een soort adviescommissie
zou kunnen zijn of een ‘raad van wijze mannen’. Het werd aan het
stafbestuur en de medisch managers overgelaten om dit uit te werken, dat
wil zeggen, de Raad van Bestuur wilde zich er niet mee bezighouden. 178
Zij kwamen echter niet tot een oplossing. Begin december vond het stafbestuur
‘dat er vooralsnog pragmatisch te werk dient te worden gegaan’ en
besloot het ook de Coöperatieve Vereniging in de discussie te betrekken.
In gedachten dat ‘de rol van de medisch managers groter moet worden’ en ‘de
coöperatieve vereniging als verrekencentrum kan fungeren’, had men nu de
bedoeling om ‘het stafbestuur vorm te geven als een toezichthoudend- en advies-
179
orgaan voor medisch managers en Raad van Bestuur’. Het stafbestuur, door
Peeters in het leidinggevende centrum geplaatst, was kortom zijn eigen
positie verder aan het uitkleden.
Terwijl de artsen discussieerden over hun participatie, waren Jansen en
Veegens door het schuiven van posities en personen en het vormen van
werkgroepen en commissies concreet bezig de zwakke bestuursstructuur
kracht te geven. Door de zorgmanagers af te schaffen, vereenvoudigden
zij volgens plan de clusterstructuur en verkleinden zij het aantal leidinggevenden.
Door de clustermanagers te verenigen in een managementteam
schaften zij de clusterstructuur in essentie af en vormden zij een ziekenhuisdirectie.
Daardoor konden de managers een steviger positie innemen.
Het probleem van de buiten de ziekenhuisleiding geschoven macht vond
soms een oplossing door sturend optreden van Jansen en Veegens en soms
ook vanzelf, zonder dat de twee daaraan hoefden bij te dragen: Erdkamp
trad terug uit het stafbestuur, bleef voorzitter van de Coöperatieve Vereniging
en werd in april 1998 medisch manager. Ausems werd in februari

ONDER NIEUW BEW IND 223
medisch manager evenals stafvoorzitter en bestuurder van de Coöperatieve
Vereniging Van der Pol in december. Prevoo kwam in voor de vernieuwingsagenda
belangrijke commissies terecht, net als Hoofwijk. Geeraerts
gaf in juni zijn functie van medisch manager op om stafvoorzitter te
worden. Stafsecretaris Sollie werd in augustus 1999 gevraagd aan het einde
van dat jaar medisch manager te worden ter vervanging van gynaecoloog
Schepers, die door zijn maatschap ten behoeve van de voorbereiding van
de nieuwbouw bij de stichting werd gedetacheerd. Met Sollie waren drie
van de vier bestuursleden van de Coöperatieve Vereniging medisch manager.
Ook het vierde lid Krijne gaf zijn lidmaatschap van het stafbestuur
op, zodat de vertegenwoordiging van het stafbestuur in de Coöperatieve
Vereniging verdween. 180
Peeters, gericht op het laten functioneren van het clustermanagement,
werd intussen door Veegens overschaduwd en kon zijn functie onvoldoen-
181
de betekenis geven. Dat mondde in oktober 1999 uit in zijn vertrek. De
Raad van Bestuur vond hierin aanleiding om de topstructuur weer promi-
182
nent op de agenda te plaatsen. Jansen, Veegens en Houben presenteerden
een structuurvoorstel dat in grote lijnen al was gerealiseerd. Zij wilden
de bestuursstructuur van de stichting laten passen bij de gedivisioneerde
organisatie die deze was. Daartoe was al in maart aan de Raad van
Toezicht het plan voorgelegd om een divisie Verpleging en Verzorging te
183
vormen. Het ziekenhuis zou te zijner tijd wel volgen, zo kon men concluderen,
waarbij het managementteam de divisiedirectie van het ziekenhuis
zou worden. Belangrijker voor het moment evenwel was dat de Raad
van Bestuur zonder Peeters drie leden genoeg vond. Terwijl Houben de
divisie Verpleging en Verzorging, de transmurale zorg en de GGZ voor
zijn rekening nam en Jansen de algemene zaken en de nieuwbouw, kon
Veegens formeel naar zijn onder Breederveld veroverde positie van be-
184
stuurslid voor het ziekenhuis terugschuiven. De Raad van Toezicht was
zoals bekend fel voorstander van vier bestuurders, waaronder tenminste
een arts. Deze werd in zijn mening gesteund door de ondernemingsraad,
die een verband zag tussen de grotere Raad van Bestuur en de toegenomen
activiteit binnen de stichting. Jansen had dus zijn werkgevers te
overtuigen dat het ook zonder dokter kon en schakelde het stafbestuur en
185
de medisch managers in. Deze waren blij met de econoom Veegens, die
binnen de medische staf groot vertrouwen genoot, en zij waren bereid een
verklaring te tekenen waaruit bleek dat de ‘bestaande structuren, vaste
overlegsituaties en reglementen’, voldoende garantie boden voor de medische

224 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
186
deskundigheid in de leiding. Intussen was organisatiedeskundige Hoofs
benoemd tot secretaris van de Raad van Bestuur, promoveerde de Sittardse
verpleeghuisdirecteur Mintjens tot directeur van de divisie Verpleging
en Verzorging en kreeg zijn Geleense collega Hennekens een functie in de
187
nieuwbouw van het ziekenhuis. Daarmee had Jansen ook de laatste
personen die in de stichting een sterke rol speelden een overeenkomstige
plaats gegeven en kon hij aannemen dat de bestuurlijke problemen waren
opgelost.
Het ziekenhuis kwam er in Nederland mee in een uitzonderlijke situatie.
De specialisten omarmden een econoom als deskundige op het gebied van
ziekenhuiszaken en de Raad van Bestuur liet zich in zijn werk door specialisten
bijstaan. Waren voorheen de leiding en de dokters elkaars natuurlijke
tegenstanders, in Sittard begonnen zij elkaar als partners te zien.
Het stafbestuur wist deze ontwikkeling helaas niet te overzien. Uit op een
nevengeschikte rol naast de Raad van Bestuur, zag het af van de voorgestelde
positie in de ziekenhuisleiding. Terwijl de Raad van Bestuur door
het voorbereiden van een divisiestructuur en een ziekenhuisdirectie afstand
nam van het ziekenhuismanagement en terwijl de bestuurders van
de Coöperatieve Vereniging, de ‘angry young men’ van Veegens, stuk
voor stuk medisch manager werden en het stafbestuur verlieten, zette dit
zich onbedoeld buitenspel.
3. HET FUNCTIONEEL PLAN
Terwijl de overheid vertraagde, handelden Jansen en Veegens alsof een
ministeriële goedkeuring voor het nieuwe ziekenhuis al ontvangen was.
Zij brachten ‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’ in verband met de projecten
in het kader van de ziekenhuisketen en de raamovereenkomsten en
met een in het voorjaar van 1998 opgetuigd grootschalig automatiseringsproject.
Dat plaatste de tot dan toe door de veelheid van problemen overschaduwde
zorgvernieuwingsprojecten vol in de schijnwerpers. Veegens
had de regie en aan de waaier van lopende projecten telkens nieuwe
toegevoegd. Zijn initiatieven in het ziekenhuis werden gedragen. Dat
bleek wel in maart 1998.

HET FUNCTIONEEL PLAN 225
De projecten en het draagvlak voor vernieuwing
In de begroting voor 1998 was voorzien in een aantal nieuwe projecten,
maar bij nader inzien was bepaald er nog niet mee te starten. ‘Deze communicatie
is blijkbaar niet optimaal geweest gezien het feit dat enkele projecten
toch zijn gestart’, moest Veegens naderhand concluderen. De aangewezen
projectleiders waren kennelijk niet te stuiten geweest. Met het stafbestuur
besloot hij om er dan maar gewoon mee door te gaan. Veegens vroeg zich
af of het stafbestuur ‘nog stappen moet zetten om draagvlak voor de projecten
te creëren’, maar dit vond dat niet nodig. De projecten waren in stafbijeenkomsten
gemeld en met de huisartsenvereniging besproken. 188
De projecten liepen sterk uiteen. Sommige hadden betrekking op een
specialisme of op een specifieke behandeling, zoals het project ‘thuisbehandeling
trombosebeen’ en de projecten uit de ziekenhuisketen ‘snelle behandeling
knieletsel’ en ‘diabetische voet’. Andere hadden meer betrekking
op het zorgproces in het algemeen en richtten zich op het herontwerp
van delen ervan, zoals projecten in het kader van de verbetering van
doorstroomtijden en de bestrijding van wachtlijsten. Een belangrijk deel
van de projecten had betrekking op diensten in samenwerking met derden,
zoals het project transmuraal palliatief centrum. 189
De projecten onder de noemer van de ziekenhuisketen legden de basis
voor breed gedragen vernieuwing en leverden aldus de grootste bijdrage
aan het ingezette veranderingsproces. Door deze projecten werden de
eerste significante stappen gezet in de verbetering van werkprocessen en
de benadering van patiënten. Bovendien legden de ketenprojecten de
basis voor samenwerking tussen maatschappen.
Een nieuw project van deze laatste soort betrof de oprichting van een
diagnostisch centrum. Internist L.J.M. Reichert, eerder bij de nieuwbouwwerkgroep
High-Level Ziekenhuis betrokken, werd aangesteld als medisch
190
coördinator. Na consultatie van de huisartsen in de regio concludeerde
de stuurgroep die het centrum vorm moest gaan geven begin 1999 dat
deze er positief tegenover stonden. ‘Er bestaat bij de huisartsen al geruime
tijd dringend behoefte aan één plek waar huisarts, medisch specialist en patiënt
elkaar ‘ontmoeten’ en van waaruit projecten worden gecoördineerd’, was de
191
conclusie. Een half jaar later kon de stuurgroep vaststellen dat veel werk
was verzet en het diagnostisch centrum min of meer functioneerde. Het
stelde huisartsen in de gelegenheid zonder tussenkomst van een specialist
onderzoeken te laten doen. Wel moest nog aandacht worden gegeven aan

226 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
192
de aanvraagformulieren en aan de herkenbaarheid van het centrum. Dit
beeld van de situatie werd evenwel niet door de huisartsen gedeeld. Reichert
was in 1999 enige tijd door ziekte afwezig geweest en dat had het
project volgens hen geen goed gedaan. Zij vonden dat er te weinig vorderingen
waren gemaakt, dat het ontbrak aan terugkoppeling en vooral dat
het ziekenhuis te veel de dienst uitmaakte. Medisch manager Erdkamp
bracht de wrevel van de huisartsen ter kennis van het managementteam,
maar veegde meteen de stoep schoon. Voor een eventueel gebrek aan
terugkoppeling lag de verantwoordelijkheid vooral bij de huisartsen zelf.
Van een gebrekkige voortgang was geen sprake. Dit ‘gesignaleerde probleem
is geen probleem’, vond hij, want de targets waren gehaald. Wat betreft de
door de huisartsen gewenste herziening van de structuur van het diagnostisch
centrum die hen meer invloed moest geven, wilde hij eerst maar
eens van Jansen horen welke randvoorwaarden de Raad van Bestuur
stelde en van het managementteam welke mening het had. 193
Eind 1999 werd adviseur T.D.M. Bulthuis aangetrokken om projecten zoals
die van het diagnostisch centrum onder de loep te nemen. Haar werd
gevraagd wat nodig was om huisartsen, specialisten en ziekenhuis daadwerkelijk
te laten samenwerken. Zonder samenwerking namelijk kwam er
geen diagnostisch centrum, geen transmurale zorg en geen ‘ziekenhuis
van de 21ste eeuw’. Haar algemene analyse luidde dat samenwerking in
de regio steeds meer noodzakelijk werd en de heersende vrijblijvendheid
moest verdwijnen, net als het ‘domeindenken’ en de begrippen ‘mijn patiënt’
en ‘mijn organisatie’. De gedachte achter het nieuwe ziekenhuis was dat
van het patiëntgericht inrichten van de zorg. ‘Dit is op zichzelf een heldere,
vernieuwende en noodzakelijke gedachte’, sprak de adviseur de vernieuwers in
het ziekenhuis na. Het probleem was echter dat deze gedachte ‘niet gedeeld
(wordt) door huisartsen, medisch specialisten, thuiszorg, zorgcentra, GGZ
194
en ziekenhuis’. De doelstelling van het diagnostisch centrum was te
breed en te abstract geformuleerd, het ambitieniveau te hoog, de personele
ondersteuning te laag, de koers niet eenduidig en de aanpak onvoldoende
systematisch. Het diagnostisch centrum was ervoor bedoeld om huisartsen
diagnostische faciliteiten van het ziekenhuis beschikbaar te stellen,
maar eenmaal beschikbaar bleken de huisartsen ‘zich onvoldoende bewust
van de kosten die het aanvragen van diagnostiek met zich meebrengt’. Ook al
waren er heldere richtlijnen en protocollen, de huisartsen en medisch
specialisten gebruikten de diagnostische faciliteiten niet altijd even doelmatig.
Daardoor werd de tweede doelstelling van het centrum, kwaliteits-

HET FUNCTIONEEL PLAN 227
verbetering van het aanvraaggedrag van huisartsen, niet bereikt. Het was
in dat verband lastig dat de doelstelling van het diagnostisch centrum
niet expliciet vermeldde dat het de serviceverlening, medische kwaliteitszorg
en doelmatigheid moest verbeteren. 195
De analyse liet weinig heel van hetgeen was bereikt. De betrokkenen
konden er weinig moed uit putten. Bulthuis sprak van afstemming, evaluatie
en overleg als oplossingen. De weg naar samenwerking was te bereiken
door ‘conferenties in een aangename, rustige omgeving’ met een ‘speels en
uitnodigend’ informeel programma ‘zodat mensen elkaar kunnen leren kennen
en respecteren op basis van wie een ieder is’. 196
De adviezen van Bulthuis pasten in de geijkte gedachtepatronen en sloten
aan bij de cultuur van de gezondheidszorg. Iedereen wilde wel uitspreken
dat het allemaal anders moest, wist keihard op te sommen wat er niet
deugde en zag de oplossing in praten. Maar praatjes vullen geen gaatjes.
In werkelijkheid zat niemand te wachten op wezenlijke veranderingen,
een paar nieuwlichters daargelaten. De huisartsen, een groot deel van de
specialisten, de verpleging, de verpleeghuizen, de GGD en de thuiszorg
hadden niet om het ziekenhuis van de 21ste eeuw gevraagd en behoefte
aan samenwerken was er alleen op die punten waar men van anderen
medewerking voor de eigen zaak verwachtte. Wilden Raad van Bestuur,
managementteam en een handvol specialisten een nieuw en revolutionair
zorgconcept ontwikkelen en implementeren, dan hadden zij uiteindelijk
de medewerking van alle betrokkenen nodig. Hoofdrolspelers als Jansen,
Veegens en Erdkamp begrepen dat overleg op zichzelf daartoe niet de
aangewezen weg was. Wilden zij slagen, dan moesten zij vastberaden
volhouden, tegenstanders weren en alleen overleggen met het doel te
overtuigen. Toegeven aan bezwaren mocht slechts wanneer daarmee de
betrokkenen voor het grote doel konden worden gewonnen. Het was deze
wijze van opereren, door Erdkamp succesvol toegepast bij de eerste raamovereenkomst,
die leidend werd bij de ontwikkeling van het nieuwe
ziekenhuis.
Voor een aantal zorgvernieuwingsprojecten, vooral die binnen het ziekenhuis,
had de aanpak zich bewezen. Door het ene na het andere project te
starten, waren bovendien steeds meer specialisten bij de vernieuwing
betrokken geraakt. De projecten waren over het algemeen gericht op evidente
problemen en resulteerden in concrete oplossingen. Veranderingen
maakten in de regel de voordelen direct zichtbaar. Zo ontstond er binnen

228 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
de staf draagvlak voor zorgvernieuwing. Een bezwaar was wel dat de
projecten los van elkaar en ad hoc tot stand kwamen. Het ontbrak het
ziekenhuis, volgens de managers H.S.W. van Laarhoven en Schiltmans in
197
juni 1999, aan een ‘systematische aanpak van kwaliteitszorgbeleid’. Zij wilden
de projecten, de automatisering en de nieuwbouw integreren, zodat
een overzichtelijker en efficiënter kwaliteitszorgbeleid ontstond en ‘lacu-
198
nes’ met nieuwe projecten konden worden gedicht. In november kwam
de behoefte aan een meer centrale coördinatie nog eens op de agenda en
werden criteria geformuleerd waaraan projecten dienden te voldoen. De
projecten moesten ‘instroom beperkend, doorstroom versnellend, uitstroom
bevorderend (en) projectmatig van aard’ zijn en leiden tot ‘daadwerkelijke
199
vernieuwing van zorg’. Mettertijd zouden de gezamenlijke vernieuwingsinitiatieven
een veelomvattend en grootschalig project gaan vormen en
deel gaan uitmaken van ‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’.
Projecten met spelers buiten het ziekenhuis kwamen veel moeilijker tot
resultaat. ‘Het Diagnostisch Centrum heeft na 1,5 jaar nog niet de beoogde impact’,
berichtte Jansen in februari 2000 aan de Raad van Toezicht. ‘In een
recent gepresenteerd rapport wordt o.m. geconstateerd dat de gezamenlijke aanpak
tot nog toe te weinig van de grond gekomen is’, verwees hij naar de conclusie
van Bulthuis, terwijl een noodzaak daartoe wel degelijk bestond. 200
‘Vóór de ingebruikname van het nieuwe ziekenhuis’ moesten de nieuw ont-
201
wikkelde ‘zorgvormen ( ) zijn beproefd’, benadrukte Veegens. Het diagnostisch
centrum bijvoorbeeld, moest de opstap zijn naar een vergelijkbare
diagnose- en screeningafdeling in het nieuwe ziekenhuis en was essen-
202
tieel voor het slagen van het 21ste eeuwse experiment. Het moest dus
enige tijd volwaardig hebben gefunctioneerd en zich hebben bewezen,
voordat het nieuwe ziekenhuis zijn deuren veilig zou kunnen openen.
Voorlopig was het Diagnostisch Centrum evenwel een brug te ver. De
Raad van Bestuur volgde ten aanzien van dit project het advies van Bulthuis
om de samenwerking met de huisartsen op te bouwen langs de omweg
van de vestiging van een centrale huisartsenpost. Zo’n post, naast de
EHBO, zou de stroom patiënten rechtstreeks naar het ziekenhuis kunnen
afvangen. Daar hadden beide partijen belang bij. 203
Een onconventioneel plan
Jansen had in september 1998 besloten om niet meer op de overheid te
wachten en de voorbereidingen voor de bouw van het ziekenhuis te
204
starten. Met Veegens bezocht hij een paar ziekenhuizen in Nederland

HET FUNCTIONEEL PLAN 229
die net hadden gebouwd, om te vernemen welke ervaringen men er had
opgedaan. De les daaruit was weinig bemoedigend. ‘Alles duurt langer en
de regelgeving is haast verstikkend’ was de waarschuwing. Verder kreeg hij
het advies om ruim aandacht te besteden aan het begintraject. Dat kon
een vlotte voortgang van het vervolg bevorderen.
In het najaar nodigde Jansen Vandehoek Coenegracht Architecten uit
voor de ontwikkeling van een stedenbouwkundige visie op het terrein
voor het nieuwe ziekenhuis. Via dit bureau kwam hij in contact met de
onconventionele werkplekontwerper D.H. Veldhoen. Deze mocht een
voorstel doen voor een plan van aanpak voor de ontwikkeling van het
nieuwe ziekenhuis. De eerste aanzet die deze daarvoor op 12 januari 1999
presenteerde, beloofde inderdaad de ontwikkeling van werkomgevingen
die fundamenteel afweken van wat gebruikelijk was. De ontwerper uit
Maastricht was zo’n tien jaar met een bureau onder eigen naam actief. Hij
zocht oplossingen door het opnieuw inrichten van werkprocessen, efficienter
gebruik van ruimte en de toepassing van informatietechnologie en
ontwikkelde er ongebruikelijke, nieuwe kantoorconcepten voor. Hij beproefde
deze bij Interpolis, de Postbank en de politie te Woerden. Zijn
kantoren vielen op doordat eigen werkplekken er in ontbraken. De benadering
sprak Jansen aan, maar hij had ‘enige aarzeling’ om te geloven dat
205
Veldhoen ‘een project van deze omvang ook werkelijk aan(kon)’. De Raad
van Bestuur wilde nadere informatie verkrijgen door de referenties te
bezoeken.
Op 11 februari 1999 leverde Veldhoen in samenwerking met Vandehoek
206
Coenegracht Architecten een uitgewerkt plan van aanpak af. Dit plan
spiegelde de Raad van Bestuur een traject voor van een jaar, verdeeld in
een aantal fases. De eerste was die van oriëntatie, waarin gesprekken
werden gevoerd met betrokkenen en andere ziekenhuizen werden bezocht.
Het vertrekpunt was de nieuwe visie op zorg die een jaar eerder
was ontwikkeld en die had geresulteerd in het Barbapapamodel. De orientatie
moest in een definitiefase tot de globale omschrijving van een
‘Toekomstige Manier van Werken’ leiden. Met inventarisaties van informatietechnologie,
medische technologie en randvoorwaarden op het gebied
van huisvesting en stedenbouwkundige structuur moesten in een derde
fase concepten worden ontwikkeld: zorgprocessen, ondergebracht in een
gebouwstructuur. In een planfase konden deze concepten vervolgens één
voor één worden uitgewerkt, waarmee het functioneel ontwerp van het
nieuwe ziekenhuis voltooid zou zijn. Om het ontwerptraject tot een goed

230 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
einde te brengen, was een slagvaardige organisatie nodig. Veldhoen adviseerde
om een kleine stuurgroep samen te stellen, een projectbureau om
deze facilitair te ondersteunen en een projectgroep bestaande uit vertegenwoordigers
van relevante organisatie-onderdelen om de stuurgroep van
informatie te voorzien. Daarnaast wilde Veldhoen een flinke klankbordgroep
formeren met vertegenwoordigers uit alle delen en lagen van de
organisatie die tevens moest zorgen voor draagvlak binnen de stichting.
Ook moest er een groep van wijze mannen komen in een adviserende rol.
Deze moest bijdragen aan de acceptatie van projectresultaten buiten de
stichting, zoals bij de overheid. 207
Bij Interpolis had Jansen gezien dat de methoden van Veldhoen ‘in de
praktijk toepasbaar zijn en bij consequente toepassing tot daadwerkelijke innovaties
hebben geleid’. ING, het moederconcern van de Postbank, was uit een
vergelijkend onderzoek naar aanbieders tot de conclusie gekomen dat
Veldhoen ‘de meest fundamentele vernieuwingsslag wist te realiseren’. Op
grond van deze informatie besloot de Raad van Bestuur in maart met
208
Veldhoen in zee te gaan. De Raad liet het stafbestuur weten dat hij op
zeer korte termijn zou aangeven ‘door wie het programma van eisen gemaakt
wordt’. Hij gaf aan dat Veldhoen was benaderd als ontwerper van ‘de
inhoud van het gebouw, de werkomgevingen’ en dat op basis van deze functionele
ontwerpen een architect de bouwplannen verder zou uitwerken. 209
Het ‘ziekenhuis van de 21ste eeuw’ had door dit besluit conceptueel vorm
gekregen en wie op 12 en 13 april de grootse presentatie voor het voltallige
personeel in de Stadsschouwburg te Sittard bezocht, kon zich van die
210
vormgeving een beeld vormen. Het functioneel plan werd een uitwerking
van het Barbapapamodel, volgens het gedachtegoed van Veldhoen
zonder vaste werkplekken en zwaar leunend op informatietechnologie.
Tot deze hoogte stond het plan dus in de steigers en in het stramien van
de ontwerper zou het functionele bouwwerk met de maand nauwkeuriger
gestalte krijgen. Wie invloed wilde hebben, kreeg de kans, maar moest er
snel bij zijn.
Overigens had Den Haag zijn ei nog niet gelegd en liep de Raad van
Bestuur dus op de zaken vooruit. Maar het risico dat hij ermee nam, schatte
hij klein in. De Raad had er nog steeds ‘alle vertrouwen in’ dat de verklaring
er ‘binnen afzienbare tijd’ wel zou komen. 211
Op 3 mei 1999, ruim drie jaar na de oorspronkelijke nieuwbouwaanvraag,
gaf het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dan eindelijk

HET FUNCTIONEEL PLAN 231
zijn zogenaamde verklaring van behoefte af, waarmee de stichting toestemming
kreeg om een nieuw ziekenhuis te bouwen en mocht beginnen
met het opstellen van een programma van eisen. 212
Het stafbestuur liet zich positief uit over de presentatie in de schouwburg.
‘Het Stafbestuur vond het een geslaagde bijeenkomst en stelt vast dat hierdoor
vanuit de Raad van Bestuur een goede impuls gegeven is voor de toekomst’.
Jansen liet het stafbestuur weten dat hij uit de medische staf gynaecoloog
en medisch manager Schepers had benaderd om deel uit te maken van de
Projectgroep Nieuwbouw. Verder verklaarde hij dat de klankbordgroep
zou gaan bestaan uit de Raad van Bestuur en het managementteam en
vroeg hij stafvoorzitter Geeraerts om daarin de staf te vertegenwoordi-
213
gen. Intussen maakte hij met de maatschap anesthesie een begin met
een reeks dinerbijeenkomsten met de maatschappen. Ook Veldhoen begon
met zijn oriënterende gesprekken. In de periode tot 6 mei zou deze de
Raad van Bestuur, de clustermanagers, de medisch managers, de directeur
Verpleging en Verzorging en de stafbestuurders zien. De projectgroep,
gevormd door Jansen, Schepers, Hennekens, Rothkrantz, Vandehoek Coenegracht
en bureau Veldhoen, kwam op 19 april voor het eerst bijeen. 214
De stuurgroep was de Raad van Bestuur, aangevuld met Rothkrantz. 215
Was Jansen in april nog van plan de klankbordgroep te laten bestaan uit
onder meer het volledige managementteam, in mei kwam hij daarvan
terug. De deelname bleef beperkt tot een aantal clustermanagers, waardoor
de medisch managers erbuiten vielen. De plaatsen die zij vrijmaakten,
wilde Jansen geven aan personen die nog niet bij de vernieuwing
216
betrokken waren. Hij poogde er het draagvlak voor zijn plan mee te
verbreden. De nu buitengesloten medisch managers hoefde hij er niet mee
te passeren. Zij waren al voor het vernieuwingsexperiment gewonnen en
zouden hun invloed toch wel laten gelden.
Hoe doordacht Veldhoen de projectorganisatie met het oog op het verkrijgen
van draagvlak ook had ingericht, de Projectgroep Nieuwbouw was
voorlopig als enige actief betrokken bij de bepaling van het functioneel
ontwerp. De medische staf en het managementteam hielden zich op de
vlakte. De vergaderingen met de klankbordgroep bleken ‘teveel eenrichtings-
217
verkeer’. Men wachtte er de resultaten van Veldhoen af. Ideeën konden
dus slechts naar voren komen uit de individuele gesprekken die het bureau
met de leiding, het stafbestuur en de medisch managers voerde.
Jansen en Veldhoen dachten met de klankbordgroep en met bezoeken aan

232 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
De projectgroep Nieuwbouw: L.F.J. Jansen, D.H. Veldhoen, F. Vandehoek, K.P.W. Rothkrantz,
H.H.J.M. Hennekes, J.P. Schepers

HET FUNCTIONEEL PLAN 233
maatschappen het project vanuit de organisatie te voeden met wensen en
commentaren, maar de organisatiecultuur bleek weerbarstig. Uit zijn
gesprekken maakte Veldhoen op dat ‘alles lijkt te draaien om protocollen’ en
dat er een verschil was tussen ‘credo en werkelijkheid’. Men was in de stichting
gewend over veranderingen te praten, maar volgens protocol met het
goed- of afkeuren van plannen te wachten op het daarvoor zelf aangewezen
moment aan het einde van het traject. 218
Nieuwe inzichten leverden de gesprekken van Veldhoen niet op. Hij
rapporteerde een overzichtelijke, maar complexe organisatie te hebben
aangetroffen die veranderingsbereid was. Dat laatste kon ook niet anders,
aangezien hij nu juist had gesproken met de groep veranderingsgezinden.
Hij schetste een beeld van een verticale organisatie en stelde vast dat ‘die
eigenlijk horizontaal georganiseerd zou moeten zijn’. Hij toonde ermee aan
dat management en stafbestuur nog altijd niet afkwam van het idee dat
met een structuur de werking van de organisatie kon worden bepaald. In
de rapportage van Veldhoen kwamen ten slotte de transmurale zorg en
het thema concurrentie niet voor. Zij hielden de managers en medici niet
bezig en waren bijgevolg in de gesprekken niet aan de orde gekomen. 219
Gynaecoloog Schepers wierp in verband met ‘het ziekenhuis van de 21ste
eeuw’ een vraagstuk op dat te vergelijken was met het probleem van de
stichting dat het functioneren ervan niet door structurering bepaald bleek
te kunnen worden. Dat vraagstuk hield hem tijdens een excursie naar
Zweden bezig. Hij discussieerde tijdens de reis met Veldhoen over de
vraag ‘of de indeling van gebouwen mensen anders kan doen werken’. ‘Erik was
overtuigd van wel, ik van niet’, verschilde de arts met de werkplekontwerper
van inzicht. Veldhoen gaf hem voorbeelden, maar Schepers liet zich overtuigen
door wat hij tijdens de bedrijfsbezoeken in Zweden waarnam. ‘Een
uitstekend idee of visie (kan) helemaal om zeep geholpen worden door een nieuwe
directeur of door het niet volhouden van de filosofie door het middenmanagement’,
stelde hij vast, om te concluderen dat ‘wil een visie ( ) kans van slagen
hebben, de hele organisatie (leiding + alle anderen) van de visie doortrokken
moeten zijn en dit gedurende jaren ook blijven’. Alleen het gebouw neerzetten
was volgens hem onvoldoende. Wanneer niet iedereen volledig meedoet
‘wordt het een janboel’, wist de gynaecoloog. Schepers wees op het
grootste risico dat het experiment met zich meebracht en hij keek ver
vooruit. ‘Waar het al moeilijk is iedereen van een nieuw concept ( ) te overtuigen,
lijkt me het voor langere tijd trouw blijven aan het oorspronkelijke concept

234 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
( ) nog veel moeilijker’, filosofeerde hij. Hennekens, ook mee op reis, voelde
op meer praktische gronden hetzelfde gevaar. ‘Dodelijk is het wanneer een
medewerker na een excursie over haar bazen zegt: “they are lying ...”’, deed hij
excursieverslag. ‘Dat mag óns niet overkomen!’ 220
Draagvlak voor de nieuwe concepten was essentieel. Maar hoe kon Jansen
zich daarvan verzekeren en tegelijkertijd voorkomen dat overleg en inspraak
de vernieuwing smoorde? Een beetje draagvlak was onvoldoende.
Iedereen moest meedoen en dat nog een tijd volhouden ook, had Schepers
gezegd. Met Veldhoen was Jansen van mening dat, wanneer een grote
groep de nieuwe concepten wilde accepteren, een gebouw het ernaar
werken voor de langetermijn kon vastleggen.
Het Ziekenhuis InformatieSysteem
In maart 1998 had de Raad van Bestuur een stuurgroep Informatisering
opgericht met als opdracht een leverancier voor een Ziekenhuis Informa-
221
tieSysteem te selecteren. De belangrijkste drijfveer voor de aanschaffing
van zo’n systeem was het idee dat het nieuwe ziekenhuis met zijn nieuwe
concepten het niet zonder moderne informatietechnologie kon stellen.
Veegens achtte een systeem noodzakelijk dat op termijn een centrale rol
kon vervullen in een transmuraal zorgnetwerk. Een dergelijk systeem
bestond overigens niet, zodat de aanschaffing feitelijk de ontwikkeling
ervan inhield. De directe aanleiding om het automatiseringsvraagstuk op
te pakken waren de verhalen over het mogelijk crashen van computersystemen
tijdens de millenniumwisseling en de paniek die de software- en
222
computerbranche in dat verband in de samenleving zaaide. De stuurgroep
organiseerde in het voorjaar workshops om een wensenpakket in
kaart te brengen. Met hulp van Cap Gemini had de groep in juni een
223
selectie van drie mogelijke leveranciers klaar. In juli konden offertes
worden vergeleken. Een dochterbedrijf van ICL viel af. Na veel wikken en
wegen kreeg Hiscom de voorkeur boven het Duitse SAP. Hiscom was
ontstaan uit een door de overheid gefinancierd project in het Academisch
Ziekenhuis Leiden en was medio jaren negentig in handen gekomen van
Vanenburg Ventures, de holding van de gebroeders Baan. Deze broers
dwongen deze jaren als ondernemer bij bepaalde groepen veel respect af.
Zij namen grote risico’s en leken over de gave te beschikken steeds de
juiste beslissingen te nemen. Hun softwarebedrijf maakte een explosieve
groei door en de koers ervan op de effectenbeurs verveelvoudigde. In het
voorjaar van 1998 ontstonden evenwel twijfels en raakte de beurskoers van

HET FUNCTIONEEL PLAN 235
Baan in een glijvlucht. Nu waren de koersen van bedrijven als Baan en
SAP zo volatiel als de verhalen over hun succes en mogelijke rampspoed
elkaar afwisselden en was er niet direct reden voor paniek. Niettemin
wilden Jansen en Veegens zich uitgebreid over de soliditeit van deze
224
voorkeursleverancier laten voorlichten. Hiscom verzekerde dat het een
‘gezonde financieringsbasis’ had en ‘geen relatie ( ) met de ontwikkelingen van
Baan Company’. Er was alleen een relatie met dit bedrijf, omdat moeder
Vanenburg Ventures een minderheidsbelang in Baan had. Hiscom wist te
overtuigen en mocht van de Raad van Bestuur een contractvoorstel
225
doen. In het najaar van 1998 viel het Baan-avontuur in duigen en werden
de broers van hun voetstuk gestoten. Doordat Vanenburg met Baanaandelen
als onderpand de overname van bedrijven als Hiscom had gefinancierd,
wankelde ook de holding en kwam de toekomst van Hiscom in
gevaar. De Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek had nog geen
contractvoorstel ontvangen en was nog geen verplichtingen aangegaan.
Zij kwam goed weg. De Raad van Bestuur besloot in november de relatie
met Hiscom te verbreken en verder te gaan met SAP, de tweede op de
226
lijst. Er waren wel een paar maanden verloren gegaan.
In januari 1999 werd voor het Ziekenhuis InformatieSysteem de interne
projectorganisatie SP!TZ opgericht. Clustermanager Van Vlodrop kreeg er
de leiding over. De Raad van Bestuur vroeg de medische staf om twee
artsen voor te dragen die konden helpen met de activiteiten op het gebied
van de patiëntenlogistiek en een elektronisch patiëntendossier. Op het
gebied van informatisering werd een deskundige adviseur gecontracteerd
en voor de implementatie sloot de stichting een overeenkomst met Price-
Waterhouse Coopers. Een contract met SAP moest snel kunnen volgen.
De Raad van Bestuur dacht in verband met de millenniumdreiging zich
geen vertraging meer te kunnen permitteren en wilde nu onmiddellijk aan
227
de slag.
Stafbestuurder Hoofwijk stelde in januari vast dat de projectorganisatie
een sterke leiding nodig had en dat het misschien veel beter was het hele
project aan de adviseur over te laten. De chirurg wilde zekerstellen dat er
één integraal systeem uit de bus kwam. ‘Programmatuur die niet te integreren
valt in het systeem hypothekeert immers de functionaliteit van het hele ZIS
228
(Ziekenhuis InformatieSysteem)’, waarschuwde hij. Dit gevaar was
actueel. De cardiologen bijvoorbeeld, waren een eind op weg met de
ontwikkeling van een eigen elektronisch patiëntendossier en andere maat-

236 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
229
schappen overwogen om dit systeem ook over te nemen. De Raad van
Bestuur stond voor de uitdaging een integraal systeem te ontwikkelen,
waarvan op termijn alle zorgverleners, dus ook die buiten het ziekenhuis,
gebruik konden maken. Eigen systemen van individuele maatschappen
stonden dat in de weg. De cardiologen begrepen wel het nut van een
integraal systeem, maar wilden de functionaliteit van hun eigen systeem
niet kwijt. 230
In maart 1999 werd met SAP een contract getekend voor de aanschaf van
financiële en logistieke systemen en een Oracle-database. Voor het medische
deel werden nog geen aanschaffingen gedaan. Dit stond voor later op
de agenda en de verwachting was dat tegen de tijd dat het systeem nodig
231
zou zijn er een verbeterde versie beschikbaar was. Met het aanbieden
van twee specialisten aan projectbureau SP!TZ maakte het stafbestuur
ondertussen weinig haast. Daar was ook geen dwingende reden voor,
aangezien het bureau immers begon met de financiële en logistieke modules.
Was aanvankelijk alleen de millenniumwisseling een reden om tempo te
maken met het Ziekenhuis InformatieSysteem, in de loop van 1999 kwam
daar het project met Veldhoen bij. De oriëntatiefase was afgerond en in de
definitiefase werd aandacht gevraagd voor patiëntenlogistiek, logistiek
van ondersteunende processen en informatiestromen. Het lag voor de
hand om SP!TZ in het nieuwbouwproject te betrekken.
Productietechnologie en bedrijfskunde in het ziekenhuis
In september en oktober werden ten behoeve van de definitiefase door de
projectgroep Nieuwbouw ‘ideeëngenererende werkconferenties’ gehouden.
Doel was managers, projectleiders en medisch specialisten de zorg- en
ondersteunende processen opnieuw te laten inrichten en op basis daarvan
232
tot een definitie van de Toekomstige Manier van Werken te komen. De
deelnemers aan de werkconferenties waren voornamelijk dezelfden als
met wie in de oriëntatiefase was gesproken, maar ditmaal werd ook de
inbreng van anderen buiten de conferenties op prijs gesteld. ‘Ik hoop dat U
mij de komende maanden overlaadt met informatie en ideeën om me te helpen de
inbreng van de medici zoveel mogelijk tot zijn recht te laten komen’, schreef
Schepers in een brief aan alle stafleden. 233
Op 24 november 1999 kon Veldhoen de Raad van Bestuur de Toekomstige
234
Manier van Werken presenteren. Zij verschilde met het Barbapapamodel
dat als uitgangspunt diende, doordat het begrip keten weer werd

HET FUNCTIONEEL PLAN 237
gehanteerd en het nieuwe model sterk geconcentreerd was op het ziekenhuis.
Het integrale, regionale of zo men wil transmurale karakter waaraan
het aanvankelijke model zijn kracht ontleende, was blijven liggen. Op dit
punt had Veldhoen naar aanleiding van zijn rapportage over de oriëntatiefase
al eerder commentaar gekregen. Toen ontbrak de transmurale zorg
doordat de gesprekken voornamelijk waren gehouden met managers en
artsen in het ziekenhuis. Met de werkconferenties was het niet anders
geweest, hetgeen de verenging verklaarde, zodat geconcludeerd kan
worden dat Veldhoen weinig met het commentaar had gedaan. Jansen
liet het gebeuren. De ontwerper concentreerde zich op het ziekenhuis en
daardoor kreeg de transmurale en andere zorg daarbuiten in de Toekomstige
Manier van Werken niet de voorname plaats die zij in het Barbapapamodel
had ingenomen. Ook hier liet Jansen de zaken op zijn beloop. Hij
beschouwde de transmurale zorg niet als onderdeel van de opdracht aan
Veldhoen en had er, gezien het moeizame verloop van project van het
Diagnostisch Centrum, ook geen behoefte aan om het er onderdeel van te
maken.
De herintroductie van het begrip keten had praktische voordelen. Zij gaf
de mogelijkheid om het zorgproces in sequentiële stukjes te knippen en in
een bouwkundige structuur te denken.
In de nieuwe keten ging de patiënt niet meer van de huisarts naar de
specialist op zijn polikliniek, maar naar het centrum voor diagnose en
screening voor een ‘geprotocolleerd diagnostisch traject’. Op initiatief van de
huisarts kon de patiënt vervolgens toegang krijgen tot het spreekuurcentrum.
Van daaruit kon deze doorgaan naar het behandelcentrum en ten
slotte naar het verpleegcentrum. Patiënten die spoedeisend waren volgden
deze route vanzelfsprekend niet. De gedachte was zelfs deze zoveel mogelijk
van de standaardroute te scheiden door een afzonderlijk spoedcentrum
in te richten. Langs het traject waren een logistiek centrum en een
kenniscentrum geprojecteerd, bedoeld voor de facilitaire dienstverlening
en het centraal beschikbaar maken van kennis en informatie voor specialisten
en voor hulpverleners van buiten. 235
Het model werd als nieuw en ingrijpend anders gepresenteerd en zou
voldoen aan de uitgangspunten van patiëntgerichtheid en procesgeorienteerde
zorg en dergelijke. Maar wat de beoogde verandering in de kern
nu precies inhield en wat de relevantie was van bepaalde praktische elementen
daarin, kwam in het rapport niet uit de verf.

238 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
D.H. Veldhoen verving ten behoeve van de ontwikkeling van een functioneel plan voor het nieuwe
ziekenhuis en zijn Nieuwe Manier van Werken het Barbapapamodel weer door een keten. Het
uiteindelijk samenstel gaf een eerste indruk van de vormgeving van het nieuwe ziekenhuis. De laatste
aanpassing aan dit model betrof het min of meer onderbrengen van de eerste en derde lijnszorg in het
ziekenhuis.

HET FUNCTIONEEL PLAN 239
Toch was de gedachte achter de Toekomstige Manier van Werken betrekkelijk
eenvoudig samen te vatten geweest. Het oogmerk was, of het nu
om patiënten, bezoekers, artsen, verpleegkundigen of facilitaire dienstverleners
ging, om het geloop en gesjouw, door elkaar, over lange gangen,
van kamer naar kamer te verminderen, kortom de inefficiëntie en ondeugdelijke
procesgang waarin ziekenhuizen uitmuntten, te verbeteren. Waar
in de industrie al sinds decennia werd gestreefd naar een procesvoortgang
die goederen- en personenbewegingen structureerde, scheidde en tot een
minimum beperkte, werd de ongereguleerde drukte in de gangen van
ziekenhuizen nog als teken van prima bedrijvigheid gezien. Die visie
moest plaatsmaken voor een wat modernere. De Toekomstige Manier van
Werken bestond uit het scheiden van de stromen en het zoveel mogelijk
beperken van het geloop van de grootste groep, de patiënten. Dat werd
bijvoorbeeld bereikt met een geïntegreerd centrum voor diagnostiek en
screening en met een spreekuurcentrum met één balie. Deze voorzieningen
veronderstelden dat diagnose-, spreekuur- en behandelfaciliteiten niet
meer naar specialismen werden gescheiden en niet meer werden gegroepeerd
rondom de individuele artsen als centrale personen. In plaats daarvan
werd de patiënt per deel op dezelfde plaats verblijvend, een proces
doorgeleid langs functionele en geïntegreerde centra waar de specialisten
op de geëigende plaatsen hun werkzaamheden verrichtten. Jobshop werd
flowshop: productietechnologie uit de jaren twintig van de twintigste
eeuw. 236
Jansen wilde breken met de traditionele, achtergestelde werkmethoden in
het ziekenhuis en dit de gang laten maken die in het bedrijfsleven reeds
lang was gemaakt. Het was dat wat hij twee jaar eerder bedoelde met het
ziekenhuis als ‘een bedrijfsmatige omgeving, ( ) niet meer en niet minder dan
elke andere onderneming’. Hoewel vanuit procestechnisch oogpunt een
beproefde en dus betrekkelijk eenvoudige, was deze stap voor het ziekenhuis
een reuzensprong.
In de concrete vorm die Veldhoen eraan gaf, vielen twee consequenties
op. De specialisten raakten hun vaste werkplek kwijt en het systeem veronderstelde
de ontwikkeling van een breed toegankelijk elektronisch patientendossier,
voorzien van alle mogelijke informatie en gegevens, inclusief
beeldmateriaal. Net als de specialisten verloor de informatie immers
haar vaste plek in dossiers op het maatschapssecretariaat en moest mobiel

240 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Het ziekenhuis van de twintigste eeuw

HET FUNCTIONEEL PLAN 241
worden. Deze twee consequenties waren overigens al bij de start van het
project aangekondigd.
Met de formulering van de Toekomstige Manier van Werken had de projectgroep
een flinke stap vooruit gemaakt. Er was daarnaast meer bereikt.
In oktober waren de niet medische modules van het Ziekenhuis Informatie
Systeem in werking gesteld, waarmee de stichting voor wat betreft
zijn financiële en administratieve activiteiten de millenniumovergang
237
moest kunnen doorstaan. Het projectbureau SP!TZ kon zich nu gaan
toeleggen op de medische modules.
Nadat Houben zich met de komst van Breederveld weer speciaal met de
verpleeghuizen was gaan bezighouden, had hij zijn blik op de verzorgingshuizen
in de regio gericht. Het opnemen van verzorgingshuis De Eghte in
de stichting was nu niet meer het incident dat de toezichthouders ervan
wilden maken, maar bleek het begin van een overnamecampagne. In juli
1999 werd in beginsel overeenstemming bereikt met de Stichting Woon-
ZorgCentra, om de verzorgingshuizen De Kollenberg en De Baenje in Sittard
en Sint Maarten in Born over te nemen. Overeenstemming met verzorgingshuis
Vastrada in Susteren volgde wat later. Hoewel de daadwerkelijke
fusies nog tijd vroegen, was de Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek hard op weg een sterke positie in de ouderenzorg in te
nemen. 238
De chirurgen Hoofwijk en Van de Akker en anesthesist Pinckaers introduceerden
op de operatieafdelingen een nieuw planningssysteem waardoor
zij erin slaagden de wachtlijsten aanmerkelijk te verkorten. Zij hadden
geconstateerd dat spoedoperaties een efficiënte benutting van de capaciteit
in de weg stonden. Deze gooiden voortdurend de afsprakenlijst in het
honderd en creëerden bijgevolg tegelijkertijd leegloop op de operatiekamers
en uitstel van operaties, met groeiende wachtlijsten als het uiteindelijke
resultaat. Zij realiseerden zich dat er altijd spoedoperaties voorkwamen
en dat deze samengenomen een hoeveelheid tijd in beslag namen
waarvan een min of meer constant gemiddelde was te berekenen. Door
nu voor de spoedoperaties bij voorbaat tijd in te plannen, hielden deze in
planningtechnische zin op spoedeisend te zijn, althans een verstorend
karakter te hebben. Deze geplande tijd werd gedeeld met geplande operaties
die eventueel wat konden schuiven in tijd, omdat er daartegen uit
medisch oogpunt geen bezwaar was en omdat de betrokken patiënten al
waren opgenomen. Zo kon de gereserveerde, als ‘witte gaten’ aangeduide

242 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
A.G.M. Hoofwijk

HET FUNCTIONEEL PLAN 243
operatietijd volledig worden benut. De ervaren artsen werden heel even
jonge bedrijfskundigen. Waren in het vakgebied van de laatsten vraagstukken
als dit niet hopeloos ingewikkeld en lag de oplossing voor de
hand, in het ziekenhuiswezen schreven de drie revolutie. Door iets dat
hardnekkig als een uitzondering werd bestempeld niet meer als zodanig te
beschouwen, losten zij een probleem op dat met de gegeven capaciteit als
onoplosbaar bekend stond. Door een ingreep die zijn schoonheid aan zijn
eenvoud ontleende, lieten zij zien dat wachtlijsten konden verdwijnen
zonder de capaciteit te vergroten. Maar de Sittardse specialisten maakten
nog meer duidelijk. Anders dan men in de gezondheidszorg nog jaren kon
horen, bewezen zij dat men met efficiëntieverbeteringen de zorg voor de
239
patiënt kon verbeteren. Hoe ongewoon die efficiëntie was, bleek uit de
gevallen waarin het gestegen tempo van in behandeling nemen onder
patiënten tot grote ongerustheid leidde. Deze patiënten dachten iets
levensbedreigends te mankeren wanneer zij voor een eenvoudige en
onschuldige ingreep binnen een week na het eerste consult werden geholpen.
‘Naast het gewoon werken, zorgen voor ( ) duizenden patiënten, hebben we als
organisatie heel veel op onze schop genomen’, zei Jansen op 3 januari 2000 in
zijn nieuwjaarstoespraak. Nadat hij een opsomming had gegeven van wat
er op deze schop zo al te vinden was, herhaalde hij zijn motto van het jaar
240
ervoor, namelijk ‘de Stichting gaat voort met een niet aflatende ambitie’. De
Raad van Bestuur liet het verleden van de stichting aan de twintigste
eeuw en begon het nieuwe millennium met de presentatie van een nieuwe
naam: Orbis Medisch en Zorgconcern. Die presentatie was, net als die
van de start van het nieuwbouwproject, groots en theatraal zoals men dat
in de offshore gewoon was. Jansen maakte van elke gelegenheid die zich
daarvoor leende een feest, in de veronderstelling er eenheid mee te kunnen
smeden.
Even enthousiast liet de Raad van Bestuur via projectkranten en door
voordrachten ook de informatie over de voortgang van het nieuwbouw-
241
project in de organisatie verspreiden. Op 10 januari 2000 kon de Projectgroep
Nieuwbouw het jaar beginnen met het uitwerken van de onderde-
242
len van het nieuwe model. Het schip lag goed op koers en de zee was
rustig.

244 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
De eigen werkplek
In de eerste maanden van 2000 kwam hierin dramatisch verandering. Er
heerste onder de stafleden ‘grote ontrust’. Dat waren tenminste de woorden
die de maatschap longgeneeskunde gebruikte. Deze was de oproep
van Schepers, eerder, kennelijk ontgaan en vroeg hem in een brief van 13
maart, min of meer achteraf, of er in de plannen van de projectgroep nog
wat te veranderen viel. De maatschap had begrepen dat er in het nieuwe
ziekenhuis ‘geen sprake meer kan zijn van een persoonlijke spreekkamer’ en
wilde hem ervan overtuigen ‘dat dit op een grote vergissing moet berusten’.
De longartsen hadden de laatste twee jaar ervaring opgedaan toen ze met
vieren waren en slechts de beschikking hadden over drie kamers. Dat was
‘buitengewoon onhandig en vertragend’ geweest. Zij hadden door automatisering
hun praktijk ‘nog efficiënter’ gemaakt en het leek hen ‘onmogelijk op een
wisselende spreekkamer hetzelfde te kunnen bereiken’. Verder was het met het
oog op complicaties van belang om dichtbij de longfunctieafdeling te
werken. Hun vraag was ten slotte hoe de post- en uitslagenverwerking
zou kunnen plaatsvinden zonder een eigen ruimte en secretariaat van de
maatschap. De longartsen maakten zich ‘grote zorgen over deze merkwaardi-
243
ge plannen’. De lange stilte van 1999 was doorbroken. De argumentatie
was niet sterk, maar het gevoel van deze artsen dat zij door de plannen
vol geraakt werden, was oprecht en te begrijpen. Het was de longartsen
evenwel om een intussen gestold onderdeel van het ontwikkelproces te
doen en dus kwam hun commentaar te laat.
Hun probleem met het concept zonder eigen werkplekken werd breder
gedeeld, in het bijzonder door de beschouwende specialisten. Waren voor
de snijders de operatie- en behandelkamers het centrum van hun beroepsuitoefening
en werden die kamers gedeeld, voor de beschouwers was de
spreekkamer het centrum en deze was hun persoonlijk domein. Precies dit
werd hen afgenomen. De plannenmakers konden hier natuurlijk tegenover
stellen dat de spreekkamers bleven en dat alleen de eigen kamer verdween,
maar dat was nu precies de stap die de longartsen en hun nog
stille medestanders niet dachten te kunnen maken.
Of er van grote onrust sprake was, mag worden betwijfeld. De ideeën van
Veldhoen kwamen niet voor het eerst naar voren. De betrokkenheid van
de specialisten was in het algemeen beperkt geweest. De animo voor
plenaire stafvergaderingen was en bleef minimaal en het stafbestuur had
in de plannenmakerij geen prominente rol opgeëist. Er was echter nog iets
anders aan de hand. De concepten die Veldhoen ontwikkelde, waren

HET FUNCTIONEEL PLAN 245
gebaseerd op input uit de ziekenhuisorganisatie zelf en borduurden voort
op voornamelijk door artsen ontwikkelde ideeën van voor het nieuwbouwproject.
In de eerste helft van 2000 werden wederom managers en specialisten
ingezet om de onderdelen van het concept in detail uit te werken
en kregen zij, weliswaar binnen de kaders van de Toekomstige Manier
van Werken, de mogelijkheid de inhoud mede te bepalen. Het functioneel
plan was daarmee veel meer van de hand van artsen dan critici veronderstelden.
Punt is wel, en dat maakt deze vaststelling er een om bij stil te
staan, dat het hier een select gezelschap van artsen betrof.
Op 10 april kregen de stafleden de plannen, voorzover uitgewerkt, voorgelegd.
Zij werden uitgenodigd schriftelijk commentaren en vragen in te
dienen. De respons was mager, net als de opkomst bij de plenaire stafvergadering
waar de plannen werden gepresenteerd. Er werden niet meer dan
zo’n vijftig vragen verzameld, voornamelijk afkomstig van een klein aan-
244
tal specialisten. De vragen werden in mei individueel door Schepers
beantwoord. Van de longartsen waren er geen vragen, van de kinderartsen
wel. Die wilden weten waarom het longfunctieonderzoek niet in het
centrum voor diagnostiek en screening was geplaatst. Het antwoord was
dat het projectteam plaatsing aldaar weliswaar logisch vond, maar dat
‘vanwege de noodzaak dat voor bepaalde onderzoeken een long- (kinder?)arts zich
in de onmiddellijke nabijheid moest bevinden’ gekozen was voor plaatsing in
het spreekuurcentrum. De longartsen hadden met hun protest een succesje
geboekt, zo leek het. Het projectteam maakte overigens wel een voorbehoud.
Kon de architect zo tekenen dat het longfunctieonderzoek toch
werd geplaatst waar het volgens het projectteam thuishoorde en de afstand
tot de spreekkamers kort bleef, dan zou dat wel eens de keuze
kunnen worden, liet Schepers in zijn antwoord aan de kinderartsen doorschemeren.
De kwestie toonde de misconceptie van de begrippen in het
nieuwe model bij de longgeneesheren. Functionele scheiding en ruimtelijke
scheiding waren verschillende zaken. Het longfunctieonderzoek was in
het Maaslandziekenhuis al gescheiden van de spreekkamers, in de zin dat
dit zich niet in die kamers zelf voltrok. Daar voegde een functionele
scheiding op zichzelf niets aan toe. Het was maar hoe de architect tekenende
of de afstand tussen de twee functionele ruimten groot werd of
niet. In zijn algemeenheid gold zelfs dat deze niet veel moeite zou hoeven
te doen om de loopafstanden waaraan de specialisten in het bestaande
ziekenhuis gewend waren te verkleinen. De projectgroep Nieuwbouw

246 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
kon de bezwaren van de longartsen dus makkelijk wegnemen, omdat zij
kon redeneren dat deze er niet hoefden te zijn. Dat nam niet weg dat een
antwoord op de vraag of kwesties als deze ook werkelijk tot bevredigende
en werkbare oplossingen kwamen, in de tijd werd doorgeschoven, namelijk
naar het moment dat de architect zijn tekeningen klaar had, een
moment dus dat de oplossingen op een hoger detailniveau vastlagen.
Het probleem van de eigen spreekkamer verplaatste zich in de vragen en
antwoorden naar het nog nauwelijks uitgewerkte expertisecentrum waar
werkomgevingen zouden worden ingericht. Dit waren de ruimtes waar
men kon telefoneren, zich kon terugtrekken, kon overleggen met collega’s,
kortom waar men al die werkzaamheden kon verrichten die met
patiëntencontact niet direct te maken hadden en die dus volgens de
plannenmakers niet in de primaire procesgang, dus de spreekkamers thuishoorden.
De vragen die de specialisten indienden, wezen, anders dan de brief van
de longartsen, niet op grote onrust of fundamentele bezwaren. Veel vragen
hadden betrekking op details en waren binnen de kaders van het concept
oplosbaar. Een aantal bevatte waarschuwingen, waarmee de projectgroep,
en later de architect, hun voordeel konden doen. Waar in het verleden
het begrip ‘onbespreekbaar’ de leiding en de dokters voor in de mond
lag, lieten nu zowel de vragen als de antwoorden een constructieve houding
zien. Op de antwoorden van Schepers kwamen van de vraagstellers
geen reacties meer, constateerde Prevoo medio juni. Dat betekende echter
niet dat de stafleden met Veldhoen gelukkig en tevreden waren. Ausems
was in het voorbije jaar tot de conclusie gekomen dat de ‘toegankelijkheid
voor het leveren van serieuze bouwstenen bij Veldhoen heel gering is: zijn visie
245
wordt niet bijgesteld na discussies’. Of die vaststelling een echo kreeg, hing
af van de mate waarin Veldhoen de vragen van de artsen en de antwoorden
van Schepers wist te verwerken in zijn eindproduct.
Voor de projectgroep waren de vraagstukken overigens andersoortig. Zij
had niet alleen te maken met de specialisten en de wijze waarop die hun
werk moesten doen, maar ook met het verpleegcentrum, de facilitaire
ondersteuning en dergelijke, die met de specialistencentra interfereerden.
Daarbij wilde zij met de uitwerkingen die werden gemaakt het concept
overeind houden. Zou dat niet lukken, dan ontstond immers al op voor-
246
hand de door Schepers bedoelde ‘janboel’. Hoe Schepers ook probeerde
iedereen tevreden te stellen en tegelijk vast te houden aan het model,

HET FUNCTIONEEL PLAN 247
men kon inderdaad stellen dat Veldhoen stevig aan zijn eigen ideeën
vasthield. En deze laatste was de pen in handen gegeven.
De Raad van Bestuur ten slotte had weer andere problemen. De stichting
had voor het maken van het programma van eisen een jaar de tijd. Het
maken van een functioneel plan liep al rond de jaarwisseling een paar
weken achter op schema en toen het op 3 mei een jaar geleden was dat de
minister haar verklaring had afgegeven, was het werk niet klaar. Het zou
niet zo erg zijn. Rothkrantz had Jansen eind april laten weten dat Van der
Kraaij het allemaal wel best vond. Op de vraag of men voor 3 mei moest
leveren antwoordde Van der Kraaij ‘mag wel maar hoeft echt niet’. Zelfs
vond de ambtenaar het indienen van een programma van eisen niet nodig.
Orbis mocht ook direct een schetsontwerp voorleggen, of het een met
het ander combineren. Rothkrantz betwijfelde of het College voor Ziekenhuisvoorziening
er ook zo over dacht, maar adviseerde Jansen om inder-
247
daad de tijd te nemen en op 3 mei maar even niets te doen. Jansen had
Borst in het ziekenhuis ontvangen en een fantastische presentatie voor
haar geregeld van wat er liep en bereikt was. Die had zijn uitwerking
kennelijk niet gemist. Sittard mocht zijn gang gaan.
In mei kwam Jansen tot de conclusie dat de door Den Haag geboden
ruimte om wat meer tijd te nemen weliswaar moest worden aangegrepen,
maar dat het verstandig was om toch zoveel mogelijk de voor een normaal
nieuwbouwproject voorgeschreven route te volgen. Hij realiseerde
zich namelijk dat Borst en Van der Kraaij niet de heersende visie op het
ministerie en bij de verschillende overheidsinstanties en overlegorganen
vertegenwoordigden. Er was veel weerstand tegen het project ‘ziekenhuis
van de 21ste eeuw’.
Jansen besloot om de indiening van een programma van eisen op basis van
het functioneel plan, waaraan Veldhoen op dat moment de laatste hand
legde, los te koppelen van de bespreking daarvan binnen het ziekenhuis.
Op die manier hield het debat intern de voortgang extern niet op. Hij
realiseerde zich dat de discussie intern tot aanpassingen konden leiden,
maar geloofde dat dit voor de procedure bij de overheid niet uitmaakte. 248
Het zou de overheid gaan om ‘de filosofie over het ontwerp, de indeling en de
functies naar maat en getal plus een opgave van de kosten’. Het functioneel
plan was al in een veel verder gevorderd stadium dan dat en de interne
discussie dus ook, verklaarde hij tegenover de medisch managers, de
Coöperatieve Vereniging en het stafbestuur.

248 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Erdkamp kon de opvatting van Jansen niet delen. Over veel zaken moest
de discussie volgens hem nog beginnen en hij dacht dat ‘het ( ) best (kan)
zijn dat je het ( ) pas eens bent als je het totale plaatje kent’. Er ontspon zich
hierover een interessant gesprek. Volgens Erdkamp was het probleem dat
er binnen de organisatie nog te weinig begrip was van het nieuwe model.
‘Degenen die nauw bij de ontwikkeling betrokken zijn hebben dat wel’, wees hij
in de vergaderruimte om zich heen, ‘maar soms kunnen zij het zelfs niet eens
goed in de maatschap verwoorden’. Voor het model moest in zijn algemeenheid
wel draagvlak zijn, vond trouwens ook Jansen. Maar daarvoor moest
‘de goegemeente’ volgens Erdkamp eerst een volledig uitgewerkt plan worden
voorgelegd. Jansen wilde bij de overheid zoveel mogelijk de procedures
volgen, hoe flexibel Van der Kraaij ook wilde zijn. Een route erbuiten
zou onzekerheden met zich meebrengen en onherroepelijk meer tijd
vragen en dat was niet gewenst. Het volgen van de procedure in dit stadium
hield in dat op korte termijn een programma van eisen werd ingediend,
zodat groen licht kon worden gevraagd om een architect aan het
werk te zetten. Deze haast mocht, zo concludeerde hij met de voortrekkende
artsen, evenwel geen aanleiding geven tot de conclusie ‘dat alles al
is beslist’. 249
Jansen liep opnieuw tegen het probleem aan dat zijn project niet paste
binnen de criteria en procedures die de overheid voor nieuwbouwprojecten
hanteerde. Een alles omvattend gedetailleerd plan lag nog niet op
tafel. Het was bijvoorbeeld nog niet duidelijk of de in het expertisecentrum
nog te creëren voorzieningen afdoende oplossing zouden zijn voor de
gesignaleerde problemen in het spreekuurcentrum. De plannen waren
verder dan voor goedkeuring in Den Haag nodig was, maar intern nog
onvoldoende uitgewerkt om er zeker van te zijn dat de initiële keuzes
houdbaar waren. Vanuit het perspectief van de artsen was niet indienen
geboden. Maar Jansen realiseerde zich dat dan gewacht moest worden
totdat alles tot in detail was uitgewerkt. Dat zou in zo’n innovatief concept
misschien wel kunnen betekenen dat op de bestektekeningen moest
worden gewacht. Daarmee kon hij in Den Haag moeilijk aankomen. Had
Van der Kraaij gesuggereerd dat er gezien het bijzondere karakter van het
project wel een stapje in de procedure mocht worden overgeslagen, op
deze eenling op het ministerie mocht niet zomaar worden afgegaan.
Tot het opsturen van een programma van eisen aan het ministerie zou het
voor de zomer echter niet meer komen. Er was in juni een hoofddocument

HET FUNCTIONEEL PLAN 249
klaar, maar waar auteur Veldhoen daarin hoogstens nog ‘enige schoonheidsfoutjes’
zag, was de Raad van Bestuur plotseling kritisch gestemd.
Hier vond deze de zaken onvoldoende belicht, daar was de uitwerking
van de verschillende onderdelen niet evenwichtig. Het expertisecentrum
en de informatietechnologie waren essentieel, omdat juist daarin de andere
manier van werken tot uitdrukking kwam, maar van die punten had de
praktische uitwerking nauwelijks vorm gekregen. De vernieuwing in de
zorg was onvoldoende zichtbaar. En van de kansen die reeds in het
250
SP!TZ-project waren benut, was onvoldoende gebruik gemaakt. In de
zomer kwam hier forse kritiek van de medisch managers en het stafbestuur
overheen. Zij vonden dat in de vertaling naar de meetwaarden van
de overheid de interne consistentie, de Toekomstige Manier van Werken
en bijvoorbeeld de aandoeningsgerichte zorg waren verdwenen. De uitgangspunten
werden verschillend uitgelegd en waren soms zelfs niet
meer terug te vinden. Er was ‘opeens’ een versplintering van specialisaties
ontstaan en een versnippering van beschikbare apparatuur en middelen.
Ten slotte had Veldhoen niet eens willen toegeven aan de wens in het
expertisecentrum per discipline een aantal eigen kamers voor overdracht
en patiëntbesprekingen te projecteren, hoewel de maatschappen met deze
oplossing toch een flinke scheut water bij de wijn hadden gedaan, een
behoorlijke stap verwijderend van het oude idee van eigen spreekkamers.
De kritiek wees er op dat Veldhoen er niet in was geslaagd het model
naar een uitgewerkt functioneel geheel te vertalen. Doordat het expertisecentrum
en de informatietechnologie niet uit de verf kwamen, bleven de
beloofde oplossingen van het gesignaleerde probleem op het spreekuurcentrum
uit. Dat bevestigde de eerdere conclusie van de artsen dat Veldhoen
met de inbreng van anderen niets deed en stoïcijns zijn eigen weg bleef
volgen. Het ergste was nog dat deze ongelukkige situatie de ruimte schiep
voor meer fundamentele kritiek: het centraal stellen van de patiënt, dus
de patiëntgeoriënteerde zorg, zou problematisch in de uitvoering zijn, zo
gonsde het al binnen de staf. Het groepje artsen in het stafbestuur en het
medisch management zag de discussie afglijden en het hele vernieu-
251
wingsmodel op de tocht komen en weet dat aan Veldhoen. Ook de
longartsen lieten weer van zich horen, dit keer samen met de cardiolo-
252
gen. Jansen was op vakantie en de muizen dansten op tafel.
Problemen met Veldhoen zaten er al een tijdje aan te komen, maar Jansen
had niet ingegrepen. De bestuursvoorzitter kon nu dan over Veldhoen

250 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
D.H. Veldhoen

HET FUNCTIONEEL PLAN 251
ontstemd zijn, maar dat was mosterd na de maaltijd. Waar hem voldoende
aanleiding was geboden om bij te sturen, had hij de ontwerper zijn
gang laten gaan. Diens rapportage, de leveringsopdracht aan de overheid
en het debat binnen het ziekenhuis waren nodeloos in een anticlimax
uitgemond en toen de bom barstte was hoofdrolspeler Jansen afwezig. Dat
de transmurale zorg nog steeds in de plannen ontbrak, viel in de verhitte
discussie niet eens meer op.
Intussen werkte de projectgroep stug door om het werk af te krijgen. 253
Veegens had in de zomer beloofd Veldhoen de bezorgdheid over te brengen,
maar begin september constateerde het stafbestuur met verbazing
dat nog niets was gebeurd, terwijl ‘eerder steeds is aangegeven dat de tijd
254
dringt’. Op 11 september bracht Jansen in een kernstafvergadering de
gemoederen weer wat tot bedaren met de opmerking dat niet alles wat
beschreven was in het voorliggende document ook vastlag. Een groot deel
van de verdere uitwerking moest nog geschieden en daarvoor was nog tot
april 2001 de tijd. Die uitwerking zou worden getrokken door de eigen
mensen en Veldhoen zou er alleen een ondersteunende rol in spelen.
Overigens had Jansen het plan opgevat om voor het vervolg ook architecten
uit te nodigen die geen ervaring met ziekenhuisbouw hadden. Dat
was voor de artsen aanleiding voor nog meer bezorgdheid. Die probeerde
Jansen weg te nemen door te onderstrepen dat met de architect geen
discussie meer zou worden gevoerd over ‘de in het hoofddocument vastgelegde
zaken en de nadere detaillering’. 255
Welk spel speelde Jansen hier? In de vergadering van het stafbestuur van
14 september stelde Prevoo dat Jansen de echte problemen omzeilde en de
kritiek bagatelliseerde. Geeraerts vond juist dat de bestuursvoorzitter de
bedoeling had de bredere context aan te geven en daarmee het belang
van het moment wat te relativeren. Jansen had een bespreking met de
staf van een volgende versie van het naar Den Haag te sturen document
afgehouden, maar de stafvoorzitter verzekerd dat de Raad van Bestuur het
stuk niet zou versturen wanneer hij er niet van overtuigd was dat de
commentaren goed waren verwerkt. Terwijl de meeste stafbestuurders
daarin wel vertrouwen hadden, wees Hoofwijk erop dat wanneer Veldhoen
hierin niet zou slagen, de tijdsfactor om de hoek zou komen kijken,
zodat uiteindelijk de keuze zou kunnen zijn toch de lijn van Veldhoen te
volgen. 256

252 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Op 15 september leverde Veldhoen weer een nieuwe versie in bij de Raad
257
van Bestuur. Schepers, Hennekens en Rothkrantz schreven twee pagina’s
vol met onjuistheden, ontbrekende zaken, niet onderbouwde of on-
258
voldoende uitgewerkte aspecten en onduidelijkheden. Zij waren intussen
ook druk bezig met het schrijven van een ‘Orbis-stuk’ dat hoofddocument
voor het ministerie moest worden. Jansen hield het rapport van
Veldhoen aan. Het stafbestuur kreeg lucht van de kritiekpunten van het
drietal en vroeg de bestuursvoorzitter opnieuw uitleg. Deze lichtte nog
eens toe wat de status van de documenten was en wat de bedoeling bij
het rijk was. Dit keer bleef de indruk achter dat de Raad van Bestuur
evenmin gelukkig was met het werk van Veldhoen. Veegens liet zich
namelijk ontvallen dat ‘wanneer het zich voordoet dat de RvB en Veldhoen het
op onderdelen niet eens zijn’ het rapport van de laatste ‘ofwel fors aangepast
(wordt)’, dan wel ‘niet (wordt) meegezonden naar VWS’. 259
De Raad van Bestuur streek de plooien plat. Op de vraag van Geeraerts
aan de in de discussie betrokken dokters, ‘of alle ongerustheid is opgehelderd
en iedereen vertrouwen heeft in het verdere traject’, werd bevestigend geantwoord.
260
‘Na een stevig debat in huis is het Functioneel en Ruimtelijk Programma van
Eisen nu af en in druk’, meldde Jansen op 23 oktober 2000 opgelucht aan
de Raad van Toezicht. ‘In de eerste week van november wordt het rapport
aangeboden aan de Minister en aan het College bouw ziekenhuisvoorzieningen’,
beloofde hij. Inderdaad was het een stevig debat geweest. Het had de traditionele
route gevolgd met een groot vuurwerk aan het einde. De faseovergang,
gemarkeerd door het aanbieden van een programma van eisen
aan de minister, waarvoor inderdaad alleen de hoofdlijnen van belang
waren, werd intern een belangrijk ijkpunt. Jansen had het vertrouwen
gewonnen van de artsen die het dichtst bij de vernieuwing stonden en
tegelijk het onconventionele concept van Veldhoen op tafel gehouden.
Voor de toekomst was de vraag of de organisatie intern wel de vertaalslag
kon maken van de Toekomstige Manier van Werken naar een functioneel
ziekenhuis, een detailleringsslag waarin Veldhoen verzandde. Misschien
was het debat uitgebleven, wanneer aan het werkplekconcept van de
ontwerper minder tot het uiterste was vastgehouden. Maar hierin school
niet de kern. Die was namelijk dat met de rapportenschrijverij een probleem
ontstond dat in feite overbodig was. Het model bood de ruimte om
de gerezen bezwaren weg te nemen, maar Veldhoen verzuimde om dat in

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 253
dit stadium te doen. De bezwaren bleven en de critici, zelf in het algemeen
uitblinkend in passiviteit, beklaagden zich als vanouds over een
gebrek aan inspraak en betrokkenheid. De Raad van Toezicht liet van
deze traditie nog even de echo horen. ‘De heer Pistorius voelt zich als speler
buiten het veld, onthecht en ver op afstand staan.’ 261
Hoe dit zij, Jansen had een deel van het Barbapapamodel redelijk ongeschonden
door de organisatie gesleurd. Stond in 2000 de discussie over
het concept Veldhoen in de belangstelling, SP!TZ maakte zeker zo grote
vorderingen. Er werd hard gewerkt aan de patiëntenlogistiek en het medisch
dossier. Hoofwijk, Erdkamp en Sollie speelden er een nadrukkelijke
rol in. Hoofwijk bijvoorbeeld gebruikte het Ziekenhuis Informatie Systeem
om op de operatieafdelingen slag op slag te maken in een vervolg op de
wittegatenplanning. Hoe voortvarend het projectbureau en Veldhoen ook
waren geweest, de vernieuwing in praktische zin vond in 2000 elders in
het ziekenhuis plaats en wierp vruchten af. Jansen stelde zich in het
najaar openlijk op het standpunt dat het na afronding van de ontwerpfase
slechts ging om het zetten van een gebouw. De Toekomstige Manier van
Werken was de rode draad en het nieuwe gebouw was daaraan ondergeschikt.
De Toekomstige werd een Nieuwe Manier van Werken en deze
begon op verscheidene plaatsen in het ziekenhuis gestalte te krijgen.
Dat was tijdens haar bezoek aan Orbis in het voorjaar ook minister Borst
opgevallen en de vernieuwingsdrift kreeg in het najaar een bijzondere
bekroning. In 1993 en 1997 waren betrokkenen nog ten einde raad over de
benarde situatie waarin de stichting was komen te verkeren, in 2000
prijkte het Maaslandziekenhuis in opinieweekblad Elsevier plotseling in de
top tien van de grote Nederlandse ziekenhuizen. Het scoorde met name
hoog op de aspecten management en bestuur en wachttijden en wachtlijsten.
Dat was een bijzondere prestatie. ‘Het is plezierig om herkend en
erkend te worden’, reageerde een trotse Jansen. 262
4. ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN
‘Het buitengewoon hoge ambitieniveau van de Raad van Bestuur bij de ontwikkeling
en uitvoering van een aantal zeer omvangrijke projecten van grote importantie,
zoals de nieuwbouw van het ziekenhuis en de ontwikkeling van het
ZorgInformatieSysteem, maakt het gevaar van overbelasting niet denkbeeldig’,

254 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
J.E. Sollie

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 255
263
waarschuwde de Raad van Toezicht in oktober 2000. In december
kwam deze bezorgdheid nog eens naar voren. De Bree vond toen dat de
Raad van Bestuur ‘erg veel hooi op zijn vork heeft’. Men sprak voorts uit dat
het gevoel was ‘dat de zaken voor de Raad van Toezicht erg snel gaan’. 264
Vergeleken met jaren eerder, was er inderdaad sprake van een tempoversnelling.
De Raad van Bestuur had evenwel andere zaken om zich zorgen
over te maken.
Jansen had de opdracht ‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’ te vestigen.
Hierbij ging het niet om een gebouw, maar om zorgvernieuwing, ofwel
een andere manier van werken. Hij kon meegaan in de visie van Veldhoen
dat de manier van werken kon worden vastgelegd in een gebouwconcept,
maar hij begreep terdege dat hij er het vertrouwen voor nodig had van de
mensen die het werk moesten doen, niet in de laatste plaats van de medische
staf. Precies deze groep was vertrouwen aan het verliezen, nog wel
samen met het management. Veldhoen negeerde de adviezen van de
professionals en hield daarmee zijn concept overeind. Tegelijkertijd slaagde
hij er zelfstandig niet in het in werkbare werkomgevingen te vertalen.
Daar kwam vervelend genoeg bij dat de op 8 januari 2001 geplande inwerkingstelling
van de SAP-modules voor de patiëntenlogistiek en het elektronisch
dossier allesbehalve vlekkeloos verliep. Projectbureau SP!TZ en
Erdkamp, Hoofwijk en Sollie, de ontwikkelaars en voortrekkers van de
pilots bij interne geneeskunde, chirurgie en gynaecologie, liepen eind
2000 op hun tenen. ‘Het begint nu echt spannend te worden’, ‘naarmate 8
januari 2001 nadert loopt de temperatuur op’, werd de situatie eind novem-
265
ber gekarakteriseerd. ‘Het uitvoerend personeel is radeloos’, schoof het kwik
266
begin december in het rood. Het jaar 2001 stookte de boel verder op met
267
‘forse en hardnekkige netwerkstoringen’. Deze problemen en die van onvolkomenheden
in de programmatuur moesten worden beschouwd als opstartproblemen
en deze waren in de wereld van computers en software
meer regel dan uitzondering. Maar als onderdeel van de zorgvernieuwing
kwamen zij Orbis allerminst uit. 268
Vervolgens gooide minister Borst roet in het eten. Haar beleid en dat van
haar voorganger was in die zin effectief, dat de groei van de zorg wat
werd getemperd. Het effect ervan waren groeiende wachtlijsten. Dat
Hoofwijk, Van den Akker en Pinckaers deze door een andere planningssystematiek
oplosten, stond op zichzelf. Buiten Sittard en vooral binnen de
overlegorganen en de politiek werd de wachtlijstproblematiek slechts

256 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
gezien als een gevolg van een bewust geremd zorgaanbod. Er moest dus
meer geld komen voor meer zorg. Onder druk van deze algemene opvatting
liet Borst de teugels vieren en ging zij ziekenhuizen en specialisten
met ‘boter bij de vis’ belonen wanneer door meer productie ten opzichte
van het voorgaande jaar de wachtlijsten werden verkort. Orbis viste daarbij
ironisch genoeg achter het net: er waren in Sittard al flinke happen uit
de wachtlijsten genomen en de productie was door efficiëntieverbetering
binnen de lumpsum al op een hoger plan gebracht. De politieke druk had
ook de landelijke organisaties de kans gegeven weer wat van hun door de
raamovereenkomsten verloren invloed terug te winnen. Bijvoorbeeld het
College Tarieven Gezondheidszorg had die kans gegrepen. Dit kreeg van
de minister de mogelijkheid in te grijpen in niet door de overheid gereguleerde
afspraken tussen verzekeraars, ziekenhuizen en specialisten, afspraken
bijvoorbeeld over extra middelen voor zorgvernieuwing. Daarvoor was
overigens dit college niet eens nodig, aangezien de financiële ruimte voor
deze afspraken werd gefixeerd tot een percentage van de omzet en efficientieverhogende
projecten zoals die van SP!TZ voortaan niet meer onder
de noemer van vernieuwing mochten worden gevat. Samengevat had dit
in Sittard het effect van een structurele vermindering van het ziekenhuisbudget
van vier miljoen gulden per jaar en het uitblijven van een efficientiebeloning
voor de specialisten, terwijl landelijk honderd miljoen extra
beschikbaar kwam. Het Maaslandziekenhuis had zich dramatisch vergist.
Het werkte in de volle breedte, enthousiast aan zorgvernieuwing. Het was
met twee andere uitgenodigd ‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’ te bouwen
en was uiteindelijk de enige die het deed. Het dacht dat het daarvoor
zou worden beloond, maar dat gebeurde dus niet. ‘Wie het begrijpt, mag het
zeggen’, riepen Veegens en de leidende medici in het maandblad Medisch
269
Contact van mei 2001 vertwijfeld uit. Het rare Limburgse ziekenhuis dat
uit de pas liep en waar de vreemde situatie bestond dat bestuurders en
dokters eendrachtig samenwerkten, had er inderdaad niets van begrepen.
Het was de oproep van Borst gevolgd en dacht dat vernieuwing in Den
Haag en bij de overleg- en besluitvormingsorganen met applaus zou worden
begroet. Het was gaan werken aan betere zorg, efficiëntere werkprocessen
en kortere wachtlijsten, in plaats van luid te protesteren en te
wachten tot de overheid de geldbuidel zou trekken om de problemen op
te lossen.

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 257
Bonnema en Veldhoen
Jansen was ontstemd over Veldhoens optreden in de eindfase van het
functioneel ontwerp en deze was zich daarvan goed bewust. Hij zette
vaart achter het afronden van uitwerkingen van de diverse centra waar
270
een nog te kiezen architect begin 2001 mee aan de slag moest. Hij
haastte zich met het schrijven van een nieuw plan van aanpak voor de
271
volgende fase. Spelende over de band van een inmiddels door Orbis
aangetrokken bouwbegeleider, greep hij de gelegenheid om daarbij naar
de lastige medisch specialisten uit te halen. Deze bouwbegeleider, BM
Managers, werkte volgens Veldhoen vanuit gangbare bouwmaatstaven.
Hij werkte ‘feitelijk vanuit een automatisme naar standaard beproefde oplossingen
toe’, vond Veldhoen afkeurend, die dit nog eens versterkt zag door
een ‘sterk ingestelde technische focus’. Tegen deze houding had hij in de
afgelopen periode bij de specialisten ook al ‘zwaar moeten opboksen’ en daar
was zijn onverzettelijke houding uit voortgekomen. ‘Onze rol en taakopvatting
in dit proces was noodzakelijk omdat we in het team onvoldoende commitment
voor het ontwikkelde concept en de daarvan afgeleide aanpak hebben aangetroffen’,
rechtvaardigde hij zich. Zijn plan van aanpak voor de vervolgfase
was er onder meer op gericht om ‘de juistheid van de conceptuitwerking te
bewaken’ en ‘gaat er dan ook vanuit dat deze rol door ons vervuld wordt’. 272
Veldhoen moest frustratie kwijt en probeerde zich voorts onmisbaar te
maken. Jansen koos er evenwel voor hem even uit de schijnwerpers te
halen en achter de coulissen te plaatsen.
Niet alleen Veldhoen werd op afstand geduwd, Jansen trok het vervolg
der dingen ook voor enige tijd buiten de invloedssfeer van de medisch
managers en het stafbestuur. Op 24 januari 2001 vond nog een ‘marathonvergadering’
plaats, waarin geschilpunten en ‘oud zeer’ werden weggewerkt.
273
Daarna kon er ‘een traject buiten de deur’ volgen. Jansen probeerde de rust
te herstellen. De Raad van Bestuur koos het Friese architectenbureau Bonnema
om het nieuwe ziekenhuis te tekenen, zette dit aan de verdere uitwerking
en liet ondertussen de Projectgroep Nieuwbouw, versterkt met
leden van het managementteam in stilte de kritiekpunten van de specialisten
in de concepten verwerken. 274
Was het project even uit de schijnwerpers, er bleven spanningen. Een
uiting daarvan was een brief van kinderarts M.O.J.M. Visser aan stafvoorzitter
Geeraerts. Visser, tevens stafbestuurder, onderstreepte het belang
van de zorgvernieuwingsinitiatieven, doelend op de projecten op het ge-

258 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
bied van de herinrichting van zorgprocessen die onder de noemer Business
Process Redesign in het ziekenhuis werden uitgevoerd. Hij verwees naar
de Nieuwe Manier van Werken en toonde zich verheugd over de gelegenheid
die zijn vakgroep kreeg om nieuwe ideeën op het gebied van de
pediatrie in te brengen. Maar hij waarschuwde dat wanneer in de nieuwbouwvoorbereidingen
onvoldoende rekenschap werd gegeven van adviezen
uit het veld, er ‘mogelijk iets gecreëerd wordt dat in de praktijk niet blijkt
275
te kunnen werken’. Visser maakte in zijn betoog een onderscheid tussen
de nieuwe werkmethoden en de nieuwbouw. In zijn zorg klonk door
waarvoor ook voortrekkers als Erdkamp en Geeraerts bang waren: namelijk
dat wanneer de nieuwbouw, zich verliezend in al te exotische concepten,
het contact met wat realiseerbaar was, zou verliezen, het kind met
het badwater werd weggegooid.
276
Op de brief van Visser volgde er een van Geeraerts aan Jansen. Daarop
volgde een overleg over het nieuwbouwproject tussen het stafbestuur, de
medisch managers en het bestuur van de Coöperatieve Verenging. 277
Vervolgens werd op 26 april 2001 met deze vertegenwoordigingen een
bijeenkomst belegd met de Raad van Bestuur waar Jansen zijn persoonlijke
strategie en visie uiteenzette. 278
Jansen begon zijn verhaal met begrip te vragen voor het feit dat in een
project van een dergelijke grote omvang nu eenmaal niet op elk moment
met iedereen over elk detail in overleg kon worden getreden. Hij vond dat
Orbis ondanks de mitsen en maren ‘redelijk tevreden’ kon terugkijken op
het functioneel plan, maar tevens gaf hij toe dat er slecht was gecommuniceerd
en dat dit in het vervolg anders moest. Hij onthulde dat de Raad
van Bestuur Veldhoen had duidelijk gemaakt ‘teleurgesteld te zijn in het
resultaat voor wat betreft het ontbreken van innovatieve inrichtingsconcepten’.
‘Eigenlijk lag het in de verwachting dat er ook een proeve van inrichtingsconcepten
gereed zou zijn waarmee de organisatie en de architect verder konden’, zei
Jansen. Hij zei over Veldhoen ‘twijfels (over) zijn kunnen ter zake’ te hebben.
De Raad van Bestuur was van plan om, zoals met Veldhoen voor de
concepten, voor de uitwerking in zee te gaan met een architect zonder
ervaring op het gebied van ziekenhuisbouw, zodat werd voorkomen dat
men met traditionele oplossingen zou eindigen. Bonnema was in beeld
gekomen ‘vanwege het functionele bouwen’. Dat deze architect met Veldhoen
voor Interpolis had gebouwd, was in dit verband geen pré geweest,
betoogde de bestuursvoorzitter. De Raad van Bestuur zag bij nader inzien
toch nog een rol voor de onconventionele ontwerper, liet hij de stafleden

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 259
weten. Deze had namelijk intussen op eigen initiatief en voor eigen rekening
de belangrijkste van zijn rapporten herzien en volgens de projectgroep
en de ziekenhuisleiding bewezen toch te kunnen leveren wat van
hem werd verwacht. Als de dokters dat nu ook vonden, kon Veldhoen in
het vervolgtraject een ondersteunende rol worden gegeven. 279
Jansen kon wel weer met Veldhoen aan de slag, nu de ontwerper toch tot
het maken van de inhoudelijke vertaalslag in staat leek. Hij had immers
nog steeds iemand nodig die de traditionele patronen kon helpen doorbreken
en het was gebleken dat Veldhoen die rol was toevertrouwd. Dat
diens rol niet meer een centrale werd, hield hem wat uit de wind. Jansen
maakte dat logisch door een scheiding te maken tussen het gebouwontwerp
met Bonnema en Veldhoen dat nu aan de orde was en de implementatie
van de Toekomstige Manier van Werken dat hij als een project van
het ziekenhuis zelf beschouwde. ‘Het traject is goed te vergelijken met Sp!tz’
vond hij. PriceWaterhouseCoopers ‘was eerst trekker en nu doet de organisa-
280
tie het grotendeels zelf.’ Daar kwam bij dat Jansen de implementatie van
de nieuwe concepten in het bestaande ziekenhuis ook veel belangrijker
vond dan het nieuwe gebouw dat eerdaags in het Middengebied tussen
Sittard en Geleen zou verrijzen. Wat hem betreft concentreerde het ziekenhuis
zich verder op de zorgvernieuwing, bewaakte en ondersteunde
dit het ontwerp van het ziekenhuisgebouw en werd er een partner gevonden
die het bouwproject overnam en, bij wijze van spreken, als het gebouw
klaar was Orbis de sleutel kwam brengen.
Jansen slaagde erin bij de voortrekkende artsen vertrouwen terug te winnen.
In een kernstafvergadering op 7 mei 2001 deed Geeraerts van de
281
bijeenkomst met Jansen uitgebreid verslag. De kwestie van de slechte
communicatie werd er formeel mee afgedaan. Dat betekende niet dat de
grote groep was bereikt, want de opkomst van deze voor alle specialisten
openbare vergadering was zoals gebruikelijk laag, namelijk niet groter dan
twaalf specialisten, waaronder twee bestuursleden. Voor Jansen maakte
dat niet uit. Hij moest de artsen die in het ziekenhuis de dienst uitmaakten
of tenminste hun invloed lieten gelden overtuigen. Dat was hem
gelukt. De rust was hersteld en Veldhoen kon weer achter de coulissen
vandaan worden gehaald.

260 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Broos en Geeraerts
Jansen liep hard, voor menigeen te hard. De bouw van het nieuwe ziekenhuis
wilde de bestuursvoorzitter overlaten aan een derde, door er een ‘turn
key’-project van te maken. Hij kreeg daarvoor steun van De Bree, die vond
dat de Raad van Bestuur aan het bestaande ziekenhuis en de verpleeg- en
verzorgingshuizen de handen vol genoeg had. Maar andere leden van de
Raad van Toezicht sputterden tegen omdat zij de aanpak intussen wel erg
282
onconventioneel en dus risicovol vonden worden. Orbis voerde al enige
tijd gesprekken met Siemens over het ‘turn key’-project. Dit bedrijf beschikte
over ervaring met ‘turn key’-projecten in Groot-Brittannië. Orbis
zag door Siemens in te schakelen ook de mogelijkheid om het nieuwe
ziekenhuis tegen gunstige voorwaarden te voorzien van de meest moderne
apparatuur. Het kwam in 2001 weliswaar tot een intentieverklaring,
283
maar de relatie met Siemens bleek moeizaam te verlopen. Het was nog
niet bekend of Orbis de nieuwbouw van het ziekenhuis zou moeten
aanbesteden en hoe deze aanbesteding dan zou moeten plaatsvinden.
Siemens was bang dat wanneer het zich reeds zou vastleggen, zij zich in
het geval van een openbare aanbesteding bij voorbaat van deelname aan
de bouw zou uitsluiten. 284
De bedoeling was ook dat Siemens het idee van een Zorgboulevard zou
uitwerken. Al bij aanvang was namelijk het plan om naast het nieuwe
ziekenhuis een centrum voor zorg- en zorggerelateerde voorzieningen te
ontwikkelen. Deze zouden met het ziekenhuis in beginsel niets van doen
hebben, maar wel onlosmakelijk verbonden zijn met het nieuwe concept
van werken. Men kon denken aan een kraamhotel en een zorghotel. 285
Maar Siemens wist met de ontwikkeling en uitwerking van ideeën voor
de Zorgboulevard niet te overtuigen. Daarnaast stelde de Raad van Toezicht
zich, net als ten aanzien van het ‘turn key’-project, terughoudend
op. De uitspraken van de Raad varieerden van de opvatting dat de boulevard
‘voor rekening en risico van Siemens dient te komen ( ) met invloed van
Orbis op de invulling’, tot die om de betrokkenheid te beperken tot bewaken
dat ‘er geen onzin plaatsvindt’ en die om er maar helemaal niet aan te
286
beginnen. Verder werd de ontwikkeling van de Zorgboulevard bemoeilijkt
doordat de ontwikkeling van ‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’ zich
concentreerde op de ziekenhuisfunctie. Ooit onlosmakelijk onderdeel van
het Barbapapamodel, was de ontwikkeling van de niet-ziekenhuiszorg
nagenoeg uit de aandacht verdwenen. Zij hield de betrokken managers en

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 261
artsen niet bezig en anders dan die in het ziekenhuis, kwamen vernieuwingsinitiatieven
voor extramurale zorg onvoldoende van de grond.
De ontwikkeling van de Zorgboulevard bleef dus aanmerkelijk op die van
het nieuwe ziekenhuis achter, en ook andere vernieuwingsinitiatieven
buiten het domein van het traditionele ziekenhuis kwamen niet van de
grond. Van het Diagnostisch Centrum kwam bijvoorbeeld vrijwel niets
terecht. Zelfs het vestigen van een centrale huisartsenpost was moeilijk.
De relatie met de thuiszorgorganisaties in de regio ontwikkelde zich, in
vergelijking met het tempo waaraan het ziekenhuis gewend was geraakt,
zeer langzaam. Een Transmuraal Thuiszorg Team, in 2000 gestart, bleek
eind augustus 2001 hetzelfde lot beschoren als het Diagnostisch Centrum.
‘De vrijblijvendheid die in acht is genomen begint ons op momenten parten te
spelen’, vonden Orbis en de Stichting Thuiszorg Westelijke Mijnstreek. ‘De
voortgang en ontwikkeling strandt nu op een aantal tegenstellingen vanuit de
organisatie waardoor aan de verdere invulling geen of niet voldoende gestalte
287
kan worden gegeven’. Van alle activiteiten aan deze kant van de zorg was
alleen het overnameoffensief van Houben geslaagd te noemen. De stichting
beschikte in 2001 over een waaier aan verpleeg- en verzorgingshuizen
en kon met recht stellen dat zij in de regio een dominante positie had
verworven in de ouderenzorg.
In november 2000 maakte Houben bekend per 1 maart 2002 vervroegd uit
288
te treden. Daarmee ontstond in de Raad van Bestuur een vacature en de
kans om door een nieuwe bestuurder de achtergebleven zorgaspecten
nieuw leven in te blazen. Maar De Bree had andere ideeën. Hij wilde de
vacature ‘in het licht van de hectiek’ van nieuwbouw en Ziekenhuis InformatieSysteem
al in 2001 gevuld zien, zodat de Raad van Bestuur tijdelijk vier
289
leden zou tellen. De Raad van Bestuur deelde de voorkeur van de Raad
van Toezicht voor vier bestuurders niet. Door de aanstelling van Mintjens
tot directeur Verpleging en Verzorging en de vorming van een managementteam
in het ziekenhuis was een aanzet gegeven tot de vorming van
een divisiestructuur. Een opvolger voor Houben als bestuurder met het
operationele aandachtsgebied verpleeg- en verzorgingshuizen was in de
nieuwe structuur niet nodig omdat Mintjens daarvoor was aangesteld.
Jansen wilde liever een nieuwe bestuurder werven voor ‘zakelijke en commerciële
ontwikkelingen’. 290
Hij vond voor die positie in A.W.A.M. Broos degene die hij zocht. Socioloog
Broos was directeur van de werkgeversvereniging MKB-Nederland en

262 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
G.A.G. Geeraerts

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 263
daarvoor directeur van het instituut voor consumentenonderzoek SWO-
KA, functies in het spanningsveld tussen het private en het publieke
291
domein. Hij werd per 1 januari 2002 bij Orbis aangesteld, maar hij kreeg
van de toezichthouders, anders dan Jansen had gewild, toch in hoofdlijnen
de taken van Houben. 292
De ongekende dynamiek speelde intussen vooral Veegens parten. Deze
raakte in toenemende mate overbelast. Dat had te maken met de werkdruk
die het managementteam ondervond als gevolg van de zorgvernieuwingsprojecten,
de implementatie van de Toekomstige Manier van Werken,
het Ziekenhuis InformatieSysteem en de werkzaamheden rondom de
nieuwbouw. Alle kwamen bovenop het normale takenpakket. Het effect
was dat Veegens in de praktijk zowel ziekenhuisbestuurder als ziekenhuisdirecteur
was, dat wil zeggen onder zowel strategische als operationele
zaken werd bedolven. Om hieraan een einde te maken, besloten Jansen
en Veegens eind december 2001 om stafvoorzitter Geeraerts voor te stellen
om voorzitter van het managementteam te worden, een tijdelijke
293
functie in afwachting van de vorming van een ziekenhuisdirectie. De
psychiater stemde toe en werd per 1 maart 2002 in deze nieuwe functie
benoemd. 294
Jansen had met de twee mutaties strategische bijbedoelingen. In Broos
vond hij een persoon die in staat moest worden geacht op ondernemende
wijze de vernieuwing in de activiteiten buiten het ziekenhuis in gang te
zetten. Hierdoor moest de ontwikkeling van de verpleeghuizen, de ouderenzorg,
de transmurale zorg, de geestelijke gezondheidszorg en de zorgboulevard
in de pas gaan lopen met die van het ziekenhuis. Met Geeraerts
schoof de Raad van Bestuur een van de voortrekkers uit de medische staf
in de leiding van het ziekenhuis, juist op het moment dat de discussie
over het bijna gereedgekomen definitief ontwerp voor het nieuwe ziekenhuis
op gang ging komen en de grootschalige implementatie en beproeving
van een uitgewerkte Nieuwe Manier van Werken gestalte moest
gaan krijgen.
De vierkante meters
Voor het maken van het definitief ontwerp was binnen Orbis een flink
team samengesteld. Naast Schepers, Rothkrantz en Hennekes van de
Projectgroep Nieuwbouw, speelden het stafbestuur, de pilotspecialisten
Erdkamp, Hoofwijk en Sollie, de managers Van Laarhoven, M.J.G. Jacobs,

264 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
L.P.M.J. Poels en R.L.P. Verreussel, en de artsen M.C.A.J. van den Maegdenbergh
en Ausems een rol. De laatste volgde in 2002 Geeraerts op als
stafvoorzitter. Zij bewaakten de voortgang en bediscussieerden, stuurden
295
en beoordeelden de inhoud. Hadden de Raad van Bestuur en de projectleiding
over het functioneel ontwerp vooral intern gediscussieerd, de
discussie over het definitief ontwerp zou vooral met de overheid worden
gevoerd. In maart 2002 moest namelijk worden vastgesteld dat de schattingen
van vierkante meters en kosten in het functioneel plan te laag
waren geweest.
De berekening van benodigde ruimtes in vierkante meters in het functioneel
ontwerp was uitgekomen op 51.193 m², zo’n tien procent minder dan
de normoppervlakte van 55.687 m² die het College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen
had berekend. Orbis dacht in dit ontwerp, afgezien van grondverwervingskosten
en startkosten en gerekend naar het prijspeil van 1
januari 1999, 247,8 miljoen gulden voor het nieuwe ziekenhuis nodig te
hebben. Het College Bouw kwam toen anderhalf miljoen lager uit. Het
had er geen reden in gevonden om niet goed te keuren, maar wenste wel
de startkosten, door Orbis geraamd op 12,5 miljoen gulden, tot 2,8 miljoen
gulden te zien teruggebracht. Het college wilde namelijk de kosten die
verband hielden met ‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’, zoals conceptontwikkeling
en pilotprojecten, niet meetellen. 296
Het definitief ontwerp van Bonnema liet zien dat een ruimte nodig was
van zo’n 57.000 m², een oppervlak dat dus meer overeen kwam met de
norm van het College Bouw. De bouwkosten zouden dan uitkomen op
286 miljoen gulden, zo’n 40 miljoen hoger dan de raming in het functioneel
ontwerp. 297
Jansen besloot om bij het ministerie nog eens voor de experimentele sta-
298
tus te pleiten. Amersfoort had daar in het beginstadium nadrukkelijk
naar gestreefd, maar de status was toen door het ministerie als onhaalbaar
van de hand gewezen. Nu in de begroting de kosten waren opgelopen en
het College Bouw de extra kosten die de bijzondere opdracht van de
minister met zich meebracht, niet wilde goedkeuren, kon het verkrijgen
van de experimentele status een uitweg zijn. Ondertussen kregen de
betrokkenen bij het nieuwbouwproject de opdracht voorstellen aan te
dragen om op vierkante meters te bezuinigen. 299
Op 6 mei 2002 bracht de Raad van Bestuur de Raad van Toezicht op de
hoogte van de stand van zaken en de koers die hij wilde varen. Er werd

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 265
nu gesproken van een minimum van 56.300 m² om alle ambities te realiseren
en ook voldoende flexibiliteit voor de toekomst in te bouwen. ‘Het
debat over wat mag en kan moet nu gevoerd worden’, betoogde de Raad van
Bestuur die zich had voorgenomen, linksom of rechtsom, het project
300
volgens het voorliggende ontwerp te verwezenlijken. De belangrijkste
horde die daarvoor moest worden genomen was het College Bouw. Oplossingen
konden worden gevonden in de experimentele status en in het
oprekken van de planningshorizon van 2005 naar 2010 waardoor met
andere normen en adherentiegegevens kon worden gerekend. Ook kon er
lucht ontstaan indien budgettair werd gebouwd, dus wanneer risico’s van
prijsafwijkingen, bijvoorbeeld in de fase van aanbesteding, buiten het
bouwbudget werden gebracht. Een voordeel kon op deze wijze ontstaan
wanneer men bij aanbesteding goedkoper uitkwam dan de raming waarop
het budget was vastgesteld. Dat waren geen onredelijke wensen. De status
van experiment was in het verleden voor aanzienlijk minder aan ziekenhuizen
gegeven en voor 2005 zou het ziekenhuis zeker niet klaar zijn.
Het probleem van de overschrijdingen maakte het er niet gemakkelijker
op, vooral omdat de bekendwording ervan bij de staf het interne debat
weer voedde. De longartsen en de cardiologen bijvoorbeeld, zagen nog
steeds hun wensen onvoldoende vervuld. Longarts W.H. Geraedts en
cardioloog De Weerd boden managementteamvoorzitter Geeraerts aan
tekeningen te leveren van wat zij binnen de voor hen gereserveerde vierkante
meters zagen als ‘de optimale functionele lay out van de functies cardio-
301
logie en longziekten’. Veldhoen was opnieuw schietschijf. De onvrede
over hem was nog niet vergeten, de verschillen van inzicht waren nog
even groot als in de vorige ontwerpfase en de klacht was opnieuw dat de
ontwerper niet luisterde. De overschrijdingen en de bezuinigingspogingen
die nu aan de orde waren, brachten oplossingen bepaald niet naderbij.
Waren de klachten van Geraedts en De Weerd van inhoudelijke aard, de
financiële overschrijdingen van de bouwbegroting kregen extra gewicht in
het licht van de verwachte ontwikkeling van de ziekenhuisexploitatie.
Die zouden een structureel verlies gaan vertonen, wanneer de beleidsmaatregelen
van Borst het efficiënte ziekenhuis inderdaad zouden raken.
Na het artikel in Medisch Contact was de politiek zich met de kwestie gaan
bezighouden. ‘Het Medisch en Zorgconcern Orbis, waar ik in maart vorig jaar
een bezoek aan heb gebracht, is inderdaad een voortrekker waar het gaat om
logistieke planning en wachtlijstaanpak’, bevestigde de minister op 15 mei

266 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
2001 in een brief aan haar vaste Kamercommissie. ‘Door mij goedgekeurde
beleidsregels mogen niet als uitkomst hebben dat een dergelijk ziekenhuis, uitgaande
van gelijkblijvende of stijgende productie, met een budgetverlaging geconfronteerd
wordt’ vond zij, maar liet de oplossing van de zaak over aan het
302
College Tarieven Gezondheidszorg. In juli informeerde zij de Kamerle-
303
den dat een oplossing in zicht was. In oktober bereikte Orbis met het
College een compromis dat inhield dat tot het moment van het gereedkomen
van de nieuwbouw de door de nieuwe regelgeving veroorzaakte
negatieve bijstellingen achterwege bleven. Daar stond tegenover dat zorgvernieuwingsprojecten
de door Borst kortgeleden vastgestelde twee procent
niet mochten overschrijden. 304
De werkdruk werd Veegens in deze spannende periode, ondanks de hulp
van Geeraerts, teveel. Hij moest zich begin juni 2002 ziek melden en
sprak met Jansen af om tot 1 september rust te nemen. 305
Voor de overschrijdingen in het definitief ontwerp waren er twee oplossingen,
te weten bezuinigen op vierkante meters en bezuinigen op de
kosten per vierkante meter. Jansen en Broos wezen beide af. Zij gingen op
zoek naar alternatieven met het oogmerk om alle vierkante meters te
realiseren voor de prijs die deze eenmaal bleken te moeten kosten. De
experimentele status was er daar één van, het verschuiven van de planningshorizon
een andere. De eerste uitweg bleek in Den Haag nog steeds
niet bespreekbaar, van de tweede kon Jansen al in juni melden dat hij
haalbaar was. ‘Dat scheelt 20 miljoen gulden’, won hij de eerste slag. Door
scherp te observeren en creatief te denken, toonde Broos aan dat er meer
mogelijk was. Broos ontpopte zich in dit proces als een ideeënmachine die
met regelmaat te overwegen oplossingsrichtingen spuide.
Zijn eerste werd ingegeven door de ontdekking dat de grond waarop het
ziekenhuis in Sittard stond, juridisch geen eigendom was van Orbis, maar
van de Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid. Dat was
gebleken nadat de notaris in maart 2001 opdracht was gegeven om vijf
306
oude, lege stichtingen op te heffen. Daarvan bleek de genoemde dus
niet leeg. Had de Raad van Bestuur zich van de betekenis daarvan bij de
indiening van het functioneel plan nog geen rekenschap gegeven, in
december kwamen gesprekken met de intussen gefuseerde gemeenten
Sittard en Geleen op gang over de afstoting van het terrein in Sittard en
307
het voorkeursrecht dat de gemeente daarop zou willen vestigen. Broos
merkte op dat Orbis in zijn aanvraag de afstoting van een terrein opnam

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 267
dat niet van de stichting zelf was, maar van een dochter en gaf in het
voorjaar van 2002 aan accountants en medewerkers opdracht om onderzoek
te doen. Dat onderzoek leverde een interessant maar ingewikkeld
beeld op. Aangezien op het terrein aan de Walramstraat nooit was afgeschreven
en met de verwerving geen overheidsmiddelen gemoeid waren
geweest, waren deze kosten niet ten laste van de ‘collectieve middelen’
gebracht en volgens de geldende regelgeving hoefde de eventuele boekwinst
erover derhalve niet ten goede te komen aan het saneringsfonds van
de overheid. Voor de gebouwen gold dat deze weliswaar zonder overheidsgeld
gebouwd waren, maar dat er wel op was afgeschreven. Aangezien
deze dus wel de ‘collectieve middelen’ zouden hebben belast, was
het ook logisch de sloopkosten ervan in de nieuwbouwkosten mee te
nemen. Het is de vraag of het betekenis had welke stichting eigenaar van
de grond was. Interessant was dat het terrein, gelegen in het centrum van
Sittard en wellicht meer dan twintig miljoen waard, min of meer voor het
oorspronkelijke aankoopbedrag van 323.982 gulden op de balans was geactiveerd.
Broos zag in de waarde van het terrein te Sittard een niet geactiveerd
vermogensbestanddeel, dat op welke manier dan ook een bijdrage
kon leveren aan de oplossing van het kostenoverschrijdingsprobleem van
de nieuwbouw. Het is wel vreemd dat het ziekenhuisterrein in Geleen
niet in de beschouwing werd betrokken. Weliswaar stond deze grond niet
op de nominatie van verkoop, maar het activeren van de actuele waarde
ervan kon indirect door een betere solvabiliteit een bijdrage leveren. Maar
de onderzoeken hadden geconcludeerd dat het St. Barbara Ziekenhuis met
overheidsgeld was gebouwd in 1970. Dat is niet waar, lazen we in hoofdstuk
3, zodat men eraan voorbij ging dat voor het ziekenhuisdeel van de
grond in Geleen in beginsel dezelfde redenatie gold.
Nog geen vier weken binnen Orbis actief, gaf Broos opdracht om voor de
308
nieuwbouw subsidiekanalen aan te boren. In juni 2002 stelde Broos naar
aanleiding van de gedachten over het terrein aan de Walramstraat voor
om vermogens- en steunstichtingen op te richten, bijvoorbeeld voor elke
309
locatie een ‘vriendenstichting’ en één grote stichting voor donaties. Een
maand later liet hij uitzoeken of er door toepassing van de integratieheffing
in de sfeer van de omzetbelasting voordelen waren te genieten. 310
Verder dacht Broos aan private initiatieven, zoals Hengelo deze had genomen
met zijn Travel Health Clinic, waar voor vaccinaties en voorlichting
(‘travel care’) en ‘check ups’ en keuringen (‘health clinic’), doelgroepen als

268 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
L.F.J. Jansen en A.W.A.M. Broos

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 269
toeristen, zakenlieden en mensen met een handicap werden bediend. 311
Broos wilde voorts bezien of op de exploitatie niet verder was te bezuinigingen,
zodat meerkosten van investeringen in gebouwen door exploita-
312 313
tievoordelen waren te dekken. En zo ging hij maar door.
De koers was eenvoudig. Wijzend op het bezit aan de Walramstraat,
vatte Jansen tegenover de toezichthouders zijn voorgenomen verzoek aan
de overheid bondig samen: ‘geef ons m2, laat ons het vermogen behouden en
314
laat ons investeren’. De methoden die werden bedacht mochten ‘creatief’
worden genoemd, als eigen alternatief voor de niet te verwerven experimentele
status waren deze ondernemende oplossingen, zonder hulp van
wie dan ook, best te verdedigen.
Waren de initiatieven van Broos anders dan wat het ziekenhuis gewend
was, van de onderzoeken naar de grondkwestie kan worden opgemerkt
dat deze de taal van de naoorlogse gezondheidszorg gebruikten. Dat
gebruik vormde ook het enige fundament waarop de redenatie overeind
bleef. Het punt is namelijk dat ziekenhuizen en curatieve zorg in Nederland
niet met collectieve middelen werden bekostigd, anders dan dat de
overheid om de zorg te kunnen bestieren een deel van de door verzekerden
bijeengebrachte geldmiddelen via haar kas liet stromen. Ook al wordt
die indruk door de bemoeienis van het College Bouw gewekt, de overheid
financierde, nogmaals, geen ziekenhuisgebouwen. Voor de financiering
van zijn nieuwe ziekenhuis moest Orbis naar de bank. Deze beoordeelde
de leningsvraag op bedrijfseconomische gronden. Het gecijfer en de beoordeling
van het College Bouw betrof een andere realiteit. Begrippen als
tekort, overschrijding, prijs, investering en zelfs rente hadden daarin een
eigen betekenis.
Binnen die andere realiteit was het bovendien lastig om te beoordelen wat
de omvang van de begrote kostenoverschrijdingen nu precies was en al
helemaal hoe die beoordeeld moest worden. De bedragen die werden
genoemd, voor het ziekenhuis 40 miljoen gulden en voor de Zorgboulevard
zo’n beetje het hele ervoor begrootte bedrag, klonken indrukwekkend,
maar men moet bedenken dat de begroting ten tijde van het functioneel
plan was gebaseerd op het prijspeil van 1 januari 1999. Bij de aanbieding
van het definitief ontwerp zou men zich gaan baseren op dat van 1
januari 2003. De manier van begroten door het College Bouw, nog steeds
voornamelijk op basis van klinische bedden, was bij de actuele stand van
zaken in de curatieve zorg en zeker in dit geval waarin volgens opdracht

270 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
een experimenteel ziekenhuis tot stand gebracht moest worden, als sjabloon
uiterst gekunsteld. Verwarrend was ook de overgang naar de euro.
‘Het blijft goochelen met cijfers’, merkte men in de medische staf terecht
op. 315
In november 2002 werd het bedrag van de overschrijding op ongeveer 25
miljoen euro berekend. ‘In deze fase is dit vraagstuk echter minder prominent’,
lichtte Geeraerts de medische staf in. Deze moest zich concentreren op
het definitief ontwerp zelf. ‘Het bouwen van een ziekenhuis van de 21e eeuw
conform de opdracht van de Minister vergt een aantal bijzondere zaken waarvoor
een prijsverantwoording komt’. Hij maakte duidelijk dat de leiding het
plan in volle glorie aan het College Bouw wilde aanbieden en met behulp
van de bijzondere opdracht van Borst de extra investeringsruimte wilde
316
lospraten. De discussie die Geeraerts met de artsen wel wenste te voeren,
hoefde hij nauwelijks aan te zwengelen. Deze verliep met een eigen
dynamiek volgens het bekende patroon van weinig deelnemers en hardnekkige
verschillen van inzicht. De klachten dat Veldhoen en nu ook
Bonnema slecht luisterden en beloften om aanpassingen te maken niet
nakwamen, bleven terugkomen, hoewel de aanstelling van Geeraerts de
317
communicatie en de voortgang aanzienlijk had verbeterd. De structureel
geringe betrokkenheid van het merendeel van de specialisten kon een
handicap zijn om tot een goed nieuw ziekenhuis en de Nieuwe Manier
van Werken te komen. Toen Geeraerts in een stafvergadering onder de
titel ‘koersen op kwaliteit’ een nieuw grootschalig kwaliteitsverbeteringsplan
lanceerde, stelde Sollie vast dat ‘de sleutelfiguren vanuit de staf’ in
vernieuwingsprojecten ‘vaak dezelfde personen zijn’. Hij pleitte ervoor ‘dat er
ook uit de “zwijgende meerderheid” mensen opstaan om hun steentje bij te dragen’.
Geeraerts was het erg met Sollie eens, maar haastte zich de woorden
wat te verzachten door het er op te houden dat over motivatie niet was te
klagen, maar dat ‘de verbreding nog wat verder (moet) doorzetten’. Er was op
dat moment het ongewoon hoge aantal van 39 leden in vergadering bijeen
en die moest men natuurlijk niet wegjagen. 318
De Raad van Bestuur was eind 2002 op basis van concepten van het
319
definitief ontwerp met het College Bouw in discussie gegaan. Het bleek
dat men bij deze autoriteit vooralsnog tegen een muur aanliep. De wijze
waarop het College tegen de nieuwbouw aankeek was nog niet veranderd.
Het had vastgesteld dat er niet was voorzien in een aantal ruimtes
en functies, zoals een archief voor patiëntendossiers, en wilde niet aanne-

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 271
men dat deze door het Ziekenhuis InformatieSysteem en de Nieuwe
Manier van Werken niet meer nodig waren. Het College beoordeelde de
plannen volgens de normen van een standaardziekenhuis en kwam zodoende
tot de onvermijdelijke conclusie dat er aan het Orbis-ontwerp van
alles niet klopte. Daarnaast waren er bezwaren tegen allerlei zaken die als
overbodige luxe werden opgevat, zoals de vier kenniscentra die zo waren
geprojecteerd en verbonden dat van daaruit alle afdelingen direct bereikbaar
waren, en een verpleegcentrum met slechts eenpersoonskamers. Het
verpleegcentrum was met het logistiek centrum inderdaad de plek waar
eind 2002 de overschrijdingen het grootste waren. Men had er, met eenpersoonskamers,
een bedbank voor wie bij de patiënt wilde overnachten,
recreëerruimtes en plannen voor een nog al van de traditionele voedselverstrekking
afwijkende, doorlopende, bijna á la carte maaltijdenvoorziening,
ook wel iets moois van gemaakt. 320
Het College Bouw had concepten gekregen waarin het benodigde oppervlak
54.578 m² bedroeg. Daar moest wat worden bijgeteld omdat Orbis een
aantal voorzieningen buiten het ziekenhuisgebouw en naar de Zorgboulevard
had overgebracht. Ergernis was er bij het College omdat de telling
van bruto en netto oppervlak niet overeenkwam met de definities in de
Wet Ziekenhuisvoorzieningen. Hier paste dus het sjabloon niet en kon het
College niet anders doen globaal vaststellen dat het aantal vierkante
meters te groot was. Over het investeringsbedrag was het oordeel niet
anders. Orbis diende een bedrag in van 153 miljoen euro, tot stand gekomen
door begroting op basis van het laatst bekende prijspeil 2002, inclusief
BTW en bouwrente. Het door het College eerder goedgekeurde bedrag
van 245 miljoen gulden, rekende het, na weer wat veranderingen in de
telwijze, conform het prijspeil van 2002 om tot 136 miljoen euro. Orbis
overschreed de in de Bouwkostennota gestelde nieuwbouwnorm dus met
17 miljoen euro. ‘Thans kan reeds worden vastgesteld dat ( ) een overschrijding
van het in de bouwkostennota genoemde kader niet voor goedkeuring in aanmer-
321
king komt’. Het College Bouw hield vast aan zijn normen en negeerde
wederom de bijzondere situatie die door de opdracht van de minister om
een ‘ziekenhuis van de 21ste eeuw’ te bouwen bestond.
In de eerste maanden van 2003 werd aan het definitief ontwerp inhoude-
322
lijk de laatste hand gelegd. Medisch manager Van den Maegdenbergh
constateerde in deze eindfase dat er ‘over het algemeen ( ) minder knelpunten
323
( ) bestaan dan er gevreesd werd’. Dat betekende niet dat alle klachten

272 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
waren verdwenen en het gemor onder specialisten verstomde. De aandacht
ging nu evenwel voornamelijk uit naar de discussie met de overheid.
Deze moest de wilde plannen van het Maaslandziekenhuis goedkeuren,
maar liet zich nog niet overtuigen. Men kon in Sittard niettemin
tevreden zijn, niet met het definitief ontwerp alleen, maar met hetgeen in
totaliteit in een jaar of vijf door Orbis was bereikt. Dat de ambitie loonde,
kon worden afgeleid uit complimenten van buiten de organisatie. Het
ziekenhuis werd een ICT-award uitgereikt en in het najaar riep Elsevier
het in een obsoleet complex gehuisveste vernieuwende ziekenhuis uit tot
nummer 1 van de grote ziekenhuizen van Nederland. 324
De topstructuur
Orbis had veel bereikt en in dat succes had Veegens een belangrijk aandeel
gehad. Op 7 april opende J. Zuidam, opvolger van de teruggetreden
De Bree, de vergadering van de Raad van Toezicht met de mededeling
dat Veegens opnieuw ziek was en dat ‘de kans op terugkeer in de huidige rol
325
( ) nagenoeg nihil (is)’. Jansen schreef in vertrouwelijk overleg met Zui-
326
dam in deze dagen een notitie over een nieuwe topstructuur. Op 4 juni
kondigde Zuidam bij management en stafbestuur besprekingen aan over
die nieuwe structuur en betrok daarin de positie van Veegens. 327
De nieuwe structuur bevatte geen verrassingen. Jansen was al langer
328
bezig met het vormen van divisies. De herstructurering van het clustermanagement
tot een managementteam en de benoemingen van Mintjens,
Geeraerts en Broos hadden in dat teken gestaan. Hij wilde een ziekenhuisdirectie
vormen van drie leden. Voor de functie van directievoorzitter
wilde hij een zware kracht inzetten, zodat ook de laatste operationele
ziekenhuisaangelegenheden bij de Raad van Bestuur konden worden
weggenomen. Deze zou zich dan, volgens een al decennia oude wens,
werkelijk met alleen beleidszaken kunnen gaan bezighouden. 329
Nu kwamen deze al wat oudere ideeën in 2003 in relatie te staan tot de
ziekte en het uiteindelijke vertrek van Veegens en dat leidde tot een
argwanende beoordeling binnen Orbis en met name bij de medische staf.
Men kon immers in de nieuwe constructie, en eigenlijk ook in de bestaande
situatie, zoals die door de aanstelling van Broos en Geeraerts was ontstaan,
het beeld zien van een Veegens die langzaam de organisatie werd
uitgedrukt.
In de tweede helft van 2003 werd de nieuwe managementstructuur van
de stichting helder. Jansen en Broos vormden de Raad van Bestuur. Mint-

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 273
jens werd directievoorzitter van de divisie Verpleging en Verzorging. De
directie van deze Care-divisie werd verder gevormd door H.J.G.M. Leenders,
afkomstig van het overgenomen verzorgingshuis De Eghte, die de
portefeuille beheer en bedrijfsvoering kreeg, en Poels, voormalig ziekenhuismanager,
die de portefeuille zorg en personeel voor zijn rekening nam.
Voor de functie van directievoorzitter van het ziekenhuis werd van buiten
de organisatie C. Sterk aangesteld. De directie van deze Cure-divisie bestond
verder uit Verreussel voor financiële zaken, M.M.E. Bosschaart voor
zorg en personeel en Van Laarhoven voor bouwzaken en projecten. Jacobs
werd in het kader van een ziekenhuisketenproject, uitgeleend aan het
ziekenhuis in Veldhoven. Geeraerts ging werken bij de in februari 2003
opgerichte Stichting Regionale GGZ Centrum Westelijke Mijnstreek waarin
in april de PAAZ was opgegaan. De twee bestuursleden en zeven directeuren
vormden de nieuwe leiding van Orbis Medisch en Zorgconcern,
een middelgroot bedrijf met in 2003 een omzet van 180 miljoen euro en
4.100 medewerkers. 330
Door de reorganisatie, vooral door een scheiding van strategische en operationele
zaken, werd een slagvaardig concern gevormd. De scheidslijn in
de onderneming tussen cure en care werd evenwel gelegd langs oude
grenzen. De verpleegafdeling in het nieuwe ziekenhuis bijvoorbeeld bleef
cure en de scheiding kon het aanhaken van de niet-ziekenhuisactiviteiten
bij de zorgvernieuwing belemmeren.
Binnen het ziekenhuis maakte de divisionering het voor de medische staf
weer moeilijk een rol te kiezen. Dat resulteerde in 2003 in discussies die
een paar jaar eerder ook waren gevoerd en die, net als toen, niet leidden
tot een eindresultaat. De positiebepaling en de vormgeving van de relatie
met de ziekenhuisleiding was in Sittard ook niet gemakkelijk. Er bestond
de voor Nederland bijzondere situatie dat het stafbestuur, de medisch
managers en het bestuur van de Coöperatieve Vereniging een machtige
rol speelden naast het management. Er bestond op hoofdlijnen overeenstemming
over het beleid, er was sprake van collegiale verhoudingen en
de besturende specialisten en de ziekenhuisleiding hadden respect voor
elkaars kwaliteiten. Illustratief voor deze situatie was geweest dat de
Raad van Bestuur stafvoorzitter Geeraerts aanwees om, vooruitlopend op
de vorming van een ziekenhuisdirectie, de leiding van het ziekenhuis op
zich te nemen. Zo was alles eigenlijk wel goed geregeld en was er voor
het stafbestuur de traditioneel belangwekkende bezigheid van het voeren
van veldslagen met de leiding weggevallen. Waar vroeger met de leiding

274 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
oorlogsverklaringen werden uitgewisseld en er van tijd tot tijd zelfs helemaal
niet met elkaar gesproken werd, heerste er nu harmonie alom. Daartegenover
stond dat er eind jaren tachtig in de medische staf een scheiding
was ontstaan, die zich elk decennium scherper aftekende. Er was een
kleine groep die nadrukkelijk invloed op de gang van zaken in het ziekenhuis
opeiste en er was een grote groep die kwam om zijn werk te doen,
weinig interesse toonde in beleidszaken en zich pas liet horen wanneer
het gevoel ontstond dat de eigen belangen werden geschaad. Het stafbestuur
kon zijn positie waarmaken door, daartoe uitgenodigd, deel te nemen
aan de besluitvorming, maar moest wegens de primaire taak de grote
groep specialisten te vertegenwoordigen, voldoende onafhankelijkheid en
afstand bewaren. Hierdoor werd het door de medisch managers en de
Coöperatieve Vereniging overvleugeld. Waar het zich in de nieuwe topstructuur
bovendien bleef richten op de Raad van Bestuur en de gelegenheid
om in de ziekenhuisdirectie plaats te nemen voorbij had laten gaan,
plaatste het zich buiten de leiding. Het vinden van een positie in de
nieuwe verhoudingen was erg moeilijk, omdat het verkrijgen van een
goed overzicht ervan natuurlijk niet eenvoudig was. Door de bijzondere
Sittardse verhoudingen ontbrak het de staf bovendien aan Nederlandse
voorbeelden voor een werkbaar model. 331
De overheid en de marktwerking
Op 22 juli 2002 werd E.J. Bomhoff minister van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport. Deze minister wilde de politiek laten zien dat er voor de slepende
problemen in de zorg snelle oplossingen mogelijk waren. Al een paar
weken na zijn aantreden lanceerde hij een ‘onorthodox wachtlijstvoorstel’.
Bomhoff wilde voortvarend aanpakken en al met Prinsjesdag resultaten
laten zien. Orbis was via de CZ Groep in Tilburg op de hoogte gekomen
332
van het voorstel en wierp zich bij de minister in beeld. Bomhoff van zijn
kant begreep hoe belangrijk het was dat zijn offensief snel vruchten afwierp
en besloot zijn plan te beproeven in Sittard waar de resultaten reeds
voor het oprapen lagen. Naast het Maaslandziekenhuis werden de ziekenhuizen
in Groningen en Heerlen uitgekozen, het laatste op initiatief van
Jansen. 333
Met de verzekeraars stelden deze ziekenhuizen in augustus een plan op
om een beperkt aantal behandelingen, zoals heup- en knieoperaties en
staaroperaties per behandeling te bekostigen. Dat zou ‘trajectversnellend’
334
werken. Bomhoff moest dan extra geld beschikbaar stellen. Eind augus-

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 275
tus ging de aandacht meer uit naar de invoering van de DiagnoseBehandelCombinatie
(DBC), het systeem van producttypering waar al enkele
jaren proeven mee werden gedaan. Die invoering stond al bij Borst op het
programma. Met de nieuwe minister zag Sittard kans om de DBC-systematiek
versneld in te voeren, daarmee als niet-erkend experimenteel
ziekenhuis te ontkomen aan de beperkingen van de bestaande financieringssystemen
en het College Bouw de mogelijkheden om verder tegen te
werken uit handen te spelen. 335
Begin september bracht Bomhoff een werkbezoek aan Sittard, waar de
beleidsagenda werd besproken. De DBC-systematiek kon versneld worden
ingevoerd door met een paar ziekenhuizen aan een paar typische ‘wachtlijstverrichtingen’
te beginnen. Bomhoff maakte zich verder sterk voor ‘het recht
op zorg van de burger’, minder regelgeving en meer marktwerking. Het
systeem van raamovereenkomsten moest op de helling, aangezien dit door
het ontbreken van productiestuwende elementen een productiviteitsverla-
336
gend effect had. Had de regering decennialang geprobeerd de totale
uitgavensom in de gezondheidszorg te beheersen door het stellen van
plafonds, de nieuwe koers werd weer die van stukloon. De minister presenteerde
zijn plannen als revolutionair en tegengesteld aan het beleid
van zijn voorganger, maar zij waren een voortzetting van de lijn die al
door staatssecretaris Simons was in gezet.
Resultaten van zijn werkbezoek maakte Bomhoff als minister niet meer
mee. Op 16 oktober viel het kabinet en trad hij af. Of het daarmee ook
gedaan was met de nieuwe plannen, was voor Sittard de grote vraag. ‘Wij
gaan in ieder geval gewoon door waar we mee bezig zijn’, besloot Jansen. ‘De
rode loper die we na het bezoek van Bomhoff hadden opgeborgen zullen we in de
buurt houden; wie is de volgende!’, schreef hij kort na het verdwijnen van de
minister. 337
Bomhoff werd op 27 mei 2003 opgevolgd door J.F. Hoogervorst. Ook deze
ging door op de ingeslagen weg. Hij pakte de oude plannen van Dekker en
Simons weer uit de kast, hervormde in 2005 het verzekeringsstelsel en
voerde de DBC-systematiek in. In 2006 ten slotte richtte hij de Nederlandse
Zorgautoriteit op ter vervanging van het College Tarieven Gezondheidszorg
en het College van Toezicht op de Zorgverzekeringen. De achterliggende
gedachte was die van marktwerking in de zorg. De opvatting
was dat deze er ook mee werd ingevoerd.

276 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
De Raad van Bestuur van Orbis was in het algemeen zeer gelukkig met
de maatregelen. Gegeven het feit dat het ziekenhuis veel beter was voorbereid
op de nieuwe systematiek, was dat niet verwonderlijk. Wanneer
met de DBC’s de kostprijs leidend werd, dan kon men in Sittard de concurrentie
aan. De systematiek gaf de stichting, vooropgesteld dat de verdere
regelgeving inderdaad zou verdwijnen, de ruimte om meer als een
onderneming te functioneren. De efficiëntievoorsprong, de werkmethoden
en de meer bedrijfsmatige wijze waarop Broos de geldstromen, het investeringsbeleid
en de kapitaalvorming beheerde kon in een systeem van
marktwerking echt goed tot zijn recht komen. Bovendien kon een nieuwe
verrekensystematiek de impasse met het College Bouw doorbreken. Het
Maaslandziekenhuis was nu eens in de positie dat het kon profiteren van
zijn vooruitstrevendheid.
Toch zou het vertrouwen in de nieuwe structuren voorbarig kunnen
blijken. Het Maaslandziekenhuis had een paar jaar eerder nog aan den
lijve ondervonden hoe politieke opvattingen ineens tot maatregelen konden
leiden met voor het ziekenhuis onverwacht negatieve effecten. Verder
kon Hoogervorst wel nieuwe structuren bedenken en toezichthoudende
organisaties vervangen, maar voor het veranderen van de werking van
de gezondheidszorg moest dan ook worden afgerekend met wie in het
systeem de macht in handen hadden. Dat waren niet de minister, niet de
verzekeraars, niet de instellingen, maar degenen die in hun overlegorganen,
uitvoeringsorganen en dergelijke, de status quo bewaakten. Zij hadden
laten zien dat zij bereid waren hun invloed aan te wenden om instelling
die afweken van de gebaande paden het leven zuur te maken.
Bovendien zou van marktwerking in de zorg, althans van dat wat de
beleidsmakers zich daarvan voorstelden, geenszins sprake zijn. Een essentiële
marktpartij, de zorgconsument, bleef buiten beeld. Aan de kant van
de verzekeraars ontstond door een voortgaande fusiebeweging een oligopolische
marktordening, zodat zowel tussen consument en verzekeraars,
als tussen verzekeraars en instellingen de beoogde marktwerking weinig
kansen kreeg. De door Simons aangewakkerde concentratie in de zorgverzekeringssector
zou op termijn onvermijdelijk tot een deze evenarende
fusiegolf aan de zijde van de instellingen leiden. In de beoogde constellatie
immers moesten instellingen en verzekeraars prijs en productie in
onderhandeling bepalen. In die onderhandeling kon een instelling alleen
gewicht in de schaal leggen, wanneer het aantal verzekerden dat zij tot

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 277
haar verzorgingsgebied kon rekenen enigszins in verhouding stond tot het
aantal verzekerden van haar opponent. Het marktdenken bij de overheid
zou dus op dit punt vooralsnog tot een ordening leiden tegenovergesteld
aan de oorspronkelijke bedoeling.
Voorts bleef de situatie bestaan dat de verzekeraars, net zomin als de
instellingen en de artsen gebaat waren bij zuinig zijn. Opbrengsten waren
eenvoudiger te maximaliseren via samenwerking en door premiebeleid,
dan door onderhandelen over kostenverlaging met instellingen en artsen.
Dat gold in het bijzonder in een politieke realiteit waar de samenleving
onbelemmerd toegankelijke zorg zonder wachtlijsten wilde zien. De DBCsystematiek
was voorts, net als de budgettering en de raamovereenkomsten,
een vorm van overheidsbemoeienis. De regelgeving die zich steeds
had beperkt tot het kwantitatieve domein (geld, bedden) verschoof er
bovendien mee naar het kwalitatieve domein, doordat de definitie van de
DBC’s uiteindelijk centraal werd vastgesteld. Het doel was om door het
standaardiseren van behandelingen ‘producten’ te definiëren, zodat het
aanbod ervan inzichtelijk en vergelijkbaar werd. Er dringt zich een vergelijking
op met het scientific management uit de industrie van het begin
van de twintigste eeuw: Taylor, Gilbreth, job-analysis, time and motion
338
studies. Bedoeld om de inzichtelijkheid te vergroten en prijsconcurrentie
mogelijk te maken, zijn de DBC’s een bruikbare systematiek van productienormering
om centraal het inhoudelijk handelen van ziekenhuizen en
specialisten te bepalen, het werk te delen, te verdelen en te standaardiseren
en hiermee te sturen. Hoewel de prijsvorming hierdoor inzichtelijk
kon worden, was een belangrijk manco dat kwaliteitsnormering ontbrak.
De systematiek gaf de overheid een instrument in handen, dat een veel
gedetailleerder, veel ingrijpender en veel verstrekkender greep op de gezondheidszorg
mogelijk maakte dan de eerdere regelgeving. Dat zij hier
bij de invoering nog geen gebruik van maakte, doet daarbij niet ter zake.
De DBC’s konden als prijsinstrument trouwens nog geen rol van betekenis
spelen voor de boogde marktwerking. Deze werd namelijk nog steeds in
alle opzichten belemmerd. Om te beginnen bepaalde de Zorgautoriteit
negentig procent van de DBC-prijzen, zodat van prijsconcurrentie helemaal
geen sprake kon zijn. De overheid had er verder sinds de jaren tachtig
de gewoonte van gemaakt steeds sneller nieuwe regels te introduceren
zonder de oude op te ruimen. Nu gingen ziekenhuizen in de DBC-systematiek
werken, maar ze bleven tegelijk raamovereenkomsten sluiten en
gebonden aan budgetten. Inkomens werden door centrale cao’s bepaald,

278 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Op een druilerige dag in maart 2004 sloeg Orbis Medisch en Zorgconcern in klein gezelschap
symbolisch de eerste paal voor het Ziekenhuis van de 21ste Eeuw. De camera was erbij. Het feest vond
op een ander moment elders plaats.

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 279
investeringen bleven afhankelijk van de goedkeuring van centrale instanties
enzovoort. Of marktwerking in de zorg realiseerbaar was of niet bleef
een politieke opvatting, aangezien de structuur van de gezondheidszorg
het objectief bepalen van die realiseerbaarheid vooralsnog niet toeliet. Die
structuur was met de jaren slechts ingewikkelder geworden. Alle goede
bedoelingen ten spijt, bleef de belangrijkste vraag of de regering, het
ministerie, de diverse colleges en instanties en de overlegorganen ooit
bereid zouden zijn de handen van de zorg af te nemen en het vinden van
oplossingen aan de instellingen zelf over te laten.
De eerste paal
Dat tekenen in die richting nog ontbraken, bleek wel uit de onderhandeling
met de overheid over het nieuwe ziekenhuis en in het bijzonder met
het College Bouw over vierkante meters en kostprijs. De overheid wilde
‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’, hoogwaardigheidsbekleders stonden in
de rij om de voorlopige resultaten in Sittard te komen bewonderen, er was
waardering alom, maar de vis bleef zonder boter. Het College Bouw week
niet van zijn plaats. Het debat tussen deze instantie en de Raad van
Bestuur van Orbis leek geen einde te kennen en voegde aan de patstelling
weinig nieuws of vermeldenswaardigs toe. In de eindfase wist Orbis er
nog wel een paar voordeeltjes uit te slepen. Het mocht budgettair bouwen
en doordat Hoogervorst ruimte gaf aan particuliere initiatieven konden
investeringen buiten de vastgestelde kaders wat makkelijker gerealiseerd
worden.
Orbis diende op 28 april 2003 de formele Aanvraag Goedkeuring Schetsontwerp
bij het College Bouw in. Het definitief ontwerp was al in het
339
najaar van 2002 aan de instantie aangeboden. Het ging daarin om zo’n
58.000 vierkante meter ziekenhuis voor 163,1 miljoen euro, geraamd op
basis van het prijspeil maart 2003, inclusief BTW en exclusief grond,
340
startkosten en bouwrente. Deze getallen beheersten de debatten, maar
waren minder interessant dan zij leken. Zij wijzigden voortdurend of
waren moeilijk vergelijkbaar. Het College Bouw maakte ingewikkelde
berekeningen, waarbij meters en euro’s werden bijgeteld en afgetrokken,
al naar gelang het definitief ontwerp paste in zijn sjablonen. Bovendien
werden er steeds andere posten buiten beschouwing gelaten, waardoor de
warrigheid van het beeld werd versterkt. In november 2003 kwam het
College erop uit dat het ziekenhuis 139,6 miljoen euro mocht kosten,
drieëneenhalf miljoen hoger dan het eerdere bedrag. Hierin waren grond

280 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
en startkosten inbegrepen, maar de bouwrente niet. Het College Bouw
had zich op het standpunt gesteld dat van de ingediende som van 188
miljoen euro inclusief grondkosten, startkosten en automatiseringskosten,
341
maar exclusief bouwrente, 159 miljoen kon worden goedgekeurd. Dit
hield in beginsel in dat het ziekenhuis de financieringslasten, waarvoor de
overheid een normrente hanteerde, in het ziekenhuisbudget als huisvestingslasten
mocht opnemen. Maar de overeenkomst die in maart 2004 tot
een definitieve goedkeuring van het ontwerp leidde, resulteerde erin dat
het College weliswaar het bedrag van 159 miljoen goedkeurde, maar tegelijkertijd
het ziekenhuis toestond slechts de normrente over het bedrag
van 139,6 miljoen in het ziekenhuisbudget op te nemen. Het verschil
moest worden gedekt uit eigen vermogen, door efficiëntievoordelen of
door inbreng van derden. Om aan te tonen dat het daartoe in staat was,
moest Orbis van een bank of bankenconsortium een financieringsaanbieding
van de volledige bouwsom overleggen.
Orbis had met heel veel moeite en vertraging toestemming om de volgende
fase van het verkrijgen van een bouwvergunning in te gaan. Die fase
zou geen hindernissen meer opwerpen. Begin november 2004 vierde Orbis
342
feest bij het slaan van de eerste paal. Het was vanaf dat moment nog
voornamelijk een kwestie van stenen stapelen.
Dat nam niet weg dat er een ‘tekort’ was. Dat ‘gat’ was naar de becijfering
van het College Bouw 20 miljoen euro groot. Waar het ziekenhuis,
nu eens wel alle nog bijkomende zaken meegenomen, 226 miljoen ging
kosten en er met inbegrip van aanpalende voorzieningen en de zorgboulevard
een bouwproject ter waarde van 329 miljoen euro stond te verrijzen,
leek echter van een groter bedrag sprake te zijn. Maar van het totale project
werd een aanzienlijk deel onder andere noemers gedekt, zoals de
parkeergarage door Q-Park voor 20 miljoen en het Centrum voor Geestelijke
Gezondheidszorg voor 30 miljoen onder eigen bouwbudget. De financiering
van de Zorgboulevard bewoog zich buiten de invloedssfeer van de
overheid. Een opbrengst van het terrein aan de Walramstraat ten slotte,
was niet in de berekeningen meegenomen, zo was met het College Bouw
afgestemd. Met het oog op twee verouderde ouderenzorgvoorzieningen in
Sittard, wilde Orbis de grond niet meer afstoten. Dat maakte overigens
voor de vermogensfunctie ervan niet uit. Het kon door solvabiliteitsvorming
of door exploitatie ervan een belangrijke rol spelen in de financiering
van het nieuwe ziekenhuis en dus het ‘tekort’ deels compenseren. 343

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 281
Hiervoor is opgemerkt dat de investeringen voor het nieuwe ziekenhuis
niet werden opgebracht door de overheid en dat de berekeningen van het
College Bouw niet noodzakelijk een relatie hadden met de bedrijfseconomische
realiteit. Hoe moet dan het tekort eigenlijk worden beoordeeld?
Het tekort was in de eerste plaats niet een bedrag waarvoor bij banken
geen financiering was te vinden. Twee bankconsortia wedijverden met
scherpe tarieven om de financiering van de bouwsom voor het nieuwe
ziekenhuis en boden in juni 2004 elk een voorfinancieringskrediet aan.
Orbis ging in zee met het consortium van Fortis en ABN Amro Bank,
onder meer omdat dit, anders dan zijn tegenstrever, de consolidatie van
de voorfinanciering na oplevering van de nieuwbouw aanbood zonder
‘right of first refusal’. De Europese Investeringsbank stelde voor de consolidatie
Orbis reeds in september een alternatief in het vooruitzicht door
zich bereid te verklaren maximaal 180 miljoen euro langetermijn te financieren.
Zij repte niet over een tekort of over het College Bouw, maar
tekende bij de officiële bekendmaking in december 2005 aan dat ‘the
groundbreaking approach of the project’ voor haar besluit een belangrijk
argument was geweest. Fortis en ABN Amro hadden in de kredietovereenkomst
van 16 juni 2004 nog wel de voorwaarde gesteld dat het Waarborgfonds
ter zake van het door het College Bouw goedgekeurde nietcalculeerbare
deel een de banken conveniërende uitspraak zou doen. Dit
Waarborgfonds was door ziekenhuizen opgericht om de zekerhedenheden
te kunnen geven die de solvabiliteit van een instelling zelf, als gevolg van
haar door de overheid afgedwongen belabberde eigenvermogenspositie,
sinds enkele decennia niet meer kon bieden. Maar al in een contractsherziening
van 3 november 2006 verzwakte de twee banken hun voorwaarde
tot de meer vrijlatende verklaring dat Orbis nog slechts zou ‘streven naar
het verkrijgen van een borgtocht’. Daarmee lieten ook zij de indruk achter
zich aan de opvattingen van het College Bouw weinig gelegen te laten
liggen. 344
Was het door het College Bouw bedoelde tekort dus zelfs geen aanleiding
tot buitengewone financieringsvoorwaarden, evenmin was aangetoond
dat de lasten die de financiering van het tekort met zich meebrachten
niet uit de exploitatie van het ziekenhuis of anderszins konden worden
opgebracht. Zou dat wel het geval geweest zijn, dan waren er natuurlijk
ook geen banken te vinden die zo makkelijk wilden financieren.
Het tekort stelde het verschil voor tussen de begroting van de nieuwbouw
door Orbis en de volgens de rekenmethoden van de overheid becijferde

282 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
Hier bouwen wij aan de zorg voor de 21ste eeuw

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 283
normbegroting, met beddennormen, oppervlaktenormen, adherentie, bevolkingssamenstelling,
normrente enzovoort. Het tekort ontstond bijvoorbeeld
doordat het College Bouw op basis van bedden rekende, terwijl
Orbis investeerde in oplossingen om de patiënten daar zoveel mogelijk uit
weg te houden en dus minder bedden gepland had. Het tekort bestond
door een berekeningsmethodiek en was bovendien een momentopname.
Op een ander moment met andere ingrediënten zou er een ander bedrag
uit de bus komen. Het tekort hield in dat er lasten ontstonden die niet als
huisvestingskosten in het ziekenhuisbudget mochten worden opgenomen.
Het tekort zou niet in aanmerking komen voor financieringsgarantie door
het Waarborgfonds, waardoor in theorie de bedongen bankrente bij de
particuliere financiers hoger zou uitvallen. Zou dat al zo zijn, dan veroorzaakte
het dus hoogstens extra rentelasten en was een budgettaire kwestie,
nota bene verbonden met een systeem uit de jaren tachtig dat door de
raamovereenkomsten zijn centrale rol niet meer speelde en met de DBC’s
op het punt stond te worden afgeschaft. Het tekort kon ten slotte worden
beschouwd als de kosten die gepaard gingen met de eis van het ontwikkelen
van een nieuwe ziekenhuisconcept die de overheid aan haar toestemming
voor nieuwbouw had verbonden. De overheid had kunnen redeneren
dat de grote maatschappelijke opbrengst zou zijn dat de moeizame
weg van innovatie bij succes door andere instellingen niet hoefde te
worden afgelegd, waardoor aldus een bijdrage aan de Nederlandse curatieve
zorg in het algemeen werd geleverd. Maar de overheid die dit experiment
van Orbis eiste, liet door te weigeren er de experimentele status aan
te geven de eraan verbonden risico’s in Sittard. Goed beschouwd vormde
niet het dus niet bestaande tekort van zo’n 50 miljoen euro het risico,
maar de bij de overheid werkende krachten die met hun bedillerige
machtsuitoefening, hun regelzucht, hun bureaucratie en hun traagheid
het experiment tegenwerkten waartoe de hoogste gezagsdrager, de minister,
zelf de aanzet had gegeven.
Er was sinds het ontstaan van het ziekenhuis in 1908 nog niets veranderd.
Het had te maken met spelers buiten de instelling met een andere agenda
en belangen die het ziekenhuis overstegen. Dat was zo bij de oprichting
en het hinderde Van der Hoff in de jaren dertig en de jaren vijftig om een
volwaardig ziekenhuis te vestigen. ‘Sittard blijve klein’ was volgens hem
345
toen het motto van de buitenwacht. Nu waren het partijen die ernstig
bezwaar hadden tegen nieuwlichterij, onbezonnen ideeën van een minis-

284 DE NIEUW E MANIER VAN WERKEN
ter, wilde avonturen en oncontroleerbare ondernemingsgeest. Deze vonden
het beter om Sittard, als de exponent daarvan, door het niet toekennen
van een experimentele status te hinderen in zijn eigenzinnige en
buitenissige gedrag.
Een nieuwe wereld
Orbis Medisch en Zorgconcern en de eerdere Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek waren één en dezelfde organisatie, maar tegelijk onvergelijkbaar
verschillend. Het concern had een doel voor ogen. Het had zich
ontworsteld aan de verlammende uitwerking van het fusieproces. Het
werd niet meer door ruzies en conflicten beheerst. De zo met de organisatie
verbonden passiviteit en de naar binnen gekeerde houding, had plaats
gemaakt voor dynamiek. Terwijl de organisatie eind jaren tachtig en begin
jaren negentig nog hard op weg was te eindigen bij de slechtste, wist
Orbis zich een plaats te verwerven bij de beste ziekenhuizen van Nederland,
nog voordat het Medisch Centrum was gebouwd. Zoals het Sittardse
ziekenhuis dat in de jaren dertig was, werd Orbis eind jaren negentig
weer een onderneming.
In 2008 kwam Orbis Medisch Centrum gereed. Jansen en Broos waren
met dit nieuwe ziekenhuis toen reeds een paar jaar klaar. De twee hadden
het plan opgevat om in Zuid-Limburg de zorg van de toekomst te realiseren.
Met het oog op de vergrijzing gingen zij zich richten op de ouderen.
Zij wilden Orbis verder ontwikkelen ‘tot een leverancier van ketenzorg en
integrale dienstverlening’. ‘Zij put niet langer alleen uit kennis en ervaring op
het terrein van care en cure, maar denkt en handelt in toenemende mate vanuit
wonen- en serviceconcepten’, werd de ambitie in het jaarverslag over 2006
omschreven. De stichting werd ‘leverancier op het gebied van care, cure,
wonen en gemaksdiensten’ en breidde haar werkterrein dus uit van zorg naar
346
wonen en welzijn. Broos ontwikkelde een toekomstvisie die hij overal
waar hij de gelegenheid kreeg naar voren bracht, lanceerde ondertussen
het ene plan na het andere, schoof met de verve van Van der Hoffs accountant
met middelen en vermogen en liep sneller dan zijn gesprekspartners
konden bijbenen. Jansen werd de diplomaat, bewaarde de rust en
consolideerde, en in dit rollenspel raakten de twee bedreven. Hun visie op
ouderenzorg kreeg voor het eerst vorm in het project Hoogveld. Een markante
vingeroefening was het project Helende Hellingen, waarbij in samenwerking
met de Limburgse horecaondernemer C. Oostwegel bij wijze
van experiment kortdurende revalidatiezorg werd ondergebracht in een

ORBIS MEDISCH EN ZORGCONCERN 285
luxe hotelomgeving. Een klein en dus voor een proeve van conceptueel
denken over zorgvormen overzichtelijk project was dat van een Hospice in
Geleen. Het betrof een kwalitatief hoogstaande, eveneens luxe en respectvolle
omgeving voor palliatieve zorg, die niet vrij van risico’s gerealiseerd
werd door hoog in te zetten, zakelijk te opereren en de budgettaire middelen
met aanmerkelijke inbreng van derden te versterken. De herinrichting
van het zorglandschap die met een opdracht voor een ‘ziekenhuis van de
21ste eeuw’ was begonnen, kwam goed op gang.
De energieke bestuurders waren ervan overtuigd dat zij met hun ideeën
en projecten naar de zorgverlening van de toekomst de juiste weg hadden
gevonden. Maar de bouwprojecten, een vooruitstrevend ziekenhuis en de
diverse vingeroefeningen waren nog van te recente datum om dat aan te
tonen. De Orbis-karavaan trok dan wel voort, de bestemming lag nog
achter de horizon.
‘Nu zal ik wel niet behoeven te zeggen, dat de bestaande, door mij geziene gelegenheid
niet aan de meest primitieve eischen beantwoordt’, schreef in 1905 de
Inspecteur voor de Volksgezondheid over het gebouw dat in Sittard be-
347
schikbaar was voor de ziekenzorg. Een eeuw later kon men zoiets van
de gebouwen van het bestaande hospitaal weer zeggen. Maar de zorg
binnen de muren daarvan was nieuw en behoorde in aanpak en benadering
tot het beste dat men in Nederland krijgen kon. Aan een nieuw
onderkomen werd bovendien de laatste hand gelegd. In 1908 assisteerden
de Franse zusters in hun net gereedgekomen ziekenhuis hun chirurg bij de
eerste operatie. Precies honderd jaar later kon Orbis Medisch en Zorgconcern
‘het ziekenhuis van de 21ste eeuw’ in gebruik nemen, klaar voor het
grote experiment en benieuwd of aan de hooggespannen verwachtingen
kon worden voldaan.

286

NOTEN
GERAADPLEEGDE ARCHIEVEN
ORB: Bestuursarchief Orbis- Medisch en Zorgconcern te Sittard
MSM: Archief van de medische staf van het Maaslandziekenhuis te Sittard
CDGV: Archief van de Congregatie van de Dochters van de Goddelijke Voorzienigheid te Sittard
RAL: Regionaal Historisch Centrum Limburg v/h Rijksarchief Limburg te Maastricht
SHCL: Sociaal Historisch Centrum voor Limburg te Maastricht
SSG: Stadsarchief Sittard-Geleen te Born
RAL en SHCL zijn kort na het moment van het ter perse gaan van dit boek gefuseerd tot één archiefinstelling. Het onderzoeksmateriaal
is nog in deze archieven afzonderlijk geraadpleegd en zo wordt er in de noten ook naar verwezen.
GERAADPLEEGDE NIET IN DE LITERATUUROPGAVE VERMELDE BRONNEN
Handelingen Tweede Kamer der Staten-Generaal
Publicaties van het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport, diens organisaties en diens voorgangers
Publicaties van het Nederlands ZiekenhuisInstituut
Publicaties van de Nationale Ziekenhuisraad
Publicaties van de Landelijke Specialistenvereniging
Interne publicaties van de ziekenhuizen en verpleeghuizen in de Westelijke Mijnstreek, waaronder personeelsbladen
ILLUSTRATIES
Orbis Medisch en Zorgconcern tenzij anders vermeld
PROLOOG
1. SSG: De Inspecteur voor de Volksgezondheid aan B
en W Sittard, 5-12-1905.
2. R. Philips, 1980.
3. A.H. Simonis (e.a.), 1971; A.E.L. Jonkergouw, 1977;
A.E.L. Jonkergouw, 1978; M.J.G.J.A. Boogers & R. Keizers,
1991.
4. A.H. Simonis (e.a.), 1971; A.E.L. Jonkergouw, 1977.
5. J.G.H. Boissevain, 1848.
6. Jhr. J.E.P.E. Gericke van Herwijnen aan F.A. baron
van Hall, 3-3-1843.
7. A.H. Simonis (e.a.), 1971; A.E.L. Jonkergouw, 1978;
M.J.G.J.A. Boogers & R. Keizers, 1991.
8. P. Boselie, 1993.
9. H.W. Lintsen, 1993; Ibid 2.
10. Ibid, 2.
11. Ibid 8.
12. RAL: 14.A003A inv.nr. 338, Sr. Marie Hippolyte aan
de Bisschop van Roermond, 10-2-1904.
13. J.B. Person, 1928; Guy Homery, Stichter van de Congregatie
van de Goddelijke Voorzienigheid van Créhen, 1781-
1861, 1999.
14. J.M. Mayeur, 1965; A. Damien (e.a.), 2004; M. Larkin,
2004; J. Sévilla, 2005; P. Giolitto, 2003.
15. Ibid.
16. V. Duvignac, 2002.
17. Ibid 14.
18. Ibid 16.
19. Ibid; N.H.C. van Loenen, 1988.
20. J. Schreurs (e.a.), 2003.
21. RAL: 14.A003A inv.nr. 338, Verklaring van Sr. Marie
Hippolyte, 5-10-1902.
22. RAL: 14.A003A inv.nr. 338, Sr. Marie Hippolyte aan
de Bisschop van Roermond, 26-5-1903.
23. Ibid 16
24. Ibid.
25. Ibid 12, 16, 20.
26. Ibid 12.
27. Ibid 16, 20.
28. Ibid 2, 8, 19, 20; A.H. Simonis (e.a.), 1971.
29. A.H. Simonis (e.a.), 1971.
30. SSG: Vergadering van het College van B en W van
Sittard, 7-12-1905.
31. SSG: Vergadering van het College van B en W van
Sittard, 29-12-1905.

288 NOTEN
32. SSG: Vergadering van het College van B en W van
Sittard, 1-3-1907.
33. SSG: Vergadering van het College van B en W van
Sittard, 15-3-1907.
34. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
29-4-1907.
35. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
7-5-1907; SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van
Sittard, 27-5-1907.
36. Ibid 2; N.H.C. van Loenen, 1988.
37. SSG: Vergadering van het College van B en W van
Sittard, 4-10-1907.
38. SSG: Vergadering van het College van B en W van
Sittard, 8-5-1908.
39. SSG: De burgemeester van Beesel aan de burgemees-
HOOFDSTUK 1
1. De ingangspoort van Neerlands mijngebied in het schoone
Limburg, 1924.
2. E.J.G. van Royen, 1987.
3. O.F.M.R. Dieteren, 1964.
4. Riolering: 1914, Waterleiding: 1915, Elektriciteit: 1917.
A.H. Simonis (e.a.), 1971.
5. SSG: F.L. Sassen en F. Smeets aan B en W Maastricht,
14-3-1908.
6. Ibid 3; P.M. Boudewijn, 1993.
7. SSG: Vergadering van de gemeenteraad van Sittard,
10-11-1919.
8. W.E.A. Gielkens, 2002.
9. Ibid 3.
10. Ibid 1.
11. SSG: Spoedeischende vergadering, Gemeenteraad van
Sittard, 28-5-1918.
12. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
7-8-1918.
13. SHCL: EAN 611, H.J. Hanekamp aan de bestuursleden
van de R.K. Vereeniging Het Limburgsche Groene
Kruis, 7-12-1918; SHCL: EAN 611, Het Limburgsche
Groene Kruis aan GS Limburg, 26-3-1919.
14. SHCL: EAN 800 1, De R.K. Vereeniging Het Limburgsche
Groene Kruis aan het bestuur van het Zieken-
en Ondersteuningsfonds der Staatsmijnen, 4-7-
1919.
15. RAL: 17.26/14A 128, Vergadering van de Commissie
van Financiën van het AMF, 10-4-1920.
16. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 23-7-1919.
17. SHCL: EAN 611, Beschikking Minister van Arbeid, 11-
7-1919.
18. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
9-7-1919.
19. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
10-4-1920.
20. SSG: Memorie van Toelichting bij het verzoekschrift
van Hanekamp, 1-1920.
21. SSG: Hanekamp en Vrijhof aan de gemeenteraad van
Sittard, 25-6-1920; SSG: De RK Vereeniging Het Limburgse
Groene Kruis aan B en W Sittard, 16-7-1920.
22. SSG: Meuleman aan de burgemeester van Sittard, 8-7-
ter van Sittard, 30-9-1907.
40. SSG: Schoenmakers aan de burgemeester van Sittard,
1909.
41. SSG: Plan van het besmettelijk ziekenhuis te Sittard,
1909; SSG: Sr. Jean Baptiste aan de burgemeester van
Sittard, 17-3-1909; SSG: Vergadering van het College
van B en W van Sittard, 24-12-1909.
42. SSG: Overeenkomst tussen de Congregatie van de
Dochters van de Goddelijke Voorzienigheid en de
gemeente Sittard, 24-9-1909.
43. ORB: Akte van Oprichting Stichting, Fondation des
Filles de la Divine Providence, 18-10-1909.
44. SSG: Vergadering van het College van B en W van
Sittard, 18-3-1910.
1920.
23. SSG: Hanekamp en Vrijhof aan de gemeenteraad van
Sittard, 25-6-1920.
24. SHCL: EAN 611, Minister van Arbeid aan het Hoofdbestuur
R.K. Vereeniging Het Limburgsche Groene
Kruis, 13-7-1920; SHCL: EAN 800 66, 13e vergadering
van het Dagelijksch Bestuur van het Algemeen Mijnwerkersfonds
van de Steenkolenmijnen in Limburg,
9-7-1920.
25. SSG: B en W Sittard aan het bestuur van het Limb.
Groene Kruis, 3-8-1920.
26. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
20-11-1920.
27. Ibid.
28. SSG: Vrijhof aan de commissieleden voor Ziekenhuisbouw
Sittard, 8-7-1921; SSG: Situatieschets van de
ligging van het terrein bestemd voor een te bouwen
ziekenhuis, 1920.
29. RAL: 17.26/14A 128, Vergadering van de Commissie
van Financiën van het AMF, 30-11-1920.
30. SSG: Vrijhof aan de burgemeester van Sittard, 30-12-
1920.
31. SSG: B en W Sittard aan het Limb. Groene Kruis, 4-1-
1921; SSG: Situatieschets van de ligging van het terrein
bestemd voor een te bouwen ziekenhuis, 1920;
SSG: B en W Sittard aan het Limb. Groene Kruis, 18-1-
1921.
32. SSG: Gemeentebestuur Sittard aan de gemeenteraad,
15-1-1921; Ibid 3.
33. SSG: B en W Sittard aan het Limb. Groene Kruis, 18-1-
1921.
34. SSG: Vrijhof aan B en W Sittard, 27-1-1921.
35. SSG: Vrijhof aan B en W Sittard, 3-2-1921; Inventarisomschrijving
Archief van de Afdeling Arbeidersverzekering,
inv. nr. 493, Instituut voor Nederlandse Geschiedenis;
SSG: Vergadering van het Gemeenteraad
van Sittard, 11-2-1921.
36. SSG: Raadsbesluit Sittard, 11-2-1921.
37. SSG: Borderel ter inschrijving van een hypothecair
verband, 29-6-1921; SHCL: EAN 611, Betr. vergadering
R.K. Vereeniging Het Limburgsche Groene Kruis, 20-
6-1921; SSG: Verklaring van B en W Sittard, 29-6-1921;

SSG: Hypotheekverklaring, 29-6-1921
38. Inventarisomschrijving Archief van de Afdeling Arbeidersverzekering,
inv. nr. 493, Instituut voor Nederlandse
Geschiedenis.
39. SSG: Vrijhof aan de burgemeester van Sittard, 8-7-
1921.
40. SSG: B en W Sittard aan het Limb. Groene Kruis, 12-
7-1921.
41. SSG: B en W Sittard aan het Limb. Groene Kruis, 25-
10-1921.
42. SSG: Vrijhof aan de burgemeester van Sittard, 27-10-
1921.
43. SSG: B en W Sittard aan het Limb. Groene Kruis, 1-2-
1922.
44. SSG: B en W Sittard aan Hospitaal Heerlen Maastricht,
16-2-1922.
45. SSG: De Geneesheer-directeur van het ziekenhuis
Calvariënberg aan het gemeentebestuur van Sittard,
17-3-1922; SSG: Crobach aan B en W Sittard, 21-2-
1922.
46. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
24-2-1922; SHCL: EAN 611, Agenda vergadering R.K.
Vereeniging Het Limburgsche Groene Kruis, 9-3-1922.
47. SHCL: EAN 800 66, 45e vergadering van het Dagelijksch
Bestuur van het Algemeen Mijnwerkersfonds
van de Steenkolenmijnen in Limburg, 8-2-1923;
SHCL: EAN 611, Vergadering Hoofdbestuur R.K. Vereeniging
Het Limburgsche Groene Kruis, 23-10-1922.
48. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
6-11-1922.
49. RAL: 17.26/10A 285, De directie der Staatsmijnen aan
de minister van Waterstaat, 4-10-1923.
50. RAL: 17.26/10A 285, Het Ministerie van Waterstaat
aan het Hoofdbestuur van het Limburgsche Groene
Kruis, 15-11-1923.
51. SSG: Vrijhof aan B en W Sittard, 10-1-1924.
52. SSG: Nic. Beckers aan B en W Sittard, 28-5-1924.
53. SSG: Vrijhof aan B en W Sittard, 16-6-1924.
54. SSG: Van Poelvoorde aan het Limb. Groene Kruis, 20-
9-1924.
55. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
6-11-1924.
56. SSG: Nic. Beckers aan B en W Sittard, 30-12-1924.
57. SSG: Vergadering van de Gemeenteraad van Sittard,
19-1-1925; SSG: B en W Sittard aan Edm. Delhougne,
3-3-1925; SSG: Juridisch advies van Edm. Delhougne,
20-3-1925.
58. SSG: J.W. Dolmans aan de gemeentesecretaris van
Sittard, 12-7-1925.
59. SSG: J.W. Dolmans aan het gemeentebestuur van
Sittard, 16-3-1926.
60. SSG: Vergadering van het Gemeenteraad van Sittard,
28-7-1926.
61. SSG: Vergadering van het Gemeenteraad van Sittard,
21-12-1927.
62. Ibid 3.
63. Limburger Koerier, 20-3-1928.
64. SSG: Besluit van de gemeenteraad Geleen, 4-11-1924.
65. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 6-3-
1925.
66. SHCL: EAN 800 1, Het AMF.
67. Ibid 16.
HOOFDSTUK 1 289
68. R. Wolf, 2004.
69. SHCL: DOC 28 E.J.H. Hustinx, De directeur van het
AMF aan Hustinx, 28-5-1920.
70. SHCL: EAN 800 1, De directeur van het AMF aan het
Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 29-5-1920.
71. De Limburger, 14-9-1932.
72. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Directeur AMF aan
Schulte, 22-7-1921.
73. SHCL: EAN 800 1, Directeur AMF aan bestuur ziekenhuis
Sittard, 4-2-1921.
74. Ibid 71.
75. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan het AMF,
30-5-1921.
76. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Ontwerpovereenkomst
tussen AMF en Schulte, 6-1921; SHCL: DOC 28 J.E.
Schulte, Afschrift, Schulte, 16-6-1921; SHCL: DOC 28
J.E. Schulte, Overeenkomst tussen Schulte en het
Hospitaal van de Divine Providence, 16-6-1921.
77. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Directeur AMF aan
Schulte, 3-10-1922; SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte
aan de directeur van het AMF, 4-10-1922; SHCL:
DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan de directeur van
het AMF, 9-10-1922; SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Directeur
AMF aan Schulte, 20-10-1922; SHCL: EAN
800 66, Verslag van de 42e vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 23-11-1922.
78. SHCL: EAN 800 1, De directeur van het AMF aan de
Eerw. Moeder Overste van het Hospitaal Goddelijke
Voorzienigheid, 29-11-1922.
79. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Overeenkomst tussen
Schulte en het AMF, 12-12-1922.
80. Ibid 68.
81. RAL: 17.26/14A 45, Van Poelvoorde aan het Dagelijksch
Bestuur van het AMF, 22-12-1922.
82. RAL: 17.26/10A 285, Van Poelvoorde aan de directie
der Staatsmijnen, 11-2-1922; RAL: 17.26/10A 285, De
directie der Staatsmijnen aan het AMF, 16-2-1922.
83. Ibid 68.
84. Ibid 82.
85. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan Van Poelvoorde,
3-5-1924.
86. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, De hoofdmijnarts aan de
directie van Staatsmijnen, 14-6-1924.
87. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Waller aan het dagelijks
bestuur van het AMF, 11-9-1923.
88. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Uittreksel uit de notulen
der 52e vergadering van het dagelijks bestuur van het
AMF, 18-9-1923.
89. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan de directeur
van het AMF, 14-6-1924.
90. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan de directeur
van het AMF, 15-6-1924.
91. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, AMF aan Schulte, 17-6-
1924.
92. SHCL: EAN 800 1, Het AMF aan het ziekenhuis, 18-6-
1924.
93. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan Waller, 19-6-
1924; SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Sr. Alice-Joseph
aan de directeur van het AMF, 22-6-1924.
94. SHCL: EAN 800 1, Sr. Alice Joseph aan de directeur
van het AMF, 18-7-1924; SHCL: EAN 800 1, De directeur
van het AMF aan de Eerw. Moeder Overste van

290 NOTEN
het Hospitaal Goddelijke Voorzienigheid, 21-7-1924;
SHCL: EAN 800 1, De directeur van het AMF aan de
Eerw. Moeder Overste van het Hospitaal Goddelijke
Voorzienigheid, 30-7-1924.
95. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Van Poelvoorde aan
Schulte, 19-7-1924.
96. SHCL: EAN 800 1, De directeur van het AMF aan het
bestuur van het Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
21-12-1921; SHCL: EAN 800 1, De directeur
van het AMF aan J. Wildenberg, 6-1-1923; SHCL:
DOC 28 J.E. Schulte, Waller aan Schulte, 9-5-1924.
97. A.H. Simonis (e.a.), 1971.
98. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, AMF aan Schulte, 30-4-
1924.
99. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Van Poelvoorde aan Van
der Hoff, 30-7-1924.
100. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
Poelvoorde, 30-7-1924.
101. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Van Poelvoorde aan het
dagelijks bestuur van het AMF, 5-8-1924.
102. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan de directeur
van het AMF, 26-8-1924.
103. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Schulte aan Van Poelvoorde,
18-10-1924.
104. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, AMF aan Schulte, 30-8-
1924; SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, AMF aan Schulte,
29-10-1924.
105. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Brief aan Van Poelvoorde,
12-1924.
106. Zie ook: ORB: Histoire de l’agrandissement de l’hopital
de la Divine Providence à Sittard, 12-11-1924.
107. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Sr. St. Georges aan Waller,
26-10-1924.
108. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Zr. Alice-Joseph aan het
AMF, 12-1924.
109. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Sr. Alice-Joseph aan de
directeur van het AMF, 21-1-1925.
110. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Uittreksel uit de notulen
der 60e vergadering van het dagelijks bestuur van
het AMF, 13-10-1924.
111. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Verklaring, Van Poelvoorde,
12-12-1924.
112. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Opnamegevallen Sittard,
AMF, 16-12-1924.
113. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Haex aan Schulte, 14-1-
1925.
114. Ibid.
115. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte, Van der Hoff aan Van
Poelvoorde, 4-6-1926.
116. SHCL: DOC 28 J.E. Schulte.
117. Ibid 97.
118. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Overeenkomst
tussen Van der Hoff en het AMF, 1-8-1924.
119. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Overeenkomst
tussen Van der Hoff en Staatsmijnen, 11-8-1924;
SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Frowein aan het
AMF, 20-4-1925; SHCL: EAN 800 1, Mastenbroek aan
het dagelijks bestuur van het AMF, 30-4-1925; SHCL:
EAN 800 66, Verslag van de 68e vergadering van het
dagelijks bestuur van het AMF, 4-5-1925.
120. Zie SHCL: EAN 800 1, Sr. Alice-Joseph aan de directeur
van het AMF, 12-3-1925; SHCL: EAN 800 1, AMF
aan de moeder overste, 23-3-1925; ORB: Analyse van
het schrift van Deken Tijssen, eigendom van Dr. v.d.
Hoff, 26-3-1956.
121. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, AMF aan Van
der Hoff, 21-8-1924; SHCL: DOC 28 H.L.M. van der
Hoff, Van der Hoff aan de directeur van het AMF, 28-
8-1924.
122. ORB: Analyse van het schrift van Deken Tijssen, eigendom
van Dr. v.d. Hoff, 26-3-1956.
123. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van der Hoff
aan Van Poelvoorde, 1924.
124. Ibid.
125. Ibid.
126. ORB: Histoire de l’agrandissement de l’hopital de la
Divine Providence à Sittard, 12-11-1924.
127. Ibid.
128. Ibid.
129. Ibid 126; Ibid 122.
130. Zie bijv.: SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe,
16-5-1947.
131. ORB: J. van der Laan aan het bestuur van het ziekenhuis,
29-9-1925; ORB: Rapport betreffende de wijze
van uitbreiding van het R.K. Ziekenhuis te Sittard, L.
van der Laan, J.A. van der Laan, 10-1925.
132. ORB: J. van der Laan aan de Eerw. Overste, 16-9-
1925.
133. Ibid 126.
134. ORB: J. van der Laan aan het bestuur van het ziekenhuis,
29-9-1925.
135. ORB: Rapport betreffende de wijze van uitbreiding
van het R.K. Ziekenhuis te Sittard, L. van der Laan,
J.A. van der Laan, 10-1925; ORB: Het ziekenhuis aan
de heren Van der Laan, 10-1925; ORB: Zustershuis,
10-1925; ORB: Handgeschreven brief, 10-1925; ORB:
Aantekeningen m.b.t. de uitbreidingsplannen, 10-
1925; ORB: Sr. Alice-Joseph aan de heren Van der
Laan, 5-10-1925; ORB: Sr. Saint Georges aan de heren
Van der Laan, 28-10-1925; SHCL: EAN 800 1, handgeschreven
notitie, 4-11-1925.
ORB: J. van der Laan aan de Eerw. Overste, 6-11-1925;
ORB: Het ziekenhuis aan de heren Van der Laan, 16-
12-1925; ORB: J. van der Laan aan de Eerw. Overste,
2-1-1926.
136. SHCL: EAN 800 1, E. van Poelvoorde aan het Dagelijksch
Bestuur van het AMF, 20-1-1926.
137. SHCL: EAN 800 66, 28e vergadering van het Dagelijksch
Bestuur van het Algemeen Mijnwerkersfonds
van de Steenkolenmijnen in Limburg, 1-4-1926.
138. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 10-3-1926.
139. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 10-4-1926.
140. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Medisch adviseur
AMF aan Van der Hoff, 15-4-1926.
141. SHCL: EAN 800 1, E. van Poelvoorde aan het R.K.
Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 17-6-1926.
142. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 15-9-1926.
143. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van Poelvoorde
aan Van der Hoff, 22-9-1926.
144. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 18-7-1927.

145. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 2-10-1926.
146. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 19-1-1927.
147. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 12-3-1927.
148. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief aan Van
der Hoff, 23-3-1927.
149. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 24-3-1927.
150. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Brief van Van
der Hoff, 4-4-1927.
151. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 12-4-1927.
SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van Poelvoorde
aan Van der Hoff, 8-4-1927; SHCL: EAN 800 1, Mastenbroek
aan het dagelijks bestuur van het AMF, 9-4-
1927; SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van Poelvoorde
aan Van der Hoff, 14-4-1927.
152. ORB: Algemeen reglement voor de Raad van Regenten
voor het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
30-3-1927; ORB: Memorie van Toelichting
tot het Algemeen reglement voor de Raad van Regenten
van het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid
te Sittard, 30-3-1927; SHCL: EAN 800 1, L.
Tijssen aan Van Poelvoorde, 28-4-1927.
153. SHCL: EAN 800 1, Sr. Alice Joseph aan de directeur
van het AMF, 18-2-1927; SHCL: EAN 800 1, Jouan en
Coenders aan de directeur van het AMF, 10-6-1927;
RAL: 17.26/14A 43, Van Poelvoorde aan Jouan, 21-5-
1927; RAL: 17.26/14A 43, Van Poelvoorde aan het Dagelijksch
Bestuur van het AMF, 10-6-1927; RAL:
17.26/14A 43, Coenders en Jouan aan de directeur van
het AMF, 10-6-1927; SHCL: EAN 800 66, Verslag van
de 94e vergadering van het dagelijks bestuur van het
AMF, 18-6-1927.
154. SHCL: EAN 800 1, AMF aan Sr. Alice-Joseph, 18-11-
1927.
155. ORB: Proces-verbaal van aanbesteding, 19-10-1926;
ORB: Architectenbureau J.A. van der Laan aan het
ziekenhuis, 29-10-1926.
156. ORB: J.A. van der Laan aan het ziekenhuis, 27-5-1927.
157. Zie SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van der
Hoff aan Van Poelvoorde, 14-2-1928; SHCL: EAN 800
1, J.B. Jouan aan de directeur van het AMF, 19-3-1928;
SHCL: EAN 800 1, AMF aan het Ziekenhuis La Divine
Providence, 19-4-1928; ORB: Het ziekenhuis aan
de Rijksverzekeringsbank, 27-4-1928.
158. ORB: H. van der Hoff aan J. van der Laan, 31-12-1927.
159. ORB: Zr. Alice Joseph aan Schoenmaekers, 31-12-1927.
160. ORB: Schoenmaekers aan Zr. Alice Joseph, 3-1-1928;
ORB: Schoenmaekers aan Zr. Alice Joseph, 4-1-1928.
161. ORB: J. van der Laan aan H. van der Hoff, 4-1-1928.
162. ORB: Zr. Alice Joseph aan Schoenmaekers, 10-1-1928.
163. ORB: Schoenmaekers aan Zr. Alice Joseph, 10-1-1928.
164. SHCL: EAN 800 1, Coenders en J.B. Jouan aan E. van
Poelvoorde, 17-8-1928.
165. Ibid; ORB: Memorie van Toelichting betreffende de
uitbreiding van het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, 3-1929.
166. SHCL: EAN 800 66, 115e vergadering van het Dagelijksch
Bestuur van het Algemeen Mijnwerkersfonds
HOOFDSTUK 1 291
van de Steenkolenmijnen in Limburg, 18-9-1928.
167. SHCL: EAN 800 66, Verslag van de 109e vergadering
van het dagelijks bestuur van het AMF, 14-6-1928;
SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan de directeur van
het AMF, 19-6-1928; SHCL: EAN 800 1, brief aan J.
Willems, 29-6-1928; SHCL: EAN 800 66, Verslag van
de 113e vergadering van het dagelijks bestuur van het
AMF, 18-7-1928; SHCL: EAN 800 1, AMF aan de geneesheer-directeur
van het Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, 20-7-1928; SHCL: EAN 800 1, Van
der Hoff aan Van Poelvoorde, 7-8-1928; SHCL: EAN
800 1, brief aan J. Willems, 12-10-1928; SHCL: EAN
800 1, AMF aan de geneesheer-directeur van het Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, 5-4-1929;
SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan het AMF, 18-4-
1929.
168. SHCL: EAN 800 1, brief aan de directeur van het
AMF, 19-2-1929.
169. SHCL: EAN 800 1, E. van Poelvoorde aan den Raad
van Regenten v/h ziekenhuis La Divine Providence,
16-3-1929.
170. SHCL: EAN 800 1, Coenders en J.B. Jouan aan E. van
Poelvoorde, 23-3-1929.
171. SHCL: EAN 800 1, Notitie voor de directeur van het
AMF, 30-4-1929.
172. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 24-4-1929.
173. SHCL: EAN 800 1, E. van Poelvoorde aan het College
van Regenten v/h ziekenhuis La Divine Providence,
24-5-1929.
174. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 29-5-1929; SHCL: EAN 800 66,
127e vergadering van het Dagelijksch Bestuur van het
Algemeen Mijnwerkersfonds van de Steenkolenmijnen
in Limburg, 11-6-1929; SHCL: EAN 800 66, 128e
vergadering van het Dagelijksch Bestuur van het Algemeen
Mijnwerkersfonds van de Steenkolenmijnen
in Limburg, 20-6-1929.
175. ORB: Notitie van Van der Hoff, 30-9-1929; SHCL:
DOC 28 F.A. Hötte, Medisch adviseur AMF aan Hötte,
4-8-1930; SHCL: EAN 800 1, AMF aan het College
van Regenten, 27-9-1930; SHCL: DOC 28 F.A. Hötte,
AMF aan het College van Regenten van het St. Josephziekenhuis,
27-9-1930; SHCL: DOC 28 F.A. Hötte,
Hötte aan het AMF, 7-10-1930; ORB: De Overste
aan Dr. van Leent, 2-1-1931.
176. ORB: Overeenkomst tussen het A.M.F. en de congregatie,
5-9-1929.
177. Limburger Koerier (13-9-1932); De Limburger (13-9-1932);
Limburger Koerier (Maastricht) (14-9-1932); De Limburger
(14-9-1932); De Limburger (15-9-1932); De Limburger
(16-9-1932); ORB: Arrive des eveques a l’hopital le 13
septembre 1932, 1932; ORB: Organisation de la réception
à l’occassion de l’ouverture officièlle de l’hopital
de Sittard, 1932; ORB: Journée du 15 septembre 1932 à
l’hopital de Sittard, 1932; ORB: Toespraak, 1932;
ORB: Discours de Monsieur H. Coenders, 1932; ORB:
Discours de Monsieur van Poelvoorde, 1932; ORB:
Discours de Joseph van Wessem, 1932; ORB: Discours
du docteur van der Hoff, directeur, à l’occassion de
l’ouverture officielle de l’hôpital Sittard, 15-9-1932;
ORB: Discours de Monsieur le Chanoine Jouan, 1932;

292 NOTEN
ORB: Het ziekenhuis aan Ngr. F. Serrand, 11-4-1932;
ORB: Het ziekenhuis aan Mgr. G. Grente, 11-4-1932;
ORB: Het ziekenhuis aan Mgr. A. de la Vilersbel, 11-
4-1932; ORB: Het ziekenhuis aan Mgr. Schioppa, 11-4-
1932; RAL: 17.26/14A 43, Coenders en Jouan aan Van
Poelvoorde, 24-4-1932; ORB: S.S.Henri Xavier aan
Alice-Joseph, 29-6-1932; ORB: Sr. Thérésia dus Sacre
Coeur aan Mère, 1-7-1932; ORB: J.H. Hervé aan Ma
Mère, 2-7-1932; ORB: Sr. Geaqas aan Alice-Joseph, 2-
7-1932; ORB: Sr. Maria Clémence aan Soeur Alice, 18-
7-1932; ORB: Ed. Hustinx aan Mère Superieure, 23-7-
1932; ORB: Rapport et Discours prononcés à l’occasion
de l’ouverture officielle de l’hôpital de Sittard, 15-
9-1932; ORB: Discours Prononcé par Monsieur Henry
Asselin, 15-9-1932; ORB: Sr. Claire de Jésus aan G.
Lemmens, 24-11-1932.
178. ORB: Proefbalans van 1 juli 1927 tot en met 31 december
1927 behorende bij de balans op 31 december
1927 van het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid
te Sittard, H.C. van Wijk, 1928; ORB: Bijlage
bij de Proefbalans van 1 juli 1927 tot en met 31 december
1927 behorende bij de balans op 31 december
1927 van het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid
te Sittard, H.C. van Wijk, 1928.
179. Zie bijvoorbeeld: Ibid 130; N.H.C. van Loenen, 1988.
180. Ibid 178.
181. Ibid 137.
182. ORB: Rapport presente a son excellence monseigneur
G. Lemmens en novembre 1932; ORB: Proefbalans
van 1 juli 1927 tot en met 31 december 1927 behorende
bij de balans op 31 december 1927 van het
R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid te
Sittard, H.C. van Wijk, 1928; ORB: Exploitatierekening
van de Congregatie, 1929.
183. ORB: Verslag over de leeningen van het ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid te Sittard, 15-2-1930;
ORB: Bestuursleden Stichting; ORB: Overzicht van
zusters, 1975.
184. ORB: Verslag over de leeningen van het ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid te Sittard, 15-2-1930;
ORB: Balans en Verlies- en Winstrekening (Ziekenhuis
Sittard), 1929.
185. ORB: Balans (Ziekenhuis Sittard), 1931.
186. ORB: Voor Mère Claire en Mère Alice om samen te
bespreken.
187. ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 13-2-1931.
188. SHCL: EAN 800 1, Sips aan de directeur van het
AMF, 17-8-1931.
189. SHCL: EAN 800 1, De directeur van het AMF aan de
Eerw. Moeder Overste van het Hospitaal Goddelijke
Voorzienigheid, 5-12-1931.
190. SHCL: EAN 800 1, Sr. St. Georges aan de directeur
van het AMF, 12-12-1931.
191. SHCL: EAN 800 1, De directeur van het AMF aan de
Eerw. Moeder Overste van het Hospitaal Goddelijke
Voorzienigheid, 28-12-1931.
192. ORB: H. van der Hoff aan de president van het regentencollege,
6-12-1931.
193. C.E.P.M. Raedts, 1974.
194. SHCL: EAN 800, Van Poelvoorde aan de ziekenhuizen
te Kerkrade, Heerlen en Sittard, 20-8-1932.
195. SHCL: EAN 800 1, AMF aan het College van Regen-
ten, 12-5-1932.
196. ORB: De regenten aan de directeur van het A.M.F.,
3-6-1932.
197. SHCL: EAN 800 1,Van der Hoff aan Van Poelvoorde,
7-6-1932.
198. SHCL: EAN 800 1, Coenders aan Van Poelvoorde, 14-
7-1932.
199. SHCL: EAN 800 1, Sips aan de directeur van het
AMF, 3-8-1932.
200. SHCL: EAN 800, Van Poelvoorde aan de H.H. specialisten,
3-8-1932.
201. SHCL: EAN 800, Hustinx aan Van Poelvoorde, 6-8-
1932.
202. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Van Poelvoorde,
8-8-1932.
203. SHCL: EAN 800 1, Het AMF aan Van der Hoff, 18-8-
1932.
204. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van der Hoff
aan Van Poelvoorde, 18-8-1932.
205. Ibid 201; SHCL: EAN 800, Öttenhoff aan Van Poelvoorde,
24-8-1932; SHCL: EAN 800, Willemse en
Rueben aan Van Poelvoorde, 31-8-1932.
206. SHCL: EAN 800 1, Wobbe aan het Dagelijks Bestuur
AMF, 2-11-1933; SHCL: EAN 800 1, AMF aan de
fondsartsen, 2-11-1933; SHCL: EAN 800 66, Bijlage bij
het verslag van de 185e vergadering van het dagelijksbestuur
van het AMF, 1-12-1933.
207. SHCL: EAN 800 1, Sips aan de directeur van het
AMF, 25-11-1933.
208. ORB: Hergroeperingen van afdelingen en/of specialismen,
1-1985.
209. Ibid 207; SHCL: EAN 800 1, Sips aan de directeur
van het AMF, 18-12-1933.
210. ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 29-10-1930;
SHCL: EAN 800 1, AMF aan het College van Regenten,
20-3-1930; SHCL: EAN 800 1, Het College van
Regenten aan de directeur van het AMF, 2-4-1930.
211. ORB: Jaarrekeningen H.C. van Wijk.
Het Centraal Ziekenfonds: ORB: Overeenkomst met
het Centraal Ziekenfonds, 4-3-1931; ORB: Limb. R.K.
Werkliedenbond, Afd. Centraal Ziekenfonds aan de
directie van het ziekenhuis, 14-3-1931; ORB: Limb.
R.K. Werkliedenbond, Afd. Centraal Ziekenfonds aan
Van der Hoff, 20-12-1930; ORB: Limb. R.K. Werkliedenbond,
Afd. Centraal Ziekenfonds aan de directie
van het ziekenhuis, 24-1-1931; ORB: Limb. R.K.
Werkliedenbond, Afd. Centraal Ziekenfonds aan de
directie van het ziekenhuis, 5-3-1931; ORB: Limb.
R.K. Werkliedenbond, Afd. Centraal Ziekenfonds aan
de directie van het ziekenhuis, 17-6-1931; ORB: Limb.
R.K. Werkliedenbond, Afd. Centraal Ziekenfonds aan
de directies der ziekenhuizen in Limburg, 7-3-1932;
ORB: Limb. R.K. Werkliedenbond, Afd. Centraal Ziekenfonds
aan het ziekenhuis, 10-10-1932; ORB: Limb.
R.K. Werkliedenbond, Afd. Centraal Ziekenfonds aan
het ziekenhuis, 3-11-1932.
De Rijksverzekeringsbank: ORB: Het ziekenhuis aan
de Rijksverzekeringsbank, 10-1-1931; ORB: Rijksverzekeringsbank
aan het bestuur van het ziekenhuis, 24-
1-1933; ORB: Rijksverzekeringsbank aan het bestuur
van het ziekenhuis, 3-2-1933; ORB: Het ziekenhuis
aan de Rijksverzekeringsbank, 17-10-1933.

De Nederlandsche Spoorwegen: ORB: Raad van beheer,
Zieken- & Ondersteuningsfonds, Administratie
an de personeelsfondsen bij de Nederlandsche Spoorwegen
aan Van der Hoff, 23-12-1930; ORB: Zr. Alice-
Joseph aan de Administratie van het Z&O Fonds, 1-1-
1931.
212. ORB: Jaarrekeningen H.C. van Wijk.
213. SHCL: EAN 800, Wobbe aan E.F.J. Frowein, 14-9-
1934.
214. Zie ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 12-9-1934.
215. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan de directeur van
het AMF, 2-7-1934; SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff
aan de directeur van het AMF, 6-7-1934; SHCL: EAN
800 1, Van der Hoff aan de directeur van het AMF,
30-7-1934.
216. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 26-9-
1934.
217. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 11-2-
1935.
218. SHCL: EAN 800 1, Sips aan de directeur van het
AMF, 15-2-1935.
219. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan de directeur van
het AMF, 27-2-1935.
220. SHCL: EAN 800 1, De medische dienst van het AMF
aan de directeur van het AMF, 14-3-1935; SHCL: EAN
800 1, AMF aan de directeur van het ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid, 9-5-1935.
221. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan de directeur van
het AMF, 29-5-1935.
222. SHCL: EAN 800 1, De medische dienst van het AMF
aan de directeur van het AMF, 3-6-1935.
223. ORB: H. van der Hoff aan H. van Wijk, 25-6-1935;
SHCL: EAN 800 1, Coenders aan Wobbe, 12-7-1935.
224. SHCL: EAN 800 1, De medische dienst van het AMF
aan de directeur van het AMF, 18-7-1935.
225. SHCL: EAN 800 1, Wobbe aan het dagelijks bestuur
van het ziekenhuis Goddelijke Voorzienigheid, 30-7-
1935; SHCL: EAN 800 66, Verslag van de 212e vergadering
van het dagelijks bestuur van het AMF, 2-8-
1935; SHCL: EAN 800 1, Wobbe aan Coenders, 7-8-
1935.
226. ORB: De regenten aan de directeur van het A.M.F.,
20-9-1935.
227. SHCL: EAN 800 1, Sr. Alice Joseph aan de directeur
van het AMF, 2-12-1935
228. SHCL: EAN 800 1, Berekening garantie vergoeding
ziekenhuis Sittard over 1934, 27-8-1935; SHCL: EAN
800 1, Jac. Sips aan Wobbe, 30-8-1935.
229. RAL: 17.26/14A 43, Wobbe aan het Dagelijksch Bestuur
van het AMF, 14-1-1936; SHCL: EAN 800 66,
Verslag van de 217e vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 16-1-1936; SHCL: EAN 800 1,
AMF aan het ziekenhuis de Goddelijke Voorzienigheid,
3-2-1936.
230. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 7-2-
1936.
231. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan de directeur van
het AMF, 5-3-1936.
232. ORB: Van der Hoff aan de burgemeester van Sittard,
9-5-1936; ORB: Van der Hoff aan Coenders, 20-4-
1936; ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 23-9-
1933.
HOOFDSTUK 1 293
233. ORB: Van der Hoff aan Coenders, 20-4-1936.
234. SHCL: EAN 800 1, De medische dienst van het AMF
aan de directeur van het AMF, 6-6-1936.
235. SHCL: EAN 800 1, Notitie van Van Poelvoorde, 10-
10-1936; SHCL: EAN 800 1, Wobbe aan Coenders, 29-
10-1936.
236. Ibid 68.
237. SHCL: EAN 800 1, De medische dienst van het AMF
aan de directeur van het AMF, 16-3-1937.
238. ORB: Jaarrekening over 1936
239. ORB: Berekening van de garantievergoeding verschuldigd
door het A.M.F. over 1936.
240. SHCL: EAN 800 1, AMF aan het ziekenhuis de Goddelijke
Voorzienigheid, 17-9-1937.
241. SHCL: EAN 800 1, Hospitaal Goddelijke Voorzienigheid
aan de directeur van het AMF, 9-2-1922.
242. SHCL: EAN 800, Wobbe aan Coenders, 7-2-1938.
243. ORB: N. Beckers aan M. Coenders, 1-12-1937.
244. SHCL: EAN 800, Van der Hoff aan Nijst & Co., 27-1-
1938.
245. ORB: Klasse gebouw, 2-10-1938; SHCL: EAN 800,
Gespreksnotitie van Wobbe betr. gesprek met Coenders
en Beckers, 12-12-1938.
246. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 18-11-1938.
247. RAL: 17.26/14A 43, Wobbe aan het Dagelijksch Bestuur
van het AMF, 10-12-1938.
248. SHCL: EAN 800 66, Verslag van de 236e vergadering
van het dagelijks bestuur van het AMF, 15-12-1938.
249. SHCL: EAN 800 1, Coenders aan Wobbe, 7-1-1939;
SHCL: EAN 800 1, AMF aan het College van Regenten,
17-1-1939; SHCL: EAN 800 1, Coenders aan Wobbe,
24-1-1939; SHCL: EAN 800 1, Wobbe aan het dagelijks
bestuur van het AMF, 10-2-1939.
250. SHCL: EAN 800 66, Verslag van de 238e vergadering
van het dagelijks bestuur van het AMF, 15-2-1939.
251. SHCL: EAN 800 1, AMF aan het College van Regenten,
27-5-1939.
252. ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 4-10-1938;
ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 24-11-1938;
ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 6-6-1939;
ORB: H. van der Hoff aan de regenten, 29-1-1940;
ORB: Korte aanteekeningen voor Mère Claire, 1-6-
1940.
253. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van der Hoff
aan Wobbe, 7-9-1940; ORB: H. van der Hoff aan de
regenten, 7-9-1940; SHCL: DOC 28 H.L.M. van der
Hoff, Wobbe aan Van der Hoff, 28-10-1940; SHCL:
DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Kreiken aan de directeur
van het AMF, 9-12-1940; SHCL: EAN 800 1,
Voorstel tot verhooging der vergoeding voor röntgenologische
verrichtingen Ziekenhuis Sittard, Wobbe,
10-12-1940; SHCL: EAN 800 66, Verslag van de 247e
vergadering van het dagelijks bestuur van het AMF,
13-12-1940; SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff,
Wobbe aan Van der Hoff, 18-12-1940; SHCL: EAN
800 1, AMF aan Coenders, 19-12-1940; RAL: 17.26/14A
126, Vergadering van het dagelijks bestuur van het
AMF, 23-5-1941; ORB: H. van der Hoff aan de regenten,
13-1-1943.
254. ORB: Redenen voor de bouw, 1940; ORB: H. van der
Hoff aan Beckers en Coenders, 18-1-1941; ORB: H. van

294 NOTEN
der Hoff aan N. Beckers, 20-3-1941; ORB: H. van der
Hoff aan Beckers en Coenders, 23-6-1941.
255. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 24-6-
1944.
256. ORB: H.L.M. van der Hoff aan F. Duynstee, 22-3-
1947.
257. SHCL: EAN 800 1, De medische dienst van het AMF
aan de directeur van het AMF, 6-6-1946.
258. Ibid 97.
259. H.A.M. Klemann, 2002.
260. SHCL: EAN 800 1, Aan de directeur van het AMF, 19-
5-1947.
261. ORB: Feiten en beschouwingen, 1947.
262. ORB: Conceptbrief, 1932.
263. Ibid 257.
264. Ibid 260.
265. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 28-10-
1945; Ibid 257,261; ORB: H.L.M. van der Hoff aan F.
Duynstee, 22-3-1947.
266. ORB: Het ziekenhuis in Sittard in oorlogstijd, H.L.M.
van der Hoff, 3-6-1960.
267. Ibid 256.
268. SHCL: EAN 800 1, Accountantskantoor Nijst & Co.
aan het AMF, 11-3-1948.
269. L. de Jong, 1969, deel 4, 349 e.v.; H.A.M. Klemann,
1997.
270. H. Veldman, 2004.
271. Ibid 256.
272. SHCL: EAN 800 1, Notitie van Wobbe inzake afrekening
1944 Ziekenhuis Sittard, 28-10-1946.
273. SHCL: EAN 800 1, AMF aan het Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, 13-3-1946.
274. Ibid.
275. Ibis 257.
276. SHCL: EAN 800 1, AMF aan het Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, 30-7-1946.
HOOFDSTUK 2
1. ORB: H.L.M. van der Hoff aan A.J. Wessels, 16-12-
1938.
2. Ibid.
3. Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de
Arbeidersbeweging in Nederland; ORB: H.L.M. van
der Hoff aan de regenten, 9-11-1950.
4. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 9-11-1950.
5. ORB: Jos. Maenen aan Gedeputeerde Staten Limburg,
16-11-1950; ORB: Rapport van de Regionale Ziekenhuis
Commissie Zuid-Limburg, 10-12-1951; ORB:
Gedeputeerde Staten Limburg het Dagelijks Bestuur
van de Vereniging van Katholieke Ziekenhuizen, 22-
11-1950.
Zie ook: RAL: 17.26/14A 120, Samenstelling van het
bestuur van het AMF, 12-1-1949.
6. ORB: De 1e Afdeling, Maastricht aan Gedeputeerde
Staten Limburg, 13-5-1950.
7. Ziekenfondsenbesluit, verordeningsbladen 1941, nr.
160, 201 en 217.
8. ORB: C. Banning aan H.L.M. van der Hoff, 7-5-1948;
ORB: C. Banning aan H.L.M. van der Hoff, 7-5-1948.
277. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 18-8-
1946; SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 11-
9-1946.
278. Ibid 272.
279. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 19-11-1946.
280. SHCL: EAN 800 1, P. van Middelkoop aan het AMF,
22-3-1947; SHCL: EAN 800 1, De directeur van het
AMF aan de leden van de Arbitrage-Commissie in
zake het geschil Ziekenhuis Sittard contra Algemeen
Mijnwerkersfonds Heerlen, 22-4-1947; SHCL: EAN
800 1, De directeur van het AMF aan de leden van de
Arbitrage-Commissie in zake het geschil Ziekenhuis
Sittard contra Algemeen Mijnwerkersfonds Heerlen
(Concept), 5-1947; SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff
aan F.M.J.J. Duynstee, 9-5-1947.
281. ORB: H.L.M. van der Hoff aan F. Duynstee, 10-5-
1947.
282. Ibid 130.
283. ORB: Gecorrigeerde Berekening van Nog te betalen
door A.M.F. over 1944, 1947.
284. ORB: Overeenkomst tusschen het R.K. Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid te Sittard en de Gemeente
Sittard, 5-10-1931.
285. SHCL: EAN 800 1, Kanttekeningen bij het schrijven
van Van der Hoff dd. 27 Mei 1946, 28-5-1947.
286. ORB: Het A.M.F. aan het ziekenhuis, 11-6-1947; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan F. Duynstee, 13-6-1947.
287. ORB: Rapport betreffende de verpleegcapaciteit van
het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid te
Sittard, A.H.J. Swinkels, 15-10-1947.
288. ORB: Arbitrage inzake een geschil tussen de Stichting
Fondation des Filles de la Divine Providence en
het A.M.F., 22-12-1947.
289. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 12-3-1948; Ibid 268.
9. P.B. van der Heiden, 1995-1996.
10. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 12-11-
1946.
11. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 2-4-
1946.
12. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 24-6-
1946; ORB: H.L.M. van der Hoff aan Veeger, 24-12-
1946
13. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 12-9-
1947.
14. SHCL: EAN 800 1, Notitie aan de directeur van het
AMF, 21-10-1950.
15. Ibid.
16. RAL: 17.26/14A 43, Mededeling van Wobbe, 1946.
17. Ibid.
18. RAL: 17.26/14A 45, Notitie inzake ziekenhuisrayons,
Wobbe, 9-6-1947; SHCL: EAN 800 1, AMF aan het
Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 1-8-1947.
19. SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff aan Wobbe, 8-8-
1947.
20. ORB: Aantekeningen, 1948.

21. Ibid.
22. ORB: Van der Hoff aan Lemmens, 9-7-1949.
23. ORB: P. van Odijk aan H.L.M. van der Hoff, 25-7-
1949.
24. ORB: Van der Hoff aan Van Odijk, 13-12-1949.
25. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 8-3-1950.
26. CDGV: Brief aan de Bisschop van Roermond, 11-2-
1950.
27. Ibid 25.
28. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Banning, Hoofdinspecteur
voor de Volksgezondheid, 21-7-1948; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan Stagert, Inspecteur voor de
Volksgezondheid, 21-8-1948; ORB: H.L.M. van der
Hoff aan de Geneeskundig Inspecteur voor de Volksgezondheid
voor Limburg, 6-10-1948; ORB: H.L.M.
van der Hoff aan de regenten, 6-4-1949; ORB: De
voorzitter van het College van Regenten van het ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid aan het
A.M.F. (concept), 1950.
29. ORB: Aantekening over de Conferentie van 1950, 6-
4-1950.
30. Ibid.
31. ORB: Rapport over het R.K. ziekenhuis te Sittard, 7-
1950; ORB: Bijlage behorende bij de balans op 31 december
1939 van het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid te Sittard, H.C. van Wijk, 1940; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan Sanders van de Federatie
van Katholieke Ziekenhuizen, 26-7-1950; SHCL: EAN
800 1, De voorzitter van het College van Regenten
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid aan
de directeur van het AMF, 12-7-1950.
32. ORB: Rapport over het R.K. ziekenhuis te Sittard, 7-
1950.
33. ORB: C. Banning aan H.L.M. van der Hoff, 24-7-1950.
34. H. Veldman, 2004.
35. ORB: A.A.M. Sanders aan H.L.M. van der Hoff, 1-8-
1950.
36. ORB: H.L.M. van der Hoff aan A.A.M. Sanders, 2-8-
1950; ORB: H.L.M. van der Hoff aan H. Slettenaer, 8-
8-1950; ORB: H.L.M. van der Hoff aan de minister
van Sociale Zaken en Volksgezondheid, 9-1950; ORB:
C. Banning aan H.L.M. van der Hoff, 9-9-1950; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan de Hoofdinspectie van de
Volksgezondheid, H. Slettenaer, 17-9-1950; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan Coenders, Beckers en Zeelen,
1-10-1950.
37. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de Hoofdinspectie van
de Volksgezondheid, H. Slettenaer, 22-11-1950.
38. SHCL: EAN 800 1, Handgeschreven notitie aan de
directeur van het AMF, 19-10-1950; ORB: H.L.M. van
der Hoff aan de regenten, 31-10-1950; RAL: 17.26/14A
126, Vergadering van het dagelijks bestuur van het
AMF, 6-11-1950; RAL: 17.26/14A 43, Wobbe aan het
College van Regenten van het ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, 24-11-1950; RAL: 17.26/14A 126,
Vergadering van het dagelijks bestuur van het AMF,
24-11-1950; ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten,
12-12-1950.
39. CDGV: Brief aan Van Odijk, 24-11-1950; CDGV: Zr.
Alice Joseph aan Hansen, 24-11-1950.
40. ORB: H.L.M. van der Hoff aan P. van Odijk, 10-12-
1950.
HOOFDSTUK 2 295
41. Ibid 14.
42. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 22-4-
1948; SHCL: DOC 28 H.J.M. Croughs, Croughs aan de
directie van het AMF, 4-10-1944; SHCL: DOC 28
H.J.M. Croughs, Bekendmaking van het AMF, 21-12-
1944.
43. ORB: H.J.M. Croughs aan H.L.M. van der Hoff, 5-11-
1948.
44. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 4-8-1949;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 15-8-1949.
45. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 11-4-1950;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 14-6-
1950; ORB: H.L.M. van der Hoff aan N. Beckers, 15-7-
1950; ORB: H.L.M. van der Hoff aan Smelt, 1-11-1950.
46. ORB: aan H.L.M. van der Hoff, 11-5-1950; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan H. Houben, 24-5-1950; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 14-6-1950;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan H. Houben, 5-7-1950.
47. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 7-12-1951.
48. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 27-4-1951.
49. CDGV: Bisschop van Roermond aan Moeder Overste
en de Regenten, 2-1-1951.
50. ORB: H.L.M. van der Hoff aan C. Banning, 6-1-1951.
51. ORB: H.L.M. van der Hoff aan C. Banning, 5-3-1951.
52. ORB: H.L.M. van der Hoff aan H. Slettenaer, 16-4-
1951.
53. ORB: H.L.M. van der Hoff aan H. Slettenaer, 23-4-
1951.
54. ORB: H.L.M. van der Hoff aan P. van Odijk, 21-5-1951.
55. ORB: P. van Odijk aan H.L.M. van der Hoff, 28-5-1951.
56. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Van der Disse, Administrateur
St. Antonius Ziekenhuis Sneek, 30-5-1951.
57. ORB: H.L.M. van der Hoff aan H.H. Lindeboom, 27-
7-1951; ORB: H.L.M. van der Hoff aan Van der Disse,
12-10-1951.
58. SHCL: EAN 800 1, Uittreksel, Bijlage 1008 ZF/57
(AMF), 1953.
59. ORB: H.L.M. van der Hoff aan L. Feiter, 23-8-1951;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan L. Feiter, 25-10-1951.
60. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de Staatssecretaris van
Sociale Zaken Afdeling Volksgezondheid, 20-9-1951;
ORB: Het bestuur van de Stichting De Goddelijke
Voorzienigheid aan de Minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid, 26-11-1951; SHCL: EAN 800 1, F.S.
Dohmen aan staatssecretaris Muntendam, 21-12-1951;
SHCL: EAN 800 1, F.S. Dohmen aan J.R.M. van de
Brink, 21-12-1951.
61. ORB: H.L.M. van der Hoff aan F. Feiter en F. Dohmen,
12-1-1952.
62. SHCL: EAN 800 1, AMF aan de minister van Economische
Zaken, 5-2-1952.
63. ORB: H.L.M. van der Hoff aan H. Slettenaer, 30-6-
1952.
64. ORB: Rapport van de Regionale Ziekenhuis Commissie
Zuid-Limburg, 10-12-1951.
65. In het rapport staat per abuis dat 620 bedden voor
185.500 inwoners gelijk is aan 3,9 bedden per duizend
inwoners.
66. Ibid 64.
67. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Mère Claire en enkele
goede bekenden van het ziekenhuis, 1953.
68. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 23-11-

296 NOTEN
1951.
69. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 10-12-1946) B en W Geleen aan de gemeenteraad,
betreft Volkshuisvestingsproblemen, 6-12-1946;
W.E.A. Gielkens, 2002.
70. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 10-12-1946) B en W Geleen aan de gemeenteraad,
betreft Volkshuisvestingsproblemen, 6-12-1946.
71. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 10-12-1946) Besluit van de gemeenteraad Geleen,
10-12-1946; SSG: (Bijlage bij de vergadering van
de gemeenteraad Geleen, 7-11-1950) B en W aan de
raad betreft aankoop van gronden, 2-11-1950; SSG:
(Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad Geleen,
7-11-1950) Raadsbesluit no. 124, 7-11-1950; SSG:
(Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad Geleen,
7-11-1950) Bijlage bij het raadsbesluit no. 124, 7-
11-1950; SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 7-11-1950) Voorstel van B en W
tot aankoop van gronden in het Kapellerveld, 7-11-
1950.
72. Ibid 68.
73. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 13-9-1950.
74. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Raadsbesluit no. 12, 7-11-1950.
75. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, GS
Limburg aan B en W Geleen, 6-1-1951.
76. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 7-2-
1951.
77. O.F.M.R. Dieteren, 1964.
78. Ibid 70, 71.
SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen,12-6-1952) B en W aan de raad betreft herziening
uitbreidingsplan, 6-6-1952; SSG: Vergadering van
de gemeenteraad Geleen, 12-6-1952.
79. ORB: Notities van het ziekenhuis te Sittard over Geleen,
1952
80. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 30-3-
1951.
81. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 7-2-1951) B en W aan de raad betreft machtiging
van B en W tot aankoop van gronden, 21-3-1951.
82. SSG: (Bijlage bij de Vergadering van B en W Geleen,
30-1-1952) Verslag van de reis naar Utrecht, Den Haag
en Tilburg, 23-1-1952.
83. ORB: Verslag van de vijfde bespreking ter voorbereiding
van de oprichting van een R.K. Ziekenhuis in de
gemeente Geleen, 5-1-1953.
84. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 7-11-
1952.
85. ORB: Tweede Rapport van de Regionale Ziekenhuiscommissie
voor Zuid-Limburg, 11-2-1953.
Zie ook: De Nieuwsbron 17(1953)52.
86. ORB: Oprichtingsacte R.K. Stichting St. Barbara, 18-
2-1953.
87. NIDI.
88. SSG: (Bijlage bij de Vergadering van B en W Geleen,
4-3-1953) Verslag van de reis naar Den Haag, 3-3-1953.
89. Ibid 87.
90. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Bestuur R.K. Stichting St. Barbara aan B en W Geleen,
28-4-1953.
91. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, B
en W aan de gemeenteraad, 29-4-1953.
92. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, GS
Limburg aan B en W Geleen, 26-5-1953.
93. Zie ook: CDGV: De directeur aan Coenders en Beckers,
1953.
94. Zie bijvoorbeeld RAL: 17.26/14A 45, J. Goebbels aan
Wobbe, 26-2-1951.
95. SHCL: EAN 800 1, Conceptbrief directie AMF, 19-1-
1952; SHCL: EAN 800 1, Directeur AMF aan Van der
Hoff, 22-11-1952.
96. ORB: C. Banning aan H.L.M. van der Hoff, 7-5-1952;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 19-5-1952;
RAL: 17.26/14A 128, Vergadering van de Commissie
van Financiën van het AMF, 27-6-1952; ORB: De regenten
aan de besturen van de Rijksverzekeringsbank,
het A.M.F. en de N.V. Levensverzekeringsmaatschappij
Utrecht, 1952.
97. RAL: 17.26/14A 43, J. Goebbels en J.J. Kramer aan
Wobbe, 1-7-1952.
98. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 21-7-1952; RAL: 17.26/14A 126,
Vergadering van het dagelijks bestuur van het AMF,
8-9-1952.
99. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 8-9-1952.
100. RAL: 17.26/14A 43, Van Oppen aan het bestuur van
het AMF, 18-9-1952.
101. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 9-10-1952.
102. RAL: 17.26/14A 43, Mededeling van Wobbe, 6-11-1952;
SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff an de directeur van
het AMF, 24-11-1952; SHCL: EAN 800 1, Van der Hoff
aan de directeur van het AMF, 26-11-1952.
103. Deze beide zusters wisselden in de periode 1932-1958
elkaar af als overste. Claire de Jésus werd in 1932
overste, Alice-Joseph volgde haar in 1945 op. In 1948
werd Claire de Jésus weer overste, waarna in 1954
Alice-Joseph deze rol weer vervulde tot haar overlijden
in 1956. Claire de Jésus was ten slotte overste tot
haar dood in 1958.
CDGV: Van Odijk aan Mère Alice, 29-12-1952.
104. CDGV: Brief aan Van Odijk, 8-12-1952.
105. Ibid.
106. CDGV: Van Odijk aan Mère Alice, 29-12-1952.
107. CDGV: Sr. Alice Joseph aan Van Odijk, 2-1-1953.
108. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Th. Gillissen, 11-5-1953;
ORB: De Amsterdamsche Bank N.V. aan moeder
overste, 28-5-1953; ORB: N.V. Effectenkantoor Scretlen
& Co. aan het ziekenhuis, 6-1953; ORB: H.L.M.
van der Hoff aan Muyres, 2-6-1953; ORB: H.L.M. van
der Hoff aan de directie van de Amsterdamsche Bank
te Sittard, 4-6-1953; ORB: Notulen vergadering directiestaf,
2-10-1978; ORB: H.L.M. van der Hoff aan de
directeur van de Amsterdamsche Bank te Sittard, 19-
6-1953.
CDGV: Sr. Alice Joseph aan de Bisschop van Roermond,
6-6-1953; CDGV: Moeder Overste aan de Paus,
6-6-1953.
109. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 12-2-1953.
110. ORB: P. van Odijk aan moeder overste, 30-6-1953.
111. ORB: Aantekeningen bij de brief van drs. van Odijk

gedateerd 30-6-53 en gericht aan de Moeder Overste,
7-1953.
112. Ibid 67.
113. ORB: Sr. Claire de Jésus aan P. van Odijk, 2-7-1953.
114. ORB: H.L.M. van der Hoff aan H. Slettenaer, 7-7-1953;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan Stapert, 9-7-1953.
115. ORB: Notulen van de vergadering, 31-7-1953.
116. ORB: Overeenkomst tussen de Stichting Dochters
van de Goddelijke Voorzienigheid en de Amsterdamsche
Bank N.V., 1953; ORB: De Amsterdamsche Bank
N.V. aan moeder overste, 18-6-1953; ORB: H.L.M. van
der Hoff aan de directeur van de Amsterdamsche
Bank te Sittard, 19-6-1953; ORB: De Amsterdamsche
Bank N.V. aan H.L.M. van der Hoff, 30-6-1953; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan de directie van de Amsterdamsche
Bank te Sittard, 3-8-1953; ORB: De Amsterdamsche
Bank N.V. aan moeder overste, 19-8-1953;
ORB: De Amsterdamsche Bank N.V. aan het ziekenhuis,
13-10-1953; ORB: Van der Hoff aan Coenders en
Beckers, 1-11-1953; ORB: Notitie van Beckers, Contract
Bank, 3-11-1953.
117. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid aan
de R.K. Stichting St. Barbara, 14-7-1953.
118. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Nota betreft niet-goedkeuring crediet ziekenhuis, 25-
7-1953.
119. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, B
en W aan GS Limburg, 12-8-1953; SSG: Geleen, Objektdossier
St. Barbaraziekenhuis, GS Limburg aan B
en W Geleen, 28-9-1953.
120. ORB: Van der Hoff aan Coenders, 8-11-1953.
121. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, B
en W aan GS Limburg, 21-10-1953.
122. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 12-1-
1954.
123. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen,16-3-1954) B en W aan de raad betreft stichten
van een ziekenhuis, 10-3-1954.
124. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen,16-3-1954) Bijlage A, 10-3-1954.
125. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 16-3-
1954.
126. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 18-1-
1955.
127. Ibid 125.
128. Limburgs Dagblad (13-3-1954).
129. SHCL: EAN 800 1, Coenders aan Wobbe, 7-1-1939.
130. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Extract uit het register der besluiten van Gedeputeerde
Staten van Limburg, 23-8-1954.
131. Zie SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
GS Limburg aan de minister van Binnenlandse Zaken,
28-3-1955; SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid
aan de minister van Binnenlandse Zaken,
24-5-1955.
132. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, B
en W Geleen aan de koningin, 24-9-1954.
133. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, B
en W Geleen aan D. Simons, 19-7-1955.
134. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
HOOFDSTUK 2 297
Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid aan
de minister van Binnenlandse Zaken, 24-5-1955.
135. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Opmerkingen naar aanleiding van de ambtsberichten
van GS Limburg van 28 maart 1955, 28-7-1955; SSG:
Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, Opmerkingen
naar aanleiding van de ambtsberichten van
het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid
d.d. 24 Mei jl., 28-7-1955.
136. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, Beschikking,
17-9-1955.
137. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, D.
Simons aan de secretaris van Geleen, 25-10-1955.
138. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 8-11-
1955; SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
B en W Geleen aan GS Limburg, 9-11-1955.
139. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis, Bespreking
met de provincie, gemeentebestuur Geleen,
19-12-1955.
140. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Mère Claire en enkele
goede bekenden van het ziekenhuis, 6-11-1953.
141. Ibid.
Zie ook: Ibid 120.
142. ORB: W.H. Struben aan E. van Schoonhoven Van
Beurden, 25-6-1957.
143. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 31-8-1948.
Een bistouri is een operatiemes.
144. SHCL: EAN 800, AMF aan het ziekenhuis de Goddelijke
Voorzienigheid, 24-1-1948; ORB: H.L.M. van der
Hoff aan de regenten, 9-1-1948; SHCL: EAN 800 1,
Chef Boekhouding en Chef Ziekenhuis aan de directie
(AMF), 3-3-1960.
145. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Crebolder, 13-12-1954.
146. CDGV: Brief aan de Bisschop van Roermond, 11-12-
1953; ORB: Concept voor de Conferentie Coenders-
Beckers-Roermond, 24-11-1953.
147. ORB: C. Lemmens aan Moeder overste, 18-12-1953.
148. ORB: H.L.M. van der Hoff aan A.A.M. Sanders, 24-4-
1959.
149. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 24-2-
1954.
150. ORB: Notitie, 25-3-1954.
151. ORB: Brief aan Mgr. Lemmens, 28-4-1954.
152. CDGV: G. Lemmens aan Moeder Overste, 6-5-1954.
153. ORB: Verslag van de bespreking in het Stadhuis te
Sittard, 14-7-1954.
154. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Rector Sanders, 8-9-
1954.
155. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Van der Disse, 22-3-
1955.
156. ORB: M.M. Madlener aan H. Slettenaer, 23-4-1955.
157. ORB: J. Lupgens, Vereniging van katholieke ziekenhuizen
aan het bestuur van het R.K. Ziekenhuis Sittard,
4-5-1956.
ORB: J. Lupgens aan de minister van Economische
Zaken, 21-9-1956.
158. ORB: H.L.M. van der Hoff aan M.W.J. Coenders, 8-4-
1957.
159. ORB: De Amsterdamsche Bank N.V. aan het ziekenhuis,
25-6-1954; ORB: De Amsterdamsche Bank N.V.
aan het ziekenhuis, 30-3-1954; ORB: H.L.M. van der
Hoff aan het bestuur van het A.M.F., 8-6-1954.

298 NOTEN
CDGV: Moeder Overste aan G. Lemmens, 19-12-1957.
160. ORB: H.L.M. van der Hoff aan het bestuur van het
A.M.F., 8-6-1954; ORB: J. van der Kroft aan H.L.M.
van der Hoff, 10-6-1954; ORB: H.L.M. van der Hoff
aan het bestuur van het A.M.F., 15-7-1954; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan Mère Claire, 11-8-1954; RAL:
17.26/14A 43, Notitie van de directie AMF inzake het
ziekenhuis Sittard, 30-8-1954; ORB: H.L.M. van der
Hoff aan het bestuur van de Goddelijke Voorzienigheid,
8-9-1954; RAL: 17.26/14A 43, Notitie van de directie
AMF inzake het ziekenhuis Sittard, 25-9-1954;
RAL: 17.26/14A 128, Vergadering van de Commissie
van Financiën van het AMF, 27-9-1954; RAL:
17.26/14A 43, Notitie van de directie AMF inzake het
ziekenhuis Sittard, 28-9-1954.
161. CDGV: Van Odijk aan het bestuur van het ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, 5-1-1955.
162. Gazet van Limburg (11-8-1955).
163. ORB: De geneesheer-directeur aan Mère Claire, burgemeester
Coenders en Mr. Beckers, 6-6-1954.
164. ORB: H.L.M. van der Hoff aan H.R. Bax, 27-8-1955.
165. ORB: H.L.M. van der Hoff an de regenten, 6-11-1954.
166. ORB: De directeur aan Mère Claire en de regenten,
21-3-1955.
167. ORB: De directeur aan de regenten, 14-7-1955; ORB:
H.R. Bax aan H.L.M. van der Hoff, 22-8-1955; ORB:
De directeur aan de zusters en regenten, 27-8-1955;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan H.R. Bax, 27-8-1955;
ORB: De directeur aan de zusters en regenten, 27-9-
1955.
168. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de heren huis medici
rayon van het ziekenhuis, 29-8-1955
169. ORB: De directeur aan de zusters en regenten, 11-10-
1955.
170. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Van der Hoff
aan het bestuur van het AMF, 29-6-1956.
171. ORB: De directeur aan de staf, 11-7-1955.
172. Ibid 168; ORB: De directeur aan de zusters en regenten,
13-12-1955.
173. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Pinckaers en Van
Haeff, 1-10-1955.
174. Men sprak in deze jaren van een O.N.K.-arts.
175. Zie ook: ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten,
18-3-1954.
176. ORB: Vragen m.b.t. tot de uitbreiding van het ziekenhuis,
1-2-1954.
177. ORB: Over de stand van zaken in het laboratorium,
H.L.M. van der Hoff, 5-1954; Ibid 168.
178. Zie: ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 13-2-
1948; ORB: Notitie over stafspecialisten, 1954; ORB:
H.L.M. van der Hoff aan Mgr.dr. Fr. Feron, 24-11-1953;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan Slettenaer, 27-7-1954;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan N. Beckers, 14-8-1954;
ORB: H.L.M. van der Hoff aan de stafspecialisten van
het ziekenhuis, 5-11-1954.
179. P.C. Cleyndert, 1958.
180. ORB: Praktijkoverdracht, Van der Hoff, 1-6-1955.
181. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 13-2-1948.
182. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de stafspecialisten van
het ziekenhuis, 5-11-1954.
183. Ibid 176.
184. Ibid 180.
185. Ibid 176.
186. ORB: Mededelingen van H.L.M. van der Hoff voor de
staf, diverse volgnrs., 1955-1959.
187. ORB: H.L.M. van der Hoff aan Slettenaer, 27-7-1954.
188. ORB: H.L.M. van der Hoff aan M.W.J. Coenders, 27-
6-1959; ORB: H.L.M. Van der Hoff aan Révérende
Mère Agnès, 7-11-1959.
189. SHCL: EAN 800 1, Sr. Jeanne aan het bestuur van het
AMF, 27-11-1959.
190. SHCL: DOC 28 H.L.M. van der Hoff, Overlijdensbericht,
1961.
191. Ibid 139.
192. SSG: Geleen, Objektdossier St. Barbaraziekenhuis,
Rapport van A.H.J. Swinkels, 30-1-1956.
193. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 30-7-1956) B en W aan de raad betreft garantiebedrag
voor schetsplan ziekenhuis, 19-7-1956; SSG:
Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 30-7-1956;
SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 30-7-1956) Raadsbesluit no. 127, 30-7-1956.
194. SSG: (Bijlage bij de Vergadering van B en W Geleen,
20-2-1957) Bespreking met GS Limburg, 3-2-1957.
195. Ibid.
196. ORB: Aantekeningen voor Mère Jeanne en Dr. v.
Kempen, 1957.
197. Ibid.
198. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 19-1-1960) B en W aan de raad betreft financiering
ziekenhuis, 10-2-1960; SSG: (Bijlage bij de vergadering
van de gemeenteraad Geleen, 16-2-1960)
Raadsbesluit no. 8, 16-2-1960
De Stichting betaalde 4¼% rente en per drie maanden
en ¼% bereidstellingsprovisie.
199. Initiatiefnemer In ‘t Ven was op 12 juli 1959 overleden.
ORB: Beschouwing over het ontstaan van het
ziekenhuis St. Barbara te Geleen, J.A. Gehlen, 8-3-
1961.
200. ORB: Verslag van de 34e vergadering van het College
van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 12-9-1960; ORB: Verslag van bezoek
aan ziekenhuis Helmond, 7-7-1959.
201. ORB: Notitie, 6-8-1960; ORB: Verslag van de 34e
vergadering van het College van regenten van het op
te richten R.K. Ziekenhuis te Geleen, 12-9-1960,
ORB: Verslag van de 36e vergadering van het College
van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 27-10-1960; De Nieuwe Limburger (26-10-
1963).
202. ORB: Verslag van de 34e vergadering van het College
van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 12-9-1960; ORB: Verslag van de 36e
vergadering van het College van regenten van het op
te richten R.K. Ziekenhuis te Geleen, 27-10-1960;
ORB: Verslag van de 37e vergadering van het College
van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 5-1-1961.
203. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 30-10-
1962.
204. ORB: Verslag van de 37e vergadering van het College
van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 5-1-1961.
205. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 16-2-

1960.
206. SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen, 16-1-
1962; SSG: Vergadering van de gemeenteraad Geleen,
3-12-1963; SSG: Vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 28-7-1964; SSG: (Bijlage bij de vergadering
van de gemeenteraad Geleen, 28-7-1964) B en W aan
de raad betreft aanschaffing tweede ambulance, 22-
7-1964.
207. ORB: Beschouwing over het ontstaan van het ziekenhuis
St. Barbara te Geleen, J.A. Gehlen, 8-3-1961.
208. ORB: Verslag van de 39e vergadering van het College
van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 22-3-1961.
209. ORB: Verslag van de 40e vergadering van het College
van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 21-7-1961; Ibid 207.
210. Ibid; ORB: Verslag van de 41e vergadering van het
College van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 8-8-1961.
211. ORB: Kort verslag van de bespreking inzake de huisvesting
van verplegend personeel, 30-10-1961; ORB:
Verslag van de 43e vergadering van het College van
regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
22-12-1961; ORB: Verslag van de 44e vergadering van
het College van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis
te Geleen, 9-2-1962.
212. ORB: Verslag van de 43e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te
Geleen, 22-12-1961.
213. ORB: Verslag van de 44e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te
Geleen, 9-2-1962.
Zie ook: ORB: Rapport betreffende inzichten omtrent
de z.g. Intensive Therapy Unit en adviezen betreffende
inrichting daarvan, 22-12-1961.
214. ORB: Verslag van de gehouden bespreking betreffende
het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 13-3-1963.
215. ORB: Verslag van de 48e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te
Geleen, 29-10-1962.
216. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 24-7-1962.
217. Ibid 203.
218. ORB: Verslag van de 49e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te
Geleen, 19-11-1962.
219. ORB: Rapport betreffende ingebruikstelling van het
St. Barbara Ziekenhuis, 3-3-1963.
220. ORB: Verslag van de 51e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
11-3-1963.
221. Ibid.
222. ORB: Enkele opmerkingen vooraf ter inleiding van
de bouwvergadering, 19-3-1963
223. Zie ORB: Verslag van de regentenvergadering, 29-1-
1963; ORB: Verslag van de 50e vergadering van het
College van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis
te Geleen, 4-2-1963.
224. ORB: Verslag van de 45e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
3-5-1962.
225. ORB: Verslag van de 50e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te
HOOFDSTUK 2 299
Geleen, 4-2-1963; ORB: Bespreking met de heer Hoogenband
van de BNG, 10-1-1963.
226. SSG: Vergadering B en W Geleen, 3-7-1963; ORB:
Verslag van de 55e vergadering van het College van
regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
17-7-1963; SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 30-7-1963) B en W aan de raad
betreft financiering ziekenhuis, 24-7-1963.
227. SSG: (Bijlage bij de vergadering van de gemeenteraad
Geleen, 30-7-1963) B en W aan de raad betreft financiering
ziekenhuis, 24-7-1963; SSG: Vergadering van
de gemeenteraad Geleen, 30-7-1963.
228. ORB: Verslag van de 55e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
17-7-1963
229. Ibid 220; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
29-1-1963; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
11-7-1961.
230. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 29-1-1963;
ORB: Verslag van de 52e vergadering van het College
van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
5-4-1963.
231. ORB: Verslag van de bespreking met het bestuur van
de stichtingen St. Barbara en St. Janskliniek, 28-10-
1968; ORB: Verslag van de 54e vergadering van het
College van regenten van het St. Barbara Ziekenhuis
te Geleen, 30-5-1963; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
6-6-1963
232. Ibid 228.
233. Staatsblad 28-07-1958, 408, Wet van 28 juli 1958, houdende
nieuwe regelen nopens de geneesmiddelenvoorziening
en de uitoefening der artsenijbereidkunst.
234. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de regenten, 19-3-1954.
235. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 24-3-1964;
ORB: St.-Barbara-Ziekenhuis, J.A. Gehlen, 5-1964.
236. ORB: St.-Barbara-Ziekenhuis, J.A. Gehlen, 5-1964.
237. De Nieuwe Limburger (26-10-1963).
238. ORB: Punt 1, Verslag van de 60e vergadering van het
College van regenten van het op te richten R.K. Ziekenhuis
te Geleen, 20-12-1963.
239. De Nieuwe Limburger (5-2-1964).
240. Limburgs Dagblad (6-6-1964).
241. SHCL: EAN 800 1, Sips aan Wobbe, zj.
242. SHCL: EAN 800 1, Sips aan V.d. Kroft, 28-10-1958.
243. SHCL: EAN 800 1, Sr. Jeanne aan V.d. Kroft, 19-4-
1960.
244. RAL: 17.26/14A 126, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 9-12-1959.
245. Ibid 243; SHCL: EAN 800 1, Chef Boekhouding en
Chef Ziekenhuis aan de directie (AMF), 3-3-1960;
SHCL: EAN 800 1, AMF aan de Stichting Fondation
des Filles de la Divine Providence, 25-4-1961; SHCL:
EAN 800 1, Sr. Jeanne aan het AMF, 3-6-1961; SHCL:
EAN 800 1, Memorandum tbv de te houden bespreking
met het ziekenhuis Sittard, tav J. v.d. Kroft, 20-
6-1961.
246. SHCL: EAN 800 1, Arbitrage geschil Ziekenhuis-
AMF, 11-1961.
247. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 11-7-1961.
248. RAL: 17.26/14B 157, Vergadering van het dagelijks
bestuur van het AMF, 16-1-1962.

300 NOTEN
249. Ibid 216.
250. RAL: 17.26/14B 32, W.H.M. Klijberg aan J.B.D. van
Banning, 5-9-1962; RAL: 17.26/14B 157, Vergadering
van het dagelijks bestuur van het AMF, 16-11-1962.
251. Ibid 196; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
7-4-1960; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
13-9-1960; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
13-12-1960; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
21-2-1961.
252. ORB: H.L.M. van der Hoff aan M.W.J. Coenders, 27-
6-1959; ORB: Verslag van de regentenvergadering, 7-
4-1960; A.H. Simonis (e.a.), 1971.
253. CDGV: Generaal overste aan de congregatie te Sittard,
12-5-1961; CDGV: Bestuursvergadering, 22-9-
1963.
254. ORB: H.L.M. Van der Hoff aan Révérende Mère Agnès,
7-11-1959; ORB: Sr. Agnès aan H.L.M. van der
Hoff, 20-11-1959; ORB: J. Zeelen aan G. van Kempen,
25-1-1962; ORB: Duynstee en Lissone aan Zeelen, 27-
4-1962; ORB: brief aan Zeelen, 10-5-1962; ORB: Het
ziekenhuis aan F.M.J.J. Duynstee, 9-11-1962; ORB: De
directeur-generaal der belastingen aan F.M.J.J. Duynstee,
15-5-1963; CDGV: Bestuursvergadering, 27-9-
1963; ORB: Het ziekenhuis aan Maatschappij voor
Trust- en Administratiezaken N.V., 16-10-1963; ORB:
J. Zeelen aan het ziekenhuis, 24-10-1963; ORB: Het
ziekenhuis aan Maatschappij voor Trust- en Administratiezaken
N.V., 20-1-1964; ORB: Het ziekenhuis
aan Maatschappij voor Trust- en Administratiezaken
N.V., 20-3-1964; ORB: Maatschappij voor Trust- en
Administratiezaken N.V. aan de houders van obligaties
R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 6-
7-1964; CDGV: Bestuursvergadering, 1-10-1964.
255. ORB: Algemeen reglement voor de Raad van Regenten,
Adviescollege voor het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, 11-2-1960.
256. Ibid 247.
257. Ibid 247.
258. Ibid 247.
259. ORB: Sittard-Stichting ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid (bouw fase III, verzamelgebouw II,
eindfase), 1-7-1975.
260. ORB: Aantekeningen van de bespreking, 14-1-1960;
ORB: Aantekeningen van de bespreking, 21-1-1960;
ORB: Aantekeningen van de vergadering met Ir.
Swinkels, 4-2-1960; ORB: Aantekeningen van de bespreking,
18-2-1960; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
7-4-1960; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
21-2-1961; Ibid 203; ORB: Verslag van
de regentenvergadering, 5-11-1963; ORB: Verslag van
de regentenvergadering, 24-3-1964; ORB: Verslag van
de regentenvergadering, 26-5-1964; ORB: Kort verslag
van bespreking met de ziekenfondsen, 26-11-1964;
ORB: Verslag van de regentenvergadering, 27-4-1965;
ORB: Verslag van de regentenvergadering, 29-6-1965;
ORB: Nota betreffende benodigde eldmiddelen ter
financiering van een drietal nieuwbouw-projecten,
welke in de eerstkomende jaren worden uitgevoerd,
J.J.G. Derckx, 31-10-1967; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
3-10-1967; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
10-9-1968; ORB: Verslag van de
regentenvergadering, 15-12-1970; ORB: Verslag van de
regentenvergadering, 31-10-1969; ORB: Verslag van
de regentenvergadering, 14-4-1970.
261. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 12-12-1967.
262. ORB: H.G.J. van Kempen aan de staf, 30-1-1969;
ORB: Verslag van de regentenvergadering, 23-1-1970;
ORB: Overzicht van investeringen sedert 1963, J.J.G.
Derckx, 12-1970; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
11-10-1971; ORB: Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, Notulen bestuursvergadering, 29-5-
1972; ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
Notulen bestuursvergadering, 29-5-1972.
263. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 2-7-1968.
264. ORB: Beddenbehoefte ziekenhuis Sittard, 1968.
265. ORB: Overzicht van investeringen sedert 1963, J.J.G.
Derckx, 12-1970.
266. ORB: Kort verslag van bespreking met de ziekenfondsen,
26-11-1964; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
17-10-1961; ORB: Notulen van de vergadering
van het adviescollege van St. Agnetenberg, 16-
1-1968; ORB: Verslag van de bespreking in het Verpleegtehuis
St. Agnetenberg op 24 oktober en 12 december
1962, 4-1-1963; ORB: Overeenkomst tussen de
Vereniging Congregatie der Liefde Zusters van het
Kostbaar Bloed, eigenaresse van het Verpleegtehuis
St. Agnetenberg en het Ziekenfonds Stichting Algemeen
Ziekenfonds voor de Mijnstreek (A.Z.M.), 10-2-
1963; ORB: Ter informatie, H.M.J. Dassen, 11-2-1976;
ORB: Verslag van de bespreking in het ziekenhuis
Sittard, 5-3-1975; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
23-4-1968; ORB: Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, Notulen bestuursvergadering, 26-8-
1970; ORB: Verslag van de regentenvergadering, 28-
8-1970; ORB: H.G.J. van Kempen aan de minister van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne, 16-9-1971; ORB:
Samenwerking Ziekenhuis/Verpleegkliniek Invia met
Verpleegtehuis St. Agnetenberg, 2-1972; ORB: Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen bestuursvergadering,
9-5-1972; ORB: Overeenkomst tussen
het ziekenhuis en St. Agnetenberg, 1975; ORB:
Bespreking Ziekenhuis/Invia en Agnetenberg, 25-11-
1970; ORB: Punt 2, Voortzetting van de bespreking
in het ziekenhuis, 12-1970; ORB: Orientatiegesprek
met drs. Heyen betreffende de toekomst van het
bejaarden- en verpleegtehuis van St. Agnetenberg, 2-
3-1971; ORB: H.G.J. van Kempen aan de minister van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne, 16-9-1971; ORB:
Notulen vergadering directiestaf, 23-10-1972; ORB:
Verslag van de bespreking in het ziekenhuis Sittard,
5-3-1975; ORB: Ter informatie, H.M.J. Dassen, 11-2-
1976.
267. ORB; Vergaderingen College van Regenten, 1960-
1970.
268. ORB: Aantekeningen van de bespreking, 21-1-1960.
269. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 13-12-
1960; ORB: Het bestuur van het R.K. Ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid aan R.J.A.M. van Dongen,
10-1-1961.
270. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 21-2-1961.
271. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 17-4-1962.
272. Ibid 216.
273. Ibid 270; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
11-4-1961.

274. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 26-5-1964;
ORB: Fragmenten uit regentenvergaderingen betreffende
associatie Dr. van Dongen, 1967.
275. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 3-10-1967.
276. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 31-10-1967.
277. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 24-3-1969;
ORB: Verslag van de regentenvergadering, 31-10-
1969.
278. Ibid 261; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
13-2-1968.
279. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 28-11-1969.
HOOFDSTUK 3
1. ORB: De administratief directeur van het St. Barbara
ziekenhuis aan de Staatssecretaris voor Volksgezondheid,
9-12-1963.
2. ORB: A.J.M. Bartels aan de administratief directeur
van het St. Barbara ziekenhuis, 28-1-1964.
3. ORB: De administratief directeur van het St. Barbara
ziekenhuis aan Casparie, 2-10-1964.
4. ORB: J. Lebens aan Gehlen, 19-11-1964.
5. ORB: J.A. Gehlen aan A. Bartels, 4-12-1964.
6. ORB: A.J.H. Bartels aan J.A. Gehlen, 23-12-1964.
7. ORB: Vergadering St. Barbara Ziekenhuis, 14-12-1964.
8. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 14-1-1965.
9. ORB: Bestuursvergaderingen Geleen, 1965-1966.
10. ORB: Verslag directievergadering, 2-2-1965.
11. ORB: Verslag directievergadering, 27-4-1965; ORB:
Verslag directievergadering, 1-6-1965; ORB: Verslag
directievergadering, 25-1-1966; ORB: Verslag directievergadering,
7-2-1966.
12. ORB: Verslag begrotingsvergadering, 21-9-1965; ORB:
Verslag directievergadering, 5-10-1965; ORB: Verslag
directievergadering, 8-2-1966; ORB: Verslag directievergadering,
2-3-1966.
13. ORB: Verslag directievergadering, 22-3-1966; ORB:
Verslag directievergadering, 29-3-1966.
14. ORB: Verslag directievergadering, 19-4-1966; ORB:
Verslag directievergadering, 26-4-1966.
15. ORB: Concept, 1-1967.
16. ORB: Notulen van de 97e vergadering van het College
van Regenten, 20-2-1967.
17. ORB: Verslag directievergadering, 17-5-1966; ORB:
Verslag van de regentenvergadering, 20-6-1966; ORB:
Verslag van de regentenvergadering, 8-9-1966; ORB:
Verslag van de regentenvergadering, 22-11-1966.
18. ORB: Verslag directievergadering, 5-10-1965.
19. ORB: Verslag directievergadering, 19-10-1965.
20. ORB: Notulen van de 102e vergadering van het College
van Regenten, 29-8-1967.
21. ORB: Notulen van de 103e vergadering van het College
van Regenten, 25-9-1967.
22. ORB: Notulen van de 96e vergadering van het College
van Regenten, 23-1-1967.
23. ORB: Bespreking, 23-1-1967; ORB: Verslag van de 50e
vergadering van het College van regenten van het St.
Barbara Ziekenhuis te Geleen, 4-2-1963
24. ORB: Bespreking, 23-1-1967.
25. ORB: Stichting tehuis voor psychisch gestoorde be-
HOOFDSTUK 3 301
ORB: Verslag van de bespreking met de ziekenfondsen,
17-8-1971.
280. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 7-4-1960.
Zie ook: ORB: Brief van Aghina e.a., 1-1961.
281. Ibid 247, 270.
282. SHCL: DOC 28 A.J.R.F. van Schoonhoven Van Beurden,
Overlijdensbericht, 6-5-1965.
283. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 22-11-1966.
284. ORB: A.M.C.M. Schellen aan het stafbestuur, 12-11-
1968.
285. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 2-1-1969.
jaarden in de Westelijke Mijnstreek (J.H.G. Wagemans
en M.H.J.G. Niël) aan het bestuur van de R.K.
Stichting St. Barbara, 29-3-1967; ORB: Notulen van
de 99e vergadering van het College van Regenten,
17-4-1967.
26. ORB: Het bestuur van de R.K. Stichting St. Barbara
aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid,
4-8-1967.
27. ORB: De staatssecretaris van Sociale Zaken en Volksgezondheid
aan het bestuur van de R.K. Stichting St.
Barbara, 15-8-1967.
28. Ibid 20, 21.
29. ORB: J.A.N. van Zutphen aan de regenten, 11-10-
1967.
30. ORB: Pieters en Van Zutphen aan P.W. Frederiks, 29-
9-1967.
31. ORB: Notulen van de 104e vergadering van het College
van Regenten, 23-10-1967.
32. ORB: Notulen van de 105e vergadering van het College
van Regenten, 23-11-1967.
33. Ibid.
34. ORB: Verslag directievergadering, 5-12-1967.
35. Zie ORB: Notulen van de 108e vergadering van het
College van Regenten, 15-1-1968.
36. ORB: De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Volksgezondheid
aan het bestuur van de R.K. Stichting St.
Barbara, 8-12-1967.
37. ORB: Janssen en Gehlen aan het gemeentebestuur
van Geleen, 10-1-1968.
38. J.M.Boot & M.H.J.M. Knapen, 1983; ORB: Notulen
van de 108e vergadering van het College van Regenten,
15-1-1968.
39. ORB: Notulen van de 108e vergadering van het College
van Regenten, 15-1-1968.
40. Ibid.
41. Limburgs Dagblad (11-1-1968).
42. J.E. de Quay, 1948; ORB: Installatie van de commissie
ter bestudering van het vraagstuk van de verruiming
van de mogelijkheden tot het volgen van hoger
of daarmee op één lijn te stellen onderwijs voor Limburgse
studenten, 11-12-1957.
43. Universiteit Maastricht, 25 jaar jong in 2001, 2001; J.
Derix, 1990.
44. H. Veldman, 2004.
45. Ibid 39.
46. ORB: De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Volks-

302 NOTEN
gezondheid aan het bestuur van het St. Barbara Ziekenhuis,
5-2-1968.
47. ORB: Notulen van de 109e vergadering van het College
van Regenten, 20-2-1968.
48. ORB: Bespreking, 28-2-1968.
49. Ibid.
50. Ibid.
51. Ibid.
Zie ook: ORB: Notulen van de 100e vergadering van
het College van Regenten, 29-5-1967; ORB: Nota
Verpleegtehuis, J.A.N. van Zutphen, 4-1967; ORB:
Notulen van de 101e vergadering van het College van
Regenten, 4-7-1967.
52. Ibid 48.
53. Ibid 48.
54. ORB: Voorzitter en secretaris aan het bestuur van St.
Jansgeleen, 8-3-1968.
55. Ibid 48.
56. ORB: Perspublicatie, 1968.
57. De Nieuwe Limburger (6-3-1968).
58. ORB: Bestuur St. Jansgeleen aan bestuur St. Barbara,
6-3-1968.
59. ORB: Janssen en Gehlen aan Oomen, 12-3-1968.
60. ORB: Notulen van de 110e vergadering van het College
van Regenten, 19-3-1968.
61. ORB: Gehlen en Oomen aan GS Limburg, 8-4-1968;
ORB: Notitie betr. sanering ziekenhuis, 4-1968.
62. ORB: Notulen van de 111e vergadering van het College
van Regenten, 16-4-1968.
63. ORB: Brief van J.A.N. van Zutphen, 29-5-1968.
64. ORB: Verslag van de 1ste vergadering van de R.K.
Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen, 4-
6-1968.
65. Voor St. Jansgeleen werden uiteenlopende schrijfwijzen
gehanteerd. Bovendien wordt voor de in Spaubeek
gevestigde stichting niet steeds dezelfde naam
gebruikt.
66. Ibid 64.
67. ORB: Verslag van de vergadering van het Dagelijks
Bestuur van de R.K. Stichting St. Barbara en de Stichting
St. Jansgeleen, 21-6-1968.
68. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 2-7-1968.
69. Ibid.
70. ORB: Verslag bespreking tussen Van Kempen, Rozeman,
Derckx, Janssen en Niël, 19-6-1968.
71. Ibid 68.
72. Ibid 67.
73. ORB: Pieters en Van Zutphen aan A.C.J.M. Erens, 23-
2-1968.
74. ORB: Verslag van de tweede vergadering van het
Dagelijks Bestuur van de R.K. Stichting St. Barbara
en de Stichting St. Jansgeleen, 25-6-1968.
75. De Nieuwe Limburger (20-12-1968).
76. ORB: H.G.J. van Kempen aan J. Lebens, 5-7-1968.
77. ORB: Notulen van de derde vergadering van het Dagelijks
Bestuur van de R.K. Stichting St. Barbara en
de Stichting St. Jansgeleen, 1-8-1968.
78. ORB: Verslag van het gesprek van een vertegenwoordiging
van het provinciaal bestuur met een deputatie
van het bestuur van het St. Barbara ziekenhuis, 23-9-
1968.
79. ORB: Notulen van de 9e vergadering van het Dage-
lijks Bestuur van de R.K. Stichting St. Barbara en de
Stichting St. Jansgeleen, 24-9-1968.
80. Ibid; ORB: Chronologisch overzicht van de belangrijke
punten en besluiten van het Dagelijks Bestuur en
de Bouwcommissie over de periode van 1 september
1968 tot 18 november 1968, J.A.N. van Zutphen, 22-11-
1968.
81. ORB: Personeelsadvertenties Medisch Centrum Geleen,
1968; ORB: Notulen van de 10e vergadering van
het Dagelijks Bestuur van de R.K. Stichting St. Barbara
en de Stichting St. Jansgeleen, 7-10-1968.
82. ORB: Notulen van de vergadering dagelijks bestuur
van de R.K. Stichting St. Barbara en de Stichting St.
Jans Geleen, 18-10-1968.
83. ORB: Chronologisch overzicht van de belangrijke
punten en besluiten van het Dagelijks Bestuur en de
Bouwcommissie over de periode van 1 september
1968 tot 18 november 1968, J.A.N. van Zutphen, 22-11-
1968.
84. ORB: Verslag van de 3de vergadering van de R.K.
Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen, 28-
11-1968.
85. ORB: J.A. Janssen en M.H.J.G. Niël aan het bestuur
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 25-
9-1968.
86. ORB: Verslag van het gesprek tussen het provinciaal
bestuur en het bestuur van het R.K. Ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid, 14-10-1968.
87. ORB: De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Volksgezondheid
aan het bestuur van het St. Barbara Ziekenhuis,
21-10-1968.
88. ORB: Gedeputeerde Staten van Limburg aan het bestuur
van de r.k. Stichting St. Barbara, 25-10-1968.
89. ORB: J.A. Janssen en M.H.J.G. Niël aan GS Limburg,
29-10-1968.
90. ORB: Nota betreffende de toekomstige ontwikkeling
van het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid
te Sittard, 11-1968; ORB: Conceptbrief van het
bestuur van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
11-11-1968.
91. ORB: Verslag van de bespreking van een delegatie
van het bestuur van de Stichting St. Barbara Ziekenhuis
te Geleen met een delegatie van ons bestuur, 23-
11-1968.
92. ORB: H.G.J. van Kempen aan het College van Gedeputeerde
Staten der Provincie Limburg, 27-11-1968.
93. ORB: J.A. Janssen en C.M. Touw an het bestuur van
het R.K. Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
29-11-1968.
94. ORB: M.H.J.G. Niël en J.A. Janssen aan Gedeputeerde
Staten Limburg, 29-11-1968.
95. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 2-1-1969;
ORB: H. Dassen aan het bestuur van het St. Barbara
Ziekenhuis, 12-2-1969.
96. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
24-2-1969.
97. Ibid; ORB: Janssen en Niël aan Mey, 4-2-1969.
98. Ibid 96.
99. Ibid 82.
100. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering,
19-12-1968.

101. ORB: M.H.J.G. Niël aan de leden van het dagelijks
bestuur van de Stichtingen St. Barbara en St. Jansgeleen,
1969.
102. ORB: Notitie, 3-1969.
103. ORB: Rapport, 3-1969.
104. ORB: Notulen vergadering Dagelijks Bestuur van de
stichting St. Jansgeleen, 3-3-1969.
105. ORB: J.A.N. van Zutphen aan J.H.G. Wagemans, 12-
3-1969.
106. ORB: Kliniek St. Jansgeleen aan J.A. Janssen, 17-3-
1969.
107. ORB: Afspraken Janssen, Melchior en Niël, 17-3-1969.
108. ORB: Mey en Van Zutphen aan de bestuursleden
van de Stichting St. Barbara en St. Jansgeleen, 9-5-
1969.
109. ORB: Uittreksel uit notulen vergadering dagelijks
bestuur Medisch Centrum Geleen vanaf 24 februari
1969, 9-6-1969.
110. ORB: A.P.E. Tolk aan A.V.M. Mey, 9-6-1969.
111. ORB: A.P.E. Tolk aan A.V.M. Mey, 9-6-1969 (handgeschreven).
112. ORB: Notulen vergadering van het Dagelijks Bestuur
van St. Barbara en de kliniek St. Jansgeleen, 23-6-
1969; ORB: Notulen vergadering Dagelijks Bestuur
van St. Barbara en de Kliniek St. Jansgeleen, 7-7-1969.
113. ORB: Notulen vergadering Dagelijks Bestuur der
stichtingen St. Barbara en de Kliniek St. Jansgeleen,
22-12-1969.
114. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
1-12-1969.
115. Ibid; ORB: Notulen vergadering Dagelijks Bestuur
der stichtingen St. Barbara en de Kliniek St. Jansgeleen,
12-1-1970; ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en
Stichting St. Jans Geleen, 12-1-1970.
116. Ibid 113.
117. ORB: Persoonlijk gedeelte van het verslag van de
algemene bestuursvergadering, 12-1-1970.
118. Ibid 113.
119. Hetgeen niet is gebeurd.
ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 16-2-
1970.
120. Ibid 96.
121. ORB: Notulen van de 59e stafvergadering, 3-6-1969.
122. Ibid.
123. ORB: Notulen van de 63e stafvergadering, 2-12-1969.
124. ORB: Notulen vergadering Dagelijks Bestuur der
stichtingen St. Barbara en de Kliniek St. Jansgeleen,
24-11-1969.
125. Ibid 123.
126. ORB: Notulen van de 61e stafvergadering, 7-10-1969.
127. ORB: Notulen vergadering Dagelijks Bestuur der
stichtingen St. Barbara en de Kliniek St. Jansgeleen,
27-10-1969.
128. ORB: Notulen van de 65e stafvergadering, 3-3-1970.
129. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
8-12-1969.
130. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 23-3-
HOOFDSTUK 3 303
1970.
131. ORB: Notulen van de 60e stafvergadering, 5-8-1969;
ORB: Notulen vergadering Dagelijks Bestuur van St.
Barbara en de Kliniek St. Jansgeleen, 18-8-1969; ORB:
Notulen vergadering Dagelijks Bestuur der stichtingen
St. Barbara en de Kliniek St. Jansgeleen, 15-9-
1969; Ibid 123.
132. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 2-3-
1970.
133. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 27-4-
1970; ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St.
Jans Geleen, 8-6-1970.
134. ORB: Notulen van de buitengewone stafvergadering,
21-6-1970.
135. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 25-5-
1970; ORB: Notulen van de 68e stafvergadering, 2-6-
1970; ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St.
Jans Geleen, 11-5-1970; ORB: Notulen van het dagelijks
bestuur der Stichtingen St. Barbara en de kliniek
St. Jans Geleen, 27-4-1970.
136. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 22-6-
1970; ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St.
Jans Geleen, 6-7-1970; ORB: Bijeenkomst tussen dr. J.
Daniëls - chirurg en dr. A. Meij - orthop.chirurg, 11-7-
1970.
137. ORB: Brief van Daniëls, Mey en Pieters, 20-8-1970.
138. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
13-4-1970; ORB: Bijlage bij notulen vergadering
algemeen bestuur, 13-4-1970; ORB: Notulen van het
dagelijks bestuur der Stichtingen St. Barbara en de
kliniek St. Jans Geleen, 27-4-1970.
139. ORB: Vergadering dagelijks bestuur Medisch Centrum
met bestuur van de Medische Staf, 7-6-1971.
140. ORB: Notulen van de 69e buitengewone stafvergadering,
16-6-1970.
141. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
17-8-1970; ORB: Notulen van de 74e stafvergadering,
5-1-1971.
142. ORB: C.W.J. Belder aan het bestuur van het Medisch
Centrum, 20-7-1970.
143. ORB: J. A. Janssen aan C.W.J. Belder, 4-8-1970.
144. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 3-8-
1970.
145. Ibid; ORB: Notulen van de 73e stafvergadering, 1-12-
1970.
146. ORB: Persoonlijk gedeelte van het verslag van de
dagelijks bestuursvergadering der Stichting St. Barbara
en de Stichting St. Jansgeleen, 31-8-1970.
147. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
14-9-1970; ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en

304 NOTEN
Stichting St. Jans Geleen, 12-10-1970; ORB: Notulen
van de algemene bestuursvergadering van de Stichting
St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen, 9-11-
1970.
148. ORB: Verslag bespreking tussen bestuur medische
staf en DB Medisch Centrum, 3-3-1970; ORB: A.V.M.
Mey aan P.W. de Rooij, 28-12-1970; ORB: R.C.I.M.
Dols aan A.V.M. Mey, 30-12-1970.
149. ORB: Verslag bespreking tussen bestuur medische
staf en DB Medisch Centrum, 3-3-1970; ORB: Verslag
bespreking tussen bestuur medische staf en DB Medisch
Centrum, 3-3-1971; ORB: R.C.I.M. Dols aan J. A.
Janssen, 8-2-1971.
150. ORB: C.M. Touw en M.H.J.G. Niël aan het bestuur
van de Medische Staf, 23-3-1971.
151. Zie ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans
Geleen, 4-1-1971.
152. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 12-12-
1970.
153. ORB: G.J. Noome en G. Dekker aan de leden van de
KNMG, 23-1-1961.
154. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 22-3-
1971.
155. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
19-4-1971.
156. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 21-6-1971.
157. ORB: Rapport inzake schrijven dd 26 juni 1971 van
dr. H. Houben, N.J.J.G. Leentjens, 1971.
158. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 18-10-1971.
159. ORB: C.W.J. Belder aan de medische staf, 19-4-1971.
160. ORB: Notulen van de 77e stafvergadering, 18-5-1971.
161. Ibid; ORB: Notulen van de 79e stafvergadering, 7-9-
1971.
162. Ibid 139.
163. Ibid 139.
164. ORB: R.W. de Rooij aan het dagelijks bestuur van
het College van Regenten van de R.K. Stichting St.
Barbara, 19-6-1971; ORB: Vergadering bestuur en directie
Medisch Centrum met bestuur van de Medische
Staf, 26-4-1971; ORB: J.A. Janssen aan het personeel
en de medische staf, 19-8-1971.
165. Ibid 139.
166. Ibid 158.
167. ORB: R.W. de Rooij aan het dagelijks bestuur van
het College van Regenten van de R.K. Stichting St.
Barbara, 16-10-1971.
168. ORB: P.W. de Rooij aan A.V.M. Mey, 16-10-1971.
169. ORB: R.W. de Rooij aan het dagelijks bestuur van
het College van Regenten van de R.K. Stichting St.
Barbara, 19-10-1971.
170. ORB: Notulen van de vergadering van het algemeen
bestuur Medisch Centrum Geleen, 21-8-1972.
171. ORB: J.A. Janssen en C.M. Touw aan P.W. de Rooij,
19-10-1971.
172. Ibid.
173. ORB: P.W. de Rooij aan het College van Regenten
van de R.K. Stichting St. Barbara, 22-10-1971; ORB:
A.V.M. Mey en J.A.N. van Zutphen aan C.W.J. Belder,
26-10-1971; ORB: C.M. Touw aan het bestuur
van de Medische Staf, 27-10-1971; ORB: C.M. Touw
en M.H.J.G. Niël aan P.W. de Rooij, 27-10-1971; ORB:
A.V.M. Mey en J.A.N. van Zutphen aan P.W. de
Rooij, 27-10-1971; ORB: V.B. Veenhof aan A.V.M.
Mey, 27-10-1971.
174. ORB: J.A. Janssen en M.H.J.G. Niël aan het bestuur
van de Medische Staf, 29-10-1971.
175. ORB: C.M. Touw en M.H.J.G. Niël aan het bestuur
van de Medische Staf, 2-11-1971.
176. Ibid 160.
177. ORB: R.W. de Rooij aan het College van Regenten
van de R.K. Stichting St. Barbara, 8-11-1971.
178. Ibid.
179. ORB: Notulen vergadering algemeen bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 15-11-1971.
180. Zie ORB: Psycholoog, 1972; ORB: R.W. de Rooij aan
de directeur-geneesheer, 8-12-1971; ORB: Notulen van
de 84e stafvergadering, 11-1-1972; ORB: E.M.M. van
den Bosch, P.W. de Rooij aan het College van Regenten
van de R.K. Stichting St. Barbara, 5-2-1972; ORB:
P.W. Frederiks aan bestuur en directie Medisch Centrum,
7-2-1972; ORB: R.C.I.M. Dols en V.B. Veenhof
aan het dagelijks bestuur van de Stichting Medisch
Centrum Geleen, 17-2-1972; ORB: V.B. Veenhof aan
de voorzitter van het dagelijks bestuur van het regentencollege
St. Barbara Ziekenhuis, 22-2-1972.
181. ORB: Notulen van de 80e stafvergadering, 2-11-1971;
ORB: R.W. de Rooij aan de directeur-geneesheer, 8-
12-1971.
182. ORB: J.A.N. van Zutphen aan R.W. de Rooij, 18-1-
1972.
183. ORB: V.B. Veenhof aan de voorzitter van het dagelijks
bestuur van het regentencollege St. Barbara Ziekenhuis,
21-2-1972.
184. ORB: P.W. de Rooij, V.B. Veenhof, R.C.I.M. Dols aan
het algemeen bestuur College van Regenten van de
R.K. Stichting St. Barbara, 25-2-1972.
185. ORB: DBlid aan bestuursvoorzitter Medisch Centrum,
10-1971.
186. ORB: A.V.M. Mey en J.A.N. van Zutphen aan de leden
van het bestuur, 10-3-1972.
187. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 20-3-1972.
188. ORB: De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Volksgezondheid
aan de GS der provincies en de Landdrost
van Zuidelijke IJsselmeerpolders te Dronten, 24-7-
1970.
189. ORB: Notulen van het dagelijks bestuur der Stichtingen
St. Barbara en de kliniek St. Jans Geleen, 28-9-
1970.
190. ORB: Janssen en Touw aan GS Limburg, 29-10-1970.
191. ORB: Notulen van de algemene bestuursvergadering
van de Stichting St. Barbara en Stichting St. Jans Geleen,
7-12-1970.
192. ORB: Verslag bespreking met de gouverneur, 16-12-
1970.
193. ORB: Notulen van de vergadering dagelijks bestuur
van de Stichting Medisch Centrum Geleen, 3-3-1971.
194. ORB: Notulen van de 76e stafvergadering, 30-3-1971.

195. ORB: Samenvattend verslag van de bespreking met
vertegenwoordigers van de ziekenhuizen te Geleen
en Sittard, 15-4-1971.
196. ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 21-4-1971.
197. ORB: J.H. Dassen aan St-Barbara-ziekenhuis, 21-5-
1971.
198. ORB: Notulen van de vergadering algemeen bestuur
van de Stichting Medisch Centrum Geleen, 24-5-1971.
199. ORB: Verslag gesprek ziekenhuisbestuur Sittard-Geleen,
25-5-1971.
200. Ibid.
201. ORB: Verslag van de vergadering, 25-5-1971.
202. ORB: Notitie van ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
6-1971.
203. Zie ORB: Samenvattend verslag bespreking, 22-6-
1971.
204. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 7-6-1971;
ORB: Verslag extra vergadering dagelijks bestuur
Medisch Centrum Geleen, 1-6-1971; ORB: Nota van
doelstelling en voorwaarden voor de samenwerking
Sittard-Geleen, C.M. Touw, 17-6-1971.
205. ORB: Samenvattend verslag bespreking, 22-6-1971.
206. ORB: H.M.J. Dassen aan H.J. Dassen, 21-7-1971.
207. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 2-8-1971; ORB:
M.H.J.G. Niël en J.A. Janssen aan J.A. Ensinck, 2-9-
1971.
208. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 17-8-1971;
ORB: Verslag van de bespreking met de ziekenfondsen,
17-8-1971; ORB: Notulen vergadering directiestaf,
6-9-1971.
209. ORB: De commissaris der Koningin in de provincie
Limburg aan J.A. Janssen, 2-11-1971; ORB: Van Rooy
aan H.M.J. Dassen, 2-11-1971; ORB: J.A. Janssen aan
Ch. van Rooy, 5-11-1971.
210. ORB: Korte samenvatting van het gesprek op de Provinciale
Griffie, 15-11-1971.
211. ORB: J.A. Janssen en C.M. Touw aan de minister van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne, 16-11-1971.
212. Ibid 179; ORB: J.A. Janssen en C.M. Touw aan P.W.
de Rooy, 16-11-1971; ORB: J.A. Janssen en C.M. Touw
aan Ch. van Rooy, 24-11-1971; ORB: De commissaris
der Koningin in de provincie Limburg aan het bestuur
van Medisch Centrum Geleen, 26-11-1971.
213. ORB: R.W. de Rooij aan het bestuur van het College
van Regenten van de R.K. Stichting St. Barbara, 29-
11-1971.
214. ORB: H.M.J. Dassen en M.C. Jetten aan Ch.J.M.A.
van Rooy, 15-12-1971; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
28-1-1972.
215. ORB: C.M. Touw aan de leden van het algemeen
bestuur, 2-2-1972; ORB: C.M. Touw aan de leden van
het dagelijks bestuur, 2-2-1972; ORB: Notulen vergadering
dagelijks bestuur, 7-2-1972; ORB: Notulen vergadering
dagelijks bestuur van de Stichting Medisch
Centrum Geleen, 10-1-1972.
216. ORB: Notulen van de vergadering van het dagelijks
bestuur van de Stichting Medisch Centrum Geleen,
10-12-1971.
217. ORB: Brief van het bestuur van de Stichting Medisch
Centrum Geleen, 13-12-1971.
HOOFDSTUK 3 305
218. ORB: Notulen bespreking bestuur Medisch Centrum,
directie en bestuur medische staf, 13-12-1971.
219. Ibid
220. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur, 7-2-
1972; ORB: Notulen van de vergadering algemeen
bestuur van de Stichting Medisch Centrum Geleen,
21-2-1972.
221. ORB: J.A. Janssen en C.M. Touw aan R.G. Greve, 28-
2-1972.
222. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 13-3-1972.
223. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 14-12-1971;
ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 24-1-1972; ORB:
C.M. Touw aan de leden van het dagelijks bestuur, 2-
2-1972; ORB: H.M.J. Dassen en J.A. Janssen aan
Raadgevend Bureau Ir. B.W. Berenschot N.V., 22-2-
1972.
224. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 24-3-1972.
225. ORB: J.G.F. Morshuis aan het bestuur van het St.
Barbaraziekenhuis, 4-4-1972.
226. ORB: J.A. Janssen en H.M.J. Dassen aan de directie
van Berenschot, 8-5-1972.
227. ORB: Verslag van de vergadering, Provinciaal bestuur,
Provinciale Raad voor de Volksgezondheid,
Geneeskundig Inspecteur van het Staatstoezicht, Bestuur
Geleen, Bestuur Sittard, 25-5-1971.
228. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 18-9-1972;
ORB: H.G.J. van Kempen aan J.G.F. Morshuis, 28-9-
1972.
229. ORB: Verslag van de bespreking met de begeleidingscommissie,
13-10-1972.
230. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 16-10-1972.
231. ORB: Verslag van de bespreking met de begeleidingscommissie,
14-9-1972.
232. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 26-10-
1972; ORB: Verslag van de bespreking met de begeleidingscommissie,
13-10-1972; Ibid 230.
233. ORB: Verslag van de bespreking met de begeleidingscommissie,
17-11-1972; ORB: Notulen vergadering
directiestaf, 20-11-1972.
Zie ook: ORB: Concept-interimrapport I, Onderzoek
wenselijkheid tot samenwerking tussen de ziekenhuizen
te Sittard en Geleen, 9-11-1972.
234. ORB: J.A. Janssen aan C.M. Touw, 29-6-1972; ORB:
Notulen vergadering directiestaf, 18-9-1972.
235. ORB: Notulen van de 86e stafvergadering, 1-3-1972;
ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur Medisch
Centrum Geleen, 2-10-1972; ORB: Notulen vergadering
algemeen bestuur Medisch Centrum Geleen, 16-
10-1972; ORB: Notulen bestuursvergadering Medisch
Centrum Geleen, 22-1-1973; ORB: Notulen bestuursvergadering
Stichting Medisch Centrum Geleen, 5-2-
1973; ORB: J.F.M. Panhuizen aan J.J.H.M. Daniëls en
F.A.K.J. Pieters, 15-12-1972; ORB: Notulen vergaderig
directie-stafbestuur, 31-1-1973; ORB: Notulen vergadering
dagelijks bestuur directie stafbestuur (bijlage),
18-9-1972.
236. Limburgs Dagblad (11-1972).
237. ORB: Medisch Centrum Geleen, Verslag directievergadering
betreffende St. Barbaraziekenhuis, 15-6-1972.
ORB: Medisch Centrum Geleen, Verslag directievergadering
betreffende St. Barbaraziekenhuis, 19-10-

306 NOTEN
1972; ORB: Medisch Centrum Geleen, Verslag directievergadering
betreffende St. Barbaraziekenhuis, 23-
11-1972; ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting
Medisch Centrum Geleen, 8-1-1973.
238. ORB: Notulen van de 92e stafvergadering, 3-10-1972;
ORB: Notulen vergaderig directie-stafbestuur, 23-10-
1972; ORB: Samenvatting schrijven P.W. Frederiks
dd. 13-10-1972, antwoord op schrijven secretaris van
het stafbestuur dd. 9-10-1972, 1-11-1972; ORB: Notulen
van de 92e stafvergadering, 3-10-1972; ORB: Notulen
van de 93e stafvergadering, 1-11-1972.
239. ORB: Notulen van de 93e stafvergadering, 1-11-1972;
ORB: Kort verslag van de bespreking DB en directie
met stafbestuur, 13-11-1972.
240. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 10-1-1972; ORB:
Notulen vergadering dagelijks bestuur van de Stichting
Medisch Centrum Geleen, 24-1-1972.
241. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 24-1-1972; ORB:
Notulen vergadering dagelijks bestuur directie stafbestuur,
29-5-1972.
242. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur directie
stafbestuur, 30-10-1972.
243. ORB: D. Dolman aan de leden van de Tweede Kamer,
21-11-1972.
244. ORB: Notulen vergadering algemeen bestuur Medisch
Centrum Geleen, 27-11-1972; ORB: Notitie
Trend van gesprek met minister met bijlagen, 11-1972.
245. ORB: De minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne
aan het bestuur van het MCG, 4-12-1972.
246. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur van de
Stichting Medisch Centrum Geleen, 11-12-1972.
247. ORB: Notulen van de regentenvergadering, 13-12-
1972.
248. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 11-12-1972.
249. Ibid 257; ORB: Notulen vergadering directiestaf, 18-
12-1972.
250. ORB: Notulen van de 94e stafvergadering, 12-12-1972.
251. De Limburger (21-4-1973).
252. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 27-5-1975
253. ORB: Verslag van de bespreking met de begeleidingscommissie
over het concept interimrapport I,
14-9-1972.
254. Ibid 230; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
26-10-1972.
Zie ook: ORB: Concept-interimrapport II, Onderzoek
wenselijkheid tot samenwerking tussen de ziekenhuizen
te Sittard en Geleen, 10-10-1972.
255. ORB: Verslag van de 4e bespreking met de begeleidingscommissie,
8-12-1972; ORB: Discussienota inzake
alternatieve bestuursstructuren betreffende de
ziekenhuisvoorzieningen in de Westelijke Mijnstreek,
1-12-1972.
256. ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 11-12-1972; Ibid 248; ORB:
Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 9-2-1973.
257. CDGV: Bestuursvergadering, 26-11-1973; ORB: Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen bestuursvergadering,
26-11-1973; ORB: Notulen van de
regentenvergadering, 29-11-1973; ORB: H.M.J. Dassen
aan J. Gijsen, 29-11-1973.
258. ORB: Concept-interimrapport II, Onderzoek wenselijkheid
tot samenwerking tussen de ziekenhuizen te
Sittard en Geleen, 21-12-1972.
259. ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 15-1-1973; ORB: Nota inzake
samenwerkingsplan Geleen-Sittard, 15-1-1973;
ORB: Notitie inzake samenwerking, 23-1-1973.
260. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 8-1-1973; ORB: Niël en Mastenbroek
aan Berenschot, 11-1-1973; ORB: Notitie van
het bestuur Medisch Centrum Geleen naar aanleiding
van het eindrapport van Berenschot.
261. ORB: Notulen vergadering dagelijks bestuur directie
stafbestuur, 11-12-1973.
262. ORB: Notulen van de regentenvergadering, 12-2-1973;
ORB: Notulen vergadering directiestaf, 12-2-1973.
263. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 12-3-1973; ORB: Samenvatting
bespreking begeleidingscommissie, 2-3-1973.
264. ORB: Notulen bestuursvergadering Medisch Centrum
Geleen, 22-1-1973; ORB: Notulen bestuursvergadering
Stichting Medisch Centrum Geleen, 5-2-1973;
ORB: Notulen van de 101e stafvergadering, 6-11-1973.
265. ORB: Notulen van de 95e stafvergadering, 6-2-1973;
ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 4-6-1973; ORB: Notulen bestuursvergadering
Stichting Medisch Centrum Geleen,
17-9-1973.
266. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 12-3-1973.
267. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 27-8-1973.
268. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 5-2-1973; ORB: Verslag vergadering
sektie II bestuur, 26-3-1973; ORB: Notulen
vergaderig directie-stafbestuur, 26-3-1973; ORB: Notulen
van de 98e stafvergadering, 1-5-1973; ORB: Notulen
bestuursvergadering Stichting Medisch Centrum
Geleen, 7-5-1973; ORB: Notulen vergadering
sectie II bestuur, directie en stafbestuur, 21-5-1973;
ORB: Notulen vergaderig directie-stafbestuur, 26-7-
1973; ORB: Verslag vergadering sektie II bestuur, 9-8-
1973; ORB: Notulen vergadering sectie II bestuur,
directie en stafbestuur, 13-8-1973; ORB: Verslag vergadering
sektie II bestuur, 13-8-1973; Ibid 277; ORB:
Notulen vergaderig directie-stafbestuur, 30-8-1973.
269. ORB: H.M.J. Dassen aan het bestuur MCG, 5-10-1973.
270. ORB: Notulen vergadering sectie II bestuur, directie
en stafbestuur, 8-10-1973.
271. Zie ORB: Verslag van de bespreking in de begeleidingscommissie
voor samenwerking tussen Sittard en
Geleen, 4-4-1973.
272. ORB: E.M. Mastenbroek aan het bestuur van het
Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 10-10-1973.
Zie ook: ORB: Notulen vergadering directiestaf, 13-3-
1973.
273. ORB: I.F.R. van Erp aan H.J.M. van Zijl, 15-10-1973.
274. ORB: Notulen van de 100e stafvergadering, 4-9-1973.
275. ORB: Notulen van de 101e stafvergadering, 6-11-1973.
276. ORB: Notulen van de 102e stafvergadering, 4-12-

1973; ORB: Notulen vergadering sectie II bestuur,
directie en stafbestuur, 3-12-1973.
277. ORB: Notulen van de 104e stafvergadering, 8-1-1974.
278. ORB: Notulen vergadering sectie II bestuur, directie
en stafbestuur, 19-2-1974.
279. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 4-3-1974.
280. ORB: Notulen vergaderig directie-stafbestuur, 4-3-
1974.
281. ORB: Verslag vergadering sektie II bestuur, 26-3-1973.
282. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 17-9-1973;
ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 19-9-1973.
Zie ORB: E.M. Mastenbroek aan het bestuur Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, 27-3-1973; ORB:
H.G.J. van Kempen aan het bestuur MCG, 2-4-1973;
ORB: Nota inzake samenwerkingsplan Geleen-Sittard,
2-4-1973; ORB: Nota ten behoeve van de bespreking
tussen de delegaties van de besturen van
Sittard en Geleen met medewerkers van het Bureau
Berenschot; ORB: Notulen vergadering directiestaf,
9-4-1973; ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting
Medisch Centrum Geleen, 9-4-1973; ORB: Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen bestuursvergadering,
16-4-1973.
283. ORB: Nota betreffende doelstellingen en uitgangspunten
voor samenwerking tussen de ziekenhuizen
te Sittard en Geleen, Berenschot, 23-8-1973.
Zie ook: ORB: Punt 3 van de agenda, Samenwerking
ziekenhuizen Sittard - Geleen, 1973.
284. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 17-9-1973; ORB: Opmerkingen
naar aanleiding van de concept nota Berenschot,
23-8-1973.
285. Zie ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
Notulen bestuursvergadering, 29-10-1973; ORB: Notitie
naar aanleiding van opmerkingen begeleidingskommissie
Sittard over konsept-nota dd 23 augustus
1973 van Bureau Berenschot, Niël en Touw, 9-11-1973;
ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 19-11-1973; ORB: Notulen vergadering
directiestaf, 21-1-1974.
286. ORB: Notulen vergadering begeleidingscommissie
directie bestuur medische staf, 7-2-1974; ORB: Memo
inzake eindrapport Berenschot, 15-2-1974.
287. ORB: Eindrapport Onderzoek wenselijkheid tot samenwerking
tussen de instellingen van intramurale
zorgverlening te Sittard en Geleen, 5-12-1973.
288. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 21-1-1974.
289. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 3-1-1974.
290. ORB: Verslag bestuursvergadering, 14-2-1974.
291. ORB: Onderzoek wenselijkheid tot samenwerking
tussen de ziekenhuizen te Sittard en Geleen, 1974.
HOOFDSTUK 4
1. ORB: Rapport van de Regionale Ziekenhuis Commissie
Zuid-Limburg, 10-12-1951; ORB: Rayonstatistiek,
Contactgroep Zuid Limburgse Ziekenhuizen, 1973;
HOOFDSTUK 4 307
292. ORB: H.J.M. van Zijl aan het bestuur van het Medisch
Centrum, 27-12-1973.
293. ORB: Notulen van de 105e stafvergadering, 5-2-1974.
294. ORB: Samenwerking tussen de ziekenhuizen Sittard
en Geleen en het Rapport Berenschot, P.W. Frederiks,
1974.
295. Ibid 279.
296. ORB: Notulen van de 106e stafvergadering, 5-3-1974.
297. ORB: Notulen van de 107e stafvergadering, 7-5-1974.
298. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 1-4-1974.
299. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 12-3-1974.
300. ORB: Besluitenlijst directieberaad Sittard/Geleen, 27-
3-1974.
301. ORB: Notulen vergadering bestuur, directie en stafbestuur,
16-9-1974.
302. ORB: Notulen van de extra stafvergadering, 14-5-
1974.
303. Zie ORB: Notulen van de extra stafvergadering, 1-10-
1974.
304. ORB: Enige aantekeningen van Bijeenkomst directie
en stafbesturen Sittard en Geleen, 5-6-1974.
305. ORB: De medische staf aan het bestuur van het St.
Barbaraziekenhuis, 30-6-1974; ORB: Notulen van de
bestuursvergadering, 18-7-1974.
306. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 22-5-1974;
ORB: Bruintjes en Huygens aan het bestuur MCG,
28-6-1974; ORB: Verslag van de 1e vergadering directie
dirigerend medici hoofden van dienst MCG, 23-8-
1974.
307. Ibid 301.
308. ORB: Verslag van de 2e vergadering directie dirigerend
medici hoofden van dienst MCG, 27-9-1974,
ORB: Besluitenlijst directieberaad Sittard/Geleen, 27-
9-1974; ORB: Notulen van de bestuursvergadering,
30-9-1974.
309. ORB: Verslag van de derde vergadering directie dirigerend
medici hoofden van dienst MCG, 1-11-1974.
310. ORB: Verslag vergadering directie dirigerend medici
hoofden van dienst MCG, 29-11-1974.
311. ORB: Notulen van de 110e stafvergadering, 3-12-1974.
312. ORB: H.J.M. van Zijl en J.J.M.H. Daniëls aan het bestuur
van de R.K. Stichting St. Barbara, 9-1-1975.
313. ORB: Vergadering bestuur stafbestuur, 27-1-1975.
314. ORB: Notulen van de 112e stafvergadering, 7-1-1975.
315. ORB: Verslag directievergadering St. Barbara Ziekenhuis,
24-6-1975.
316. ORB: H.M.J. Dassen aan de leden van het overkoepelend
bestuur, 30-6-1975.
317. ORB: Verslag van de vergadering van het overkoepelend
bestuur Sittard-Geleen i.o., 13-8-1975.
318. ORB: Mededeling van de ziekenhuizen Sittard en
Geleen betreffende de samenwerking, 11-1975.
ORB: Rapport van de ziekenhuiscommissie met betrekking
tot de verpleeghuissituatie in de provincie
Limburg, College voor Ziekenhuisvoorzieningen, Zie-

308 NOTEN
kenhuiscommissie, 29-4-1975; De Limburger (24-8-
1973); SHCL: EAN 800, Zeelen aan het AMF, 5-6-
1948; Limburgs Dagblad (11-1972).
2. Wet van 25 maart 1971 houdende regelen ter bevordering
van doelmatige voorzieningen ter zake van
ziekenhuizen en andere inrichtingen voor de gezondheidszorg,
Stb. 268, 1971.
3. ORB: De voorzitter van de Ziekenfondsraad aan de
toekomstige uitvoeringsorganen AWBZ, 15-12-1967.
4. ORB: VNG aan de leden, 22-12-1967.
5. ORB: G.J.M. Stulemeijer aan de besturen en directies
van de instellingen aangesloten bij de Vereniging
Katholieke Ziekenhuizen etc., 19-1-1968.
6. ORB: De Ziekenfondsraad aan de uitvoeringsorganen
AWBZ, 21-3-1968.
7. ORB: De voorzitter van de Ziekenfondsraad aan de
organisaties van ziekenhuizen, van verpleegtehuizen
en van andere inrichtingen betrokken bij de uitvoering
van de AWBZ, 21-5-1968.
8. Structuurnota Gezondheidszorg, 1974.
9. Ibid.
10. Zie o.m.: ORB: Notitie betr. de structuurnota gezondheidszorg,
1974; ORB: NZR aan de leden, 16-10-
1974; ORB: De Staatssecretaris van Volksgezondheid
en Milieuhygiëneaan het College voor Ziekenhuisvoorzieningen/De
Ziekenhuiscommissie, 1-11-1974;
ORB: Brief van het College voor Ziekenhuisvoorzieningen/De
Ziekenhuiscommissie, A.J.M. van Dam,
14-11-1974; ORB: A. Draaisma aan de besturen en
directies van de ziekenhuizen aangesloten bij de sectie
Ziekenhuizen van de NZR, 20-11-1974; ORB:
Interim-Rapport Het ziekenhuis in de gezondheidszorg
aan geboden aan Staatssecretaris Hendriks, Ministerie
van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, 16-4-
1975.
11. Zie ook: J.M.Boot & M.H.J.M. Knapen, 1983.
12. ORB: Nota inzake de organisatie en de functionele
geleding van een medische faculteit in Zuid-Limburg,
1969; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
24-3-1969; ORB: Verslag van de regentenvergadering,
28-11-1969.
13. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 23-1-1970.
14. R. Wolf, 2004; A. Klijn, 2001.
15. ORB: H.G.J. van Kempen aan J. Lebens, 19-2-1970.
16. J. Derix, 1990; R. Wolf, 2004; Universiteit Maastricht,
25 jaar jong in 2001, 2001.
17. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 13-4-1971;
J. van Term, zj.
18. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 7-6-1971.
19. ORB: Notulen van de 79e stafvergadering, 7-9-1971.
20. ORB: Notulen van de 64e stafvergadering, 3-2-1970;
ORB: Notulen van de 66e stafvergadering, 7-4-1970.
21. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 17-4-1972.
22. ORB: GITP aan H.M.J. Dassen, 16-4-1973.
23. ORB: Samenwerking tussen regionale gezondheidszorg
en medisch wetenschappelijk onderwijs en onderzoek
in Zuid Limburg, GITP, 8-1973.
24. ORB: Notulen vergadering sectie II bestuur, directie
en stafbestuur, 8-4-1974.
25. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 22-5-1974.
26. ORB: Vergadering bestuur stafbestuur, 23-9-1974.
27. ORB: Notulen van de 64e stafvergadering, 3-2-1970.
28. ORB: Medische staf aan het bestuur, 10-6-1974;
ORB: Notulen vergadering sectie II bestuur, directie
en stafbestuur, 10-6-1974.
29. ORB: Notulen van de extra stafvergadering, 29-10-
1974.
30. ORB: Notulen vergadering bestuur stafbestuur, 25-11-
1974.
31. ORB: Bruintjes, Van Zutphen, Van Kempen en
Derckx aan A.J.M. Schram, 13-12-1974.
32. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 22-4-1974.
33. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 24-6-1974.
34. ORB: Notulen van de 109e stafvergadering, 3-9-1974.
35. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 4-11-1974.
36. Ibid 30.
37. ORB: Vergadering bestuur stafbestuur, 27-1-1975.
38. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 29-9-1975.
39. Zie ORB: Knelpunten huidige OK afdeling, St. Barbara
Ziekenhuis, 1-1976.
40. ORB: J.J.M.H. Daniëls aan het bestuur van de R.K.
Stichting St. Barbara, 15-12-1975.
41. ORB: Verslag directieberaad Geleen/Sittard, 11-2-
1976.
42. ORB: Knelpunten huidige OK afdeling, St. Barbara
Ziekenhuis, 1-1976.
43. Ibid 41.
44. ORB: Verslag vergadering directie dirigerend medici
hoofden van dienst MCG, 23-1-1976; ORB: Notulen
bestuursvergadering Stichting Medisch Centrum Geleen,
24-11-1975.
Zie ook: ORB: Notulen vergadering bestuur, directie
en stafbestuur, 19-1-1976.
45. B.J.M. Ale, 2003.
46. ORB: Notulen vierde vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 23-12-1975; ORB: Verslag vijfde vergadering
van de Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 27-1-1976; ORB:
Verslag zesde vergadering van het bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 10-3-1976; ORB: Notulen van de 127e
stafvergadering, 6-4-1976.
47. ORB: Evaluatie samenwerking Sittard/Geleen, Directie
Sittard, 29-10-1976.
Zie ook: ORB: Notulen vergadering bestuur Medisch
Centrum Geleen, 8-3-1976; ORB: Verslag vergaderig
directie-stafbestuur, 2-4-1976; ORB: Notulen vergadering
bestuur Medisch Centrum Geleen, 5-4-1976.
48. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 24-11-1975; ORB: Notulen van
de 124e stafvergadering, 6-1-1976; ORB: Notulen vergadering
bestuur, directie en stafbestuur, 19-1-1976;
ORB: Notulen vergadering bestuur Medisch Centrum
Geleen, 8-3-1976; ORB: Notulen vergadering bestuur
Medisch Centrum Geleen, 5-4-1976; ORB: Notulen
van de 125e stafvergadering, 3-2-1976; ORB: Notulen
van de 127e stafvergadering, 6-4-1976.
49. ORB: Notulen van de 128e stafvergadering, 13-4-1976.
50. ORB: Verslag vergaderig directie-stafbestuur, 2-4-

1976; ORB: Notulen van de 129e stafvergadering, 4-5-
1976.
51. ORB: Notulen vergadering bestuur Medisch Centrum
Geleen, 17-5-1976.
52. ORB: Notulen van de 130e stafvergadering, 1-6-1976.
53. ORB: Lunchvergadering directie-stafbestuur, 17-8-
1976.
54. ORB: Notulen vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 9-8-1976.
55. ORB: Notulen van de 129e stafvergadering, 4-5-1976;
ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 4-5-1976;
Ibid 51; ORB: J.A.N. Zutphen aan H.J.M. van Zijl, 28-
5-1976.
56. ORB: Notulen vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 21-6-1976.
57. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 23-8-1976.
58. ORB: Functieomschrijving directiesecretaris, 1976;
Ibid 41.
59. ORB: Notulen vergadering bestuur Medisch Centrum
Geleen, 8-3-1976.
60. ORB: Installatie van overkoepelend bestuur een
Groen Licht voor een verdere integratie beide ziekenhuizen,
1975; ORB: Besluitenlijst vergadering van het
bestuur Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek i.o., 5-11-1975.
61. ORB: Verslag zesde vergadering van het bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 10-3-1976.
62. ORB: L.J.M. Klaasse-Van Mortel aan het bestuur
MCG, 11-3-1976.
63. ORB: Notulen vergadering bestuur Medisch Centrum
Geleen, 5-4-1976.
64. ORB: C.M. Touw aan H.M.J. Dassen, 17-4-1976.
65. ORB: H.M.J. Dassen aan bestuur en directie MCG,
27-4-1976.
66. Ibid 51.
67. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 31-5-1976;
ORB: C,M. Touw en J.H. Dassen aan Bestuur MCG,
31-5-1976; ORB: Verslag vergadering directieberaad
Sittard/Geleen, 4-6-1976; ORB: Notulen vergadering
van de besturen van het ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid en de verpleegkliniek Invia, 24-6-
1976; ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting
Medisch Centrum Geleen, 4-10-1976
68. ORB: Verslag achtste vergadering van het bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek i.o., 31-8-1976.
69. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 7-2-1977; ORB: Verslag vergadering
integratiecommissie, 26-5-1977.
70. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 15-8-1977; ORB: Verslag vergadering
bestuur Stichting Medisch Centrum Geleen, 19-9-
1977.
71. ORB: N. Gijssen aan het overkoepelend bestuur, 1-3-
1978.
72. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 6-9-1976; ORB: Notulen bestuursvergadering
Stichting Medisch Centrum Geleen,
6-9-1976.
73. ORB: Verslag vergadering sektie II bestuur, 6-12-1973.
HOOFDSTUK 4 309
74. ORB: Notulen vergadering sectie II bestuur, directie
en stafbestuur, 19-2-1974; ORB: Notulen bestuursvergadering
Stichting Medisch Centrum Geleen, 13-5-
1974.
75. ORB: Notulen van de extra stafvergadering, 1-10-
1974; Ibid 51.
76. ORB: Verslag vergaderig directie-stafbestuur, 3-10-
1974; ORB: Notulen van de extra stafvergadering, 9-
10-1974.
77. ORB: Besluitenlijst directieberaad Sittard/Geleen, 28-
11-1974; ORB: Verslag vergadering directie dirigerend
medici hoofden van dienst MCG, 29-11-1974; ORB:
Verslag vergadering directie dirigerend medici hoofden
van dienst MCG, 31-1-1975; ORB: Notulen van de
bestuursvergadering, 28-2-1975; ORB: Notulen van de
bestuursvergadering, 24-4-1975; ORB: Verslag vergadering
directie dirigerend medici hoofden van dienst
MCG, 25-4-1975.
78. ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 24-11-1975; ORB: Notulen
vergadering bestuur, directie en stafbestuur, 8-3-1976;
Ibid 57, 59, 63; ORB: Lunchvergadering directie-stafbestuur,
14-1-1977; ORB: Verslag vergadering bestuur
Stichting Medisch Centrum Geleen, 7-2-1977.
79. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 12-3-1974;
ORB: Besluitenlijst directieberaad Sittard/Geleen, 28-
11-1974; ORB: Conceptbrief aan de directies van de
ziekenhuizen Geleen en Sittard, 9-6-1975.
80. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 28-2-1975;
ORB: Verslag vergadering directie dirigerend medici
hoofden van dienst MCG, 23-1-1976.
81. ORB: Verslag directieberaad Geleen/Sittard, 24-2-
1976.
82. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 12-11-
1974; ORB: Besluitenlijst directieberaad Sittard/Geleen,
28-11-1974; ORB: Verslag directieberaad
Sittard/Geleen, 9-12-1974.
83. ORB: Besluitenlijst directieberaad Sittard/Geleen, 27-
3-1974; Ibid 32.
84. ORB: Frederiks en Geelen aan het bestuur van het
Barbara Ziekenhuis, 30-3-1976; ORB: Verslag directieberaad
Sittard/Geleen, 16-4-1976; ORB: Verslag directieberaad
Sittard/Geleen, 4-5-1976; ORB: Verslag van
de bijeenkomst van de stafbesturen van de ziekenhuizen
te Geleen en Sittard, 31-5-1976.
85. Ibid 30; ORB: Verslag vergadering directie dirigerend
medici hoofden van dienst MCG, 31-1-1975; Ibid 47.
86. Ibid 47.
87. ORB: Notulen van de vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en
de verpleegkliniek Invia, 3-11-1976.
88. ORB: Verslag bespreking interstafberaad en directieberaad
Sittard/Geleen, 22-11-1976.
89. ORB: Evaluatierapport van het directieberaad, 12-
1976.
90. ORB: Verslag elfde vergadering van het bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek i.o., 13-12-1976; ORB: Verslag
twaalfde (extra) vergadering van het bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek i.o., 23-12-1976.
91. ORB: Visie van het directieberaad op de drie alterna-

310 NOTEN
tieven, 5-1-1977.
92. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 8-1-1977; ORB: Notulen vergadering
bestuur Stichting Medisch Centrum Geleen, 10-
1-1977.
93. ORB: Notulen van de vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en
de verpleegkliniek Invia, 11-1-1977.
94. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 7-2-1977; ORB: Notulen van de vergadering
van de besturen van het ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek Invia,
8-2-1977; ORB: Samenwerkende Ziekenhuizen en
Verpleeghuizen Westelijk Mijnstreek, Evaluatierapport,
10-2-1977.
95. ORB: Samenvatting van de discussie evaluatierapport,
25-2-1977.
96. ORB: Verslag vergadering directie dirigerend medici
hoofden van dienst MCG, 9-3-1977.
97. ORB: Verslag van de 136ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 1-
3-1977.
98. ORB: C.W.J. Belder aan het bestuur van het St. Barbaraziekenhuis,
13-3-1977.
99. ORB: M.S.N. Daniëls-Bosman en J.J.H.M. Daniëls aan
het bestuur van de R.K. Stichting Sint Barbara te Geleen,
13-3-1977.
100. ORB: Notulen vergadering bestuur, directie en stafbestuur,
21-3-1977.
101. ORB: Ondernemingsraad Geleen aan het bestuur van
de Stichting Medisch Centrum Geleen, 30-3-1977;
ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 21-3-1977; ORB: Notulen van de
veertiende vergadering bestuur Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
29-3-1977; ORB: Notulen vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid
en de verpleegkliniek Invia, 22-3-1977; ORB: Notulen
vergadering van de besturen van het ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek Invia,
2-5-1977.
102. ORB: Medische Staf Geleen aan bestuur en directie
Medisch Centrum Geleen, 7-4-1977; ORB: Reactie op
het evaluatierapport van het directieberaad, gedateerd
10 februari 1977, tevens evaluatie van de samenwerking
tussen de ziekenhuizen van de Westelijke
Mijnstreek, 7-4-1977.
103. ORB: Lunchvergadering directie-stafbestuur, 20-4-
1977.
104. Zie ORB: Commentaar op schriftelijke reactie medische
staf, G.H. Bruintjes en J.A.N. van Zutphen, 6-6-
1977; ORB: J.Ph. Ilmer en C.M. Touw aan A.Th. Ariens,
9-6-1977.
105. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 2-5-1977.
106. ORB: Memorandum betreffende integratie ziekenhuizen
Geleen en Sittard van de medische staf van
het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 10-
1977.
107. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 31-10-1977.
108. ORB: Notulen van de dertiende vergadering bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 18-1-1977; ORB: Verslag vergadering
integratiecommissie-direktieberaad, 9-3-1977.
109. ORB: Memorandum bestuur en directie, 27-4-1977.
110. ORB: Samenvatting direktieberaad, 27-5-1977; ORB:
Nota Bedrijfsgeneeskundige Dienst Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
7-1977; ORB: Beleid verpleeghuizen; ORB:
Visie direktieberaad op de toekomstige direktiestruktuur.
111. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 31-10-1977.
112. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 31-10-1977; ORB: Lunchvergadering
directie-stafbestuur, 4-11-1977.
113. ORB: Verslag vergadering ‘vier-partijen-overleg', 23-
11-1977.
114. Zie ORB: Notulen vergadering bestuur, directie en
stafbestuur, 16-12-1977.
115. ORB: Samenvatting vergadering integratiecommissie,
1-12-1977.
116. ORB: Model organisatie-, bestuurs- en directiestructuur
met beleidsplannen voor de Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
12-1977.
117. Zie bijv.: Het Ziekenhuis (1979).
118. ORB: Model organisatie-, bestuurs- en directiestructuur
met beleidsplannen voor de Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
12-1977.
119. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 16-12-1977.
120. ORB: H.M.J. Dassen aan de medische staf, hoofden
van dienst, ondernemingsraden Sittard en Geleen en
het bestuur van St. Agnetenberg, 22-12-1977.
121. Ibid 119.
122. ORB: Reactie dirigerend medicus en hoofden van
dienst Medisch Centrum Geleen op het Model
organisatie-, bestuurs- en directiestructuur met beleidsplannen
voor de Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 3-1978.
123. ORB: Advies gekozen leden ondernemingsraad over
het model organisatie-, bestuurs- en directiestructuur
met beleidsplannen voor de samenwerkende ziekenhuizen
en verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, De
ondernemingsraad Medisch Centrum Geleen, 28-3-
1978.
124. ORB: P.W. Frederiks aan H.M.J. Dassen, 29-12-1977.
125. ORB: A.N.A.M. Smits aan A.Th. Ariëns, 31-3-1978.
126. ORB: D.J. van Dijk aan de medische staven, 3-3-1978.
127. ORB: S.P.M. van der Zee aan de leden van de medische
staf, 22-3-1978.
128. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 3-4-1978.
129. ORB: L.C. Beucken aan A.N.A.M. Smits, 3-4-1978;
ORB: Voorlopige kanttekeningen bij het Model organisatie-,
bestuurs- en directiestructuur met beleids-

plannen voor de Samenwerkende Ziekenhuizen en
Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek van de diensthoofden
ziekenhuis Sittard, 3-4-1978.
130. ORB: Samenvatting vergadering integratiecommissie,
5-4-1978.
131. ORB: H.J.M. van Zijl aan A.N.A.M. Smits, 6-4-1978.
132. ORB: G.E.A.E. de Gier aan A.N.A.M. Smits, 7-4-1978.
133. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 17-4-1978.
134. Ibid.
135. ORB: Verslag twintigste vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 17-4-1978; ORB: Verklaring van het
bestuur va Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
28-4-1978; ORB: Doel en inhoud van de door het
overkoepelend bestuur voorgestelde Kommissie van
6, 5-5-1978.
136. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 17-10-1961.
137. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 14-5-1963;
ORB: Verslag van de regentenvergadering, 26-6-1968.
138. ORB: A.M.C.M. Schellen aan het stafbestuur, 12-11-
1968.
139. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 25-8-1969;
ORB: Notulen vergadering directiestaf, 17-11-1969.
140. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 17-8-1971.
141. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 15-8-1972;
ORB: Notulen vergadering directiestaf, 21-8-1972;
ORB: Notulen van de regentenvergadering, 13-12-
1972.
142. Vrijuit (15-6-1974).
143. Ibid.
144. ORB: J.P. Schepers aan H.G.J. van Kempen, 6-1974;
ORB: J. Joosten aan het bestuur van het Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, 25-6-1974.
145. Zie A.M.C.M. Schellen, 1957.
146. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 18-7-1974.
147. ORB: H.M.J. Dassen aan A.M.C.M. Schellen, 22-7-
1974; ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 21-
8-1974.
148. ORB: H.M.J. Dassen aan P.M. Moorman, 23-8-1974.
149. ORB: A.M.C.M. Schellen aan het bestuur, 12-9-1974.
150. ORB: P.M. Moorman aan het bestuur van het Ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, 11-11-1974;
ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 12-11-
1974; ORB: A.M.C.M. Schellen aan het bestuur van
het Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 25-11-
1974.
151. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 8-1-1975.
152. M.J.G.J.A. Boogers & R. Keizers, 1991.
153. ORB: Notulen van de vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en
de verpleegkliniek Invia, 14-5-1976.
154. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 24-6-1976; ORB: Notulen van de
vergadering van de besturen van het ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek Invia,
7-10-1976; ORB: Notulen vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid
en de verpleegkliniek Invia, 22-3-1977.
155. Ibid 105, 111; ORB: Notulen vergadering directiestaf,
HOOFDSTUK 4 311
5-9-1977.
156. ORB: Notulen van de vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en
de verpleegkliniek Invia, 13-12-1977.
157. ORB: Notulen van de achttiende vergadering bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 20-12-1977; ORB: A.Th.
Ariëns aan J.Ph. Ilmer, 29-12-1977; ORB: Verslag vergadering
directieberaad Sittard/Geleen, 12-1-1978.
158. ORB: P.R.H.M. van der Linden aan de directie en het
bestuur van het Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
12-1-1978.
159. ORB: Mw. Gruner-Meertens aan de directie en het
bestuur van het Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
27-1-1978.
160. ORB: Mededelingen en besluiten directiestaf, 13-3-
1978; Ibid 128.
161. ORB: H.M.J. Dassen, M.C. Jetten aan A.M.C.M.
Schellen, 25-4-1978.
162. ORB: Mededelingen en besluiten directiestaf, 21-8-
1978; ORB: Notulen vergadering van de besturen van
het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de
verpleegkliniek Invia, 6-9-1978; ORB: Mededelingen
en besluiten directiestaf, 11-9-1978
163. ORB: R.J.A.M. van Dongen aan Zr. Jeanne de Chantal,
23-10-1970.
164. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 13-4-1971.
165. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 6-12-1971.
166. ORB: Verslag van de regentenvergadering, 28-1-1972.
167. ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 18-2-1972; ORB: Verslag
van de regentenvergadering, 24-3-1972.
168. ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 9-5-1972; ORB: Notulen
bestuursvergadering, 29-5-1972; ORB: Ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid, Notulen bestuursvergadering,
11-12-1972.
169. ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 11-12-1972.
170. ORB: Notulen van de regentenvergadering, 13-12-
1972; ORB: Notulen van de regentenvergadering, 12-
2-1973.
171. ORB: Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, Notulen
bestuursvergadering, 5-6-1973.
172. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 3-1-1974.
173. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 23-1-1975.
174. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 22-1-1976.
175. Ibid.
176. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 2-12-1976.
177. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 6-6-1977.
178. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 13-6-1977.
179. ORB: Notitie van H.L.M. Bronswijk, 4-6-1978.
180. ORB: Dagvaarding in kort geding van H.L.M. Bronswijk
door J.E.F.F.M. Duynstee advocaat en procureur
van H.M.F.J. van Beek, 7-12-1981.
181. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 8-1-1977

312 NOTEN
182. ORB: C,M. Touw en J.H. Dassen aan Bestuur MCG,
20-10-1976.
ORB: Notulen bestuursvergadering Stichting Medisch
Centrum Geleen, 1-11-1976.
183. ORB: Verslag elfde vergadering van het bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek i.o., 13-12-1976.
184. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 22-3-1977.
185. Ibid 179.
186. ORB: H.L.M. Bronswijk aan de directie van het ziekenhuis
Sittard, 19-7-1978.
187. ORB: H.G.J. van Kempen aan H.L.M. Bronswijk, 30-
6-1978.
188. Ibid 156.
189. ORB: L.H.R.I. Cuypers aan de specialisten van de
operatiekamer, 7-9-1978.
190. ORB: H.L.M. Bronswijk aan bestuur van het ziekenhuis
Sittard, 18-1-1979; ORB: H.L.M. Bronswijk aan
H.G.J. van Kempen en J.J.G. Derckx, 5-2-1979 (waaruit
citaat).
191. ORB: Notulen vergadering van het bestuur van de
Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
de Stichting Verpleegkliniek Invia en de Stichting
Verpleegkliniek St. Agnetenberg, 28-5-1979.
192. ORB: Notulen vergadering van het bestuur van de
Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
de Stichting Verpleegkliniek Invia en de Stichting
Verpleegkliniek St. Agnetenberg, 2-7-1979.
193. Zie ORB: Rayonstatistieken.
194. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 28-10-1974;
ORB: Verslag van het gesprek van een afvaardiging
van het bestuur met Dr. Korten, neuroloog, 6-11-1974;
ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 28-2-1975;
ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 27-5-1975.
195. ORB: Notulen van de bestuursvergadering, 12-11-
1974.
196. Ibid 176; ORB: Verslag vijfde vergadering van de Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 27-1-1976.
197. ORB: Notulen van de vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en
de verpleegkliniek Invia, 4-3-1976.
198. ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 16-4-
1976; ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 4-
5-1976; Ibid 153; ORB: Verslag zevende vergadering
van het bestuur Samenwerkende Ziekenhuizen en
Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 25-5-1976.
199. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 24-6-1976.
200. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 28-6-1976.
201. ORB: Notulen van de vergadering van de besturen
van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en
de verpleegkliniek Invia, 19-8-1976.
202. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 18-10-1976;
Ibid 87, 176; ORB: Verslag tiende vergadering van
het bestuur Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek i.o., 9-11-1976.
203. Ibid 183, 185; ORB: Notulen vergadering directiestaf,
17-1-1977; ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting
Medisch Centrum Geleen, 7-2-1977.
204. ORB: Notulen vergadering directiestaf, 23-5-1977;
ORB: Verslag van de zestiende vergadering bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 23-8-1977.
205. Ibid 111.
206. ORB: Notulen van de zeventiende vergadering bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 8-11-1977.
207. ORB: Notulen van de achttiende vergadering bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 20-12-1977.
208. ORB: Notulen vergadering bestuur, directie en stafbestuur,
16-12-1977.
209. ORB: A.Th. Ariëns aan J.Ph. Ilmer, 29-12-1977.
210. ORB: Mededelingen en besluiten directiestaf, 20-3-
1978; ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting
Medisch Centrum Geleen, 20-3-1978; ORB: Verslag
directieberaad Sittard/Geleen, 22-3-1978.
211. Ibid 128; ORB: Verslag extra vergadering bestuur
Stichting Medisch Centrum Geleen, 25-4-1978.
212. ORB: Mededelingen en besluiten directiestaf, 22-5-
1978; ORB: Verslag 21e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 30-5-1978.
213. ORB: Verslag 21e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
30-5-1978; ORB: Notulen vergadering bestuur,
directie en stafbestuur, 19-6-1978; ORB: Verslag directieberaad
Sittard/Geleen, 6-9-1978.
214. ORB: Notulen vergadering bestuur, directie en stafbestuur,
19-6-1978; ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen,
19-7-1978; ORB: Notulen vergadering
van de besturen van het ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid en de verpleegkliniek Invia, 14-8-1978;
ORB: Mededelingen en besluiten directiestaf, 14-8-
1978.
215. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 28-8-1978.
216. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 6-11-1978; ORB: Verslag vergadering
bestuur Stichting Medisch Centrum Geleen, 15-1-1979.
217. ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 24-1-
1979.
218. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 6-11-1978; ORB: Notulen vergadering
bestuur, directie en stafbestuur, 20-2-1979.
219. ORB: Notulen vergadering van het bestuur van de
Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
de Stichting Verpleegkliniek Invia en de Stichting
Verpleegkliniek St. Agnetenberg, 5-3-1979.
220. ORB: Mededelingen en besluiten directiestaf, 21-5-
1979.
221. ORB: Notulen vergadering van het bestuur van de
Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
de Stichting Verpleegkliniek Invia en de Stichting
Verpleegkliniek St. Agnetenberg, 23-4-1979.
222. ORB: Verslag direktieberaad Sittard/Geleen, 10-5-
1978.
223. ORB: M.J.M. Pieters-Michels aan de directie van het
Medisch Centrum Geleen, 23-4-1978.
224. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch

Centrum Geleen, 11-5-1978.
225. ORB: Notulen vergadering bestuur, directie en stafbestuur,
19-6-1978.
226. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 19-6-1978.
227. ORB: Verslag 21e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
30-5-1978.
228. Ibid 225.
229. Ibid 215.
230. Ibid 215; ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen,
6-9-1978; ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting
Medisch Centrum Geleen, 18-9-1978.
231. ORB: Verslag vergadering directie hoofden van
dienst MCG, 27-10-1978.
232. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 6-11-1978.
233. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 18-9-1978.
234. Ibid 232.
235. ORB: Kort verslag van de 1ste klinische stafvergadering
van de Medische Staf van het St. Barbara Ziekenhuis
te Geleen, 7-11-1978.
236. ORB: Verslag van de tweede vergadering van de
Commissie van Zes, 22-8-1978; ORB: Notitie betreft
Integratie Ziekenhuizen/verpleeghuizen Sittard-Geleen,
2-10-1978; ORB: Verslag van de derde vergadering
van de Kommissie van Zes, 10-10-1978; ORB:
Notulen vergadering van de besturen van het ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 30-10-1978.
237. Ibid 232; ORB: Verslag van de vierde vergadering
van de Kommissie van Zes, 14-11-1978; ORB: Verslag
extra vergadering bestuur Stichting Medisch Centrum
Geleen, 6-12-1978; ORB: Notulen vergadering
bestuur Stichting Medisch Centrum Geleen, 18-12-
1978.
238. ORB: W.G.C. Kok aan het bestuur, 10-2-1979; Ibid
219; ORB: Verslag van de achtste vergadering van de
Commissie van Zes, 13-3-1979; ORB: P.M. Kierkels
aan de voorzitter bestuur Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid, 14-3-1979.
239. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 15-1-1979; ORB: Verslag van de
150ste vergadering van de Medische Staf van het St.
Barbara Ziekenhuis te Geleen, 12-2-1979.
240. ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 25-4-
1979.
241. ORB: Verslag van de tiende vergadering van de
Commissie van Zes, 8-5-1979.
242. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 16-7-1979.
243. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 29-8-1977; Ibid 111.
244. ORB: Notulen vergadering van de besturen van het
ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en de verpleegkliniek
Invia, 19-6-1978.
245. Ibid 243.
246. ORB: H.G.J. van Kempen aan de bestuursleden van
het ziekenhuis en de verpleegkliniek, 22-8-1978.
247. ORB: ‘Drs. A.N.A.M. Smits, Nieuwe voorzitter Over-
HOOFDSTUK 4 313
koepelend Bestuur’, Goed Verband (1978)1.
248. ORB: Zr. Wilhelmina Remmerswaal an het bestuur
van het Zieken van de Goddelijke Voorzienigheid, 31-
3-1979.
249. Ibid 192.
250. ORB: Standpunt hoofden van dienst, 10-5-1978.
251. ORB: Notitie voor bespreking op woensdag 5 december
1978, Kommissie van Zes en Directieberaad, 1-12-
1978.
252. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 15-1-1979.
253. Ibid 235; ORB: Verslag van de 150ste vergadering van
de Medische Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te
Geleen, 12-2-1979.
254. ORB: A.Th. Ariëns aan G.E. de Gier en P. Frederiks,
16-5-1978.
Zie ook: ORB: A.N.A.M. Smits aan de medische staf,
hoofden van dienst en de ondernemingsraad, 12-6-
1978.
255. ORB: A.Th. Ariëns aan de Commissie van Zes, 12-9-
1978.
256. ORB: Verslag van de derde vergadering van de Kommissie
van Zes, 10-10-1978.
257. Ibid 217, 242, 252; ORB: Verslag vergadering bestuur
Stichting Medisch Centrum Geleen, 23-4-1979; ORB:
Notulen vergadering bestuur, directie en stafbestuur,
20-2-1979; ORB: Verslag korte vergadering bestuur
Stichting Medisch Centrum Geleen, 20-2-1979; ORB:
Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 23-3-1979;
ORB: Verslag vergadering directie hoofden van
dienst MCG, 6-7-1979.
258. ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 25-7-
1979.
259. Mintjens: zie ORB: Verslag van de 151ste vergadering
van de Medische Staf van het St. Barbara Ziekenhuis
te Geleen, 6-3-1979.
260. ORB: Het eerste lustrum van de samenwerking der
ziekenhuizen te Sittard en Geleen, 1974-1979, P.W.
Frederiks, 9-1979.
261. ORB: Verslag van de 154ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 7-
8-1979.
262. ORB: Discussienota samenwerking ziekenhuizen Sittard
en Geleen, Staf Geleen, 9-1979.
263. ORB: Notulen vergadering bestuur, directie en stafbestuur,
10-9-1979.
264. Ibid 243, 258.
265. Zie ibid 261.
266. ORB: Verslag van de 156ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 9-
10-1979.
267. ORB: Notities voor de bestuursvergadering van 5 november
1979, 29-10-1979; ORB: Verslag vergadering
bestuur Stichting Medisch Centrum Geleen, 5-11-1979;
ORB: Verslag van de 157ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 4-
12-1979; ORB: T.H.M. Mintjens aan J.J.H.M. Daniëls,
17-12-1979.
268. ORB: Verslag 23e vergadering van het bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 2-11-1979; ORB: Verslag vergadering
bestuur Stichting Medisch Centrum Geleen, 5-11-

314 NOTEN
1979; ORB: Verslag van de 157ste vergadering van de
Medische Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
4-12-1979
269. ORB: Verslag van de 157ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 4-
12-1979.
270. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 5-11-1979.
271. ORB: Verslag vergadering directieberaad Sittard/Geleen,
7-11-1979.
272. Ibid 269.
273. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafkommissie,
4-4-1980; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafkommissie,
13-5-1980; ORB: J.A.N. van Zutphen
aan A.A.J.S. Mey, 10-6-1980; ORB: Verslag
lunchvergadering directie/stafbestuur, 17-6-1980;
ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 7-7-1980; ORB: Verslag lunchvergadering
directie/stafbestuur, 8-7-1980.
274. ORB: Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en
Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 12-1979.
275. ORB: Verslag van de 159ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 5-
2-1980.
276. ORB: A.N.A.M. Smits aan de medische staf, hoofden
van dienst en de ondernemingsraad, 12-6-1978; ORB:
A.N.A.M. Smits aan de besturen van de stichtingen
Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid en Medisch
Centrum Geleen, 21-6-1978.
277. ORB: Hoofden van dienst, Medisch Centrum Geleen
aan het overkoepelend bestuur van de Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
2-1980.
278. ORB: J. Lebens aan het bestuur van het R.K. Ziekenhuis
de Goddelijke Voorzienigheid, 15-12-1979; ORB:
A.N.A.M. Smits aan J. Lebens, 18-12-1979; ORB:
P.W.A. Niessen aan P.J.C. Lebens, 20-12-1979.
279. ORB: B en W Geleen aan de gemeenteraad Geleen,
2-1-1980; ORB: B en W Sittard aan de gemeenteraad,
12-3-1980; ORB: B en W Geleen aan het MCG, 8-4-
1980; ORB: J.H.S. van Herten aan B en W Geleen, 13-
11-1980; ORB: J.H.S. van Herten aan B en W Sittard,
13-11-1980; ORB: Besluit van de gemeenteraad Geleen,
16-12-1980.
280. Ibid 277.
281. ORB: R.J. van Bever aan de directie van het St. Barbara
Ziekenhuis, het bestuur van de medische staf
Geleen en de directie van het Ziekenhuis De Goddelijke
Voorzienigheid Sittard, 5-4-1980.
282. ORB: Verslag vergadering directie/stafkommissie, 25-
4-1980.
283. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafkommissie,
13-5-1980.
284. ORB: P.W. Frederiks en P.J. Geelen aan P. Chorus en
C. Belder, 28-10-1980.
285. ORB: S.P.M. van der Zee aan J.F.M. Panhuysen, 22-4-
1980.
286. ORB: Verslag van de 161ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 1-
4-1980; ORB: Begeleidend schrijven van de internistenmaatschap
Sittard, 10-3-1981; ORB: Overwegingen
ten aanzien van de ontwikkeling van de gastro-ente-
rologie in de Westelijke Mijnstreek, 10-3-1981; ORB:
Maatschap internisten aan de medische staf, 2-4-1981;
ORB: Verslag van de 167ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
14-4-1981.
287. ORB: Gedachtewisseling i.v.m. advies medische staf
...enz., 1-1980; ORB: T.H.M. Mintjens aan de KNMG,
7-1-1980; ORB: P.C. de Jong aan S.P.M. van der Zee
en T.H.M. Mintjens, 8-2-1980; ORB: P.W. Frederiks
aan het overkoepelend bestuur, 29-2-1980; ORB: P.M.
Boels aan A.N.A.M. Smits, 29-2-1980.
288. ORB: Verslag van de 158ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 8-
1-1980.
289. ORB: Verslag van de 161ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 1-
4-1980.
290. ORB: J.F.M. Panhuysen aan het overkoepelend bestuur,
4-4-1980.
291. ORB: Hoofden van dienst Sittard aan het overkoepelend
bestuur van de Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen in de Westelijke Mijnstreek, 16-1-
1980; ORB: Th.A.H. Maessen aan het overkoepelend
bestuur van de Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen in de Westelijke Mijnstreek,
28-1-1980; ORB: G.E.A.E. de Gier aan het overkoepelend
bestuur, 30-1-1980; Ibid 276; ORB: Beknopt
overzicht van de reacties van de geledingen op de
statuten met bijlagen van de Stichting SZVWM, 3-
1980; ORB: Ondernemingsraad M.C.G. aan het bestuur
van de Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen in de Westelijke Mijnstreek, 4-3-
1980; ORB: Ilmer, Smits en Niessen aan de medische
staven, hoofden van dienst en ondernemingsraden, 4-
4-1980; ORB: Th.A.H. Maessen aan het overkoepelend
bestuur van de Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen in de Westelijke Mijnstreek, 8-5-
1980; ORB: De Hoofden van Dienst van het Medisch
Centrum Geleen aan het bestuur, 13-5-1980; ORB:
S.P.M. van der Zee aan P.W.A. Niessen, 13-5-1980;
ORB: Hoofden van dienst Sittard aan het overkoepelend
bestuur van de Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen in de Westelijke Mijnstreek, 13-5-
1980; ORB: W.H.M. Schwillens aan het overkoepelend
bestuur van de Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen in de Westelijke Mijnstreek, 14-5-
1980; ORB: A.N.A.M. Smits aan de hoofden van
dienst MCG, 19-6-1980; ORB: Smits, Ilmer en Niessen
aan de medische staven, de hoofden van dienst en de
ondernemingsraden, 8-7-1980; ORB: A.N.A.M. Smits
aan de bonden, 25-9-1980; ORB: Ilmer, Touw, Niessen
en Jetten aan het personeel, 1-10-1980; ORB: Garantieverklaring,
A.N.A.M. Smits en H.C.M. van Baarle,
1-10-1980.
292. ORB: Verslag van de 162ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
2-9-1980.
293. ORB: A.N.A.M. Smits aan P.M. Boels, 19-9-1980.
ORB: P.M. Boels aan het bestuur van de Medische
Staf Geleen, 14-5-1980; ORB: A.Th. Ariëns aan het
bestuur van de SZVWM, 16-5-1980; ORB: A.N.A.M.
Smits aan het bestuur van de medische staf van het

St. Barbaraziekenhuis, 19-6-1980; ORB: A.Th.J. Ariëns
aan A.N.A.M. Smits, 14-7-1980; ORB: Verslag 29e
vergadering bestuur Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 25-8-1980;
ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 10-9-
1980; ORB: W.F.A. Heemkerk aan J.H.S. van Herten,
15-9-1980; ORB: J.H.S. van Herten aan het overkoepelend
bestuur, 10-9-1980; ORB: Verslag directieberaad
Sittard/Geleen, 24-9-1980.
294. ORB: Verslag directieberaad Sittard/Geleen, 24-9-
1980; ORB: P.M. Boels aan het bestuur SZVWM, 19-5-
1981.
295. ORB: F.P.M. Willems aan het bestuur van de Stichting
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghui-
HOOFDSTUK 5
1. ORB: Ziekenhuissituatie Zuid-Limburg, Onderzoeksrapport
van de Commissie Academische Ziekenhuizen,
College voor Ziekenhuisvoorzieningen, 12-1978;
ORB: Advies Ziekenhuissituatie Zuid-Limburg, 4-
1979.
2. ORB: Advies Ziekenhuissituatie Zuid-Limburg, 4-
1979.
3. Ibid; ORB: Ziekenhuissituatie Zuid-Limburg, Onderzoeksrapport
van de Commissie Academische Ziekenhuizen,
College voor Ziekenhuisvoorzieningen, 12-
1978.
4. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 18-9-1978.
5. ORB: Verslag vergadering directie hoofden van
dienst MCG, 5-1-1979.
6. ORB: Verslag vergadering directie hoofden van
dienst MCG, 29-9-1978.
7. ORB: Verslag vergadering directie hoofden van
dienst MCG, 6-4-1979.
8. ORB: Verslag vergadering bestuur Stichting Medisch
Centrum Geleen, 13-10-1980.
9. Zie ORB: Overzicht van enkele stukken en uitspraken
van de NVR over vraagstukken die verband houden
met democratisering, 1-12-1980; ORB: Vergelijking
van eerdere NZR-uitspraken met het regeringsstandpunt,
1-12-1980.
10. ORB: De LSV aan de Landelijke Begeleidingscommissie
Gestructureerd Overleg Ziekenhuizen/Ziekenfondsen,
8-10-1980.
11. ORB: Notities directieberaad Sittard/Geleen, 8-10-
1980.
ORB: Verslag van de 164ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
2-12-1980.
12. ORB: Beleidsmaatregelen welke wellicht op korte
termijn worden genomen en de konsekwenties voor
de ziekenhuizen W.M., 2-1981; ORB: Concepten van
de staatssecretaris aan de vaste kamercommissie voor
Volksgezondheid en de Ziekenfondsraad, 2-2-1981.
Zie ook ORB: A.J.M. van Dam en J. van Mansvelt
aan de minister van Volksgezondheid en Milieuhygiene,
27-9-1981; Advies inzake richtgetallen voor het
verzorgingsbereik per functie-eenheid, CvZ, 1982;
HOOFDSTUK 5 315
zen Westelijke Mijnstreek, 22-9-1982
296. ORB: Volmacht, M.C. Jetten, 30-6-1980; Ibid 215.
ORB: Notulen vergadering van het bestuur van de
Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
de Stichting Verpleegkliniek Invia en de Stichting
Verpleegkliniek St. Agnetenberg, 18-8-1980; ORB:
Gecombineerde uitgave Goed Verband en De Pieper,
10-1980.
P. van de Voort, (4-11-1981).
297. De Limburger (16-10-1980); Limburgs Dagblad (16-10-
1980).
298. ORB: Smits, Ilmer en Niessen aan de medische staven,
de hoofden van dienst en de ondernemingsraden,
8-7-1980.
ORB: De minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne
aan het CvZ, 26-1-1982; ORB: NZR aan de minister
van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, 9-2-
1982.
13. ORB: NZR aan de leden, 2-4-1981; ORB: Mededelingen
en besluiten direktiestaf, 15-6-1981; ORB: NZR aan
de staatssecretaris van Volksgezondheid en Milieuhygiëne,
28-7-1981; ORB: De staatssecretaris van Volksgezondheid
en Milieuhygiëne aan de NZR, 7-9-1981;
ORB: NZR aan de minister van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne, 26-10-1981; ORB: NZR aan de minister
van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, 9-2-1982;
ORB: A.T.T. Rosendaal aan de besturen en directies
van de ziekenhuizen aangesloten bij de Sectie ziekenhuizen
van de NZR, 11-2-1982; ORB: NZR aan de
leden, 15-2-1982.
14. ORB: Verslag 3e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
13-4-1981.
15. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 15-6-
1981.
16. ORB: Besluit van de staatssecretaris van Volksgezondheid
en Milieuhygiëne, 22-5-1981; ORB: De
staatssecretaris van Volksgezondheid en Milieuhygiene
aan diverse organisaties, 25-5-1981.
ORB: Verslag 4e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
29-6-1981.
17. ORB: Rayonstatistieken 1977, 1978, 1979.
18. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 8-7-
1981; ORB: Verslag van de 170ste vergadering van de
Medische Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
1-9-1981; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
11-9-1981; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 16-9-1981.
19. ORB: De staatssecretaris van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne aan het bestuur van de Stichting St.
Barbara, 17-7-1981; ORB: Verslag 5e vergadering bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 24-8-1981.
20. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
28-8-1981; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
15-1-1982.

316 NOTEN
21. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
28-8-1981.
22. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 2-9-
1981; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf,
21-9-1981.
23. ORB: Ziekenfondsraad aan de minister van Volksgezondheid
en Milieuhygiëne, 18-11-1981.
24. ORB: E.P.D. de Boer aan het bestuur van de Stichting
St. Barbara, 24-12-1981; ORB: Besluit van de minister
van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, 24-12-
1981; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 4-
1-1982.
25. ORB: Stafvergadering, 16-2-1981.
26. Ibid 8.
27. ORB: J.A.N. van Zutphen n P.J.M. Chorus aan C.J.
Verhaegh, 15-4-1981; ORB: Verslag lunchvergadering
directie/stafbestuur, 20-10-1981.
28. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
27-5-1981.
29. Ibid.
30. Ibid.
31. ORB: Verslag vergadering directie interstafberaad
Sittard/Geleen, 16-6-1981; ORB: Verslag vergadering
directie interstafberaad Sittard/Geleen, 8-9-1981.
32. ORB: Verslag van de 171ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 6-
10-1981.
33. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 7-
10-1981.
34. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 4-
11-1981.
35. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 11-
11-1981.
36. ORB: Brief van de minister van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne, 9-2-1982.
37. ORB: A.A.M. van Agt aan de voorzitter van de
Tweede Kamer, 13-4-1982.
38. ORB: De minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne
aan de voorzitter van de Centrale Raad voor de
Volksgezondheid, 13-5-1982.
39. ORB: De minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne
aan de voorzitter van de Tweede Kamer, 7-7-
1982.
40. Ibid.
41. ORB: Notitie betreffende de vermindering van ziekenhuisbedden,
7-1982.
42. Ibid.
43. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
15-6-1982.
44. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 15-
7-1982; ORB: Strategiebepaling Ziekenhuizen Westelijke
Mijnstreek, naar aanleiding van het beleidsvoornemen
van de Minister inzake beddenreductie,
Bestuur en directie, 19-7-1982; ORB: Verslag extra
vergadering bestuur Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
19-7-1982.
45. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
20-8-1982; ORB: Commissie beddenreductie LSV aan
de medische staven Sittard/Geleen, 25-8-1982; ORB:
Mededelingen en besluiten direktiestaf, 6-9-1982;
ORB: L.J.M. Klaasse-Van Mortel aan het bestuur
SZVWM, 10-9-1982; ORB: Antwoord op LSV-brief
dde 25-8-1982, Medische staf, 12-9-1982; ORB: Verslag
directievergadering Sittard/Geleen, 15-9-1982; ORB:
Mededelingen en besluiten direktiestaf, 20-9-1982;
ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 22-
9-1982; ORB: Verslag 16e vergadering bestuur Stichting
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 4-10-1982; ORB: Verslag
directievergadering Sittard/Geleen, 6-10-1982; ORB:
Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur, 10-10-
1982.
46. ORB: Verslag 15e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 23-8-1982; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 29-9-1982; ORB: Planning
van ziekenhuisbedden, 10-1982; ORB: Eindoverzicht
alternatieve berekening beddenbehoefte regio 25,
Werkgroep Ziekenhuisvoorzieningen MRC, 10-1982;
ORB: Verslag 16e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 4-10-1982.
47. ORB: Themavergadering directie Sittard/Geleen, 1-9-
1982.
48. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 4-10-
1982.
49. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 18-10-
1982.
50. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 23-
11-1982.
51. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
26-10-1982; ORB: Verslag 17e vergadering
bestuur Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 8-11-1982.
52. ORB: Interimrapport Commissie Uitwerking normerings-/tariefstructuur
(Commissie Bredero), COTG, 9-
2-1982.
53. ORB: Notitie ten behoeve van een eerste gedachtewisseling
over de invoering van budgetfinanciering
voor ziekenhuizen, 12-1982; ORB: Bijlage 2 bij verslag
directiestaf, Budgettering 1983, 6-12-1982; ORB: Invoering
budgetfinanciering voor ziekenhuizen, 15-12-
1982; ORB: Algemene informatie over de budgettering,
1983; ORB: J.W. Imhof aan de correspondenten
der medische staven, voorzitters der districten der
LSV en besturen der Wetenschappelijke Verenigingen,
24-1-1983.
54. ORB: LSV aan de directies en medische staven van
algemene en categorale ziekenhuizen, 11-3-1983;
ORB: Intentieverklaring van de NZR (Sectie Ziekenhuizen)
en de LSV terzake van de invoering van budgetfinanciering
in algemene en categorale ziekenhuizen,
11-3-1983; ORB: Intentieverklaring van de NZR
(Sectie Ziekenhuizen) en de LSV terzake van de invoering
van budgetfinanciering in algemene en categorale
ziekenhuizen, 14-3-1983.
55. ORB: Bijlage 2 bij verslag directiestaf, Budgettering
1983, 6-12-1982; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf,
20-12-1982.
56. ORB: De staatssecretaris van WVC aan het provinciaal
bestuur Limburg, 28-12-1982.
57. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 1-
12-1982; ORB: Verslag 19e vergadering bestuur Stich-

ting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 10-1-1983.
58. ORB: Verslag 20e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 28-2-1983.
59. ORB: Verslag gezamenlijke directiestafvergadering
Sittard/Geleen, 25-1-1983.
60. ORB: GS Limburg aan de Provinciale Raad voor de
Volksgezondheid, 29-3-1983; ORB: GS Limburg aan
de staatssecretaris van WVC, 29-3-1983.
61. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 15-11-
1982.
62. Zie ORB: Verslag van de 184ste vergadering van de
Medische Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
5-4-1983.
63. ORB: Verslag van de 186ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
14-6-1983.
64. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
11-3-1983; ORB: LSV aan de directies en
medische staven van algemene en categorale ziekenhuizen,
11-3-1983; ORB: Intentieverklaring van de
NZR (Sectie Ziekenhuizen) en de LSV terzake van de
invoering van budgetfinanciering in algemene en
categorale ziekenhuizen, 11-3-1983.
65. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 14-3-1983.
66. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
25-3-1983.
67. ORB: Verslag gezamenlijke directiestafvergadering
Sittard/Geleen, 3-5-1983.
68. ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur, 16-5-
1983.
69. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 6-6-
1983; ORB: Verslag lunchvergadering directie/interstafbestuur,
10-6-1983.
70. ORB: Verslag 22e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 20-6-1983.
71. Zie ORB: Verslag van het gesprek m.b.t. de budgettering,
18-7-1983.
72. ORB: Verslag lunchvergadering directie/interstafraad,
3-10-1983.
73. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
22-11-1983.
74. ORB: Rayonstatistieken.
75. ORB: Verslag 26e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 12-12-1983.
76. ORB: D. Wolvius aan het bestuur en de directie van
het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid, 20-2-
1981.
77. Ibid 14.
78. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 3-11-
1980; Ibid 14.
79. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 3-11-
1980.
80. ORB: Rapport van de werkgroep “Problematiek inkrimping
assistenten in opleiding”, 1-1983.
81. ORB: H.L.M. Bronswijk aan H.G.J. van Kempen,
G.E.A.E. de Gier en J.J.G. Derckx, 17-4-1979; ORB:
P.J.C. Lebens en H.J.J. van Sambeek aan Th.J.B. de
HOOFDSTUK 5 317
Goede en G.A.M. Malfeyt, 7-6-1979.
82. ORB: Notulen vergadering van het bestuur van de
Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
de Stichting Verpleegkliniek Invia en de Stichting
Verpleegkliniek St. Agnetenberg, 23-4-1979.
83. ORB: Kortlandt, Jannelli en Kouwenhoven aan Van
Kempen en De Gier, 23-5-1979.
84. ORB: Verslag van de bespreking tussen het ziekenhuisbestuur
en de medische staf, 7-6-1979.
85. ORB: Verslag van de bespreking tussen het ziekenhuisbestuur
en de heren Kortlandt, Jannelli en Kouwenhoven,
22-6-1979.
86. ORB: Verslag van de bespreking tussen het ziekenhuisbestuur
en de heren Mouthaan en L’Ortije, artsassistenten
chirurgie en orthopedie en de heer Konings,
22-6-1979.
87. ORB: Verslag van de bespreking tussen het ziekenhuisbestuur
en de heren Bronswijk en Van Beek, 12-6-
1979.
88. ORB: P.W.A. Niessen aan H.L.M. Bronswijk en
H.M.F.J. van Beek, 3-7-1979.
89. ORB: D. Wolvius aan J.G.A. Kortlandt, 29-5-1980.
90. ORB: Notulen vergadering van het bestuur van de
Stichting Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid,
de Stichting Verpleegkliniek Invia en de Stichting
Verpleegkliniek St. Agnetenberg, 5-11-1979.
91. Ibid 87.
92. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafkommissie,
4-4-1980.
93. ORB: H. Bronswijk aan W.G.C. Kok, 12-11-1980.
94. ORB: H.L.M. Bronswijk aan H.M.F.J. van Beek, 29-12-
1980.
95. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafkommissie,
13-5-1980; ORB: J.A.N. van Zutphen aan A.A.J.S.
Mey, 10-6-1980; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
17-6-1980; ORB: Verslag vergadering
bestuur Stichting Medisch Centrum Geleen, 7-7-
1980; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
8-7-1980; ORB: Verslag lunchvergadering
directie/stafbestuur, 19-9-1980; ORB: Verslag directieberaad
Sittard/Geleen, 24-9-1980; ORB: Verslag
lunchvergadering directie/stafbestuur, 3-10-1980; Ibid
8; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
7-11-1980; ORB: Verslag vergadering bestuur
Stichting Medisch Centrum Geleen, 17-11-1980.
96. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 7-1-
1981; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
16-1-1981; ORB: Verslag 1e vergadering bestuur
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 26-1-1981.
97. ORB: Notities interstafraad Sittard/Geleen, 27-1-1981.
98. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 4-2-
1981.
99. ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur, 6-2-
1981.
100. ORB: Notulen tweede vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 23-2-1981; ORB: Notities vergadering
directie interstafberaad Sittard/Geleen, 24-2-1981;
ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 16-3-
1981; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
18-3-1981.

318 NOTEN
101. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 16-
9-1981.
102. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 8-7-
1981.
103. ORB: Verslag 7e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
26-10-1981; Ibid 34; ORB: Verslag lunchvergadering
directie/stafbestuur, 13-11-1981; ORB: Verslag
directievergadering Sittard/Geleen, 2-12-1981; ORB:
Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 9-12-1981;
ORB: Verslag 9e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
14-12-1981.
104. ORB: Verslag 9e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
14-12-1981.
105. ORB: P.H. van Wijle aan J.L.H.M. Adelmeijer, 12-1-
1982.
106. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 13-
1-1982.
107. ORB: Verslag 11e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 8-3-1982.
108. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 31-
3-1982.
109. ORB: Verslag 12e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 19-4-1982.
110. ORB: F.C.B. van Wijnen aan H.M.F.J. van Beek, 18-6-
1982.
111. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 7-7-
1982; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
21-7-1982.
112. ORB: E.H. Gans aan P.M. Hooymans, 22-7-1982.
113. ORB: Brief aan P.M. Hooymans, 27-7-1982; ORB: P.
Wuisman aan het bestuur van de medische staf, 22-
7-1982; ORB: C. Smit aan A.M.J. Moers, 8-1982.
114. ORB: L.N.M. Coene en G.H. Spincemaille aan
W.G.C. Kok, 8-1982.
115. Ibid 114; ORB: P. Wuisman aan het bestuur van de
medische staf, 22-7-1982; ORB: C. Smit aan A.M.J.
Moers, 8-1982; ORB: Brief van H.L.M. Bronswijk, 18-8-
1982.
116. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 27-
7-1982; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
11-8-1982.
117. Zie ook: ORB: Verslag van het gesprek van een stafcommissie,
8-9-1982.
118. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
28-9-1982.
119. ORB: Verslag van de 181ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 5-
10-1982.
120. Ibid; ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
10-10-1982.
121. Ibid 119.
122. ORB: Verslag 17e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 8-11-1982; ORB: Verslag vergadering
directie interstafberaad Sittard/Geleen, 30-11-
1982.
123. ORB: Verslag 18e vergadering bestuur Stichting Sa-
menwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 13-12-1982; Ibid 58; ORB: Verslag
van de 184ste vergadering van de Medische Staf van
het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen, 5-4-1983; ORB:
Verslag 21e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 25-4-1983.
124. ORB: Verslag 23e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 22-8-1983; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 5-10-1983; ORB: Verslag
directievergadering Sittard/Geleen, 12-10-1983; ORB:
Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 14-11-1983;
ORB: Verslag 25e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 7-11-1983.
125. ORB: Verslag 25e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 7-11-1983; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 24-8-1983.
126. ORB: Verslag 24e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 17-10-1983; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 26-10-1983.
127. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
28-10-1983; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
7-12-1983.
128. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
17-1-1984.
129. ORB: Verslag van de 192ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
14-2-1984.
130. ORB: Motie betr. Scheepstra, 14-2-1984; ORB: Verslag
28e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
20-2-1984.
131. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
21-2-1984.
132. ORB: J. Adelmeijer aan J.E.F.F.M. Duynstee, 20-10-
1982; ORB: W.G.C. Kok aan H.L.M. Bronswijk, 26-5-
1983; ORB: H.L.M. Bronswijk aan W.G.C. Kok, 31-5-
1983; ORB: W.G.C. Kok aan H.L.M. Bronswijk, 1-6-
1983; ORB: W.G.C. Kok aan H.L.M. Bronswijk, 7-6-
1983; ORB: W.G.C. Kok aan H.M.F.J. van Beek, 7-6-
1983; ORB: H.L.M. Bronswijk aan W.G.C. Kok, 8-6-
1983; ORB: H.M.F.J. van Beek aan W.G.C. Kok, 10-6-
1983; ORB: P.M. Hooymans aan H.L.M. Bronswijk en
H.M.F.J. van Beek, 5-7-1983; ORB: H.L.M. Bronswijk
aan het bestuur van de medische staf, 2-8-1983; ORB:
H.M.F.J. van Beek aan P.M. Hooymans, 4-8-1983;
ORB: P.M. Hooymans aan H.L.M. Bronswijk, 5-12-
1983; ORB: H.L.M. Bronswijk aan P. Willems, 14-6-
1984; ORB: H.L.M. Bronswijk aan W.G.C. Kok en
J.J.G. Derckx, 7-9-1984; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 17-10-1984; ORB: G.P.M. Kruyver
en W.G.C. Kok aan H.L.M. Bronswijk, 21-11-1984;
ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 24-
10-1984.
133. ORB: H. Fermin aan bestuur en medische directie
Sittard, 7-2-1983.
134. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 24-9-1984; ORB: Verslag vergadering directie

interstafraad, 31-10-1984; ORB: Verslag 35e vergadering
bestuur Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 12-11-1984.
135. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 3-12-1984.
136. ORB: Verslag 36e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 17-12-1984.
137. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 15-1-
1985.
138. ORB: G.P.M. Kruyver aan P.M. Hooymans, 8-3-1983.
139. ORB: Notulen van de 11e vergadering van de medische
staf van de SZWM, 11-1-1988.
140. ORB: Notulen vergadering directie stafbestuur, 18-11-
1983
141. ORB: Verslag 16e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 4-10-1982.
142. ORB: Verslag 17e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 8-11-1982.
143. ORB: Verslag 18e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 13-12-1982.
Zie ook: ORB: Verslag 19e vergadering bestuur Stichting
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 10-1-1983; Ibid 58; ORB:
Verslag 21e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 25-4-1983.
144. ORB: GS Limburg aan de staatssecretaris van WVC,
29-3-1983.
145. J. Derix, 1990.
146. ORB: GS Limburg aan de staatssecretaris van WVC,
14-6-1983.
147. ORB: De staatssecretaris van WVC aan GS Limburg,
21-6-1983.
148. Ibid 70.
149. ORB: Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en
Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, Integratie en
Reduktie, 7-1983.
150. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 13-
7-1983.
151. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 17-
8-1983; ORB: L.J.M. Klaasse-Van Mortel aan het bestuur
SZVWM, 17-8-1983.
152. ORB: E.M. Mastenbroek aan het bestuur van de Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 18-8-1983.
153. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
30-8-1983.
154. ORB: Nadere onderbouwing Standpuntbepaling Provinciaal
Bestuur van Limburg m.b.t. de beddenreductie
in ziekenhuizen, 13-9-1983.
155. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 4-1-
1984.
156. ORB: Verslag 28e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 20-2-1984.
157. ORB: Verslag van de 193ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
13-3-1984; ORB: Verslag 29e vergadering bestuur
HOOFDSTUK 5 319
Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 26-3-1984; ORB: Verslag
vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
27-3-1984; ORB: Verslag 30e vergadering bestuur
Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 5-4-1984; ORB: Notulen
van de vergadering van de medische staf, 9-4-
1984; ORB: Verslag van de 194ste vergadering van de
Medische Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
10-4-1984.
158. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 5-6-
1984.
159. ORB: Nota Nieuwe organisatiestruktuur voor de
Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 4-1984.
Zie ook: ORB: Verslag 30e vergadering bestuur Stichting
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 5-4-1984.
160. ORB: Nota ‘Samenstelling bestuur’, Samenwerkende
ziekenhuizen en verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
5-1984.
161. ORB: Projectplan “Beddenreduktie ziekenhuizen”, 13-
6-1984.
162. ORB: Verslag van de 193ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
13-3-1984; ORB: Verslag 29e vergadering bestuur
Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 26-3-1984.
163. ORB: Verslag 32e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 25-6-1984.
164. Ibid.
165. Ibid 74.
166. ORB: Verslag van de 197ste vergadering van de Medische
Staf van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen,
11-9-1984.
167. ORB: De Staatssecretaris van WVC aan GS Limburg,
20-9-1984.
168. ORB: G.H. Smelt aan bestuur en directie Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek en stafbestuur locatie Geleen, 31-10-1984.
169. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 10-1-1983.
170. ORB: Pleitnota voor de hoorzitting beddenreduktie
op 15 november 1984, 6-11-1984.
171. ORB: J.J.G. Derckx aan M.H.C. Lodewijks, 13-11-1984;
ORB: B en W Sittard en Geleen aan GS Limburg, 8-
11-1984.
172. ORB: Verslag 35e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 12-11-1984.
173. ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur, 16-11-
1984; Ibid.
174. ORB: Verslag van de 199ste vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 13-11-
1984.
175. ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur, 16-11-
1984.
ORB: J.W.G. Haest aan bestuur en directie Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 26-11-1984; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 5-12-1984; ORB: Verslag van

320 NOTEN
de 200ste vergadering van de Medische Staf van het
Medisch Centrum Geleen, 11-12-1984.
176. Ibid.
177. ORB: Verslag van de 200ste vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 11-12-
1984; ORB: J.W.G. Haest aan J.J.M. Hermans, 4-6-
1985.
178. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
4-12-1984.
179. ORB: Verslag van de 200ste vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 11-12-
1984.
180. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 12-
12-1984.
181. ORB: Verslag van de 201ste vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 8-1-
1985.
182. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 9-1-
1985.
183. ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur, 1-2-
1985; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
27-2-1985.
184. ORB: Verslag van de 202de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 12-2-
1985; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
20-3-1985; ORB: Verslag vergadering directie
interstafraad, 21-3-1985.
185. ORB: Verslag van de 205de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 14-5-
1985; ORB: Verslag van de 209de vergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 10-
9-1985.
186. ORB: Verslag van de extra stafvergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 18-
6-1985; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
19-6-1985.
187. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 29-
8-1985.
188. ORB: Verslag van de 210de (extra) vergadering van
de Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen,
1-10-1985.
189. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 11-
11-1985; ORB: Verslag van de 212de vergadering van
de Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen,
12-11-1985; ORB: Verslag 42e vergadering bestuur
Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 18-11-1985; ORB: Verslag
van de 213de vergadering van de Medische Staf
van het Medisch Centrum Geleen, 10-12-1985; ORB:
Verslag 43e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 16-12-1985; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 29-1-1986.
190. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 3-2-1986.
191. ORB: Internistenmaatschap Sittard aan W.C.G. Kok,
5-2-1986; ORB: internistenmaatschap Sittard aan het
bestuur van de Stichting en de secretarissen van de
stafbesturen Sittard en Geleen, 7-2-1986.
192. ORB: W.C.G. Kok aan het stafbestuur Sittard, 5-2-
1986.
193. ORB: Verslag van de 216de vergadering van de Medi-
sche Staf van het Medisch Centrum Geleen, 18-2-
1986.
194. ORB: Verslag van de 207de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 16-7-
1985.
195. ORB: Verslag van de 211de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 8-10-
1985; ORB: Verslag vergadering directie interstafraad
Sittard/Geleen, 17-10-1985.
196. ORB: J.W.G. Haest aan de cardiologen van het ziekenhuis
De Goddelijke Voorzienigheid, 12-11-1985.
197. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 18-
11-1985; ORB: Verslag directievergadering Sittard/-
Geleen, 11-12-1985; ORB: Verslag vergadering directie
interstafraad Sittard/Geleen, 12-12-1985.
198. ORB: Verslag van de 214de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 14-1-
1986; ORB: Verslag vergadering directie interstafraad
Sittard/Geleen, 23-1-1986.
199. ORB: Standpunt van de cardiologen lokatie Sittard
t.a.v. de wensen van het functioneren van de cardiologie
lokatie Geleen, 24-2-1986.
200. ORB: Verslag van de 217de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 11-3-1986.
201. ORB: Samenvatting van het overleg tussen vertegenwoordigers
van de afdelingen anaesthesie Geleen en
Sittard en de directie, 22-11-1984.
202. Ibid 178; ORB: Verslag directievergadering Sittard/-
Geleen, 27-2-1985.
203. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 18-
9-1985.
204. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 25-
9-1985; ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur,
4-10-1985; Ibid 200.
205. ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur, 4-10-
1985; ORB: Verslag van de 211de vergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 8-
10-1985.
206. ORB: Verslag 38e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 25-3-1985; Ibid 190.
207. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 22-4-1985.
208. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 20-5-1985; ORB: Verslag 39e vergadering bestuur
Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 20-5-1985; ORB: G.Th.
Fabius aan de directie van de Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 28-5-1985; ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur,
7-6-1985; ORB: Verslag vergadering
directie interstafraad, 13-6-1985; Ibid 190.
209. ORB: Verslag van de 202de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 12-2-
1985; Ibid 188.
210. Ibid 175; ORB: Verslag directievergadering Sittard/-
Geleen, 21-11-1984.
211. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 28-
11-1984; Ibid 178, 179, 180; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 5-12-1984.
212. Ibid 181; ORB: Verslag 40e vergadering bestuur
Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeg-

huizen Westelijke Mijnstreek, 24-6-1985.
213. ORB: H.A.G. van der Pol aan de leden van de medische
staf, 31-7-1986.
214. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 15-
8-1986; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
19-8-1986; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 17-9-1986; Ibid.
215. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 1-9-1986; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
3-9-1986.
216. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 17-
9-1986.
217. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
19-2-1987; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 9-3-1987.
218. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 19-
6-1985.
219. ORB: Specialisten aan directie en stafbestuur ziekenhuis
Sittard, 23-1-1986.
220. ORB: Specialisten aan het bestuur, 29-1-1986.
221. Ibid 190; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf,
18-2-1986.
222. ORB: Hoofdverpleegkundigen van het chirurgisch
blok Sittard aan bestuur, directie, medische staf, verplegingsdienst,
ondernemingsraad Sittard, 5-2-1986.
223. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 18-2-
1986.
224. ORB: Mededelingen aan de ondernemingsraad ten
behoeve van de overlegvergadering, 4-3-1986.
225. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 4-3-
1986.
226. ORB: Verslag van de 215de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 28-1-
1986; ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 30-1-1986; ORB: G.P.M. Kruyver en H.A.G.
van der Pol aan de leden van de medische staf, 17-2-
1986.
227. ORB: Voorgestane beleid medisch specialisten, Vereniging
van Nederlandse Ziekenfondsen, 8-3-1986.
228. Ibid 200.
229. ORB: J.J.G. Derckx aan de specialisten en hoofden
van diensten, 12-12-1984; ORB: Mededelingen en besluiten
direktiestaf, 18-12-1984.
230. ORB: Zesde bijeenkomst van de Budgetkommissie
van medische staven, 27-2-1985.
231. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 18-
3-1985; ORB: Verslag 38e vergadering bestuur Stichting
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 25-3-1985.
232. ORB: Verslag 43e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 16-12-1985.
233. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 5-3-
1985; ORB: Verslag van de 203de vergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 12-
3-1985.
234. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 15-4-
1985; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
17-4-1985.
235. ORB: Verslag van de 205de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 14-5-1985.
236. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 12-
HOOFDSTUK 5 321
6-1985.
237. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 24-
7-1985; Ibid 236.
238. ORB: L.J.M. Klaasse-Van Mortel aan het bestuur, 8-7-
1985.
239. ORB: Verslag van de 208ste vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 13-8-
1985.
240. ORB: Notitie van A.M.J. Moers, J.J. Korten en J.M.
van Baalen, 29-8-1985.
241. ORB: Kritische kanttekeningen van het stafbestuur
Sittard bij de directie nota “Bouwstenen voor het
medisch beleidsplan” waarin betrokken het stuk
“Diskussie Beleidsnota” van de afdelingen interne
ziekten, neurologie en heelkunde, 9-1985.
Zie ook: ORB: Notulen van de vergadering van de
medische staf, 23-9-1985; ORB: Addendum bij Kritische
kanttekeningen van het stafbestuur Sittard bij
de directienota Bouwstenen voor het medisch beleidsplan,
11-1985.
242. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
17-10-1985.
243. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 19-11-
1985.
244. Zie ORB: Verslag van de 214de vergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 14-
1-1986; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
29-5-1985; ORB: Verslag bespreking met werknemersorganisaties,
17-1-1986.
245. ORB: J.F.G.M. de Beer aan het bestuur van de Stichting
Samenwerkende Ziekenhuizen en Verpleeghuizen
Westelijke Mijnstreek, 20-12-1985; ORB: Besluit
van de Staatssecretaris van WVC, 20-12-1985.
246. ORB: Directie aan bestuur, medische staven, hoofden
van dienst en ondernemingsraad, 3-1-1986.
247. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 25-
9-1985.
248. ORB: Funktioneren topstruktuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 2-1986; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 2-10-1985.
249. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 2-
10-1985; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
7-10-1985
250. ORB: Jaarverslag 1985/1986; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 28-10-1985; ORB: Verslag
directievergadering Sittard/Geleen, 18-12-1985; ORB:
Mededelingen aan de ondernemingsraad ten behoeve
van de overlegvergadering, 28-1-1986; ORB: Verslag
directievergadering Sittard/Geleen, 11-12-1985.
251. ORB: Funktioneren topstruktuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 2-1986.
252. ORB: Verslag van de 204de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 9-4-
1985.
253. Ibid 235.
254. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad, 13-6-
1985; ORB: Verslag van de 209de vergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 10-
9-1985.
255. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 11-

322 NOTEN
11-1985; ORB: Verslag van de 212de vergadering van
de Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen,
12-11-1985; ORB: Verslag vergadering directie interstafraad
Sittard/Geleen, 12-12-1985.
256. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 2-4-
1986.
257. ORB: Verslag van de 219de vergadering van de Medische
Staf van het Medisch Centrum Geleen, 13-5-1986.
258. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
5-6-1986.
259. Ibid.
260. ORB: Notulen van de vergadering van de medische
staf, 1-9-1986; ORB: Verslag van de 222ste vergadering
van de Medische Staf van het Medisch Centrum
Geleen, 9-9-1986.
261. ORB: Verslag 3e vergadering directiestaf, 8-10-1986.
262. ORB: Verslag 41e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 26-8-1985; ORB: Verslag 4e vergadering
directiestaf, 11-11-1986; Ibid; ORB: W.B. Meijer
en G.M.V. van Aardenne aan de staatssecretaris van
WVC, 12-2-1990.
263. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 10-
12-1986.
264. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 7-
10-1985.
265. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 21-
5-1986; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
23-7-1986; ORB: Knelpunten uit het P.R.
Rapport van Van Santen, 3-1987.
266. ORB: Verslag 2e vergadering directiestaf, 2-9-1986.
267. De volgorde van de stelling is gewisseld.
268. ORB: W.G.C. Kok aan het stafbestuur, 27-7-1987.
269. ORB: Beddenreduktie, directie, 8-1986.
270. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
18-6-1987; ORB: Verslag 10e vergadering
directiestaf, 30-6-1987.
271. ORB: Productieprognose 1987, 6-11-1986; Ibid 268.
272. Ibid 268.
ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
20-8-1987.
273. ORB: Verslag directievergadering, 14-9-1987; ORB:
Verslag directievergadering, 3-9-1987; ORB: Verslag
vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen, 3-9-
1987.
274. ORB: Verslag vergadering directiestaf SZWM, 17-11-
1987.
ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
26-11-1987.
275. Ibid 268; ORB: Verslag vergadering directiestaf
SZWM, 9-2-1988.
276. Ibid 268.
277. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
3-9-1987.
278. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
15-10-1987.
279. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
5-11-1987.
280. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
26-11-1987.
281. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 6-4-1988.
282. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur, 30-7-
1987.
283. ORB: Verslag directievergadering, 19-8-1987; Ibid 278,
280; ORB: Notulen van de tiende vergadering van de
medische staf van de SZWM, 14-12-1987; ORB: Verslag
vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
7-1-1988; ORB: Verslag vergadering directiestaf
SZWM, 12-1-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 13-1-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 20-1-1988.
284. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
16-4-1987; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 27-4-1987; ORB: Verslag directievergadering,
13-5-1987; ORB: Verslag directievergadering,
25-5-1987.
285. Ibid 280.
286. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
16-4-1987; ORB: Verslag vergadering
directie stafbestuur Sittard/Geleen, 4-6-1987.
287. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
4-6-1987.
288. ORB: Verslag directievergadering, 11-6-1987; ORB:
Verslag directievergadering, 15-6-1987; ORB: Verslag
vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen, 18-6-
1987; ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
Sittard/Geleen, 2-7-1987; ORB: Notities van het directieoverleg,
6-7-1987; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 15-7-1987.
289. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur, 16-7-
1987.
290. Ibid 277.
291. ORB: Notulen van de tiende vergadering van de medische
staf van de SZWM, 14-12-1987.
292. ORB: J.A.G.M. Povel aan het stafbestuur, 6-1-1988.
293. ORB: H.M.J.M. Verhoeven aan het stafbestuur, 7-1-
1988.
294. Ibid 139.
295. ORB: Medische staf aan de directie, 25-1-1988.
296. ORB: Notulen van de 12e vergadering van de medische
staf van de SZWM, 9-2-1988.
297. ORB: Notulen van de 13e vergadering van de medische
staf van de SZWM, 14-3-1988.
298. ORB: Notulen interimoverleg Geleen, 29-2-1988;
ORB: Notulen van de 14e vergadering van de medische
staf van de SZWM, 11-4-1988; ORB: W.G.C. Kok
aan het stafbestuur, 16-5-1988; Ibid 296.
299. ORB: Directie aan bestuur, ondernemingsraad, stafbesturen,
instellingsdirecteuren en hoofden van
dienst, 9-7-1986; ORB: Konklusies bespreking gezamenlijke
ziekenhuizen regio Zuid-Limburg van het
beddenreduktiebesluit, 9-7-1986; Ibid 269.
300. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 17-8-1988.
301. ORB: J.J.G. Derckx aan R.G. Greve, 13-9-1988.
302. ORB: Ministerie van WVC directie Planning en
Bouw aan J.J.G. Derckx, 21-10-1988; ORB: Ministerie
van WVC directie Planning en Bouw aan J.J.G.
Derckx, 8-11-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 2-11-1988.
303. ORB: J.J.G. Derckx aan Th.J.C. Straathof, 3-3-1989.
304. Ibid; ORB: P.J.M. Chorus aan Th.J.C. Straathof, 26-4-
1989; ORB: J.J.G. Derckx aan Th.J.C. Straathof, 3-5-
1989.
305. ORB: Th.J.C. Straathof aan J.J.G. Derckx, 22-5-1989.

306. ORB: Jaarverslagen, Rayonstatistieken.
307. ORB: Gewijzigde statuten Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
11-4-1988.
308. Ibid 263; ORB: Verslag directievergadering Sittard/-
Geleen, 25-2-1987; ORB: Verslag vergadering directiestaf
SZWM, 12-4-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 2-6-1988; ORB: Verslag vergadering directiestaf
SZWM, 13-9-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 19-10-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 16-11-1988.
HOOFDSTUK 6
1. Bereidheid tot verandering, Commissie Structuur en
Financiering Gezondheidszorg, 1987.
2. ORB: Verslag 11e vergadering directiestaf, 15-9-1987.
3. Zie ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
SZWM, 3-8-1989.
4. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 23-8-1989;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 29-8-1989.
5. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 1-11-1989;
ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
3-8-1989.
6. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
SZWM, 4-1-1990.
7. ORB: Verslag van de 71e vergadering van de Raad
van Toezicht, 22-1-1990; ORB: Verslag vergadering
directie stafbestuur SZWM, 25-1-1990; ORB: Verslag
directievergadering SZWM, 21-2-1990.
8. ORB: Notulen vergadering delegaties van stafbesturen
en directies van Maaslandziekenhuis, St. Gregoriusziekenhuis
en De Wever ziekenhuis, 14-3-1990.
9. ORB: Notulen van de 15e vergadering van de medische
staf van de SZWM, 16-5-1988.
10. Ibid.
11. ORB: Notulen van de 18e vergadering van de medische
staf van de SZWM, 12-9-1988.
12. ORB: Verslag van de besloten vergadering van de
medische staf van het Maaslandziekenhuis, 14-11-
1988.
13. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
19-3-1987; ORB: Verslag vergadering
directie stafbestuur Sittard/Geleen, 2-4-1987; ORB:
Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
16-4-1987; ORB: Verslag directievergadering, 20-
5-1987.
14. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
4-6-1987; ORB: Verslag directievergadering,
15-6-1987; ORB: Verslag vergadering directie
stafbestuur Sittard/Geleen, 18-6-1987; ORB: Verslag
directievergadering Sittard/Geleen, 24-6-1987.
15. ORB: Verslag 10e vergadering directiestaf, 30-6-1987.
16. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
2-7-1987.
17. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 24-8-1988.
18. ORB: Verslag vergadering directiestaf SZWM, 13-9-
1988; ORB: Inleidende toespraak van mevrouw
M.E.M. Schreurs, voorzitter van de Sectie Ziekenhuizen
van de NZR, tijdens de extra ledenvergadering
HOOFDSTUK 6 323
309. Ibid 307.
310. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 25-5-1988.
311. ORB: Top (overleg)structuur, 11-1988.
312. ORB: In-company training januari 1988, 24-3-1988;
ORB: Algemene Beleidsuitgangspunten Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 20-4-1988; ORB:
Verslag directievergadering SZWM, 31-8-1988; ORB:
Verslag vergadering directiestaf SZWM, 13-9-1988;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 21-9-1988.
313. ORB: Directie aan de instellingsdirecteuren en hoofden
van dienst, 24-10-1988.
over de honoreringsproblematiek en acties van medisch
specialisten, 17-10-1988.
19. ORB: Inleidende toespraak van mevrouw M.E.M.
Schreurs, voorzitter van de Sectie Ziekenhuizen van
de NZR, tijdens de extra ledenvergadering over de
honoreringsproblematiek en acties van medisch specialisten,
17-10-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 16-11-1988.
20. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 15-2-1989;
ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
30-3-1989.
21. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
30-3-1989.
22. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 1-3-1989;
ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 10-4-1989; ORB:
Verslag directievergadering SZWM, 14-6-1989.
23. ORB: Sturen in de jaren negentig, Hoofdlijnen organisatieontwikkeling
Stichting Ziekenzorg WM, 8-
1989.
24. Ibid.
25. ORB: Notitie van P. Willems, 1989; ORB: Notitie van
J. van Vlodrop, 11-1989; ORB: Antwoorden op vragen
in het kader van de BOS-driedaagse, L. Klaasse, 11-
1989; ORB: Notitie van G.J. Guisen, 11-1989.
26. ORB: Vraagpunten/onduidelijkheden/kritische kanttekeningen,
C. Prinsen, 11-1989.
27. ORB: Notitie van T. Mintjens, 11-1989.
28. ORB: Notitie van J.M.J. Scheepers, 9-11-1989.
29. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 29-11-1989.
30. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 18-12-1989.
31. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 13-12-1989;
ORB: Werkgroep prae-occupatie, Boogaard-van den
Born, Gruisen, Hoofs en Leentjens, 15-12-1989; ORB:
Topprobleem 3 niet zakelijk te lief voor elkaar, Willems,
Scheepers en Prinsen, 1990.
32. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 3-1-1990.
33. ORB: Aktiviteitenplan 1990 voor optimalisering funktioneren
topstruktuur, directie, 2-1990.
34. ORB: Verslag van de 71e vergadering van de Raad
van Toezicht, 22-1-1990.
35. ORB: Geriatrische patiënten in het ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid, 1982.
36. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 23-6-
1980.
37. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 24-11-
1980; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf,

324 NOTEN
1-12-1980; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf,
27-4-1981.
38. ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf, 8-12-
1980.
39. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 13-
5-1981.
40. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad Sittard/Geleen,
7-3-1983.
41. ORB: Verslag lunchvergadering directie/stafbestuur,
18-12-1981.
42. ORB: Verslag vergadering directie/stafbestuur, 26-4-
1982.
43. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 9-6-
1982.
44. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 1-
12-1982.
45. Ibid 40.
46. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 7-9-
1983; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
14-9-1983; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf,
19-9-1983; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 21-9-1983; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 28-9-1983; ORB: Mededelingen
en besluiten direktiestaf, 3-10-1983; ORB: Verslag
24e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
17-10-1983.
47. Ibid 40; ORB: J.M.J. Scheepers aan de minister van
WVC, 18-11-1983.
48. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 4-
4-1984; ORB: Mededelingen en besluiten direktiestaf,
3-7-1984.
49. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 29-
8-1984; ORB: Brief van G.C.H.M. van der Aa betr.
PGOA, 10-9-1984.
50. ORB: Brief van G.C.H.M. van der Aa betr. PGOA, 10-
9-1984.
51. ORB: Verslag vergadering directie interstafraad, 27-3-
1986; ORB: Verslag van de 218de vergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 8-4-
1986; ORB: Verslag van de 222ste vergadering van de
Medische Staf van het Medisch Centrum Geleen, 9-9-
1986; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
15-10-1986; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 6-4-1987; ORB: Verslag directievergadering
Sittard/Geleen, 15-4-1987; ORB: Verslag directievergadering,
13-5-1987; ORB: Verslag directievergadering,
20-5-1987.
52. ORB: Verslag directievergadering, 14-10-1987; ORB:
Verslag directievergadering SZWM, 3-2-1988; ORB:
H.M.J.A. Houben aan het Ministerie van WVC directie
Planning en Bouw, 2-2-1988.
53. ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Stichting
Ziekenzorg WM, 21-7-1988.
54. Ibid; ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
Stichting Ziekenzorg WM, 11-8-1988.
55. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 27-4-1988;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 11-5-1988.
56. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 24-1-1990;
ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
15-2-1990.
57. ORB: Th.M.H. Paulus aan de algemeen secretaris van
de Ziekenfondsraad, 12-2-1990; ORB: E. Brouwer aan
de staatssecretaris van WVC, 23-2-1990; ORB: Gedeputeerde
Staten aan de staatssecretaris van WVC, 17-
4-1990; ORB: R.L.J.M. Scheerder aan de Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 14-8-1990; ORB:
H.M.J.A. Houben aan LIASS, 28-8-1990.
58. ORB: Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek,
Dienst Personeel en Organisatie, Doorlichtingsrapport,
R. Goris en K. Bovens, 4-1990.
59. Ibid.
60. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 18-4-1990.
61. Ibid.
62. Ibid 58.
63. ORB: J.J.G. Derckx aan de BOS-leden, 11-7-1990.
64. ORB: P. Willems aan J.J.G. Derckx; ORB: Notitie
n.a.v. Goris doorlichtingsrapport P&O, C. Prinsen, 8-
1990; ORB: J.H.J. Wouters, Visie omtrent de nota
Goris, 9-8-1990; ORB: L.J.M. Klaasse-Van Mortel aan
J.J.G. Derckx, 20-8-1990; ORB: P. Wishaupt aan de
directie, 20-8-1990; ORB: Th.H.M. Mintjens aan J.J.G.
Derckx, 23-8-1990; ORB: Nota Goris, W. Leentjens, 3-
9-1990; ORB: J. Boogaard-Van den Born aan J.J.G.
Derckx, 3-9-1990; ORB: R.J.M. Freens aan J.J.G.
Derckx, 5-9-1990; ORB: J.M.J. van Vlodrop aan directie,
14-9-1990; ORB: Reactie op nota Goris dd. augustus
1990, J.M.J. Scheepers, 17-9-1990.
65. ORB: Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek,
Dienst Personeel en Organisatie, Doorlichting gebaseerd
op interviews van de internen, F. Corthouts,
26-4-1990; ORB: Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek, Dienst Personeel en Organisatie, Doorlichting
gebaseerd op interviews van de internen, F.
Corthouts, 6-1990.
66. ORB: H.J. Simons aan de voorzitter van de Tweede
Kamer, 10-5-1990.
67. ORB: Werken aan Zorgvernieuwing, 10-5-1990.
68. Ibid.
69. ORB: Verslag van de 74e vergadering van de Raad
van Toezicht, 11-6-1990.
70. Ibid 21; ORB: Kort verslag van de bestuursvergadering
van de sectie Ziekenhuizen van de NZR, 2-6-
1989; ORB: G.M.V. van Aardenne aan J. de Koning,
2-6-1989; ORB: G.M.V. van Aardenne aan de NZR, 2-
7-1989; ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 24-7-
1989; ORB: Verslag directievergadering SZWM, 2-8-
1989; ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
SZWM, 3-8-1989; ORB: Verslag vergadering directie
stafbestuur SZWM, 26-10-1989; ibid 34.
71. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
19-4-1990; ORB: Opmerkingen bij de Nota Sturen in
de jaren negentig, P. Moormann, 5-1990.
72. ORB: Opmerkingen bij de Nota Sturen in de jaren
negentig, P. Moormann, 5-1990.
73. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 9-5-1990.
74. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 19-3-1990.
75. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
19-4-1990.
76. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
10-5-1990.
77. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 16-5-1990.
78. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 13-6-1990;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 20-6-1990.

79. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
12-7-1990.
80. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
2-8-1990.
81. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 15-8-1990.
82. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
23-8-1990.
83. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 11-7-1990.
84. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 16-7-1990.
85. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 8-8-1990.
86. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 21-8-1990.
87. ORB: Verslag van de 75e vergadering van de Raad
van Toezicht, 27-8-1990.
88. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 17-9-1990.
89. Ibid 84, 87.
90. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 10-10-1990.
91. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
4-10-1990.
92. Ibid 90; ORB: Verslag directievergadering SZWM, 17-
10-1990.
93. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 10-12-1990.
94. ORB: Verslag van de 77e vergadering van de Raad
van Toezicht, 17-12-1990.
Zie ook: ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
SZWM, 17-1-1991.
95. Ibid 93, 94.
96. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 20-8-1990.
97. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 29-8-1990.
98. ORB: R.J.M. Freens aan de BOS-leden, 10-9-1990;
Ibid 88.
99. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 29-10-1990.
100. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 5-12-1990.
101. ORB: Jaarrekening Samenwerkende Ziekenhuizen en
Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 1989.
102. ORB: Jaarrekening, 1990.
103. ORB: Jaarrekening, 1991.
104. Ibid.
105. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 8-10-1990;
ORB: Verslag van de 76e vergadering van de Raad
van Toezicht, 5-11-1990; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 7-11-1990.
106. ORB: Financieel-economisch informatiebulletin, concept.
107. ORB: J.J.G. Derckx aan het Ministerie van WVC tav
de directie Verzekeringen, Marktordening en Prijsvorming,
8-10-1990.
108. Ibid 79.
109. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 9-1-1991.
110. ORB: Toelichting bij agendapunt 5, 1991.
111. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 23-1-1991.
112. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 21-1-1991.
113. Ibid 109.
114. ORB: Verslag van de 78e vergadering van de Raad
van Toezicht, 28-1-1991.
115. Ibid 111; ORB: Verslag directievergadering SZWM,
30-1-1991.
116. ORB: W.G.C. Kok aan het stafbestuur, 31-1-1991.
117. ORB: Bespreking directie inzake contouren, 4-2-1991.
118. ORB: Beleid inzake toelating tot de beide lokaties,
13-2-1991.
119. ORB: De snijdende specialisten aan het stafbestuur,
14-2-1991.
HOOFDSTUK 6 325
120. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 18-2-1991.
121. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 20-2-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 25-2-1991.
122. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 27-2-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 11-3-1991;
ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
14-3-1991; ORB: Verslag directievergadering SZWM,
3-4-1991; ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
SZWM, 4-4-1991.
123. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 27-3-1991.
124. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 15-7-1991;
ORB: Verslag van de 82e vergadering van de Raad
van Toezicht, 2-9-1991; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 4-9-1991; ORB: Verslag vergadering
directie stafbestuur SZWM, 5-9-1991; ORB: Verslag
directievergadering SZWM, 16-10-1991; ORB: Verslag
vergadering directie stafbestuur SZWM, 17-10-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 21-10-1991.
125. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 10-6-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 24-6-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 3-4-1991;
ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
4-4-1991; ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
SZWM, 23-5-1991; ORB: Verslag van de 81e vergadering
van de Raad van Toezicht, 1-7-1991.
126. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 27-5-1991.
127. ORB: W.S. Zeegers aan diverse specialisten, 12-3-1991;
ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
14-3-1991.
128. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 1-7-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 15-7-1991.
129. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
25-7-1991.
130. Ibid 117; ORB: Verslag directievergadering SZWM, 6-
3-1991.
131. Ibid 118.
132. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 4-1-1989.
133. ORB: L.P. Bos en H.A.G. van der Pol aan de directie,
21-3-1989.
134. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 8-11-1989.
135. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
8-3-1990.
136. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 11-1-1989;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 6-3-1991.
137. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 19-6-1991.
138. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 21-8-1991.
139. ORB: Verslag van de 82e vergadering van de Raad
van Toezicht, 2-9-1991.
140. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 21-10-1991.
141. ORB: Kadernota ouderenbeleid; ORB: L.J.M. Klaasse-
Van Mortel aan de hoofden van dienst van Sittard en
Geleen, 29-8-1985.
142. ORB: Verslag 41e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 26-8-1985.
143. ORB: Verslag 42e vergadering bestuur Stichting Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke
Mijnstreek, 18-11-1985.
144. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 27-
8-1986; ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen,
17-9-1986.
145. ORB: Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 27-

326 NOTEN
4-1987; ORB: Verslag 9e vergadering directiestaf, 12-
5-1987.
146. ORB: Verslag directievergadering, 1-7-1987.
147. ORB: Verslag directievergadering, 14-10-1987; ORB:
Verslag vergadering directiestaf SZWM, 12-1-1988.
148. Ibid 16; ORB: Verslag directievergadering, 19-8-1987;
ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur Sittard/Geleen,
3-3-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 9-3-1988; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 16-3-1988.
149. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 6-3-1991.
150. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 11-1-1989;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 23-1-1989;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 14-11-1990;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 28-11-1990;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 19-12-1990;
ibid.
151. ORB: Verslag van de 79e vergadering van de Raad
van Toezicht, 18-3-1991.
152. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 16-10-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 30-10-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 13-11-1991;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 11-12-1991.
153. ORB: Verslag van de 87e vergadering van de Raad
van Toezicht, 18-5-1992.
154. ORB: Verslag van de 88e vergadering van de Raad
van Toezicht, 31-8-1992; ORB: Verslag van de 89e
vergadering van de Raad van Toezicht, 26-10-1992.
155. ORB: Verslag van de 90e vergadering van de Raad
van Toezicht, 7-12-1992.
156. ORB: Op Weg naar Beter, Maaslandziekenhuis, 1991.
157. Ibid.
158. ORB: Verslag van de 83e vergadering van de Raad
van Toezicht, 4-11-1991; ORB: Toelichting bij agendapunt
4, Medisch beleidsplan Maaslandziekenhuis, bestuursvergadering,
4-11-1991; ORB: Verslag vergadering
directie stafbestuur SZWM, 7-11-1991; ORB: Verslag
van de 84e vergadering van de Raad van Toezicht,
2-12-1991.
159. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 8-1-1992.
160. ORB: Verslag van de 76e vergadering van de Raad
van Toezicht, 5-11-1990.
161. ORB: secretaris aan directie, 27-1-1992.
162. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
6-2-1992.
163. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 5-2-1992;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 27-2-1992.
164. Ibid 162.
165. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 12-2-1992;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 19-2-1992.
166. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 26-2-1992.
167. ORB: Verslag van de 86e vergadering van de Raad
van Toezicht, 16-3-1992; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 4-3-1992; ORB: Verslag directievergadering
SZWM, 19-2-1992.
168. Ibid; ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 25-3-
1992.
169. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 15-4-1992;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 10-6-1992.
170. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
23-4-1992.
171. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 25-3-1992.
172. Ibid 153.
173. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 27-4-1992.
174. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 16-9-1992.
175. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 19-2-1992.
176. Ibid; ORB: Verslag directievergadering SZWM, 4-3-
1992.
177. Ibid.
178. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 4-3-1992;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 18-3-1992.
179. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 15-4-1992.
180. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
4-6-1992; ORB: Verslag vergadering directie stafbestuur
SZWM, 18-6-1992.
181. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 24-6-1992;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 8-7-1992.
182. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 23-9-1992;
ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
1-10-1992.
183. Ibid 149.
184. Ibid 175.
ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 17-2-1992.
185. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 21-9-1992.
ORB: J.J.G. Derckx aan de deelnemers BOS, 30-6-
1992; ORB: Verslag directievergadering SZWM, 15-7-
1992; ORB: J.J.G. Derckx aan de diensthoofden en
instellingsdirecteuren, 4-9-1992.
186. ORB: Doelmatig beheer van matieriële kosten, 25-9-
1992.
187. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
16-6-1992.
188. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 1-7-1992;
ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 1-7-1992.
189. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 15-7-1992.
190. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
16-7-1992.
191. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 2-9-1992;
ORB: Verslag directievergadering SZWM, 9-9-1992.
192. Ibid 174.
193. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 28-10-1992.
194. ORB: Discussiestuk eerste hulp Sittard/Geleen, 28-10-
1992.
195. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
1-10-1992.
196. ORB: Verslag van de 89e vergadering van de Raad
van Toezicht, 26-10-1992.
197. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
29-10-1992.
198. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 4-11-1992.
199. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 11-11-1992.
200. Ibid 155.
201. ORB: Verslag van de 91e vergadering van de Raad
van Toezicht, 15-2-1993.
202. ORB: Verslag vergadering directie-stafbestuur SZWM,
10-12-1992.
203. ORB: Verslag vergadering RvB SZWM, 3-2-1993.
204. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 17-3-1993.
205. ORB: Verslag vergadering RvB SZWM, 10-3-1993.
206. ORB: Verslag van de 92e vergadering van de Raad
van Toezicht, 19-4-1993.
207. ORB: W.G.C. Kok aan het stafbestuur, 25-1-1993.
208. Ibid 203.
209. Ibid 201.

210. ORB: Verslag vergadering RvB SZWM, 3-3-1993.
211. Bezetting: Ibid 204.
212. Ibid 210, 205.
213. ORB: Verslag vergadering RvB SZWM, 17-3-1993; Ibid
204.
214. ORB: Uitgangspunten invulling lokatie Geleen, 1993.
215. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 29-3-1993.
216. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 29-3-1993.
217. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 7-4-1993.
218. Ibid 206.
219. Ibid 216.
220. Ibid 216.
221. ORB: RvB aan BOS-leden, 16-4-1993.
222. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 26-4-1993.
223. Ibid 221.
224. Ibid 222.
225. ORB: L.P. Bos en P.C.W. Janson aan de RvB, 29-4-
1993.
226. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 27-4-1993;
ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 4-5-1993;
ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 24-5-1993.
227. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 24-5-1993.
228. ORB: P.C.W. Janson aan de RvT, 27-5-1993.
229. ORB: P.C.W. Janson aan de Raad van Bestuur, 27-5-
1993.
230. ORB: J.A.J. ter Huurne aan de RvT, 3-6-1993.
231. ORB: P.C.W. Janson aan de leden van de medische
staf, 7-6-1993.
232. ORB: Onrust in de Stichting, Bulletin, 7-6-1993.
233. ORB: L.P. Bos en P.C.W. Janson aan de RvB, 11-6-
1993.
234. ORB: W.G.H. Meijers aan de RvB, 21-6-1993.
235. ORB: Verslag beleidsoverleg SZWM, 21-6-1993; ORB:
Verslag van de 93e vergadering van de Raad van Toezicht,
28-6-1993.
236. ORB: Verslag van de 93e vergadering van de Raad
van Toezicht, 28-6-1993; ORB: S.D. de Bree aan P.M.
Sturkenboom, 30-6-1993.
237. ORB: W.G.C. Kok aan de medische staf, 12-7-1993.
238. ORB: P.C.W. Janson aan de medische staf, 26-7-1993.
239. ORB: P. Sturkenboom aan het bestuur van de medische
staf, 5-8-1993.
240. ORB: Verslag (kort) van een extra BOS-vergadering,
5-8-1993.
241. ORB: Ontwerp plan van aanpak Stichting Ziekenzorg
Westelijke Mijnstreek Maaslandziekenhuis, 5-8-
1993.
242. ORB: Kort verslag van de bespreking over het medisch
profiel Maaslandziekenhuis, 11-8-1993.
243. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 10-8-1993.
244. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 18-8-1993;
ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 24-8-1993;
ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 31-8-1993;
ORB: Verslag van een extra BOS-vergadering, 1-9-
1993; ORB: Verslag vergadering RvB stafbestuur, 2-9-
HOOFDSTUK 6 327
1993.
245. ORB: Verslag vergadering RvB stafbestuur, 2-9-1993.
246. Positionering Ziekenhuiszorg, brief van staatssecretaris
Simons aan de Tweede Kamer, 25 september 1992;
Nota Fusie en Bouw, Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid
en Cultuur, Rijswijk, 1992; C. van der
Lee, 2000; J.M. Boot, 1998.
247. Ibid 242.
248. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 7-9-1993.
249. ORB: Verslag van de 94e vergadering van de Raad
van Toezicht, 8-9-1993.
250. ORB: Kort verslag van de tweede bespreking over
het medisch profiel Maaslandziekenhuis, 14-9-1993.
251. ORB: Verslag beleidsoverleg Stichting, 27-9-1993;
ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 21-9-1993.
252. ORB: Kort verslag van de derde bespreking over het
medisch profiel Maaslandziekenhuis, 28-9-1993; ORB:
Afspraken overleg Raad van Bestuur, 1-11-1993.
253. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 5-10-1993.
254. Ibid.
255. ORB: C.W.J. Belder aan het bestuur van de medische
staf, 14-10-1993; ORB: G.Th.J. Fabius aan het bestuur
van de medische staf, 13-10-1993.
256. ORB: P.C.W. Janson aan de RvB, 22-10-1993.
257. ORB: Kort verslag van de vierde bespreking over het
medisch profiel Maaslandziekenhuis, 12-10-1993.
258. Ibid.
259. ORB: Kort verslag van de zevende bespreking over
het medisch profiel Maaslandziekenhuis, 16-11-1993.
260. ORB: Kort verslag van de achtste bespreking over
het medisch profiel Maaslandziekenhuis, 23-11-1993;
ORB: Betr. Medisch Profiel, Van Laarhoven en Schiltmans,
25-11-1993.
261. ORB: Kort verslag van de tiende bespreking over het
medisch profiel Maaslandziekenhuis, 14-12-1993;
ORB: J.A.J. ter Huurne aan de RvT, 15-12-1993; ORB:
Betr. Toelichting bij de uitwerking alternatieven I,
VI, VIII, Xa en Xb, 30-12-1993.
262. ORB: Verslag van de 96e vergadering van de Raad
van Toezicht, 13-12-1993.
263. ORB: Kort verslag van de elfde bespreking over het
medisch profiel Maaslandziekenhuis, 6-1-1994; ORB:
Verslag vergadering Raad van Bestuur, 11-1-1994;
ORB: Kort verslag van de dertiende bespreking over
het medisch profiel Maaslandziekenhuis, 11-1-1994;
ORB: Kort verslag van de twaalfde bespreking over
het medisch profiel Maaslandziekenhuis, 11-1-1994;
ORB: E. Bruijns aan H.M.J.A. Houben, 17-1-1994;
ORB: Notitie van de Regionale huisartsen vereniging
Westelijke Mijnstreek, 18-1-1994; ORB: Notitie van
de Regionale huisartsen vereniging Westelijke Mijnstreek,
18-1-1994; ORB: P.M. Sturkenboom aan de
medische staf, 20-1-1994.
264. ORB: P.J.M. van Alphen aan de deelnemers van de
Kerngroep Medisch Profiel, 17-1-1994; ORB: Kort verslag
van de dertiende bespreking over het medisch
profiel Maaslandziekenhuis, 11-1-1994.
265. ORB: Vakgroep Longartsen aan P. Sturkenboom, 1-2-
1994.

328 NOTEN
266. ORB: P.M. Sturkenboom aan de medische staf, 20-1-
1994; ORB: Betr. Toekomstige invulling Geleen/Sittard,
H. van Laarhoven, M. Schiltmans, 2-2-1994;
ORB: Toelichting bij de toekomstige invulling Sittard/Geleen,
2-2-1994; ORB: H.M.J.A. Houben aan de
maatschap interne geneeskunde, 22-2-1994.
267. Zie ORB: Verslag van de 98e vergadering van de
Raad van Toezicht, 28-2-1994.
268. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 8-3-
1994; ORB: P.C.W. Janson aan de RvB, 15-3-1994;
ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 22-3-
1994; ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur,
12-4-1994; ORB: H.M.J.A. Houben aan het bestuur
van de medische staf, 14-4-1994; ORB: Verslag van
de 99e vergadering van de Raad van Toezicht, 18-4-
1994.
269. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 17-5-
1994.
270. ORB: Verslag van de extra vergadering van de Raad
van Toezicht, 12-10-1993.
271. Ibid.
272. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 29-12-
1993.
273. ORB: H.A.G. van der Pol en P.C.W. Janson aan de
RvB, 3-12-1993.
274. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 4-1-
1994.
275. ORB: Plaatsingsgesprek L. Raedts, 3-2-1994.
276. ORB: Kort verslag van de elfde bespreking over het
medisch profiel Maaslandziekenhuis, 6-1-1994.
277. ORB: Verslag aanvullend plaatsingsgesprek. Plaatsingskandidaat
L. Raedts, 29-3-1994; ORB: Verslag
van de 109e vergadering van de Raad van Toezicht,
30-10-1995.
278. Ibid 272.
279. ORB: Verslag van de 99e vergadering van de Raad
van Toezicht, 18-4-1994; ORB: S.D. de Bree aan J.
Boogaard, 25-4-1994.
280. Ibid 274.
281. ORB: Verslag van de 101e vergadering van de Raad
van Toezicht, 29-8-1994; ORB: Verslag van de 102e
vergadering van de Raad van Toezicht, 17-10-1994.
282. ORB: Besluit topstructuur, S.D. de Bree, 14-12-1993;
ORB: Verslag van de vergadering van de Wervingscommissie
leden Raad van Bestuur Stichting Ziekenzorg
WM, 26-1-1994; ORB: Verslag vergadering Raad
van Bestuur, 22-3-1994; ORB: Invulling management
van de nieuwe organisatie vrijwel rond, RvB, 31-3-
1995.
283. H. Brinkman, 1993; De Limburger (25-10-1993); ORB:
Verslag van de 95e vergadering van de Raad van Toezicht,
25-10-1993.
284. ORB: S.D. de Bree aan de ondernemingsraad, 14-12-
1993.
285. ORB: Besluit topstructuur, S.D. de Bree, 14-12-1993.
286. ORB: Verslag van de 99e vergadering van de Raad
van Toezicht, 18-4-1994.
287. Ibid 269; ORB: Portefeuilleverdeling Raad van Bestuur,
9-9-1994; ORB: RvB aan RvT, De Topstructuur
van de Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek na
1 september 1994, 17-8-1994; ORB: Verslag van de
101e vergadering van de Raad van Toezicht, 29-8-
1994.
288. ORB: Een nieuw begin, 12-9-1994; ORB: Verslag van
de 102e vergadering van de Raad van Toezicht, 17-10-
1994.
289. De Limburger (18-1-1995).
290. ORB: Formatieplan, 1994; ORB: Plaatsingsplan cluster
2, 6-1994; ORB: Plaatsingsplan cluster 7, 9-6-1994;
ORB: Plaatsingsplan cluster 1, 10-6-1994; ORB: Plaatsingsplan
cluster 3, 12-6-1994; ORB: Managementteam
Medische ondersteuning aan de Raad van Bestuur,
13-6-1994.
291. Ibid 286; ORB: Verslag van de 100e vergadering van
de Raad van Toezicht, 30-6-1994.
292. ORB: Verslag van de 101e vergadering van de Raad
van Toezicht, 29-8-1994; ORB: Verslag van de extra
vergadering van de Raad van Toezicht, 13-9-1994.
293. ORB: Verslag van de extra vergadering van de Raad
van Toezicht, 13-9-1994.
294. Ibid 289.
295. ORB: Verslag van de 102e vergadering van de Raad
van Toezicht, 17-10-1994.
296. ORB: Verslag van de 104e vergadering van de Raad
van Toezicht, 20-2-1995; ORB: Persbericht Nieuwbouw
Maaslandziekenhuis op één Locatie, 23-2-1995.
297. ORB: Persbulletin, J.G.M. Nelissen, 8-3-1995.
298. Limburgs Dagblad (5-4-1995).
299. ORB: Verslag van de 106e vergadering van de Raad
van Toezicht, 1-5-1995.
300. ORB: Verslag van de 107e vergadering van de Raad
van Toezicht, 19-6-1995.
301. ORB: Verslag van de 108e vergadering van de Raad
van Toezicht, 4-9-1995.
302. ORB: Verslag van het lunchoverleg van het management
van de ziekenhuisclusters, 5-11-1995.
303. Ibid 301.
304. ORB: Verslag van de 109e vergadering van de Raad
van Toezicht, 30-10-1995.
305. ORB: Verslag van de 103e vergadering van de Raad
van Toezicht, 12-12-1994; ORB: Mutatie RvB, C.
Breederveld, 24-11-1994.
306. ORB: Verslag van de 103e vergadering van de Raad
van Toezicht, 12-12-1994.
307. ORB: Drs. J.D. Veegens benoemd tot derde lid Raad
van Bestuur, S.D. de Bree, voorzitter Raad van Toezicht,
1-6-1995; ORB: Verslag van de 107e vergadering
van de Raad van Toezicht, 19-6-1995.
308. ORB: Project: Geleen nu is het Maasland morgen, 29-
11-1995.
309. ORB: Verslag van de 110e vergadering van de Raad
van Toezicht, 11-12-1995.
310. ORB: Verslag van het werkoverleg van het management
van de ziekenhuisclusters, 18-12-1995.
311. Ibid.
312. ORB: Verslag van het werkoverleg van het management
van de ziekenhuisclusters, 29-1-1996; ORB:
Concept voorgenomen besluit, Klinische activiteiten
op de locatie Geleen in 1996 en 1997, Integratie klinische
afdelingen op de locatie Geleen, 28-2-1996.
313. ORB: Voorgenomen besluit Integratie klinische afdelingen
op locatie Geleen, 4-3-1996.
314. Ibid 310.
315. ORB: C. Breederveld aan het ministerie van VWS, 5-

1-1996.
316. ORB: RvB aan RvT, 5-1-1996; ORB: Verslag van de
111e vergadering van de Raad van Toezicht, 11-1-1996;
ORB: C. Breederveld aan de CZ Groep, 12-1-1996;
ORB: J.D. Veegens aan de Ondernemingsraad, 4-3-
1996; ORB: Verslag van de 113e vergadering van de
Raad van Toezicht, 18-3-1996.
317. ORB: H.M.J.A. Houben aan F. van Wijmen, 16-5-1995;
ORB: Statuten Stichting Samenwerkende Ziekenhuizen
en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek, 11-4-
1988; ORB: H.M.J.A. Houben aan F. van Wijmen, 16-
5-1995.
318. ORB: F. van Wijnen aan H.M.J.A. Houben, 2-6-1995;
ORB: Verslag van de 112e vergadering van de Raad
van Toezicht, 5-2-1996; ORB: Verslag van de 121e
vergadering van de Raad van Toezicht, 28-4-1997;
ORB: Statuten Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek,
27-10-1997; ORB: Verslag van de 123e vergadering
van de Raad van Toezicht, 27-10-1997.
319. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 12-4-
1994; ORB: Fusie Stichting Ziekenzorg WM en Stichting
Bejaardenzorg Echt, 1995; ORB: Verslag van de
vergadering van de Raad van Toezicht SZWM/Stichting
Bejaardenzorg Echt, 11-12-1995.
320. ORB: Verslag van de 113e vergadering van de Raad
van Toezicht, 18-3-1996.
321. ORB: Verslag overleg Managementteam SZWM, 23-
4-1996.
322. ORB: Verslag van de 114e vergadering van de Raad
van Toezicht, 6-5-1996.
323. ORB: Betreft Conferentie 26 juni 1996, C. Breederveld,
6-1996.
324. ORB: J.D. Veegens aan A. Schouten, 11-6-1996.
325. ORB: J.D. Veegens aan A. Schouten, 19-7-1996; ORB:
C. Breederveld aan A. Schouten, 8-8-1996; ORB: J.D.
Veegens aan A. Schouten, 24-10-1996; ORB: J.D. Veegens
aan A. Schouten, 8-11-1996.
326. ORB: C. Breederveld aan A. Schouten, 8-8-1996.
327. ORB: J.D. Veegens aan A. Schouten, 14-10-1996.
328. ORB: Verslag vergadering RvB, 20-2-1997.
329. ORB: Verslag vergadering RvB, 5-3-1997.
ORB: Verslag vergadering RvB, 13-3-1997; ORB: Verslag
van de 120e vergadering van de Raad van Toezicht,
17-3-1997; ORB: Verslag vergadering RvB, 20-3-
1997; ORB: Verslag vergadering RvB, 27-3-1997; ORB:
Verslag vergadering RvB, 24-4-1997; ORB: Verslag
van de 121e vergadering van de Raad van Toezicht,
28-4-1997; ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 15-
5-1997; ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering
nr. 97-17, 28-5-1997; ORB: Verslag van Raad van
Bestuur-vergadering nr. 97-19, 11-6-1997; ORB: Verslag
van de RvB-vergadering, 19-6-1997.
330. ORB: Verslag van de 120e vergadering van de Raad
van Toezicht, 17-3-1997.
331. ORB: Verslag van de 118e vergadering van de Raad
van Toezicht, 16-12-1996.
332. Ibid.
333. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 22-2-
1994; ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur,
19-4-1994; ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur,
31-5-1994; ORB: Verslag vergadering Raad van
Bestuur, 14-6-1994; ORB: Verslag vergadering Raad
HOOFDSTUK 6 329
van Bestuur, 2-8-1994; ORB: Verslag overleg Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek - Regionale
Huisartsenvereniging WM, 4-7-1996.
334. Ibid 309.
335. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-5, 30-1-1997.
336. Ibid 328; ORB: Verslag vergadering RvB, 27-2-1997.
337. ORB: Verslag vergadering RvB, 27-2-1997.
338. Ibid 328.
339. ORB: Verslag overleg SZWM Regionale Huisartsen
Vereniging Westelijke Mijnstreek, 11-3-1997.
340. ORB: C. Breederveld aan het bestuur van de Medische
Staf, 18-3-1997.
341. ORB: Notulen van het overleg Stafbestuur - Raad
van Bestuur, 5-6-1997.
342. ORB: Verslag van de 97e vergadering van de Raad
van Toezicht, 31-1-1994; ORB: Verslag vergadering
Raad van Bestuur, 22-2-1994; ORB: Verslag vergadering
Raad van Bestuur, 12-4-1994; ORB: Verslag vergadering
Raad van Bestuur, 26-4-1994; ORB: Verslag
vergadering Raad van Bestuur, 31-5-1994; ibid 306;
ORB: J.D. Veegens aan H.S.G.M.J. Kint, 6-1-1997;
ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-2, 8-1-1997; ibid 341.
343. ORB: Maatschap KNO Maaslandziekenhuis, P.M.
Sturkenboom, 26-5-1994.
344. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 12-4-
1994; ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur,
19-4-1994; ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur,
31-5-1994; ibid 304.
345. ORB: Verslag overleg Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek - Regionale Huisartsenvereniging WM,
4-7-1996.
346. ORB: H.M.J.A. Houben aan P.G. Verduijn, 23-10-1996.
347. Zie ORB: Notitie van dr. C. Breederveld betreft
J.K.J.M. Tummers, cardioloog, 23-4-1996.
348. Ibid 299.
349. Ibid 309; ORB: C. Breederveld aan de H.A.G. van der
Pol, 18-3-1996.
350. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 2-8-
1994; ORB: Verslag van de 101e vergadering van de
Raad van Toezicht, 29-8-1994; ORB: Verslag van de
115e vergadering van de Raad van Toezicht, 17-6-
1996; ORB: H.M.J.A. Houben aan J.K.J.M. Tummers,
19-6-1996.
351. ORB: H.M.J.A. Houben aan J.K.J.M. Tummers, 19-6-
1996; ORB: H.M.J.A. Houben aan L.G.H. Brunninkhuis
en R. Krijne, 20-6-1996.
352. ORB: Verslag van de 116e vergadering van de Raad
van Toezicht, 2-9-1996.
353. ORB: C. Breederveld aan het stafbestuur, 20-9-1996.
354. ORB: J.D. Veegens aan het bestuur van de Medische
Staf, 23-9-1996; ORB: C. Breederveld aan het stafbestuur,
27-9-1996.
355. ORB: C. Breederveld aan J.K.J.M. Tummers, 24-9-
1996.
356. ORB: De RvB aan J.K.J.M. Tummers, 22-10-1996.
357. ORB: Verslag van de 117e vergadering van de Raad
van Toezicht, 28-10-1996; ORB: C. Breederveld aan
J.K.J.M. Tummers, 28-10-1996; ORB: C. Breederveld
aan L.G.H. Brunninkhuis, R. Krijne en G.J. de Weerd,
14-11-1996; ORB: C. Breederveld aan G.J. de Weerd,

330 NOTEN
18-11-1996; ORB: C. Breederveld aan J.K.J.M. Tummers,
18-11-1996.
358. ORB: C. Breederveld aan het bestuur Medische Staf,
21-11-1996.
359. Ibid.
360. Ibid 331.
361. ORB: M.P.W. Winkel-Van Leest aan de RvT, 26-9-
1996.
362. ORB: J. Veegens aan C. Breederveld, 27-9-1996.
363. Zie ORB: Verslag van de 117e vergadering van de
HOOFDSTUK 7
1. Zie ORB: M.P.W. Winkel-Van Leest aan de RvT, 26-
9-1996.
2. ORB: Verslag directievergadering SZWM, 9-12-1992.
3. ORB: Verslag vergadering RvB SZWM, 3-2-1993.
ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 11-10-1993.
ORB: Verslag beleidsoverleg Stichting, 1-11-1993;
ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 8-3-
1994.
4. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 22-3-
1994.
5. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 27-11-1991.
6. ORB: Verslag beleidsoverleg ziekenhuis, 3-2-1993.
7. Handelingen Tweede Kamer der Staten Generaal,
vergaderjaar 1993-1994, 23619, nr. 2.
8. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 6-7-1993.
9. ORB: Verslag vergadering Raad van Bestuur, 17-5-
1994.
10. Zie: E. Mot, 2002.
11. Ibid 9.
12. Ibid 9.
13. ORB: Verslag periodiek overleg KLOZ LIASS SZWM,
30-5-1994.
14. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 3-3-1994.
15. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 19-5-1994.
16. Ibid 9; MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 26-5-
1994.
17. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 9-6-1994.
18. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 16-6-1994.
19. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 23-6-1994.
20. ORB: Verslag van de 101e vergadering van de Raad
van Toezicht, 29-8-1994.
21. Handelingen Tweede Kamer der Staten Generaal,
vergaderjaar 1994-1995, 23904, nr. 4; ibid 20.
22. Handelingen Tweede Kamer der Staten Generaal,
vergaderjaar 1994-1995, 23904, nr. 4.
23. ORB: Verslag van de 103e vergadering van de Raad
van Toezicht, 12-12-1994.
24. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 1-9-1994;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 29-9-1994.
25. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 15-12-1994;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 22-12-1994;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 3-1-1995;
MSM: Notulen kernstafvergadering van de medische
staf, 23-6-1994.
26. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 12-1-1995.
Raad van Toezicht, 28-10-1996.
364. Ibid 331.
365. ORB: C. Breederveld aan de RvT, 16-1-1997.
366. ORB: C. Breederveld aan S.D. de Bree, 28-1-1997.
367. ORB: S.D. de Bree aan management SZWM, medische
staf en ondernemingsraad, 22-7-1997.
368. ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 1-9-1997.
369. Zie: ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 4-8-1997;
ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 11-8-1997;
ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 18-8-1997.
27. MSM: Notulen van de extra plenaire stafvergadering,
16-1-1995.
28. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 17-1-1995.
29. MSM: Notulen kernstafvergadering van de medische
staf, 13-3-1995.
30. ORB: Raad van Bestuur - Onderhandelingsteam, Te
bespreken onderwerpen, 23-2-1995.
31. Ibid 23.
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 7-2-1995;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 16-2-1995.
32. Ibid 30.
33. ORB: Inventarisatie uitgangspunten t.b.v. experiment
specialisten Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek, 6-2-1995; ORB: A.M.L.M. Nelissen aan G.
Dijk en K. Musch, 15-3-1995; ORB: Raad van Bestuur
aan de leden van het Onderhandelingsteam, 15-3-
1995.
34. ORB: Raad van Bestuur aan de leden van het Onderhandelingsteam,
15-3-1995.
35. ORB: Verslag van de 106e vergadering van de Raad
van Toezicht, 1-5-1995.
36. ORB: Verslag van de 108e vergadering van de Raad
van Toezicht, 4-9-1995; ORB: Verslag van de 109e
vergadering van de Raad van Toezicht, 30-10-1995.
37. ORB: Verslag van de 104e vergadering van de Raad
van Toezicht, 20-2-1995.
38. ORB: Afspraken bespreking stuurgroep, 25-4-1995.
39. ORB: Afspraken bespreking stuurgroep, 15-5-1995.
40. ORB: C. Breederveld aan de RvT, 9-11-1995.
41. ORB: Verslag van de 114e vergadering van de Raad
van Toezicht, 6-5-1996; MSM: Notulen stafbestuursvergadering,
2-5-1996.
42. ORB: Stuurgroep Plan van Aanpak, 5-1996.
43. ORB: Verslag van de bijeenkomst stuurgroep project
“kwaliteitsinhaalslag”, 20-5-1996.
44. ORB: Raad van Bestuur aan Management Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, Stuurgroep Plan
van Aanpak, Voorzitters projectgroepen Plan van
Aanpak, 24-5-1996.
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 23-5-1996.
45. ORB: Projectnieuws, 24-5-1996.
46. ORB: Projectnieuws, 13-6-1996.
47. ORB: Plan van Aanpak, 16-7-1996; ORB: Stand van
zaken uitvoering maatregelen Geneeskundige Inspectie
t.b.v. agendapunt 8 overleg RvB-RvT, 2-9-1996.
48. ORB: Verslag van de stuurgroepbijeenkomst, 31-7-
1996.

49. ORB: Verslag van de bijeenkomst stuurgroep project
“kwaliteitsinhaalslag”, 5-6-1996.
50. Ibid 48.
51. ORB: C. Breederveld aan W. van Dijk, 31-7-1996.
Zie ook: ORB: Op weg naar een vernieuwde standaard-overeenkomst
tussen de SZWM en de vrijgevestigde
medisch specialisten, 26-6-1996.
52. ORB: Verwachtingen conferentie 26-06-1996, J. Veegens,
14-6-1996.
53. ORB: G.C.P.M. Hoskens aan de Stuurgroep Plan van
Aanpak, 6-9-1996.
ORB: Rapportage Plan van Aanpak maatregelen inspectie
t.b.v. agendapunt 8 overleg RvB-RvT, 2-9-
1996.
54. ORB: Jaarverslag Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek, 1995; ORB: De Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek op weg naar de 21e eeuw, Veegens,
20-9-1996; ORB: Missie Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek, 1-11-1996.
55. ORB: Stichtingsbeleidsopgaven 1996-1999, Raad van
Bestuur, 29-11-1996.
56. ORB: M.P.W. Winkel-Van Leest aan de RvT, 26-9-
1996.
57. ORB: Verslag vergadering RvB, 27-3-1997; ORB: Verslag
vergadering RvB, 10-4-1997; ORB: Verslag van
de vergadering van de Werkgroep managementparticipatie
medisch specialisten, 15-4-1997; ORB: Korte
toelichting op verbetertraject aansturing ziekenhuis,
RvT, 17-4-1997; ORB: Verslag van de 121e vergadering
van de Raad van Toezicht, 28-4-1997; ORB:
SZWM Werkgroep managementparticipatie medisch
specialisten, 29-4-1997; ORB: C. Breederveld aan H.
Kint, E. Sollie en H. Stroeken, 2-5-1997; ORB: H.A.G.
van der Pol aan de RvB, 6-5-1997; ORB: C. Breederveld
aan de leden van de klankbordgroep verbeteringstraject
aansturing ziekenhuis, 5-6-1997; ORB:
Verslag van de 1ste vergadering van de klankbordgroep
ziekenhuisverbeteringstraject, 12-6-1997; ORB:
Raad van Bestuur aan de Klankbordgroep Verbeteringstraject,
12-6-1997; ORB: Verslag van de 2de vergadering
van de klankbordgroep ziekenhuisverbeteringstraject
met de RvB, 19-6-1997; ORB: Tussentijdse
rapportage aan de RvT, 27-6-1997; ORB: Verslag
van de RvB-vergadering, 14-7-1997; ORB: Gendapunt
4, RvT-bijeenkomst 15 september 1997, Voortgang
beleidszaken, 2-9-1997; ORB: Overleg van, 16-10-
1997; ORB: Toelichting op het Voorgenomen Besluit
Verbeteringstraject Aansturing Ziekenhuis, 24-10-
1997; ORB: Raad van Bestuur aan de leden van de
Projectstaf “Verbeteringtraject Aansturing Ziekenhuis”,
24-10-1997; ORB: Verslag van de 3de en finale
vergadering van de klankbordgroep ziekenhuisverbeteringstraject
met de RvB, 31-10-1997; ORB: Verslag
van de RvB-vergadering, 3-11-1997.
58. ORB: Agendapunt 4, RvT-bijeenkomst 15 september
1997, Voortgang beleidszaken, 2-9-1997.
59. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 21-9-1995.
60. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 5-10-1995;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 19-10-1995;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 26-10-1995;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 11-1-1996;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 18-1-1996;
HOOFDSTUK 7 331
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 1-2-1996;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 8-2-1996;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 11-4-1996;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 15-8-1996;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 26-11-1998.
61. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 13-2-1997.
62. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 3-4-1997;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 10-4-1997.
63. ORB: C. Breederveld aan S.D. de Bree, 28-1-1997.
64. ORB: Verslag vergadering RvB, 17-4-1997.
ORB: Verslag van de 121e vergadering van de Raad
van Toezicht, 28-4-1997.
65. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-12, 2-4-1997.
66. ORB: Tussentijdse rapportage aan de RvT, 27-6-1997;
ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 7-7-1997;
ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 8-9-1997;
ORB: H. Houben aan J.F. Muller, 11-9-1997.
67. ORB: H. Houben aan J.F. Muller, 11-9-1997.
68. Ibid.
69. ORB: Curriculum Vitae L.F.J. Jansen, 23-7-2001.
70. ORB: J.D. Veegens aan C. Breederveld, 27-9-1996.
71. ORB: Rapport Werkcommissie Ziekenhuizen, Sittard/Geleen
- Maaslandziekenhuis, 16-9-1996; ORB:
W.B. Meijer en H.A. de Boer aan de minister van
VWS, 7-10-1996.
72. ORB: N.C. Oudendijk aan het bestuur van de Stichting
Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, 24-3-1997.
73. Ibid 65.
74. ORB: Reactie op de brief van VWS d.d. 24 maart
1997, J.A.I. Kromhout, 3-4-1997.
75. ORB: C.M.A.G. Dijkers aan N.C. Oudendijk, 16-4-
1997.
ORB: C.M.A.G. Dijkers aan J.A.I. Kromhout en J.D.
Veegens, 16-4-1997.
76. ORB: J.D. Veegens aan de Raad van Bestuur, 28-4-
1997; ORB: Kort verslag bespreking Apeldoorn/-
Amersfoort/Sittard, 25-4-1997; ORB: A. van Sluijs aan
C.M.A.G. Dijkers, C. Breederveld en J.D. Veegens, 6-
5-1997.
77. ORB: A. van Sluijs aan C.M.A.G. Dijkers, C. Breederveld
en J.D. Veegens, 6-5-1997.
78. ORB: Verslag overleg ministerie VWS en Ziekenhuis
Eemland, 20-5-1997.
79. ORB: Breederveld, Houben en Veegens aan N.C. Oudendijk,
23-5-1997; ORB: Verslag van de RvB-vergadering,
15-5-1997.
ORB: H.M.J.A. Houben aan C.H.M. Selen-Verdellen,
27-3-1996; ORB: H.M.J.A. Houben aan de ondernemingsraden
van PMS Vijverdal, RIAGG-WM, RIBW
Heuvelland en Maasvallei en de Stichting Ziekenzorg
Westelijke Mijnstreek, 26-5-1997.
80. ORB: N.C. Oudendijk aan de Raad van Bestuur van
het Ziekenhuis Eemland, 10-6-1997.
ORB: J.A.I. Kromhout aan C. Breederveld, C.M.A.G.
Dijkers en W. Matser, 12-6-1997.
81. ORB: Beknopt verslag 2e bespreking Apeldoorn/-
Amersfoort/Sittard, 16-6-1997.
82. Ibid.
83. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-19, 11-6-1997; ORB: Besluit van het Bestuur van de
Regionale Huisartsen Vereniging, het Bestuur van de

332 NOTEN
Stichting Thuiszorg, het Bestuur van de Medische
Staf van het Maaslandziekenhuis en de Raad van
Bestuur van de Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek,
13-6-1997; ORB: Doelmatigheidsproject: ontwikkeling
van transmurale zorg binnen de regio Westelijke
Mijnstreek, Veegens, 3-7-1997; ORB: Veegens
aan het stafbestuur, 10-7-1997.
84. ORB: J. Kromhout aan J.D. Veegens en C.M.A.G.
Dijkers, 3-7-1997.
85. ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 7-7-1997.
86. ORB: Veegens aan Breederveld en Houben, 10-7-
1997; ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 14-7-
1997.
ORB: Concept ZCA-VWS, 28-7-1997.
87. ORB: Verslag bespreking bij VWS inzake high-level
ziekenhuizen, 6-8-1997; ORB: J. Veegens aan C. Dijkers,
13-8-1997.
88. ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 25-8-1997.
89. Ibid 58.
90. Ibid 58.
91. ORB: C.M.A.G. Dijkers aan J.A.I. Kromhout en J.D.
Veegens, 3-9-1997.
92. ORB: Verslag van de 122e vergadering van de Raad
van Toezicht, 15-9-1997.
93. ORB: K.C.A. Pieterse aan J.A.I. Kromhout, J.D. Veegens
en C.M.A.G. Dijkers, 15-9-1997.
94. ORB: J.D. Veegens aan J.A.I. Kromhout en C.M.A.G.
Dijkers, 18-9-1997; ORB: Verslag van de RvB-vergadering,
22-9-1997; ORB: J.D. Veegens aan Ziekenhuis
Eemland, Ziekenhuiscentrum Apeldoorn en Twijnstra
Gudde, 2-10-1997.
95. ORB: Verslag gesprek Ministerie VWS en dire Speerpuntziekenhuizen,
16-10-1997.
96. ORB: Van der Kraaij aan J.D. Veegens, 16-10-1997.
97. ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 20-10-1997.
98. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-40, 24-11-1997; ORB: RvB aan RvT, 8-12-1997.
99. ORB: N.C. Oudendijk aan het bestuur van het Maasland
Ziekenhuis, 28-10-1997.
100. ORB: Maaslandziekenhuis 21e eeuw, Partner in het
regionale zorgnetwerk, 14-11-1997.
101. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-39, 17-11-1997.
102. ORB: Notitie van H. Houben betr. voorval 28 november
1997, 29-11-1997.
103. De personen van wie in deze noot de naam is genoemd,
waren niet bij het incident betrokken.
ORB: J.H.S. van Herten aan de leden van het bestuurscollege,
18-12-1980; ORB: W.G.C. Kok aan de
medische staf, 18-12-1980; ORB: A.M.J. Moers aan de
voorzitter van het bestuur van het ziekenhuis De
Goddelijke Voorzienigheid Sittard, 19-12-1980; ORB:
Verklaring van A.P. Jansen, 19-12-1980; ORB: Verklaring
van J.M.T. Smeets-Peerbooms, 19-12-1980; ORB:
W.G.C. Kok aan de medische staf, 22-12-1980; ORB:
Verslag directievergadering Sittard/Geleen, 7-1-1981;
ORB: Verslag 1e vergadering bestuur Samenwerkende
Ziekenhuizen en Verpleeghuizen Westelijke Mijnstreek,
26-1-1981; ORB: Stafvergadering, 16-2-1981.
104. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-41, 4-12-1997; ORB: Verslag van Raad van
Bestuur-vergadering nr. 97-42, 8-12-1997; ORB: Ver-
slag van de 124e vergadering van de Raad van Toezicht,
15-12-1997; MSM: Notulen stafbestuursvergadering,
11-12-1997; MSM: Notulen stafbestuursvergadering,
18-12-1997.
105. De namen van de direct betrokkenen zijn uit de omschrijvingen
verwijderd.
ORB: Verslag van het gesprek van de heer L.F.J. Jansen,
voorzitter Raad van Bestuur, met ( ) op vrijdag
17 september 1999, naar aanleiding van de brief van (
) aan de Raad van Bestuur, d.d. 10 september, 17-9-
1999; ORB: Verslag van het gesprek met mevrouw
Stoffels, verpleegkundige SEH, naar aanleiding van
een incident op de SEH op 28 juni 1999, 20-9-1999;
ORB: Verslag van het gesprek met mevrouw P. Fintelman,
verpleegkundige SEH, naar aanleiding van
een incident op de SEH op 28 juni 1999, 20-9-1999;
ORB: Samenvattend verslag van het horen van ( )
over het incident d.d. 28 juni 1999 op de Spoed Eisende
Hulp van het Maaslandziekenhuis te Sittard, 21-9-
1999; ORB: Verslag van het gesprek van drs. J. Veegens
met de heer P. Hannemann, arts-assistent chirurgie
en dr. T. Hoofwijk, chirurg, op dinsdag 21 september
1999 om 13.30 uur in de Conferentiekamer
van de Raad van Bestuur, 21-9-1999; ORB: Verslag
van het gesprek met de heer J. Koch, verpleegkundige
SEH, naar aanleiding van een incident op de SEH
op 28 juni 1999, 23-9-1999; ORB: Verslag van het gesprek
met mevrouw V. Thissen, secretaresse SEH,
naar aanleiding van een incident op de SEH op 28
juni 1999, 5-10-1999; ORB: Aantekeningen naar aanleiding
van het verslag met ( ), 25-10-1999; ORB: Verslag
van de 137e vergadering van de Raad van Toezicht,
6-12-1999.
Zie ook: MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 30-
9-1999; MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 28-
10-1999.
106. ORB: Overleg RvB, 23-7-1998.
Zie ook: MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 14-9-1998.
107. Zie hoofdstuk 6; ORB: C. Breederveld aan W. van
Dijk, 30-1-1996; ORB P. Verduijn aan C. Breederveld,
4-2-1996; ORB: C. Breederveld aan P.G. Verduijn, 12-
2-1996; ORB: P. Verduijn aan C. Breederveld, 19-2-
1996; ORB: C. Breederveld aan de P.G. Verduijn, 25-
4-1996; ORB: C. Breederveld aan F.L.G. Erdkamp, 14-
5-1996; ORB: C. Breederveld aan P.G. Verduijn, 31-7-
1996; ORB: H.M.J.A. Houben aan P.G. Verduijn, 23-
10-1996; ORB: C. Breederveld aan E.R. Havermans,
E.T.J. Jetten en P.G. Verduijn, 16-12-1996; ORB: Verslag
van de RvB-vergadering, 15-5-1997; ORB: Verslag
van Raad van Bestuur-vergadering nr. 97-17, 28-5-
1997; ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 3-7-1997;
ibid 88.
108. Scheidsgerecht voor het Nederlandse Ziekenhuiswezen
Nr. 8, Gehoudenheid van medisch specialist tot
herdeelname aan raam-overeenkomst met ziekenhuis
en verzekeraars gewichtige reden tot opzegging van
de toelatingsovereenkomst, 31-8-1998.
109. ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 29-9-1997;
ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 20-10-1997.
110. ORB: Verslag van de 123e vergadering van de Raad
van Toezicht, 27-10-1997.

111. ORB: RvB aan RvT, 8-12-1997; MSM: Notulen van de
kernstafvergadering van de Medische Staf, 10-11-1997.
112. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 25-9-1997;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 6-11-1997;
MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 8-12-1997; ORB: Verslag van de RvBvergadering,
3-11-1997; ORB: Verslag van Raad van
Bestuur-vergadering nr. 97-38, 13-11-1997; ORB: RvB
aan RvT, 8-12-1997; MSM: Notulen stafbestuursvergadering,
20-11-1997; Notulen van de plenaire stafvergadering
van de Medische Staf, 8-12-1997; MSM: Notulen
van de kernstafvergadering van de Medische Staf,
12-1-1997.
113. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 4-12-1997;
MSM: Notulen van de plenaire stafvergadering van
de Medische Staf, 8-12-1997.
114. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 4-12-1997.
115. Notulen van de plenaire stafvergadering van de Medische
Staf, 8-12-1997.
116. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 11-4-1996.
117. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-41, 4-12-1997; ORB: RvB aan RvT, 8-12-1997.
118. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 18-12-1997;
ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 22-12-1997.
119. ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 31-12-1997;
ORB: Verslag van de 125e vergadering van de Raad
van Toezicht, 26-1-1998.
120. ORB: Verslag vergadering RvB, 12-1-1998; ORB: Verslag
van de 125e vergadering van de Raad van Toezicht,
26-1-1998; ORB: Verslag vergadering RvB, 29-1-
1998; ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering,
18-2-1998; MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 12-1-1998 MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 26-2-1998.
121. ORB: Verslag van de 126e vergadering van de Raad
van Toezicht, 19-3-1998; ORB: Verslag van Raad van
Bestuur-vergadering, 19-3-1998.
122. ORB: Verslag vergadering RvB, 4-6-1998; ORB:
Agendapunt 4, Rapportage beleidsvoortgang, Bijlage
bij vergadering 127, 15-6-1998; MSM: Notulen stafbestuursvergadering,
15-1-1998; MSM: Notulen stafbestuursvergadering,
22-1-1998; MSM: Notulen stafbestuursvergadering,
5-3-1998.
123. Ibid 108.
Zie ook: Handelingen Tweede Kamer der Staten-Gerenaal,
vergaderjaar 1996–1997, 25004, nr. 2.
124. ORB: De minister van VWS aan de deelnemers van
het Lokaal Initiatief SZWM, 17-7-1998; ORB: Agendapunt
5, Voortgang beleidszaken, Bijlage bij vergadering
128, 7-9-1998.
125. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 17-9-1998.
126. ORB: Verslag RvB vergadering, 25-2-1999.
127. ORB: Nieuwjaarstoespraak, L.F.J. Jansen, 6-1-1998.
128. ORB: Verslag Voorbereidingsoverleg Speerpuntziekenhuizen,
25-11-1997.
129. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering nr.
97-42, 8-12-1997; ORB: H.M.J.A. Houben aan de
Stichting Thuiszorg Westelijke Mijnstreek, 10-12-
1997; ORB: J.D. Veegens aan de Vereniging van
Patiënten-/Consumentenorganisaties in Limburg, 17-
12-1997.
130. ORB: Verslag van de RvB-vergadering, 15-12-1997.
HOOFDSTUK 7 333
131. ORB: L. Crasborn aan J. Veegens, Concept aanvullende
aanvraagverklaring, 29-12-1997.
132. ORB: J.K. Hoepel aan J.D. Veegens, 29-12-1997.
133. ORB: Herziene aanvraag verklaring ex WZV voor
een ziekenhuis in de 21e eeuw, Ziekenhuis Eemland
Amersfoort, concept, 12-1-1998; ORB: Aanvulling
Aanvraagverklaring Nieuwbouw, Ziekenhuis Centrum
Apeldoorn, 3-1998; ORB: Verslag van de 125e
vergadering van de Raad van Toezicht, 26-1-1998.
134. Ibid 132.
135. ORB: Verslag van de 125e vergadering van de Raad
van Toezicht, 26-1-1998.
136. ORB: L.F.J. Jansen aan managementteam SZWM,
ondernemingsraad en stafbestuur, 5-3-1998; ORB:
Verslag vergadering RvB, 12-3-1998; ibid 121; ORB:
Aanvulling Aanvraag Verklaring Nieuwbouw Maaslandziekenhuis,
2-4-1998.
137. ORB: L.F.J. Jansen aan E. Borst-Eijlers, 2-4-1998.
138. ORB: L.F.J. Jansen aan G. Tielen, 12-3-1998.
139. ORB: ZN/KPZ vertegenwoordiging Zilveren Kruis en
CZ Groep Zorgverzekeringen aan Zorgverzekeraars
Nederland, 16-6-1998; ORB: GS Limburg aan de minister
van VWS, 14-7-1998.
140. ORB: L.F.J. Jansen aan G. Tielen, 19-5-1998; ORB:
Verslag vergadering RvB, 25-6-1998.
141. MSM: Verslag van het overleg Stafbestuur - Raad van
Bestuur, 13-8-1998; ORB: Agendapunt 5, Voortgang
beleidszaken, Bijlage bij vergadering 128, 7-9-1998;
ORB: Verslag van de 128e vergadering van de Raad
van Toezicht, 7-9-1998.
142. Zie: ORB: J.D. Veegens aan W.B. Meijer, 30-10-1998;
ORB: P.P.M. Ernst aan W. Meijer, 2-11-1998.
143. MSM: Notulen van de plenaire stafvergadering van
de Medische Staf, 14-12-1998.
144. ORB: W.B. Meijer en H.A. de Boer aan de minister
van VWS, 16-11-1998.
145. ORB: Verslag van Raad van Bestuur-vergadering, 3-
12-1998.
Zie ook: ORB: Agendapunt 5, Voortgang beleidszaken,
Bijlage bij vergadering 128, 7-9-1998.
146. ORB: Verslag RvB vergadering, 23-12-1998.
147. ORB: J. Veegens aan L. Jansen en H. Peeters, 6-1-
1999.
148. ORB: Verslag vergadering RvB, 21-1-1998.
149. ORB: Verslag vergadering RvB, 22-10-1998.
150. ORB: Verslag van de 129e vergadering van de Raad
van Toezicht, 26-10-1998.
151. Ibid 147.
Zie ook: ORB: Verslag RvB vergadering, 7-1-1999.
152. ORB: Nieuwjaarsrede, L.F.J. Jansen, 1999.
153. ORB: Locatie Geleen, 13-1-1999; ORB: L.F.J. Jansen
aan de ondernemingsraad, 13-1-1999; ORB: L.F.J. Jansen
aan de huisartsen en de RHV, 13-1-1999; ORB: L.
Jansen aan S.D. de Bree, 13-1-1999; MSM: Notulen van
de kernstafvergadering van de Medische Staf, 13-1-
1999.
154. ORB: L.F.J. Jansen aan de minister van VWS, 14-1-
1999.
155. ORB: L. Jansen aan S.D. de Bree, 13-1-1999.
156. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 21-1-
1999; MSM: Verslag van het overleg Raad van Bestuur
- Stafbestuur, 28-1-1999; MSM: Notulen van de

334 NOTEN
kernstafvergadering van de Medische Staf, 8-2-1999.
157. ORB: Verslag van de 131e vergadering van de Raad
van Toezicht, 1-2-1999.
158. ORB: Verslag RvB vergadering, 4-2-1999.
159. MSM: Verslag van het overleg Raad van Bestuur -
Stafbestuur, 25-2-1999.
160. ORB: Aktie-/Aandachtspunten van het voortgangsoverleg
Managementteam Ziekenhuis, 10-3-1999;
ORB: Verslag RvB vergadering, 4-3-1999.
161. ORB: Aktie-/Aandachtspunten van het voortgangsoverleg
Managementteam Ziekenhuis, 10-3-1999;
MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 25-3-
1999; ORB: Verslag RvB vergadering, 8-4-1999; ORB:
Neurologie, 12-4-1999; MSM: Verslag van het overleg
Raad van Bestuur - Stafbestuur, 22-4-1999; ORB: Verslag
RvB vergadering, 1-4-1999.
Zie ook: MSM: Verslag van het overleg Luijckx, Prevoo
en Stafbestuur, 9-9-1999.
162. Zie ook: MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering,
4-2-1999.
163. ORB: Verslag RvB vergadering, 1-4-1999.
164. ORB: Aktie-/Aandachtspunten van het voortgangsoverleg
Managementteam Ziekenhuis, 10-3-1999.
165. ORB: Verslag RvB vergadering, 8-4-1999; ORB: Neurologie,
12-4-1999; ORB: Verslag RvB vergadering, 3-
6-1999.
166. Ibid 126, 160; ORB: Aktie-/Aandachtspunten van het
voortgangsoverleg Managementteam Ziekenhuis, 14-
4-1999; ORB: RvB aan RvT, 6-5-1999; ORB: RvB aan
RvT, 10-5-1999; ORB: Aktie-/Aandachtspunten van
het voortgangsoverleg Managementteam Ziekenhuis,
12-5-1999; ORB: Aktie-/Aandachtspunten van het
voortgangsoverleg Managementteam Ziekenhuis, 9-6-
1999; ORB: Verslag RvB vergadering, 22-7-1999;
ORB: Verslag van de 134e vergadering van de Raad
van Toezicht, 28-7-1999.
167. P.W. Frederiks, 1999.
168. Zie Handelingen Tweede Kamer der Staten-Generaal,
vergaderjaar 1996–1997, 25 258.
169. Q. van Koolwijk, 20-9-1997.
170. Ondernemerschap medisch specialisten, Besluit
DB98-0524, Directoraat-Generaal der Belastingen, 13-
2-1998.
171. ORB: Verslag overleg SZWM Regionale Huisartsen
Vereniging Westelijke Mijnstreek, 17-2-1998; ORB: H.
Peeters aan Werkgroep Management Participatie, 18-
2-1998.
172. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 23-4-
1998; MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering,
18-6-1998.
173. MSM: Verslag van het overleg Stafbestuur - Raad van
Bestuur, 13-8-1998.
174. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 3-9-
1998.
175. MSM: Verslag van het overleg Stafbestuur - Raad van
Bestuur, 24-9-1998.
176. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 24-9-
1998.
177. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 5-11-
1998.
178. MSM: Verslag van het overleg Stafbestuur - Raad van
Bestuur, 12-11-1998.
179. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 3-12-
1998; MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering,
7-1-1999.
180. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 22-1-
1998; ORB: Verslag vergadering RvB, 5-2-1998; MSM:
Notulen van de stafbestuursvergadering, 26-3-1998;
ORB: Verslag vergadering RvB, 2-4-1998; ORB: Verslag
vergadering RvB, 4-6-1998; ORB: Verslag van de
127e vergadering van de Raad van Toezicht, 15-6-
1998; ORB: Verslag vergadering RvB, 10-12-1998;
MSM: Verslag van het overleg Raad van Bestuur -
Stafbestuur, 22-4-1999; MSM: Notulen van het overleg
Stafbestuur - Medisch Managers, 3-6-1999; MSM:
Notulen van het overleg Stafbestuur - Medisch Managers,
21-7-1999; MSM: Notulen van het overleg
Stafbestuur - Medisch Managers, 5-8-1999; ORB: J.P.
Schepers aan L.F.J. Jansen, 27-5-1999; ORB: L.F.J. Jansen
aan G.P.K. Hulsman, 23-11-1999; MSM: Notulen
van de plenaire stafvergadering van de Medische
Staf, 13-12-1999; MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering,
23-12-1999.
181. ORB: Aankondiging van het vertrek van Peeters in
brieven van L.F.J. Jansen, 19-8-1999 en 20-8-1999;
182. ORB: Topstructuur Stichting Ziekenzorg Westelijke
Mijnstreek, 9-1999.
183. ORB: Verslag van de 132e vergadering van de Raad
van Toezicht, 22-3-1999; ORB: L.F.J. Jansen aan de
RvB, 7-4-1999.
184. Ibid.
185. MSM: Notulen van het overleg Stafbestuur - Medisch
Managers, 16-9-1999.
186. ORB: Verklaring van G.A.G. Geeraerts, M.E.M. Ausems,
J.E. Sollie, L.F.J. Jansen en J.D. Veegens, 18-10-
1999.
Zie ook: ORB: Verslag van de 136e vergadering van
de Raad van Toezicht, 25-10-1999.
187. ORB: Verslag vergadering RvB, 10-12-1998; ORB:
Verslag van de 136e vergadering van de Raad van
Toezicht, 25-10-1999; ORB: Raad van Bestuur aan de
medewerkers van de Verpleeghuizen, 2-12-1999.
188. MSM: Verslag van het overleg Stafbestuur - Raad van
Bestuur, 12-3-1998.
189. Ibid; ORB: Verslag vergadering RvB, 2-4-1998; ibid
144.
190. ORB: Verslag vergadering RvB, 12-3-1998.
191. ORB: Verslag vergadering stuurgroep Diagnostisch
Centrum, 25-1-1999.
192. ORB: Verslag vergadering stuurgroep Diagnostisch
Centrum, 17-8-1999.
193. ORB: Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek,
Managementteam Ziekenhuis, stand van zaken Diagnostisch
Centrum WM, 13-10-1999.
194. ORB: Transmuraal samenwerken: balanceren tussen
emotie en verstand, 26-1-2000.
195. ORB: Op weg naar een diagnostisch centrum nieuwe
stijl, 27-1-2000.
196. Ibid.
197. ORB: Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek,
Managementteam Ziekenhuis, systematische aanpak
van kwaliteitszorgbeleid, 30-6-1999.
198. ORB: Aktie-/Aandachtspunten van het voortgangsoverleg
Managementteam Ziekenhuis, 30-6-1999.

199. ORB: Verslag van het tripartiet overleg van zorgverzekeraars,
medisch specialisten en ziekenhuis, 15-11-
1999; ORB: Criteria voor zorgvernieuwing, 8-11-1999.
200. ORB: Verslag van de 138e vergadering van de Raad
van Toezicht, 7-2-2000.
201. ORB: Criteria voor zorgvernieuwing, 8-11-1999.
202. Ibid 200.
203. ORB: Verslag RvB vergadering, 13-1-2000; ibid 200;
MSM: Verslag van overleg SB, 21-9-2000; ORB: Verslag
van Orbis-RHV overleg, 11-4-2000; MSM: Notulen
van de kernstafvergadering van de Medische Staf,
11-9-2000.
204. ORB: Agendapunt 5, Voortgang beleidszaken, Bijlage
bij vergadering 128, 7-9-1998.
205. ORB: Verslag RvB vergadering, 14-1-1999.
206. ORB: Plan van Aanpak, Veldhoen + Company, 11-2-
1999.
207. Ibid.
208. ORB: Verslag RvB vergadering, 18-3-1999.
209. Ibid 160.
210. ORB: Verslag RvB vergadering, 4-3-1999.
211. Ibid 208.
212. ORB: N.C. Oudendijk aan de Stichting Ziekenzorg
Westelijke Mijnstreek, 3-5-1999.
213. MSM: Verslag van het overleg Raad van Bestuur -
Stafbestuur, 22-4-1999.
214. ORB: Besluitenlijst projectgroep Nieuwbouw Ziekenhuis,
19-4-1999; ORB: A. Stöcker aan Veldhoen +
Company, 26-4-1999.
215. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 6-5-
1999; ORB: Verslag van de 133e vergadering van de
Raad van Toezicht, 17-5-1999; ORB: Afspraken-/besluitenlijst
Projectgroep Nieuwbouw Maaslandziekenhuis,
17-5-1999.
216. ORB: Verslag van de 1e vergadering van de Klankbordgroep
Nieuwbouw Maaslandziekenhuis, 25-5-
1999.
217. ORB: Afspraken-/besluitenlijst Projectgroep Nieuwbouw
Maaslandziekenhuis, 23-8-1999.
218. ORB: Verslag van de 1e vergadering van de Stuurgroep
Nieuwbouw Maaslandziekenhuis, 17-5-1999.
219. Ibid.
220. ORB: Verslag Excursie Finland en Zweden, 25-10-
1999.
ORB: Besluitenlijst projectgroep Nieuwbouw Ziekenhuis,
31-5-1999; ORB: Besluitenlijst projectgroep
Nieuwbouw Ziekenhuis, 28-6-1999.
221. ORB: Verslag van het overleg Managementteam Ziekenhuis,
11-3-1998; ibid 191; ORB: Verslag van de 126e
vergadering van de Raad van Toezicht, 19-3-1998.
222. ORB: Agendapunt 4, Rapportage beleidsvoortgang,
Bijlage bij vergadering 127, 15-6-1998.
223. ORB: Verslag vergadering RvB, 4-6-1998; ORB: Verslag
vergadering RvB, 25-6-1998.
224. Zie bijvoorbeeld: M. Houben, J. Wester, 2001.
ORB: Verslag vergadering RvB, 1-10-1998; MSM: Notulen
van de kernstafvergadering van de Medische
Staf, 12-10-1998.
225. Ibid 150.
226. Ibid 146; MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 8-2-1999.
227. Ibid 147; ORB: Verslag RvB vergadering, 7-1-1999;
HOOFDSTUK 7 335
ORB: Verslag RvB vergadering, 14-1-1999; ORB: RvB
aan RvT, 20-1-1999; MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 8-2-1999; MSM:
Notulen van de stafbestuursvergadering, 4-2-1999;
ORB: Verslag RvB vergadering, 27-9-1999.
228. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 21-1-
1999.
229. ORB: Verslag RvB vergadering, 28-1-1999; MSM: Verslag
van het overleg Raad van Bestuur - Stafbestuur,
28-1-1999; MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering,
4-2-1999
230. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 8-2-1999.
231. ORB: Verslag RvB vergadering, 18-3-1999; MSM: Verslag
van het overleg Raad van Bestuur - Stafbestuur,
18-3-1999; MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 12-4-1999.
232. ORB: J. Schepers aan Projectbureau Nieuwbouw, 13-
9-1999; ORB: Eindrapportage definitiefase Nieuwe
Manier van Werken, Veldhoen + Company, 11-1999.
233. ORB: J. Schepers aan Projectbureau Nieuwbouw, 13-
9-1999.
234. ORB: E. Veldhoen aan L.F.J. Jansen, 24-11-1999.
235. ORB: Eindrapportage definitiefase Nieuwe Manier
van Werken, Veldhoen + Company, 11-1999.
236. Zie H.E. Veldman, 1994.
237. ORB: RvB aan RvT, 30-11-1999.
238. ORB: Agendapunt 5, Voortgang beleidszaken, Bijlage
bij vergadering 128, 7-9-1998; ibid 147; ORB: Intentieverklaring,
Stichting WoonZorgCentra en SZWM,
Concept, 1999; ORB: RvB aan RvT, 11-3-1999; ORB:
RvB aan RvT, 6-5-1999; ORB: RvB aan RvT, 9-6-1999;
ORB: L.F.J. Jansen aan de RvT, 25-6-1999; ORB: J.J.G.
Derckx aan L.F.J. Jansen, 25-6-1999; ORB: Verslag
van de 134e vergadering van de Raad van Toezicht,
28-6-1999; ORB: L.F.J. Jansen aan de J.J.G. Derckx, 5-
7-1999; ORB: Verslag van de 136e vergadering van de
Raad van Toezicht, 25-10-1999; ORB: Rapport van
Price Waterhouse Coopers, Woonzorgcentra/ Ziekenzorg
Westelijke Mijnstreek, 12-1999; ORB: W. Oosterom
aan J.D. Veegens, 23-12-1999; ORB: Voorstel
tot juridische fusie Orbis medische en zorgconcern en
Stichting Woonzorgcentra St. Rosastichting Huize de
Kollenberg Stichting Bejaardenzorg Caritas Stichting
Bejaardenzorg St. Maarten, 14-1-2000; ORB: Voorstel
tot juridische fusie Orbis medische en zorgconcern en
Stichting Bejaardenoord Vastrada Stichting Ouderenzorg
Susteren, 27-1-2000; ORB: Verslag RvB vergadering,
3-2-2000; ORB: Verslag van de 138e vergadering
van de Raad van Toezicht, 7-2-2000.
239. A.G.M. Hoofwijk, L.H.J.M. van den Akker & J.W.M.
Pinckaers, 2000; A.G.M. Hoofwijk & L.H.J.M. van
den Akker, 2002.
240. ORB: Nieuwjaarsrede 2000, 3-1-2000.
241. Zie bijvoorbeeld: MSM: Notulen van de plenaire stafvergadering
van de Medische Staf, 13-12-1999; ORB:
Presentatie Ziekenhuis van de Toekomst, Olympisch
Stadion Amsterdam, SZWM, 15-12-1999; ORB: Verslag
van de 137e vergadering van de Raad van Toezicht,
6-12-1999.
242. ORB: Besluitenlijst projectgroep Nieuwbouw Maaslandziekenhuis,
10-1-2000.

336 NOTEN
243. ORB: E.H. Gans, A.J. Neve, W.H. Geraedts, 13-3-
2000.
244. ORB: Vragen Medische Staf, 10-4-2000; ORB: Geformuleerde
vragen tijdens bijeenkomst med. staf d.d.
10.04.2000, 11-4-2000.
245. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE, 15-6-
2000.
246. Zie ORB: Verslag van Projectgroep Nieuwbouw
Maaslandziekenhuis, 17-4-2000.
247. ORB: Verslag RvB vergadering, 27-4-2000; ORB: P.
Rothkrantz aan L. Jansen, 27-4-2000.
248. ORB: Verslag van Projectgroep Nieuwbouw Maaslandziekenhuis,
15-5-2000.
249. MSM: Verslag van de vergadering SB-MM-BCV-RvB,
25-5-2000.
250. ORB: Verslag van de 8e vergadering van de Stuurgroep
Nieuwbouw Maaslandziekenhuis, 26-6-2000.
Zie ORB: Maaslandziekenhuis Conceptontwikkeling
Ziekenhuis van de Toekomst, Veldhoen + Company,
15-7-2000.
251. ORB: Verslag van vergadering SB-MM-RvB-BCV, 27-
7-2000; ORB: J.D. Veegens aan E. Veldhoen, 3-8-
2000.
252. ORB: Cardiologen en longartsen aan Schepers, 14-6-
2000.
253. ORB: Verslag van Projectgroep Nieuwbouw Maaslandziekenhuis,
21-8-2000; ORB: Verslag van Projectgroep
Nieuwbouw Maaslandziekenhuis, 4-9-2000;
ORB: Verslag RvB vergadering, 7-9-2000.
254. MSM: Notulen van de stafbestuursvergadering, 7-9-
2000.
255. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 11-9-2000.
256. MSM: Verslag van de stafbestuursvergadering, 14-9-
2000.
257. ORB: Veldhoen + Company aan de voorzitter van de
Raad van Bestuur, 15-9-2000.
258. ORB: PBN aan Raad van Bestuur, 21-9-2000.
259. MSM: Verslag van overleg SB-RvB-MM i.v.m. nieuwbouwtraject,
21-9-2000.
260. MSM: Verslag van de vergadering SB-MM-COVE-
RvB, 28-9-2000.
261. ORB: Verslag van de 143e vergadering van de Raad
van Toezicht, 23-10-2000.
262. Ibid.
263. Ibid.
264. ORB: Verslag van de 144e vergadering van de Raad
van Toezicht, 4-12-2000.
265. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-RvB,
23-11-2000.
266. MSM: Verslag van vergadering stafbestuur, 7-12-
2000.
267. ORB: L.F.J. Jansen aan Management Orbis medisch
en zorgconcern, 15-1-2001.
ORB: Verslag RvB vergadering, 18-1-2001; MSM: Verslag
van het overleg SB-MM-COVE-RvB, 25-1-2001.
268. Zie ORB: Verslag van Orbis-RHV overleg, 30-1-2001;
MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 12-2-2001.
269. DAFM: Wijziging in het Handelsregister van de Kamer
van Koophandel en Fabrieken, 13-6-1930.
Zie ook: MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 12-2-2001; MSM: Notulen van
de kernstafvergadering van de Medische Staf, 12-3-
2001; ORB: Verslag van de 146e vergadering van de
Raad van Toezicht, 13-3-2001; MSM: Notulen van de
kernstafvergadering van de Medische Staf, 9-4-2001;
MSM: Notulen van de plenaire stafvergadering van
de Medische Staf, 11-6-2001; ORB: Beoordelingsrapport
sector ziekenhuizen, College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen,
9-4-2001.
270. ORB: Maaslandziekenhuis Centrum voor Screening
en Diagnostiek, Veldhoen + Company, 16-11-2000;
ORB: Maaslandziekenhuis Spreekuurcentrum, Veldhoen
+ Company, 16-11-2000; ORB: Maaslandziekenhuis
Behandelcentrum, Veldhoen + Company, 30-11-
2000; ORB: Maaslandziekenhuis Verpleegcentrum,
Veldhoen + Company, 11-12-2000; ORB: Maaslandziekenhuis
Logistiek Centrum, Veldhoen + Company,
12-12-2000.
271. ORB: Veldhoen + Company aan de voorzitter van de
Raad van Bestuur, 24-10-2000; ORB: Maaslandziekenhuis
De uitwerking van het concept voor een
Toekomstige Manier van Werken, Spreekurencentrum
- Kennis & Expertise centrum, Veldhoen +
Company, 11-2000; ORB: Plan van Aanpak Implementatie
Maaslandziekenhuis, Veldhoen + Company,
9-11-2000; ORB: Veldhoen + Company aan de voorzitter
van de Raad van Bestuur, 10-11-2000; ORB:
PBN aan Raad van Bestuur, 12-12-2000.
272. ORB: E. Veldhoen en B. van Schaik aan L. Jansen, 9-
11-2000.
273. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-RvB,
25-1-2001.
ORB: Verslag van Orbis-RHV overleg, 30-1-2001.
274. Zie ORB: Verslag van Coördinatieoverleg gebruikersinbreng,
8-3-2001; ORB: Verslag van Coördinatieoverleg
gebruikersinbreng, 15-3-2001.
275. ORB: N.O.J.M. Visser aan G.A.G. Geeraerts, 6-2-2001.
276. ORB: G.A.G. Geeraerts aan L.F.J. Jansen, 22-2-2001.
277. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE, 19-4-
2001.
278. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-RvB,
26-4-2001.
Zie ook: ORB: L.F.J. Jansen aan maatschappen en
vakgroepen Maaslandziekenhuis, 9-3-2001; MSM:
Notulen van de kernstafvergadering van de Medische
Staf, 12-3-2001; MSM: Verslag van het overleg SB-
MM-COVE-RvB, 22-3-2001.
279. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-RvB,
26-4-2001.
Zie ook: ORB: Verslag van Coördinatieoverleg gebruikersinbreng,
19-4-2001; ORB: P. Rothkrantz aan
L. Jansen, 7-5-2001; ORB: Verslag van Coördinatieoverleg
gebruikersinbreng, 17-5-2001; MSM: Notulen
van de plenaire stafvergadering van de Medische
Staf, 11-6-2001.
280. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-RvB,
26-4-2001.
281. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 7-5-2001.
282. ORB: Verslag van de 144e vergadering van de Raad
van Toezicht, 4-12-2000; ORB: Verslag van de 145e
vergadering van de Raad van Toezicht, 6-2-2001.

283. ORB: A.H.M. Hoofs aan E. Schaftenaar en W.J.M.
Keulers, 4-5-2001.
284. ORB: Verslag RvB vergadering, 22-2-2001; ORB:
L.F.J. Jansen aan J.J.A.C. Balm en P. van Gend, 27-2-
2001; ORB: Verslag van de 146e vergadering van de
Raad van Toezicht, 13-3-2001; ORB: Verslag RvB vergadering,
29-3-2001; ORB: Verslag van de 147e vergadering
van de Raad van Toezicht, 1-5-2001.
285. Zie ORB: H. Hennekens aan Raad van Bestuur, 23-5-
2000.
286. ORB: Verslag van de 147e vergadering van de Raad
van Toezicht, 1-5-2001; ORB: Verslag van de 149e
vergadering van de Raad van Toezicht, 16-10-2001.
287. ORB: Verslag van het overleg tussen Orbis medisch
en zorgconcern en Thuiszorg Westelijke Mijnstreek,
28-8-2001.
288. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 13-11-2000.
289. ORB: Verslag van het overleg RvT en Ondernemingsraad,
6-3-2001.
290. ORB: Verslag van de 147e vergadering van de Raad
van Toezicht, 1-5-2001.
291. ORB: Curriculum vitae A.W.A.M. Broos, 2006.
292. ORB: Arbeidsovereenkomst A.W.A.M. Broos, 18-9-
2001; MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-
RvB, 27-9-2001; MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 8-10-2001; ORB: Verslag
van de 150e vergadering van de Raad van Toezicht,
10-12-2001.
293. MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 3-1-2002;
MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 10-1-2002;
MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 14-1-2002.
294. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 18-2-2002; ORB: Intern bulletin, Benoeming
drs. G.A.G. Geeraerts in Managementteam
Maaslandziekenhuis, 1-3-2002.
295. MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 15-11-2001;
ORB: J. Veegens aan H. van Laarhoven, M. Jacobs, L.
Poels, R. Verreussel, M. Ausems, F. Erdkamp, M. van
den Maegdenbergh, E. Sollie, G. Geeraerts, F. de
Heer, P. Hooymans, R. Prevoo, 28-11-2001; ORB:
L.F.J. Jansen aan de Raad van Toezicht, 5-2-2002;
MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 7-3-2002.
296. ORB: T. Vroon en H.A. de Boer aan het bestuur van
Orbis medisch en zorgconcern, divisie verpleging en
verzorging, 9-4-2001; ORB: Beoordelingsrapport sector
ziekenhuizen, College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen,
9-4-2001.
297. MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 7-3-2002.
298. ORB: L. Jansen aan K. Birkhoff, 25-3-2002.
299. ORB: Verslag PBN-Siemens, 26-3-2002; MSM: Verslag
van het overleg SB-MM-COVE-RvB, 28-3-2002;
MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 8-4-2002.
300. ORB: Verslag van de 153e vergadering van de Raad
van Toezicht, 6-5-2002.
301. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 13-5-2002.
302. VWS: E. Borst-Eilers aan de voorzitter van de vaste
commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
15-5-2001.
HOOFDSTUK 7 337
303. VWS: E. Borst-Eilers aan de voorzitter van de vaste
commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
4-7-2001.
Zie ook: MSM: Verslag van het overleg SB-MM-
COVE-RvB, 31-5-2001; ORB: Verslag van de 148e vergadering
van de Raad van Toezicht, 26-6-2001.
304. VWS: E. Borst-Eilers aan de voorzitter van de vaste
commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
23-10-2001.
305. ORB: Verslag van de 154e vergadering van de Raad
van Toezicht, 18-6-2002.
306. ORB: A.H.M. Hoofs aan Notariskantoor mr. W. Nelissen,
15-3-2001.
307. ORB: Gewijzigd concept Raamafspraak Gemeente
Sittard-Geleen en Obis Medisch en Zorgconcern, 22-
1-2002; ORB: Besluit van B en W Sittard-Geleen, 26-
3-2002.
308. ORB: Verslag RvB vergadering, 24-1-2002.
309. ORB: Verslag RvB vergadering, 27-6-2002.
310. ORB: J.L.M.J. Vervloed aan A.W.A.M. Broos en
W.P.J. van der Heijden, 5-7-2002.
311. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 12-8-2002; MSM: Verslag van het
overleg SB-MM-COVE-RvB, 25-7-2002.
312. ORB: G. Broos aan de RvB, 19-6-2002; ORB: Verslag
van overleg commissie monitoring vacatures, 9-10-
2002; ORB: Verslag van de 156e vergadering van de
Raad van Toezicht, 22-10-2002; ORB: Verslag van
het overleg Raad van Bestuur - Divisie V&V, 5-11-
2002.
313. Zie ook: ORB: Beleidspunten voor bespreking, onderlegger
voor gesprek RVB, 14-2-2002.
314. ORB: Verslag van de 153e vergadering van de Raad
van Toezicht, 6-5-2002.
315. MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 18-4-2002.
316. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 11-11-2002.
317. MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-RvB,
28-3-2002; MSM: Notulen van de kernstafvergadering
van de Medische Staf, 8-4-2002; MSM: Verslag
vergadering stafbestuur, 2-5-2002; MSM: Notulen
van de kernstafvergadering van de Medische Staf, 13-
5-2002; MSM: Verslag van het overleg SB-MM-
COVE-RvB, 23-5-2002; MSM: Verslag van het overleg
SB-MM-COVE-RvB, 25-7-2002; MSM: Notulen van
de kernstafvergadering van de Medische Staf, 12-8-
2002; MSM: Notulen van de kernstafvergadering van
de Medische Staf, 9-9-2002; MSM: Verslag van het
overleg SB-MM-COVE-RvB, 26-9-2002; ORB: Verslag
van het overleg RvT en Bestuur medische staf, 17-10-
2002; MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 24-10-
2002..
318. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 11-3-2002.
319. ORB: Verslag van de 157e vergadering van de Raad
van Toezicht, 10-12-2002.
320. MSM: Notulen van de Plenaire kernstafvergadering,
9-12-2002.
321. ORB: Notitie inzake het schetsplan voor de nieuwbouw
van het Maaslandziekenhuis te Sittard, 29-11-
2002.
322. MSM: Verslag van de Stafbestuursvergadering met

338 NOTEN
MM, 19-12-2002; MSM: Verslag vergadering stafbestuur,
9-1-2003; MSM: Verslag van de kernstafvergadering,
13-1-2003; MSM: Verslag vergadering stafbestuur,
16-1-2003; MSM: Verslag vergadering stafbestuur
met Medisch Manager, 20-2-2003; ORB: Verslag
van vergadering Stafbestuur-Medisch Management-
Raad van Bestuur-Coöperatieve Vereniging,
27-2-2003.
323. MSM: Verslag vergadering stafbestuur met Medisch
Manager, 20-2-2003.
324. ORB: Nieuwjaarsrede 2003, 6-1-2003.
325. ORB: Verslag van de 159e vergadering van de Raad
van Toezicht, 7-4-2003.
326. ORB: L.F.J. Jansen aan J. Zuidam, 4-4-2003; ORB:
Topstructuur Orbis medisch en zorgconcern, 3-2003.
327. ORB: J. Zuidam aan Managementteam Maaslandziekenhuis
en Bestuur Medische Staf, 4-6-2003.
328. ORB: Besluiten-/afsprakenlijst van overleg Raad van
Bestuur-Ziekenhuismanagement, 12-6-2003; MSM:
Verslag vergadering stafbestuur, 12-6-2003; ORB:
Verslag RvB vergadering, 26-6-2003.
329. Zie ORB: Topstructuur Orbis medisch en zorgconcern,
3-2003; MSM: Verslag van de kernstafvergadering,
14-7-2003.
330. ORB: RvB aan de Centrale Ondernemingsraad, 10-10-
2003; ORB: Verslag RvB vergadering, 3-11-2003;
ORB: Jaarverslag, 2003.
331. Zie: MSM: Verslag van de vergadering SB-MM-
COVE-RvB, 26-6-2003; ORB: Verslag RvB vergadering,
26-6-2003; MSM: Verslag vergadering stafbestuur,
12-6-2003; MSM: Verslag van de kernstafvergadering,
14-7-2003; ORB: M.E.M. Ausems en F.L.G.
Erdkamp aan L.J. Jansen en A.H.A.M. Broos, 18-7-
2003; MSM: Verslag van de vergadering SB-MM-RvB-
BCV, 28-8-2003; ORB: Stafbestuur en Medisch Management
aan de Raad van Bestuur en Divisiedirectie,
22-12-2003.
332. MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 15-8-2002.
333. MSM: Verslag vergadering stafbestuur, 29-8-2002.
334. ORB: Verslag van Orbis-RHV overleg, 27-8-2002.
335. Ibid 333.
336. MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 9-9-2002; ORB: Verslag van de 155e
vergadering van de Raad van Toezicht, 10-9-2002;
MSM: Verslag van het overleg SB-MM-COVE-RvB,
26-9-2002.
337. ORB: Column L. Jansen, 10-2002.
338. Zie F.W. Taylor, 1911.; F.B. Gilbreth, 1909; D. Nelson,
1980; M. Pieterson, 1981.
339. ORB: L.F.J. Jansen aan het College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen,
28-4-2003.
340. Ibid.
341. ORB: Beoordelingsrapport sector ziekenhuizen,
Schetsontwerp Maaslandziekenhuis, College Bouw
Ziekenhuisvoorzieningen, 17-11-2003.
342. ORB: Verslag van de 168e vergadering van de Raad
van Toezicht, 7-9-2004.
343. ORB: Concept Projectorganisatie Nieuwbouw Orbis
Medical Park in relatie tot Kredietbewaking en Kostenbeheersing,
J.C.M. Dankers, 17-9-2004.
344. ORB: A.W.A.M. Broos aan Y.C.M. van der Kloet, Foris
Bank Nederland, 12-9-2003; ORB: L.M.G.H. Rutten
en F.J.L. Reijnders, Foris Bank Nederland, aan
A.W.A.M. Broos, 18-9-2003; ORB: L.M.G.H. Rutten
en F.J.L. Reijnders, Foris Bank Nederland, aan
A.W.A.M. Broos, 24-9-2003; ORB: L.H. van der Drift,
Rabobank Nederland, aan L.F.J. Jansen en A.W.A.M.
Broos, 4-2-2004; ORB: Bank Nederlandse Gemeenten
aan A.W.A.M. Broos, 9-3-2004; ORB: L.M.G.H. Rutten
en Y.C.M. van der Kloet, Foris Bank Nederland,
aan A.W.A.M. Broos, 16-4-2004; ORB: Kredietovereenkomst
tussen Stichting Orbis Medisch en Zorgconcern
en ABN Amro Bank N.V. en Fortis Bank Nederland
N.V., 16-6-2004; ORB: Raad van Bestuur aan
de Raad van Toezicht, 22-6-2004; ORB: Consortium
Rabobank Nederland, ING Bank, Bank Nederlandse
Gemeenten aan H. Dankers, 22-6-2004; ORB: PricewaterhouseCoopers
Accountants N.V. aan de Raad
van Toezicht van Orbis Medisch en Zorgconcern, 28-
6-2004; ORB: H. Dankers aan G. Broos en L. Jansen,
29-6-2004; ORB: Verslag van de vergadering van de
Stuurgroep Orbis Medical Park, 29-6-2004; ORB:
Verslag van de 167e vergadering van de Raad van
Toezicht, 29-6-2004; ORB: Raad van Bestuur aan het
College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen, 1-7-2004;
ORB: A.W.A.M. Broos aan het College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen,
8-7-2004; ORB: A.W.A.M. Broos
aan J.H.H. Notmeijer en A. Merkus, ABN Amro Bank,
13-7-2004; ORB: A.W.A.M. Broos aan L.M.G.H. Rutten
en F.J.L. Reijnders, Foris Bank Nederland, 13-7-
2004; ORB: A.W.A.M. Broos aan de Raad van Toezicht,
15-7-2004; ORB: Verslag van de 168e vergadering
van de Raad van Toezicht, 7-9-2004; ORB: Organisatie
en Financiering van een Zorgconcern!, 12-
10-2004; ORB: Verslag van de 176e vergadering van
de Raad van Toezicht, 25-10-2005; ORB: Verslag van
de 170e vergadering van de Raad van Toezicht, 8-12-
2004; EIB provides EUR 180 million loan for Sittard-Geleen’s
hospital of the future, Persbericht European Investment
Bank 2005-134-EN, 13-12-2005; European
Investment Bank, Annual Press Conference 2006,
Briefing Note N° 06, Luxembourg, 9-2-2006; ORB:
Kredietovereenkomst tussen Stichting Orbis Medisch
en Zorgconcern en ABN Amro Bank N.V. en Fortis
Bank Nederland N.V., 3-11-2006.
345. ORB: H.L.M. van der Hoff aan de stafspecialisten van
het ziekenhuis, 5-11-1954.
346. ORB: Jaarverslag 2006.
347. Proloog.

LITERATUUR
Deze lijst bevat de belangrijkste geraadpleegde bronnen
ALE B.J.M., Risico's en Veiligheid, Een historische schets, Delft 2003.
BLOK G., J. VIJSELAAR, De Weg van Welterhof, 25 jaar psychiatrie in Oostelijk Zuid-Limburg, Utrecht, 1999.
BOISSEVAIN J.G.H., De Limburgsche kwestie, Tiel, 1848.
BON R., M. VAN DER MATEN, Wachttijden in ziekenhuizen, verslag van een verkenning naar de praktijk van ziekenhuizen en verzekeraars,
2002.
BONGERS-SAUER E.B.L., J.B.A. LETTINK, ‘Medisch specialist en managementparticipatie’, Medisch Contact (1991)25, 789-792.
BOOGERS M.J.G.J.A., R. KEIZERS, Een verdeelde eenheid, Lokale politiek in Sittard tussen 1900 en 1990, Sint Geertruid, 1991.
BOOT J.M., ‘Schaalvergroting en concentratie in het Nederlandse ziekenhuiswezen’, Blad Bestuurskunde 7(1998)1.
BOOT J.M., M.H.J.M. KNAPEN, De Nederlandse gezondheidszorg, 8e herziene druk, 2005, Utrecht, 1983.
BOSELIE P., ‘De Sittardse Gezondheidscommissie’, in: Sittard uit bronnen geput, Band II, Stichting Historie Sittard, Sittard,
1993.
BOUDEWIJN P.M., ‘Sittard: Mauritsstad of tuindorp?, Kanttekeningen bij de stadsuitbreiding in de periode 1900-1925', in: Sittard
uit bronnen geput, Band II, Stichting Historie Sittard, Sittard, 1993.
BRAAKSMA S.B., ‘Marktwerking in de gezondheidszorg’, ZM Magazine (1987)5, 13-15.
BRINKMAN H., ‘Reorganisatie treft ook top Maaslandziekenhuis’, Algemeen Dagblad (23-10-1993).
BRUINS SLOT H., D.L. WATTS, ‘Managementparticipatie op afdelingsniveau door medisch specialisten’, Medisch Contact
(1991)25, 787-788.
BURKENS J.C.J., ‘Intercollegiale toetsing medische ziekenhuisarbeid’, Medisch Contact (9-11-1962).
CLEYNDERT P.C., ‘Operatieve afdeling van het R.K.-Ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid te Sittard’, Het ziekenhuiswezen
(1958)10.
DAMIEN A., Y. BRULEY, D. DE VILLEPIN, J.-M. GAILLARD, La séparation de l'Église et de l'État, Les textes fondateurs, Paris, 1905,
2004.
DANE C., Geschiedenis van de ziekenverpleging, 7e druk, 1985, Lochem, 1966.
DASSEN H.M.J., De geschiedenis van het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienigheid Sittard, Sittard, 1978.
DERIX J., Perspectief voor Limburg, Stappen en obstakels in het beleid rond de Perspectievennota Zuid-Limburg, 1965-1990, Maastricht,
1990.
DERIX G., De toekomst op tafel, Het geneeshuis van de 21e eeuw, Werkboek 1, Maastricht, 2002.
DERIX G., De steen in de vijver, Het geneeshuis van de 21e eeuw, Werkboek 2, Maastricht, 2003.
DERIX G., Het hof van onthaasting, Het belevingslandschap van de 21e eeuw, Werkboek 3, Maastricht, 2006.
DETUSCH K., Het bombardement van Geleen, Heemkundevereniging Geleen no. 3, Geleen 1982.
DIETEREN O.F.M.R., De migratie in de Mijnstreek, Maaslandse Monografieën, Heerlen, 1959.
DIETEREN O.F.M.R., Grondbeleid en volkshuisvesting in de Mijnstreek, Maaslandse Monografieën, Assen/Maastricht, 1964.
DIJK L.M. VAN, ‘Stafstatuur of Stafreglement?’, Medisch Contact (1961), 388-389.
DIJK W. VAN, ‘Wet tarieven gezondheidszorg’, VM (1981)1.
DUVIGNAC V., Guy Homery, Stichter van de Congregatie van de Goddelijke Voorzienigheid van Créhen, 1781-1861, 1999.
DUVIGNAC V., Mère Marie Hippolyte, 1859-1919, Algemeen Overste van 1902 tot 1919, Dochters van de Goddelijke Voorzienigheid
van Créhen, 2002.
EERENBEEMT, H.F.J.M. VAN DEN, Maatschappelijke verandering en gezondheidszorg in de negentiende eeuw, Tilburg, 1977.
FREDERIKS P.W., ‘Uit de geschiedenis van het St. Barbara Ziekenhuis te Geleen’, Tijdschrift Heemkundevereniging Geleen
(1999)2.
GEHLEN J.A., St. Barbara Ziekenhuis Geleen, 1962.
GEHLEN J.A., St. Barbara Ziekenhuis Geleen, 1963.
GEHLEN J.A., St. Barbara Ziekenhuis Geleen, 1964.
GERITS J.G.W.M., Een Ziekenhuis in Geleen, Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, Sittard, 1988.
GIELKENS W.E.A., Gemeente Geleen, 1815-2000, Sittard-Geleen, 2002.
GILBRETH F.B., Bricklaying System, 1974, New York and Chicago, 1909.
GIOLITTO P., Histoire de l'école, maîtres et écoliers de Charlemagne à Jules Ferry, Paris 2003.
GOUDSWAARD N.B., Inleiding tot de geschiedenis van de verpleegkunst, Rotterdam, 1994.
GROOT G.R.J., Tarieven in de gezondheidszorg, diss. Utrecht, 1998.
HAENRAETS H.J.J., Sittard Frontstad, Van bevrijding tot Capitulatie, Oorlogsdagboek, Sittard, 1976.

340 LITERATUUR
HEIDEN P.B. VAN DER, Volksgezondheid: particulier initiatief versus overheidsdirigisme (1948-1952), Politieke Opstellen 15-16, Radboud
Universiteit, Nijmegen, 1995-1996.
HENDRIKS C.A.M., Silicose en longtuberculose bij de arbeiders in de Nederlandse steenkolenmijnen, proefschrift Utrecht, 1961.
HEYDEN, J.T.M. VAN DER, Het ziekenhuis door de eeuwen, over geld, macht en mensen, Erasmus Publishing, 1994.
HILLEN W., Van Sjölke tot Academie, 1920-1960, Katholieke Sociale Academie, Sittard, 1960.
HOFF H.L.M. VAN DER, Het ziekenhuis van Sittard in oorlogstijd, Sittard, 1960.
HOFF H.L.M. VAN DER, G.C.TH. HONINGS, A.S. KAPTEIN, ‘Preventief onderhoud’, Ons Ziekenhuis (1958)mei.
HOOFWIJK A.G.M., L.H.J.M. VAN DEN AKKER, J.W.M. PINCKAERS, ‘De rijen gesloten, Kortere wachttijd door betere planning’,
Medisch Contact 55(2000)6, 201-204.
HOOFWIJK A.G.M., L.H.J.M. VAN DEN AKKER, ‘Wittegatenplanning, Klein onderdeel in een logistiek proces, maar met grote
gevolgen’, Nederlands Tijdschrift voor Heelkunde 11(2002)4.
HOOFWIJK A.G.M., G.A.G. GEERAERTS, Evaluatie van (medische) professionals, Houten, 2006.
HOOGENDOORN D., ‘Medische Registratie’, Medisch Contact (23-11-1962).
HOUBEN M., WESTER J., BAAN, opkomst en ondergang van een softwarebedrijf, Amsterdam, 2001.
HUIZENGA J., 25 Jaar eenheid in verscheidenheid, Nationale Ziekenhuisraad, Utrecht, 1991.
JONG L. DE, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, Amsterdam, 1969.
JONKERGOUW A.E.L., Kroniek van Sittards jongste verleden (de periode van 1946 tot 1977), Sittard, 1982.
JONKERGOUW A.E.L., Sittard Gulikse stad (van 1400 tot 1801), Sittard, 1977.
JONKERGOUW A.E.L., Sittard Limburgse Stad (de periode van 1815 tot 1920), Sittard, 1978.
KLEMANN H.A.M., 'De Nederlandse economie tijdens de Tweede Wereldoorlog', Tijdschrift voor geschiedenis 110(1997), 3-40.
KLEMANN H.A.M., Nederland 1938-1948, Economie en samenleving in jaren van oorlog en bezetting, Amsterdam, 2002.
KLIJN A., Onze man uit Maastricht, Sjeng Tans, 1912-1993, Een biografie, Nijmegen, 2001.
KNEGTMANS P.J., De Medische Faculteit Maastricht, Een nieuwe universiteit in een herstructureringsgebied, 1969-1984, Assen/Maastricht,
1992.
KOOLWIJK Q. VAN, ‘Machtsstrijd om ziekenhuis beslist', NRC Handelsblad (20-9-1997).
KOPPERT P.C., ‘Discussie over stafvorming’, Medisch Contact (4-6-1961).
KREUKELS L.H.M., Mijnarbeid: Volgzaamheid en strijdbaarheid, Geschiedenis van de arbeidsverhoudingen in de Nederlandse steenkolenmijnen,
1900-1940, Maaslandse Monografieën, Assen/Maastricht, 1986.
LARKIN M., L'Eglise et l'État en France, 1905, la crise de la séparation, Toulouse, 2004.
LEE C. VAN DER, Ziekenhuisfusies, procesgang en resultaten, Beschouwing vanuit enkele neo-institutionele en organisatiekundige
theorieën, diss. Groningen, 2000.
LINDEBOOM, G.A.; M.J. VAN LIEBURG, Inleiding tot de geschiedenis der geneeskunde, Rotterdam, 1993.
LINTSEN H.W., Geschiedenis van de techniek in Nederland, De wording van een moderne samenleving, 1800-1890, Deel II, Zutphen,
1993.
LOENEN N.H.C. VAN, 80 Jaar Ziekenhuis Sittard, Stichting Ziekenzorg Westelijke Mijnstreek, Sittard, 1988.
LOWRY S., H. MAYNARD, Time and Motion study, 3e druk, London, 1927.
LUYN P.B.N. VAN, Stadt Sittardt, Eem grensoverschrijdend verleden, Sittard, 1993.
/M ADE J.H. VAN DER, J.A.M. MAARSE, ‘Het plan-Simons, Een blindganger in de gezondheidszorg’, Bestuurskunde (1995)2, 80-88.
MAYEUR J.M., La séparation de l'église et de l'état, Paris, 1965.
MEER H. VAN DER, ‘Persona humana, Verklaring over enige vraagstukken inzake seksuele ethiek’, Analecta (1976)9.
MESSING F.A.M., Geschiedenis van de mijnsluiting in Limburg, Leiden, 1988.
MOT E., Paying the medical specialist, The eternal puzzle Experiments in the Netherlands, diss. Universiteit van Amsterdam,
Amsterdam 2002.
NELSON D., Frederick W. Taylor and the rise of scientific management, Madison, 1980.
NIEUWENHUIZEN C.L.C. VAN, ‘Over de maatregelen tot bescherming van een vrij beroep’, Medisch Contact (1958)24, 389-400.
OBERNDORFF H., ‘De bestuursstructuur van ziekeninrichtingen’, Het Ziekenhuis (1977), 172-175.
PANNEKOEK J.H., ‘De betekenis van stafvorming in het ziekenhuis’, Het ziekenhuiswezen 31(1958)6.
PANNEKOEK J.H., ‘Stafvorming in ziekenhuizen’, Medisch Contact (16-11-1962).
PETERS J.H., ‘Van geneesheer-directeur tot manager’, Medisch Contact (1979)12, 363-368.
PERSON J.B., l’Abbé Guy Homery, 1781-1861, Fondateur de la Congrégation des Fills de la Divine Providence de Crèhen, Trournai,
1928.
PHILIPS R., Gezondheidszorg in Limburg, Groei en acceptatie van de gezondheidsvoorzieningen, 1850-1940, Maaslandse Monografieën,
Assen/Maastricht, 1980.
PIETERSON M., Het technisch labyrint, een maatschappijgeschiedenis van drie industriële revoluties, Amsterdam, 1981.
QUAY J.E. DE, Rapport betreffende een Technische Hogeschool in het industriële Zuiden van Nederland, Den Bosch, 1948.
QUERIDO A., Godshuizen en Gasthuizen, Een geschiedenis van de ziekenverpleging in West-Europa, Lochum, 1974.
RAEDTS C.E.P.M., De opkomst, de ontwikkeling en de neergang van de steenkolenmijnbouw in Limburg, Maaslandse Monografieen,
Assen/Maastricht, 1974.
ROYEN E.J.G. VAN, ‘Beheersaspecten in het huisvestingsbeleid van mijnondernemingen en roomskatholieken in Zuid-Limburg,
1900-1940’, in: P.P.M. KLEP E.A. (RED.), Wonen in het verleden, Amsterdam, 1987.
SCHELLEN A.M.C.M., Artificial insemination in the human, diss. Utrecht, 1957

LITERATUUR 341
SCHREURS J., M. VEELEN, F. COENEN, ‘Verdreven Religieuzen, Congregatie van de Dochters van de Goddelijke Voorzienigheid,
Honderd jaar werkzaam in Nederland, Limburg en in de Roerstreek (1903-2003)’, HVR-Jaarboek 35(2003), 159-179.
SEUBERT R., Aus der Praxis des Taylor-Systems, Berlijn, 1918.
SÉVILLA J., Quand les catholiques étaient hors la loi, Paris, 2005.
SIMONIS A.H. (E.A.), Sittard, historie en gestalte, Sittard, 1971.
STRUIK A.H.M., ‘De ziekenhuisdirectie’, Het ziekenhuis 3(1973)10, 532-539.
TAYLOR F.W., The Principles of Scientific Management, 1967, New York, 1911.
TERM J. VAN, Twee faculteiten onder (één) dak, Maastricht.
TROMPETTER, P., Een ziekenhuis voor Kerkrade, Dutch Publishers Educative, 1994.
VEEGENS J.D. (E.A.), ‘Remmende voorsprong, Nieuw stelsel benadeelt efficiënt werkende ziekenhuizen’, Medisch Contact
56(2001)19, 734-735.
VELDMAN H.E., Innovaties in de lampenfabricage bij Philips, 1900-1980, diss. Eindhoven, Eindhoven, 1994.
VELDMAN H., De geschiedenis van DAF, manuscript, Sittard 2004.
VLEESHOUWERS M., Ongepubliceerde conceptteksten over de geschiedenis van het ziekenhuis in Sittard, 2004.
VOORT P. VAN DE, ‘Lichte fusie of samenwerking kan kleine ziekenhuizen redden’, Het Ziekenhuis (4-11-1981), 1086-1089.
VROMEN H. (ET AL.), Geleen door de eeuwen heen, Geleen, 1989.
WELTENS L., ‘Aantal ziekenhuisbedden moet in 12 jaar met 750 toenemen’, Limburgs Dagblad (17-9-1968).
WINTERS A.A.H., ‘Een halve eeuw geneeskunde te Sittard’, Maasland 17(1970), 199-202.
WOLF R., Mijn Ziekenhuis, 100 jaar ziekenhuiszorg in Parkstad Limburg, Heerlen, 2004.
150 Jaar geneeskunst, 1999.
50 Jaar sociale gezondheidszorg in Limburg, De R.K. Vereniging Het Limbrugse Groene Kruis in het goud, 1910-1960, 1960.
‘Bisschoppelijke verklaring over abortus arte provocatus’, Analecta (1974)10.
‘Verklaring van de Congregatie voor de geloofsleer over de abortus provocatus’, Analecta (1974)12.
‘Congregatie voor de geloofsleer, Verklaring over enkele vraagstukken van sexuele ethiek’, Analecta (1976)1.
‘Bij het zilveren jubileum van ‘t klooster der Goddelijke Voorzienigheid te Sittard’, De Limburger (13-9-1932).
‘Bij het zilveren jubileum van ‘t klooster der Goddelijke Voorzienigheid te Sittard’, De Limburger (14-9-1932).
‘De consecratie van de nieuwe Kapel te Sittard’, De Limburger (15-9-1932).
‘Zilveren Jubilé van het Klooster der Goddelijke Voorzienigheid te Sittard, Eene indrukwekkende plechtigheid’, De Limburger
(16-9-1932).
‘Uitbreiding ziekenhuis Geleen roept vraagtekens op bij Gezondheidsraad’, De Limburger (21-4-1973).
‘Ziekenhuis Geleen telt 86 zwarte bedden’, De Limburger (21-4-1973).
‘Ziekenhuizen, bedden te veel’, De Limburger (24-8-1973).
‘Kernstaf van Achtste kan aan het werk’, De Limburger (25-8-1973).
‘Ziekenhuizen Sittard en Geleen willen integratie’, De Limburger (29-11-1975).
‘Ziekenhuizen Sittard-Geleen werken samen’, De Limburger (29-11-1975).
‘Patiënten willen in bestuur ziekenhuis’, De Limburger (10-11-1979).
‘Verpleeg- en ziekenhuizen voortaan in één stichting’, De Limburger (16-10-1980).
‘Tijdelijk manager krijgt leiding Maaslandziekenhuis’, De Limburger (25-10-1993).
‘Binnen tien jaar nieuw ziekenhuis in de Westelijke Mijnstreek’, De Limburger (18-1-1995).
‘Bestuur van Maaslandziekenhuis kiest voor nieuwbouw in Geleen’, De Limburger (16-8-1995).
‘Weinig vertrouwen in besturen Limburgse gezondheidszorg’, De Limburger (19-5-1995).
‘Stichting van een ziekenhuis te Geleen is dringend noodzakelijk’, De Nieuwe Limburger (11-12-1956).
‘In memoriam Dr. H.L.M. van der Hoff’, De Nieuwe Limburger (21-9-1961).
‘Geleen heeft thans eindelijk eigen, modern ziekenhuis’, De Nieuwe Limburger (26-10-1963).
‘Geleens ziekenhuis thans vrijwel geheel in gebruik’, De nieuwe Limburger (5-2-1964).
‘Verpleegtehuis voor langdurig zieken komt in Geleen-Zuid, Project van enkele miljoenen wordt gerealiseerd met verpleegstersflat’,
De Nieuwe Limburger (6-3-1968).
‘Dagprijs patiënt omhoog door tweede weigering van G.S., Geleen mag geen lening garanderen voor uitbreiding van ziekenhuis,
Sittard moet ten koste van Geleen A-ziekenhuis krijgen’, De Nieuwe Limburger (20-12-1968).
‘Aparte garantie voor uitbreiding ziekenhuis, Geleens raad keurt discriminatie af’, De Nieuwe Limburger (24-12-1968).
‘Nieuwe directeur voor kliniek St.-Jansgeleen’, De Nieuwe Limburger (6-3-1969).
‘5 Klinieken nodig voor bejaarden’, De Nieuwe Limburger (13-12-1969).
‘Directie kliniek St.-Jansgeleen’, De Nieuwe Limburger (28-1-1970).
‘De stichting van een ziekenhuis in dit rayon’, De Nieuwsbron 17(1953)52.
‘Ministeriële instemming nodig voor bouw van ziekenhuizen en andere inrichtingen’, De Staatscourant (14-9-1971).
‘Ziekenhuizen gaan samen in Limburg’, De Volkskrant (29-11-1975).
De zilveren eeuw, Het verzilveren van de kansen die vergrijzing Limburg biedt, Provincie Limburg, Maastricht, 2004.
Elpenbeen en Mergelsteen, Twintig jaar universiteit in Maastricht, Maastricht, 1996.
‘De beste ziekenhuizen’, Elsevier (30-9-2000).
‘Protestants ziekenhuis in Heerlen’, Gazet van Limburg (11-8-1955).
Guy Homery, Stichter van de Congregatie van de Goddelijke Voorzienigheid van Créhen, 1781-1861, 1999.

342 LITERATUUR
‘Pleidooi voor vrijwillige samenwerking ziekenhuizen’, Het Financieele Dagblad (18-12-1969).
Het kan écht: betere zorg voor minder geld, Sneller Beter, De logistiek in de zorg, Eindrapportage TPG, 2004.
‘De toepassing van het Raad van Commissarissenmodel’, Het Ziekenhuis (1979), 220-225.
Kroniek van 86 jaar Provinciaal Groene Kruis, Sittard, 1996.
Kruiswerk in Limburg, 1910-1985, Terugblik en vooruitzicht, 1985.
‘Een zegen voor stad en omgeving’, Limburger Koerier (22-2-1930).
‘Ziekenhuisfeesten, Ontvangst der Bisschoppen’, Limburger Koerier (13-9-1932).
‘Ziekenhuisfeesten, Ontvangst der Bisschoppen’, Limburger Koerier (14-9-1932).
‘Verklaring van Staatsmijnen’, Limburger Koerier (11-3-1936).
‘Ziekenhuis Sittard wordt uitgebreid’, Limburger Koerier (16-4-1957).
‘Bouwt Geleen op korte termijn een ziekenhuis van 150 bedden?’, Limburgs Dagblad (13-3-1954).
‘Ziekenhuis Geleen belangrijk voor hele gemeenschap’, Limburgs Dagblad (13-3-1954).
‘Dr. H.L.M. van der Hoff plotseling overleden’, Limburgs Dagblad (21-9-1961).
‘Jeugd organiseert festival voor ziekenhuis in Geleen, Eerste operatie verricht’, Limburgs Dagblad (16-8-1963).
‘Barbaraziekenhuis te Geleen komt op toeren’, Limburgs Dagblad (5-1-1964).
‘Ziekenhuis Geleen wordt ingezegend en geopend’, Limburgs Dagblad (6-6-1964).
‘Tehuis voor psychisch gestoorde bejaarden bij ziekenhuis in Geleen, Met bouw wordt deze maand nog begonnen’, Limburgs
Dagblad (11-1-1968).
‘Verpleegprijzen weer fors omhoog’, Limburg Dagblad (11-1972).
‘Prijzen in Limburg lopen sterk uiteen’, Limburgs Dagblad (11-1972).
‘Kunstmatige inseminatie’, Limburgs Dagblad (26-9-1974).
‘Samenwerking duurt voorlopig vijf jaar’, Limburgs Dagblad (29-11-1975).
‘Miljoenendans rond ziekenhuisbedden’, Limburgs Dagblad (5-1-1979).
‘Ziekenhuisfusie Geleen-Sittard’, Limburgs Dagblad (7-11-1979).
‘Instellingen in Sittard-Geleen onder één bestuur’, Limburgs Dagblad (16-10-1980).
‘Directeur ziekenhuis wil in de politiek’, Limburgs Dagblad (21-11-1985).
‘Dr. Kok verrast over hoge plaats op CDA-lijst, Ontwikkeling gezondheidszorg vraagt specialistische hulp’, Limburgs Dagblad
(22-11-1985).
‘Ir. P. Niessen verlaat LIOF’, Limburgs Dagblad (2-9-1986).
‘Ir. Piet Niessen als reactie op zijn vertrek: Geen wrok richting Limburg op het LIOF’, Limburgs Dagblad (3-9-1986).
‘Oud-Wethouders Nelissen: Geleen beste plek nieuw ziekenhuis’, Limburgs Dagblad (5-4-1995).
‘Algemeen Mijnwerkersfonds’, Limburgsch Dagblad (15-7-1919).
‘Limburg heeft vele troeven’, LIOF Bulletin (11-12-1986).
‘Stafvorming’, Medisch Contact 6(1961)13.
‘Democratisering en/of machtsvorming in de klinische gezondheidszorg’, Medisch Contact (1978)33, 12-16.
‘Beleidsombuiging gezondheidszorg met het oog op kostenontwikkeling’, Medisch Contact (1979)16, 501-513.
‘KNMG-commentaar naar aanleiding van het rapport-Biesheuvel en het kabinetsstandpunt’, Medisch Contact 49(1994)11,
369-375.
Sittard, De ingangspoort van Neerlands mijngebied in het schoone Limburg, Sittard, 1924.
Universiteit Maastricht, 25 jaar jong in 2001, Maastricht, 2001.
‘Driehonderd kinderloze echtparen verwachten oplossing van hun problemen van de actie Vaders voor Vaders’, Vrijuit (15-
6-1974).

REGISTER
Aa G.C.H.M. van der
II 95, 96
Aalberse P.J.M.
I 40, 41, 44, 55, 113, 175
Aardenne G.M.V. van
II 101, 173
Acker J.A.J. van
I 129
Agt A.A.M. van
II 12, 18, 19
Alice-Joseph
I 57, 59, 60, 64, 71, 73, 83, 93,
124, 125, 128, 136, 143, 153, 189
Alphen P.J.M. van
I 338
II 149
America J.
I 136
d'Ancona H.
II 173, 175, 176
Anten H.W.M.
I 337-337
II 17
Ariëns A.Th.
I 182, 183, 206, 267, 300,
345-347, 353, 355
II 7, 15, 17, 67, 104
Ausems M.E.M.
II 179, 184, 192, 207, 222, 246,
264
Banning C.
I 127, 129, 130, 134, 139, 142
Banning J.P.D. van
I 139-141, 146, 150-152, 169, 170,
172, 175-177, 184, 189, 209, 210,
216
Bartels A.J.H.
I 203, 204
Beckers Nic.
I 47, 48, 71, 72, 100, 114, 145, 156
Beek H.M.F.J. van
I 199, 332
II 32, 34-39
Belder C.W.J.
I 205, 210, 235, 239, 245-247,
307, 311, 314, 340-342, 353
II 14, 20, 147, 148, 150
Berckel K.C. van
I 52
Bergstein M.J.A.
I 114, 135, 136, 139, 141, 142, 172,
176, 177, 180, 184, 205-207,
210, 211
Bernoski F.P.
II 35, 36
Bever R.J. van
I 351, 352
Biesheuvel B.W.
II 174-176, 204, 205, 221
Boissevain J.G.H.
I 14
Bomhoff E.J.
II 274, 275
Boogaard-van den Born J.
II 64, 65, 152
Borst-Eilers E.
II 176, 177, 179, 194, 195, 197-201,
204-206, 211-217, 220, 247,
253, 255, 256, 265, 266, 270, 275
Bos L.P.
I 352
II 175
Bosch E.M. van den
I 238, 239, 243, 265, 267, 305,
306, 337, 348
Bosschaart M.M.E.
II 273
Bovens K.
II 97, 98
Bree S.D. de
II 93, 121, 123, 137, 144, 157, 170,
192, 193, 194, 217, 255, 260, 261,
272
Breederveld C.
II 153-159, 161-171, 177, 179-181,
183, 185, 187-190, 192, 203, 216,
221, 223, 241
Brink J.R.M. van den
I 130
Bronswijk H.L.M.
I 197-199, 328-3332, 351
II 31-39, 55, 56
Broos A.W.A.M.
II 260, 261, 263, 266-269, 272,
276, 283, 284
Bruijn P.F. de
II 35, 36
Bruintjes G.H.
I 272-274, 278, 281, 293-295, 301,
306, 308, 310, 311, 315-320, 339,
341, 342, 350
Brüning H.A.M.
I 172, 176, 208
Bulthuis T.D.M.
II 226-228
Canoy J.S.
I 21, 23, 34
Canter D.
I 265, 281
Chorus P.J.M.
I 342, 344-348, 351, 352, 354
II 15-18, 20, 22, 35, 36, 38, 41, 47,
50, 51, 54, 59, 66, 67, 89, 132,
141, 144, 146, 152, 153
Claire de Jésus
I 79, 83, 124, 143-145, 153, 189
Coenders M.W.J.
I 71, 72, 75, 79, 86-88, 97, 100,
105, 114, 115, 130, 145, 147, 156,
158, 160, 173, 189, 191
Cornet d'Elzines E.H.Gh.M. graaf
I 34, 41
Corthouts F.
II 90-92, 97, 98
Crasborn E.C.M.
II 210
Cremers L.A.G.M.
I 182, 205
Croughs H.J.M.
I 128, 129, 136, 182
Custers P. (Gertruda)
I 82
Cuypers L.H.R.I.
I 333
II 32
Damen F.A.L.M.
I 35, 48, 49, 64, 125, 136, 137, 139
Daniëls J.J.H.M.
I 182, 183, 197, 205, 206, 234-238,
241, 243, 265, 273, 281, 293,
294, 299, 300, 311, 345, 348
Daniëls-Bosman M.S.M.
I 183, 205, 206, 212, 246, 265,
278, 345
Dassen H.M.J.
I 191, 198, 200, 227-230, 253-257,
261-263, 270, 273-276, 280,
291, 294, 301-303, 305, 309,
317, 320-323, 326, 327, 343
II 30, 87
Dassen J.H.
I 254, 260, 266, 269, 275, 276,
355
Dees D.J.D.
II 71-73, 75, 86, 99, 176

344 REGISTER
Dekker W.
II 86, 89, 99, 275
Derckx J.J.G.
I 191, 270, 298, 301, 303, 305,
307-311, 313, 316, 322, 325, 333,
335, 344, 354, 355
II 7, 13, 14, 26, 27, 45, 47, 49-51,
57, 59, 65, 71, 75, 79-81, 89, 98,
107, 118, 134, 144, 145, 153
Dewez J.J.
II 96
Dijkers C.M.A.G.
II 195, 197-199, 201
Dohmen F.S.
I 130
Dolman D.
I 266
Dols R.C.I.M.
I 183
Dongen R.J.A.M. van
I 197-200, 327, 328, 331, 334
Doorne H.J. van
I 214, 215
Draijer W.F.
II 56
Drehmans J.H.
I 18, 19-21, 23, 32
Dresen M.L.B.W.A.
I 119, 128, 129
Duchateau A.
I 306
Eikenboom C.
I 303
Erdkamp F.L.G.
II 175, 176, 178-181, 183-185,
190-192, 207, 209, 222, 226,
227, 248, 253, 255, 258, 263
Erens A.C.J.M.
I 182, 241, 245, 246
Erp I.F.R. van
I 274, 279
Eyssen J.F.M.A.
I 136, 180
Fabius G.Th.J.
II 147, 148
Feiter F.
I 130
Frederiks P.J.W.M.
I 182, 183, 205, 210-212, 234, 235,
238, 239, 241, 245, 246, 265,
277, 278, 281, 293, 300, 311-315,
319, 341, 344, 346-348, 350-353
II 14, 41, 47, 51, 52, 76-78, 115,
129, 219, 220
Freens R.J.M.
II 92, 107-109, 111, 131, 135, 137,
152, 163
Frissen H.M.
I 317
Frowein W.F.J.
I 79, 90
Gans E.H.
II 37
Gardeniers-Berendsen M.H.M.F.
II 11, 18-20, 22, 23, 30, 36, 38, 41,
43, 71-75, 79, 146
Geelen P.J.
I 237, 241, 260, 351, 352
II 51, 52, 76-78, 115
Geeraerts G.A.G.
II 191, 223, 231, 251, 252, 257-260,
262-266, 270, 272, 273
Gehlen J.A.
I 123, 136, 140, 141, 152, 172,
175-177, 180, 203, 204, 206,
210, 216, 219, 220
St. Georges
I 52, 59, 64, 79, 86
Geraedts W.H.
II 265
Gier G.E.A.E. de
I 313, 314, 335
II 31, 32
Gijsen J.M.
I 317
Gijsen J.M.G.
I 274
Gijzels A.H.
I 13, 15, 24, 25, 27, 29, 31, 33, 34,
36-39, 41, 44-48, 50, 63-65, 67,
71, 110
Gilissen N.
I 303
Goris R.
II 97, 98, 102, 106
Govaert A.A.J.
I 136, 176-178, 180, 182, 210, 212,
216, 220
Greve R.G.G.
II 45
Gruisen G.J.
II 107
Haeff P. van
I 162, 195, 196
Haex A.
I 60
Hanekamp H.J.
I 37-41, 43-46, 49, 50, 63, 64
Hans J.P.J.
I 176, 299
Hanssen J.M.J.A.
I 143
Hartog Ph.
I 149
Heemskerk W.F.A. van
I 281, 325, 326, 355
II 119, 121
Hendriks J.P.M.
I 289
II 7, 11, 12, 22, 23
Hennekes H.H.J.M.
II 91, 92, 105, 106, 232, 263
Hennekens L.A.
I 137, 139
Herten J.H.S. van
II 32
Hoff H.L.M. van der
I 58, 59, 61-65, 67-75, 77, 79, 80,
82-93, 95-98, 100, 101, 103-107,
109-115, 118-130, 133, 134, 136,
137, 141-145, 147, 149, 151-153,
155-163, 165-167, 169, 173, 177,
189-191, 193, 196, 197, 200, 227,
317, 328, 329, 338
II 283, 284
Hogenhuis L.A.H.
I 300, 305, 334-338
II 53
Hollanders J.M.G.
II 25
Homery G.
I 18
Honings G.G.Th.
I 191, 193, 270, 298, 299, 303,
305, 307, 333, 344, 354
II 65
Hoofs A.H.M.
II 90-92, 104-107, 127, 139, 224
Hoofwijk A.G.M.
II 117, 192, 221-223, 235, 241, 242,
251, 253, 255, 263
Hoogervorst J.F.
II 275, 276, 279
Horst C.J.W. van der
II 152
Hötte F.A.
I 77, 91, 129
Houben H.M.J.A.
I 239, 243-245, 247, 248, 265,
266, 274, 300, 342, 344, 346,
349, 354
II 50, 59-61, 64, 66, 69, 89,
119-121, 123, 134, 137, 138, 141,
144, 152, 153, 160, 192, 223, 241,
261, 263
Houben M.G.
I 129, 161
Hövell tot Westerflier E.O.J.M. baron
van
I 79
Hubertina
I 190, 253, 254, 276, 325, 327,
343, 355
Hulshoff A.R.
I 65
Hustinx E.
I 25, 29, 51, 52, 59, 61, 69, 88
Huurne J.A.J. ter
II 127, 144-147, 152
Ilmer J.Ph.
I 273, 276, 278-281, 292, 293-295,
297, 305, 309, 317, 321, 332, 355
II 103

Jacobs M.J.G.
II 263, 273
Jannelli F.I.
I 199, 328
Jansen L.F.J.
II 193, 194, 202, 203, 206-210,
214-220, 222-224, 226-232,
234, 235, 237, 239, 243,
247-249, 251-253, 255, 257-261,
263, 264, 266, 268, 269, 272,
274, 275, 283, 284
Janson P.C.W.
II 146, 178
Janssen H.W.M.
II 199
Janssen J.A.
I 211-225, 227-232, 234-237, 241,
243, 245, 247-249, 252,
254-261, 263, 266, 268, 273, 275
Janssen L.M.F.M.
II 121
Jaspers
I 119, 128
Jeanne de Chantal
I 190, 343
Joekes A.M.
I 117, 118, 121, 126, 127, 130
Joosten E.M.G.
I 306, 334-336
Joosten P.Th.
I 17, 29, 72, 73
Jouan J.B.
I 64, 65, 71, 72, 110
Kemp B.
I 306, 335, 336
Kempen H.G.J. van
I 163, 164, 169, 173, 176, 177, 182,
186, 188, 189, 191-193, 195-200,
221, 222, 224, 227-229, 253,
255, 257, 258, 260, 262, 263,
267, 268, 270, 271, 273, 274,
276, 278, 280, 291-294,
297-299, 301, 308-312, 314-318,
320, 322, 323, 325-329, 331-334,
336-338, 342, 345, 351, 356
II 30, 31, 40
Kierkels P.M.
I 282
Klaasse-Van Remortel L.J.M.
I 302, 303
II 92, 127
Kok W.G.C.
I 342, 344, 346, 348, 351, 354
II 15, 18, 20, 34-37, 40, 52, 57-59,
62, 63, 66, 67, 75-78, 86, 87, 89,
97, 105, 112, 113, 115-118,
126-128, 130, 132-138, 141,
143-145, 151-153, 166, 172, 173,
175, 176
Koolhaas B.
I 270
Korten J.J.
I 333-337
II 96, 146, 178
Kortlandt J.G.A.
I 197, 199, 328, 329, 331
II 33, 39
Kouwenhoven Th.J.P.
I 328
II 33
Kraaij C. van der
II 199-201, 210, 214, 215, 247, 248
Krekelberg G.H.
I 71
Kremers J.
II 44
Kroft J. van der
I 159, 186-189
Kromhout J.A.I.
II 195, 198, 199, 201
Kruijer K.
I 41
Kruisinga R.J.H.
I 212, 215, 216, 219, 252-254, 256,
283
Kruyver G.P.M.
II 29
Laan J. van der
I 65, 71, 73, 74, 77, 79, 80, 84,
104, 119, 125, 189
Laarhoven H.S.W. van
II 228, 263, 273
Lamers K.
I 75, 88
Laudy V.
I 23
Laumans E.P.J.
I 182, 236
Lebens P.J.C.
I 191, 203, 217, 219, 222, 224,
227, 254, 281, 314, 343, 350
Leenders H.J.G.M.
II 273
Leent A. van
I 75, 77, 91, 129, 171
Leentjens N.J.J.G.
I 244
II 106, 107, 152
Lemmens J.H.G.
I 79, 122, 129, 145, 152, 153,
156-158
Lie D.Ph.
I 163
Linden P.R.H.M. van der
I 327
List W.P. van der
I 196, 197, 199, 328
II 32
Lokin E.F.
I 162, 163
Madlener M.M.
I 159, 162, 323
REGISTER 345
Maegdenbergh M.C.A.J. van den
II 264, 271
Maenen J.H.
I 113-115, 118, 122, 128, 136, 137,
146, 147, 152, 169, 170
Margriet
I 343
Marie Hippolyte
I 18, 19-21, 23
Mastenbroek E.M.
I 217, 234, 248, 252, 273-276,
278, 309, 355
II 43-45, 66
Matser W.
II 199
Meijers W.G.H.
II 55, 56, 128, 140, 164
Merkus F.W.H.M.
I 306
Meuleman Cl.
I 36, 39, 40
Meulenbergh E.
I 41, 47
Mey A.A.J.S.
I 237, 238, 299, 300, 332, 341,
346, 347, 349, 353
II 15, 35-39, 44, 55, 56, 128, 132,
133, 164, 178, 179
Mey A.V.M.
I 230-233, 236, 241-243,
246-249, 252, 268, 272, 273
Meyer M.J.G.
II 103-105, 111
Michielsen J.J.M.
I 180, 248, 249, 281
Mintjens Th.H.M.
I 300, 338, 346, 347, 349, 352
II 64, 66, 91, 92, 106, 127, 224,
261, 272
Moers A.M.J.
II 15, 17, 20
Moormann P.M.
I 324-326
II 77, 102, 104, 106, 127, 132, 133,
134, 135, 138, 151, 152
Morshuis J.G.F.
I 260-263, 269, 270, 274-276
Mulders W.J.A.
I 114
Muntendam P.
I 130, 146
Muyres B.
I 23
Nanninga H.S.
I 199
Neer F.C.J. van
I 182, 204, 236, 279-281
Nelissen J.G.M.
II 156
Niël M.H.J.G.
I 209-211, 216-225, 227-233, 241,
247, 248, 259, 269, 355

346 REGISTER
Niessen P.W.A.
I 281, 326, 343, 350, 355
II 31-34, 43, 56, 58, 66, 83, 93
Nijssen J.H.
I 20, 23, 24, 25, 29
Nijssen J.M.
I 20
Nolens W.H.
I 32
Odijk P.J. van
I 114, 121-123, 125, 128, 130, 134,
136, 137, 141, 143-147, 152, 153,
156-158, 160, 170, 174, 175
II 20
Oomen A.A.
I 217, 219, 220, 233, 275, 276
l'Ortye W.H.V.M.
II 185
Os J.J. van
II 38, 39, 55, 56
Oudendijk N.C.
II 159, 197, 201, 216
Panhuysen J.F.M.
I 341, 352, 353, 355
Parabirsing S.T.
II 166
Paulussen Ch.J.H.I
I 114, 152, 169, 170
Peeters H.W.M.
II 193, 221-223
Pelt J.F. van
I 129, 334-338
Pieters F.A.K.J.
I 172, 173, 175-179, 182, 183,
204-206, 211, 212, 223, 225,
230, 233, 236, 237, 239, 265,
273, 274, 298, 300, 307, 345,
348
Pieters-Michels M.J.M.
I 233, 234, 236, 238, 239, 241,
243, 244, 265, 274, 278, 339
Pijls M.J.C.
I 136, 172, 180, 183, 216, 220
Pinckaers J.A.
I 161-163, 195-197
Pinckaers J.W.M.
II 54, 241, 255
Pistorius F.J.A.M.
II 123, 145, 155, 157, 193, 253
Poels H.A.
I 32, 79, 113
Poels L.P.M.J.
II 264, 273
Poelvoorde M. van
I 54-60, 63-65, 67, 68, 70, 74, 75,
77, 79, 85-90, 95, 96, 101, 110
Pol H.A.G. van der
II 178, 179, 192, 202, 207, 223
Povel J.A.C.M.
II 77
Prevoo R.L.M.A.
II 175, 176, 178, 179, 185, 192, 223,
246, 251
Prinsen C.A.J.M.
II 91
Promes W.L.
I 270
Raedts L.J.C.M.
II 134-136, 138-141, 145, 151, 152
Rath H.
I 52, 53
Raven E.J.M.
I 279
Reichert L.J.M.
II 225, 226
Reijden J.P. van der
II 22, 23, 25, 26, 27, 43, 45-47,
49, 50, 55, 58, 75, 79, 85
Rive F.A.
I 182, 336
Rohof O.J.J.M.
II 185
Roks J.M.L.
I 233, 245, 274, 339, 341, 342
Rooij P.W. de
I 182, 205, 210, 237, 239, 243,
247, 248, 257-260, 265, 274,
305, 306
Rooy Ch.J.M.A. van
I 171, 185, 214, 224, 225, 256-258,
355
Rothkrantz K.P.W.
II 198, 210, 231, 232, 247, 252, 263
Rottier A.J.C.
I 214, 291, 293
II 29, 30, 87
Royakkers M.J.M.
I 209, 210, 213, 216, 217, 219-222,
224, 225, 228, 231, 251, 259, 269
Ruijs de Beerenbrouck Ch.J.
I 79, 175
Sambeek H.J.J. van
I 281, 355
Sanders A.A.M.
I 127
Scheepers J.M.J.
I 270, 344, 354
II 64, 66, 91-93, 95, 106
Scheepstra K.W.B.F.
II 38, 39
Schellen A.M.C.M.
I 200, 323-327, 331, 334
Schepers J.P.
I 324, 326
II 32, 223, 231-234, 236, 244-246,
249, 252, 263
Schepers J.W.
I 355
Schiltmans M.M.C.
II 210, 228
Schledorn A.G.H.
II 153, 157
Schlösser A.J.J.
II 37-39
Schoenmaekers J.A.E.
I 11, 13, 15-18, 24-27, 29, 65, 71,
73, 110
Schoenmaekers J.E.
I 65, 73
Schoonhoven van Beurden A.J.R.E.
I 88, 155, 167, 199
Schouten J.
II 96
Schouten A.
II 163, 164
Schrijnen L.J.A.H.
I 64, 65, 79
Schulte J.E.
I 50, 52-61, 63, 68-70
Schutgens M.G.M.
I 282
Simons G.
I 355
Simons H.J.
II 99-101, 118, 121, 123, 145, 173,
174, 176, 275, 276
Sips Jac.
I 85, 86, 88, 89, 91-93, 95-97, 109,
110, 185-187
Slettenaer H.
I 125-127, 129-131, 133, 134, 140,
141, 144, 145, 158, 159
Sluijs A. van
II 197
Smelt G.J.
I 129
Smits A.N.A.M.
I 282, 319, 339, 341, 343, 344,
350, 353, 355
Sollie J.E.
II 185, 191, 192, 223, 253-255, 263,
270
Stapert F.P.
I 307
Stapert H.H.C.
I 115, 123, 125, 127, 129, 134, 139,
145
Sterk C.
II 273
Stols M.J.
I 183
Stroeken H.J.G.
II 175
Sturkenboom P.M.
II 141-153, 155, 159, 162, 173, 175,
176, 181
Stuyt J.
I 34
Stuyt L.B.J.
I 260, 266-269, 273, 276, 282,
283, 296, 308, 322, 355, 356
II 65
Suurhoff J.G.
I 151
Swinkels A.H.J.
I 110, 139, 169, 172, 179, 189, 209,

215
Sytsema S.
I 103
Tans J.G.H.
I 291-293
II 29, 30
Tielen G.
II 159, 197, 214, 215
Tijssen P.H.J.L.
I 58, 61, 63-65, 67, 71, 79
Timmermans L.J.
I 71, 72
Tolk A.P.E.
I 233
Touw C.M.
I 177, 180, 181, 216, 217, 220,
234, 237, 242, 247, 248, 267,
271, 273, 275, 276, 281, 302,
314, 332, 355
Trip A.
II 199
Tummers J.K.J.M.
II 166-169
Uyl J.M. den
I 214
II 19
Veder-Smit E.
II 12-14, 20, 22, 26, 27, 40
Veegens J.D.
II 157, 170, 185, 188-190, 192,
194-202, 205, 207, 209, 210,
212-214, 222-225, 227, 228, 234,
235, 251, 252, 256, 263, 266, 272
Veenhof V.B.
I 236, 237, 246, 279
Veldhoen D.H.
II 229-234, 236-239, 244, 246,
247, 249-253, 255, 257-259, 265,
270
Ven J.F. in 't
I 136, 149, 150
Verburg A.D.
II 39, 55, 56
Verduijn P.G.
II 117, 130, 166, 179, 203-207, 221
Verheggen A.W.M.
II 97
Verhoeven H.M.J.M.
I 352
II 50-53, 76-78, 103, 115
Veringa G.H.
I 290, 291
Verreussel R.L.P.
II 264, 273
Visschers W.G.H.
II 70
Visser M.O.J.M.
II 257, 258
Vossenaar A.
I 51, 52, 55, 56, 230
Vries J. de
I 273, 299, 300, 345, 348
Wagemans J.H.G.
I 231-234
Waldeck-Rousseau R.
I 19
Waller H.
I 56, 65, 67, 68, 74, 75, 77, 79
Wanders-Drummen M.E.H.
II 54
Weerd G.J. de
II 167, 265
Werf D.I.A. van der
I 129, 161, 182
Westerhof L.
I 351, 352
Wiel Th.W.M. van der
I 199
REGISTER 347
Wiertz J.L.H.
I 232, 233
Wijffels F.C.M.
I 114
Wijk H.C. van
I 80-83, 85, 89, 96, 97, 99, 100,
101, 103, 111, 115
Wobbe F.B.M.
I 89-93, 95-97, 99-101, 103, 104,
107, 109-111, 120, 121, 130, 139,
142, 159, 186
Wortman J.C.L.
I 43, 44
Wouters J.H.J.
II 91, 92
Zandvoort J.A.
I 300, 301
Zee S.P.M. van der
I 319, 352
Zeegers W.S.
II 38, 55, 56, 115
Zeelen J.
I 114
Zijl H.J.M. van
I 183, 205, 206, 273, 274,
277-281, 293, 295, 300, 301,
306, 307, 311, 353, 355
II 7, 54
Zuidam J.
II 272
Zutphen J.A.N. van
I 176, 205, 207, 211, 217, 219-221,
223, 225, 231-234, 241, 242,
244-250, 261, 265, 266, 273,
281, 293, 295, 300, 301, 310,
315, 316, 320, 341, 342, 344,
348, 350, 352, 354
II 7, 36, 41, 65

348

OVER DE AUTEUR
Dr.ir. H.E. Veldman (1966) studeerde werktuigbouwkunde aan de Technische
Universiteit Eindhoven. In 1994 promoveerde hij aan de Faculteit
Wijsbegeerte & Maatschappijwetenschappen van dezelfde universiteit
met het proefschrift Innovaties in de lampenfabricage bij Philips, 1900-1980.
Hij werkte als bedrijfsadviseur in de chemische industrie, de informatie
technologie, de telecommunicatie, de elektrotechnische industrie, de zakelijke
dienstverlening en de bouwnijverheid. Samen met ir. G. Lagers
schreef hij het boek 50 Years Offshore (1997). In opdracht van de Cebeco
Groep voltooide Veldman in 1999 de bedrijfsgeschiedenis Een machtige
schakel in de Nederlandse Land en tuinbouw, De Geschiedenis van Cebeco Handelsraad,
1899-1999. Een studie naar de geschiedenis van DAF mondde
begin 2005 uit in een manuscript dat ongepubliceerd bleef. In het voorjaar
van 2005 aanvaardde Veldman de opdracht van Orbis Medisch en Zorgconcern
om een studie te verrichten naar de ontwikkeling van de ziekenzorg
in de Westelijke Mijnstreek. Dat resulteerde in de zomer van 2008 in
Een ziekenhuisonderneming in de twintigste eeuw.

1. #A7658@; #A9179@.
2. #A9179@.
3. #A9179@; #A7658@.
4. #A10240@.
5. #A12591@.
6. #A12594@.
7. #A12588@.
8. #A10261@.
9. Zie #A6580@; #A6581@.
10. #A9456@.
11. #A9453@.
#A9432@.
12. #A13151@; #A13156@.
Zie ook #A13114@; #A1930@; #A13115@; #A13134@.
13. #A13131@; #A8975@; #A13143@; #A13141@; #A13140@;
#A13134@; #A13136@; #A13132@.
14. #A12151@.
15. #A8975@.
16. #A13149@; #A13148@.
#A12149@.
17. ORB: Rayonstatistieken 1977, 1978, 1979.
18. #A11435@; #A9519@; #A9529@; #A11426@.
19. #A12368@; #A12144@.
20. #A9530@; #A9643@.
21. #A9530@.

22. #A11428@; #A8972@.
23. #A12365@.
24. #A12362@; #A12363@; #A9017@.
25. #A9562@.
26. #A10261@.
27. #A9542@; #A9528@.
28. #A9537@.
29. #A9537@.
30. Zie ook: #A9537@; #A9537@.
31. #A9532@; #A9531@.
32. #A9518@.
33. #A11424@.
34. #A11421@.
35. #A11420@.
36. #A13125@.
37. #A13130@.
38. #A9582@.
39. #A9576@.
40. #A9576@.
41. #A9577@.
42. #A9577@.
43. #A9621@.

44. #A11477@; #A9574@; #A12170@.
45. #A9620@; #A9566@; #A9003@; #A12167@; #A9646@;
#A11467@; #A9002@; #A11466@; #A12164@; #A11464@;
#A9617@.
46. #A12169@; #A11465@; #A9605@; #A9613@; #A12164@.
47. #A11469@.
48. #A9001@.
49. #A9000@.
50. #A11459@.
51. #A9608@; #A12163@.
52. #A9702@.
53. #A8997@; #A8996@; #A9790@; #A9661@; #A9669@.
54. #A9730@; #A9668@; #A9783@.
55. #A8996@; #A8992@.
56. #A9653@; #A9654@.
57. #A11458@; #A12189@.
58. #A12188@.
59. #A12998@.
60. #A9779@; #A9652@.
61. #A8998@.
62. Zie #A9683@.
63. #A9680@.
64. #A9784@; #A9730@; #A9668@.
65. #A9695@.

66. #A9778@.
67. #A12996@.
68. #A9771@.
69. #A9031@; #A9765@.
70. #A12185@.
71. Zie #A9761@.
72. #A9751@.
73. #A9885@.
74. ORB: Rayonstatistieken.
75. #A12177@.
76. #A12157@.
77. #A12151@.
78. #A8930@; #A12151@.
79. #A8930@.
80. #A9671@.
81. #A6628@; #A6614@.
82. #A6093@.
83. #A6630@.
84. #A6610@.
85. #A6612@.
86. #A6613@.
87. #A6611@.

88. #A6602@.
89. #A6551@.
90. #A6088@.
91. #A6611@.
92. #A9488@.
93. #A6524@.
94. #A9550@.
95. #A9484@; #A9497@; #A9480@; #A10265@; #A9467@;
#A9462@; #A11380@; #A9461@; #A10261@; #A9459@;
#A10260@.
96. #A11456@; #A9547@; #A12161@.
97. #A9546@.
98. #A11453@.
99. #A9544@.
100. #A12152@; #A9543@; #A8980@; #A11449@.
101. #A11426@.
102. #A11435@.
103. #A12140@; #A11421@; #A9526@; #A11417@; #A11416@;
#A12138@.
104. #A12138@.
105. ORB: P.H. van Wijle aan J.L.H.M. Adelmeijer, 12-1-1982.
106. #A11499@.
107. #A12174@.
108. #A11490@.
109. #A12173@.

110. #A9580@.
111. #A11478@; #A11476@.
112. #A9573@.
113. #A9571@; #A9572@; #A9569@.
114. #A9568@.
115. #A9571@; #A9572@; #A9569@; #A9567@.
116. #A11475@; #A11472@.
117. Zie ook: #A9618@.
118. #A9616@.
119. #A12514@.
120. #A12514@; #A9617@.
121. #A12514@.
122. #A12163@; #A9565@.
123. #A12162@; #A12188@; #A9683@; #A12186@.
124. #A12180@; #A11511@; #A11510@; #A11507@; #A12178@.
125. #A12178@; #A11518@.
126. #A12179@; #A11509@.
127. #A9747@; #A11504@.
128. #A9882@.
129. #A9818@.
130. #A9819@; #A12199@.
131. #A9881@.

132. #A9716@; #A9716@; #A9713@; #A9717@; #A9712@;
#A9710@; #A9711@; #A9709@; #A9708@; #A9659@;
#A9706@; #A9707@; #A9657@; #A9861@; #A9855@;
#A9860@; #A11551@; #A9821@; #A11550@.
133. #A9732@.
134. #A12720@; #A9841@; #A12191@.
135. #A9953@.
136. #A12190@.
137. #A9096@.
138. #A9729@.
139. #A12748@.
140. #A9745@
141. #A12164@.
142. #A12163@.
143. #A12162@.
Zie ook: #A12189@; #A12188@; #A12186@.
144. #A9652@.
145. Persepctievennota
146. #A9656@.
147. #A9650@.
148. #A12185@.
149. #A6493@.
150. #A11521@.
151. #A11519@; #A12182@.
152. #A12181@.

153. #A9758@.
154. #A9705@.
155. #A9071@.
156. #A12199@.
157. #A9817@; #A12198@; #A9877@; #A12197@; #A9830@;
#A9816@.
158. #A9056@.
159. #A6866@.
Zie ook: #A12197@.
160. #A5990@.
161. #A9867@.
162. #A9817@; #A12198@.
163. #A12195@.
164. #A12195@.
165. ORB: Rayonstatistieken.
166. #A9813@.
167. #A9856@.
168. #A9794@.
169. #A9696@.
170. #A9797@.
171. #A9826@; #A9827@.
172. #A12191@.
173. #A9792@; #A9971@

174. #A9971@
175. #A9792@.
#A9810@; #A11544@; #A9909@.
176. #A9792@.
177. #A9909@; #A9901@.
178. #A9834@.
179. #A9909@.
180. #A11543@.
181. #A9908@.
182. #A11636@.
183. #A9928@; #A11631@.
184. #A9907@; #A11627@; #A9967@.
185. #A9902@; #A9897@.
186. #A9900@; #A11616@.
187. #A11606@.
188. #A9896@.
189. #A11595@;#A9893@; #A12202@; #A10041@; #A12201@;
#A11734@.
190. #A9987@.
191. #A10044@; #A10043@.
192. #A10045@.
193. #A9994@.
194. #A9892@.
195. #A9895@; #A9930@.

196. #A9894@.
197. #A11594@; #A11591@; #A10049@.
198. #A9997@; #A10047@.
199. #A10033@.
200. #A9996@.
201. #A9837@.
202. #A9834@; #A11631@.
203. #A11603@.
204. #A11602@; #A9914@; #A9996@.
205. #A9914@; #A9895@.
206. #A12208@; #A9987@.
207. #A9949@.
208. #A9939@; #A12207@; #A9966@; #A9919@; #A9959@;
#A9987@.
209. #A9907@; #A9896@.
210. #A9792@; #A11546@.
211. #A11545@; #A9834@; #A11544@; #A9909@; #A11543@.
212. #A9908@; #A12206@.
213. #A9980@.
214. #A11710@; #A11709@; #A11705@; #A9980@; #A11709@;
#A11705@.
215. #A9977@; #A11707@.
216. #A11705@.

217. #A12418@; #A11682@.
218. #A11616@.
219. #A10048@.
220. #A10035@.
221. #A9987@; #A9075@.
222. #A10042@.
223. #A9075@.
224. #A10032@.
225. #A9074@.
226. #A9995@; #A9986@; #A9989@.
227. #A10005@.
228. #A9996@.
229. #A9045@; #A9099@.
230. #A9969@.
231. #A11628@; #A12208@.
232. #A12201@.
233. #A9092@; #A9906@.
234. #A9090@; #A11624@.
235. #A9902@.
236. #A11617@.
237. #A11611@; #A11617@.
238. #A12205@.
239. #A9898@.

240. #A9936@.
241. #A9946@.
Zie ook: #A9941@; #A9932@.
242. #A9930@.
243. #A9079@.
244. Zie #A9997@; #A11619@; #A6865@.
245. #A10011@; #A10012@.
246. #A10010@.
247. #A11602@.
248. #A6867@; #A11601@.
249. #A11601@;#A11600@
250. #2073@; #A11596@; #A11589@; #A10046@; #A11591@.
251. #A6867@.
252. #A9905@.
253. #A9902@.
254. #A9959@; #A9897@.
255. #A11595@; #A9893@; #A10049@.
256. #A11725@.
257. #A9992@.
258. #A10071@.
259. #A10071@.
260. #A9977@; #A12718@.
261. #A12985@.

262. #A12204@; #A12983@; #A12985@; #A6786@.
263. #A11692@.
264. #A11600@.
265. #A11720@; #A11712@; #A12414@.
266. #A12986@.
267. De volgorde van de stelling is gewisseld.
268. #A12408@.
269. #A10058@.
270. #A12411@; #A12975@.
271. #A12984@; #A12408@.
272. #A12408@.
#A12406@.
273. #A11653@; #A11656@; #A12405@.
274. #A13010@.
#A12400@.
275. #A12408@; #A13007@.
276. #A12408@.
277. #A12405@.
278. #A12402@.
279. #A12401@.
280. #A12400@.
281. #A11773@.
282. #A12407@.
283. #A11658@; #A12402@; #A12401@; #A12401@; #A12749@;
#A12394@; #A13009@; #A11784@; #A11783@.

284. #A12413@; #A11673@; #A11671@; #A11667@.
285. #A12400@.
286. #A12413@; #A12412@.
287. #A12412@.
288. #A11665@; #A11666@; #A12411@; #A12410@; #A11661@;
#A11659@.
289. #A12409@
290. #A12405@.
291. #A12749@.
292. #A12398@.
293. #A12396@.
294. #A12748@.
295. #A12395@.
296. #A12746@.
297. #A12744@.
298. #A12745@; #A12741@; #A12383@; #A12746@.
299. #A10062@; #A10059@; #A10058@.
300. #A11755@.
301. #A6802@.
302. #A6803@; #A6804@; #A11744@.
303. #A6806@.
304. #A6806@; #A6815@; #A6814@.
305. #A6809@.

306. ORB: Jaarverslagen, Rayonstatistieken.
307. #A5988@.
308. #A11692@; #A11683@; #A13004@; #A11765@; #A13001@;
#A11746@; #A11743@.
309. #A5988@.
310. #A11767@.
311. #A6863@.
312. #A13006@; #A6856@; #A11753@; #A13001@; #A11748@.
313. #A6853@.
1. Bereidheid tot verandering, Commissie Structuur en Financiering
Gezondheidszorg, 1987.
2. #A12974@.
3. Zie #A12447@.
4. #A11844@; #A11843@.
5. #A11836@; #A12447@.
6. #A12440@.
7. #A11283@; #A12439@; #A11826@.
8. #A12436@.
9. #A12739@.
10. #A12739@.
11. #A12736@.
12. #A12733@.
13. #A12416@; #A11678@; #A12413@; #A11670@.
14. #A12412@; #A11666@; #A12411@; #A11663@.

15. #A12975@.
16. #A12410@.
17. #A11754@.
18. #A13001@; #A12735@; #A12735@.
19. #A12735@; #A11743@.
20. #A11869@; #A11869@; #A12451@.
21. #A12451@.
22. #A11867@; #A12963@; #A11853@.
23. #A6860@.
24. #A6860@.
25. #A12943@; #A12948@; #A12949@; #A12952@.
26. #A12946@.
27. #A12951@.
28. #A12947@.
29. #A11834@.
30. #A12936@.
31. #A11832@; #A12939@; #A12938@.
32. #A11831@.
33. #A6849@.
34. #A11283@.
35. #A9644@.
36. #A8942@.

37. #A8990@; #A8989@; #A8978@.
38. #A8988@.
39. #A11441@.
40. #A9777@.
41. #A9525@.
42. #A9635@.
43. #A11482@.
44. #A11458@.
45. #A9777@.
46. #A11516@; #A11515@; #A9023@; #A11514@; #A11512@;
#A9022@; #A12179@.
47. #A9777@; #A9700@.
48. #A11577@; #A9055@.
49. #A11560@; #A9859@.
50. #A9859@.
51. #A10024@; #A9993@; #A12718@; #A11701@; #A11676@;
#A11674@; #A11671@; #A11670@.
52. #A11647@; #A11781@; #A6763@.
53. #A12376@.
54. #A12376@; #A12375@.
55. #A11770@; #A11768@.
56. #A11829@; #A12438@.
57. #A6760@; #A6754@; #A6752@; #A6747@; #A6744@.
58. #A6846@.

59. #A6846@.
60. #A12867@.
61. #A12867@.
62. #A6846@.
63. #A12928@.
64. #A6838@; #A6840@; #A6839@; #A6836@; #A6841@;
#A6845@; #A6837@; #A6844@; #A6842@; #A6843@;
#A6835@.
65. #A6848@; #A6847@.
66. #A6833@.
67. #A6834@.
68. #A6834@.
69. #A11280@.
70. #A12451@; #A6767@; #A6769@; #A6768@; #A12959@;
#A11847@; #A12447@; #A12443@; #A11283@.
71. #A12434@; #A6862@.
72. #A6862@.
73. #A11817@.
74. #A12932@.
75. #A12434@.
76. #A12433@.
77. #A12866@.
78. #A11812@; #A11811@.
79. #A12430@.

80. #A12429@.
81. #A12863@.
82. #A12428@.
83. #A11807@.
84. #A12926@.
85. #A11806@.
86. #A11803@.
87. #A11279@.
88. #A12922@.
89. #A12926@; #A11279@.
90. #A11797@.
91. #A12425@.
92. #A11797@; #A11795@.
93. #A12919@.
94. #A11277@.
Zie ook: #A12488@.
95. #A12919@; #A11277@.
96. #A12923@.
97. #A11802@.
98. #A12925@; #A12922@.
99. #A12920@.
100. #A11788@.
101. #7517@.
102. #1965@.

103. #1966@.
104. #1966@.
105. #A11796@; #A11278@; #A11791@.
106. #A12872@.
107. #A6741@.
108. #A12430@.
109. #A11990@.
110. #A11276@.
111. #A11988@.
112. #A12918@.
113. #A11990@.
114. #A11274@.
115. #A11988@; #A11987@.
116. #A7623@.
117. #A11986@.
118. #A7622@.
119. #A7619@.
120. #A12917@.
121. #A11982@; #A11983@.
122. #A12860@; #A11981@; #A12486@; #A11977@; #A12485@.
123. #A12859@.
124. #A11963@; #A11963@; #A11267@; #A11954@; #A12476@;
#A11949@; #A12475@; #A11948@.

125. #A11966@; #A11965@; #A11977@; #A12485@; #A12483@;
#A11271@; #A11271@.
126. #A11969@.
127. #A9136@; #A12486@.
128. #A11964@; #A11963@.
129. #A12479@.
130. #A11986@; #A11980@.
131. #A11986@.
132. #A11883@.
133. #A12453@.
134. #A11835@.
135. #A12437@.
136. #A11882@; #A11980@.
137. #A12856@.
138. #A12854@.
139. #A11267@.
140. #A11948@.
141. #A11992@; #A9084@.
142. #A12204@.
143. #A12202@.
144. #A11708@; #A11705@.
145. #A11673@; #A12976@.
146. #A11662@.
147. #A11647@; #A13009@.

148. #A12410@; #A11658@; #A11658@; #A12390@; #A11777@;
#A11776@.
149. #A11980@
150. #A11882@; #A11880@; #A11880@; #A11790@; #A11789@;
#A11787@; #A11980@.
151. #A11273@.
152. #A11949@; #A11947@; #A11946@; #A11943@.
153. #A11262@.
154. #A11261; #A11260@.
155. #A11259@.
156. #A1989@.
157. #A1989@.
158. #A11266@; #A11269@; #A12474@; #A11265@.
159. #A12852@.
160. #A11278@.
161. #A11993@.
162. #A12471@.
163. #A11937@; #A11929@.
164. #A12471@.
165. #A12851@; #A11936@.
166. #A12850@.
167. #A11263@; #A11934@; #A11936@.
168. #A12470@; #A12849@.

169. #A11928@; #A11922@.
170. #A12469@.
171. #A12849@.
172. #A11262@.
173. #A12901@.
174. #A11908@.
175. #A11936@.
176. #A11936@; #A11934@.
177. #A11936@; #A11934@.
178. #A11934@; #A11932@; #A11934@.
179. #A11928@.
180. #A12468@; #A12468@; #A12467@.
181. #A11919@; #A11918@; #A11918@.
182. #A11907@; #A12461@.
183. #A11980@.
184. #A11936@.
#A12905@.
185. #A12893@.
#A12903@; #A11917@; #A12896@.
186. #A12895@.
187. #A12466@.
188. #A11920@; #A12845@.
189. #A11917@.
190. #A12463@.

191. #A11911@; #A11910@.
192. #A11908@.
193. #A11901@.
194. #A12835@.
195. #A12461@.
196. #A11260@.
197. #A12460@.
198. #A11900@.
199. #A11899@.
200. #A11259@.
201. #A11257@.
202. #A12459@.
203. #A11890@.
204. #A12839@.
205. #A11887@.
206. #A11255@.
207. #A7613@.
208. #A11890@.
209. #A11257@.
210. #A11888@.
211. Bezetting: #A12839@.
212. #A11888@; #A11887@.

213. #A11884@; #A12839@.
214. #A12028@.
215. #A7484@.
216. #A12883@.
217. #A12838@.
218. #A11255@.
219. #A12883@.
220. #A12883@.
221. #A12882@.
222. #A12881@.
223. #A12882@.
224. #A12881@.
225. #A7611@.
226. #A7482@; #A7481@; #A12880@.
227. #A12880@.
228. #A7608@.
229. #A9123@.
230. #A11051@.
231. #A11047@.
232. #A11048@.
233. #A7604@.
234. #A7603@.
235. #A12879@; #A11254@.

236. #A11254@; #A11045@.
237. #A7600@.
238. #A7599@.
239. #A12041@.
240. #A12877@.
241. #A14136@.
242. #A12038@.
243. #A7468@.
244. #A7467@; #A7466@; #A7466@; #A7465@; #A12875@;
#A12458@.
245. #A12458@; #A12458@.
246. Positionering Ziekenhuiszorg, brief van staatssecretaris Simons
aan de Tweede Kamer, 25 september 1992; Nota Fusie en Bouw,
Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, Rijswijk,
1992; C. van der Lee, Ziekenhuisfusies, procesgang en resultaten,
Beschouwing vanuit enkele neo-institutionele en
organisatiekundige theorieën, diss. Groningen, 2000; J.M. Boot,
Schaalvergroting en concentratie in het Nederlandse
ziekenhuiswezen, Blad Bestuurskunde 7(1998)1.
247. #A12038@.
248. #A7464@.
249. #A11252@.
250. #A12037@.
251. #A12874@; #A7462@.
252. #A12035@; #A7455@.
253. #A7460@.

254. #A7460@.
255. #A7591@; #A7592@.
256. #A12032@.
257. #A12033@.
258. #A12033@.
259. #A12023@.
260. #A12016@; #A12022@.
261. #A12013@; #A11037@; #A12021@.
262. #A11248@.
263. #A12012@; #A7446@; #A12000@; #A12011@; #A12010@;
#A12003@; #A12002@; #A12007@.
264. #A12009@; #A12000@.
265. #A11877@.
266. #A12007@; #A11873@; #A11874@; #A11999@.
267. Zie #A11246@.
268. #A7441@; #A11996@; #A7439@; #A7438@; #A11026@;
#A11245@.
269. #A7431@.
270. #A11251@.
271. #A11251@.
272. #A7448@.
273. #A7590@.
274. #A7447@.
275. ORB: Plaatsingsgesprek L. Raedts, 3-2-1994..

276. #A12012@.
277. #A14130@; #A14130@; #A14130@; #A11185@.
278. #A7448@.
279. #A11245@; #A11025@; #A11025@.
280. #A7447@.
281. #A11197@; #A11194@.
282. #A11040@; #A11036@; #A7439@; #A14125@.
283. #1847@; #1848@; #A11250@.
284. #A11039@.
285. #A11040@.
286. #A11245@.
287. #A7431@; #A7431@; #A14134@; #A14119@; #A11197@.
288. #A14140@; #A11194@.
289. #1933@.
290. #A6481@; #A6483@; #A6486@; #A6482@; #A6484@;
#A6485@.
291. #A11245@; #A11198@.
292. #A11197@; #A11195@.
293. #A11195@.
294. #1933@.
295. #A11194@.
296. #A11191@; #A14277@.
297. #A11190@.

298. #1856@.
299. #A14614@.
300. #A14615@.
301. #A11186@.
302. #A13510@.
303. #A11186@.
304. #A11185@.
305. #A11193@; #A14126@.
306. #A11193@.
307. #A14241@; #A11187@.
308. #A14121@.
309. #A11184@.
310. #A14619@.
311. #A14619@.
312. #A13508@; #A14145@.
313. #A14152@.
314. #A14619@.
315. #A14271@.
316. #A11072@; #A11182@; #A14261@; #A14249@; #A11180@.
317. #A11058@; #A11068@; #A11058@.
318. #A11057@; #A11181@; #A11171@; #A11171@; #A11171@;
#A14155@; #A14598@.
319. #A7438@; #A11192@; #A11192@; #A11183@.
320. #A11180@.

321. #A14549@.
322. #A14625@.
323. #A13162@.
324. #A14240@.
325. #A14232@; #A14232@; #A14227@; #A14227@; #A14194@;
#A14190@.
326. #A14227@.
327. #A14203@.
328. #A13566@.
329. #A13564@.
#A13563@; #A11172@; #A13562@; #A13561@; #A13554@;
#A11171@; #A13551@; #A14570@; #A14572@; #A13543@.
330. #A11172@.
331. #A14599@.
332. #A14599@.
333. #A7443@; #A7437@; #A7430@; #A7429@; #A7423@;
#A14604@.
334. #A11184@.
335. #A14558@.
336. #A13566@; #A13565@.
337. #A13565@.
338. #A13566@.
339. #A14552@.
340. #A13168@.

341. #A14594@.
342. #A11247@; #A7443@; #A7438@; #A7436@; #A7430@;
#A11185@; #A14272@; #A14555@; #A14555@; #A14594@.
343. #A14150@.
344. #A7438@; #A7437@; #A7430@; #A11185@.
345. #A14604@.
346. #A14193@.
347. Zie ORB: Notitie van dr. C. Breederveld betreft J.K.J.M.
Tummers, cardioloog, 23-4-1996.
348. #A14614@.
349. #A11184@; #A14246@.
350. #A7423@; #A11197@; #A11178@; #A14238@.
351. #A14238@; #A14237@.
352. #A14627@.
353. #A14215@.
354. #A14211@; #A14206@.
355. #A14209@; #A14209@; #A14209@; #A14209@; #A14209@;
#A14209@; #A14209@.
356. #A14196@.
357. #A11176@; #A14195@; #A14189@; #A14185@; #A14186@;
#A14186@.
358. #A14184@.
359. #A14188@.
360. #A14599@.
361. #A11054@.

362. #A11060@.
363. Zie #A11176@.
364. #A11175@.
365. #A14263@.
366. #A14258@.
367. #A11112@.
368. #A13533@.
369. Zie: #A13537@; #A13536@; #A13535@; #A13535@
1. Zie #A11054@.
2. #A11895@.
3. #A11890@.
#A7459@.
#A12873@; #A7441@.
4. #A7439@.
5. #A12853@.
6. #A12840@.
7. Handelingen Tweede Kamer der Staten Generaal, vergaderjaar
1993-1994, 23619,nr. 2.
8. #A7473@.
9. #A7433@.
10. Zie: E. Mot, Paying the medical specialist, The eternal puzzle
Experiments in the Netherlands, diss. Universiteit van
Amsterdam, Amsterdam 2002.
11. #A7433@.
12. #A7433@.

13. #A13486@.
14. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 3-3-1994.
15. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 19-5-1994.
16. #A7433@; MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 26-5-1994.
17. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 9-6-1994.
18. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 16-6-1994.
19. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 23-6-1994.
20. #A11197@.
21. Handelingen Tweede Kamer der Staten Generaal, vergaderjaar
1994-1995, 23904,nr. 4; #A11197@.
22. Handelingen Tweede Kamer der Staten Generaal, vergaderjaar
1994-1995, 23904,nr. 4.
23. #A11193@.
24. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 1-9-1994; MSM:
Notulen stafbestuursvergadering, 29-9-1994.
25. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 15-12-1994; MSM:
Notulen stafbestuursvergadering, 22-12-1994; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 3-1-1995; MSM: Notulen
kernstafvergadering van de medische staf, 23-6-1994.
26. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 12-1-1995.
27. MSM: Notulen van de extra plenaire stafvergadering, 16-1-1995.
28. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 17-1-1995.
29. MSM: Notulen kernstafvergadering van de medische staf, 13-3-
1995.
30. #A16424@.
31. #A11193@.
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 7-2-1995; MSM:
Notulen stafbestuursvergadering, 16-2-1995.

32. #A16424@.
33. #A13184@; #A16422@; #A16423@.
34. #A16423@.
35. #A11188@.
36. #A14617@; #A11185@.
37. #A11191@.
38. #A16421@.
39. #A13494@.
40. #A11076@.
41. #A14625@; MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 2-5-1996.
42. #A16334@.
43. #A16380@.
44. #A16377@.
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 23-5-1996.
45. #A16381@.
46. #A16376@.
47. #A16360@; #A16353@.
48. #A14603@.
49. #A16368@.
50. #A14603@.
51. #A16357@.
Zie ook: #A16369@.
52. #A16375@.

53. #A16351@.
#A16355@.
54. #A9165@; #A16347@; #A16335@.
55. #A15903@.
56. #A11054@.
57. #A13561@; #A13555@; #A16307@; #A11173@; #A11171@;
#A13556@; #A16303@; #A13164@; #A16290@; #A14545@;
#A16287@; #A13544@; #A11113@; #A13539@; #A11109@;
#A13527@; #A16268@; #A16269@; #A13523@; #A13525@.
58. #A11109@.
59. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 21-9-1995.
60. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 5-10-1995; MSM:
Notulen stafbestuursvergadering, 19-10-1995; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 26-10-1995; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 11-1-1996; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 18-1-1996; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 1-2-1996; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 8-2-1996; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 11-4-1996; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 15-8-1996; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 26-11-1998.
61. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 13-2-1997.
62. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 3-4-1997; MSM:
Notulen stafbestuursvergadering, 10-4-1997.
63. #A16324@.
64. #A13558@.
#A11171@.
65. #A14565@.
66. #A11113@; #A13540@; #A13532@; #A14128@.
67. #A14128@.
68. #A14128@.

69. #A14325@.
70. #A16343@.
71. #A15967@; #A15928@.
72. #A15859@.
73. #A14565@.
74. #A15907@.
75. #A15884@.
#A15883@.
76. #A15906@; #A15881@; #A15905@.
77. #A15905@.
78. #A15901@.
79. #A15902@; #A13551@.
#A16394@; #A16294@.
80. #A15899@.
#A15900@.
81. #A15898@.
82. #A15898@.
83. #A14572@; #A16286@; #A16279@; #A16277@.
84. #A15897@.
85. #A13540@.
86. #A15879@; #A13539@.
#A15878@.
87. #A15876@; #A15877@.
88. #A13534@.

89. #A11109@.
90. #A11109@.
91. #A15875@.
92. #A11170@.
93. #A15895@.
94. #A15896@; #A13530@; #A15873@.
95. #A15871@.
96. #A15872@.
97. #A13526@.
98. #A14586@; #A11094@.
99. #A15858@.
100. #A15863@.
101. #A14585@.
102. #A14132@.
103. De personen wiens naam in de opgaven in deze noot is genoemd,
waren niet bij het incident betrokken.
#A6577@; #A9552@; #A9551@; #A9554@; #A9555@;
#A9553@; #A11456@; #A12161@; #A9562@.
104. #A14587@; #A14588@; #A11168@; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 11-12-1997; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 18-12-1997.
105. De namen van de direct betrokkenen zijn uit de opgaven
verwijderd.
#A14387@; #A14386@; #A14389@; #A14384@; #A14385@;
#A14388@; #A14392@; #A14393@; #A11199@.
Zie ook: MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 30-9-1999;
MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 28-10-1999.

106. #A14659@.
Zie ook: MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 14-9-1998.
107. Zie hoofdstuk 6; ORB: C. Breederveld aan W. van Dijk, 30-1-
1996; ORB P. Verduijn aan C. Breederveld, 4-2-1996; #A14255@;
ORB: P. Verduijn aan C. Breederveld, 19-2-1996; #A14245@;
#A16387@; #A14228@; #A14193@; #A14175@; #A13551@;
#A14570@; #A13541@;#A13534@.
108. Scheidsgerecht voor het Nederlandse Ziekenhuiswezen Nr. 8,
Gehoudenheid van medisch specialist tot herdeelname aan
raam-overeenkomst met ziekenhuis en verzekeraars gewichtige
reden tot opzegging van de toelatingsovereenkomst, 31-8-1998.
109. #A13529@; #A13526@.
110. #A14598@.
111. #A11137@; MSM: Notulen van de kernstafvergadering van de
Medische Staf, 10-11-1997.
112. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 25-9-1997; MSM:
Notulen stafbestuursvergadering, 6-11-1997; MSM: Notulen van
de kernstafvergadering van de Medische Staf, 8-12-1997;
#A13525@; #A14584@; #A11137@; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 20-11-1997; Notulen van de plenaire
stafvergadering van de Medische Staf, 8-12-1997; MSM: Notulen
van de kernstafvergadering van de Medische Staf, 12-1-1997.
113. Notulen van de plenaire stafvergadering van de Medische Staf, 8-
12-1997; MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 4-12-1997;
Notulen van de plenaire stafvergadering van de Medische Staf, 8-
12-1997.
114. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 4-12-1997.
115. Notulen van de plenaire stafvergadering van de Medische Staf, 8-
12-1997.
116. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 11-4-1996.
117. #A14587@; #A11137@.

118. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 18-12-1997; #A13515@.
119. #A13513@; #A11243@.
120. #A13583@; #A11243@; #A13585@; #A14641@; MSM:
Notulen van de kernstafvergadering van de Medische Staf, 12-1-
1998 MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 26-2-1998.
121. #A11239@; #A14646@.
122. #A13596@; #A11127@; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 15-1-1998; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 22-1-1998; MSM: Notulen
stafbestuursvergadering, 5-3-1998.
123. Scheidsgerecht voor het Nederlandse Ziekenhuiswezen Nr. 8,
Gehoudenheid van medisch specialist tot herdeelname aan
raam-overeenkomst met ziekenhuis en verzekeraars gewichtige
reden tot opzegging van de toelatingsovereenkomst, 31-8-1998.
Zie ook: Handelingen Tweede Kamer der Staten-Gerenaal,
vergaderjaar 1996–1997, 25004, nr. 2.
124. #A11233@; #A11120@.
125. MSM: Notulen stafbestuursvergadering, 17-9-1998.
126. #A13719@.
127. ORB: Nieuwjaarstoespraak, L.F.J. Jansen, 6-1-1998.
128. #A15889@.
129. #A14588@; #A15861@; #A15865@.
130. #A13516@.
131. #A15860@.
132. #A15886@.
133. #A15932@; #A15925@; #A11243@.
134. #A15886@.
135. #A11243@.

136. #A15923@; #A13590@; #A11239@; #A14646@; #A14170@.
137. #A15917@.
138. #A15922@.
139. #A11236@; #A11235@.
140. #A15915@; #A13598@.
141. #A16631@; #A11120@; #A11231@.
142. Zie: #A15910@; #A15930@.
143. #A16446@.
144. #A15927@.
145. #A14667@.
Zie ook: #A11120@.
146. #A13713@.
147. #A14359@.
148. #A13584@.
149. #A13603@.
150. #A11229@.
151. #A13713@.
Zie ook: #A13714@.
152. ORB: Nieuwjaarsrede, L.F.J. Jansen, 1999.
153. #A14361@; ORB: L.F.J. Jansen aan de ondernemingsraad, 13-1-
1999; ORB: L.F.J. Jansen aan de huisartsen en de RHV, 13-1-
1999; #A14363@; #A16447@.
154. #A15964@.
155. #A14363@.

156. #A16721@; #A16635@; #A16448@.
157. #A11221@.
158. #A13718@.
159. #A16636@.
160. #A13887@; #A13720@.
161. #A13887@; #A16728@; #A13724@; #A14373@; #A16638@;
#A13723@.
Zie ook: #A16738@
162. Zie ook: #A16722@.
163. #A13723@.
164. #A13887@.
165. #A13724@; #A14373@; #A13727@.
166. #A13719@; #A16636@; #A13891@; #A11217@; #A11218@;
#A13894@; #A13896@; #A13731@; #A13666@.
167. #1637@.
168. Zie Handelingen Tweede Kamer der Staten-Generaal,
vergaderjaar 1996–1997, 25 258.
169. Q. van Koolwijk, 20-9-1997 (Koolwijk C. van, ‘Machtsstrijd om
ziekenhuis beslist’, NRC Handelsblad, 20-9-1997.
170. Ondernemerschap medisch specialisten, Besluit DB98-0524,
Directoraat-Generaal der Belastingen, 13-2-1998.
171. #A14643@; #A14520@.
172. #A16693@; #A16696@.
173. #A16631@.
174. #A16705@.
175. #A16632@.

176. #A16708@.
177. #A16714@.
178. #A16633@.
179. #A16717@; #A16719@.
180. #A16688@; #A13586@; #A13586@; #A13586@; #A16691@;
#A13592@; #A13596@; #A13596@; #A11237@; #A13607@;
#A16638@; #A16591@; #A16593@; #A16594@; #A15951@;
#A15971@; #A16456@; #A16744@.
181. ORB: Aankondiging van het vertrek van Peeters in brieven van
L.F.J. Jansen, 19-8-1999 en 20-8-1999;
182. #A14382@.
183. #A11216@; #A14372@.
184. #A14382@.
185. #A16597@.
186. #A14390@.
Zie ook: #A13667@.
187. #A13607@; #A13667@; #A14370@.
188. #A16627@.
189. #A16627@; #A13592@; #A16446@.
190. #A13590@.
191. #A13878@.
192. #A13879@.
193. #A13906@.
194. #A14291@.
195. #A14293@.

196. #A14291@.
197. #A13895@.
198. #A13897@.
199. #A14085@; #A14394@.
200. #A13669@.
201. #A14394@.
202. #A13669@.
203. #A13742@; #A13669@; #A16761@; #A13985@; #A16465@.
204. #A11120@.
205. #A13715@.
206. #A15984@.
207. #A15984@.
208. #A13722@.
209. #A16636@.
210. #A13720@.
211. #A13722@.
212. #A15936@.
213. #A16638@.
214. #A15961@; #A14374@.
215. #A16730@; #A11211@; #A13907@.
216. #A13909@.
217. #A13911@.
218. #A13908@.

219. #A13908@.
220. #A15938@.
#A15950@; #A15946@.
221. #A13577@; #A13590@; #A11239@.
222. #A11127@.
223. #A13596@; #A13598@.
224. artikelen Baan
#A13602@; #A16431@.
225. #A13603@.
226. #A14667@; #A16448@.
227. #A13713@; #A13714@; #A13715@; #A11227@; #A16448@;
#A16722@; #A13736@.
228. #A16721@.
229. #A13717@; #A16635@; #A16722@
230. #A16448@.
231. #A13722@; #A16637@; #A16450@.
232. #A15974@; #A15981@.
233. #A15978@.
234. #A15982@.
235. #A15981@.
236. #141@.
237. #A11203@.
238. #A11120@; #A11120@; #A13713@; #A11215@; #A11222@;
#A11217@; #A11212@; #A11213@; #A11214@; #A11209@;
#A11087@; #A13666@; #A13667@; #A11164@; #A11163@;

#A11166@; #A11165@; #A13745@; #A13669@.
239. artikelen
240. #A14362@.
241. Zie bijvoorbeeld: #A16456@; #A11161@; #A13668@.
242. #A16006@.
243. #A16003@.
244. #A16000@; #A16035@.
245. #A16608@.
246. Zie #A15999@.
247. #A13754@; #A16002@.
248. #A15998@.
249. #A16640@.
250. #A13920@.
Zie #A16023@.
251. #A14073@; #A14073@; #A16022@.
252. ORB: Cardiologen en longartsen aan Schepers, 14-6-2000.
253. #A15994@; #A15991@; #A13757@.
254. #A16756@.
255. #A16465@.
256. #A16758@.
257. #A16021@.
258. #A15989@.
259. #A16759@.
260. #A16642@.

261. #A13673@.
262. #A13673@.
263. #A13673@.
264. #A13674@.
265. #A16644@.
266. #A16766@.
267. #A14434@.
#A13766@; #A16643@.
268. Zie #A13988@; #A16470@.
269. #A1585@.
Zie ook: #A16470@; #A16471@; #A11320@; #A16472@;
#A16474@; #A16057@.
270. #A16015@; #A16016@; #A16009@; #A16013@; #A16011@.
271. #A16020@; #A16010@; #A16014@; #A16019@; #A15988@.
272. #A16018@.
273. #A16643@.
#A13988@.
274. Zie #A14453@; #A16062@.
275. #A16067@.
276. #A16066@.
277. #A16610@.
278. #A16646@.
Zie ook: #A14456@; #A16471@; #A16645@.
279. #A16646@.
Zie ook: #A14467@; #A14475@; #A14477@; #A16474@.

280. #A16646@.
281. #A16473@.
282. #A13674@; #A13710@.
283. #A14474@.
284. #A13769@; #A14449@; #A13676@; #A13770@; #A13677@.
285. Zie #A15997@.
286. #A13677@; #A13679@.
287. #A14091@.
288. #A16467@.
289. #A11323@.
290. #A13677@.
291. ORB: Curriculum vitae A.W.A.M. Broos, 2006.
292. #A14306@; #A16650@; #A16477@; #A13680@.
293. #A16805@; #A16806@; #A16480@.
294. #A16481@; #A14333@.
295. #A16800@; #A14310@; #A16100@; #A16811@.
296. #A16056@; #A16057@.
297. #A16811@.
298. #A16097@.
299. #A16094@; #A16651@; #A16483@.
300. #A13683@.
301. #A16484@.
302. #A6363@.

303. #A6364@.
Zie ook: #A16647@; #A13678@.
304. #A6365@.
305. #A13684@.
306. #A14459@.
307. #A16102@; #A16096@.
308. #A13783@.
309. #A13790@.
310. #A16077@.
311. #A16486@; #A16656@.
312. #A14407@; #A13867@; #A13686@; #A13952@.
313. Zie ook: #A14493@.
314. #A13683@.
315. #A16815@.
316. #A16489@.
317. #A16651@; #A16483@; #A16817@; #A16484@; #A16652@;
#A16656@; #A16486@; #A16487@; #A16657@; #A11291@;
#A16835@..
318. #A16482@.
319. #A13687@.
320. #A16490@.
321. #A16150@.
322. #A16613@; #A16843@; #A16491@; #A16844@; #A16848@;
#A14066@.

323. #A16848@.
324. #A14332@.
325. #A13689@.
326. ORB: L.F.J. Jansen aan J. Zuidam, 4-4-2003; #A14339@.
327. ORB: J. Zuidam aan Managementteam Maaslandziekenhuis en
Bestuur Medische Staf, 4-6-2003.
328. #A14036@; #A16857@; #A16859@; #A13813@.
329. Zie #A14339@; #A16496@.
330. #A14347@; #A13820@; ORB: Jaarverslag, 2003.
331. Zie: #A16659@; #A13813@; #A16859@; #A16496@;
#A14498@; #A16661@; #A16252@.
332. #A16825@.
333. #A16830@.
334. #A13999@.
335. #A16830@.
336. #A16487@; #A13685@; #A16657@.
337. #A14505@.
338. Zie #1570@.
339. #A16134@.
340. #A16134@.
341. ORB: Beoordelingsrapport sector ziekenhuizen, Schetsontwerp
Maaslandziekenhuis, College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen,
17-11-2003.
342. #A13698@.
343. #A5816@.

344. ORB: Jaarverslag 2006.
345. Inleiding.