leiding geven als sturen met een bril op
leiding geven als sturen met een bril op
leiding geven als sturen met een bril op
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
veranderingsbekwame leraren<br />
<strong>sturen</strong> zelf<br />
Ellen Biersteker<br />
Wim Kouwenhoven<br />
George Lengkeek<br />
symposium - eigenaar van kwaliteit - 25 oktober 2007
in<strong>leiding</strong><br />
programma<br />
het algemene sturingsmodel<br />
vier <strong>bril</strong>len<br />
toepassing (doe het zelf)<br />
rapportage en discussie
ontwikkeld <strong>als</strong> theorie + oefenmateriaal voor de<br />
<strong>op</strong><strong>leiding</strong>en van schoolleiders van het CNA<br />
maar ...<br />
<strong>leiding</strong> <strong>geven</strong> is ook <strong>een</strong> essentieel aspect van<br />
leraarschap!<br />
is de benadering van ‘<strong>sturen</strong>’ en ‘<strong>bril</strong>len’ ook<br />
bruikbaar voor leraren?<br />
rapportage: lees het symposium-boek<br />
nu: <strong>een</strong> stukje zelf uitproberen
indicatoren<br />
algem<strong>een</strong> sturingsmodel<br />
richting / ideaal<br />
resultaat / doel<br />
<strong>sturen</strong>de<br />
actor<br />
inzicht<br />
stuurbaar<br />
proces<br />
sturingsacties
voorbeeld 1: <strong>sturen</strong> <strong>op</strong> effectiviteit<br />
70% scoort<br />
onvoldoende<br />
betere leerresultaten<br />
<strong>sturen</strong> <strong>op</strong> effectiviteit<br />
Bril: afgaan <strong>op</strong> effectiviteit, rendement en resultaten<br />
Kenmerken:<br />
<strong>sturen</strong> is: slim gebruik maken van causale relaties<br />
de <strong>sturen</strong>de docent let <strong>op</strong> mechanismen,<br />
de leerling is <strong>een</strong> (informatie verwerkend) mechanisme waarvan<br />
je niet hoeft aan te nemen dat het leeft, all<strong>een</strong> maar hoeft te<br />
weten hoe het werkt<br />
de docent functioneert <strong>als</strong> <strong>een</strong> soort ingenieur; ziet mensen <strong>als</strong><br />
factoren en niet <strong>als</strong> actoren<br />
uitdrukkingen: resultaatgericht, planning en controle, oorzaken<br />
aanpakken, toetsbare doelen, <strong>met</strong>en is weten, standaardisering
voorbeeld 2: <strong>sturen</strong> <strong>op</strong> vitaliteit<br />
kernteam<br />
krijgt g<strong>een</strong><br />
antwoord<br />
succesvol ondernemend<br />
team<br />
geld beschikbaar<br />
kernteam<br />
- g<strong>een</strong> onwil maar sl is te druk<br />
- waar heeft de sl behoefte aan?<br />
- voorwerk uit handen nemen?<br />
- erkenning besluitvormende rol?<br />
- het belang van de balans tussen<br />
pressie en ruimte<br />
besluitvorming<br />
school<strong>leiding</strong><br />
-voorgesprek <strong>met</strong><br />
één lid van de sl<br />
- uitwerking in<br />
<strong>op</strong>brengsten en<br />
kosten<br />
- alternatieven<br />
aanbieden
<strong>sturen</strong> <strong>op</strong> vitaliteit<br />
Bril: afgaan <strong>op</strong> levenslust, gezondheid en ziekte, behoeften en<br />
frustraties<br />
Kenmerken:<br />
<strong>sturen</strong> is: slim gebruik maken van natuurlijke behoeften en<br />
vermogens<br />
de <strong>sturen</strong>de docent let <strong>op</strong> levende organismen,<br />
de leerling is <strong>een</strong> levend wezen <strong>met</strong> <strong>een</strong> aangeboren motivatie<br />
en potentieel om te leren<br />
de docent functioneert <strong>als</strong> <strong>een</strong> toegewijde kweker of boer<br />
het welbevinden van docenten en leerlingen betaalt zich altijd uit<br />
in betere prestaties<br />
uitdrukkingen: organisch, synergie, motivatie, welbevinden,<br />
behoeften, frustraties, maatwerk, leerlandschap
voorbeeld 3: <strong>sturen</strong> <strong>op</strong> destabiliseren<br />
- het nieuwe leren,<br />
daar kun je eigenlijk<br />
niet tegen zijn<br />
- er zijn meer<br />
collega's die genoeg<br />
hebben van de<br />
cliché's<br />
- twijfel over de<br />
resultaten<br />
-ook binnen sl<br />
bestaat twijfel<br />
<strong>een</strong> onderwijsconcept <strong>met</strong> ruimte<br />
voor het oude leren<br />
discussie is <strong>op</strong>engebroken<br />
kernteam<br />
- het gepraat over ‘het nieuwe leren’<br />
volgt het patroon dat nieuw altijd<br />
beter is en het oude heeft afgedaan<br />
- of, dat ‘de geleerden’ het beter weten<br />
- je kunt dit patroon ondergraven door<br />
twijfels te versterken en ‘andersdenkenden’<br />
het woord te <strong>geven</strong><br />
ontwikkeling<br />
onderwijsconcept<br />
- kritische literatuur<br />
verzamelen en verspreiden<br />
- loesje-achtige posters<br />
<strong>op</strong>hangen<br />
- school<strong>leiding</strong><br />
onvoorbereid uit de<br />
tent lokken<br />
− discussiemiddag<br />
organiseren <strong>met</strong> Ad<br />
Verbruggen<br />
− ‘het nieuwe leren’<br />
niet zelf bestrijden
<strong>sturen</strong> <strong>op</strong> destabiliseren<br />
Bril: afgaan <strong>op</strong> patronen die <strong>een</strong> systeem in stand houden, of<br />
<strong>een</strong> systeem ondergraven<br />
Kenmerken:<br />
<strong>sturen</strong> is: slim gebruik maken van destabiliserende en<br />
zelforganiserende processen in complexe systemen<br />
de docent let <strong>op</strong> patronen en vanzelfsprekendheden in sociale<br />
systemen, die sturing <strong>geven</strong> aan mensen in plaats van andersom<br />
verstorende acties die goed getimed en goed gedoseerd zijn<br />
kunnen zo'n systeem onderuit halen en ruimte maken voor het<br />
<strong>op</strong>komen van <strong>een</strong> andere orde<br />
twijfel, onvoorspelbaarheid, toeval en wanorde zijn g<strong>een</strong> vijanden<br />
maar bondgenoten<br />
uitdrukkingen: ontregelen, verwarring stichten, conflicten zijn<br />
kansen, koester de twijfels, geef ruimte aan toeval
probleem<br />
er zijn doelen die je all<strong>een</strong> in gelijkwaardige samenwerking kunt<br />
bereiken, bijvoorbeeld:<br />
verbetering van het pedagogische klimaat in de lessen van de<br />
school<br />
verbetering van het werkklimaat in <strong>een</strong> klas<br />
de tot nu toe geschetste drie benaderingen schieten dan tekort; zij<br />
gaan uit van de gangbare aanname’s:<br />
dat <strong>sturen</strong> en gelijkwaardig samenwerken elkaar uitsluiten<br />
dat <strong>een</strong> <strong>sturen</strong>de actor zich boven het stuurbare proces ‘verheft’<br />
en er <strong>een</strong> doel aan <strong>op</strong>legt<br />
dat zelfsturing door ‘ondergeschikte’ actoren binnen duidelijke<br />
perken moet blijven<br />
dat <strong>sturen</strong> gericht is <strong>op</strong> het verkrijgen van zekerheid
vragen<br />
bestaat er <strong>een</strong> benadering, <strong>een</strong> ‘<strong>bril</strong>’, waarbij <strong>sturen</strong><br />
en gelijkwaardig samenwerken elkaar niet uitsluiten<br />
maar juist veronderstellen en versterken?<br />
bestaat er <strong>een</strong> benadering van <strong>sturen</strong> die getypeerd<br />
kan worden <strong>als</strong> ‘<strong>sturen</strong> <strong>op</strong> vertrouwen’?
voorbeeld 4: dialogisch <strong>sturen</strong> <strong>op</strong> betekenis<br />
-regels en afspraken<br />
worden vrijblijvend<br />
<strong>op</strong>gevat<br />
- regels worden<br />
'wettisch' toegepast<br />
- docenten stellen<br />
zich boven de wet<br />
- regels worden door<br />
ll.en <strong>als</strong> zinloos<br />
ervaren<br />
samen vorm<strong>geven</strong> aan <strong>een</strong><br />
goed werkklimaat<br />
zinvolle handhaving van regels<br />
schoolteam<br />
-wanneer je wilt dat regels het karakter van<br />
echte afspraken krijgen, dan moeten ll.en en<br />
doc.en <strong>met</strong> elkaar in gesprek over de waarde<br />
van regels voor de <strong>een</strong> en voor de ander<br />
- niet all<strong>een</strong> formuleren wat je niet wilt, maar<br />
ook wat je wel wilt<br />
school <strong>als</strong> minisamenleving<br />
- doc.en en ll.en doen<br />
spel 'gedragen gedrag'<br />
-door ll.en en doc.en<br />
worden nieuwe regels<br />
gemaakt<br />
-sl maakt ruimte voor<br />
regels die niet door de<br />
hele school h<strong>een</strong> uniform<br />
hoeven te zijn<br />
- doc.en en ll.en<br />
evalueren regels en<br />
stellen bij
dialogisch <strong>sturen</strong> <strong>op</strong> betekenis<br />
Bril: afgaan <strong>op</strong> mogelijkheden om samen <strong>met</strong> anderen verbeteringen<br />
te realiseren, vanuit vertrouwen in elkaars goede wil<br />
en in elkaars talenten<br />
Kenmerken:<br />
<strong>sturen</strong> is: aan<strong>sturen</strong> <strong>op</strong> samenwerking en gedeelde<br />
verantwoordelijkheid<br />
de docent ziet kansen voor gelijkwaardige samenwerking waar<br />
anderen die vaak niet zien<br />
de docent is gevoelig voor en alert <strong>op</strong> de kwaliteit van samenwerking<br />
g<strong>een</strong> zekerheid over de uitkomst, maar vertrouwen in het proces<br />
en in de partners<br />
uitdrukkingen: inspiratie, verantwoordelijkheid, ontmoeting,<br />
<strong>op</strong>rechtheid, betrouwbaarheid, belangstelling
contact<br />
lectoraat leren & innoveren<br />
http://www.ehva.nl/lectoraat<br />
Ellen Biersteker<br />
ebierste@echnaton.nl<br />
Wim Kouwenhoven<br />
w.kouwenhoven@dienst.vu.nl<br />
George Lengkeek<br />
george@qualitas.nl
Change language