16 KOREN · 8 PODIA · FINALE OP DE MARKT - Wijk online(*)

- 6 -
Wat zijn shanties?
Een shanty is een zeemanswerklied uit de tijd van de zeilvaart. We
onderscheiden de short drag, long haul, halyard en de windlass of capstan
shanty.
De forecastle songs of forebitters zijn eigenlijk geen shanties, maar
meestal ballades die vertellen over een historisch moment. Een Shanty is
een lied, dat werd gezongen ter coördinatie van gezamenlijk te verrichten, ritmisch
verlopende, lichamelijke arbeid aan boord van de grote zeilschepen, die in het verleden de
wereldzeeën bevoeren. De Shanties werden gezongen bij de bediening van de tuigage, het
hijsen van de zeilen, alsmede bij het zware trek‐, duw‐ en tilwerk, zoals het anker halen,
pompen en ballast of vracht laden en lossen. De Shanty werd afwisselend gezongen door de
voorzanger (Shantyman), die de teksten vaak zelf en ter plekke bedacht en de bemanning.
De Shantyman was in de regel een goede en wat meer
geletterde zanger, die een voorkeurs‐positie genoot
boven de rest van de matrozen. Bovendien was hij
natuurlijk zeer bevaren. Hij kon uiterst populair
worden aan boord als hij erin slaagde bekende
teksten aan te passen aan de actuele situatie aan
boord of aan de aard en de nukken van de schipper. Hoe geestiger of brutaler,
hoe meer het door zijn kompanen werd gewaardeerd. Een aardig voorbeeld van
een Shanty is het alom bekende lied van de "de dronken zeeman", een zgn. "Stamp and go"
Shanty. Het lied werd gezongen bij het binnenhalen van een lange zware tros, waarbij de
zeelui, met beide handen aan de tros, stap voor stap achteruit liepen en de stap (Go) werd
aangegeven door voetgestamp (Stamp) op het dek.
Short drag shanty
De short drag of haul shanty werd gezongen bij werk, waarbij men snel aan de schoten
moest trekken voor een relatief korte tijd, bijvoorbeeld bij het reven van de zeilen of het
brassen van de ra's.
Long drag shanty
De long drag of halyard shanties waren voor het zwaardere werk,
waarbij meer tijd nodig was voor de opstelling voordat men aan de
touwen kon gaan trekken, bijvoorbeeld om de zware zeilen in de
mast te hijsen. Hiervoor was een shanty nodig die de mannen wat
rust gaf tussen het trekken aan de vallen. De long drag shanty
herkent men aan de beurtzang tussen de shantyman en de
matrozen.
Capstan shanty
De capstan‐ of windlass shanty werd gebruikt om het anker op te
halen of de stengen te zetten. Dit werk werd gedaan met behulp
van de kaapstander of gangspil. De mannen moesten dan als in een
soort van tredmolen de kaapstander rond draaien, waarbij het
vaste ritme van de capstan shanty het werk moest verlichten.