De diaken buiten de eigen gemeente.pdf - Diaconaal Steunpunt

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 1
De diaken buiten de eigen gemeente
DE DIAKEN BUITEN DE EIGEN GEMEENTE............................................................................ 1
INLEIDING........................................................................................................................................... 2
1. GIFTEN AAN HULPINSTELLINGEN................................................................................................. 2
1.1 Inleiding.................................................................................................................................... 2
1.2 Gereformeerde zorginstellingen................................................................................................ 3
1.3 Generaal Diaconaal Deputaatschap (GDD)............................................................................. 3
1.4 Bestuurlijke verantwoordelijkheid ............................................................................................ 4
1.5 Overige christelijke zorginstellingen........................................................................................ 4
1.6 Hoe kan een diaconie kiezen uit de veelheid van giftvragers? .................................................. 5
1.7 Betrokkenheid is belangrijk....................................................................................................... 6
1.8 Niet alle goede doelen zijn diaconaal van aard ......................................................................... 6
1.9 GDD geeft geen aanbeveling over alle instellingen.................................................................. 7
1.10 Noodhulp en projecthulp ........................................................................................................ 8
1.11 Heeft u een giftenbeleid?......................................................................................................... 8
1.12 Enkele overwegingen bij het geven van giften........................................................................ 9
1.13 Afsluiting.............................................................................................................................. 10
1.14 Bijlage ................................................................................................................................... 10
2. DIACONALE PROJECTEN SAMEN MET ANDEREN ........................................................................ 12
2.1 Met andere diaconieën ............................................................................................................ 12
2.2 Samenwerken met andere instanties en organisaties ............................................................. 12
2.3 Diaconie en buitenlandse projecten ........................................................................................ 14
2.4 Diaconale steun voor activiteiten van anderen ...................................................................... 14
3. BARMHARTIGHEIDSBETOON EN DIACONALE HULP ‘NAAR BUITEN’......................................... 15
3.1 Inleiding.................................................................................................................................. 15
3.2 Werelddiaconaat ..................................................................................................................... 15
3.3 De toon gezet .......................................................................................................................... 16
3.4 De praktijk loopt voorop ......................................................................................................... 17
3.5 Correctie nodig ....................................................................................................................... 18
3.6 Woord en daad ........................................................................................................................ 18
3.7 Extern diaconaat is geen werelddiaconaat.............................................................................. 19
3.8 Extern diaconaat is: het Evangelie laten zien......................................................................... 20
3.9 Gradaties in verantwoordelijkheid.......................................................................................... 20
3.10 Geluiden van anderen........................................................................................................... 21
3.11 Introvert of extravert? .......................................................................................................... 22
3.12 Balans ................................................................................................................................... 22
3.13 Enkele slotopmerkingen voor de kerkelijke praktijk .............................................................. 23
LITERATUUR..................................................................................................................................... 24
BIJLAGE 1: VERANTWOORDELIJKHEDEN M.B.T. CHRISTELIJK BARMHARTIGHEIDSBETOON......... 25
BIJLAGE 2: SCHEMA VERANTWOORDELIJKHEDEN ......................................................................... 28
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 2
Inleiding
Dit artikel bestaat uit drie gedeelten.
1. In het eerste onderdeel: Giften aan kerken en instellingen, wordt een handreiking
gedaan aan diaconieën om een weg te vinden in het woud van hulpvragende
instellingen.
2. In het tweede onderdeel: Diaconale projecten samen met anderen, gaat het om een
volgende stap: niet alleen geld geven, maar daadwerkelijk samen met anderen buiten
de gemeente aan het werk zijn.
3. Het derde onderdeel, Barmhartigheidsbetoon en diaconale hulp naar buiten, is een
verantwoording van de verschuiving in opvatting over extern diaconaat. Het geeft de
principiële basis onder de eerste twee gedeelten. De bijlage, Verantwoordelijkheden
m.b.t. christelijk barmhartigheidsbetoon, geeft de hoofdlijn van het derde onderdeel
weer.
Het artikel geeft de verschuiving in het denken over extern diaconaat binnen de
Gereformeerde kerken (vrijgemaakt) weer. Dat is onder andere te merken aan de veelvuldige
verwijzing naar het werk van de Generaal‐Diaconale Deputaten en het Diaconaal Steunpunt.
In de beschrijving van de manier van werken, de bijbelse verantwoording van de taak van de
diakenen en de gemeente en het aanreiken van criteria is het ook geschikt voor diaconieën
binnen andere kerken.
1. Giften aan hulpinstellingen
Het Diaconaal Steunpunt en het Generaal Diaconaal Deputaatschap (GDD) van de
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv) worden regelmatig benaderd door diaconieën met
verzoeken om advies over financiële steun aan diverse instellingen. Het GDD heeft daarom
besloten om de gegeven adviezen aan alle diaconieën bekend te maken als een handreiking
bij het uitvoeren van hun diaconale taak. Welke organisaties komen in aanmerking voor een
gift van de diaconie? Dit artikel is een bewerking van een notitie van het GDD.
1.1 Inleiding
Het werk van diakenen heeft onder meer betrekking op financiële steunverlening.
Daarbij gaat het niet alleen om steun aan gemeenteleden maar ook om financiële steun aan
enkele gereformeerde zorginstellingen en om giften aan allerlei christelijke zorginstellingen.
Dit gedeelte van het artikel gaat over financiële steun en giften aan allerlei zorginstellingen
en wil diaconieën helpen bij het vormgeven van een verantwoord giftenbeleid.
Eerst komt de steun aan gereformeerde zorginstellingen aan de orde; Dit onderdeel is vooral
gestempeld door de situatie binnen de GKv; daarna gaat het meer in het algemeen over
giften aan allerlei christelijke instellingen.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 3
1.2 Gereformeerde zorginstellingen
Er zijn binnen de GKv enkele gereformeerde zorginstellingen die destijds door de diakenen
zelf zijn opgericht (bijv. De Driehoek), of die met instemming en steun van diakenen tot
stand zijn gekomen.
Verder zijn er gereformeerde zorginstellingen die later zijn ontstaan maar die een bijzonder
hechte relatie hebben met de GKv.
En overzicht van deze organisaties:
• De Driehoek
• SGJ
• Dit Koningskind
• Luisterpost/Bralectah
• De Wegwijzer
• Eleos
• SPRANK
• Accoladezorggroep
• De Verre Naasten (DVN) 1
(DVN was aanvankelijk een vereniging maar valt sinds 2001 onder het deputaatschap
Zending, Hulpverlening en Training (Z,H&T). Deze verandering vloeide voort uit de
besluiten van de synode van Leusden, 1999.
Over de rol van de diakenen ten opzichte van Z,H&T is gepubliceerd in ‘Dienst’ nr. 4 van
juli/augustus 2001 (zie website van het diaconaal steunpunt)
Op grond van hun ontstaansgeschiedenis is er een bijzondere relatie tussen deze organisaties
en de diakenen van de GKv (vertegenwoordigd door het Generaal Diaconaal Deputaatschap
(GDD)
1.3 Generaal Diaconaal Deputaatschap (GDD)
Het GDD heeft van de synode onder meer de opdracht gekregen om diakenen te adviseren
en aanbevelingen te doen inzake (steun aan) deze ‐ landelijk werkzame – gereformeerde
zorginstellingen.
Daartoe heeft het GDD ten minste jaarlijks beleidsoverleg met deze instellingen.
De instellingen moeten dan in elk geval overleggen:
• Jaarstukken
• Begroting
• Beleidsplan
1 Meer informatie over de instellingen zelf is te vinden op hun websites . Links naar de websites zijn te
vinden op www.gkv.nl en www.handboekgkv.nl
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 4
• Meerjarenbegroting
• Activiteiten overzicht
• Verslag van wat de instelling heeft gedaan met eerdere adviezen en vragen van het
GDD
Op grond van dit overleg en onderzoek ontvangen diaconieën jaarlijks een aanbeveling van
het GDD.
Die aanbeveling is niet vrijblijvend.
Immers, de kerken zijn medeverantwoordelijk voor deze instellingen. Als de solidariteit het
op dit punt laat afweten, betekent dit het einde van veel gereformeerde zorginstellingen.
Zo ontvangen De Driehoek, SGJ, De Wegwijzer en Stichting De Luisterpost/Bralectah
jaarlijks structurele steun van alle GKv‐diaconieën.
Zonder die steun kunnen deze organisaties hun werk niet doen.
Deze organisaties laten hun verzoek aan diaconieën om financiële steun dan ook vergezeld
gaan van de aanbeveling van het GDD.
Op dit moment ontvangen Eleos en De Wijngaard geen structurele steun uit de GKv omdat
zij hoofdzakelijk door de rijksoverheid van geldmiddelen worden voorzien.
DVN, als onderdeel van Zending & Hulpverlening, had en heeft een eigen fondswerving
door middel van vaste donaties en giften. Ook zij doen geen beroep op het GDD.
1.4 Bestuurlijke verantwoordelijkheid
In de besturen van Eleos en SGJ hebben – naast bestuursleden uit de gereformeerde
gezindte‐ ook enkele GKv‐bestuursleden zitting. Het GDD kan die leden voordragen.
De andere hiervoor genoemde organisaties hebben een bestuur bestaande uit alleen GKv‐
leden. Wel ontvangen deze organisaties steeds meer cliënten uit de brede gereformeerde
gezindte.
1.5 Overige christelijke zorginstellingen
Met de bovengenoemde gereformeerde hulporganisaties bestaat vanuit de GKv een speciale
relatie. Daarnaast zijn er tal van andere christelijke zorginstellingen die regelmatig een
verzoek om een gift op de tafel van de diaconie deponeren.
Het GDD doet over deze organisaties geen expliciete aanbeveling aan de diaconieën. De
diakenen zullen daarin zelf moeten kiezen. De hieronder genoemde criteria kunnen daarbij
helpen.
Wel kan het Diaconaal Steunpunt desgevraagd de diaconieën van advies dienen over allerlei
hulporganisaties (zie hierna). Het betreft dan vooral landelijk of internationaal werkzame
instellingen. Het DS heeft immers een goed inzicht in de diversiteit aan hulpinstellingen.
Plaatselijk of regionaal werkzame hulporganisaties kunnen het beste door de diakenen zelf
worden beoordeeld. Daarvoor kan eventueel het classicaal diakenoverleg nog advies geven
(of de door de classis aangewezen classicale diaconale deputaten).
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 5
1.6 Hoe kan een diaconie kiezen uit de veelheid van giftvragers?
De steun aan de eerder genoemde gereformeerde zorgorganisaties is dus niet vrijblijvend.
Diaconieën binnen de GKv kunnen niet zomaar besluiten om deze organisaties niet te
steunen.
Dat ligt anders als het gaat over giften aan allerlei christelijke hulporganisaties (zie rijtje in
par.1.9)
Waar kan de diaconie dan op letten?
Het is niet zo eenvoudig om daarvoor harde criteria aan te reiken.
Toch kunnen we wel enkele algemene richtlijnen geven.
Prof. Dr. C. Trimp heeft eens onderstaande richtlijnen gegeven voor giften:
• De gift/de hulpverlening moet dienstbaar zijn aan de beoefening van de christelijke
barmhartigheid.
• Doel en wijze van hulpverlening dienen overeen te komen met Gods Woord, door de
gereformeerde kerken nagesproken in de drie formulieren van eenheid.
• Het beleid van de hulpverlenende instantie dient controleerbaar op hulpverlening
gericht, economisch verantwoord en, zo mogelijk, op een optimale samenwerking
met andere instellingen gericht te zijn.
• De financiële steun moet strekken tot opbouw van de (eigen) gemeente en tot lof van
God.
Dit zijn nog heel algemene richtlijnen die per situatie concreet gemaakt moeten worden.
Enkele andere protestantse kerken hebben hier ook over nagedacht en komen met de
volgende richtlijnen:
• Wat is de doelstelling van de instelling en hoe is de praktische realisering daarvan?
• Wat is de grondslag van de instelling (gereformeerd, christelijk, niet‐christelijk)
• Zijn er alternatieven voor deze instelling?
• Wordt de instelling al gesubsidieerd door de overheid?
• Is er voldoende deskundigheid/professionaliteit binnen de instelling?
• Hoe solide is de bestuurlijke organisatie?
• Vindt er toetsing/evaluatie plaats van het uitgevoerde beleid?
• Is er openheid en controle inzake beleid en financiën (bijv. een keurmerk)? Is het
financiële beleid inzichtelijk?
• Is de hulpverlening te controleren op doelmatigheid, effectiviteit, christelijke
barmhartigheid, e.d.?
Zie voor een samenvatting van de criteria onderdeel 1.12.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 6
Op basis van deze richtlijnen kunnen diaconieën hun eigen afwegingen en keuzes maken als
het gaat om giften aan allerlei christelijke instellingen (voor de gereformeerde
hulporganisaties geldt ‐zoals gezegd‐ een ander verhaal!)
Als het u ontbreekt aan minimaal noodzakelijke informatie over een giftvragende organisatie
dan kunt u deze informatie bij die organisatie opvragen. De meeste organisaties hebben
overigens een website, waar de meest elementaire informatie direct voorhanden is.
Gaat het om lokale of regionale hulporganisaties dan kunt u zelf die organisaties om
aanvullende informatie vragen (zie voorbeeldbrief in bijlage).
1.7 Betrokkenheid is belangrijk
Bij het besluit van de diaconie om wel/niet een gift te geven aan een christelijke
hulporganisatie kan ook een rol spelen of broeders of zusters uit de eigen gemeente direct
gebruik maken van die instelling, dan wel erbij betrokken zijn.
Ook zijn soms eigen gemeenteleden betrokken bij het besturen van een instelling.
Verder kan worden afgewogen of het betonen van christelijke barmhartigheid moet
gebeuren door de diaconie, dan wel of dit meer op de weg ligt van de gemeenteleden zelf.
De eerste mogelijkheid moet in het concrete geval een bepaalde meerwaarde hebben.
Bijvoorbeeld de diakenen vervullen door hun gift een voorbeeldfunctie naar de gemeente.
Soms ligt het meer voor de hand om het goede doel onder de aandacht van de
gemeenteleden te brengen met een opwekking om individueel vrijgevigheid te betonen.
Daarvoor is dan wel goede voorlichting nodig.
Het is van groot belang dat de gemeenteleden goed op de hoogte zijn waarvoor gegeven en
gecollecteerd wordt, zodat de bestemming voor de gever duidelijk en transparant is. 2
1.8 Niet alle goede doelen zijn diaconaal van aard
Als er verzoeken om steun komen van instellingen die niet specifiek gericht zijn op
barmhartigheidswerk ligt het niet voor de hand deze instellingen te steunen met diaconale
gelden.
Het steunen van zulke organisaties met een gift van de diaconie ligt dan niet voor de hand.
Zulke doelen liggen niet allereerst op het terrein van de diakenen. Hierbij kan gedacht
worden aan organisaties als Nederlands Bijbelgenootschap, Evangelieverkondiging (onder
het Joodse volk), Evangelische Hogeschool, Comité Steun Gardanne, De Wittenberg etc.
Dit zijn misschien goede doelen, maar ze zijn niet diaconaal van aard.
Schoenmaker blijf bij je leest, dat geldt ook voor diakenen.
2 Een goede mogelijkheid is hiervoor een presentatie voorafgaande aan de collecte. Zie hiervoor het
artikel: de diaken en de communicatie met de gemeente.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 7
1.9 GDD geeft geen aanbeveling over alle instellingen
Zoals hierboven gemeld adviseert het GDD de diakenen expliciet over enkele gereformeerde
hulpinstellingen. Die worden structureel ondersteund door diakenen.
Het GDD/DS heeft enkele richtlijnen aangereikt die het voor diaconieën eenvoudiger maken
om tot een verantwoorde giftenkeuze te komen voor wat betreft alle andere hulpinstellingen.
Organisaties die op grond van bovengenoemde richtlijnen in beginsel in aanmerking kunnen
komen voor een diaconale gift (ook al zijn er misschien wel wat kanttekeningen te maken bij
sommige organisaties) zijn onder meer:
• Stichting TijdVoorActie
• Stichting Fundament
• Stichting Opvang Stadskanaal
• Stichting EBC De Schuilplaats in ’t Harde
• Stichting Rehoboth te Emmeloord
• Stichting Kuria Amsterdam
• Stichting De Hoop in Dordrecht
• Stichting Terwille Groningen
• Stichting In de Wingerd Wapenveld
• Stichting ZOA te Apeldoorn
• Stichting Bartimeus
• Stichting Voorkom
• Stichting De Rots
• Stichting Gevangenenzorg Nederland
• Stichting Dark and Light
• Stichting Redt een Kind
• Canzibe Steunfonds
• VBOK
• Stichting Hulp in Praktijk
• Stichting Present
• Stichting Telecounseling‐plus
• Stichting Het Passion
• Stichting Ontmoeting
• Dorcas (bepaalde activiteiten)
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 8
• Stichting De Haven, Den Haag
• Stichting Het Scharlaken Koord
• ICS
• Jubilee Campaign
• Tear (was Tearfund)
• Stichting Inlia, Groningen (asielzoekers)
• Stichting GAVE (asielzoekers)
Uiteraard is deze lijst niet uitputtend en slechts een momentopname.
Blijf daarom een eigen afweging maken op basis van genoemde criteria.
1.10 Noodhulp en projecthulp
Naast hulporganisaties die structurele hulp nodig hebben zijn er voordurend
noodhulpprojecten en tijdelijke hulpprojecten die een beroep doen op de diaconieën (bijv.
hulpactie voor Afghanistan)
Voor wat betreft noodhulp adviseert het GDD/DS in voorkomende gevallen alleen maar
giften te geven aan professionele, christelijke (nood‐)hulporganisaties (bijv. ZOA, Red een
Kind, Woord en Daad, Tear). Het DS geeft hierover in voorkomende gevallen voorlichting
(met name via de website en nieuwsbrief)
Ook tijdelijke hulpprojecten worden meestal aangekondigd en toegelicht door het Diaconaal
Steunpunt (voorbeelden: dankdagprojecten, het oprichten van een hospice, een
aidshulpverleningsproject in Pretoria). Zulke hulpprojecten worden pas aangekondigd en
aanbevolen als het Diaconaal Steunpunt overtuigd is van de noodzaak, de doelmatigheid en
de betrouwbaarheid van het project.
1.11 Heeft u een giftenbeleid?
Het is voor een diaconie gewenst om een giftenbeleid vast te stellen. Dat voorkomt dat bij elk
steunverzoek een discussie gevoerd moet gaan worden over de betreffende hulporganisatie
en over het steunverzoek.
Als de diaconie bijv. in november vaststelt dat ze in het komende jaar aan niet meer dan 10
met name genoemde hulporganisaties een gift wil geven ter grootte van….., dan voorkomt
dat veel discussie. Ontbreekt het de diaconie in november nog aan voldoende informatie
over die hulporganisatie, dan kan aanvullende informatie worden opgevraagd.
In een volgend jaar kunnen dan bijvoorbeeld 5 van die 10 uitgekozen instellingen worden
vervangen door 5 nieuwe organisaties.
Zo’n beleid is makkelijk uitvoerbaar en voorkomt steeds terugkerende discussies in de
diaconie. Helemaal nu in deze tijd de organisaties nadrukkelijker op zoek zijn naar fondsen.
De diaconie zal veelvuldig worden benaderd via acceptgiro’s en andere communicatie, soms
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 9
meerdere keren per jaar door eenzelfde stichting. Helder beleid voorkomt intern verwarring
en draagt zorg dat de relatie tussen de gemeente en het gesteunde doel van belang blijft.
Naast tevoren geselecteerde doelen zal de diaconie altijd wat ruimte in de diaconale
begroting moeten reserveren voor (niet te voorziene) noodhulp of projectsteun (zie vorige
paragraaf). In bijzondere situaties is een nieuw verzoek aan de gemeente om steun ook te
overwegen. Denk bijvoorbeeld aan een bijzondere collecte vanwege een grote ramp.
1.12 Enkele overwegingen bij het geven van giften
De richtlijnen en criteria bij het geven van giften kunnen ten slotte als volgt worden
samengevat:
• Is het werk van de instelling (direct) gericht op barmhartigheidsbetoon aan zwakken,
kwetsbaren en hulpbehoevenden (m.a.w. is het werk diaconaal van aard?)
• Wordt het barmhartigheidswerk verricht vanuit christelijke beginselen?
• Maken leden van onze gemeente/onze kerken gebruik van deze instelling?
• Komt het werk van de instelling ook wel ten goede aan niet‐christenen?
• Is de hulpinstelling in zijn soort uniek als gereformeerde/christelijke instelling?
• Drijft de instelling voornamelijk op giften of ontvangt de instelling belangrijke
subsidie of overheidssteun?
• Zijn leden van onze gemeente/onze kerken betrokken bij het bestuur van deze
instelling?
• Is hier een (voorbeeld‐)gift van de diaconie op z’n plaats of wordt de gemeente
opgeroepen tot het geven van een gift?
• Is over deze instelling/dit hulpproject/deze nood expliciet geadviseerd door het GDD
/DS?
• 10.Past een gift aan deze instelling dit jaar in het giftenbeleid van de diaconie?
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 10
1.13 Afsluiting
Van diakenen mag worden verwacht dat ze oog hebben voor de nood in en buiten de
gemeente. Financiële steunverlening en giften aan hulporganisaties horen daarbij.
In dit artikel is onderscheid gemaakt tussen gereformeerde hulporganisaties en allerlei
andere christelijke hulporganisaties. De diakenen van de GKv hebben een speciale
verantwoordelijkheid t.o.v. de gereformeerde hulporganisaties. Het GDD geeft over deze
organisaties jaarlijks een (niet vrijblijvende) aanbeveling.
Deze notitie wil enkele richtlijnen en handvatten aanreiken voor het geven van giften aan
allerlei andere christelijke hulporganisaties. De lijst met hulpinstellingen is niet statisch; elk
jaar ontstaan nieuwe hulporganisaties die onze steun verdienen. Elk jaar vallen organisaties
af omdat ze hun taak hebben vervuld of omdat ze zijn gefuseerd of omdat ze inmiddels
overheidssteun ontvangen.
We wensen diakenen veel wijsheid en kracht bij dit noodzakelijke werk
Het Diaconaal Steunpunt is uiteraard altijd bereid om uw specifieke vragen te
beantwoorden.
1.14 Bijlage
Aan de directie van stichting……
Zwolle, ………..
Betreft: Uw verzoek om financiële steun
Geachte directie,
Uw verzoek om financiële steun is binnen onze diaconie besproken
Zoals u zult begrijpen moeten wij zeer zorgvuldig omgaan met het beheer én de besteding
van de aan ons toevertrouwde diaconale gelden.
Om dat te kunnen doen hebben wij behoefte aan jaarlijkse informatie over en inzage in o.m.
• uw doelstellingen, werkwijze en organisatiestructuur
• een heldere verslaglegging (conform de Richtlijn Verslaglegging Fondsenwervende
Instellingen van het CBF)
• uw jaarlijkse inkomsten en uitgaven
• de bevindingen van uw accountant of het toezichthoudende orgaan
• het percentage overhead van uw organisatie
• uw jaarstukken
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 11
• uw websiteadres
Wij willen de zekerheid hebben dat uw organisatie voldoet aan de eisen van financiële
betrouwbaarheid ten aanzien van de werving en besteding van gelden.
Die betrouwbaarheid kan blijken uit een CBF‐ of RfB keurmerk.
Wij verzoeken u om ons jaarlijks van deze gegevens te voorzien.
Tevens verzoeken we u om deze informatie ook jaarlijks toe te zenden aan het Diaconaal
Steunpunt van de Gereformeerde Kerken (vrijg.), Postbus 499, 8000 AL Zwolle.
Op basis van deze informatie kan het Diaconaal Steunpunt de diaconieën in de GKV dan
voorlichten en adviseren over uw organisatie.
Uw reactie wachten wij met belangstelling af.
Intussen wensen we u sterkte bij uw arbeid.
Met vriendelijke groet,
namens de diaconie,
……………..
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 12
2. Diaconale projecten samen met anderen
2.1 Met andere diaconieën
Er zijn diaconale activiteiten die de menskracht of de draagkracht van één kerk te boven
kunnen gaan. Diakenen hebben allereerst de zorg voor de eigen gemeente. Maar deze zorg
mag niet in mindering komen op de aandacht en zorg voor de nood die wat verder weg is.
Een paar voorbeelden:
• Asielzoekerscentrum
Als in het werkgebied van een kleine kerk een groot Asielzoekerscentrum staat, dan
komt daarmee veel werk af op de plaatselijke kerk. Er doen zich veel mogelijkheden voor
om christelijke gastvrijheid te tonen en om met de vluchtelingen te spreken over het
geloof in Jezus Christus. De ervaring leert dat er dan veel werk op je af komt. In zoʹn
situatie kan het zinvol zijn om een beroep te doen op (de diaconieën) van de
zusterkerken.
Zowel voor de menskracht als voor de financiën kan via de weg van de classicale
diaconale deputaten volgens art 22 van de Kerkorde van de GKv., een beroep op worden
gedaan op het kerkverband.
• Opvanghuis
Iets vergelijkbaars geldt ook als het gaat over de oprichting van opvanghuizen in een
bepaalde regio. Het kan niet zo zijn dat een kerk zonder overleg met genabuurde kerken
overgaat tot de oprichting van een opvanghuis voor mensen die een tijdje uit huis
moeten. Ook hiervoor kunnen de classicale of provinciale diaconale deputaten volgens
art. 22 K.O. worden ingeschakeld 3 .
Verwacht mag worden dat in de komende jaren meer kerkoverstijgende diaconale
activiteiten en projecten zullen ontstaan.
2.2 Samenwerken met andere instanties en organisaties
Diaconieën stimuleren en organiseren soms diaconaal werk buiten hun eigen gemeente. Mits
zulke projecten voldoen aan minimum voorwaarden mag deze aandacht voor de nood naast
de kerk van de gemeente worden gevraagd.
Die voorwaarden hebben te maken met:
• Is de hulp herkenbaar als christelijke naastenliefde of christelijke gastvrijheid?
• Kan de naam van Christus er aan worden verbonden
• Wordt het project getoetst en gecontroleerd?
• Is de doelstelling in overeenstemming met het bevestigingsformulier voor diakenen?
3 Zie Diaconaal overleg in de afdeling kerkenraad en kerkverband.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 13
• Kunnen gemeenteleden erbij worden ingeschakeld?
Hoewel de diakenen geen opdracht hebben tot ʹwerelddiaconaatʹ mag van hen wel aandacht
worden gevraagd voor de nood in eigen omgeving of in eigen land.
Op hun beurt mogen diakenen daarvoor de aandacht vragen van de gemeente. Zij mogen de
gemeente opwekken tot dienstbetoon naar binnen en naar buiten.
Hoe ver strekt dan dit christelijke barmhartigheidbetoon van de gemeente en van de
diaconie? In het gedeelte hierna zijn daarvoor enkele overwegingen en criteria genoemd.
Daarbij is een schema gevoegd dat kan helpen bij het onderscheiden van de
verantwoordelijkheden van alle betrokkenen.
Burgerlijke gemeente
Er zijn diaconale projecten die met andere organisaties of met burgerlijke gemeenten worden
opgepakt.
In veel burgerlijke gemeenten bestaat een platform van organisaties die werkzaam zijn voor
vluchtelingen en asielzoekers.
Ook kennen sommige gemeenten een platform van organisaties die zich met armoede en
bijstand bezig houden. Diaconieën worden uitgenodigd om deel te nemen in zulke
overlegplatforms. Die diaconieën die met deze onderwerpen te maken hebben of er meer
van af willen weten doen er goed aan om aan dit overleg deel te nemen. Het biedt de
mogelijkheid om enerzijds te leren en anderzijds de eigen opvattingen naar voren te
brengen. Vooral tegenwoordig stelt de overheid de inbreng van de kerken in zulke
aangelegenheden weer meer op prijs dan voorheen.
Algemene ondersteuningsprojecten?
Iets anders is het als van diaconieën een financiële deelneming wordt verwacht in algemene
ʹondersteuningsprojectenʹ (bijvoorbeeld een kerstpakket voor de minima)
Als bij zulke projecten niet duidelijk wordt dat de kerk de afzender is en als niet aangegeven
kan worden dat deze steun voortvloeit uit christelijk barmhartigheidbetoon dan is er weinig
reden voor diakenen om aan zoʹn gemeenschappelijk project deel te nemen. Dit neemt
overigens niet weg dat gemeenteleden individueel zulke initiatieven financieel kunnen
ondersteunen.
Bij diaconale steun of een gift van de diaconie zal er altijd (direct of indirect) een relatie
moeten bestaan met het tonen van de motieven van christelijke barmhartigheid: dat is de
liefde van Christus voor armen, eenzamen en zieken (zie ook de criteria hiervoor genoemd).
Gezamenlijke projecten
Er zijn ook projecten die wel samen met andere kerken of instanties kunnen worden
opgepakt, omdat daarbij wordt voldaan aan de criteria voor diaconale hulp. Bijvoorbeeld de
zorg voor dak‐ en thuislozen, een maaltijdproject, vrijwilligers zorg in de gevangenis e.d. Bij
zulke projecten hangt het van de doelstelling en de uitvoering af of diaconieën daarin willen
participeren. In de genoemde voorbeelden is dat zonder bezwaar mogelijk.
Ook het deelnemen in of het ondersteunen van plaatselijke centra voor opvang van
verslaafden of voor crisisopvang is in veel gevallen prima mogelijk (zie ook het schema met
verantwoordelijkheden).
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 14
Ook hierbij geldt: als de diakenen niet als diaconie daarin kunnen of willen participeren,
kunnen ze niettemin de gemeente oproepen om zulke projecten financieel of door
menskracht te ondersteunen.
2.3 Diaconie en buitenlandse projecten
Diaconieën hebben soms financiële ruimte om een diaconaal project in het buitenland te
adopteren. De term ʹfinanciële ruimteʹ is eigenlijk geen goede basis voor een diaconaal
project. Het adopteren van een diaconaal project zal moeten voortvloeien uit een diaconaal
beleidsplan. In zoʹn beleidsplan zal prioriteit worden gegeven aan de zorg voor de eigen
gemeente, daarnaast zullen ook diaconale projecten en activiteiten in de eigen regio/eigen
land aandacht krijgen en tenslotte wordt het oog gericht op diaconale projecten in het
buitenland.
Andere organisaties
Nu is het voor de diakenen onmogelijk en onwenselijk om zelf de uitvoering van zulke
projecten ter hand te nemen. De uitvoering van hulpprojecten vraagt om een professioneel
apparaat. Daarbij kan ook worden gelet of en hoe er hulp nodig is. Geld maakt immers meer
kapot dan je lief is!
Dat is dan ook de reden dat organisaties als De Verre Naaste en Fundament beschikken over
een projectenoverzicht. Diaconieën kunnen daaruit een project adopteren en (financieel)
garant staan voor de uitvoering ervan.
Het is daarbij van belang dat de betrokkenheid van de gemeenteleden bij dit project wordt
bevorderd. Het alleen maar storten van € 300,= per maand uit de diaconale kas naar de
projectadministrateur van DVN, is onvoldoende en onbevredigend.
Door regelmatige voorlichting, reisimpressies van DVN, een praatje op een gemeenteavond
en door regelmatig gebed in de eredienst en in de gezinnen zal dit project in de gemeente
moeten gaan leven2
2.4 Diaconale steun voor activiteiten van anderen
Behalve de steun aan gemeenteleden ondersteunen diaconieën ook tal van gereformeerde
hulporganisaties (zoals Dit Koningskind, de Driehoek, De Wegwijzer, Bralectah). De
landelijke diaconale deputaten voeren hierover jaarlijks beleidsgesprekken met deze
organisaties en doen een aanbeveling naar de kerken over een afdracht per ziel aan deze
organisaties.
Naast deze organisaties zijn er tal van andere christelijke of algemene organisaties waaraan
diakenen een gift versterken. In een advies aan alle diaconieën in juni 1997 hebben de
generale deputaten enige rubricering aangebracht in al deze hulporganisaties (zie boven)
Kenmerkend aan deze steun is dat de diakenen verder geen bestuurlijke of financiële
binding hebben met die organisaties. Dat is echter geen bezwaar om aan organisaties die
verantwoorde doelen nastreven en die ook vaak cliënten hebben uit onze kerken, royaal te
steunen.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 15
3. Barmhartigheidsbetoon en diaconale hulp ‘naar buiten’
3.1 Inleiding
Gaat het bij diaconale hulpverlening om ʹde geloofsgenotenʹ, zodat het een binnenkerkelijke
activiteit blijft, of reikt de diaconale opdracht verder dan de kerkmuren?
Die vraag wordt de laatste jaren door diakenen en ook door vele andere gemeenteleden
gesteld.
De antwoorden zijn anders dan vijfentwintig jaar geleden.
In de paragrafen 3.2 tot en met 3.6 gaat het vooral over het verschil tussen werelddiaconaat
en ʹextern gericht diaconaatʹ. In de paragrafen 3.7 tot en met 3.13 worden argumenten
aangedragen die pleiten vóór extern gericht diaconaat van de kerk en een pleidooi voor meer
diaconaal‐missionaire activiteiten naar ʹbuitenʹ.
3.2 Werelddiaconaat
In 1971 verscheen de brochure ʹWerelddiakonaatʹ van de hand van (toen nog) drs. A.N.
Hendriks.
De brochure was een uitgebreide versie van de toespraak die drs. Hendriks hield op de
Centrale Diaconale Conferentie op 16 juni 1971 te Ermelo.
In die tijd nam het zogenaamde werelddiaconaat binnen de hervormde kerk en de synodaal‐
gereformeerde kerken een grote vlucht. Die ontwikkeling werd sterk gestimuleerd vanuit de
Wereldraad van Kerken, een orgaan waar gereformeerden toen al kritisch tegenover
stonden.
Met werelddiaconaat wordt bedoeld: de kerk moet solidair zijn met (de nood van) de
wereld. Zij moet de wereld niet in de eerste plaats roepen tot Christus, maar vooral gericht
zijn op de nood van de medemens. Het christelijke getuigenis komt daarbij los te staan van
het kerkelijke dienstbetoon.
Hendriks wijst het werelddiaconaat af, omdat achter deze term een bepaald kerkbegrip zit.
Hij ziet geen taak voor de kerk op het terrein van de mondiale hulpverlening. De kerk heeft
als opdracht het evangelie te prediken aan alle volken en moet zich niet inlaten met
wereldwijde hulpverlening.
Nood in de wereld
In de jaren zeventig kwam er naast het hierboven beschreven denken nog een ontwikkeling
bij die het werelddiaconaat bevorderde.
Door de opkomende welvaartsstaat en de wetgeving op het terrein van de sociale zekerheid
(bijv. Algemene Bijstandswet) was het diaconaat in een ʹidentiteitscrisisʹ beland. Wat viel er
nu nog te doen voor het diaconaat?
De nood in de wereld (ver weg) en de opkomende ontwikkelingslanden werden dan ook als
nieuwe aandachtsvelden voor de kerk gezien.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 16
Het werelddiaconaat werd daarmee een nieuwe, uitdagende en alternatieve invulling van
het diaconaat van de kerk.
Hendriks stelt dan de vraag: mogen wij in hulpverlening over de grenzen een mogelijkheid
zien om een kwijnend diaconaat nieuwe impulsen te geven?
Zijn antwoord daarop ‐ in de context van 1971 ‐ was negatief. Hij beklemtoont dat het
diaconaat volgens de bijbel gemeentediaconaat is en geen werelddiaconaat. Bij
werelddiaconaat gaat bovendien de daad steeds meer ten koste van het Woord.
Particuliere gemeenteleden moeten wel aandacht hebben voor de nood van de wereld, maar
het ambt en de kerk als zodanig hoeven dat niet. Dus wel een pleidooi voor barmhartig‐
heidsbetoon, maar dan door gemeenteleden en niet vanuit het ambt, de kerk zelf.
3.3 De toon gezet
Het lijkt erop dat deze afwijzing van werelddiaconaat de toon heeft gezet en bepalend is
geweest voor het bijna geheel achterwege blijven van diaconale initiatieven vanuit de
Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) naar buiten.
Daarbij hebben synodebesluiten van deze kerken in 1951, waarbij hulpverlening los werd
gemaakt van de zending, ook nog eens een klimaat geschapen waarin voor ʹextern gericht
diaconaatʹ weinig aandacht bestond. Echter, ten onrechte.
Deze vooral interne gerichtheid van het diaconaat heeft Hendriks, naar aan te nemen is, met
zijn brochure in 1971 ook niet beoogd.
Werelddiaconaat in de context van de jaren zeventig is niet hetzelfde als extern gericht
diaconaat in de eigen regio vandaag.
De kritiek op het werelddiaconaat had te maken met het op de achtergrond raken van het
Evangelie en met een onjuiste kijk op de plaats van de kerk in de samenleving. Over zonde
en bekering werd niet meer gesproken.
Extern gericht diaconaat echter komt met Woord en daad in actie voor een wereld in nood.
De dienst van de prediking en de dienst van de barmhartigheid horen bij elkaar.
De laatste jaren ontstaan er binnen verschillende kerken plaatselijke, diaconale of
gecombineerde missionair‐diaconale projecten en activiteiten die gericht zijn op ʹbuiten‐
kerkelijkenʹ. Deze projecten roepen opnieuw de discussie op over de ruimte die er is voor de
gemeente van Christus voor ʹextern gericht diaconaatʹ.
In de besluiten van de GKv‐synode van Leusden 1999 ‐ over de instelling van het
deputaatschap Zending en Hulpverlening 4 ‐ worden de diakenen expliciet genoemd bij het
stimuleren en organiseren van de betrokkenheid van de gemeente bij hulpverlening in het
buitenland.
Hoewel ʹzending en hulpverlening in het buitenlandʹ niet gelijk is aan ʹextern diaconaatʹ,
zullen deze besluiten wel de discussie over ʹextern diaconaat in eigen omgevingʹ opnieuw
stimuleren. Dat is goed.
4 Sinds de synode van Zuidhorn (2002) Zending, hulpverlening en Training.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 17
3.4 De praktijk loopt voorop
Vandaag ontstaan er in een aantal gereformeerde kerken extern gerichte diaconaal‐
missionaire activiteiten.
Er is een sterke behoefte om met Woord en daad de nood van de samenleving tegemoet te
treden. Daar mogen we best dankbaar voor zijn.
Enkele voorbeelden van actuele extern gerichte diaconaal‐missionaire projecten:
Voorbeeld 1
In een gemeente komt een asielzoekerscentrum met 600 asielzoekers. Diaconie en
evangelisatiecommissie van de kerkelijke gemeente steken de koppen bij elkaar; er
wordt een werkgroep geformeerd die afspraken maakt met andere kerken en met de
directie van het Asielzoekerscentrum. De asielzoekers mogen wekelijks worden
uitgenodigd voor de kerkdiensten, na afloop van de diensten is er koffie en ze
worden opgevangen door gastgezinnen. Er ontstaan langduriger contacten. Na
verloop van tijd doen enkele vluchtelingen belijdenis. Als de asielzoekers op transfer
moeten naar andere centra, zorgen gemeenteleden voor vervoer, voor
kinderspeelgoed, voor overdracht aan een zustergemeente.
Een extern project met barmhartigheidsbetoon en gastvrijheid als kenmerken en het
christelijk geloof als herkenbare basis 5 .
Voorbeeld 2
Op initiatief van de diaconie nodigt de gemeente van Pernis een groep van 44
Russische chauffeurs uit op zondag na de kerkdienst. De mannen staan al wekenlang
zonder retourlading in de Waalhaven van Rotterdam. In de kerk ontvangen zij
behalve koffie en een maaltijd ook een bijbelvertelling en een klein pakketje met
daarin o.m. een Russische bijbel. Er wordt gezongen en gebeden. Een van de mensen
vertaalt. De hele kerkelijke gemeente wordt ingeschakeld en de ontmoeting is
opbouwend voor alle betrokkenen. Een goed voorbeeld van een extern gericht
diaconaal‐missionair project met christelijke gastvrijheid als een van de kenmerken.
In het blad ʹDienstʹ zijn in de afgelopen jaren nog wel meer van zulke projecten genoemd. Zo
is er in Amersfoort‐Centrum het diaconale project ʹGastvrijʹ, een maaltijdproject voor dak‐ en
thuislozen. Dit project werkt onder verantwoordelijkheid van de diakenen en heeft enkele
doelstellingen:
• barmhartigheid bewijzen aan een groep nabije naasten die aan de rand van de
samenleving vertoeven;
• gemeenteleden erbij betrekken en activeren zoals het bevestigingsformulier
dit aangeeft
Diakenen en gemeenteleden pakken zulke projecten vandaag zonder schroom op. Ze hebben
zeker niet het gevoel dat ze met ʹwerelddiaconaatʹ bezig zijn. Het extern gerichte diaconaat is
er dus al op verschillende plaatsen.
5 Zie ook het artikel Kerk en vluchteling in de afdeling kerk en maatschappij.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 18
3.5 Correctie nodig
Maar hoe zit het dan met onze reserves ten aanzien van ʹdiaconale hulp naar buitenʹ?
Verschillende gereformeerde auteurs hebben eerder kritische opmerkingen geplaatst bij het
achterwege blijven van ʹextern gericht diaconaatʹ vanuit onze kerken.
Zo werpt Dr. C.J. de Ruijter in het slothoofdstuk van zijn dissertatie in 1992 6 de vraag op of
een levend en krachtig diaconaat ook daadwerkelijk een kenmerk van de gereformeerde
kerken is geweest.
Hij constateert dat de aandacht voor de taak van de kerk in de wereld sterk geconcentreerd
geweest is op de verkondiging van het Woord. Pas sinds enkele jaren, aldus De Ruijter in
1992, is de bezinning op gang gekomen op de vraag in hoeverre hier ook van een diaconale
verantwoordelijkheid in de wereld sprake zou kunnen zijn. Met het oog op het praktisch
optreden van de kerk in de wereld bepleit hij een herbezinning op de plaats van het
diaconaat. Immers, de diaconale taak van de kerk is een uitgezochte gelegenheid waarbij heil
ook op een praktische manier tastbaar kan worden.
Hier wordt de externe diaconale gerichtheid van de kerk positief beoordeeld.
Ook Dr. A.N. Hendriks heeft in latere publicaties duidelijk gemaakt dat er naast
ʹwerelddiaconaatʹ ook diaconaat bestaat dat gericht is op nabije naasten.
3.6 Woord en daad
In een toespraak op de 100e Centrale Diaconale Conferentie op 13 juni 1992 zegt hij dat ʺhet
helpen van de nabije naasten meer aandacht in onze kerken dient te verkrijgen dan tot nu toe het geval
is geweestʺ. In zijn referaat spreekt hij positief over ʹexterne diaconale projectenʹ. Daarbij mag
het verklarende Woord niet ontbreken bij de helpende daad.
ʺMisschien,ʺ zegt hij, ʺis het in Nederland ook wel de tijd van de daden. Misschien moeten vandaag
onze daden voorop gaan om opening te geven voor het Woordʺ aldus Hendriks in 1992.
Met deze heldere stellingname maakt hij gelukkig duidelijk onderscheid tussen ʹextern
diaconaatʹ en ʹwerelddiaconaatʹ zoals dat zich in de zeventiger jaren aandiende. Dat
onderscheid is ook nodig.
Ook Prof. Dr. C.Trimp heeft herhaaldelijk duidelijk gemaakt dat ʹextern gericht diaconaatʹ
niet ten koste hoeft te gaan van de evangelieverkondiging. Integendeel, hulpbetoon aan de
naaste buiten de kerk kan de evangelieverkondiging versterken en zichtbaar maken.
In 1989 houdt Trimp een pleidooi voor een eigen gereformeerde overtuiging en werkstijl
tussen de uitersten van ʹwoord en daadʹ.
Op de Centrale Diaconale Conferentie van 1988 ‐ een jubileumconferentie ‐ had Trimp al een
warm pleidooi gehouden voor ʹextern gericht diaconaatʹ.
Enkele citaten:
ʺDe gemeente van Christus moet een bron van licht en barmhartigheid zijn in deze wereld.
(...) Wij moeten een stuk herstel van het leven laten zien in deze geschonden wereld. (...) Hoe
6 Cornelis Johannes de Ruijter, De horizon van het heil : theorie en praxis bij Johann Baptist Metz en Clodovis
Boff, mede in verband met de verkondiging en het diaconaat van de kerk, Kampen 1992
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 19
hebben de eerste gemeenten zich zo kunnen uitbreiden? Niet omdat ze zo geweldig preekten,
dat ook, maar vooral omdat ze zoveel diaconaal werk verspreiden. Als er pest in de stad
heerste, vroeg men niet eerst of men christen was, maar bood men hulp. (...) De kerk heeft
ramen. Niet alleen opdat het licht naar binnen zou vallen, maar ook opdat het licht zou
uitstralen, zodat de wereld weet dat daar een kerk staat. Dat moet de wereld ook weten uit de
uitstraling van de liefde die met de daad wordt betoond.ʺ
Tot zover Prof. Trimp in 1988.
Het externe diaconaat verdient positieve aandacht!
Conclusie
In de paragrafen 3.1 tot en met 3.6 werd aangegeven dat de afwijzing van het
werelddiaconaat in de jaren zeventig geleid heeft tot verwaarlozing van alle ʹextern gericht
diaconaatʹ. In de hierna volgende paragrafen 3.7 tot en met 3.13 wordt gewezen op een
noodzakelijke correctie op deze ontwikkeling en wordt een pleidooi gehouden voor meer
diaconaal‐missionaire activiteiten naar ʹbuitenʹ. Daarbij gaat het ook over de onderscheiden
verantwoordelijkheden van ambt en gemeente.
3.7 Extern diaconaat is geen werelddiaconaat
In dit tweede deel worden de onderscheiden verantwoordelijkheden van diakenen en
gemeenteleden bij extern gericht diaconaat wat meer uitgediept.
Dr. C. Trimp heeft aangetoond dat op de achtergrond van deze discussie over ʹextern
diaconaatʹ meespeelt de klassieke Kuyperiaanse onderscheiding van de kerk als instituut (die
het Woord verkondigt) en de kerk als organisme (de gelovigen die particulier geroepen zijn
tot daden van barmhartigheid). Trimp ‐ en De Ruijter met hem ‐ verwerpt dit Kuyperiaanse
schema.
Zonder van werelddiaconaat te willen spreken, zien zij de noodzaak in van hulpverlening
buiten de context van de kerk, in dit geval de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt). De relatie
met evangelieverkondiging wordt daarbij voortdurend beklemtoond. Dit wordt in het
werelddiaconaat werd gemist.
De Ruijter verzet zich ook tegen de gedachtegang dat alleen tot kerkelijke taak gerekend mag
worden wat uit de Schrift afgeleid kan worden als ambtelijke taak. Hij vindt dat dan het
optreden en de taak van de gemeente versmald wordt tot haar ambtelijk optreden.
Als de ambten worden gezien in het licht van de toerusting van de gemeente, kan hier geen
sprake zijn van een tegenstelling.
ʺ Waar voor de gemeente een roeping tot dienstbetoon ligt, ziet de ambtsdrager zich geroepen
toerustend voor te gaanʺ.
Het valt op dat Trimp en De Ruijter bij ʹextern gericht diaconaatʹ veel eerder denken aan
diaconale activiteiten en projecten in de directe nabijheid van de plaatselijke gemeente dan
aan mondiale hulpverleningsprojecten die gelijkenis vertonen met werelddiaconaat.
Je kunt zeggen dat de vraagstelling sinds 1971 is verschoven van: mogen diakenen de nood
van de wereld lenigen in een ontwikkelingsland, naar de vraag: welke (extern gerichte)
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 20
diaconale of missionair‐diaconale activiteit kan de plaatselijke gemeente+diakenen oppakken
buiten de eigen gemeente.
Omdat deze vraagstelling anders is dan die van 1971 kunnen we ook niet met de
antwoorden van 1971 volstaan die betrekking hadden op werelddiaconaat.
3.8 Extern diaconaat is: het Evangelie laten zien
In publicaties en congressen ter voorbereiding op voorstellen aan de synode van Leusden
van de GKv ten aanzien van Zending en Hulpverlening is het thema ʹextern gericht
diaconaatʹ onder meer door Te Velde, Griffioen, Venema en Van de Kamp in positieve zin
aan de orde gesteld.
Hun opvattingen zijn onder meer terug te vinden in de brochure ʹLiefdedienst aan allenʹ. Dit
boekje verscheen op verzoek van het Diaconaal Steunpunt en De Verre Naasten in maart
1999 en werd geschreven door ds. Henk Venema.
Heel het boekje van Venema is een pleidooi om op verantwoorde wijze een positieve
invulling te geven aan de diaconale taak tot hulpverlening aan naasten buiten de kerk.
3.9 Gradaties in verantwoordelijkheid
Het aanbrengen van een scheiding tussen enerzijds de gemeenteleden die wèl en anderzijds
de ambtsdragers die géén verantwoordelijkheid hebben voor de liefdedienst aan allen, is een
gekunsteld onderscheid dat geen recht doet aan de werkwijze van de ambtelijk
gestructureerde gemeente.
In dit verband is het belangrijk om oog te hebben voor ʹgradaties in verantwoordelijkheidʹ.
Bij extern gericht diaconaat kunnen zowel de gemeente als de ambtsdragers een
(verschillende) verantwoordelijkheid hebben. In het verleden is er te ongenuanceerd gewerkt
met een allesomvattend, massief verantwoordelijkheidsbegrip: als gemeenteleden
verantwoordelijk zijn voor de hulp aan ʹde wereld in noodʹ, dan kunnen (mogen) de
diakenen dus niet verantwoordelijk zijn 7 .
Ook Hendriks blijft in zijn CDC‐toespraak van 1992 een wat gekunsteld onderscheid maken
tussen de ambtelijke verantwoordelijkheid en de gemeentelijke verantwoordelijkheid ten
aanzien van ʹextern gericht diaconaatʹ.
In de congresbundel ʹZending in bewegingʹ ter voorbereiding op het gelijknamige congres in
1995 heeft Dr. M. te Velde deze gedachtegang afgewezen. Enkele citaten:
Congresbundel Zending en hulpverlening 1995
ʺHet betonen van barmhartigheid aan de huisgenoten des geloofs 8 en aan anderen die op onze
weg worden geplaatst is de taak van de ambtelijk gestructureerde gemeente.
D.w.z. dat werk is niet het werk van de diakenen en het is ook niet het werk van de gemeente,
maar altijd het werk van de gemeente met de ambtsdragers als toerusters en met vooral de
diakenen als voortrekkers en ʹdienstgeleidersʹ op het terrein van de praktische uitvoering. Je
7 Zie ook in de afdeling Inspiratie het artikel over de grens tussen algemeen en bijzonder ambt
8 Zie Galaten 6:9 (redactie)
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 21
moet hier altijd met twee woorden spreken en niet proberen de zaak naar één van beide kanten
(gemeente of ambtsdragers) op te lossen.ʺ
ʺAls de individuele gelovige barmhartigheid bewijst, dan kun je dat ʹparticuliereʹ
barmhartigheid noemen. Maar het is tegelijk ook ʹgemeentelijke/kerkelijkeʹ barmhartigheid.
Hoe zou christelijke barmhartigheid, in de naam van Christus en door de liefde uit Christus
bewezen, immers ooit niet‐kerkelijk genoemd kunnen worden? En hoe zouden we het
ʹgemeentelijkʹ ooit tot het werk van de ambtsdragers kunnen beperken? Het is niet juist om
alleen kerkelijk te willen noemen datgene wat door ambtsdragers wordt gedaan of wat
rechtstreeks onder hun leiding staat. Het is niet juist als we de gemeente alleen zien
functioneren, daar waar de ambtsdragers actief en present zijn. Kerk‐zijn is ook dat wat de
gelovigen zelf doen op hun eigen plek.ʺ
Hier wordt het verkeerde dilemma tussen hulp van particuliere gemeenteleden (die wel
extern diaconaal gericht zou mogen zijn) en hulp van de kerk en haar ambten (die dat niet
zouden mogen), terecht afgewezen.
Als er een verantwoordelijkheid ligt voor gemeenteleden t.en aanzien van de nood in de
wereld, dan ontstaat er daarmee ook een verantwoordelijkheid voor de ambtsdragers, voor
de gemeente, en omgekeerd. De impulsen voor extern gericht hulpbetoon kunnen zowel bij
de diakenen als bij de gemeente vandaan komen.
Het is niet mogelijk en niet nodig om daartussen een strikte waterscheiding aan te brengen.
Als we zeggen dat de diakenen voorop moeten gaan in het activeren van de diaconale
gemeente, dan kan dat ook betekenen dat diakenen zelf het initiatief nemen bij een ʹextern
diaconaal projectʹ, ook al zullen zij de gemeente daar maximaal bij inschakelen. Er zijn wel
graduele verschillen in verantwoordelijkheid tussen ʹchristelijke particuliereʹ hulp en
ʹkerkelijkeʹ hulp, maar er is geen principieel onderscheid. Wel zullen diakenen bij externe
projecten eerder stimulerend optreden dan uitvoerend.
Belangrijker dan dit subtiel onderscheiden van verantwoordelijkheden is de vraag: hoe
kunnen we in dit project het Evangelie op een geïntegreerde manier brengen en zichtbaar
maken.
De kerk moet zich in zulke projecten niet laten afficheren als hulpverlener in
maatschappelijke nood die er is voor de samenlevingsopbouw.
N.B. Zie voor het onderscheiden van verantwoordelijkheden het schema dat als bijlage is
toegevoegd aan dit hoofdstuk. In de erbij horende bijlage hebben GDD en Diaconaal
Steunpunt een richtlijn voor diakenen geformuleerd voor het ʹbarmhartigheidsbetoon naar
buiten.ʹ
3.10 Geluiden van anderen
Ook niet‐vrijgemaakte auteurs hebben zich uiteraard in het externe diaconaat verdiept. Zo
heeft A. Noordegraaf in zijn ʹOriëntatie in het diaconaat’ 9 een hoofdstuk gewijd aan het thema
diaconaat en samenleving.
9 Zoetermeer 1991.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 22
Hij stelt de vraag in hoeverre de kerk als instituut (c.q. de diaconie) hulp moet bieden aan
een samenleving in nood, of dat zij dit moet overlaten aan de eigen verantwoordelijkheid
van gemeenteleden. Hij spreekt in dit verband over ʹde smalle weg tussen de Scylla van de
verkerkelijking van het leven en de Charybdis van kerkelijke introversieʹ.
Zijn antwoord is overtuigend:
ʺAltijd zal het erom moeten gaan dat in het diaconale werk ‐ ook in de breedte van de noden
van de samenleving ‐ de verbinding met het getuigenis van Gods geboden en beloften
aanwezig blijft. Diaconale arbeid is geen samenlevingsopbouw, ook al kunnen diakenen en
gemeenteleden in facetten van deze arbeid participeren.
We wijzen een introverte kerkelijkheid die geen oog heeft voor de sociaal‐ethische aspecten van
de diakonia af. Wij verwerpen ook een vermaatschappelijking van de kerkelijke praxis, waarbij
de kerk verwordt tot een maatschappelijke actiegroep.
Diaconaat is getuigenis metterdaad in de samenleving, niet conform de normen van een of
andere welzijnspolitiek, maar overeenkomstig Gods Woord.
Het is de liefde van Christus die drijvend motief is in de dienst jegens de samenlevingʺ
3.11 Introvert of extravert?
Noordegraaf noemt isolement en aanpassing beide verkeerde antwoorden op de uitdaging
van een geseculariseerde wereld in nood. Hij kiest voor de weg van de penetratie.
ʺHet diaconaat van de gemeente in een geseculariseerde wereld heeft alleen maar toekomst als we
kwetsbaar en weerbaar op onze post blijven in de wapenrusting van God” (Efez. 6:10‐20).
Belangrijk voor de doorvertaling van het Evangelie naar buiten toe is dat de woorden niet
stukbreken op de daden. Een gemeente waar daadwerkelijk iets zichtbaar wordt van de
liefde van Christus Jezus jegens de slachtoffers en de armen, zal ook in onze tijd vragen
oproepen en aanstekelijk werkenʺ (Noordegraaf, bld 168).
Hij concludeert dan ook: ʺZonder opdringerigheid, zonder valse pretenties zullen diakenen
bescheiden, maar duidelijk mogen laten horen dat fundamenteel voor alle welzijn het herstel van de
relatie met God door Jezus Christus is” (Matth. 6:33; 16:26).
Diakonaat is immers geworteld in de dienst van Christus Diakonos, de Redder van ons totale
bestaanʺ.
3.12 Balans
Er is alle reden om de diaconale aandacht van gemeente en diakenen meer te richten op de
nood in de nabijheid van de kerk. Niet als op zichzelf staande ʹnoodhulpʹ, maar als zichtbare
tekenen van het Evangelie.
Uit het voorgaande wordt duidelijk dat afwijzing van werelddiaconaat niet mag betekenen
dat diaconaat alleen maar binnenkerkelijk mag zijn.
Zeker vandaag mag het diaconaat ‐ met inachtneming van het getuigenis van de Schrift ‐
barmhartigheid betonen aan mensen in de omgeving van de kerk die in nood verkeren.
Zo kan het Evangelie zichtbaar worden gemaakt.
Het is te verwachten dat zodoende ook meer gecombineerde missionair‐diaconale projecten
vanuit de gemeente ontstaan. ʺDaarbij is het diaconaat geen ʹworm aan de missionaire hengelʹ
maar het metterdaad laten zien van het Goede Nieuwsʺ (A. Noordegraaf).
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 23
3.13 Enkele slotopmerkingen voor de kerkelijke praktijk
1. De brochure ʹLiefdedienst aan allenʹ is verspreid onder alle diaconieën en predikanten.
In dit boekje is de ontwikkeling in het gereformeerde denken over ʹextern gericht
diaconaatʹ goed op een rij gezet. Een gedegen meningsvorming over dit thema aan de
hand van dit boekje is prima mogelijk en ook nodig, voordat (ondoordacht) met
allerlei praktijkprojecten wordt begonnen.
2. Het zou goed zijn dat in de discussie over ʹextern gericht diaconaatʹ onderscheid
wordt gemaakt tussen werelddiaconaat zoals dat in de zeventiger jaren door de
gereformeerde kerken werd afgewezen en extern gericht diaconaat dat hulp biedt in
nood rondom de plaatselijke gemeente. Het extern diaconaal optreden van de
gereformeerde kerken is ten onrechte verwaarloosd en geremd door onze afwijzing
van het werelddiaconaat in de jaren zeventig.
3. Het onderscheid tussen kerkelijk/ambtelijk diaconaat enerzijds en gemeentelijk‐
/particulier diaconaat anderzijds is door diverse auteurs overtuigend afgewezen als
een onbijbelse en onvruchtbare scheiding in de roeping van de kerk tot dienstbetoon.
Kerk‐zijn is ook wat de gelovigen zelf doen op hun eigen plek. Dit besef en deze
houding zullen we met elkaar moeten aanleren.
Het is niet zo dat de verantwoordelijkheid voor extern diaconaat òf geheel bij de
gemeenteleden òf geheel bij de diakenen behoort te liggen. Als barmhartigheids‐
betoon ʹnaar buitenʹ een taak is van de gemeente, hebben zowel de diakenen als de
gemeenteleden een verantwoordelijkheid. Die verantwoordelijkheid kan zowel de
initiëring, de stimulering, de coördinatie en de uitvoering betreffen. Daarbij blijft het
vertrekpunt: de diaconale opdracht is aan de diaconale gemeente toevertrouwd.
4. In onze geseculariseerde samenleving hebben gecombineerde missionair‐diaconale
projecten meer uitstraling dan ʹklassiekeʹ vormen van evangelisatie waarbij de
buitenkerkelijke zich al gauw een bekeringsobject voelt. ʺDe principiële prioriteit van het
Woord van God in de realisering van het heil behoeft geen afbreuk te doen aan het gegeven dat
dienstbetoon in Christusʹ naam in zichzelf een getuigenis is van Gods reddende liefdeʺ (A.
Noordegraaf).
5. Als diakenen en gemeenteleden participeren in diaconale projecten gericht op de
nood in de samenleving (bijvoorbeeld samen met de burgerlijke overheid of samen
met andere instanties), dan vraagt de diaconale daad als uiting van de liefde van
Christus altijd weer om het getuigenis van Zijn reddende liefde. Dat onderscheidt de
diaken van de overheidszorg die gebaseerd is op wettelijke rechten en plichten. Als er
ruimte is om die houding te praktiseren, is het mogelijk om projectmatig samen te
werken met anderen (instanties, overheid, kerken).
Dat zal altijd een zekere spanning met zich meebrengen, omdat de overheid en de
andere partners de kerk zien als maatschappelijke groepering die zich de nood van de
wereld aantrekt.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 24
6. Het komt de verkondiging van het Evangelie en de uitstraling van de kerk in de
samenleving zeer ten goede als plaatselijke kerken diaconaal‐missionair present zijn
in de plaatselijke samenleving. Bovendien wordt zo ook de interne gemeenteopbouw
bevorderd.
Dat vraagt om een meer externe gerichtheid van diakenen en gemeenteleden.
Zij mogen in hun eigen omgeving doen wat hun hand vindt om te doen en hoeven
niet de nood van de wereld op hun schouders te nemen.
Literatuur
Drs. A.N. Hendriks, Werelddiaconaat, 1971
Dr. A.N. Hendriks, ʹDiakonaat en de nabije naasteʹ in Dienst nr.4 van 1992
Ds. Henk Venema, Liefdedienst aan allen, uitgave van DVN en DS, 1999
Zending in beweging, Congresbundel 1995, uitgave van DVN
Dr.A. Noordegraaf, Orientatie in het diaconaat, 1991, Boekencentrum, Zoetermeer
Dr.A. Noordegraaf, Vijf broden en twee vissen, 1998, Boekencentrum, Zoetermeer
Informatiemap: Diaconaat naar buiten. Een bundel artikelen over onze diaconale taak t.o.v.
nabije en verre naasten (te bestellen bij www.diaconaalsteunpunt.nl
Ds.Gerrit Riemer, de diaconale gemeente, Zwolle z.j.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 25
Bijlage 1: Verantwoordelijkheden m.b.t. christelijk
barmhartigheidsbetoon
Naar aanleiding van binnengekomen vragen van diaconieën is binnen het Generaal
Diaconaal Deputaatschap (GDD) en het Diaconaal Steunpunt (DS) gesproken over de
verantwoordelijkheid van de diakenen bij diaconaal hulpbetoon buiten de eigen gemeente.
Een vraag die vaak door diakenen wordt gesteld: is er een diaconale taak buiten de eigen
gemeente en zo ja wat zijn daarbij de onderscheiden verantwoordelijkheden van de
diakenen, de gemeente en de leden van de gemeente?
Het GDD en het DS hebben enkele ʹrichtingwijzersʹ geformuleerd die kunnen helpen om
zulke vragen te beantwoorden. Bovendien is schematisch zichtbaar gemaakt hoe de
verantwoordelijkheden van alle betrokkenen zijn te onderscheiden.
Belangrijk uitgangspunt voor het GDD is de notie dat aan de gemeente de opdracht is
gegeven tot dienstbetoon aan hen die hulp nodig hebben, zowel binnen de gemeente als
daarbuiten.
Gemeente activeren
De diakenen zijn aan de gemeente gegeven om die gemeente daarin te stimuleren en te
activeren en voor te gaan in dit dienstbetoon. De diaken is dus zowel betrokken bij de nood
in de gemeente als ‐vaak via inschakeling en activering van de gemeente en via giften‐ bij de
nood buiten de eigen gemeente. Het begrip ʹdiaconaalʹ is niet beperkt tot de diakenen;
allereerst de gemeente behoort ʹdiaconaalʹ te handelen zowel naar ʹbinnenʹ als naar ʹbuitenʹ.
Het Generaal Diaconaal Deputaatschap heeft de volgende conclusies geformuleerd over dit
thema.
Christelijke barmhartigheid en diaconaal hulpbetoon
1. Uit het Oude en Nieuwe Testament wordt duidelijk dat de opdracht om naar elkaar
om te zien aan de gemeente is gegeven. Gemeenteleden ontvangen van de Heer van
de kerk de opdracht om barmhartigheid te betonen naar binnen en ook naar buiten.
Dit hulpbetoon houdt niet op bij de kerkdeur, maar strekt zich ook uit naar de nood
in de samenleving.
In dit hulpbetoon mag de gemeente de liefde van Christus zichtbaar maken voor
armen, eenzamen en hulpbehoevenden binnen en buiten de kerk. In dit hulpbetoon
wordt tevens de presentie van de kerk, met haar evangelie van genade en bevrijding,
in de wereld manifest.
2. De diakenen zijn in het Nieuwe Testament aangewezen om bovengenoemde
ʹdiaconale houdingʹ te bevorderen en aan de gemeente voor te leven. Ze fungeren als
voortrekkers en voorbeelden van de ʹdiaconale gemeenteʹ. De diakenen zijn er niet
voor de hele wereld, maar voor de gemeente. Alleen, die gemeente staat midden in
de wereld. Zij heeft de opdracht om die wereld in het vizier te houden en voor die
wereld iets te betekenen. De gemeente moet haar uitstraling en haar presentie in de
wereld tonen. Door het Woord èn door daden. De diakenen dienen aan de gemeente
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 26
zo leiding te geven dat gemeenteleden toenemen in liefde tot elkaar en tot alle
mensen. Zo geformuleerd is het begrip ʹdiaconaal hulpbetoonʹ niet voorbehouden aan
de diakenen maar van toepassing op de hele gemeente.
3. Bij het onderscheiden van verantwoordelijkheden van diakenen en gemeenteleden
ten aanzien van hulpbetoon aan hulpbehoevenden, is het onvruchtbaar om te werken
met een zwart‐wit schema. Gelet op punt 1 en 2. kan niet worden gezegd dat
barmhartigheidsbetoon òf een zaak is van de diakenen òf van particuliere
gemeenteleden. Gereformeerde auteurs hebben er terecht op gewezen dat er een
verschuiving gaande is van een éénzijdige opvatting van barmhartigheidswerk naar
een tweezijdige opvatting. Daarmee wordt bedoeld dat hulpbetoon wordt
beschouwd als een taak van de gemeente, met de diakenen als stimulators,
voortrekkers en organisators. Ook hebben die auteurs terecht kritiek geuit op het
onkerkelijke en rigide onderscheid tussen zogenaamd ambtelijk/kerkelijk
barmhartigheidsbetoon en het zogenaamde particulier initiatief (ambt der gelovigen).
Er is uiteraard ruimte voor ʹparticulier initiatiefʹ, maar dit initiatief van
gemeenteleden vindt zʹn motief in de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. In
het hulpbetoon door individuele gemeenteleden wordt ook de liefde van Christus
zichtbaar. Particulier betekent niet: zonder enig christelijk motief. Zo is er ruimte voor
christelijk barmhartigheidsbetoon dat buiten de directe bemoeienis van diakenen
omgaat.
4. Buiten de gemeente zijn veel projecten aan te wijzen waarvoor het gebed, de inzet en
de gelden van gemeenteleden nodig zijn. De diakenen kunnen daarover voorlichting
geven aan de gemeente en erover adviseren. Soms zullen zij de gemeente mobiliseren
tot actie en tot financiële steunverlening; soms zullen diakenen zelf in zulke projecten
participeren.
Soms zullen de diakenen voor die projecten aparte diaconiecollecten organiseren,
soms stimuleren zij het geven door individuele gemeenteleden.
Aan zulke steun dient de naamkaart van Christus te hangen. Met andere woorden:
Hij is de bron waaruit de hulp voortkomt. De hulp wordt gegeven in de naam van
Christus en komt voort uit de liefde van Christus voor een wereld in nood. Dat is een
criterium dat diakenen aan mogen leggen bij de besteding van diaconale gelden en bij
het ondersteunen van diaconale projecten buiten de eigen gemeente.
5. Bij het steunen van projecten van barmhartigheidsbetoon buiten de eigen gemeente
ligt het voor de hand om eerst te zoeken naar projecten in de eigen plaats of regio of
in eigen land.
Het GDD heeft een advies opgesteld over de financiële steunverlening aan allerlei
(meest landelijk werkende) organisaties en projecten. Daarvan kunnen diaconieën
gebruik maken. Regionale projecten en instellingen zijn daarin niet opgenomen.
Diakenen zullen daarin zelf een keus moeten doen op basis van de bovengenoemd
criteria. Behalve een beroep op financiële steun wordt soms ook een beroep gedaan
op onze inzet en menskracht voor ʹdiaconale projectenʹ
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 27
6. Projecten en christelijk hulpbetoon in het buitenland komen soms ook in aanmerking
voor hulp vanuit de ʹdiaconale gemeenteʹ. Vooral bij kleinschalige projecten. In veel
gevallen is voor zulke projecten vaak een professionele uitvoeringsorganisatie nodig
(DVN, Fundament e.d.). Deze beide organisaties hebben een lijst met verantwoorde
projecten die ʹgeadopteerdʹ kunnen worden door een gemeente In zoʹn geval zorgt de
gemeente voor geld en betrokkenheid, ondersteunt door gebed en zorgt de
professionele uitvoeringsorganisatie voor de uitvoering en begeleiding van het
project.
7. In bijgevoegd schema is gepoogd om de verantwoordelijkheden van de verschillende
betrokkenen bij christelijk barmhartigheidsbetoon enigszins in beeld te brengen. De
hiervoor genoemde uitgangspunten voor christelijk hulpbetoon zijn verwerkt in dit
schema. Het kan ons helpen bij het vormgeven van onze opdracht tot christelijke
naastenliefde in de kerk en daarbuiten
8. Het GDD volgt met bovengenoemde gedachtegang een wat andere lijn dan de
deputatenconclusies uit 1991 over dit onderwerp. De toenmalige deputaten hebben
weliswaar terecht de tegenstelling ʹdiaconale hulpʹ versus ʹparticulier initiatiefʹ
afgewezen. Ook namen zij afstand van het begrip werelddiaconaat. Dat leidde toen
tot de deputatenconclusie dat er in de Heilige Schrift geen aanwijzingen zijn dat de
diakenen geroepen zijn tot het ʹweldoen aan allenʹ. Nu meent het GDD dat de
toenmalige deputaten onvoldoende oog hebben gehad voor de specifieke taak en de
onderscheiden verantwoordelijkheid van de diakenen en van de gemeente inzake het
barmhartigheidsbetoon buiten de eigen gemeente. Er is vandaag zeker een taak voor
de gemeente ‐ daarbij gestimuleerd of voorgegaan door de diakenen ‐ ten aanzien van
de nood buiten de eigen gemeente. In die taak komen zowel het missionaire als het
diaconale aspect van gemeente‐zijn samen.
9. Het GDD heeft getracht de winst van voortgaande bezinning op dit punt (o.m. door
Prof. Dr. C. Trimp, Prof. Dr. M. te Velde, Drs P.W. van de Kamp, Ds. H. Venema e.a.)
en de resultaten van enkele congressen over de verhouding tussen woord en daad in
de verkondiging van het Evangelie, te verwerken in deze nota.
We hopen dat met dit artikel discussiestof wordt aangereikt om binnen diaconieën en
kerkenraden een goede bespreking te voeren over de opdracht van de gemeente en
van de diakenen ten aanzien van het diaconaal hulpbetoon buiten de gemeente.
Deputaten en het Diaconaal Steunpunt stellen uw reactie op prijs.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006

Inhoud Werkers De diaken buiten de eigen gemeente p 28
Bijlage 2: Schema verantwoordelijkheden
Verantwoordelijkheden met betrekking tot het christelijk barmhartigheidbetoon
Particulier
gemeente lid
Steun bieden
in de eigen
gemeente
Ja, via bezoek,
gesprek, hulp,
geld
Diaconie Ja, door zelf te
helpen en de
gemeente te
activeren
Gemeente als
geheel onder
leiding van
diakenen
Onderling
dienstbetoon,
elkaar
opwekken tot
diaconale
gemeente zijn.
Kerkverband Evt diaconaal
bijspringen in
zusterkerken
Gereformeerd
e professionele
hulporganisati
es
Op verzoek
van kerklid
hulp bieden of
organiseren
(zie SONO)
Zusterhulp Ja, volgens
instructie
Steun aan
kerkverband
en aan geref.
Hulporg.
Ja, via diac.
collecten
Ja, via
collecten in‐
zamelen en via
voorlichting
het stimuleren
tot geven
Voorlichting
ontvangen
over hulp‐
organisaties.
Betrokken zijn,
bidden, geven.
Gezamenlijke
verantwoordel
ijkheid voor
G.hulporg
Steun buiten
eigen
gemeente;
maar in eigen
land
Ja, soms via
diakenen,
soms als part.
Gem. Voorl,
inschakelen
opwekken tot
geven en
meedoen.
Soms als diac.
participeren
Voorlichting
ontvangen,
Menskracht
beschikbaar
stellen, geven
Evt een
diaconaal
clas/prov/regio
proj. opzetten
Steun aan
buitenland
(via DVN,
Fundament
e.a.)
Ja, soms via
diakenen,
soms als part.
Voorlichten,
betrokken‐
heid bevor‐
deren
opwekken tot
geven
Voorlichting
ontvangen,
betrokkenheid,
Bidden en
geven
Gezamenlijke
verantwoorde‐
lijkheid voor
org. Als DVN
DVN fungeert
als uit‐
voeringsorg.
Voor hulp aan
buitenland.
Steun aan
buitenland
(via algemene
organisaties)
Kritisch
overwegen
Diaconie kan
via
voorlichting
enige
oriëntatie
bieden
Geen speciale
opdracht
Geen speciale
opdracht
Geen speciale
opdracht
(GDD) PM PM PM PM PM
D.A. Prins 10
Naar boven
10 Dit artikel is een bewerking van een aantal artikelen van J. Lenting en C. van der Leest.
Gemeente Vandaag © Steunpunt Gemeenteopbouw 2006
Acute
noodhulp
buiten eigen
gemeente
Positief
overwegen
Gemeente
voorlichten en
opwekken tot
geven.
Faciliteiten
bieden
Voorlichting
ontvangen evt.
geven
Actie via
deputaten
GDD en/of
BBK
DVN kan evt
als uitvoering
organisatie
fungeren bij
noodhulp.