Occultisme - Diaconaal Steunpunt
Occultisme - Diaconaal Steunpunt
Occultisme - Diaconaal Steunpunt
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Situaties Kerk en maatschappij <strong>Occultisme</strong> p 1<br />
<strong>Occultisme</strong><br />
1. TERREINVERKENNING.................................................................................................................... 1<br />
2. DEFINITIEPROBLEMEN ................................................................................................................... 2<br />
3. PASTORALE PRAKTIJK .................................................................................................................... 3<br />
4. BIJBELSE GEGEVENS........................................................................................................................ 4<br />
5. AANDACHTSPUNTEN..................................................................................................................... 5<br />
6. VALKUILEN..................................................................................................................................... 6<br />
7. LITERATUUR ................................................................................................................................... 7<br />
(Dit artikel over occultisme bestrijkt niet meer het hele gebied dat vandaag de aandacht<br />
heeft. Met name mist een gedeelte over demonische belasting en bezetenheid en hoe<br />
daarmee om te gaan in de pastorale praktijk 1 . In juni 2008 is op deze website een artikel<br />
geplaatst dat het gesprek over bevrijdingspastoraat wil bevorderen. Zie de afdeling<br />
situaties>leven in de gemeente.<br />
1. Terreinverkenning<br />
Globaal genomen kunnen we drie gebieden onderscheiden.<br />
1. Waarzeggerij. Paragnosten specialiseren zich hierin. Helderziendheid. Het gaat hier<br />
om het doorgeven van kennis over de toekomst of het verleden buiten de normaal<br />
daarvoor gebruikte zintuigen of informatiebronnen om. Je zou ook horoscopen onder<br />
dit kopje kunnen vangen.<br />
2. Spiritisme. Contact zoeken met geesten van overleden personen. Dit gebeurt om van<br />
hen informatie te verkrijgen. Soms gebeurt dit via een spelletje, soms neemt het ook<br />
meer georganiseerde vormen aan.<br />
3. Toverij. Door het verrichten van rituelen en onder aanroeping van geesten en goden<br />
probeert men via toverij invloed uit te oefenen op de gebruikelijke gang van zaken.<br />
Vaak wordt dit onderscheid aangebracht door mensen die met toverij bezig zijn: witte<br />
1 Zie hiervoor het artikel van E.A. de Boer in Geestrijk leven, Barneveld 2006.<br />
Gemeente Vandaag © <strong>Steunpunt</strong> gemeenteopbouw 2006
Situaties Kerk en maatschappij <strong>Occultisme</strong> p 2<br />
magie (om te genezen en geluk te brengen), en zwarte magie (om ziek en ongelukkig<br />
te maken). Voor een aantal christenen zijn alternatieve genezers ook mensen die zich<br />
schuldig maken aan toverij (iriscopisten, homeopaten, magnetiseurs). Dit is een punt<br />
van gesprek; er zijn ook christelijke homeopathisch geschoolde artsen en<br />
magnetiseurs.<br />
2. Definitieproblemen<br />
In de bijbel komen we het woord occult helemaal niet tegen. Dat zegt natuurlijk op zichzelf<br />
nog niets, maar er zit in dit geval wel een probleem aan vast. Wat verbindt eigenlijk al die<br />
bovengenoemde zaken als helderziendheid, homeopathie, toverij, geesten oproepen,<br />
bezetenheid, horoscopen trekken enzovoort? Waarom komen we ertoe dit alles occult te<br />
noemen?<br />
Occult betekent ‘verborgen’ Hierbij wordt dan gedacht aan de invloed van de duivel. De<br />
verschijnselen zouden met elkaar samenhangen, omdat ze allemaal tot het gebied van het<br />
bovennatuurlijke gerekend worden. Anderen spreken over paranormale (bovennormale)<br />
verschijnselen.<br />
Wat is hier dan het probleem?<br />
1. Door occult zo rechtstreeks met de duivel te verbinden, wordt ten onrechte de indruk<br />
gewekt dat de specialiteit van de duivel zich op dit gebied zou bevinden. De bijbel<br />
daarentegen noemt niet het bovennatuurlijke en wonderbaarlijke als domein van de<br />
duivel, maar leugen, moord en meer in het algemeen: zonde, Johannes 8: 44 en 1<br />
Johannes 3: 8.<br />
2. Het onderscheid ‘natuurlijk - bovennatuurlijk’ (‘normaal - paranormaal’) is om<br />
verschillende redenen riskant. Het valt vaak samen met het onderscheid<br />
‘verklaarbaar - onverklaarbaar’. Daarbij zou de duivel vooral in het onverklaarbare<br />
actief zijn. De bijbel daarentegen kent dit onderscheid niet. De duivel is een<br />
onzichtbare geest, die echter niet exclusief werkzaam is op onverklaarbare manieren.<br />
Ook bij heel natuurlijke processen is hij betrokken. Bovendien is het onderscheid<br />
riskant, omdat wat vandaag onverklaarbaar is (en daarom aan de duivel wordt<br />
toegeschreven) morgen misschien verklaard kan worden (en dus niet zo duivels blijkt<br />
te zijn als we wel dachten).<br />
3. In de bijbel worden veel van deze verschijnselen en bezigheden niet met zoveel<br />
woorden aan de duivel toegeschreven. De reden dat de HERE ons nadrukkelijk<br />
waarschuwt voor ‘occulte’ bezigheden, is niet dat die speciaal met de duivel te maken<br />
Gemeente Vandaag © <strong>Steunpunt</strong> gemeenteopbouw 2006
Situaties Kerk en maatschappij <strong>Occultisme</strong> p 3<br />
hebben en ons dus vatbaar maken voor zijn verderfelijke invloed, maar dat ze een<br />
gebrek verraden aan vertrouwen op Gods zorg en leiding in ons leven. 2<br />
Ik gebruik in dit artikel het woord occult gewoon als verzamelbegrip, zonder het daarmee<br />
meteen de lading van ‘duivels’ of ‘bovennatuurlijk’ te geven.<br />
NB. Ik bedoel hiermee niet dat er geen bovennatuurlijke of duivelse verschijnselen zijn!<br />
Alleen vallen deze niet samen met het terrein van het occultisme. De duivel heeft meer pijlen<br />
op zijn boog dan occulte verleidingen. Hij werkt ook in het normale en verklaarbare. In álles<br />
waarin we van God worden afgetrokken, probeert de duivel zijn slag te slaan. En daarbij<br />
staan hem ook bovenmenselijke krachten ter beschikking!<br />
3. Pastorale praktijk<br />
Op verschillende manieren kunt u als werker in de kerk met occulte zaken in aanraking<br />
komen.<br />
• Van jongere gemeenteleden komt u aan de weet dat ze zich bezig houden met occulte<br />
spelletjes als glaasje draaien.<br />
• Mensen gaan naar een magnetiseur of iriscopist en vragen uw mening hierover.<br />
• ‘Jomanda’ komt ter sprake. Wat vindt u daar eigenlijk van? Het is toch alleen maar ter<br />
genezing?<br />
• Iemand vertelt (met enige schroom) zelf mogelijkheden (gaven?) te hebben van<br />
genezing of helderziendheid. Wat moet zij hiermee? Ontwikkelen? Ontkennen?<br />
Ertegen bidden?<br />
• Gemeenteleden met psychische klachten en ernstige geloofsmoeiten biechten u op dat<br />
ze zich met occulte zaken hebben ingelaten. Ze ervaren hun huidige moeiten als<br />
daardoor opgelopen schade.<br />
• Evangelisch geïnspireerde broeders en zusters kunnen soms een allergie ontwikkelen<br />
voor alles wat zij zien als occult en duivels, maar waar andere broeders geen kwaad<br />
in zien, bijvoorbeeld iriscopie. Dit kan spanning geven binnen de gemeente.<br />
2 Hier kan de aantekening bij gemaakt worden dat beoefenaars van het bevrijdingspastoraat het zich bezig<br />
houden met genoemde occulte zaken wel degelijk als een invalspoort voor demonische bezetenheid zien.<br />
Gemeente Vandaag © <strong>Steunpunt</strong> gemeenteopbouw 2006
Situaties Kerk en maatschappij <strong>Occultisme</strong> p 4<br />
• Uit het buitenland afkomstige gemeenteleden (bijvoorbeeld asielzoekers) hebben<br />
vanuit hun achtergrond soms nog meer dan Nederlanders te kampen met<br />
aanvechtingen op het gebied van geesten en toverij.<br />
Er is dus meer dan een aantal jaren geleden aanleiding om een weg te zoeken vanuit de<br />
bijbel in al die verschillende verschijnselen.<br />
4. Bijbelse gegevens<br />
Allereerst noem ik hier het eerste gebod: U zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben.<br />
Dit gebod neemt het geloof in andere goden als realiteit serieus. De HERE wil de enige zijn<br />
in ons leven. In dat verband komen in Deuteronomium 18 vers 9 tot 22 allerlei verschijnselen<br />
aan de orde die wij nu occult noemen. Ze staan in scherp contrast met de luisterhouding die<br />
de HERE van ons verwacht. Hij geeft via zijn profeten en via Christus ons leiding in ons<br />
leven. Probeer je daar buitenom houvast te vinden in andere openbaringsbronnen, dan<br />
vertrouw je de HERE niet.<br />
Zie hierover de uitleg van de Heidelbergse Catechismus in antwoord 94 en 95.<br />
Voorbeelden uit de bijbel<br />
In het Oude Testament treffen we behalve deze serieuze waarschuwing tegen vormen van<br />
afgoderij ook ironische spot aan tegen afgoden en horoscopen, bijvoorbeeld in Jesaja 44: 15-<br />
17 en 47: 12-13.<br />
In het Nieuwe Testament ontmoeten we de Here Jezus die met groot gezag duivelse geesten<br />
het zwijgen oplegt en hen uitdrijft. Ook aan zijn apostelen geeft Hij volmacht om op deze<br />
manier de invloed van de duivel in te dammen. Opmerkelijk hierbij is dat er geen duidelijke<br />
scheiding is tussen uitdrijven van demomen en genezen van zieken, Matteüs 4: 23 en 24.<br />
Soms lijkt het erop dat ook voor ons ‘gewone’ ziektes aan invloed van de duivel worden<br />
toegeschreven, bijvoorbeeld Lucas 13: 10-17 en Matteüs 9: 32 en 33. Lucas onderscheidt<br />
meestal wel als arts tussen ziekte en bezetenheid.<br />
Ook in het Oude Testament treffen we in wat Job overkomt, een voorbeeld aan van duivels<br />
onheil, dat ondertussen tot verklaarbare oorzaken te herleiden viel (storm, een overval van<br />
vijanden, huidziekte).<br />
Gemeente Vandaag © <strong>Steunpunt</strong> gemeenteopbouw 2006
Situaties Kerk en maatschappij <strong>Occultisme</strong> p 5<br />
5. Aandachtspunten<br />
1. Zie alles in het grote kader van het eerste gebod: proberen we echt de Here met heel<br />
ons hart te vertrouwen, ook in zaken van gezondheid en ziekte, van zorgen over de<br />
toekomst, van leiding in ons leven? De HERE is koning!<br />
2. Tegen in de bijbel zelf verboden zaken als waarzeggerij, spiritisme en toverij moet<br />
dringend gewaarschuwd worden, ‘als ons heil ons lief is’ (Heidelbergse Catechismus<br />
antwoord 94). Allereerst vanwege de belediging daarmee van de HERE als de enige<br />
God. Ook vanwege riskante gevolgen.<br />
3. Wanneer mensen zich ervan bekeren, is het goed deze schuld in gezamenlijk gebed<br />
aan de Here te belijden. In dit gebed en het gesprek kunt u uw broeder of zuster<br />
bevestigen in het ernstige voornemen de Here voortaan met heel het hart te dienen.<br />
4. Wanneer mensen verstrikt zijn geraakt in een heel occulte praktijk, is het goed ook<br />
samen te analyseren hoe betrokkene radicaal breken kan met oude contacten.<br />
5. We mogen in ons gebed de Here vragen eventuele schade te herstellen. Niet altijd<br />
verhoort de Here dit gebed. We moeten ook rekening houden met blijvende<br />
psychische gevolgen, en aanvechtingen in het geloof, een voortdurende strijd.<br />
Vergeet niet hier dan in het vervolg ook op terug te komen! 3<br />
6. Niet alle zaken zijn even duidelijk. Vanuit wat boven gezegd is over het vage<br />
onderscheid ‘natuurlijk - bovennatuurlijk’, zou ik op zijn minst grote bedenking<br />
willen uiten tegen de heftige kritiek op homeopathie, iriscopie, acupunctuur,<br />
magnetisme. Het is nuttig erop aan te dringen alert te zijn op de (on-)geloofsfilosofieën<br />
van alternatieve genezers. Probeer mensen te vinden die hun ‘techniek’<br />
beoefenen zonder propaganda voor de door hen aangehangen ideologieën (die vaak<br />
aan New Age- gedachten verwant zijn).<br />
7. Hebben mensen in uw gemeente zelf gaven op het gebied van genezing of<br />
helderziendheid, neem hen dan serieus. Maak dan samen studie van wat occult /<br />
duivels is en wat als gave van God aanvaard mag worden. Vraag ook in gebed om<br />
wijsheid. Help hen in overeenstemming met de grote geboden van liefde voor God en<br />
naaste, op een behoedzame manier gebruik te maken van hun gaven, wanneer zij dat<br />
zelf wensen.<br />
3 Zie ook het artikel over bevrijdingspastoraat in de afdeling situaties>leven in de gemeenten<br />
Gemeente Vandaag © <strong>Steunpunt</strong> gemeenteopbouw 2006
Situaties Kerk en maatschappij <strong>Occultisme</strong> p 6<br />
6. Valkuilen<br />
1. Neem occulte zaken altijd serieus. Doe er niet lacherig over. Mensen die zich hierin<br />
bloot geven, trekken zich dan snel terug. Neem ook ongewone ervaringen serieus.<br />
2. In een gesprek over het kwaad van occultisme verschijnt heel gauw de aandacht naar<br />
mogelijke schadelijke gevolgen van een en ander. Maar deze gevolgen zijn niet<br />
doorslaggevend in een bijbelse beoordeling. Het gaat om de eer van God.<br />
3. Pas ervoor op meegenomen te worden in een angstig sfeertje, alsof de duivel alle<br />
macht heeft. Christus is Heer. Zijn bloed spreekt ons vrij. Zijn macht gaat die van de<br />
duivel ver te boven. Wanneer voorwerpen voor mensen associaties blijven oproepen<br />
met occulte zonden uit hun verleden, doe ze dan weg, maar niet omdat deze<br />
voorwerpen op zichzelf occult besmet zouden zijn.<br />
4. Zoek (zoals altijd) contact met een psychiatrisch deskundige christen als u te maken<br />
krijgt met psychische gevolgen dan wel klachten, ook als die misschien te maken<br />
hebben met occulte zonden.<br />
5. Wat betreft alternatieve geneeswijzen: deze zijn vaak verbonden met onchristelijke<br />
filosofieën en levensbeschouwingen. Probeer ze los van elkaar te beoordelen. Wek<br />
niet de indruk dat de reguliere geneeskunde volmaakt is. Ook hier laten onchristelijke<br />
gedachten zich gelden en ook hier kan ons vertrouwen van God als Geneesheer<br />
worden afgetrokken!<br />
Gemeente Vandaag © <strong>Steunpunt</strong> gemeenteopbouw 2006
Situaties Kerk en maatschappij <strong>Occultisme</strong> p 7<br />
7. Literatuur<br />
Berg, Ineke van den, Natuurgeneeskunde in het licht van de Bijbel, Kampen 1996<br />
Douma, J. De tien geboden I, Kampen 1985, blz. 37-41<br />
Drost, H. en Roosenbrand, J.W. <strong>Occultisme</strong> (Scala-reeks), Barneveld 1990<br />
Schelling, P. Paranormale verschijnselen, Pastoraal-bijbelse overwegingen, Kampen 1991 (wel<br />
wat schriftkritisch, maar aan te bevelen voor gemeenteleden die zelf gaven op dit gebied<br />
hebben)<br />
Zie voor meer literatuur ook bij het artikel over bevrijdingspastoraat<br />
Ds. J.W. Roosenbrand<br />
Laatst bijgewerkt 3 juni 2007<br />
Naar boven<br />
Gemeente Vandaag © <strong>Steunpunt</strong> gemeenteopbouw 2006
Change language