6 TENTOONSTELLING OVER STADSHAVENS IN ROTTERDAM OVER EEN ANDERE BOEG Vroeger waren het belangrijke <strong>Rotterdam</strong>se zeehavens, nu spreken we van stadshavens. Sinds de belangrijkste havenactiviteiten in de richting van de Noordzee zijn verplaatst, liggen de meeste van die havens er verlaten bij. Weinig herinnert meer aan hun glorietijd, toen tienduizenden havenwerkers er dagelijks hun brood verdienden. In bepaalde gevallen, zoals bij de Zalmhaven en de Dokhaven, is er zelfs geen vaarwater meer te vinden! Ondertussen hebben vele stadshavens een woonbestemming, recreatiefunctie of aangepaste scheepvaartbestemming gekregen. Maar er zijn ook stadshavens waar nog weinig gebeurt. Maak je bijvoorbeeld een metrorit naar <strong>Rotterdam</strong>-Zuid, dan passeer je een vrijwel lege Rijnhaven en dito Maashaven… Het <strong>Maritiem</strong> <strong>Museum</strong> brengt in de tentoonstelling ‘Over een andere boeg’ de veranderingen van tien bekende <strong>Rotterdam</strong>se stadshavens in beeld. Aan de hand van foto’s, schilderijen en tekeningen wordt per haven de ontwikkeling geschetst. Het is boeiend te zien welke bedrijvigheid er vroeger in de havens was. Zoals het bevoorraden van oude zeegaande zeilschepen in de Oudehaven en de Leuvehaven, graanelevatoren in de Maashaven en overslagactiviteiten in de Sint-Jobshaven en Waalhaven. Maar ook de situatie van 2006 wordt verbeeld. Speciaal voor deze gelegenheid heeft de <strong>Rotterdam</strong>se fotograaf Freek van Arkel eigentijdse opnamen van de tien stadshavens gemaakt. In de tentoonstelling wordt ook aandacht besteed aan de ‘Historische Atlas van de <strong>Rotterdam</strong>se havens 1905-2005’. Deze publicatie (juni 2006) is samengesteld in opdracht van Ontwikkelingsmaatschappij Stadshavens NV. Deze organisatie zit in het oude RDM-kantoor op Heijplaat en beijvert zich voor de herstructurering van de Waalhaven, RDM-havens, Eemhaven, Merwehaven en de Vierhavens. CZ TERUGBLIK Stadshavens in <strong>Rotterdam</strong> 17 juni – 1 oktober 2006 ‘De Scheepswerf’ van A. Willaerts AANKOOP MYSTERIEUZE VOC KAARTEN UIT OXFORD ‘De grootste maritieme aankoop ooit van een Nederlands museum’, zo worden de dertig 17 e -eeuwse SFEERVOL BEELD VAN LEVENDIGE SCHEEPSWERF Een 17 de -eeuws schilderij doet iedereen met gevoel voor schilderkunst al snel opveren… De leeftijd en de kwaliteit van het werk, de naamsbekendheid van de kunstenaar en de grandeur van de Gouden Eeuw geven een speciale glans aan deze schilderijen. De 17 de eeuw mag zich roemen op beroemde maritieme kunstenaars: Ludolf Bakhuizen, de Willem van de Velde’s, Cornelis van Wieringen en Adam Willaerts zijn slechts enkelen die faam maakten in het jonge Holland waar handel, oorlog en scheepvaart de wereld van alledag bepaalden. Zij schilderden serene rivier- en zeegezichten, woeste zeeslagen en levendige scheepsportretten. Eén schilderij is al jaren bij maritieme- en kunstliefhebbers bekend, zonder dat het tot een museale collectie behoorde: het qua onderwerp zeer opvallende schilderij ‘De scheepswerf’ van Adam Willaerts (1577-1664). Afbeeldingen van 17 de - eeuwse scheepsbouw zijn zeer zeldzaam, zeker wanneer ze zo gedetailleerd zijn als dit paneel. Recent kocht het <strong>Maritiem</strong> <strong>Museum</strong> het werk, waarmee een parel aan de collectie is toegevoegd! Op het schilderij zien we een scheepswerf waar een zeegaand schip in aanbouw ligt, mogelijk een boeier voor de kustvaart. Tientallen werklieden werken aan de scheepshuid. Het schip zeekaarten wel omschreven. In 1715 kwamen ze in het bezit van het Corpus Christi College te Oxford. De toenmalige president, dr.Thomas Turner, liet de kaarten na aan dit instituut waaraan hij sinds 1687 leiding gaf. Hoe hij aan de kaarten gekomen was, is tot op heden niet duidelijk. Maar opvallend is het wel! De VOC hechtte namelijk grote waarde aan geheimhouding van de handelsroutes naar en in ‘de Oost’. Vandaar dat VOC zeekaarten tot in de achttiende eeuw met de hand gemaakt werden. Hoe minder ervan in omloop waren, hoe minder kans dat ze in handen van de concurrentie – met name de Engelsen- zouden vallen, zo was de filosofie. Het was oud-bestuurslid van de Vrienden, Gerrit Doeksen, die eind 2004 het <strong>Maritiem</strong> <strong>Museum</strong> vroeg of het geïnteresseerd was in een bijzondere collectie zeventiende eeuwse zeekaarten. Toenmalig directeur Coen Schimmelpenninck hapte toe. Maar liefst acht van de kaarten op perkament zijn van de hand van de grote kaartenmaker Joan Blaeu (I). De museumcollectie behelst nu een kwart van alle bekende Blaeu-kaarten op perkament in de wereld! Onze Vrienden hebben royaal bijgedragen om deze schitterende aankoop mogelijk te maken. wordt gestut met ‘dommekrachten’. Boven de spiegel staat een boompje, waarschijnlijk ten teken dat het hoogste punt van de romp bereikt is. Op het werfterrein staan twee gebouwen en een grote slijpsteen. Rechtsvoor staat een kaapstander, die tot de uitrusting van de werf behoorde. De werfarbeiders tonen verschillende aspecten van het werk. Twee mannen zagen een balk in de lengterichting door met een trekzaag. De éen staat op een schraag, de ander op de grond. Zowel de vrouw met een mand op haar rug als twee ‘spaanderrapers’ ruimen de houtspaanders van het terrein op. Elders hakken twee mannen hout met een bijl, dat tot het persoonlijk gereedschap van de vakman behoorde. Naast de werklieden lopen enkele rijk geklede mensen over de werf, mogelijk de werf- of scheepseigenaren en toezichthouders. De scheepsbouwmeester meet met zijn maatstok een stuk hout op. De man en jongen links op de voorgrond trekken de aandacht – zij worden door een bedelaar benaderd voor een aalmoes. Dit prachtige schilderij is de afgelopen jaren enkele malen op de TEFAF in Maastricht te zien geweest. In 1996 maakte het werk deel uit van de tentoonstelling ‘Lof der Zeevaart’ in het <strong>Museum</strong> Boijmans Van Beuningen. Het <strong>Maritiem</strong> <strong>Museum</strong> heeft het werk aangekocht via de Londense kunsthandelaar Rafael Valls. Nu is het dus permanent terug in <strong>Rotterdam</strong>! 7
Change language