2005-1 - Vrienden van Blijdorp

e l w i j z e r
niet zichzelf. Uilen kunnen zo zelfs prooien
onder een sneeuwlaag horen! Uilen hebben
grote ogen waarmee ze goed in het donker
kunnen zien. Omdat de ogen ver uit elkaar
geplaatst staan, kunnen ze bovendien goed
diepte zien. Maar in de echt pikdonkere
nachten kunnen ook uilen onvoldoende
zien. Door een soort van plattegrond van
het bos, die ze in hun hersenen hebben
opgeslagen, wordt voorkomen dat ze tegen
bomen aanvliegen.
Konijnuiltje
Konijnuiltjes zijn niet groot, slechts 19 tot
25 centimeter. De voornamelijk bruin
gekleurde vogeltjes komen voor in grote
delen van de westelijke Verenigde Staten,
alsmede in Midden-Amerika en Zuid-
Amerika (behalve in Brazilië). Ze komen
zelfs in het Nederlandse Koninkrijk voor,
en wel op Aruba.
Konijnuiltjes leven in droge, open gebieden
en tegenwoordig verschijnen ze zelfs op
golfbanen en vliegvelden. Ze voeden zich,
hoe klein ze zelf ook zijn, met grote insecten,
kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen.
De meeste prooien worden met de
poten op de grond gevangen, maar ze kunnen
ook al vliegend een insect in de lucht
vangen.
De monogame konijnuiltjes broeden van
maart tot augustus in holen in de grond. De
Foto: Yvonne Raaijmakers Foto: S. Sheermahomed
in Florida en de Caraïben levende ondersoorten
graven zelf hun holen, terwijl de
overige ondersoorten gebruik maken van al
bestaande holen, gegraven door konijnen,
grondeekhoorns, prairiehondjes, marmotten
en vele andere dieren. De eieren worden
in ongeveer dertig dagen uitgebroed
door het vrouwtje, terwijl het mannetje
voor het voer zorgt. Het vrouwtje gaat pas
weer jagen als de jongen, die anderhalve
maand in het nest blijven, minder zorg
nodig hebben. Het soort hol dat het uiltje
gebruikt heeft veel effect op het broedresultaat.
Zo vliegt 63% van de jongen geboren
in een ‘oud’ hol uit tegen maar 19%
van de jongen uit een nieuw gegraven hol.
Uiteindelijk worden konijnuiltjes maximaal
ruim acht jaar. Het gaat over het algemeen
niet slecht met dit leuke uiltje, al zijn er wel
gebieden waar het bestand sterk krimpt.
Afname van goede leefgebieden en de toename
van verkeer, waarbij vogels zich
doodvliegen tegen auto’s, honden die nesten
verstoren en het gebruik van pesticiden
zijn hier de belangrijkste oorzaken van.
Steenuiltje
Van dezelfde familie (Athene) komt in
Nederland het steenuiltje (Athena noctua)
voor. Steenuiltjes zijn ook niet groot, circa
tweeëntwintig centimeter. Deze vogels zijn
bij ons gekomen vanuit het Midden-Oosten
en Centraal-Azië. We vinden ze vooral op
het kleinschalige boerenland met knotwilgen
en lindebomen. Vroeger waren jagers
grote ‘tegenstanders’ van deze vogels
omdat men (onterecht) meende dat ze op
jonge fazanten en patrijzen jagen. Steenuiltjes
leven echter voor meer dan vijftig procent
van insecten, wat voor boeren vaak
gunstig is in de bestrijding van deze
(schadelijke) insecten. Broeden doet dit uiltje
vooral in holle bomen (knotwilgen, oude
fruitbomen), maar soms, net als zijn soortgenoot,
in konijnenholen. Helaas gaat het
met deze vogel in Nederland niet zo goed.
Het steenuiltje, dat in de volksmond ook
wel ‘poepuil’ wordt genoemd omdat hij
soms een dof ‘poe-poe’ laat horen, staat al
lange tijd op de rode lijst. Gebrek aan nestgelegenheid,
voedseltekort, verkeer en
strenge winters eisen hun tol. De laatste
jaren is de steenuil uit veel streken in
Nederland verdwenen en momenteel
wordt hun aantal op niet meer dan 6000
paren geschat. Hopelijk zal deze soort het
in Nederland redden.
Vooruitblik
In het volgende nummer van Vriendennieuws
zullen wij u wat vertellen over de
medebewoner van het konijnuiltje in
Blijdorp, de renkoekoek en tevens wat
over het wel en wee van deze vogels in
het Oceanium.
13