Vlaanderen - Don Bosco

Vlaanderen
117de jaargang | juli - aug. 2013 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042
4
Zomersmaken

Hoofdredacteur
Steven Pinnoo
Adviesraad
R. Burggraeve
H. Cauwenberghs
A. De Cocker
M. Den Haerynck
D. Deraeve
E. De Ridder
E. Haelvoet
B. Hoogwijs
D. Schoofs
F. Vanspauwen
S. Veulemans
Eindredactie en redactieadres
Mark Den Haerynck
Stationsstraat 87
3150 Haacht
dbsocom@donbosco.be
Adreswijziging
Don Bosco Vlaanderen
Fr. Gaystraat 129
1150 Brussel
centrale.propaganda@donbosco.be
Verantwoordelijke uitgever
Mark Tips, provinciaal
Fr. Gaystraat 129
1150 Brussel
mark.tips@donbosco.be
Lay-out en druk
Drukkerij Van der Poorten nv
Kessel-Lo
De bijdragen verschijnen onder de
verantwoordelijkheid van de auteur.
Uw persoonlijke gegevens zijn voor u
ter inzage. Ze worden nooit aan derden
doorgegeven en dienen enkel voor de
verzending van Don Bosco Vlaanderen.
In Vlaanderen:
www.donbosco.be
www.zustersvandonbosco.be
In de wereld:
www.sdb.org
www.cgfmanet.org
Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad.
Giften zijn daarom steeds welkom op het
onderstaande adres en rekeningnummer,
met vermelding van
‘Don Bosco Vlaanderen’:
Don Bosco Centrale vzw
Fr. Gaystraat 129
1150 Brussel
Tel. 02 771 21 00
IBAN: BE27 4272 1008 4573
BIC: KREDBEBB
Een salesiaanse op de wereld
Een kijk op de salesiaanse wereld
inhoud
Ingeblikt 3
Diepte duiden 4
Don Boscovirus in actie (André Vandenbroucke) 6
Lieve papa 8
Speelplaatsanimatie in Don Bosco Groenveld 9
Citaat 10
Ontmoetingsdag van de Salesiaanse Familie 11
Genegen.be 12
Diversiteitsdenken – verschillen in en buiten onszelf 14
Oma’s aan de top? 16
Honderd jaar père Omer Uyttendaele 17
Geroepen om te léven (Don Pascual Chávez) 18
De Boekenplank 20
In memoriam / Don Pascual Chávez op bezoek 21
Een glimp van hoop
te midden van Salvadoraans bendegeweld 22
Ruggespraak 24
Foto voorpagina: Jos Caubergh

Eindelijk is hij er dan, de langverwachte zomer! En voor
velen van ons een periode van vakantie en van watrustiger-aan-doen.
De boog mag even wat minder gespannen
staan, we mogen na het natte, kille voorjaar
hopelijk al eens genieten van een deugddoend zonnetje,
en opnieuw ontdekken en proeven van wat ons
leven kleur en smaak geeft: een rustige vakantie,
gezellig samenzijn met familie
en vrienden, een reis vol ontdekkingen,
een spannend
boek… Wat een héérlijke
zomersmaken!
Zomersmaken
Tekst: Steven Pinnoo Foto: Sxc | ingeblikt
Vooral onze jongeren hebben reikhalzend uitgekeken
naar de zomervakantie. Onze speelpleinen bruisen
weer van leven, andere jongeren gaan met Don Bosco
op tocht of trekken verder weg, tot zelfs naar Brazilië
voor de Wereldjongerendagen! Velen willen zich
op talloze manieren inzetten voor anderen, belangeloos
en totaal, en mogen zo ervaren dat vreugde en
geluk pas echt zijn als je ze deelt met anderen. Om dolenthousiast
terug te keren, de batterijen opgeladen
om een nieuw jaar van studeren en
werken en vooral van groeien aan te
vatten. We wensen hun allen dat ze
volop van de zomersmaken mogen
snoepen…
Het doet me denken aan de grote
wandelingen die Don Bosco maakte
met zijn jongeren – dan wel in de
herfst en niet in de zomer, onder een
schroeiende Italiaanse zon. Hier kon
ongetwijfeld het zaad ontkiemen
van heel wat moois dat later in deze jongens zou opbloeien.
Ja, Don Bosco kende het geheim van een zinvolle
vakantie!
Laten we als beweging rond Giovanni Bosco in deze
vakantiemaanden ook maar proeven van de zomersmaken,
opnieuw zin krijgen in wat onze beweging
opfleurt en nieuw leven geeft. Laten
we met onze jongeren op weg gaan om
samen met hen écht te leren genieten
van het leven. En misschien kunnen
we op een rustig moment af
en toe eens wat tijd maken voor
God, en bidden dat jongens en
meisjes ook bij ons de smaak te
pakken krijgen van een leven
in het spoor van Don Bosco.
Jazeker, de beste zomersmaken
zijn voor fijnproevers…
3

4
Don bosco, en nu? | Tekst: Bart Decancq Foto's: Copyright 2004 Lux Vide, sxc
Vandaag
Don Bosco zijn
Boeken en artikels over opvoeding dóen het in onze
tijd. Een snel evoluerende samenleving waarin jonge
mensen hun plaats moeten zien te vinden en ouders
en opvoeders die zich de vraag stellen of ze het wel
goed doen. We beseffen dat we moeten opvoeden voor
een samenleving die nog moet komen, waarbij jongeren
vaardigheden en kennis opdoen om hun plaats te
verwerven in die maatschappij. Sommigen proberen op
een systematische manier hun denkbeelden op papier
te zetten, zorgvuldig en stelselmatig opgebouwd. Sommigen
vragen een stappenplan met concrete aanbevelingen
en een houvast. Een aantal uitgaven vertrekt
van concrete bevindingen uit kleine en grote, maar heel
concrete verhalen van jongeren en ouders. Dát spreekt
aan, je weet waarover het gaat, je kunt je er iets bij
voorstellen, je staat er middenin.
Don bosco schrijft
We zijn in het oratorium van Turijn. Giovanni Bosco zet
als jonge priester al vlug zijn schouders onder een opkomende
beweging om vanuit het geloof lectuur te verschaffen
aan de gewone mensen. De bisschoppen die
in 1849 in Villanovetta samen waren, lanceerden een
oproep om goede en bruikbare boeken op de markt te
brengen om het geloof kenbaar te maken. In de kerk
giovanni is een verteller,
hij denkt heel concreet
en zet dat op papier.
Diepte
van die tijd was het zeker een tegenbeweging wegens
de vele lectuur die vanuit niet-katholieke hoek werd
verspreid. De priester van Valdocco gooit zich in de
strijd en zet een hele reeks boeken op de lijst van de
Letture Cattoliche. Het wordt een van de speerpunten
van zijn opdrachten als priester. In eenvoudige bewoordingen
legt hij uit, met de inzichten van zijn tijd, wat
het wil zeggen om christen te zijn. Hij schrijft een boekje
om zijn overleden vriend en seminarist Comollo als
voorbeeld te stellen, hij heeft het over de plichten van
een christen, in een vertelling en korte dialogen legt
hij uit hoe het nieuwe metriek stelsel in elkaar steekt.
Hij brengt een gewijde geschiedenis uit in begrijpbare

duiden
taal, een gebedenboek voor zijn jongeren, een kalender
voor de mensen die achter hem staan en hem steunen
in zijn werk met jongeren.
Men vraagt Giovanni Bosco om zijn aanpak, zijn manier
van opvoeden neer te schrijven. Giovanni is een verteller,
hij denkt heel concreet en zet dat op papier. Geen
grote abstracte traktaten over opvoeding, geen studieboeken
om systematisch een leer of een visie uiteen te
zetten. Door ze in een verhaal te gieten, hebben ze veel
meer impact en betrekken ze de lezer in de boodschap
achter de woorden. Hij schrijft teksten die aanspreken
en die mensen inspireren om de handen uit de mouwen
te steken. Zijn kennis, zijn ervaringen giet hij in de vorm
van verhalen omdat die duidelijk maken dat ze met het
échte leven te maken hebben en geen afstandelijke wetenschap
zijn. Zijn lezers herkennen zich erin; je ziet het
haast voor je eigen ogen gebeuren, je voelt mee met
het wel en wee van de personages. In die heel concrete
levensgeschiedenissen zien we hoe jonge mensen op
een vindingrijke manier een oplossing vinden voor hun
zorgen, hoe ze terug toekomst zien of op een nieuwe
manier over hun leven gaan denken.
Verhalen voor de diepte
Don Bosco wordt geraakt door de verhalen van de jonge
mensen op het oratorium. Het zijn kleine geschiedenissen
die zich voor zijn ogen afspelen op de speelplaats,
in de werkhuizen, op het internaat, in de kerk
en vooral in het leven van jongeren. Soms schrijft hij in
de inleiding van zijn verhaal dat het gaat om echte gebeurtenissen
en dat hij de personen waarop het verhaal
Je voelt het in Don bosco’s geschriften:
hij raakt de gevoelige snaar en
niemand kan onberoerd blijven
bij het verhaal.
betrekking heeft, allemaal kent. Later blijkt dat boekje
een vertaling te zijn van een uitgave uit het Frans. Hier
geeft hij de boodschap door in woorden en omstandigheden
van zijn concrete stad, van zijn jongeren. Want
met tientallen percipieert hij deze gebeurtenissen en
vormt hij ze om tot een nieuw verhaal dat vol zit met
levensechte taferelen. Die verhalen moeten een steun
zijn voor iedere jongere die deze weg moet gaan of
voor hen die jonge mensen daarin begeleiden. Hij formuleert
zijn ideeën eenvoudig en toch hebben ze ook
een diepe betekenis. In korte biografieën, doorspekt
met kleine dialogen, brengt hij in een begrijpbare taal
de realisatie van zijn opvoedingsideaal. Onmiskenbaar
schetst hij via deze menselijke geschiedenissen ook het
ideaalbeeld van de dagelijkse realiteit van het oratorium.
Je voelt het in zijn geschriften: hij raakt de gevoelige
snaar en niemand kan onberoerd blijven bij het concrete
verhaal. Met veel details verrijkt hij zijn vertelling.
Geen abstracte denkbeelden, maar visuele stimulansen
en onverwachte wendingen. Hij weet soms handig gebruik
te maken van een schokeffect, waardoor de lezer
zijn eigen opinie in vraag gaat stellen of denkt: het gaat
ook over mij, deze boodschap is ook voor mij bestemd!
Hij bindt soms de strijd aan tegen nieuwe trends die, in
zijn ogen, mensen willen vervreemden van zichzelf. Hij
toont aan dat zijn boodschap geloofwaardig is en haalbaar
voor iedereen. In zijn zienswijze moet opvoeding
zich tot doel stellen om inzicht te verschaffen in wat
men leert. Dat inzicht wil hij bekomen met deze verhalen,
en ten slotte probeert hij te bereiken dat men zich
daarmee wil identificeren.
De verhalen zelf dragen natuurlijk de sporen van de tijd
en van de opvattingen die leefden in de kerk van de
jaren 1800. De gebruikte vorm blijft meer dan ooit actueel:
tonen hoe God met zijn mensen optrekt, niet alleen
in de grote verhalen van de Bijbel, maar ook in de
concrete verhalen van een mensenleven. Herkennen we
in onze tijd de inspirerende figuren waarin God zich in
zijn menslievendheid laat kennen? Vinden we de juiste
woorden om de diepte te duiden, om jonge mensen
mee te nemen op de zoektocht naar sporen van God?
Don Bosco blijft uitdagen…
5

6
te gast | Tekst: Fons Ceustermans Foto's: Eindredactie
DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht
André Vandenbroucke is zonder twijfel een van de bekendste
Kortrijkzanen. Hij werd geboren in Bissegem in
1935 in een vlassersgezin. Niemand kon toen vermoeden
in hoeveel activiteiten hij ooit verzeild zou raken
om de medemens te helpen…
een hart voor de mens in nood
Als kind groeide André op midden in het gewoel van de
soldaten in de oorlogstijd van 1940-’45. Hij liep school
in Moeskroen, om Frans te leren, en daarna in Don Bosco
te Kortrijk, waar hij de Grieks-Latijnse studierichting
volgde. Toen al kriebelde in zijn onrustig bloed het virus
om allerlei evenementen te organiseren: toneelopvoeringen
in het college, een sterrenstoet, KSA-activiteiten,
allerlei spektakels en shows en zoveel meer. Van dit vi-
Don boscovirus in actie
andré heeft een hart
dat slaat voor de mens
in nood, hier te lande of
in het verre india.
rus is André nooit genezen. De lijst van activiteiten en
evenementen die hij tot op vandaag op touw zette, is
haast eindeloos. En… altijd voor het goede doel, want
André heeft een hart dat slaat voor de mens in nood,
hier te lande of in het verre India.
Het Vlastreffen
Al 23 jaar organiseert André op de laatste zondag van
augustus een treffen voor motards, voor het goede doel
uiteraard. Sommigen lijken ruige kerels en dragen jassen
en attributen die wel even de wenkbrauwen kunnen
doen fronsen, maar vaak zijn het kerels met een ruwe
bolster en een zacht hart. Daarom rijden ze dan ook
om de actie van André te sponsoren. Aanvankelijk ging
de opbrengst naar de Link, een opvangcentrum voor
andré Vandenbroucke,
organisator van evenementen
voor Don bosco india

jongeren met problemen, vandaag naar andere sociale
projecten. Honderden motards uit heel België komen
dan naar Kortrijk afgezakt met hun zwaar grommende
machines en betalen een bijdrage voor het project dat
hiervoor aangeduid werd. André geeft als een echte
koersdirecteur – in een wagen met open dak, getooid
in de gepaste fluo-outfit – het verlossende fluitsignaal
op de Grote Markt van Kortrijk en daar stuiven de eerste
motards weg voor de uitgestippelde route. De tocht
gaat langs landelijke wegen door de heuvelende velden
van de omgeving om weer te eindigen in Kortrijk, voor
de apotheose op de markt. Elk jaar een attractie waar
vele sympathisanten op af komen. De horeca van de
Grote Markt beleeft er trouwens ook deugd aan.
DaaV
DAAV is een organisatie onder leiding van André en
een bekwaam team vrijwilligers voor ontwikkelingshulp
in India (Developing Association for Active Volunteers).
DAAV ontstond onder impuls van een Indische
student in Leuven met medewerking van vele familieleden
die dezelfde familienaam dragen. Reeds in 1993
steunde André op die manier een
Health Centre in Calcutta. Hij reisde
toen voor het eerst naar India, met een
gift van 297.135 BEF. Een reusachtig
bedrag in die jaren, dat hij persoonlijk
aan de aartsbisschop van Calcutta,
Mgr. D’Souza, mocht overhandigen.
In de loop van de volgende jaren is hij
meer en meer gaan samenwerken met
de salesianen in India. Zij zijn talrijk
aanwezig in bepaalde streken van dit
reusachtige land en zetten zich in voor
de armsten van de armen. Hij vertelt
met trots en overtuiging dat hij vorig
jaar in 2012 een nieuw prachtig project
heeft mogen meefinancieren, namelijk
Vanuit een evangelische bewogenheid
en vanuit zijn overtuiging dat elke mens
belangrijk is, zet andré zich in met grote
creativiteit en onblusbaar enthousiasme.
Wie wenst een straatkind
in India te steunen
via het genoemde project
of een storting te
doen voor DAAV neme
contact op met André:
vdb.andre@skynet.be
of 0478/31 66 79. Je gift
is wel besteed! Wees
daar zeker van. Fiscaal
attest wordt gestuurd,
indien je een seintje
hiervoor geeft.
een nieuw gebouw voor straatkinderen in New Delhi.
Zij proberen in erbarmelijke omstandigheden in de zengende
hitte, zonder schoenen of deftige kleren, aan de
kost te komen door te werken in een steenfabriek. De
salesianen geven hun onderricht en ook opvang voor
wie geen thuis meer hebben. Een nieuw project is ook
‘Don Bosco Development India’. Hiermee worden kinderen
als ‘adoptiefkinderen’ ter plaatse opgevangen
door de salesianen, en gesteund en geholpen waar nodig.
Voor € 150 per jaar kun je een kind ‘adopteren’;
je krijgt jaarlijks een verslag, enkele foto’s, soms zelfs
brieven van die kinderen… en een fiscaal attest.
aanstekelijk evangelisch enthousiasme
André is dankzij zijn ouders, zijn opvoeding en zijn temperament
een gelovig man, in hart en nieren. Vanuit een
evangelische bewogenheid en vanuit zijn overtuiging
dat elke mens belangrijk is en de armen en de kleinen
niet aan hun bittere lot mogen overgelaten worden, zet
hij zich in met grote creativiteit, met onblusbaar enthousiasme,
met aanstekelijke initiatieven. Op deze manier
heeft hij een team van bekwame en onbaatzuchtige vrijwilligers
rond zich verzameld, die zich even enthousiast
als hij inzetten voor de organisatie van de vele initiatieven.
Zoals het hoort heeft hij ook een illuster beschermcomité,
waartoe o.m. behoren: Mgr. Luc Van Looy, actrice
Chris Lomme, gouverneur van West-Vlaanderen Carl Decaluwé,
de burgemeester van Kortrijk Vincent Van Quickenborne,
Henk Gekiere (notaris en
voorzitter van DAAV), schepen van de
stad Kortrijk Bert Herrewyn en enkele
Vlaamse salesianen.
kijken naar
een nieuwe dageraad
André denkt er nog lang niet aan op
zijn lauweren te gaan rusten. “Er is nog
zoveel te doen in onze wereld, op de
plaatsen waar armoede en onrecht nog
zovele mensen, vooral dan kinderen,
klein en arm houden. Dit kan niet, daar
moeten we als christen iets aan doen!”,
zegt André. En hij kijkt voor zich uit, als
naar een morgen, die komen moet…
7

8
uitgeleZen | Tekst: Eric Haelvoet Foto: Sxc
lieve
papa
Vakantietijd is bij uitstek de tijd van kinderen en jongeren.
Geen school meer, dat geeft de ruimte om te spelen
en tal van boeiende activiteiten te ondernemen. Vakantietijd:
kindertijd! Met een rijke waaier verschillende
zomersmaken. Een uitgelezen periode om het kind in
ons naar boven te laten komen, ongeacht onze leeftijd.
En ja, we hebben in ons geloof een grote voorganger
op dat punt… Jezus was ongetwijfeld iemand, die het
kind in zich tot het einde fris heeft gehouden. Dat merken
we op een zeer diepe manier tot in het modelgebed
van iedere christen.
We zouden ons blijvend mogen verbazen over twee
elementen van het Onzevader. Het is niet evident dat
Jezus zijn leerlingen een inkijk geeft in zijn intieme
relatie met God, ja, in zijn gesprek met God. Het gaat
zelfs over méér dan een inkijk: Hij nodigt ons uit om in
diezelfde relatie en in datzelfde gesprek te gaan staan.
Om tot God te spreken zoals Hij.
Onze Vader in de hemel, laat uw naam geheiligd
worden, laat uw koninkrijk komen en uw wil gedaan
worden op aarde zoals in de hemel. Geef ons
vandaag het brood dat wij nodig hebben. Vergeef
ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven
wie ons iets schuldig was. En breng ons niet in beproeving,
maar red ons uit de greep van het kwaad.
(Mt 6,9b-13)
De tweede verrassing is het woord dat Jezus gebruikt
om God aan te spreken: ‘Abba’, ‘Lieve Papa’. Zo spreekt
een kindje zijn vader aan, met de handjes vriendschappelijk
rond de nek. Dit roept de uitspraak van Jezus op,
dat het koninkrijk der hemelen is voor mensen die als
kinderen zijn (Mt 19,14; deze evangelist heeft nog meer
frisse uitspraken over kinderen: Mt 5,9.45; 11,16.25;
18,2-3 en 21,16). Hier verschijnt dus een God die zeer
dicht bij de mensen staat, zo dicht dat je Hem innig
mag omhelzen en vol overgave zoete woordjes tot Hem
fluisteren mag.
In het Onzevader wordt de nabijheid van God ook in
andere woorden duidelijk. Zijn koninkrijk mag bij ons
komen, zijn wil mag onder ons gebeuren, ons dagelijks
brood komt van Hem, Hij vergeeft ons, Hij beschermt
ons tegen het kwade en zijn zuigkracht. God sluit zich
niet op in zijn hemel, maar Hij brengt die hemel zeer
dicht bij ons. Een liefdevolle Vader, met wie je in een
heel warme relatie kan leven.
Toch is er ook de andere kant van deze aantrekkelijke
medaille. Want God is ook in de hemelen en dus ver
weg, oneindig, niet te begrijpen en ongrijpbaar. En Hij
is heilig: helemaal anders dan wij zijn, apart. Natuurlijk
is God de geheel Andere, in positieve zin. God kan ook
alleen door zichzelf geheiligd worden, niet door ons.
Je bent niet geboren als volwassene, maar als een kind.
Dát is onze meest oorspronkelijke zijnswijze. Tieners
trachten hun kind-zijn als een kleed van zich af te werpen,
om zo snel mogelijk volwassen te zijn. Later ontdekken
we dat dit niet mogelijk is, en evenmin wenselijk.
Door Jezus worden we juist aangevuurd om het
oorspronkelijke kind in ons altijd weer te laten leven.
Want zoals Hij Kind en Zoon is van de Vader, zo mogen
wij dat ook zijn: kinderen van onze Lieve Papa.

Tekst: Dorien Dreesen Foto: Eindredactie | PleZierig engagement
Vrijwilligerswerk in binnen- en buitenland
speelplaatsanimatie
in Don bosco groenveld
Annemie Vermaelen, een leerkracht van Don Bosco
Groenveld te Heverlee, is erg enthousiast wanneer het
gaat om speelplaatsanimatie op school. Ze wil dan ook
graag haar motivatie met ons delen.
Waarom koos je ervoor om deel uit te maken
van de werkgroep speelplaatsanimatie?
Zelf vind ik het erg fijn om de middag eens op een andere
manier in te vullen dan gewoon aan tafel te zitten
in het leraarslokaal. Ik vond het vroeger ook plezierig om
activiteiten te doen en wil onze jongeren dat ook laten
ervaren. Het is ook super om de leerlingen van de derde
graad te zien omgaan met de leerlingen van de eerste
graad. Het is fijn om hen te zien groeien in hun begeleiding
en het contact met de eerstegraadsleerlingen. Ook
het omgaan met de leerlingen van de eerste graad zelf
is erg leuk. Tijdens de speelplaatsanimatie kun je hen op
een andere manier leren kennen, waardoor de band wat
sterker wordt tussen leerkracht en leerling.
Hoe werkt jullie speelplaatsanimatie?
De leerlingen van de derde graad mogen zich vrijwillig
aanmelden in het begin van het schooljaar voor SPAT
(het SpeelPlaatsAnimatieTeam). Elke donderdagmiddag
vindt er een activiteit plaats voor de leerlingen van
de eerste graad. Er bestaat een beurtrol voor de derde
graad, ze hoeven dus niet elke donderdag aanwezig te
zijn. De activiteiten worden via Facebook en donderdagmiddag
even besproken. De activiteit zelf gaat door
van 12.25 u tot 12.55 u. Eenmaal per trimester is er een
grotere activiteit. De leerlingen van de eerste graad
worden dan ook verplicht om mee te doen. Deze activiteiten
hebben het meeste succes!
Wat betekent speelplaatsanimatie voor jou?
Een fijne manier om met jongeren om te gaan! Het
leert de leerlingen van de derde graad ook erg veel in
verband met verantwoordelijkheid, vrijwillige inzet,
uitzoeken van activiteiten… Ik vind het ook fijn om de
eerste graad echt te zien spelen en hun enthousiasme
te zien. Het is een fijne invulling van de middag.
Wat is jou het meest bijgebleven van jullie
speelplaatsanimatie tot nu ?
De estafette van deze week! Een activiteit klas tegen
klas. De leerlingen hebben zich enorm ingezet. Het was
fijn om hen helemaal te zien opgaan in het spel. Ook
het mooie weer was een pluspunt!
Zijn er ervaringen die er voor jou bovenuit steken?
De Spagadderdagen voor speelplaatsanimatoren van
Jeugddienst Don Bosco zijn steeds erg leuk om te doen.
Het is fijn om andere teams te leren kennen. Op zulke
dagen mogen onze begeleidende leerlingen zich ook
eens helemaal erin ‘smijten’ – super om hen er helemaal
te zien in opgaan!
stel dat alles mogelijk zou zijn, wat zou je dan
zeker eens willen proberen op jullie speelplaats?
Het zou fijn zijn om een activiteit te mogen doen die
wat langer kan duren. Ik denk bijvoorbeeld aan een
spel met teams tegen elkaar waarbij er geknutseld, gelopen,
getikt… mag worden.
9

10
“Doe wat je moet doen en
doe het vooral met vreugde.”
Wanneer je met een (glim)lach door het leven gaat, brengt dat niet alleen
voor jezelf maar ook voor anderen vreugde. Het helpt om met de
moeilijkheden van het leven om te gaan.
Don Bosco heeft jongeren heel bewust kansen aangereikt om in blijheid
en vreugde op te groeien. Hij bood hun ontspanning en vermaak,
zodat ze zich konden uitleven en plezier maken. Hij vierde met hen het
leven. Op die manier konden ze hun zorgen opzijzetten. Een glimlach
kan wonderen doen!
Wij wensen jou zomermaanden vol vreugde. Wie schenk jij vandaag een
glimlach?

een WoorD WaarD
Salesiaanse
ontmoetingsdag
met don Chávez
11

12
genegen.be | Tekst: Wouter Goolaerts Foto’s: Julie Nevejan, eindredactie
Al surfend bezinnen bij de noveen van Don Bosco
Don Bosco begrijpt dat de jongen een jongen is, en hij
laat hem toe jongen te zijn. Hij weet dat de vreugde
een diep verlangen is van elke jongere. Het is voor hem
geen pedagogisch hulpmiddel, maar een levensvorm.
Het is een wet van de jeugd, die per definitie een leeftijd
in blije en vrije expansie is. Hij geeft er zelfs een
expliciet religieuze betekenis aan: Servite Domino in
laetitia, dien de Heer in blijheid.
Een simpele glimlach – het hoeft geen uitbundige bulderlach
te zijn – is een spontaan bewijs van vrolijkheid.
Je ziet hem verschijnen op gezichten als je rondloopt op
de speelplaats of op het speelplein waar naar hartenlust
gespeeld wordt. Maar eveneens in de klas of in de
leefgroep waar betrokkenheid en welbevinden hoog
zijn. Je ontwaart hem na een beklijvende bezinning of
eucharistieviering.
lachen
Lachen schept een expressieve waarde waardoor een
sociale band ontstaat of wordt bekrachtigd. Bij het
doorworstelen van een moeilijke
ervaring kan een eenvoudige
glimlach de verbondenheid
tussen familie
en vrienden tonen. Zo
ook in de opvoeding,
zegt Don Bosco. De
strenge blik geeft
uiting aan de rechtvaardigheid,
de glimlach
nadien aan de
barmhartigheid.
“Het moeilijkste aan cartoons is niet het tekenen zelf, maar het uitdenken en overbrengen van je
grap. Ik probeer goed te kijken naar een situatie en er één element uit te kiezen dat ik dan weglaat
of uitvergroot. En als je goed rondkijkt, vind je echt overal inspiratie. De
werkelijkheid overtreft de fantasie. Maar belangrijk, het gaat altijd over de
situatie en niet de personen. Ik maak cartoons en geen spotprenten.”
“Ik durf ook al eens een cartoon te tekenen tijdens het lesgeven. Niet
systematisch, maar spontaan. Humor is zonder twijfel een krachtig
hulpmiddel in de opvoeding. Het kan de spanning breken wanneer
er iets broeit in de klas. Een kwinkslag na een terechtwijzing legt de
aandacht terug op het feit en het gedrag. Samen lachen is ook een
universele katalysator voor verbondenheid. Het vergemakkelijkt het
contact met elkaar, waar ook ter wereld: in een klas of de Londense
metro. Al zijn er wel heel wat parallellen te trekken, toch is lesgeven
geen stand-up comedy. Grappig zijn is geen noodzakelijke vereiste
voor een leerkracht, zichzelf kunnen relativeren wel.”
“Cartoons tekenen is mijn uitlaatklep. Als een studiedag iets
minder interessant is, staat mijn blad op het einde van de dag vol.
Frustratie doet tekenen. Al lachend vertelt de nar de waarheid.”
Kürt Maes is leerkracht wiskunde in Don Bosco Haacht ASO, vandaag meer dan 17 jaar. De meesten
kennen hem beter als Ventiel. Hiermee signeert hij zijn cartoons, die geregeld verschijnen in Don
Boscokringen. Zo is hij o.a. huiscartoonist van Jeugddienst Don Bosco.

Lijden op zich is nooit zinvol. Het is niet zoiets als te
kleine schoenen dragen om achteraf het genot van het
uitdoen te ervaren. Het is iets negatiefs dat je overkomt
en roept in eerste instantie verzet en protest op. Het is
pas achteraf dat sommige mensen erin slagen om toch
een betekenis te geven aan dat lijden.
Op een zinvolle manier proberen
zij het lijden te dragen.
Het is je overgeven aan én je
verzetten tegen; het is aanvaarden
én protesteren te-
een project van Don bosco
Vorming & animatie in de kijker
gelijkertijd. “Tegen alles in ‘en toch’ durven uitspreken,
behoedt de lijdende mens voor de wanhoop.” (www.
kuleuven.be/thomas).
Don Bosco is één van die mensen. Het lijden, in de vorm
van verschillende ongemakken, ziektes en kwalen, is
een onlosmakelijk deel van zijn leven. Maar het heeft
hem nooit verlamd of tegengehouden om grootse dingen
te realiseren. Geworteld in zijn geloof vindt hij
steeds weer de wilskracht, hoop en sterkte om voort te
doen. Vaak tegen het advies van zijn lichaam in. “Tot
mijn laatste levensadem zal ik mij geven voor jullie, jongens”,
besluit hij nadat een longontsteking hem bijna
fataal geworden is. Een belofte die hij ook zal nakomen.
lijden
“Als ik kijk naar onze pleegkinderen of naar de cliënten op het
werk, denk ik in eerste instantie niet aan lijden. Ik zie wel
kinderen die spelen, huilen… of mensen die doen wat ze
doen met de mogelijkheden die ze hebben.”
“Als ik van een afstand kijk, dan toont de kwetsbaarheid zich. Met
de pleegkinderen gebeurden allerlei zaken waarvoor je een kind wil
behoeden. Maar ook vandaag brengt het weerzien van mama of papa
telkens weer spanning teweeg: afwachten, samen zijn, afscheid nemen
en weer afwachten. Ze noemen dat niet ‘lijden’, maar zien er soms wel
van af. Hetzelfde merk ik bij de cliënten op het werk wanneer een
handicap toch meer inhoudt dan verwacht, en er problemen opduiken
waar je niet uitraakt… Of ze dit lijden noemen, weet ik niet, maar het
doet hun wel iets. Vaak kun je hier, als opvoeder, weinig aan doen of
veranderen. Wat overblijft, is samen een uitweg zoeken en, wanneer
het ene niet lukt, het andere proberen.”
“En toch, ik mag er ook getuige van zijn hoe onze pleegkinderen groeien en meer veerkracht
krijgen, leren omgaan met hun situatie en gewoon kind zijn. Bij de cliënten – en voor sommigen
is dat pas na jaren – zie ik zaken gebeuren die we vroeger wel droomden, maar nooit durfden te
hopen. Vaak gebeurt het niet van de ene op de andere dag, maar met heel kleine stapjes. Soms
denk je dat het louter een kwestie van tijd is. Al geloof ik vooral hierin: in de kwetsbaarheid
niemand alleen laten.”
Katrien Kuti is samen met Sandra pleegmama van twee kindjes, respectievelijk 2 en 3 jaar oud. Zij
werkt als orthopedagoge voor De Bosuil vzw. Dit is een woon- en ondersteuningscentrum voor personen
met een verstandelijke beperking.
13

14
groeistoot | Tekst: Dirk Schoofs Foto's: Dirk Schoofs, eindredactie
Praten over opgroeien en de perikelen daarbij
Waarom is de aandacht voor diversiteit zo
belangrijk?
PK: Diversiteit gaat eigenlijk over waarin mensen van
elkaar verschillen. Het slaat op de identiteit van mensen,
hoe mensen zichzelf zien en hoe ze door anderen
worden gezien. Dus identiteit heeft, in de brede zin,
te maken met de manier waarop wij betekenis geven
aan de werkelijkheid. Omdat er verschillende manieren
bestaan om dat te doen, zijn er dus ook diverse identiteiten,
zoals er ook verschillende talen voorkomen.
Waarom is het belangrijk dat we binnen het
onderwijs veel aandacht
besteden aan diversiteit?
PK: Hoe we denken en hoe we
kijken naar de wereld noemen
we ons ‘referentiekader’.
Wanneer je in contact komt
met iemand, moet je omwille
van de goede communicatie
het referentiekader van de
andere kunnen inschatten.
Ik heb het niet alleen over het cognitief leren kennen,
maar over werkelijk in de huid van de andere kunnen
kruipen om zijn leef- en denkwereld te ervaren. Sommi-
Diversiteitsdenken
Verschillen in en buiten onszelf
als we door te werken aan
diversiteitscompetenties
bereiken dat groepen
jongeren elkaar als ‘diverse
mens’ bekijken, dan hebben
we veel bereikt.
ge mensen hebben daar een aangeboren feeling voor
en anderen moeten die diversiteitscompetentie opbouwen.
En dan heb ik het niet alleen over de leerlingen,
maar ook over het personeel en de directie, het beleid.
De aandacht voor diversiteit verhoogt dus
de sociale competenties, maar is er ook een
minwaarde aan verbonden? bestaat het gevaar
dat je de eigen waarden uit het oog verliest?
PK: Een minwaarde, hoezo? Nee, is het een waarde of
is het geen waarde? Het is een gegeven. Diversiteit is
er. Je zou misschien een kunstmatige situatie kunnen
creëren waarbij de diversi-
teit niet merkbaar is, er geen
zichtbare identiteit bestaat,
maar de vraag is of zo’n situatie
wel wenselijk en ethisch
verantwoord is.
Wanneer je diversiteit
uitsmeert over
persoonlijke, individuele
verschillen kom je vanzelf bij een theoretische
beschouwing. terwijl het soms net andersom
is en in grootsteden de harde realiteit ontstaat

Voor Peter Keersmaekers begon het onderwijsverhaal als
godsdienstleraar, daarnaast is hij nog actief als diaken in
de parochiepastoraal. Momenteel heeft Peter het schoolbord
achter zich gelaten en werkt hij als stafmedewerker
bij het VSKO. Mieke Van Hecke engageerde hem oorspronkelijk
in haar staf om de wenselijkheid van diversiteit
te onderzoeken binnen het personeelsbeleid van het
katholiek onderwijs. Intussen heeft Peter zich ontpopt als
deskundige inzake levensbeschouwelijke diversiteit.
van etnische, culturele mastodonten die met
elkaar in de clinch gaan, waarbij mensen voor
elkaar bang worden, waarbij racisme groeit,
gaybashing ontstaat…
PK: Je bedoelt de ‘clash of cultures’. Als we door te werken
aan diversiteitscompetenties bereiken dat groepen
jongeren elkaar als ‘diverse mens’ bekijken, dan hebben
we veel bereikt. Niet alle moslims zijn homohaters, dat
is slechts een kleine groep. Waarom worden die toestanden
dan altijd in de kijker gezet?
scholen worden willens nillens al twintig jaar
met allerhande problematieken geconfronteerd
die te maken hebben met migratie en die
‘clash of cultures’. Ze hebben daarin zelfstandig
zonder substantiële hulp hun weg moeten
vinden. achteraf komt het beleid met de waarde
van diversiteit op de proppen. is dat geen
doekje voor het bloeden?
PK: De wereld is totaal veranderd. Alles en iedereen is
mobieler geworden. We worden overal met verschillen
tussen mensen geconfronteerd: andere culturen, andere
godsdiensten, andere standpunten, andere waardeschalen.
We komen ze tegen in onze stad, in ons dorp,
zelfs in onze huiskamer via televisie en dergelijke… Of
we dat nu willen of niet. Onderwijs geven aan sociaaleconomisch
zwakkere jongeren is altijd moeilijker geweest
dan aan de beter gegoeden. Denk maar hoe de
beweging rond Jozef Cardijn daarop heeft gehamerd.
In het verleden is er volgens mij te weinig geïnvesteerd
in migranten die zelfs in de tweede of derde generatie
sociaaleconomisch nog altijd zwakker staan. De knoop
van het probleem ligt niet in hun herkomst maar in het
feit dat ze vastzitten in een bepaalde laag van onze
maatschappij waar zij moeilijk uit geraken. Beleidsvoering
gaat in op de vragen en problemen die komen.
Tenzij je proactief naar idealen toewerkt, en dat ge-
beurt, denk ik, inderdaad te weinig – terwijl we dat in
het katholiek onderwijs wel proberen te doen.
Hoe scherp je de interculturele competentie aan
bij leerlingen en leerkrachten?
PK: De basis van de diversiteitscompetentie is het leren
omgaan met mensen met een ander referentiekader.
Dat houdt in dat je moet weten vanuit welk referentiekader
je zelf praat, denkt en handelt en oordeelt.
Hoe zou bijvoorbeeld iemand die in Allah gelooft, over
bepaalde kwesties denken? Dat betekent ook dat je
de invloed van het eigen referentiekader moet kunnen
inschatten. Onze eigen visie is gebouwd op wat
we zelf hebben meegemaakt, ons verleden,
onze opleiding, de culturele achtergrond
die we zelf hebben. Wanneer
je je eigen referentiekader goed kent,
kun je de communicatie met de andere
verdiepen en verrijken.
De knoop van het probleem ligt
niet in de herkomst van migranten
maar in het feit dat ze vastzitten
in een bepaalde laag van onze
maatschappij waar zij moeilijk uit
geraken.
en hoe gaat dat bij een katholieke school waar
de helft of driekwart van de leerlingen uit
moslims bestaat?
PK: Zelfs wanneer 95 of 98% van de leerlingen moslims
zijn, is er diversiteit. Ik ben in een katholieke school in
een deelgemeente van Genk geweest waar de leerlingpopulatie
uit quasi 100% Turkse moslims bestaat. Er zijn
verschillende strekkingen en verschillende meningen
over alles en nog wat. Wegens de specifieke situatie
had de school in de jaren ’80 van de bisschop toestemming
gekregen om lessen islamitische godsdienst in
te richten. Op een bepaald moment is daar de vraag
gekomen om opnieuw af en toe eens een kerkbezoek
te houden, want die ouders vonden dat hun kinderen
vertrouwd moesten worden met de gebedsruimte en
de gewoontes van de katholieken. Trouwens, voor veel
islamieten is de kerk een aanvaardbare plaats van gebed.
Ze hebben respect voor een godshuis – ook voor
een synagoge.
15

16
brooDJe cursief | Tekst: Annemie Vandaele Foto: Sxc
Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven
Je vindt ze in boekhandels bij hopen: boeken, prentenboeken
veelal, over oma’s en opa’s en hoe die hun
kleinste oogappels weten te beroeren. Mijn oma is een
superster haalden de mijnen ondanks uit de rekken. En
’s avonds voor het slapengaan kregen we een heldhaftig
verhaal voorgeschoteld over een oma die zich als een
geheim agent in kasten verstopte, als een raket door de
winkel sjeesde of op twee handen door het huis liep.
De kleinste aanschouwde nog vol verwondering de
leuke tekeningen, maar zoonlief fronste toch bij zoveel
vertoon. “Die oma is mijn oma niet, en toch is mijn oma
de liefste van de hele wereld.” We konden niet anders
dan hem gelijk geven. Hij heeft geen oma die op handen
en voeten het huis doorkruipt met twee, laat staan
zes kleinkinderen op haar rug, geen oma die nog pretparken
afdweilt op zoek naar een laatste sprankel vertier,
geen oma die metershoge taarten bakt waaraan ze
zich ziek kunnen eten, geen oma die pittige logeerpartijtjes
organiseert of diabolo speelt of mee ‘skylanders’
neerknalt op de iPad.
Nee, de oma van onze kinderen is gewoon oma, zonder
meer. Geen flitsende vijftiger meer, nee, maar
een oma die een beetje vertraagt en bij wie de
kleinkinderen in alle rust kunnen neerstrijken.
Met oma kunnen ze samen tijd verliezen voor
de televisie. Naast oma kunnen ze boekjes lezen
tot ze duizelig worden van de letters in
hun hoofd. Oma is er om het ijsje even op te
warmen als ze opgeschrikt worden door de
koude. Oma is er als ze ziek zijn. Oma is het die elke
keer weer zegt hoe mooi ze wel zijn of die, stiekem
trots, even komt kijken naar de zwemles. Bij oma krijgen
ze een groot verband voor schrammen die enkel
voor het geoefende oog zichtbaar zijn. En oma, die
geeft hun twee stukjes chocolade, “da’s wel superveel
hé, mama?”
Oma is er, als een constante, zekere aanwezigheid, op
de achtergrond soms, op de voorgrond als het nodig is.
Ze moet een beetje aan veerkracht inboeten misschien,
maar na zoveel jaar meedraaien in de mallemolen van
het leven heeft ze zichtbaar deugd van het ‘niet moeten’.
Daardoor alleen al weet ze die kleine leventjes een
bijzondere tijd te bezorgen.
Waarom zouden we de lat hoog leggen voor de grootouders
in onze samenleving? Als we onze kinderen
vooral inzet voor het haalbare willen bijbrengen, dan
kunnen ze dat ook leren van de verwachtingen die we
van oma’s en opa’s hebben. Dat ze er zijn, op hun manier,
met wat kan en niet kan, bij voorkeur
vele jaren, is wellicht meer dan voldoende.
“Mijn oma is een zon:
als ze dicht bij mij staat,
heb ik het nooit koud”,
vertelde hetzelfde prentenboek.
Als dat mag
volstaan, dan zijn oma’s
werkelijk ‘top’!
oma’s aan de top?

Tekst: Jos Gregoire Foto's: Steven Pinnoo | sProkkel
Honderd jaar
père omer uyttendaele
Honderd jaar: dat word je maar één
keer in je leven, als alles meevalt…
Samen met zijn broer (96 jaar) en omringd door zijn
familie ontving père Omer Uyttendaele op vrijdag 26
april glunderend zijn vele vrienden. Medebroeders salesianen
(van Oostende tot Hechtel) zetten hem, de eerste
medebroeder in Vlaanderen die honderd werd, in
de bloemetjes. Het was een gezellige ontmoeting in de
ruime lokalen van het vroegere Eigentijdse Jeugd.
Zoals het hoort waren er de nodige toespraken. Jos Gregoire,
directeur van het huis, wees erop dat de talrijke
aanwezigen een getuigenis waren van de betekenis die
père Omer voor hen had. Hij gaf aan dat de salesiaanse
gemeenschap goed voor hem zorgt, ja, hem vertroetelt;
met een zinspeling op zijn goede gezondheid verzekerde
hij dit ook voor de toekomst: “Op voorwaarde
dat hij ons allen niet overleeft.” Père Omer ontving een
elektrische scooter die zijn verplaatsingen in huis gemakkelijker
maakt.
Daarna kwam schepen Rita Dedobbeleer aan het woord.
Zij gaf een kort curriculum vitae van de gevierde – een
indrukwekkend overzicht van een leven in dienstbaarheid.
Zij besloot haar toespraak met: “Hier wordt hij
prima in de watten gelegd, zodat hij met een glimlach
honderd jaar werd.”
Schepen Diane Van Hove, belast met de senioren van
Dilbeek, overhandigde père Omer een brief en een
geschenkje van koning Albert. Een Brabants provincieraadslid
overhandigde hem een eremedaille en ook ereburgemeester
van Dilbeek Stefaan Platteau sprak kort
zijn lof uit. Tot slot van het ‘officiële gedeelte’ bezorgde
schepen Rita père Omer een mooie foto van het Wivinaklooster
en sprak de hoop uit hem binnen vijf jaar
opnieuw te mogen gelukwensen.
Heel het feestelijke gebeuren werd door de ‘hoffotograaf
van de gemeente’ vastgelegd, maar hij was duidelijk
niet de enige, want veel vrienden van père Omer
wilden dit jubileum digitaal vastleggen.
Later dan het slotuur van de receptie vertrouwden familie
en vrienden een glunderende père Omer toe aan
de goede zorgen van zijn medebroeders van Groot-Bijgaarden…
17

De sPreekstoel | Tekst: Steven Pinnoo Foto's: Steven Pinnoo, ANS
Voor wie spreekt vanuit salesiaanse
verantwoordelijkheid
Don bosco zag in dat hij
moest inspelen op de diepste
verlangens van zijn jongens,
en geen voorgekauwde
antwoorden geven op vragen
die ze niet eens gesteld
hebben.
18
‘Salesiaanse verantwoordelijkheid…’ Het begrip is op
niemand beter van toepassing dan op de Algemeen
Overste van de salesiaanse congregatie. Tijdens zijn bezoek
aan onze provincie wilde don Pascual Chávez even
in de Spreekstoel plaatsnemen.
een heel bijzondere droom
Ook de huidige don Chávez is ooit een ‘kleine Pascual’
geweest… Hij werd geboren in een groot, eenvoudig
gezin met twaalf kinderen in Real de Catorce, een klein
stadje in het noordoosten van Mexico. Vooral zijn ouders
drukten een onuitwisbare stempel en gaven hun
Pascual een gezond en diepgeworteld geloof mee – en
de droom om priester te worden. Enkele dagen na het
overlijden van zijn moeder ging hij zich kandidaat stellen
voor het noviciaat bij Don Bosco.
Na de opleidingsjaren en de wijdingen werd Pascual
Chávez ver van huis gezonden voor verdere vorming:
aan het Pauselijk Bijbelinstituut in Rome en Jeruzalem
mocht hij zich verder bekwamen in de Bijbelexegese.
Hierop volgden jaren van intensieve inzet en groei in
verantwoordelijkheid in zijn vaderland. In 1996 werd
hij regionaal raadslid voor het grootste deel van het
Amerikaanse continent, van Canada tot Bolivië, en op 3
april 2002 werd hij verkozen tot Algemeen Overste en
negende opvolger van Don Bosco.
geroepen om te léven
bronnen van levend water
Waar haalt don Chávez zijn inspiratie vandaan? Hij wijst
op enkele belangrijke bronnen…
Zijn verhaal met Don Bosco begon al tijdens zijn kinderjaren,
op school. Hij werd op het aspirantaat door de
microbe van Don Bosco gebeten, waar hij als het ware
een tweede thuis vond. Sindsdien heeft hij er altijd
naar gestreefd Don Bosco steeds beter te leren kennen,
steeds meer volgens zijn stijl te leven en keuzes in zijn
spoor te maken.
Vanaf 1968 kwam er in Latijns-Amerika een enorme
stroming van kerkvernieuwing op gang die ook don
Chávez een zeer diepe kerkgevoeligheid heeft geschonken:
we moeten het salesiaanse charisma zien als een

deel van de zending van de kerk. Kerk-zijn betekent
concreet de taak op zich nemen om samen te werken
aan de humanisering van deze wereld. In de kerk mag
het niet in de eerste plaats gaan om structuren en de
manier waarop mensen daarin functioneren.
De Bijbelstudie doordrong don Chávez van het besef dat
Christus in het midden staat van alles. Het is juist het geloof
in Christus dat ons opent voor de diepere zin van het
menselijke bestaan. Het doet ons beseffen dat we in de
eerste plaats geroepen zijn om te léven. Maar echt leven
betekent in de eerste plaats leven geven aan de anderen.
ontwikkelingen in het salesiaanse
landschap
Gevraagd naar de grote ontwikkelingen in de beweging
rond Don Bosco wijst don Chávez eerst op een
verschuiving in de statistieken: qua aantal salesianen is
het zwaartepunt verschoven van het ‘centrum’ naar de
‘rand’. Vandaag zijn de grootste groeipolen al een tijdje
niet meer te vinden in Europa, maar in Latijns-Amerika
en in India en omstreken. Een verschuiving die enorme
mogelijkheden in zich draagt! Maar voor de toekomst
kijkt don Chávez ook met bijzonder veel belangstelling
naar Afrika, waar de salesiaanse werking in korte tijd
sterk gegroeid is.
Cijfers zeggen echter niet alles, een betekenisvolle
aanwezigheid is minstens even belangrijk. Ook hierin
wordt een aantal nieuwe accenten gelegd. Zo zijn de
salesianen tegenwoordig duidelijk aanwezig in de universitaire
wereld, met meer dan zeventig universiteiten
– een grote vernieuwing. Een andere klemtoon ligt op
het werk met straatkinderen. Dit werk voor de meest
kansarme jongeren brengt onder meer een herinterpretatie
van het preventief systeem met zich: we moeten
niet meer alleen voorkomen dat jongeren negatieve
ervaringen opdoen, maar ook leren werken met jongeren
die al heel wat negatieve ervaringen hebben. Een
interessante ontwikkeling zien we ook op het terrein
Het werk voor de meest
kansarme jongeren brengt
een herinterpretatie van het
preventief systeem met zich.
van de jongerenbewegingen, vaak voortrekkers in vernieuwing.
Een steeds belangrijkere uitdaging vormt de sociale
communicatie. Al in Don Bosco’s tijd was die belangrijk,
en vandaag vormen de sociale media als het ware een
‘digitaal continent’ waarin voor ons een grote zending
is weggelegd. Er is nood aan lokale centra die op hun
domein een zinvolle aanwezigheid creëren, als een ‘digitaal
oratorium’.
Ten slotte ziet don Chávez een grote rol weggelegd
voor de Salesiaanse Familie. Die is door de tijd heen
enorm gegroeid, ook op het gebied van spiritualiteit.
Van deze groepen valt voor de toekomst nog heel wat
te verwachten!
uitdagingen voor onze provincie
Don Chávez is zeer blij en dankbaar dat ons land al zo
lang een vruchtbare bodem vormt voor Don Bosco. Als
hij één grote droom mag koesteren voor onze provincie,
dan is het dat wij allen – en de salesianen in de eerste
plaats – de moed nooit zouden opgeven en ervan
doordrongen en overtuigd zouden zijn dat Don Bosco
zoveel te bieden heeft, dat zijn charisma blijvend waardevol
is.
In die overtuiging staan we dan voor de uitdaging om
ons opnieuw tot de jongeren te richten – tot degenen
die het ‘vaderland’ van onze beweging moeten zijn. We
moeten hun verlangens en hun cultuur leren kennen
en zo wegen zoeken om hun Gods liefde te brengen
en die in het centrum van hun leven te planten. Wanneer
we aan de zijlijn blijven staan, kan dit nooit lukken.
We mogen ons laten inspireren door het voorbeeld
van Don Bosco, die hierin heel praktisch was: hij zag in
dat hij moest inspelen op de diepste verlangens van zijn
jongens, en geen voorgekauwde antwoorden geven
op vragen die ze niet eens gesteld hebben. Een zeer
moeilijke en soms frustrerende opdracht, waarbij je de
verwachting van een grote oogst wellicht moet leren
loslaten. Maar juist daarom is het zo belangrijk het vuur
van het charisma nieuw leven in te blazen!
Al met al koestert don Chávez veel vertrouwen: er zullen
hier misschien minder salesianen zijn, maar hun
aanwezigheid zal des te meer betekenis hebben – op
voorwaarde dat we ervoor blijven kiezen om midden
onder de jongeren te staan.
19

20
2014
Don Bosco
kalender
Dbk
€ 4,00
(port inbegr.)
€19,50
De boekenPlank | Tekst: Michel Ruyters Foto’s: Centrale Propaganda
kalenders
Dbk: gezinskalender
2014
Dé huiskalender bij uitstek voor de
vrienden van Don Bosco.
Mooi en nuttig!
32 pagina’s (21 x 30 cm)
Kostprijs 1ste kalender: € 4,00
Formaat: 21 x 30 cm; 32 pagina’s.
VJD: Verjaardagskalender
Deze tijdloze uitgave bevat op alle
Deze verjaardagskalender behoort toe aan:
bladzijden tekeningen van Jaklien.
Naam:
Adres:
Ruimte voor adres en e-mail, Telefoon: telefoon
GSM:
Fax: E-mail:
Een uitgave van Don Bosco Centrale VZW - 1150 Brussel ISBN: 978-9070956-36-3
en/of gsm-nummer.
D/2007/3995-9
Illustraties: Jaklien
© Uitgeverij Lannoo nv, Tielt
9 789070 956363
Ook voor kinderen en jongeren een
must om de verjaardagen van hun vriendjes
en vriendinnetjes bij te houden!
Formaat: 21 x 12 cm; 28 pagina’s.
mijn verjaardagskalender
VJD
€ 4,00
(port inbegr.)
verj kalender jaklien.indd 1 19-04-2007 15:37:45
Bij uitgeverij Halewijn verscheen recent het boek
Paus Franciscus. Leven en denken van Jorge
Bergoglio. Het is hét boek over
de persoonlijkheid en de manier
van denken van de huidige paus.
Het bevat indringende gesprekken
met de toenmalige kardinaal
van Buenos Aires, die op 13 maart
2013 tot paus werd verkozen.
Jorge Bergoglio, nu paus Franciscus,
vertelt hoe zijn familie vanuit
Italië in Argentinië terechtkwam,
neemt de lezer mee naar het moment
van zijn priesterroeping en
bij aankoop
van vijf gelijke
kalenders een Ook voor het jaar 2014
zesde gratis! heeft ‘Don Bosco’ een reeks
prachtige kalenders in aanbieding.
Voor in eigen gezin, maar zeker ook
ideaal als geschenk!
Je kunt die uitgaven met de juiste referenties bestellen
via de Dienst Centrale Propaganda, Fr. Gaystraat 129,
1150 Brussel, telefoon 02/771 21 00, fax 02/772 66 86 of
via e-mail: centrale.propaganda@donbosco.be
Bij het gezamenlijk aankopen van meerdere
kalenders kun je besparen op de verzendingskosten!
Je mag bij je bestelling zeker
vragen hoeveel je korting zal bedragen.
nJ: Wenskaartkalender
Een kleinood voor verzamelaars! Met
twaalf onovertroffen tekeningen van Jaklien!
Op de keerzijde bedrukt als prentbriefkaart,
los te versturen.
Formaat: 33,5 x 10 cm.
nJ
€ 5,00
(port inbegr.)
vertelt over zijn ervaringen in onderwijs en pastoraat en
zijn jaren als kardinaal-aartsbisschop van Buenos Aires.
Verder geeft hij zijn visie op allerlei actuele kwesties.
Paus Franciscus brengt de lezer op een toegankelijke
manier in contact met het gedachtegoed van een inspirerende
en scherpzinnige man die inmiddels vele harten
heeft veroverd. Een man ook die tijdens zijn leven op
diverse manieren heel nauwe banden heeft opgebouwd
met de salesiaanse spiritualiteit en met de beweging
rond Don Bosco!
Een echte aanrader voor iedereen!
Te verkrijgen bij de betere boekhandel.

marcel lanneer
° 29-11-1926 + 25-05-2013
Het levenswerk van Marcel Lanneer was de oprichting
van de Hogeschool voor Industrieel Ingenieurs
in Hoboken. Gedurende 27 jaar was hij de directeur
maar vooral de bezieler van deze school. Hij kende
er iedereen, zowel leerkrachten als leerlingen. Hij
kende niet alleen de naam van zijn studenten, maar
ook hun moeilijkheden als opgroeiende jonge mensen.
Hij volgde nauwgezet hun studieresultaten op
en greep in waar hij kon om hen toch maar te laten
slagen. Tijdens onderbrekingen was hij altijd bij zijn
studenten.
Wanneer hij later gevraagd werd om de verantwoordelijkheid
van een salesiaanse gemeenschap op te
nemen, dan bleef zijn interesse uitgaan naar de wer-
Tekst: Steven Pinnoo Foto's: Eindredactie
in memoriam
ken, aan de gemeenschap verbonden. Leerlingen en
leerkrachten bleven hem boeien en hij was zo veel
mogelijk bij hen.
Don Bosco Halle zal hem blijven gedenken als de
vriendelijke oude man die ’s morgens en ’s avonds bij
de ‘dikke boom’ aan de ingang van de school stond,
iedereen vriendelijk begroette en een goed woordje
voor hen had. Tot aan zijn ziekte mochten de parochies
uit de omgeving altijd een beroep op hem doen
voor de zondagsviering. Hij was voor hen een warme
en enthousiaste priester.
Marcel, het is goed geweest, rust nu maar zacht in
Gods vrede.
Don Pascual chávez op bezoek
Tijdens het Hemelvaartweekend bezocht don Pascual
Chávez, Algemeen Overste van de salesianen van Don
Bosco, Vlaanderen en Nederland. Op Hemelvaartsdag
was hij aanwezig bij de opening van een nieuwe internationale
gemeenschap in Amsterdam. Don Chávez
ziet dit als een gebaar van geloofsvertrouwen en van
moed, een teken dat we ons engageren om jongeren
in onze provincie de rijkdom van Don Bosco te blijven
aanbieden.
Vrijdag bezocht don Chávez het Jongenstehuis in
Vremde. Hij sprak er met medewerkers uit heel de
Jeugdzorg Don Bosco Vlaanderen. ’s Namiddags ontmoette
hij de verantwoordelijken en pastoraal geëngageerden
van de scholen van de salesianen in Vlaanderen.
Hij spoorde leerkrachten aan om zich niet te
laten ontmoedigen en herinnerde hen aan de kerntaak
van de zending van de salesianen: “Goed en kwalitatief
onderwijs en verkondiging is de beste dienst
die wij jongeren kunnen bieden.”
Tijdens een ontmoeting met jongeren van de Jeugddienst
Don Bosco in Heverlee bemerkte de Algemeen
Overste nog dat er in Europa voor het eerst jongeren
sProkkel
zijn die niet van Jezus hebben gehoord. Toch blijft hij
vertrouwen in de toekomst van de kerk en voelt hij zich
hierin ook gesteund door de komst van de nieuwe paus.
Op zaterdag 11 mei 2013 was de brede beweging
rond Don Bosco uitgenodigd om deel te nemen aan
een feestelijke salesiaanse ontmoetingsdag in Sint-
Denijs-Westrem. Hierbij was don Chávez getuige van
de eeuwige geloften die Simon en Toni voor het leven
aan de salesiaanse congregatie verbonden. Het werd
een deugddoend, enthousiast en indringend ontmoetingsfeest
dat nog lang bleef nazinderen. Eerder in dit
nummer vind je een fotomontage die je nog even van
de sfeer laat nagenieten!
21

22
VerbonDen | Tekst: Eric Joris Foto: Eindredactie
De link tussen Noord- en Zuidwerking
De salesiaanse school voor technisch en beroepsonderwijs
Poligono Industrial ligt in La Iberia, een wijk met
50.000 inwoners. De wijk ligt
geklemd tussen het territorium
van de Mara Salvatrucha en het
gebied dat onder controle staat
van M-18. Deze laatste ontleent
haar naam aan 18th Street in
Los Angeles, waar de bende
opgericht werd. MS-13 en M-18
zijn de twee grootste jongerenbendes
die de samenleving
in El Salvador, Honduras en
Guatemala teisteren. Tot voor
kort vielen er per dag veertien
doden door bendegeweld. Dat
zijn er meer dan tijdens de burgeroorlog!
Van de regen in de drop
De Maras vinden hun oorsprong in het Los Angeles van
de jaren 1980. In een poging om te ontsnappen aan de
gruwel van de burgeroorlog en de alomtegenwoordige
werkloosheid verlieten miljoenen mensen hun thuisland
in Centraal-Amerika. Ze trokken massaal naar de
Verenigde Staten in de hoop daar een nieuw bestaan te
kunnen opbouwen. In werkelijkheid kwamen ze echter
terecht in het illegale arbeidscircuit. In deze uitzichtloze
situatie begonnen de ingeweken jongeren in de Amerikaanse
steden zich steeds meer te groeperen. De Salvadoraanse
jongeren verenigden zich oorspronkelijk enkel
als verdediging tegen de al bestaande Mexicaanse
bendes. Maar al snel werden de Salvadoraanse bendes
geduchte criminele organisaties: de Mara Salvatrucha
en de M-18 waren geboren.
De Amerikaanse regering wilde kordaat komaf maken
met deze jongerenbendes. Elke jongere die werd gearresteerd,
kreeg prompt een enkel ticket naar het thuisland.
Daardoor werden El Salvador, Honduras en Guatemala
in het midden van de jaren negentig overspoeld
door jongeren die zich slechts lieten leiden door twee
principes: gehoorzaamheid aan de bende en de harde
wet van de straat.
Met deze realiteit werd ook pater José María Moratalla,
“Buen Provecho – Smakelijk”, zeg ik wanneer
ik langs een groep jongeren loop in het Poligono
Industrial Don Bosco in San Salvador,
de hoofdstad van El Salvador. José Fernando
kijkt op van zijn lunchpakket. Hij studeert automechanica
in de school voor beroeps- en
technisch onderwijs. Een jongen van zeventien,
breed glimlachend. Op het eerste gezicht
een doodgewone jongen. Maar schijn
bedriegt, want net als zijn medeleerlingen
was José Fernando tot voor kort ‘Marero’, lid
van de uiterst gewelddadige bende Mara Salvatrucha,
ook bekend als MS-13.
een glimp van ho
salvadoraans
Padre Pépé voor de vrienden, geconfronteerd. In 1985
kwam Padre Pépé aan in La Iberia. Om de talloze straatkinderen
van ‘zijn’ wijk een toekomst te geven, richtte
hij niet veel later een beroeps- en technische school op:
de Poligono Industrial Don Bosco.
Vanaf de jaren 1990 zag Padre Pépé de nefaste invloed
van de ingeweken bendes op de gemeenschap. De sfeer
in de wijk werd steeds grimmiger en gewelddadiger.
Padre Pépé realiseerde zich dat hij en de jongeren in de
wijk in een heuse oorlogszone terecht waren gekomen:
de wereld van de georganiseerde misdaad.
Straatkinderen vormen een gemakkelijke rekruteringsbasis
voor de Maras. Kinderen vanaf zes jaar worden
door oudere bendeleden aangesproken om klusjes op
te knappen zoals het smokkelen van drugs of wapens.
Voor deze kinderen betekent dit niet alleen gemakkelijk
verdiend zakgeld, maar ook hun eerste stappen op
het pad van de misdaad.

op te midden van
bendegeweld
oase van geweldloosheid
Padre Pépé stelde al snel vast dat hij de confrontatie
met de Maras moest aangaan. Zijn Poligono Industrial
moest een plaats worden die een toekomst bood
voor diegenen die aan de spiraal van het bendegeweld
wilden ontsnappen. Padre Pépé maakte duidelijke afspraken
met de lokale bendeleiders: op zijn school zou
iedereen welkom zijn, ongeacht tot welke bende hij
behoorde. Wapens waren absoluut verboden op het
schoolterrein. En de bendes moesten de scholieren met
rust laten. Zijn school werd gaandeweg een vrijhaven,
een oase van geweldloosheid.
In het begin was de rust binnen de ‘oase’ geenszins
gegarandeerd. De school en Padré Pépé werden meermaals
het slachtoffer van bendegeweld. Maar de priester
krabbelde telkens weer overeind en verwierf respect
van de lokale bendeleiders.
De Poligono industrial moest
een plaats worden die een
toekomst bood voor wie aan
de spiraal van geweld wilden
ontsnappen.
Momenteel volgen ongeveer vierhonderd
jongeren een opleiding op
de Poligono Industrial. En ook in andere gewelddadige
wijken in Salvadoraanse steden heeft Padre Pépé
scholen opgericht. De torenhoge werkloosheid in El
Salvador blijft een grote hinderpaal op weg naar een
nieuwe toekomst. Padre Pépé heeft daarom een hele
omkadering in het leven geroepen die jongeren helpt
hun eerste stappen te zetten als zelfstandige of bij het
oprichten van een micro-onderneming. Zo kunnen ze
de lokale economie mee helpen opbouwen en zijn ze
niet meer gedwongen om te emigreren. Emigratie kan
leiden tot ontwrichting van gezinnen en vormt een voedingsbodem
voor bendegeweld. Padre Pépé zocht de
voorbije jaren dan ook samen met andere actoren naar
antwoorden voor grote structurele sociale problemen
zoals werkloosheid, ontwrichte gezinnen, geweld binnen
het gezin, alcohol- en drugsmisbruik. Voor deze inspanningen
en voor zijn werk onder de Marajongeren
ontving hij in 2012 een officiële prijs van het parlement
van El Salvador.
een lange maar beloftevolle weg
De weg naar een toekomst voor alle jongeren van El
Salvador is nog lang. Naar schatting 60.000 jongeren
in het land zijn nog steeds lid van een jongerenbende.
Toch zijn er ook tekenen van hoop. In 2012 kwamen
de leiders van MS-13 en M-18 tot een bestand en in
de daaropvolgende maanden zakte het aantal doden
van gemiddeld veertien per dag naar acht. Dit is een
verbetering, maar de lawine van geweld en dood blijft
niettemin prominent aanwezig in het straatbeeld van
El Salvador.
Ondertussen heeft Padre Pépé alweer een nieuwe
droom. Hij wil het geweld niet alleen een halt toeroepen
door onderwijs en lobbywerk, maar wil ook kunst
inschakelen. “Zonder verbeelding, zonder creativiteit is
er geen ontwikkeling”, zegt Padre Pépé. Daarom heeft
hij een orkest opgericht. Jongeren uit zestig scholen, allemaal
gelegen in uiterst gewelddadige bendewijken,
spelen samen in zijn orkest. De taal van de muziek moet
volgens Padre Pépé dringend luider weerklinken. Ook
dat is een manier om het geschreeuw van het geweld
en de dood een weerwoord te bieden.
23

24
ruggesPraak | Tekst en foto: Firmin Vanspauwen
In vrije tijd verwennen we graag onze zintuigen.
Daaruit putten we energie om nadien, met vernieuwde kracht,
de dagelijkse taken weer op te nemen.
De zomervakantie biedt tal van mogelijkheden.
Idyllische stranden en baaien,
azuurblauwe zeeën, imposante bergketens,
eindeloze vergezichten, betoverende zonsondergangen…
verwonderen de ogen.
Kabbelende bergbeekjes, de ruisende branding,
het gefluister van de wind in de bomen,
de stilte ver weg van alle drukte…
animeren het oor.
Een frisse duik in het water,
de streling van een zeebries, de gloed van de zon,
ochtenddauw op je blote voeten…
kietelen de tastzin.
De geur van het bos,
welriekende jasmijn, kamperfoelie en rozen,
geurwolken van tijm en rozemarijn…
bezwangeren de reukzin.
Zomersmaken
Een fris wijntje op een terras,
de streling van bubbels op de tong,
barbecues, frisse zomerse slaatjes,
smaakvolle exotische gerechtjes…
kruiden de smaakzin.
De zomer smaakt lekker, schenkt zalig genot.
Het gebiedt tot dankbaarheid!
Niet iedereen wordt evengoed bedeeld.
Gedeelde vreugde is dubbele vreugde!
De vakantie geeft ons ook tijd
om samen de zintuigen te verwennen,
om meer aandacht te hebben voor mensen in onze nabijheid,
om ons belangeloos in te zetten voor anderen,
om meer zorg te dragen voor elkaar.
Ook dat laadt de batterijen weer op.
Geniet ervan!