Zwijndrecht Dordrecht - Expertisecentrum Mantelzorg

Periodieke controle (consultatiebureau) ouderen Zuid Holland Zuid
(Zwijndrecht Dordrecht)
Proef: Testdagen voor senioren
1. Aanleiding
De testdagen werden georganiseerd in het kader van het regionaal ouderenproject GO, wat staat voor
“Gezondheidsbevordering Ouderen”. Dit is een samenwerkingsproject tussen verschillende
gezondheidsinstellingen in Zuid Holland Zuid.
In het kader hiervan is er onderzoek gedaan naar de behoefte aan gezondheidsbevordering en
ziektepreventie (“Gezondheidsbevordering ouderen Zuid-Holland Zuid, preventieplatform Zuid-Holland
Zuid, augustus 2003).
Een van de resultaten is dat er door ouderen aangegeven is behoefte te hebben aan periodieke
controle van de gezondheid en informatie over voorzieningen, activiteiten en begeleiding rondom
gezondheid en welzijn. Hiervoor is het deelproject “Seniorentestdagen “ opgezet. De projectleiding
berust bij Stichting Opmaat (Stichting voor thuiszorg, maatschappelijk werk en jeugdgezondheidszorg)
met medewerking van de GGD, de Grote Rivieren, RPCP en ouderenbonden.
Stichting Opmaat heeft deze wens opgepakt en heeft dit in uitvoering gebracht, samen met de andere
organisaties. De testen zijn uitgevoerd door medewerkers van Opmaat, de GGD en De Grote Rivieren
(GGZ).
2. Doel:
Doel van de testdagen is
• Vroegtijdig signaleren van gezondheids- en welzijnsproblematiek van ouderen.
• Ouderen stimuleren tot een gezonde manier van leven door leefstijladviezen te geven en op de
hoogte te brengen van activiteiten en diensten, die bijdragen aan een gezonde levensstijl.
Uit de hoofddoelstelling zijn een viertal subdoelstellingen afgeleid, namelijk:
• 5% van de doelgroep wonend in de gemeente Zwijndrecht en Dordrecht weet dat de mogelijkheid
bestaat om deel te nemen aan seniorentestdagen. Hiervan neemt 50% ook daadwerkelijk deel.
• De deelnemers krijgen zonodig schriftelijk advies over hun levensstijl.
• 20% van de gegeven adviezen worden opgevolgd door de deelnemers.
• Het project wordt vergeleken met een dergelijk project georganiseerd door “RIVAS Zorggroep”
(Gorinchem). De resultaten van beide projecten vormen de basis voor het advies voor de
voortgang van het project.
3. Doelgroep
Ouderen tussen de 65 en 75 jaar, woonachtig in Zwijndrecht of Dordrecht, die geen diabetes hebben
en niet onder behandeling zijn van een specialist.
4. Bereik en werving
Werving van de deelnemers gebeurde middels de lokale media. Het maximaal aantal deelnemers was
binnen een week bereikt. Mensen konden op de wachtlijst geplaatst worden voor 2005 bij de Zorglijn
0900 - 8664. Eind 2004 werd van ongeveer 250 oudere inwoners van Zwijndrecht en Dordrecht tijdens
de seniorengezondheidstestdagen de gezondheid gemeten
5. Informatie en PR
- Huis-aan-huis bladen
- Folder
6. Werkwijze
- De totale duur inclusief het adviesgesprek is ongeveer 45 tot 60 minuten.
- Het consult wordt uitgevoerd door een circuit van medewerkers: verpleegkundigen en VIG-ers
(verzorgende individuele gezondheidszorg) voor de testen, medewerkers van de GGD voor de
conditietest, sociaal psychiatrisch verpleegkundige voor de cognitie- en depressietest, Audicien
voor de gehoortest en vrijwilligers voor de ontvangst, koffie/thee voorziening, bewegwijzering.
- Van de 1 e bijeenkomst zijn de uitslagen van de testen en de adviezen ingevoerd in een computer
programma. Van de 2 e bijeenkomst zijn ook de uitslagen van de testen ingevoerd in de computer.

Vervolgens is het al dan niet opvolgen van de in de eerste bijeenkomst gegeven adviezen
handmatig geturfd tijdens het adviesgesprek voorzien van een reden.
Metingen/testen
• bloedsuiker- en cholesterolwaarde
• gewicht – lengte – buikomvang
• cognitie- en depressietest
• bloeddruk
• gehoortest
• conditietest
Adviezen en doorverwijzingen
Na afloop van de eerste testdag werd een persoonlijk advies gegeven over de leefstijl, zodat de
mensen daar zelf iets mee konden doen. De gemeten waarden worden genoteerd op een persoonlijke
scorekaart en voorzien van een code. De gemeten waarden worden vergeleken met de normwaarde.
Hierop volgt in het persoonlijk gesprek een advies.
Follow up:
De deelnemers hebben een half jaar na de eerste testdag nog aan een tweede testdag deelgenomen.
Zij zijn hiervoor persoonlijk uitgenodigd. Aan de deelnemers werd gevraagd wat er met het advies
gedaan is. Het antwoord hierop werd genoteerd op de persoonlijke scorekaart en voorzien van een
code. Tevens werd op een apart vel geturfd: het al dan niet opvolgen van het advies en de
bijbehorende reden.
Tot slot werden de gemeten waarden vergeleken met de vorige keer en met de normwaarden en
zonodig volgde een advies.
Evaluatie van projecten
Een half jaar na de eerste testdag kwamen de deelnemers terug voor een nieuwe test, om te kijken of
hun gezondheid verbeterd was en of de persoonlijke adviezen die zij hadden gekregen waren
opgevolgd. Ook deze tweede dag verliep zeer succesvol: op vrijwel alle testonderdelen waren de
resultaten beter dan op de eerste testdag. Van de deelnemers gaf 66,1% aan de adviezen van de
eerste testdag te hebben opgevolgd. Er waren dan ook bij de meeste deelnemers inderdaad
verbeteringen te zien in de testuitslagen. Alleen het onderdeel 'gewicht' liet geen verbeteringen zien.
Resultaten
Opkomst
In Dordrecht zijn er 8645 mensen van 65 jaar of ouder. Hiervan zijn er 498 op de wachtlijst geplaatst.
Hiermee wordt de doelstelling dat 5% van de doelgroep in Dordrecht weet van de testdagen
ruimschoots gehaald (norm is: 432). Op de eerste testdag worden er 118 mensen getest. Dat is
27,3%. Voor de 2 e testdag zijn dat 95 mensen, 21,9%.
In Zwijndrecht zijn er 4169 mensen van 65 jaar of ouder. Op de wachtlijst zijn 302 mensen gezet. Ook
hier wordt de doelstelling ruim gehaald (norm: 208). Op de eerste testdag zijn er 120 personen en op
de tweede testdag zijn er 79 personen getest, respectievelijk: 57,7% en 38%
De gemiddelde leeftijd ligt op 67 à 68 jaar. Er zijn iets meer vrouwen dan mannen geweest.
Leefstijladviezen.
Aan het eind van de 1 e testdag hebben bijna alle deelnemers, 85,7% tijdens het adviesgesprek een of
meerdere adviezen mee naar huis gekregen. Hieronder staan de adviezen die het meest voorkwamen
bij een testonderdeel. De deelnemers die geen advies hebben gekregen, hadden dat gezien hun
testresultaten ook niet nodig.
Meest voorkomende adviezen
Onderdeel Advies
Cholesterol Controle huisarts na een paar
weken: 37,3%
Bloedsuiker Controle door huisarts: 5,0%
Lengte-gewicht Probeer af te vallen + folder over

overgewicht: 36,1
Bloeddruk Controle door huisarts: 18.7%
Conditie Conditie verbeteren + folder over
bewegen: 19,3%
De adviezen m.b.t. gehoor- en depressie/cognitietest zijn direct door de testers gegeven en niet
statistisch verwerkt.
Ook de buikomvang is hierin niet opgenomen, omdat deze test niet is bedoeld voor mensen boven de
65 jaar.
Tijdens de 2 e testdag geeft 66,1% aan dat ze de gegeven adviezen geheel of gedeeltelijk heeft
opgevolgd.
Als de testgegevens van de 1 e en 2 e dag naast elkaar worden gelegd, valt er te constateren dat tijdens
de 2 e testdag op onderstaande onderdelen, behalve gewicht beter wordt gescoord.
Onderdeel Resultaten 1 e testdag Resultaten 2 e testdag
Cholesterol Verlaagd;37,9%
Normaal: 45,8%
Verhoogd: 16,3%
Bloeddruk Goed: 78,8%
Te hoog: 21,2%
Gewicht-lengte Goed gewicht: 32,4%
Overgewicht: 49,0%
Obesitas: 17,8%
Conditie Slechte conditie: 16,4%
Redelijke conditie: 44,8%
Goede conditie: 38,8%
Verlaagd: 60,9%
Normaal: 31,0%
Verhoogd: 8.0%
Goed: 83,4
Te hoog: 16,6
Goed gewicht: 29,9%
Overgewicht: 52,3%
Obesitas: 17,8%
Slechte conditie: 15,2%
Redelijke conditie: 50,3%
Goede conditie: 34,5%
Redenen voor het niet opvolgen van het advies (of de adviezen).
19,6% van de mensen die wel een advies heeft gekregen, heeft het niet opgevolgd. Als redenen
worden gegeven:
• de oudere zag zelf de noodzaak er niet van in
• de oudere wilde wel, maar kon het niet volhouden
7. Locatie & Accommodatie:
De testen vinden plaats in de gebouwen van Stichting Opmaat in Zwijndrecht en Dordrecht. Deze
gebouwen voldoen aan de eisen: goed bereikbaar en toegankelijk met rollator / rolstoel, auto (wel
betaald parkeren), openbaar vervoer, aanwezigheid pc / telefoon, koffie / theevoorziening). De privacy
is matig in deze gebouwen en er zijn medewerkers gewoon aan het werk, waardoor het druk is.
8. Personele inzet
- verpleegkundigen en VIG-ers (verzorgende individuele gezondheidszorg) voor het testen van
bloedsuiker- en cholesterolwaarde, gewicht, lengte, buikomvang, bloeddruk
- medewerkers van de GGD voor de conditietest
- sociaal psychiatrisch verpleegkundige voor de cognitie- en depressietest
- Audicien voor de gehoortest
- vrijwilligers voor de ontvangst, koffie/thee voorziening, bewegwijzering
De GGD, Grote Rivieren en Stichting Opmaat hebben professionele medewerkers beschikbaar
gesteld. De vrijwilligers zijn door het RPCP en ouderenbonden geleverd. Daarnaast zijn extern 2
audiciens aangetrokken.
9. Taken & Verantwoordelijkheden:
- Afnemen van vragenlijsten en testen
- Geven van adviezen
10. Eisen / profiel van degene die het consult afneemt:
- motivatie

- goede gespreksvaardigheden en technieken
- goede sociale vaardigheden
- kennis van aanbod aan zorg- en welzijnsvoorzieningen
11. Samenwerking
Stichting Opmaat organiseert de testdagen in samenwerking met de GGD Zuid Holland Zuid, De
Grote Rivieren (GGZ) het RPCP en TRIAS Zorgverzekeraar
12. Kosten:
Kosten/ eigen bijdrage voor deelnemers: gratis
Kosten van het project: Financieel totaal overzicht 1
A. Uren/aantallen medewerkers
B. per dag
3 verzorgenden IG/ Verpleegkundigen Opmaat RR-blds-
chol 10 uur p.p.
C. Per 4
D. Omschrijving
dagen
E. Kosten
40 uur 29 euro x 12 x 10 3.480,00
3 verpleegkundigen Opmaat advies 10 uur p.p. 40 uur 29 euro x 12 x 10 3.480,00
2 audiciens 8
2 medewerkers De Grote Rivieren 8
2 medewerkers GGD conditietest 8
4 vliegende keep 16
4 vrijwilligers 16
registratie en evaluatie (GGD of stagiaire)
F. Materialen
koffie 500 deelnemers,
min. 2 kopjes p.p. à
€ 0,50
500,00
lunch (medewerkers) 84 200,00
RR-meters 1 60,00
bloedsuiker 2
cholesterol 2 1.000,00
weegschaal/meetlat
badges
Pennen/tasje/ bewaarmapjes 300 600,00
Attenties à € 5,00 45 225,00
G. Overhead
uitnodigingsbrieven senioren
Bevestigingsbrieven 125 4x 500
kopieerkosten 0
enveloppen 500
huisartsenbrieven 50
instellingenbrieven 50
posters
H. Registratie
registratiekaarten 250
duplicaat/kopie 250
evaluatieformulieren 250
Totaal 9.545,00
=====================================================
1 Bij de begroting zijn verborgen kosten, die niet meegenomen zijn en de loonkosten zijn naar
beneden bijgesteld. GGD, Grote Rivieren en de audiciens hebben geen kosten in rekening gebracht.
Met name voor de audiciens is dit een goede vorm van reclame.

13. Financiering:
De testdagen zijn gefinancierd door Trias Zorgverzekeraar (niet AWBZ-gelden, maar vanuit de
innovatiegelden).
14. Looptijd:
Najaar 2004 – voorjaar 2005. Er zijn in totaal 4 dagen georganiseerd, waarop deelnemers (ouderen)
zich konden laten testen: de eerste keer op 17 september 2004 (Dordrecht) en 24 september
(Zwijndrecht) en de terugkomdagen op 4 maart 2005 (Dordrecht) en 11 maart 2005 (Zwijndrecht).
15. Evaluatie
Vanwege de grote belangstelling voor de seniorentestdagen wordt overwogen om in de toekomst
meer van deze dagen te organiseren. Stichting Opmaat wil de testdagen structureel in hun aanbod
plaatsen. Op dit moment worden verschillende alternatieven voor het vervolg overwogen.
Er is een eindverslag geschreven van de testdagen.
16. Contactpersoon
Paula van de Mheen
Stichting Opmaat
Postbus 233
3330 AE Zwijndrecht
p.mheen@opmaat.org
078 - 6254255