Binnenkijken bij bedrijven, Leidraad voor leerkrachten - Tracé Brussel

Binnenkijken bij bedrijven
LEIDRAAD VOOR LEERKRACHTEN

Toelichting “Jump naar werk”
“Jump naar werk” brengt leerlingen uit de finaliteitsjaren van het
Nederlandstalig secundair onderwijs in Brussel dichter bij de
arbeidsmarkt. Tijdens de vijf gratis vormingssessies komen leerlingen
in contact met de Lokale Werkwinkel, Actiris en de vakbonden.
Ook bedrijfsbezoeken maken telkens ook deel uit van het
aangeboden pakket.
Indien je interesse hebt in de verschillende vormingssessies van
“Jump naar werk”, of in het didactische pakket voor de leerkracht,
vind je meer info via www.jumpnaarwerk.be, of neem je contact op
met jump@tracebrussel.be.
Deze leidraad wil leerkrachten helpen bij een goede voorbereiding van
een bedrijfsbezoek. Het is een instrument dat van pas komt wanneer
je beroep doet op “Jump naar werk” om het bezoek op poten te zetten,
maar wijst je ook op belangrijke aandachtspunten wanneer je zelf
contact wil opnemen met bedrijven.
Veel succes!
Het “Jump naar werk”-team
Tracé Brussel vzw
Deze brochure is een initiatief van Tracé Brussel vzw,
de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Actiris.
Samenstelling en redactie: Vincent Verrydt, Karlien Winnelinckx
3

4
Leerlingen van het zesde jaar gezondheids- en
welzijnswetenschappen (Sint-Guido-Instituut, Anderlecht)
bezoeken de Brusselse kliniek Sint-Jan, oktober 2011.
© Daniël Rys

Inhoudstafel
Doel van deze leidraad | 6
Waarom een bedrijfsbezoek? | 9
Een bedrijfsbezoek: hoe begin je eraan? | 15
Duidelijk stellen van je doelen | 15
De keuze van het bedrijf | 16
Goede praktische afspraken | 17
Aandachtspunten tijdens het bezoek | 19
Werk maken van voorbereiding en nawerking | 21
Notitieruimte | 31
Accenten bij voorbereiding en nawerking | 21
Voorbereidende activiteiten | 22
Activiteiten voor nawerking | 27
5

6
Doel van deze leidraad
“Jump naar werk” wil leerlingen uit het secundair onderwijs
voorbereiden op hun overstap naar de arbeidsmarkt. Tijdens de
verschillende vormingssessies worden de leerlingen van het laatste
jaar geïnformeerd over hun rechten en plichten als werkzoekende
of werknemer op de arbeidsmarkt. Hierbij wordt er beroep gedaan
op bijdragen van de verschillende vakbonden en Actiris. Verder
worden ze ook geïnformeerd over de kanalen en de meest geschikte
manier om een vacature te vinden, motivatiebrief op te stellen, een
sollicitatiegesprek voor te bereiden én uit te voeren.
Bedrijfsbezoeken zijn een verrijkende aanvulling bij deze sessies.
We vragen steeds aan de werkgevers om tijdens het bezoek ook tijd
te maken voor toelichting bij de concrete aanwervingsprocedure.
Werkgevers geven concrete tips voor de leerlingen bij het solliciteren.
Verder willen we door het binnenkijken in een bedrijf de jongeren
helpen om een gefundeerde keuze te maken, wat hun beroepskeuze,
beroepsdomein en werkgever betreft. We raden leerkrachten dan ook
aan om hun leerlingen, o.a. door bedrijfsbezoeken, concreet in contact
te brengen met de arbeidsmarkt. Hierbij kan men eveneens ruimer
kijken dan de beroepen en taken die rechtstreeks aansluiten bij de
gevolgde studierichting. Op die manier verbreedt men immers de kijk
van leerlingen, en wijst men hen op mogelijkheden waar ze zelf nog
niet aan dachten.
Deze leidraad wil leerkrachten ondersteunen in het organiseren
en voorbereiden van een goed beroepsoriënterend bedrijfsbezoek.
Wanneer je op bedrijfsbezoek gaat in het kader van “Jump naar
werk”, worden de concrete afspraken met de bedrijven voor jou
gemaakt door Tracé Brussel. We nodigen dan ook alle Brusselse
Nederlandstalige scholen uit om in het kader van dergelijke vragen
contact op te nemen met jump@tracebrussel.be. We willen je als
leerkracht echter ook ondersteunen wanneer je zelf op zoek gaat
naar een bedrijf dat aansluit bij de ambitie, mogelijkheden en
competenties van je leerlingen. Daarom werd in deze handleiding ook
een onderdeel opgenomen waarin je een checklist kan terugvinden
voor afspraken met de bedrijven.

Deze leidraad werd in eerste instantie opgemaakt met het oog op
de organisatie van beroepsoriënterende bedrijfsbezoeken, maar
kan verruimd worden naar andere doelstellingen. Allereerst zijn
leerlingen van het secundair onderwijs onze doelgroep. Toch
is dit eveneens een handig instrument bij het organiseren van
bedrijfsbezoeken voor andere groepen.
We wensen je leerlingen én jezelf boeiende bedrijfsbezoeken toe!
Leerlingen van het zevende jaar thuis- en bejaardenzorg
(Campus Nightingale, school voor verzorging, Anderlecht)
bezoeken het UZ Brussel in Jette, oktober 2011.
7

8
Leerlingen van CDO Don Bosco Sint-Pieters-Woluwe
bezoeken de keukenafdeling van de Brusselse kliniek
Sint-Jan, oktober 2011.

Waarom een bedrijfsbezoek?
Graag overlopen we met jou de verschillende voordelen die
bedrijfsbezoeken met leerlingen bieden. Indien je hier zelf reeds van
overtuigd bent, wijzen we je graag op argumenten waarmee je jouw
directie en te contacteren bedrijfsleiders zal overtuigen.
Waarom is een bedrijfsbezoek nuttig voor de leerlingen?
• Leerlingen kiezen al te vaak hun beroep op basis van
vooronderstellingen, argumenten ‘van horen zeggen’ of beelden
die niet over eenstemmen met de huidige gang van zaken binnen
bedrijven. Een bedrijfsbezoek is een welkome verrijking voor de
leerlingen, en kan leerlingen zodoende helpen bij het maken van
een gefundeerde keuze naar beroepsdomein, functie, bedrijf of
eventueel verdere studies.
• Leerlingen kunnen tijdens het bedrijfsbezoek een beroep ‘voelen,
ruiken en proeven’, concreet zien hoe de werkruimte is ingericht,
welke machines gebruikt worden, navragen hoe de dag van een
werknemer verloopt: zo concreet mogelijk navragen hoe hun
toekomst er zou kunnen uitzien, en zodoende een goede keuze
maken. Het daadwerkelijk bezoeken van een werkplek is voor vele
leerlingen boeiender dan het lezen van brochures.
• Een bedrijfsbezoek kan ook een meerwaarde betekenen voor
leerlingen die reeds stage liepen in een gelijkaardig bedrijf. Vaak
is er bij de onderhandelingen in het kader van een stage geen
ruimte om een gesprek aan te gaan met de personeelsdienst of
bedrijfsleider over selectieprocedures, of blijven leerlingen in het
ongewisse over de verschillende andere taken en functies binnen
een bedrijf, doorgroeimogelijkheden, e.d.
• Een goed voorbereid bedrijfsbezoek zet de leerlingen aan tot
reflectie over hun eigen toekomst, hun voorkeuren wat betreft
werkruimte, teamgrootte, werkschema, … Het laat de leerlingen
kennismaken met de verscheidenheid aan mogelijkheden voor hun
achtergrond.
9

10
• Concreet contact met betrekking tot het aantal jobmogelijkheden
voor hun profiel, kan bij leerlingen enkel bijdragen tot het scheppen
van juiste verwachtingen van hun kansen op de arbeidsmarkt.
Waarom is een bedrijfsbezoek nuttig voor leerkrachten?
Het bijwonen van bedrijfsbezoeken is voor de leerkracht ook een
verrijkende ervaring. We willen er dan ook voor pleiten om bij deze
bezoeken zoveel mogelijk de leerkracht die de voorbereidingen met
de klas deed, de kans te geven dit bezoek ook bij te wonen. We zijn
er immers van overtuigd dat ook zij hun blik kunnen verruimen door
een bezoek aan een bedrijf. Dit geldt zowel voor de vakleerkracht,
leerkracht van PAV of trajectbegeleiders.
• Door het mee beleven van de bedrijfsbezoeken kan de leerkracht
de leerling beter begeleiden bij zijn beroeps- en studiekeuze.
Hij begrijpt waar sommige argumenten vandaan komen, en kan
deze indien nodig in een ruimere context plaatsen.
• Sommige praktijkleerkrachten komen zelf uit het werkveld in hun
vakgebied. Ze hebben de leerlingen niet enkel heel wat te bieden
op vlak van technische kennis, maar kunnen ook putten uit hun
concrete ervaring als werknemer of zelfstandige. Door het beleven
van een bedrijfsbezoek kunnen zij ook hun beeld verruimen van de
huidige mogelijkheden binnen een bepaald beroep, en zodoende
een genuanceerd verhaal brengen.
• Het organiseren van een relevant bedrijfsbezoek sluit aan bij de
eindtermen van het secundair onderwijs, zoals deze in onderstaand
overzicht worden beschreven.
Gemeenschappelijke stam
Vakoverschrijvende eindtermen
Contexten Leren Leren
Communicatief vermogen Socio-economische
Informatieverwerving
Empathie
samenleving
Informatieverwerking
Mediawijsheid Socioculturele samenleving Regulering van het leerproces
Zelfbeeld Studie- en beroepsgericht
Zelfredzaamheid
keuzebekwaamheid

Eindtermen PAV BSO
1 e en 2 e jaar van de 3 e graad 3 e jaar van de 3 e graad
Functionele taalvaardigheid Functionele tekstgeletterdheid
Functionale informatieverwerving
en -verwerking
Maatschappelijk en ethisch bewustzijn,
weerbaarheid en verantwoordelijkheid
Functionele ict-geletterdheid
Werken in teamverband
• Door het bijwonen van een beroepsoriënterend bedrijfsbezoek
waarbij ook ruimte is om de aanwervingsprocedure te bespreken
met de leerlingen, kan de leerkracht juiste en recente informatie
verwerven over de gangbare procedures, en zijn of haar leerlingen
zodoende correct adviseren bij het zoeken naar werk.
Leerlingen van het zesde jaar gezondheids- en welzijnswetenschappen
(Sint-Guido-Instutuut, Anderlecht) bezoeken
de Brusselse kliniek Sint-Jan, oktober 2011.
© Daniël Rys
11

12
Waarom zijn bedrijfsbezoeken voor leerlingen nuttig
voor een bedrijf?
• Het meewerken aan een bedrijfsbezoek is goed voor de reputatie
van het bedrijf. Het geeft aan dat het bedrijf concreet bijdraagt
aan de algemene vorming van studenten en blijk geeft van
‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Bekend maken van
medewerking aan dergelijke initiatieven kan zorgen voor een
positieve beeldvorming bij partners, klanten én personeelsleden.
• Leerlingen zijn steeds potentiële werkkrachten voor een bedrijf.
Door het scheppen van een realistisch beeld van de verwachtingen
naar werknemers toe, maken de leerlingen weloverwogen en
bepalende keuzes voor hun verdere loopbaan. Zo zal de keuze om te
werken in het bezochte bedrijf ook gefundeerder gemaakt worden.
• Door leerlingen enthousiast te maken voor een bepaalde sector,
is er een kans dat ze zich ook in deze richting zullen specialiseren.
• Bij de zoektocht naar jobstudenten en stagiairs kunnen de
contacten opgebouwd dankzij bedrijfsbezoeken van scholen een
concrete toeleiding betekenen.
• Misschien zijn er binnen het bedrijf personeelsleden die een
dergelijke opdracht graag zouden aanvaarden, en dit als een
welkome extra opdracht zien binnen hun job.

Een bedrijfsbezoek: hoe begin je eraan?
Je wilt je als leerkracht inzetten voor de organisatie van een
bedrijfsbezoek met je leerlingen? Geweldig! Allereerst dien je
je doelen en verwachtingen duidelijk te stellen. Deze vormen
de basis van verdere communicatie naar je leerlingen en de
bedrijven toe. Goede afspraken maken goede vrienden én efficiënte
bedrijfsbezoeken! Bij de concrete organisatie van een bedrijfsbezoek
kan de opgestelde checklist je helpen bij een duidelijke
communicatie en het maken van afspraken met het bedrijf in kwestie.
Uiteindelijk steken leerlingen zoveel meer op van een bedrijfsbezoek
wanneer het ingebed is in een goede voorbereiding en nawerking.
Duidelijk stellen van je doelen
• Baken voor jezelf af wat de focus zal zijn tijdens het bedrijfsbezoek.
Gaat het voornamelijk om de verschillende functies die er zijn, de
opbouw van het bedrijf, de geschiedenis van het bedrijf? Of wil je de
focus leggen op veiligheidsvoorschriften of hygiëneregels binnen
het werken in het bedrijf? Aan jou de keuze. Tracht echter niet té
veel doelstellingen vooraf vast te leggen.
• Verbind de doelstellingen steeds aan concrete opdrachten tijdens
de voorbereiding en nawerking van het bezoek.
• Het verbinden van het bedrijfsbezoek aan andere vakken is zeker
mogelijk. Zo kan er een verslag opgemaakt worden voor Frans, of
kunnen er concrete wiskundige vraagstukken gebaseerd worden
op de bezochte beroepspraktijk. Dit zijn secundaire doelstellingen.
We willen in het kader van een beroepsoriënterend bezoek echter
benadrukken dat de ruimte voor reflectie over de loopbaan centraal
moet staan.
• De doelstellingen worden nadien vertaald in concrete
verwachtingen naar het bedrijf toe.
15

16
De doelstellingen van de beroepsoriënterende
bedrijfsbezoeken i.k.v. van “Jump naar werk” worden
op deze manier geformuleerd:
• De leerlingen kennen meer argumenten om een gefundeerde
keuze te maken betreffende hun loopbaan.
• De leerlingen leren het bedrijf kennen, de structuur en de
verschillende afdelingen.
• De leerlingen kennen de concrete werkpraktijk binnen het
bedrijf, overeenkomstig hun (mogelijke) beroepsprofiel.
Wie zijn de medewerkers van het bedrijf en wat zijn hun taken?
• De leerlingen maken kennis met de verwachtingen die binnen
het bedrijf gesteld worden aan werknemers (rechten en plichten).
• De leerlingen weten op welke manier het bedrijf aanwervingen
doet. De leerlingen kennen de belangrijkste aandachtspunten
die gehanteerd worden door de werkgever bij het screenen van
motivatiebrieven of de evaluatie van een sollicitatiegesprek.
De keuze van het bedrijf
Beroepsoriënterende bedrijfsbezoeken doe je best bij bedrijven die
aansluiten bij de interesse en mogelijkheden van de leerlingen.
Verschillende factoren kunnen meespelen in de keuze van een bedrijf:
• Beroepssector: je kan kiezen voor een bedrijf uit een sector waarin
de leerlingen van een bepaalde studierichting veelal tewerkgesteld
worden. Anderzijds kan het ook goed zijn de leerlingen te
confronteren met beroepsmogelijkheden voor een gelijkaardig
profiel, binnen andere sectoren. Vb. In een ziekenhuis vind je, naast
het voor de hand liggend verzorgend en medisch personeel, tal van
beroepsprofielen: administratief bediende, horeca-medewerkers,
technisch en onderhoudspersoneel, … Binnen overheden of grote
bedrijven bestaan er evenzeer dergelijke mogelijkheden.
• Hoge profielen, lage profielen: schep geen foute verwachtingen
tijdens een bedrijfsbezoek. Denk goed na over de profielen
die voorgesteld zullen worden. Komen deze overeen met de

competenties en mogelijkheden van jouw leerlingen? Spiegel ze
geen onrealistische beelden voor, maar tracht ze ook geen te lage
profielen voor te houden. Vraag ook na bij het bedrijf of het profiel
van jouw leerling voorkomt binnen het bedrijf of er eventueel
welkom is.
• Gebruik de netwerken die je hebt, vanuit de school of vanuit je
persoonlijk leven om een geschikt bedrijf te vinden. Bedrijven waar
oud-leerlingen werken, bieden ook een mogelijkheid.
• Wanneer bedrijven functies hebben die vallen onder de groep
‘knelpuntberoepen’, gaat een leerlingenbezoek voor een bedrijf
aantrekkelijker zijn. Voor het bedrijf zijn je leerlingen immers zeer
gewilde arbeidskrachten.
• Gemakkelijk bereikbaar? Hou bij de keuze van een bedrijf rekening
met de bereikbaarheid. Vaak gebeuren verplaatsingen met het
openbaar vervoer. Een bushalte dichtbij? Gemakkelijk!
Goede praktische afspraken
Of je zelf de organisatie van het bezoek in handen hebt, of de
opdracht geeft aan leerlingen, het is altijd belangrijk om een goede
communicatie te onderhouden met het bedrijf, je school en de
leerlingen. Onderstaande checklist wil een overzicht bieden van de
vast te leggen afspraken voor het bezoek.
• Datum, beginuur en einduur. Voor bedrijven is een lessenrooster
niet evident! Zorg ook dat je duidelijk aangeeft wat het einduur is.
Dit kan je misschien best nog even aftoetsen aan het begin van het
bezoek, opdat ook de persoon die de rondleiding doet op de hoogte is
van de gemaakte afspraken.
• Duidelijk expliciteren van doelstellingen. Geef zeker ook enkele
concrete tips voor didactische werkvormen om deze doelstellingen
te bereiken (vb. geen te lange powerpoint, verschillende werkvormen,
zorgen voor interactiviteit, getuigenis van werknemer, verschillende
mensen aan het woord laten, ruimte voor vragen, …), ga zo concreet
mogelijk in deze adviezen. Deze mensen zijn het immers niet gewoon
om voor een groep leerlingen te staan.
17

18
• Informeer de bedrijfsleider over de grootte van de groep. Indien
nodig is het misschien aangeraden om de groep in twee te splitsen
tijdens (delen van) het bezoek, om de interactie met de leerlingen
te stimuleren, en zo te zorgen dat de leerlingen hun aandacht erbij
kunnen houden.
• Communiceer duidelijk over het opleidingsprofiel van de groep, en
expliciteer redenen waarom je net voor dát bedrijf kiest.
• Overtuig indien nodig de bedrijfsleider met de argumenten zoals
opgelijst hierboven.
• Zorg dat je de juiste persoon hebt om de afspraken mee te maken.
Verduidelijk je vraag en geef aan je contactpersoon de kans om de
vraag door te geven aan de meest geschikte persoon.
• Stel je vraag best niet enkel telefonisch, maar verduidelijk nogmaals
per e-mail. Concrete afspraken worden best schriftelijk gemaakt.
• Vastleggen begeleidende leerkrachten. Licht deze leerkrachten zeker
in over de doelstellingen en de gemaakte afspraken met het bedrijf en
de leerlingen.
• Zoek uit hoe het transport zal verlopen van de school naar het
bedrijf, en vraag bij je school na wat de afspraken zijn rond
eventuele transportkosten van jezelf en je leerlingen.
• Plaats van afspraak, naam en telefoonnummer van
verantwoordelijke ter plaatse. Sommige bedrijven hebben
verschillende vestigingen. Zorg dat je duidelijk weet waar jullie
verwacht worden, en wie jullie zal ontvangen.
• Vraag enkele gedragsregels na bij het bedrijf:
- Is er toelating op foto’s te nemen? Dit is zeker na te vragen wanneer
je leerlingen de opdracht geeft een bijdrage te schrijven voor de
schoolkrant, of een verslag op te maken.
- Moeten de leerlingen geschikte kledij voorzien (vb. gemakkelijk
schoeisel, geen loshangende kledij). Vraag dit tijdig na opdat je de
leerlingen en eventueel collega’s kan informeren.
- Zijn er regels rond GSM, kauwgom of snoep? Veelal gelden de
regels van het schoolreglement ook tijdens bezoeken. Zet dit best nog
eens extra in de verf.

- Licht het bedrijf in indien de leerlingen vragen hebben voorbereid.
Spreek ook af duidelijk aan te geven wanneer de vragen gesteld
mogen worden.
• Vraag duidelijk wie de in te lichten contactpersoon is bij problemen
(ziekte van begeleider, andere uitzonderingen).
• Vergeet na afloop niet uw contactpersonen bij het bedrijf te
bedanken, en een korte evaluatie te bezorgen op basis van je eigen
bevindingen en deze van de leerlingen. Door minder positieve
ervaringen als werkpunten te formuleren breng je een goede relatie
niet in gevaar.
Aandachtspunten tijdens het bezoek
Als leerkracht is je rol tijdens een bedrijfsbezoek heel wat meer
dan enkel de orde handhaven. Zo is het ook belangrijk dat voor de
leerlingen ook steeds een rode draad duidelijk is, dat ze weten wat ze
moeten verwachten.
Spreek vooraf af wanneer de leerlingen vragen kunnen stellen, en
zorg dat dit ook duidelijk gecommuniceerd wordt.
Stimuleer de communicatie met de jongeren, zet hen aan tot het
stellen van vragen. Stel ook vragen over wat er net verteld werd,
om na te gaan of alle jongeren het begrepen hebben. Zo kan je
de hoofdzaken benadrukken. Dan zal het voor de jongeren ook
gemakkelijker zijn om deze te onthouden.
Wanneer er vaktermen gebruikt worden, kan je de bedrijfsleider
vragen om deze nog even toe te lichten: jij kent het niveau van je
leerlingen het best, en moet erover waken dat het verhaal op hun
niveau wordt gebracht.
Als leerkracht is het belangrijk dat jij het goede voorbeeld geeft.
Zo is het dan ook belangrijk dat je zelf actief meedoet, respect toont,
luistert naar de begeleider van het bedrijf en sturende vragen stelt.
Verder ben jij ook verantwoordelijk voor de orde onder de leerlingen,
je zorgt voor duidelijke begeleiding, en spreekt de leerlingen ook aan
wanneer ze zich misdragen of niet meewerken.
19

20
Het is belangrijk dat in het verhaal van de bedrijfsmedewerker aan
bod komt wat de groei- en opleidingskansen zijn voor een werknemer:
zijn er in de toekomst concrete mogelijkheden in het bedrijf, welke
beroepsprofielen zullen er in de toekomst nodig zijn? Het bedrijf heeft
misschien ook een ruimer zicht op de tewerkstellingsmogelijkheden
van bepaalde beroepsprofielen binnen de sector.
Een bedrijfsbezoek is een uitgelezen moment om te informeren naar
stageplaatsen binnen het bedrijf. Zorg er dan ook voor dat je zeker de
contactgegevens krijgt van de juiste persoon om hier eventueel latere
vragen aan te stellen.
Vaak is de contactpersoon van het bedrijf niet dezelfde als diegene
die de groep ontvangt. In dat geval is het belangrijk in het achterhoofd
te houden dat er een kans is dat deze persoon niet alle informatie en
voorheen afgesproken verwachtingen heeft gekregen van zijn collega.
Je hebt als leerkracht dan ook de belangrijke taak om het bezoek
inhoudelijk bij te sturen, opdat de zaken aan bod komen die bijdragen
aan het bereiken van de beoogde doelstellingen.
Zorg steeds voor een bedanking. Wanneer je een bedrijfsbezoek mee
volgde dat georganiseerd werd door “Jump naar werk”, kan je er
vanop aan dat hiervoor gezorgd wordt.

Werk maken van voorbereiding en verwerking
Zoals reeds vermeld leren leerlingen meer van een bedrijfsbezoek
met een degelijke voorbereiding en nawerking. Hiertoe kan je
leerlingen in de klas aan het werk zetten, maar evengoed thuis. Zowel
klassikale als individuele opdrachten kunnen hiertoe bijdragen.
De concrete activiteiten die voorgesteld worden kunnen als inspiratie
gebruikt worden bij het invullen van voorbereidende lessen, of voor
een degelijke nawerking.
Accenten bij voorbereiding en verwerking
De voorbereiding- en verwerkingsactiviteiten kunnen verschillende
accenten hebben. Verder vind je verschillende concrete opdrachten en
werkvormen om je leerlingen aan het werk te zetten.
ACCENT BEDRIJF - Door verschillende voorbereidende
opdrachten krijgen leerlingen een inzicht in het bedrijf
(structuur, organisatie, personeel, activiteiten)
ACCENT BEROEPEN, TAKEN & VAARDIGHEDEN –
Doorheen voorbereidende opdrachten krijgen de
leerlingen een zicht op de beroepen werkzaam binnen
het bedrijf, en doen ze onderzoek naar geschikte
profielen en vaardigheden binnen het bedrijf.
ACCENT EIGEN TALENTEN – De leerlingen reflecteren
over hun eigen vaardigheden en ‘matchen’ deze met de
beroepen en taken die aan bod kwamen in het bedrijf.
ACCENT LOOPBAAN – De leerlingen reflecteren over
het belang van studiekeuze en richting geven aan je
loopbaan. Ze bevragen dit bij anderen en gaan na welke
weg nodig is om tot bij een beroep te komen.
ZELFREFLECTIE – De leerlingen reflecteren over hun
eigen gedrag en leven, keuze, toekomst, … Dit accent
zit vervat in vele van de opdrachten, maar wordt soms
ook expliciet beoogd.
21

22
Voorbereidende activiteiten
Google erop los
Zet je leerlingen aan het werk om zoveel mogelijk juiste
informatie op te zoeken over het bedrijf. Onderstaande vragen
kunnen hierbij een hulp zijn. Je kan hier een google-wedstrijd
van maken, waarbij de leerlingen om ter snelst de antwoorden
moeten vinden, of de vragen stellen in het kader van een
opzoek-kwis.
• Wat is de officiële naam en het adres van het bedrijf?
• Heeft het bedrijf een website?
• Wat is de hoofdactiviteit van het bedrijf?
• Wie is de directeur van het bedrijf?
• Onder welke sector valt het bedrijf?
• Waaruit bestaat het product of de dienst die het bedrijf
aanbiedt?
• Wie zijn de klanten van het bedrijf?
• In welke landen werkt het bedrijf, met welke landen werkt
het bedrijf samen?
Beroepen in zicht
• De leerlingen denken zelf na over de verschillende taken
en beroepen aanwezig in een bedrijf, vertrekkende van de
activiteiten van het bedrijf. Vb. Er worden auto’s gemaakt.
Welke beroepen heb je allemaal nodig bij het productieproces
van een auto? Een ingenieur, een technieker, ... Die wagen
moet ook nog getransporteerd worden, naar verkopers. Welke
randvoorwaarden komen hierbij? Vb. Materiaal dat geleverd
moet worden, de locatie waar gewerkt moet worden moet
proper zijn, …
Zo proberen ze een schema op te maken van de beroepen die
dichter bij het productieproces staan, en er verder af. Dit kan
nadien vergeleken worden met de bevindingen tijdens het
bedrijfsbezoek.

Wat houdt een beroep juist in?
• De leerlingen zoeken op internet de concrete invulling van
de beroepen die ze denken tegen te zullen komen tijdens het
bedrijfsbezoek. Handige websites hiervoor zijn deze van VDAB
en Actiris. Zo kan je bij VDAB terecht voor beroepenfilms, en
vind je via Actiris de site met “Informatie over de Arbeidsmarkt
in Brussel” (iamb.actiris.be).
Het opzoekwerk kan individueel gebeuren, maar dit kan wel
verwerkt worden in een voorstelling of presentatie per groep.
Ik en een beroep
De leerlingen reflecteren over hun eigen talenten. Hierbij kan je
kijken naar de schoolse context, maar zeker ook de vrije tijd.
De leerlingen proberen verschillende van hun talenten en
werkpunten te benoemen en concrete voorbeelden te geven
van situaties waarin ze met deze zaken geconfronteerd werden.
Nadien is het de bedoeling om talenten te verbinden met
concrete beroepen die ze in het bedrijf zullen tegenkomen.
Leerlingen van het zevende jaar kantoor (Sint-Guido-instituut,
Anderlecht) bezoeken het Jobcenter van Daoust in Elsene, oktober 2011.
23

24
Vragenvuur
Vertel aan de leerlingen dat een bedrijfsbezoek best uitzonderlijk
is, en dat ze geluk hebben dat ze deze kans zullen krijgen. Welke
vragen kunnen er gesteld worden over ‘het bedrijf’ – ‘de taken
die uitgevoerd worden’ – ‘het productieproces’ – ‘opleidingen’ –
‘de medewerkers’? Wanneer duidelijk is gesteld welke beroepen
in het bedrijf voorkomen, kan je de leerlingen aan het werk
zetten om voor deze verschillende profielen vragen op te stellen.
• Welke opleiding moet je gevolgd hebben om dit beroep uit te
oefenen?
• Welke taken heb je in dit beroep?
• Welke kleding moet je dragen om dit beroep uit te oefenen?
• Welke mensen, machines, materialen kom je tegen in dit
beroep?
• Welke vaardigheden of kennis moet je hebben om dit beroep uit
te oefenen?
De leerlingen mogen natuurlijk extra vragen verzinnen. Deze
vragen mogen zeer concreet gaan over hoe de werknemer zijn
taken ervaart, hoelang hij of zij hier reeds werkt, welke studies
hij/zij heeft genoten, …
Het is belangrijk je leerlingen te wijzen op het belang van een
doordachte beroepskeuze: een werkweek duurt lang, en daarom
kies je ook maar best een job waarin je jezelf kan vinden. Tijdens
het bedrijfsbezoek is er de mogelijkheid om uit eerste hand te
vragen wat er leuk, saai, vervelend is aan bepaalde beroepen of
taken binnen het bedrijf. Er kunnen vragen gesteld worden tot op
heel concreet niveau, over bijvoorbeeld de pauzes, hoe de teams
zijn samengesteld, …

Leerkracht vertelt
Wees niet bang om als leerkracht de leerlingen te vertellen hoe
jouw loopbaan is verlopen.
Vooruitblik
Laat de leerlingen hun verwachtingen formuleren ten aanzien
van het bezoek. Dit mag zeer concreet gaan. Stuur deze
verwachtingen bij indien nodig, maar gebruik ze ook bij een
evaluatie van het bezoek nadien.
Selfmade bedrijfsbezoek
De leerlingen krijgen ter voorbereiding van het bedrijfsbezoek
verschillende rollen toebedeeld. Zo kan er een fotograaf
worden aangesteld, een interviewer, een reporter en een
groepsverantwoordelijke. Wanneer de leerlingen zelf betrokken
worden bij de concrete organisatie en het voorbereidend contact
met het bedrijf, kunnen er nog meer rollen worden toegedicht
(transportverantwoordelijke, contactpersoon, …). Nadien wordt
dan niet enkel het bedrijfsbezoek zelf geëvalueerd, maar
evenzeer hoe de jongeren hun deeltaak hebben uitgevoerd.
Verslag
Denk met de leerlingen na hoe ze op een creatieve manier
verslag kunnen uitbrengen van het bezoek. Zo kan het gaan om
een fotoverslag op de website van de school, een artikel voor
de schoolkrant, ...
25

26
Familieraad
De leerlingen denken na over een loopbaan. Ze vragen na bij
hun familie hoe hun ouders, broers of zussen hun beroepskeuze
hebben gemaakt. Wat wilden ze vroeger worden, en waarom?
Wanneer hebben ze voor hun huidige beroep gekozen? Welke
opleidingen hebben ze gekozen? Wat zouden ze achteraf anders
gedaan hebben?
Bedrijfsverkiezing
Wanneer de leerlingen betrokken worden bij de keuze van
een bedrijf in het kader van een bedrijfsbezoek, moeten ze
aan elkaar toelichten waarom ze net voor dat bedrijf hebben
gekozen, en welke beroepen ze hier hopen tegen te komen.
Verder kan je dan ook bevragen in hoeverre deze beroepen
aansluiten bij hun eigen talenten en toekomstbeeld. De
leerlingen moeten dan in groepjes een ‘reclamepresentatie’
maken, waarin ze hun klasgenoten overtuigen om op bezoek te
gaan bij ‘hun’ bedrijf.
Regels maak je zelf
Ter voorbereiding op het bedrijfsbezoek is het ook mogelijk om
even stil te staan bij het verwachte gedrag van de leerlingen.
Het zou immers erg fijn zijn wanneer de leerlingen hier ook even
bij stilstaan, en zich dan bewust worden van het feit dat ze hun
gedrag wat moeten aanpassen aan deze nieuwe omgeving.
Een vraaggesprek over het gedrag van de leerlingen tijdens hun
studentenjob kan hen helpen om deze link te leggen. Laat de
leerlingen zelf aanhalen welke gedragingen verwacht worden,
en maak nadien de terugkoppeling naar het bedrijfsbezoek.
Stel samen met de klas regels op waaraan ze zich allemaal
zullen houden tijdens het bezoek.

Activiteiten voor de nawerking
Achteruitblik
Neem de verwachtingen terug ter hand die de leerlingen
formuleerden tijdens de voorbereidende fase van het
bedrijfsbezoek. Ga na welke verwachtingen ingelost werden, en
waarom dit zo was. Waren het onrealistische verwachtingen, of
waren er andere factoren die hiertoe bijdroegen? Dit kan je als
basis gebruiken voor een evaluatie.
Een plus een is vier
Wanneer verschillende klassen van dezelfde school een
bedrijfsbezoek deden, is het een goed idee om de leerlingen met
elkaar in contact te brengen. Spreek voordien goed af met de
leerlingen wat ze van elkaar te weten moeten komen, en zorg
er zo voor dat ervaringen van bedrijfsbezoeken worden gedeeld
met andere leerlingen. Zo hebben dadelijk 2 klassen de ervaring
van 2 bedrijfsbezoeken.
Leerlingen van het zevende jaar ‘centrale verwarming en sanitaire installaties’ en
‘houtbewerking’ (Victor Hortaschool, Evere) bezoeken een werf via de Confederatie Bouw,
oktober 2011.
27

28
Stellingenstappen
Aan de hand van een eenvoudig stellingenspel, is het ook
mogelijk om te peilen naar de persoonlijke beleving van de
leerlingen tijdens het bedrijfsbezoek. Zo kan je starten op één
lijn. Wanneer de leerling het eens is met de stelling zet hij
een stapje naar voor, is hij het oneens, dan zet hij een stapje
naar achter. Na elke stelling en de verplaatsing, is er ruimte
om de motivatie aan te geven waarom de leerlingen net die
verplaatsing maakt.
Mogelijke stellingen:
• Ik heb veel geleerd tijdens het bedrijfsbezoek.
• Ik weet nog steeds niet wat ik wil worden.
• Ik heb veel vragen gesteld tijdens het bedrijfsbezoek.
• Ik wil graag eens een kijkje nemen in een ander bedrijf.
• Ik weet nu wat ik wil worden.
Beroep onder de loep
Vraag aan de leerlingen op te schrijven welke beroepen ze
zijn tegengekomen tijdens het bedrijfsbezoek. Vraag hen om
individueel of in kleine groepjes de verschillende beroepen
te bespreken: welke aspecten van het beroep vind je wel
aantrekkelijk? Wat vind je minder leuk? Dit gaat niet alleen over
de taken, maar ook over het materiaal waarmee gewerkt wordt,
de kledij die je ervoor moet dragen, of het in een team is, of je op
één plaats blijft of niet, …?

Toogpraat over je toekomst
Laat de leerlingen per drie een diepgaand en eerlijk gesprek
voeren over hun toekomst. Probeer hen ertoe aan te zetten
elkaar te laten nadenken over hun toekomstbeeld, en hoe ze dit
wensen te bereiken. Waren er zaken tijdens het bedrijfsbezoek
die hun beeld van de toekomst heeft beïnvloed? Weten ze al wat
hun volgende stap zal zijn? Welk beroep willen ze uitoefenen, en
wat is de beste weg hiernaartoe?
Padvinders
Laat je leerlingen zelf nog uitzoeken wat de beste weg is naar
een beroep. Wanneer ze, mede dankzij hun ervaringen tijdens
een bedrijfsbezoek, kiezen voor een bepaald beroep, kan je hen
tijdens een verwerkingsopdracht een persoonlijk actieplan laten
opstellen. Welke stappen zullen ze nog doorlopen? Laat hen in
dat kader antwoord geven op volgende vragen:
• Wil ik nog meer weten over het beroep dat we tijdens het
bedrijfsbezoek hebben gezien?
• Wat wil je nog weten, en wat kan je doen om dit te weten te komen?
• Wanneer ga je dit doen?
• Welke hulp heb je hiervoor nodig? Van wie?
• Zijn er andere beroepen waarvan je nog verder iets te weten
wil komen?
Leerlingen van het zevende jaar kantoor (Sint-Guido-Instituut, Anderlecht) bezoeken
het Jobcenter van Daoust in Elsene, oktober 2011.
29

Notitieruimte
Noteer hier de contactgegevens van bedrijven die je contacteerde
of bezocht, opdat je deze tijdens een volgend schooljaar terug zou
kunnen contacteren.
Bedankt aan alle scholen en bedrijven uit het Brussels hoofdstedelijk
gewest voor hun medewerking aan deze leidraad!
Bronnen
- Algemeen kader voor bedrijfsbezoeken met jongeren – Opgesteld door Het Beroepenhuis
VZW in het kader van het project BEROEPEN(t)HUIS in de klas.
- Lespakket – Toelichting voor Beroepsoriënterende bedrijfsbezoeken.
- Draaiboek bedrijfsbezoeken secundaire scholen (vnl Scholen met technische richtingen)-
LMS International nv, Leuven.
- Leidraad voor bedrijfscontacten met leerlingen. Kiezen voor wetenschap, technologie en
ondernemen in “a global world”.
31

”Jump naar werk” is een project van
In samenwerking met
Meer informatie?
Tracé Brussel vzw
Antwerpselaan 26 1000 Brussel
T 02 511 99 72 F 02 511 98 27
www.jumpnaarwerk.be
jump@tracebrussel.be
Met de steun van
DESIGN www.megaluna.be Verantwoordelijk uitgever: Steef Corijn - Antwerpselaan 26 - 1000 Brussel D/2012/11.933/1