A4 Brochure - Rijkswaterstaat

Om inzicht te krijgen in het al of niet goed functioneren van
Rijksweg SAWA, was het noodzakelijk om tijdens de proeven
een aantal zaken te monitoren. Zo zijn, om het reinigingsrendement
te kunnen bepalen, de totaalgehalten van de
verschillende verontreinigingen in de baggerspecie en het
uitspoelende water regelmatig gemeten. Ook de werking
van het bermmaaiselfilter en de technische werking van het
systeem werd periodiek gecontroleerd. Denk hierbij aan het
goed functioneren van de pompjes, de verdeling van het
water over de specie en de doorstroming van het filter.
De Rijksweg SAWA­proefopstelling was tot eind 2008 (in totaal
ruim twee jaar) in bedrijf. Gedurende deze perioden doorliep
de specie drie rijpingsseizoenen, waarbij het proces in het
eerste (aanleg)seizoen nog nauwelijks op gang kon komen.
De baggerspecie werd in deze periode twee keer doorspoeld
met zout dooiwater. Omdat het zoute water op de proeflocatie
in onvoldoende mate direct vanaf het wegoppervlak
beschikbaar was, werd dit in het waterbassin (dat ook onderdeel
is van de opstelling) aangemaakt.
Resultaten
Door het rijpingsproces is het gehalte aan minerale olie aan
het eind van de praktijkproef met 42% afgenomen. De daling
van het PAK­gehalte is aan het eind van de proef minder
groot: 28%. Op basis van deze resultaten is het zeer aannemelijk
dat deze percentages op de langere termijn verder dalen en
dat afbraakpercentages van 80% of hoger dan haalbaar zijn.
Voor een optimaal resultaat bij het spoelen, was het van
belang dat het zoute water goed werd verdeeld over het
oppervlak van het speciedepot. Ten gevolge van de lichte
verontreiniging van de specie was de mobilisatie van metalen
beperkt. Het percentage aan zware metalen dat kan uitspoelen
is dan ook gerelateerd aan de aanwezige hoeveelheid zware
metalen. Zodoende werden bij de eerste spoelronde de
beste rendementen behaald: zink 89% reductie, cadmium
96% reductie en nikkel 81% reductie.
Bij aanvang van de proeven voldeed de klasse 2 specie volgens
de huidige klassenindeling aan de eisen voor toepassing in
oppervlaktewater (Klasse A). Voor toepassing in de klasse
Industrie moet voor deze specie alleen het gehalte aan
minerale olie met 48% omlaag. Aangezien de praktijkproeven
aantonen dat twee jaar rijping al goed is voor een afname
van 42% is dit zeker haalbaar. Voor de gehalten aan PAK,
minerale olie en cadmium zijn de grenswaarden voor de
klasse wonen of de achtergrondwaarden (de ‘natuurlijke’
verontreinigingsgraad) wellicht ook haalbaar. Voor een
aantal metalen zal de mobilisatie te gering zijn om deze
eisen te bereiken.
Optimalisatie rijksweg SAWA
Tauw en REEF hebben naar aanleiding van de pilot een
praktische optimalisatie (extensieve variant) en een rendementsgerichte
optimalisatie (intensieve variant) uitgewerkt. Extensieve variant
Deze variant is bruikbaar voor relatief licht vervuild slib of slib
dat zwaarder is vervuild met alleen afbreekbare, organische
verontreinigingen zoals minerale olie en PAK. Omdat uit de
pilot bleek dat zware metalen uit licht verontreinigde bagger­
Het bermmaaisel.
specie minder goed te verwijderen is dan gedacht, is er in
deze variant voor gekozen om voornamelijk op organische
vervuiling in te zetten. Dit systeem past zowel praktisch als
landschappelijk goed binnen de weginfrastructuur omdat
er minder onderhoud nodig is en omdat het depot na 1 jaar
is begroeid.
De extensieve variant is gelijk aan de versie die voor het proefproject
is aangelegd met een aantal (praktische) aanpassingen:
afstromend water komt onder vrij verval in het depot terecht.
Door de afvoer in de winter met een klep te sluiten, vult de
speciebak zich met water. Wanneer de bak vol is, zorgt een
sensor ervoor dat de klep open gaat. Aangezien er hierdoor
weinig metalen mobiliseren, kan een adsorbens in het
drainagezand ze afvangen. Het water kan daardoor zonder
behandeling in een apart filter worden geloosd.
Intensieve variant
De intensieve variant van Rijksweg SAWA richt zich op een zo
hoog mogelijk reinigingsrendement en is gebaseerd op
laboratoriumonderzoek dat parallel aan de praktijkproef
werd uitgevoerd. In het lab zijn diverse opties onderzocht die
kunnen leiden tot een hoger verwijderingsrendement voor
de metalen: spoelen bij een lagere zuurgraad (pH), bij een
De pilot Rijksweg SAWA langs de A10.
hogere zoutconcentratie of met DOC­rijk (rijk aan Dissolved
Organic Carbon = organisch materiaal) percolaat. Bij de
intensieve variant neemt de noodzaak van deze additionele
maatregelen toe met de mate waarin metalen moeten worden
verwijderd.
Cadmium en zink lijken met de intensieve methode tot maar
liefst 90% verwijderbaar te zijn. Arseen, nikkel en koper zijn
tot 50% verwijderbaar. Voor lood, chroom en kwik zijn de te
verwachten resultaten met 15% minder gunstig. De haalbaarheid
van reiniging is dus afhankelijk van de verontreinigingsgehalten.
Aangezien de elementen cadmium, zink en koper
de meest problematische verontreinigingen zijn in baggerspecie
biedt de intensieve behandeling zeker perspectief.
De additionele maatregelen maken de intensieve variant in
de praktijk echter weer minder aantrekkelijk. Een gesloten
waterbalans of lozingsmogelijkheid voor het spoelwater is
noodzakelijk.
18 | Rijkswaterstaat
De reinigende weg | 19