Brielse Mare 19/2 - Historische Vereniging de Brielse Maasmond!

Johan Been, archivaris van Den Briel
(bij het 150 ste geboortejaar van Johannes Hendrik Been)
Jenneke Groeneveld
De naam van Johan Been is voorgoed en met ere aan de geschiedenis
van Brielle verbonden. Tijdens zijn leven (1859-1930) was Johan Been
er voor Brielle en Brielle was er voor Johan Been. Wie zijn leven kent,
weet dat de kernwoorden zijn: onderwijzer, jeugdboekenschrijver,
schrijver van historische boeken en artikelen en last but not least
archivaris.
Maar liefst ruim 50 jaar heeft Johan Been archiefwerk voor Brielle
gedaan, waarvan 35 als officieel archivaris van de stad. De vele publicaties
waarin het Briels archief een rol speelt, hebben hem door heel
Nederland bekend gemaakt. Wie de archivaris was van Leiden,
Maastricht of Groningen? Het was toeval als iemand het wist, maar
wie de archivaris van Den Briel was, wist iedereen. In deze bijdrage
staat Beens archivarisschap centraal.
Toen Johan Been in maart 1895 tot archivaris van Brielle werd benoemd,
zal dat voor niemand als een verrassing gekomen zijn. Immers,
al minstens twintig jaar lang, vanaf zijn gymnasiumtijd, was Johan een
trouwe bezoeker van het zogenaamde „zolderkamertje van domineearchivaris
De Jager‟ geweest. Daar, in dat afgeschoten kamertje op de
stadhuiszolder, maakte Johan kennis met de eeuwenoude archivalia van
de stad Brielle en werd hij in het vak ingewijd. Wat in maart 1895
misschien wél als een verrassing kwam, was het feit dat er door de
gemeente Brielle een archivaris werd aangesteld. Dat was niet eerder
gebeurd. Het aantal gemeenten met een officiële archivaris was in 1895
nog heel klein. Voor de meeste gemeentearchivarissen was het
archivariaat een bijbaan en de functie werd ook nogal eens gezien als
een ereambt. Met de benoeming van Been werd weliswaar een precedent
geschapen, maar in het notulenboek van de gemeenteraad en in de
Brielse kranten werd er weinig aandacht aan geschonken. Zelf zei
Johan Been over zijn benoeming: „[...] Ik ben eenvoudig aangesteld
19