download - GIS Magazine

8
Ontwikkelingen in Ruimtelijke Informatie & Geo-ICT December 2010
jaargang 8
● SignalEyes’ managementinformatie voor gemeente en waterschap ● BE Inspired Awards in Amsterdam
● Leica Road Show: nieuwe Total Stations en GNSS ● Open Source-discussie: Flamingo of OpenLayers?

Every spot
Every year
Uw partner in mobile mapping
CycloMedia is marktleider in het grootschalig en systematisch in
beeld brengen van de omgeving. Vanaf de openbare weg
(Cyclorama’s) en het water (Aquarama’s) middels 360 graden
panoramafoto’s en landsdekkend vanuit de lucht (LuchtfotoNL).
Dankzij unieke, door CycloMedia ontwikkelde, opname- en
verwerkingstechnieken worden dagelijks grote gebieden
fotografi sch vastgelegd en in een online database opgenomen.
Van elke opname worden locatie, oriëntatie en tijdstip geregistreerd,
wat een enorm aantal toepassingen mogelijk maakt, waaronder 3D
meten en modelleren.
CycloMedia Technology B.V.
www.cyclomedia.com
Postbus 68, 4180 BB Waardenburg
Achterweg 38, 4181 AE Waardenburg
Nederland
Telefoon: +31 (0)418 55 61 00
Fax: +31 (0)418 55 61 01
E-mail: info@cyclomedia.com
Internet: www.cyclomedia.com

Colofon
GIS-Magazine informeert over ontwikkelingen
op het gebied van ruimtelijke informatie en
Geo-ICT. De redactie van GIS-Magazine verslaat
actuele evenementen op GIS-gebied, ondervraagt
ervaren gebruikers en andere betrokkenen uit het
onderwijs, de overheid en het bedrijfsleven.
Verder is er nieuws van hard- en softwareleve -
ranciers, leveranciers van diensten en andere
relevante organisaties. GIS-Magazine verschijnt 8
maal per jaar in Nederland en België.
Hoofdredacteur
Remco Takken
rtakken@gismagazine.nl
Eindredactie
Eric van Rees
evanrees@gismagazine.nl
Lambert-Jan Koops
lkoops@gismagazine.nl
Met dank aan:
Björn Bertrand, Alexander Bosma, Thijs Brentjens,
Anke van Dellen, Bart van der Eijnden,
Mark Herbold, Robin Kok, Xander Laan,
Caroline Mönking, Erik Oostvogel,
Sonja van Poortvliet, Arda Riedijk,
Marc Vloemans.
Copy Editor
Lammy Pels
lpels@gismagazine.nl
Financieel Directeur
Yvonne Groenhof
finance@cmedia.nl
Advertenties
Ruud Groothuis
rgroothuis@gismagazine.nl
Abonnementenservice
services@gismagazine.nl
Website
www.gismagazine.nl
Vormgeving
Sander van der Kolk
svanderkolk@gismagazine.nl
ISSN 1571-7194
Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit magazine
mag, op welke wijze dan ook, worden vermenigvuldigd,
opgeslagen of overgeleverd zonder
schriftelijke toestemming van de uitgever.
De inhoud is met de grootst mogelijke zorg
samengesteld. Uitgever en medewerkers aanvaarden
geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten
of omissies. Geuite meningen zijn persoonlijk, en
komen niet noodzakelijk overeen
met die van de redactie of uitgever.
© Copyright 2010
December 2010-8
Lid van:
Op de bres voor een viewertje
Met bewondering kijken we naar het massale gebruik van consumentenwebsites als Google
Maps en de vele toepassingen die bedrijven vonden om meer te doen met Google Earth.
Daarmee vergeleken is het treurig gesteld met het gebruik van professionele GIS Viewers.
Er zijn genoeg ingenieursbureaus, gemeenten en andere overheden die hun geodata prachtig
hebben ontsloten met een ‘organisatiebrede viewer’. Het jammere is dat er vaak geen kip naar
omkijkt.
Jazeker, de GIS-afdeling zelf weet heel goed hoe je ‘complexe beleidsvraagstukken’ kunt
oplossen. Door verschillende kaartlagen te combineren en te bevragen, rolt er als vanzelf een
resultaat uit de ‘query’. De beleidsmedewerkers zelf durven echter geen vraag meer te stellen.
Tenminste, sinds de Geo-ICT-afdeling tevreden rondbazuinde dat met de komst van de viewer
‘niemand meer bij ons hoeft te komen voor een dom kaartje’. Geodata is nu immers ‘eindelijk
voor iedereen’ toegankelijk. En niemand maakt er gebruik van. Patiënt overleden, probleem
opgelost.
In 2010 zijn echter plotseling de kansen gekeerd voor de GIS Viewer. Dat komt omdat de markt
gigantisch in beweging is. Vicrea rolt een volledig GIS-systeem uit onder haar BAG-applicatie
en viewer met een ‘Google Look & Feel’, Esri Nederland Solutions stoomt de gemeenten
‘zonder volwaardig GIS’ klaar voor een opwaardering van gemeentelijke processen. Iedereen
die om welke reden informatie heeft ingewonnen omtrent een open source GIS-toepassing, zag
automatisch dat ook een (OpenLayer) viewer tot de mogelijkheden behoort. En, Bentley’s nieuwe
GeoWeb Publisher vervangt de ouwe trouwe FlexiWeb Viewer.
Wie op dit moment nadenkt over de aanschaf van een nieuwe GIS Viewer moet zeker stilstaan bij
de rol van GIS in de eigen organisatie. Welke afdelingen gebruiken intern geen GIS, maar zijn
wel geholpen met visualisatie van de zoekvragen? Hun wensen moet je betrekken in de queeste
naar de beste viewer! Is het al mogelijk om de website te bevragen met de kaart als
interface? Haal PR en communicatie erbij!
Dat de nieuwe generatie GIS Viewers beter functioneert dan die van Merk
X, dat geloven we meteen. Welke specialistische leverancier begrijpt
ook de problemen van het gebruik door leken? Met de huidige GIS
Viewer als lichtend voorbeeld is het tijd voor de volgende stap.
Van toegang naar verstrekking van geodata… eop naar een breder
gebruik van geo-informatie!
Remco Takken,
Hoofdredacteur GIS-Magazine
3
Fotografie: © Bestpictures.nl

Pagina 8
Ethisch-juridische aspecten
van geo-informatie
Het grote publiek is gewend geraakt aan het zoeken en vinden van
gegevens via het internet. Overheden spelen op deze behoefte
in door het aanbieden van locatiegebonden gegevens. Hetzij afgedwongen
door regelgeving dan wel op eigen initiatief.
Pagina 10
Flamingo of OpenLayers?
De afgelopen maanden voerden betrokkenen en geïnteresseerden van
Flamingo en OpenLayers op LinkedIn discussies over de vraag waarom
Flamingo niet gekozen is voor het nieuwe GEOZET.
December 2010-8
4
I n h o u d
GIS
GIS bij Ahold 6
Ethische en juridische aspecten van GIS 8
Discussie: OpenLayers of Flamingo? 10
GeoFort’s GeoExperience en Living Lab in de steigers 12
SignalEyes voor actuele geo-informatie 15
Data-inwinning
Milieumetingen Provincie Noord-Brabant 20
Leica Road Show 22
Hardware
HP wil meer bieden dan apparaat voor het printen 28
Columns
Grenzen aan chaos 27
Het product ‘Gemeente’ 30
Geo-inspiratie uit Tanzania 41
Evenementen
GIS-O-Topo-Lis in Brussel 32
Vierde landelijke Civil Dag 34
Uitreiking BE Inspired Awards 36
AHN Congres 40
Totale focus Imagem op ERDAS 38
GIN Symposium 42

Adverteerdersindex 50
Agenda 18
De Geograaf 25
Kort Nieuws 45
Lezersservice 50
Nieuwsbrief GeoBusiness Nederland 31
In het volgende nummer 50
Trainingswijzer 44
December 2010-8
pagina 15
Voorplaat:
Geo-informatie verandert snel. Niet alleen de infrastructuur,
maar ook gebouwen, beplanting en zelfs de natuur. Als deze
ruimtelijke veranderingen niet adequaat worden bijgehouden,
is eenmalig geo-informatie verzamelen en structureren
verspilling.
5
Leica Road Show
Pagina 22
De nieuwe Leica TS11 en TS15 Total Stations werden, samen
met de GS08 en GS12 GPS-ontvangers, in Nederland en België
gepresenteerd in een aantal ‘roadshows’.
pagina 36
Be Inspired Awards in Amsterdam
De jaarlijkse uitreiking van Bentley’s internationale BE Inspired
Awards vond dit jaar plaats in Amsterdam. Verbazend genoeg
waren er weinig Nederlandse finalisten op geo-gebied.

Location Strategy ontwikkelt de locatiestrategie
voor de diverse merken
van Ahold in Europa. Op basis van visies
op trends en kansen in de markt,
adviseert deze afdeling op welke locaties
de verschillende winkel-formats
tot hun recht komen, en hoe en waar
het winkelnetwerk geoptimaliseerd en
uitgebreid kan worden met kwalitatief
sterke winkelprojecten.
Voor de werkzaamheden maakt Loca -
tion Strategy gebruik van MapInfo
Professional, waar alle informatie,
zoals woningbouwontwikkeling en
CBS- gegevens, actueel wordt weergegeven.
Het gebruik hiervan heeft in de
loop der jaren een enorme ontwikkeling
doorgemaakt: van slechts een herkenbare
plattegrond naar reken-tools,
een eigen locatiestrategie-menu en uiteindelijk
naar een Europese variant.
Toegevoegde waarde vestigingsbeleid
GIS bij Ahold
Ahold is een gevestigde naam, met supermarkten en speciaalzaken in Europa en de
Verenigde Staten. Het bouwen van een dergelijk netwerk is geen sinecure. Je kunt je dan ook
voorstellen dat het bepalen waar de winkels worden gevestigd een stevige basis vereist.
In Europa vormt de afdeling Location Strategy, onderdeel van Ahold
Real Estate & Construction, deze basis.
December 2010-8
GIS
Door Björn Bertrand en Xander Laan
De situatie in Oostburg, Zeeland. (Kaartondergrond: Falkplan)
GIS is belangrijk en wordt gebruikt
voor het ontwikkelen van een visie en
strategie ten aanzien van het winkelnetwerk,
maar ook voor raadpleging,
analyse en advies over concrete locaties.
Het feit dat GIS niet leidend
maar ondersteunend is, blijkt ook uit
het feit dat de adviseurs werkzaam op
de afdeling elke week op pad zijn in
het land en vrijwel elk winkelgebied,
supermarkt, slijterij en drogisterij
kennen.
Geo-informatie bij Location
Strategy
MapInfo Professional is beschikbaar
gemaakt in een Citrix-omgeving, zodat
alle adviseurs overal beveiligde
toegang hebben tot alle geografische
informatie en tools. MapInfo start automatisch
een aantal van deze tools
6
en een workspace die alle benodigde
kaartlagen bevat. De meeste kaartlagen
tonen vestigingspunten van de eigen
winkels en concurrenten. De andere
kaartlagen tonen gebiedsgrenzen
en stratenondergronden, GeoStreets
en EuroStreets (WMS). Aan elke
kaartlaag hangen veel attribuutdata
waarmee bijvoorbeeld vestigingspunten
of gebieden worden getypeerd.
Het vestigingsbestand van Albert
Heijn spant de kroon met meer dan
honderd kenmerken die continu worden
bijgehouden (bijvoorbeeld bezoekfrequentie
en parkeermogelijkheden).
MapBasic-tools
Naast de kaartlagen en databases zijn
ook enkele op maat gemaakte Map -
Basic-tools beschikbaar. De meeste

www.vicrea.nl
MapBasic-tools zijn
in samenwerking met
Geodan IT opgezet.
Er is nagedacht over
vaak terugkerende
handelingen die de
adviseurs uitvoeren.
Zo kan snel een
buffer-tool worden
opgestart of kan de
omzetontwikkeling
van een winkel worden
opgevraagd. Met
een andere tool kunnen
bijvoorbeeld referentiewinkelsworden
gezocht ten
behoeve van omzetinschattingen
van po -
tentiële nieuwe win -
kels. De tools en geo -
grafische data worden
continu bijgewerkt
naar aanleiding van
de behoefte van de afdeling of veranderingen
in de markt.
Databronnen
De data die worden getoond en gebruikt
binnen MapInfo Professional
komen van diverse bronnen, ondermeer
Geodan, het CBS en Locatus.
Geodan levert onder andere Geo -
Streets (een stratenondergrond), het
CBS levert demografie en buurtpolygonen
en Locatus levert onder andere
de vestigingsinformatie en winkelvloeroppervlaktes
van de slijterijen en
de drogisterijen. Het vestigingenbestand
van de concurrerende supermarkten
wordt intern bijgehouden.
Voor de nieuwbouwplannen wordt
December 2010-8
Een voorbeeld waarbij de behoefte uit het veld wordt vertaald naar de
tool ‘winkels in straal’. Na de keuze voor een locatie en een afstand
wordt een buffercirkel getekend, waarna een koppeling wordt gelegd met
meerdere kaartlagen. Automatisch wordt een Excel-bestand geopend
met alle relevante informatie. In één oogopslag zie je de concurrentiepositie
in de 500 meter straal.
het GIS-bestand van De Nieuwe
Kaart gebruikt.
De externe data worden aan interne
data gekoppeld die vanuit de databases
van de verschillende Ahold-merken
komen. Een integratie die op dit
moment nog vooral handmatig wordt
uitgevoerd, maar in de toekomst
wordt geautomatiseerd.
Data en strategie
De ervaringen uit het veld, beschikbare
data en analyses komen samen op
basis van combinaties van de gegevens
die in MapInfo staan en daadwerkelijk
bezoek aan potentiële locaties.
Zo krijgt de vestigingsplaatsadviseur
een compleet beeld van de situ-
7
GIS
atie en de mogelijkheden.
Voorbeelden van dergelijke
gegevens zijn: Aantal
inwoners in de kern en
per buurt geeft inzicht in
totale bestedingspotentieel.
Het aantal concurrerende
supermarkten geeft
inzicht in ligging en winkelvloeroppervlaktes.
De
inkomensindex geeft gevoel
bij de kwalitatieve
samenstelling van de bevolking.
Woning bouw ge -
gevens (rode vlekken op
kaart) geven gevoel bij
dynamiek en eventuele
groeipotentie van een
winkel. De gegevens
worden gezamenlijk in
een ‘weegschaal’ gelegd
waarna een gedegen, stevig
onderbouwd advies
kan worden uitgebracht.
Toekomst
In een dynamische retailwereld waar
nog veel staat te gebeuren, is het van
belang een gedegen locatiestrategie te
hebben. Dat vraagt om een stevige
GIS-basis en constant innoveren voor
zowel accentverschuivingen als het
bedenken van volledig nieuwe toepassingen
en integratie van nieuwe
dataproducten. Op zoek gaan naar
nieuwe bronnen en leveranciers en
het geo-netwerk verder vergroten, is
hier onderdeel van.
Björn Bertrand is Manager Location
Strategy, Xander Laan is GIS Advisor
bij Ahold Real Estate & Construction.
Feel better about your spatial data
With FME, you get total spatial data mastery, making it easier to solve more data
transformation challenges than with any other technology. Only FME lets you use
and share more than 250 spatial and non-spatial data formats. Only FME gives you
unlimited flexibility to restructure, reformat, and integrate your spatial data. Get
answers to your data interoperability headaches. Visit www.vicrea.nl or contact
Martin Engels (tel no. 06 30 43 30 30) for more information.

Ethisch-juridische aspecten
Kwalificatie van een GIS’er?
Het grote publiek is gewend geraakt aan het zoeken en vinden van gegevens via het internet.
Overheden spelen op deze behoefte in door het aanbieden van locatiegebonden gegevens.
Hetzij afgedwongen door regelgeving dan wel op eigen initiatief.
Naast de inhoudelijke vraag met betrekking
tot het soort data, en tot welk
detail deze naar buiten kan worden gebracht,
speelt de vraag op welke wijze
de data gepresenteerd moet worden.
Kennen we de voorbeelden nog?
Denkend aan, onder andere, How to lie
with maps (Monmonier, Mark S.,
1996) en How to lie with statistics
(Huff, D., 1954), is het bijna onvermijdelijk
dat dit onderwerp weer aan actualiteit
gaat winnen naarmate het belang
van data en visualisatie toeneemt in de
informatievoorziening. Visualisatie van
ruimtelijke informatie kan onbedoeld,
of met bijvoorbeeld geo politieke motieven,
een ‘foutieve’ weergave van de
werkelijkheid geven. Gaan we, voor
het gemak, echter uit van een situatie
waarin deskundigheid en, onder andere,
geopolitieke motieven geen rol
spelen binnen de complexe ruimtelijke
informatievoorziening, dan zijn er nog
twee aspecten die een belangrijke rol
zouden moeten vervullen.
Recht en ethiek
Ten eerste is er een juridisch aspect in
de ontsluiting van data, bijvoorbeeld
met betrekking tot privacy. Ad mini -
stratieve gegevens (ook wel attribuut-
December 2010-8
GIS
Door Robin Kok
De gemeentelijke website
van Gelderland,
Texas. Parkeerplakken
en ‘Sex Offenders’
ieder op een
thematisch kaart.
Natuurlijk mag een
disclaimer niet
ontbreken op een
controversiële website.
gegevens), maken hierbij onderdeel uit
van ruimtelijke informatie als geheel.
Als informatie wordt ontsloten middels
internet, wat is dan het juridische referentiekader?
Met andere woorden: wat
mag wel en wat mag niet? Zou een wereldwijd
fenomeen als het internet, met
GIS als ontsluitingsmechanisme, standaarden
in ontsluitingsregels moeten
kennen?
Het andere aspect is ethiek. Als het
technisch mogelijk is, en zelfs heel
eenvoudig, om data te genereren, combineren
en te ontsluiten, moet je dit dan
ook per definitie doen? Wie of wat be-
8
De website van de Texaanse stad Garland.
paalt in zo’n geval wat ethisch verantwoord
is? Weliswaar zijn er onderzoekers
en instituten die zich bezighouden
met bovengenoemde onderwerpen,
binnen de gemeenschap van geo-professionals
is dit nog geen echt onderwerp
van discussie.
Sex Offenders Map
De Texaanse stad Garland, een voorstad
van Dallas, is een Amerikaanse stad van
redelijk formaat (zo’n 250.000 inwoners).
Wat doet een dergelijke stad zoal
met GIS en ruimtelijke informatievoorziening?
Een globale verkenning van

www.garlandgis.com lijkt in eerste instantie
op een gangbare geo-informatievoorziening
zoals wij die hier ook
van gemeenten kennen. De informatie
die getoond wordt in de algemene GISviewer
is neutraal: luchtfoto’s, percelen,
straten, points of interest. Al roepen
de vele disclaimers toch vragen op.
Terug op de homepage valt het oog op
de thematische titel: ‘Sex Offenders
Map’. Een klik op deze link brengt je
naar een interactieve viewer met een
stippenkaart met locaties van veroordeelde
zedendelinquenten. Een klik
verder in de kaart. Niet alleen de adresgegevens
van de veroordeelden worden
getoond, maar ook een foto is oproepbaar.
Ook de Sheriff’s Office van
Frederick County, Maryland hanteert
een interactieve sex-offenders-kaart
(http://webmaps.co.frederick.md.us/website/rso/viewer.htm).
Verdere verkenning,
na weer een disclaimer, laat
zien dat ook classificatie van offenders
mogelijk is. De term ‘sexually violent
predator’, oftewel ‘seksueel gewelddadig
roofdier’, komt als hoogste in de
‘ranking’ naar voren. Uiteraard ontbreken
adresgegevens en foto ook hier
niet.
Zonder in te gaan op de sociaal-culturele
en politieke verschillen die bestaan
tussen de Nederlandse/Europese en
Amerikaanse samenleving, is het interessant
te weten en te bediscussiëren of
een dergelijke situatie hier (daarmee
natuurlijk ook in Europese context)
denkbaar is. Is een dergelijke informatievoorziening
onwenselijk vanuit
ethisch perspectief? Kan dit eigenlijk
wel, vanuit een juridisch perspectief?
En welke rol spelen de geo-informatie
professional en de toenemende rol van
de neograaf daarin?
Wat breng je in kaart?
Een samenspel van burgers, beleidsmakers
en geo-informatie professionals
resulteert uiteindelijk in het soort informatie
dat aangeboden wordt. Het gewicht
dat elk van de genoemde groepen
daarin heeft, is daarbij niet zo eenvoudig
vast te stellen. Technisch zijn er
geen barrières. Een vraag die rijst naar
aanleiding van bovenstaande Ame ri -
kaanse voorbeelden: Waarom alleen
zedendelinquenten in kaart gebracht en
niet alle veroordeelden? Of is het helemaal
niet zo behulpzaam om te weten
waar inbrekers, fraudeurs en winkeldieven
zijn gehuisvest? Huidige GIS-
December 2010-8
Hele lijsten met namen en adressen komen tevoorschijn op de kaart.
en internettechnieken als mash-ups en
services et cetera, maar ook standaarden,
maken het relatief eenvoudig eigenhandig
analyses te doen. De kwaliteit
van de data speelt op dat moment
eigenlijk geen rol meer. Het belang van
metadata wordt zeker onderkend binnen
de geo-wereld, maar in hoeverre
deze ook worden toegepast en bijgehouden
is nog maar de vraag. Metadata
speelt bij de interpretaties van gegevens
door eindgebruikers waarschijnlijk
al helemaal geen rol meer.
Codes en regels
Met betrekking tot genoemde onderwerpen
is het, naar mijn mening, noodzakelijk
en wenselijk dat, binnen de
GIS-gemeenschap ook over de kwalificatie
van haar professionals gesproken
wordt op juridisch en ethisch gebied.
Kern daarbij moet zijn welke positie de
geo-informatie professional speelt in de
keten van een complexe informatievoorziening.
Mede door de opkomst
van de neografie, waarmee eigenlijk
iedereen thematische kaarten kan fabriceren,
en het verdwijnen van geo-gere-
9
GIS
lateerde opleidingen is een kwaliteitsbepaling
wenselijk. Dit zou bijvoorbeeld
kunnen door certificering. Zo bestaat
er in de Verenigde Staten het GIS
Certification Institute (www.gisci.org).
Dit Instituut heeft een Code of Ethics
en Rules of Conduct opgesteld. Een set
van overwegingen en regels die de
GIS-professional moet betrachten in
zijn of haar werk.
Ongeacht het mandaat van een dergelijk
instituut geeft het stof tot nadenken
met betrekking tot de rol van GIS
en daarmee ook van geo-informatie
professionals in de (publieke) informatievoorziening.
Wellicht is het de overweging
waard of een dergelijke certificering
voor de Nederlandse, misschien
Europese, Geo-informatie professional
gewenst zou zijn.
Robin Kok is robin@gisoftware.eu
sociaal geograaf en werkzaam als
GIS-consultant bij GISoftware.
www.gisoftware.eu
De term ‘sexually violent predator’, oftewel ‘seksueel gewelddadig roofdier’, komt
als hoogste in de ‘ranking’ naar voren.

Geen Flamingo voor GEOZET
OpenLayers voor de toekomst?
De afgelopen maanden voerden betrokkenen en geïnteresseerden van Flamingo en OpenLayers
op LinkedIn discussies over de vraag waarom Flamingo niet gekozen is voor het nieuwe GEOZET.
Interactieve kaarten op websites zijn
de laatste jaren gemeengoed geworden,
ook bij overheden. Onder andere
door de opkomst van Google Maps
verwachten gebruikers dat deze kaartviewers
eenvoudig te bedienen zijn,
snel reageren en er verzorgd uitzien.
Daarnaast is voor overheden herbruikbaarheid
(meestal) belangrijk. Het
project Geografische Zoek- En
Toondienst, afgekort GEOZET, is gericht
op het realiseren van een centrale
toegang via Overheid.nl tot locatiegebonden
informatie die overheden aanbieden
op basis van standaarden. In
aanvulling op eisen vergelijkbaar met
de meeste reeds bestaande kaartviewers,
stelt GEOZET de eis dat voldaan
moet kunnen worden aan de webrichtlijnen,
één van de bouwstenen van
het Nationaal Uitvoerings programma
dienst verlening en e-overheid (NUP).
December 2010-8
GIS
Door Thijs Brentjens
Flamingo in de Risicokaart.
Het programma PDOK realiseert de
voorziening: een interactieve kaartviewer,
geografische zoekmodule en de
benodigde webservices. De interactieve
kaartviewer maakt gebruik van
OpenLayers/ GeoExt. Onderwerp van
discussie is waarom GEOZET de open
sourcekaartviewer Flamingo niet gebruikt.
Overheden (vooral provincies)
zijn immers nauw betrokken bij
Flamingo, en GEOZET beoogt eenvoudig
hergebruik door andere overheden.
Flamingo en OpenLayers
Op hoofdlijnen verschillen Flamingo
en OpenLayers niet veel: beide zijn
open sourcekaartviewers, gericht op
gebruiksvriendelijkheid en het ontsluiten
van gegevens middels open standaarden
op websites. Er zijn echter
ook verschillen.
10
Flamingo
Flamingo is gestart in 2003 als project
van de interprovinciale overleggroep
voor geo-informatie. Vanaf april 2006
is Flamingo open source. De community
is gericht op Nederlandse overheden,
waar het meeste gebruik van
Flamingo plaatsvindt. Het beheer en de
ontwikkeling is ondergebracht bij de
Gemeen schappelijke Beheer organi satie
Provincies (GBO-Provincies).
OpenLayers
OpenLayers is begonnen in 2005 als
een Amerikaans initiatief om een open
alternatief te bieden voor de Google
Maps API. In korte tijd hebben vele
websites, ook van Neder landse overheden,
en software-projecten OpenLayers
ingezet. De community is groot en internationaal.
Functioneel zijn de verschillen niet zo

groot. Voor het publiceren van kaarten
op publieksgerichte websites zijn in
beide de benodigde functies (grotendeels)
aanwezig. De bediening van
OpenLayers lijkt echter meer op de
Google Maps-bediening. De onderliggende
techniek is flink anders.
OpenLayers is een modulaire Java -
Script-bibliotheek, met een rijke API
voor integratie in websites en ontwikkeling
van extra functionaliteit. Fla -
mingo is geschreven in Flash/Flex, een
krachtiger programmeertaal, en is gebouwd
met de functionele bouwblokken
Flamingo Map Components.
Voors en tegens
De LinkedIn-discussies richtten zich in
eerste instantie op de vraag waarom
GEOZET geen gebruik maakt van
Flamingo.
Argumenten voor Flamingo:
Organisatorisch: Nederlandse overheden
hebben aan Flamingo bijgedragen
en daarom zou GEOZET Flamingo moeten
gebruiken.
Technisch: voor Flash is zeer goede ondersteuning
in browsers aanwezig, ook
al is dat met plug-in.
Functioneel: Flash biedt gebruikers een
vloeiende, nauwelijks te evenaren interactie.
Hiertoe behoren de mogelijkheden
voor verwerking van meer vectordata
en krachtiger visualisaties
(2,5D en binnenkort 3D).
Argumenten tegen Flamingo:
Technisch: Flamingo gebruikt Flash.
Flash vereist een plug-in, dat is vaak
niet toegestaan. Flash is een formaat
van één leverancier (Adobe) en geen
December 2010-8
OpenLayers in de basisviewer van GEOZET.
open standaard of formaat. Met Flash
is het lastiger een volledig toegankelijke
webapplicatie te maken en dus te
voldoen aan de Webrichtlijnen.
Functioneel: de huidige versie van
Flamingo heeft een bediening die (iets)
afwijkt van Google Maps-achtige toepassingen.
Gebruikers geven de voorkeur
aan Google Maps-achtige viewers.
Argumenten voor OpenLayers:
OpenLayers kent de beperkingen van
Flash niet, omdat het een JavaScript-bibliotheek
is. Zo is geen plug-in vereist
en is met OpenLayers (in beginsel) beter
aan de Webrichtlijnen te voldoen.
Merk op dat hiervoor wel structurele
aanpassingen aan Open Layers nodig
zijn geweest. Hierom en omdat
OpenLayers voor GEOZET de gevraagde
functionaliteit biedt of daarop aan te
passen is, heeft GEOZET OpenLayers
verkozen boven Flamingo.
Hoe verder?
In de discussies komt, gezien de ontwikkelingen
bij GEOZET, de vraag aan
bod hoe verder te gaan met Flamingo.
De deelnemers erkennen dat de ontwikkelingen
snel gaan in web-technologie.
Ze vragen zich af of er een bestaansrecht
voor de huidige Flash-gebaseerde
versie van Flamingo is, als
overheden de GEOZET-componenten
meer gaan gebruiken. Deze discussie
over het platform wordt binnen de
Flamingo-community nog gevoerd.
Is één viewer wel mogelijk?
De vraag is gerezen of één viewer voor
alle toepassingen überhaupt mogelijk
11
GIS
is. De LinkedIn-discussie eindigt met
de suggestie dat er misschien verschillende
toepassingsgebieden zijn. Open -
Layers voor meer eenvoudige kaarten,
Flamingo voor de iets complexere ontsluiting.
Gezien de meer krachtige
mogelijkheden van Flash, vooral op het
gebied van visualisaties en omgaan
met vectordata, valt hier wat voor te
zeggen.
De gedachte van verschillende viewers
voor verschillende doeleinden sluit aan
bij de geluiden van Geonovum’s
workshop over geoviewers op 7 oktober
2010. De behoeftes van gebruikers
verschillen per toepassing en veranderen
in de tijd. Dit geldt evengoed voor
de niet-functionele eisen, bijvoorbeeld
vanwege de technische infrastructuur.
Ondanks overlap hebben projecten
daarom vaak enkele specifieke randvoorwaarden,
eisen en prioriteiten. Het
lijkt dan logisch dat er meerdere viewers
bij overheden zullen bestaan. Dat
laat onverlet dat samenwerking en afstemming
nodig zijn, om onnodig
(soms dubbel) werk te voorkomen.
Leren van Flamingo
De techniek van Flamingo lijkt momenteel
niet geschikt voor GEOZET,
maar op het organisatorische vlak ligt
een kans om te leren van Flamingo.
Hoewel OpenLayers vele implementaties
kent, ook in Nederland, is er voor
specifiek Nederlandse overheidsvraagstukken
geen georganiseerde gebruikers-
en beheergroep. Mocht GEOZET
blijven streven naar eenvoudig hergebruik
van haar componenten door anderen,
dan kunnen de ervaringen van
de Flamingo-community nuttig zijn.
Thijs Brentjens thijs@brentjensgeoict.nl
is GIS software-engineer bij Brentjens
Geo-ICT en lid van de OpenGeoGroep.
Met dank aan Bart van den Eijnden
(OSGIS) voor de review.
Internet:
www.e-overheidvoorburgers.nl/producten,GEOZET
http://flamingo.gbo-provincies.nl
/content/Introductie.aspx
http://openlayers.org

Geofort klaar in 2012
Geo Experience en
LivingLab in de steigers
Als gevolg van de fysieke werkzaamheden die vanaf 2011 gaan beginnen, sluit GeoFort
tijdelijk haar deuren voor bijeenkomsten en geo-activiteiten. Door de enorme omvang van de
bouwwerkzaamheden is het niet mogelijk om de GeoZalen open te houden.
Na de verbouwing van GeoFort zal
een nieuw zakelijk deel gerealiseerd
zijn, waarvan naar verwachting in de
lente van 2012 weer gebruik kan worden
gemaakt voor alle zakelijke bijeenkomsten.
De afgelopen anderhalf jaar zijn er
heel wat vergaderingen, brainstormsessies
en klantendagen georganiseerd.
Veel mensen binnen de geosector
hebben inmiddels een voet op
het Fort bij de Nieuwe Steeg gezet, de
officiële naam van GeoFort.
December 2010-8
GIS
Impressie van de verbouwing
van Geofort.
Door Caroline Mönking
Goed teken
Dat GeoFort nu tijdelijk sluit is een
goed teken. Mede-initiatiefnemer
Willemijn Simon van Leeuwen licht
toe: “GeoFort begint nu met haar realisatie,
waarvoor we vijf jaar geleden de
basis hebben gelegd. De afgelopen jaren
zijn we vooral druk geweest met
bestemmingsplannen, financiering, subsidies,
architecten en sponsoring waarmee
we ons al voor een groot deel op
de kaart hebben gezet. Dat is van groot
belang want je wilt dat iedereen die de
12
afgelopen jaren GeoFort heeft bezocht,
dat nogmaals gaat doen wanneer het
fort opengaat voor het publiek.”
De verwachting is dat GeoFort haar
‘GeoExperience’, de educatieve attractie,
in 2012 kan openen. Dan is de basis
voor het binnen- en het buitenterrein
gereed.
GeoExperience & LivingLab
Dat GeoFort haar poorten sluit voor
bijeenkomsten en activiteiten betekent
niet dat alles stilstaat. De ont-

December 2010-8
Overkapping van de kazerne van Geofort.
wikkeling van de GeoExperience en
innovatieve games gaat door. “Juist
nu is een mooi moment om ook daar
op te focussen. Je kunt niet ineens
anderhalf jaar niets meer van je laten
horen, zeker niet in deze fase.
Daarom willen we juist nu stappen
zetten en zorgen dat we onze doelgroepen
ook met inhoud gaan bereiken”,
aldus Willemijn.
GeoExperience
De educatieve attractie waar het straks
voor het overgrote deel om draait,
krijgt steeds meer vorm. Elke zaal staat
GeoBusiness Directeuren BBQ.
13
GIS
in het teken van een maatschappelijk
thema – waaronder klimaat, water,
bodem, navigeren, tracking & tracing,
spioneren, grenzen en crisismanagement.
Willemijn licht toe: “Bij de
GeoExperience draait het om beleven.
Bezoekers gaan zelf aan de knoppen
zitten en ervaren wat er allemaal
bedoeld wordt. Dit is een unieke
manier om technische materie op een
toegankelijke manier te presenteren.
Deze zalen worden in samenwerking
met partners en sponsoren ingevuld.”
LivingLab
In het LivingLab wordt de samenwerking
gezocht met verschillende onderwijsinstellingen
en bedrijven om
nieuwe, spannende en innovatieve geogames
te ontwikkelen.
Een leuk voorbeeld is de ontwikkeling
van Layar-toepassingen. Acht studenten
van de Hogeschool voor de
Kunsten Utrecht, afdeling Virtual
Theatre and Games, zijn aan de slag
om voor GeoFort een game te ontwikkelen
door gebruik te maken van
augmented reality. Hierbij wordt data
(een Layer) geprojecteerd in het videobeeld
van je smartphone. Bovenop
het prachtige fortlandschap zie je
dan een virtuele laag met extra inhoud.

Puzzelstukjes op z’n plaats
Willemijn: “Het is heel bijzonder om te
zien dat we nu in een stroomversnelling
terecht zijn gekomen. Alle puzzelstukjes
beginnen op z’n plaats te
vallen. Dat geeft ons heel veel voldoening.
Uiteraard ook het feit dat steeds
meer partijen het initiatief van GeoFort
omarmen en graag willen bijdragen
aan een maatschappelijk initiatief,
steunt ons enorm. We kijken uit naar de
komende periode waar we weer met
hele andere uitdagingen te maken zullen
krijgen. De realisatie komt echter
steeds dichterbij!”
Ervaringen
Geobusiness Nederland
GeoBusiness Nederland heeft de afgelopen
drie jaar de Directeuren BBQ
gehouden op GeoFort. Jacques Stuart,
algemeen manager GeoBusiness Ne -
der land, zegt daarover: “Het is een
December 2010-8
GIS
QINSy
MOBIEL LASER SCANNING
SOFTWARE
• Data Acquisitie Software
• Real-time DTM puntberekening
• Real-time DTM visualisatie
• Real-time kwaliteitscontrole
• Systeem integratie
Advin Sleutelkamer.
mooie en inspirerende omgeving, die
goede mogelijkheden biedt voor netwerkbijeenkomsten.
Het fort is een
onafhankelijke, verbindende factor
voor de geo-sector, waar we als
GeoBusiness graag gebruik van
maken. Het oude fort spreekt tot de
verbeelding en je zit in een andere
setting, midden in het groen tussen
weilanden, schapen en bomen.
Daarnaast is het leuk om samen met
GeoFort een traditie op te bouwen.
Straks, als het fort open is voor het
publiek, biedt de GeoExperience een
unieke attractie om kinderen en jonge
mensen te enthousiasmeren voor
‘geo’. Ik begrijp waarom bedrijven
en andere partners instappen om
GeoFort te realiseren!”
Advin
Ingenieursbureau Advin heeft sinds
mei dit jaar de Sleutelkamer in de
Huis ter Heideweg 16 - 3705 LZ Zeist - sales@qps.nl - 030 6941 200
14
Kazerne getransformeerd tot Advin
Sleutelkamer. Een vergaderzaal, voorzien
van alle gemakken en volledig in
Advin look & feel gedompeld. Peter
Menges, directeur Advin regio
Zuidwest: “GeoFort is buiten, weg uit
je eigen werkomgeving en weg uit de
drukte en hectiek. Door hier bijeenkomsten
en vergaderingen te houden,
ga je naar een plek met een mooie
combinatie van cultuurhistorie en
geo. Dat is leuk voor het zakelijke
stuk, maar net zo belangrijk wordt de
educatie-attractie die in 2012 opengaat.
Door innovatieve experiences in
te zetten en kinderen al jong met geo
in aanraking te laten komen, zijn we
in staat met elkaar een maatschappelijk
probleem aan te pakken.”
Caroline Mönking is
communicatiemedewerker
bij GeoFort.

Nieuw, verdwenen of aanbouw
SignalEyes’ actuele
geo-informatie
Geo-informatie verandert snel. Niet alleen de infrastructuur, maar ook gebouwen, beplanting
en zelfs de natuur. Als deze ruimtelijke veranderingen niet adequaat worden bijgehouden,
is eenmalig geo-informatie verzamelen en structureren verspilling.
De gemiddelde mutatiegraad van
vastgoed in Nederland ligt rond de
tien procent op jaarbasis. Wanneer
niet alle mutaties worden verwerkt,
daalt ieder jaar de kwaliteit van de informatie.
Doordat tussen mutatiemelding
en verwerking vaak een klein
jaar verloopt, loopt niet zelden informatie
15 procent achter bij de werkelijkheid.
Dat is ook het percentage
waarbij gebruikers ‘de fouten zien’ en
de informatie niet langer vertrouwen.
“Vervolgens is ook je inzet gering om
zelf mee te werken aan de bijhouding.
Deze negatieve spiralen kom je veel
tegen”, zegt Rob Beck. Beck is directeur
van NEO, specialist in aardobservatie
via luchtfoto’s, satellietbeelden
en laser- en radardata.
SignalEyes, een dienst van NEO, is
December 2010-8
Door Alexander Bosma en Anke van Dellen
een methode om geo-data te actualiseren.
Mutatiesignalering is daar
belangrijk bij: “We signaleren waar
informatie niet meer klopt, karteren
waar het nodig is en controleren en
valideren wat gemuteerd is”, legt
Beck uit. “We houden management -
informatie van gemeente en waterschap
sluitend en actueel. De gemeente
heeft zo een continu overzicht
en kan de kwaliteit van haar werk
beter én sneller meten. Met een
SignalEyes-abonnement wordt geoinformatie
tweemaal per jaar, jaarlijks
of eens per twee jaar geactualiseerd.”
Database
Mutatiesignalering is bij NEO in
2000 ontwikkeld vanuit aardobservatietechnologie
en met satellietbeel-
15
GIS
den. NEO heeft steeds veel aandacht
besteed aan automatische signalering
(change detection) en het gebruik van
voorkennis. Je kunt immers een database
gebruiken om vast te leggen hoe
een gebouw of een boom eruitziet op
beeld en kaart. Die database is dan
het startpunt voor objectgerichte signalering
van veranderingen. Sinds de
komst van digitale luchtfoto’s zijn
grote stappen gemaakt in de objectivering
van visuele controles. “De
kwaliteitsborging in SignalEyes is
strikt. Iedere melding is door minstens
één paar mensenogen gevalideerd”,
aldus Beck. Door automatisering
van het werkproces acht hij het
zeer wel mogelijk om in 2012/2013 te
beginnen met jaarlijkse toepassing
van een landsdekkend SignalEyes

voor alle gebouwen, wegen, watergangen
en landbouwpercelen.
“Daarmee zou echt een grote slag gemaakt
worden”, denkt Beck: “En wij
hebben er een exportproduct bij.”
Accurate kaartboekhouding
“Onze klanten kopen veel vaker
luchtfoto’s dan vroeger, vaak ieder
jaar, maar het ontbreekt aan de vaardigheid
om de gegevens adequaat te
beoordelen”, aldus Beck. NEO verwerkt
ieder jaar vijftig procent meer
beeldmateriaal dan het jaar ervoor.
Daarvoor heeft NEO overigens geen
eigen satellieten of vliegtuigen. “Wij
opereren volledig onafhankelijk van
opnamebedrijven en werken met alle
beschikbare beelddata. Veelal maken
we gebruik van de gebruikslicenties
van onze klant. Omdat we dan geen
beeldrechten hoeven te berekenen, is
de prijs voor onze dienstverlening
dan ook erg scherp.”
Resultaat na een jaar, of binnen
zes weken
Nadat luchtfoto’s in het voorjaar gemaakt
zijn, duurt het enkele maanden
voordat de beelden in de GIS-viewer
kunnen worden geladen en bekeken.
December 2010-8
GIS
Signal Eyes houdt managementinformatie van de gemeente en waterschappen sluitend.
Vaak kan pas na de zomer met kartering
worden begonnen. Ook dat kost
enkele maanden. Pas daarna kan een
gemeente haar WOZ-gegevens bijwerken.
Denk aan nieuwe gebouwen, verdwenen
gebouwen, aanbouwen en
gebouwen met een nieuwe vorm.
WOZ-mutaties uit de luchtfoto worden
daardoor te laat gemeld om ze nog
vóór de peildatum op 1 januari te verwerken.
Beck: “En dus scheelt dit een
jaar aan heffingen.”
SignalEyes scheidt nu het signaleren
van mutaties en het karteren. Het signaleren
van mutaties kan met ‘ruwe’
luchtfoto’s worden uitgevoerd, vele
maanden voordat het eindproduct voor
de GIS-viewer gereed is. Die mutatiesignalen
zijn een hoofdproduct van
NEO. Daarmee kunnen de WOZ-mutaties
worden verwerkt en tegelijkertijd
kan de kaart ermee worden bijgewerkt.
De resultaten kunnen al binnen zes weken
na de opname beschikbaar zijn.
Enkelvoudig signaleren,
meervoudig gebruik
In SignalEyes wordt uitgegaan van de
regels die de klant stelt aan een mutatie.
In het bijwerken van een pandenkaart
gaat NEO uit van het BAG-handboek
16
en voor de WOZ van de definities van
een WOZ-deelobject. Belangrijk is het
gebruik van de kennis van de beheerders,
die zelf ook mutatiemeldingen
ontvangen. Een bouwvergunning is een
voorbeeld van zo’n melding voor BAG
en WOZ. “Indien je die kennis niet gebruikt,
vertel je de klant wat hij of zij al
weet. Dat geeft alleen maar dubbel
werk”, zegt Beck. In SignalEyes worden
deze mutatiemeldingen gevalideerd
en deelbaar gemaakt. Hier begint ‘enkelvoudig
signaleren en meervoudig
gebruik’.
Bijvoorbeeld kan de status van een
bouwvergunning ‘verwerkt, niet gecontroleerd’
worden omgezet in ‘verwerkt,
in SignalEyes gecontroleerd’. Dat geeft
voor zowel BAG als WOZ meer zekerheid.
Dat geldt ook voor nationale toepassingen,
waarbij bijvoorbeeld de meldingen
van wegbeheerders gevalideerd
worden met beeldmateriaal. Vervolgens
worden de meldingen gecompleteerd
en teruggemeld aan de betrokkenen.
Hier ligt een koppeling van autonavigatie,
BGT en wegbeheerspakketten.
De informatie uit SignalEyes is deelbaar
voor afnemers én ketenpartners
Beck benadrukt dat kwaliteitsborging
de essentie van SignalEyes is. Het

echte bijhouden van informatie en
veel karteringswerk gebeurt ook door
ketenpartners in groenbeheer, WOZ
en bijvoorbeeld GBKN-bijhouding en
NEO signaleert en valideert. “Het
mooie van SignalEyes is ook dat de
luchtfoto’s zo breed gebruikt kunnen
worden. Elke denkbare discipline binnen
de gemeente heeft er baat bij, met
“Signaleren waar informatie niet meer klopt.”
name voor controle en inspectie. Denk
ook aan sport en recreatie, groen- en
wegbeheer, ruimtelijke ordening en
bouw- en woningtoezicht. Bovendien
kunnen we met Signal Eyes zorgen dat
zij beter en effectiever onderling informatie
delen, wat de kans op fouten
en dubbel werk aanzienlijk verlaagt.”
GIS
Alexander Bosma is adviseur GIS- en
aardobservatie, Anke van Dellen is
directeur Projecten bij NEO BV.
www.SignalEyes.nl

De agenda bevat aankondigingen van workshops, seminars, themadagen en vergelijkbare GIS-gerelateerde
activiteiten en natuurlijk ook relevante beurzen in Nederland en België. Deze agenda bevat in ieder geval de
evenementen die worden gehouden in de periode tot het verschijnen van het volgende nummer. Beurzen,
seminars en workshops kunnen per e-mail worden aangemeld via (services@gismagazine.nl).
Vermeld als onderwerp van uw mail ‘Agenda’.
Januari
11-14 januari InfraTech 2011
Ahoy, Rotterdam
E-mail: info@infratech.nl
Internet: www.infratech.nl
20 januari Digitaal Bestuur Congres
Beatrix Theater, Utrecht
Internet: www.digitaalbestuurcongres.nl
20 januari Investeringsprogramma Krimp
Limburg
Kasteel Vaeshartelt, Maastricht
Internet: www.vastgoed-instituut.nl/congressen/investeringsprojectenkrimp-limburg/programma
28 januari Congres Meaningful Meetings
Hoofdlocatie NHTV, Breda
Tel.: 076-5332602
E-mail: hamelink.j@nhtv.nl
Internet: www.nhtv.nl/kennis-advies-onderzoek/meaningful-meetings.html
Februari
11 februari Aardwetenschappelijke
Loopbaandag
VU, Amsterdam
E-mail: alc@geovusie.nl
Internet:
www.aardwetenschappelijkeloopbaandag.nl
17 februari Kabels & Leidingen Congres
Hilton Hotel, Rotterdam
Internet: www.sbo.nl/congressen/kabels-leidingen/event_home
23-24 februari Smart Cities
Rotterdam
Internet:
www.smartcitiesevent.com/Event.aspx?id=404
120
Maart
24 maart GBI Dag 2011
De Reehorst, Ede
E-mail: Ineke.vanburum@oranjewoud.nl
Internet: www.sfeervanbeheer.nl
December 2010-8
Agenda
24 maart Kennisdag Inspectie Waterkeringen
Burgers Zoo, Arnhem
Internet: www.inspectiewaterkeringen.nl
April
05 april GIS Tech 2011
WTC, Rotterdam
Tel: +31 (0)10 217 07 00
E-mail: contact@esri.nl
Internet: www.esri.nl
11-15 april GeoWeek
E-mail: info@geoweek.nl
Internet: www.geoweek.nl
19-21 april Overheid & ICT 2011
Jaarbeurs, Utrecht
Tel: 030 - 295 2645
E-mail: charlotte.prien@vnuexhibitions.com
Internet: www.overheid-en-ict.nl
Mei
24-25 mei The Location Business Summit
NH Grand Hotel Krasnapolsky, Amsterdam
Internet:
www.thewherebusiness.com/locationsummit/
index.shtml
Juni
06-09 juni Intergraph User Conference 2011
Orlando, FL, V.S.
Internet: www.intergraph.com
09 juni GeoBusiness Open Golftoernooi
Golfcentrum “de Batouwe”, Zoelen
E-mail: rgroothuis@gismagazine.nl
Internet: www.geobusinessopen.nl
16 juni Stationslocaties
Locatie wordt nader bekendgemaakt
Internet: www.vastgoed-instituut.nl
congressen/stationslocaties-1/event_home
Juli
11-15 juli Esri UC
San Diego Convention Center, San Diego, V.S.
Internet: www.esri.com/events/user-conference/
index.html
September
20 september NedGraphicsdag 2011
De Reehorst, Ede
Internet: www.nedgraphics.nl
21-22 september GIS Conferentie 2011
De Doelen, Rotterdam
Tel: +31 (0)10 217 07 00
E-mail: contact@esri.nl
Internet: www.esri.nl
27-29 september Intergeo 2011
Nuerenberg, Duitsland
Internet: www.intergeo.de
Oktober
26-28 oktober Esri European User Conference
EFEMA
Feria de Madrid, Spanje
Internet: www.esri.com
November
30 november - 01 december Geo-Info
Xchange/GIN-Congres 2011
Jaarbeurs, Utrecht
Internet: www.geoinfoxchange.nl
Ga voor de meest actuele informatie naar de agenda op www.gismagazine.nl
18

Algiz XRW notebook van Handheld
Handheld Benelux levert
de Algiz XRW
Notebook, een robuuste
laptop die beschikt over
een 10.1-inch breedscherm
met MaxView
schermtechnologie en
een 2 GHz Intel Atom
processor. Hij heeft een
64 GB solid state disk
en 2 GB DDR2 RAMgeheugen.
De Algiz
XRW draait op Mi cro -
soft Windows 7 Ulti -
mate, net als de pc’s
op kantoor. De lichtgewicht
Algiz XRW
wordt geleverd met
Bluetooth, WLAN,
een GPS-ontvanger
en een ingebouwde
2 mega pixel auto-
24 maanden Altus APS-3
met LNR NET vanaf
750 per maand!
(Vraag naar de voorwaarden)
December 2010-8
Fluweelboom 2
4101 JX Culemborg
T: +31 (345) 532427
www. navigationsolutions.eu
focus camera die videoconferences
in het veld mogelijk
maakt. Een optioneel 3G-modem
zorgt voor datatransmissie
via GMS/UMTS/EVDO-netwerken.
Altus met LNR NET:
de ideale combinatie
Maak kennis met de nieuwste Altus APS-3 ontvanger. Deze
ontvanger is eenvoudig van opzet, robuust, weegt nog geen
2 kg en is bijzonder compact. U kunt nu de voordelen van het
meest betrouwbare en veelzijdige referentienetwerk LNR NET
in combinatie met deze ontvanger ervaren!
19
Data-inwinning
De 57.6 Wh batterij gaat
acht uur lang mee zonder
herladen. De Algiz XRW
weegt 1,5 kilo, heeft een
toetsenbord en muistouchpad
die door twee
led-lichtjes verlicht worden
en volledig afgedicht
zijn. De XRW heeft een
IP65-specificatie voor bescherming
tegen zand,
stof en water, voldoet aan
de MIL-STD-810F tests,
waaronder vallen vanaf
1,2 meter hoogte, en kan
extreme temperaturen
van -21 °C tot 70 °C aan.
www.handheldbenelux.com
Profi teer van de eenvoud van de Carlson SurvCE software
en meet nog effi ciënter met een veldboek naar keuze.
Navigation Solutions en LNR NET laten u voordelig met
deze aanbieding kennismaken. Neem vrijblijvend contact
op voor een oriënterend gesprek.
Verrijn Stuartlaan 1A
2288 EK Rijswijk
T: +31 (70) 4134000
www.lnrnet.nl
GPS / Glonass / Galileo

Data-inwinning
Boortje in de grond, potje vullen, gegevens invoeren en klaar. Zo simpel is het doen van
bodemonderzoek, toch? Wie verder kijkt, weet dat het werk specialistisch is en zwaar kan
zijn. Gebruiksvriendelijke en robuuste hard- en software zijn daarbij onmisbaar.
Bureau Milieumetingen is de milieumeetdienst
van de Provincie
Noord-Brabant. Deze dienst voert
onderzoeken uit op het gebied van
bodem, bouwstoffen, afvalstoffen,
water, lucht, geluid en trillingen.
Daarnaast beoordeelt het bureau onderzoeksrapporten
van derden. Voor
al deze verrichtingen is het bureau
geaccrediteerd door de Raad voor
Accre ditatie. De werkzaamheden
worden uitsluitend uitgevoerd in opdracht
van (interne) bureaus van de
provinciale organisatie.
December 2010-8
Bureau Milieumetingen Noord-Brabant
“Niet omkijken naar
apparatuur”
Door Sonja van Poortvliet
Monsters van de bodem
Toine Mertens en Didier van de
Giessen zijn samen op pad. Ze nemen
in opdracht van de Provincie
Noord-Brabant monsters van de bodem
en van het grondwater om en
nabij een veehouderij in het Bra -
bantse Oud-Gastel. Mertens draagt
een GPS-rugzak van Trimble, Van de
Giessen neemt geregeld de grondboor
ter hand voor het nemen van
grondmonsters of het plaatsen van
een peilbuis. Met een kruiwagen die
vooral gevuld is met potjes, struinen
20
ze door de weilanden en op het erf.
Totdat alle boringen, zoals aangegeven
op de papieren plattegrond, zijn
afgerond.
“Ons bureau doet hier metingen omdat
de Provincie Noord-Brabant de
grond wil aankopen”, legt coördinator
van de vakgroep Bodem en afvalstoffen,
Henk Jan Perebolte, uit. “We
willen weten of er verontreinigingen
in de grond en het grondwater zitten.
Bij boerderijen kan dat bijvoorbeeld
asbest, olie van een olietank of nitraat
en sulfaat uit meststoffen zijn.”

Overzichtelijk werk
Zo lopend op het platteland en in de
zon lijkt het doen van metingen vrij
relaxed werk. Het is overzichtelijk: binnen
een bepaalde tijd moet een aantal
metingen gedaan worden. Er is geen
leidinggevende in de buurt om aan je
hoofd te zeuren. En de omgeving is afwisselend,
want de metingen vinden
steeds op een andere locatie plaats.
Mertens is een ervaren meettechnicus
en schetst een realistischer beeld.
“Omdat het allemaal handwerk is, is
het fysiek zwaar. We doen meerdere
boringen op een dag, soms vele meters
de grond in. Het komt wel eens voor
dat we met een kruiwagen vol spullen
over bedden van akkers heen ploeteren.
Hier op een boerderij zijn de omstandigheden
inderdaad vrij ideaal. Maar
we moeten wel eens meters hoog klimmen
of in een bouwput metingen doen.
En we lopen altijd het risico om in aanraking
te komen met gevaarlijke stoffen.”
Parate kennis
Het uitvoeren van bodemonderzoek is
specialistisch werk. Je moet parate
kennis hebben over bodemlagen,
grondsoorten en over het nemen van
monsters. Wie dat al jaren doet bouwt
op routine, herkent feilloos het type
grond en pakt automatisch de juiste
spullen uit de meetbus. Toch blijven
er veel dingen waar op gelet moet
worden. Meetapparatuur moet dan
vooral doen waar het voor is bedoeld:
als hulpmiddel fungeren en liefst storingvrij
zijn. En dat heeft Bureau
December 2010-8
Milieumetingen gevonden in de harden
software die wordt geleverd door
Geometius.
De gebruikers bij het Bureau werken
zonder al te grote problemen met
GPS en veldcomputer. “Dat komt mede
door de gebruiksvriendelijkheid
van Geomeet, ontwikkeld door Geo -
metius. Hiermee kunnen in eigen beheer
positiedata worden verzameld en
teruggezocht”, vertelt Emiel Verdel,
sales engineer bij Geometius. “De
software is zo eenvoudig in gebruik
dat het geen obstakel vormt voor de
gebruiker. Bovendien hebben de medewerkers
een training bij ons gevolgd
waarin ze wegwijs zijn gemaakt
in Geomeet en GPS-techniek.”
Boorpunt 16
Intussen gaan Mertens en Van de
Gies sen door met hun metingen.
“Boorpunt 16”, meldt Mertens en hij
zet de coördinaten vast in de veldcomputer.
Daarna voert hij gegevens
in, zoals het aantal meters boven of
onder het maaiveld en de textuur van
het zand. De veldmonsters worden
vastgelegd met een barcode zodat het
laboratorium later de bijbehorende
data eenduidig kan koppelen. Soms
wordt er ook een foto gemaakt van
de locatie: ter verduidelijking, of omdat
het protocol dat voorschrijft.
De uitrusting van Mertens bestaat uit
de Trimble ProXT GPS-ontvanger,
de Trimble GeoBeacon-ontvanger
voor dGPS-correctie, en een Nomadveldcomputer
voorzien van Geo -
meet-software. Deze combinatie
Ook gemeente Peel en Maas kiest voor
NedGraphics als Geo-ICT partner
NedGraphics. Voor complete en modulaire CAD/GIS systemen.
GEOCAD, IGOS, NedBrowser, NedGeomagazijn,
NedInwinning, NedPlan, NGdW, NedView,
TopoCAD, NedInfra, NedGeoservices
NedGraphics BV
T + 31 (0) 347 32 96 00
cadgis.info@nedgraphics.nl
www.nedgraphics.nl
21
Data-inwinning
heeft een nauwkeurigheid van beter
dan een meter.
“Het hele systeem functioneert prima”,
vertelt Perebolte. “De veldcomputers
zijn waterdicht en we hebben
haast nooit storingen. Het enige minpuntje
is de extra bewerkingsstap. We
kunnen de gegevens namelijk niet exporteren
zonder conversie. Daar hebben
we inmiddels zelf een macro
voor ontwikkeld zodat het vlugger
gaat.”
Verdel is op zijn beurt positief over
het Bureau Milieumetingen. “Bij het
provinciehuis is een vast punt waar
iedere maand de apparatuur wordt gecontroleerd.
Het zelf controleren van
de nauwkeurigheid van de apparatuur
zien wij graag. De Provincie Noord-
Brabant is een van de klanten die zich
bewust is van het belang hiervan.”
www.geometius.nl

Nieuwe Imaging Total Stations en GNSS-ontvangers
Leica Road Show
Zoals ieder jaar waren er op de internationale beurs Intergeo in Duitsland tal van
nieuwigheden te ontdekken. Leica Geosystems stelde haar TS11 en TS15 Total Stations
voor die, samen met de GS08 en GS12 GPS-ontvangers, in Nederland werden
gepresenteerd in een aantal ‘roadshows’.
De nieuwe Leica-modellen zijn in het
afgelopen najaar in de Benelux gepresenteerd
in Luik, Gent, Luxem burg,
Cruquius, Lelystad en Heeswijk. GIS-
Magazine was aanwezig in Lelystad,
waar presentaties werden gegeven op
het terrein van vliegtuigmuseum Avio -
drome.
Total Stations
De TS11 en TS15 kunnen worden beschouwd
als opvolgers van de bekende
Leica TPS1200+. Het eerste dat opvalt
aan de nieuwe Total Stations, is de
geïntegreerde camera en grid-scanfunctionaliteit.
Beide modellen hebben
SmartWorx Viva-software aan boord.
Dat betekent dat de gehele Leica-lijn nu
één identiek software-pakket bevat op
alle instrumenten.
Vernieuwingen zijn te zien bij het communicatiepaneel
en het (externe) geheugen.
Standaard aanwezig is een intern
geheugen van 1 GigaByte. Een verwijderbare
SD Card vervangt het Flash-ge-
December 2010-8
GIS
Door Remco Takken
De Leica Road Show bij het vliegtuigmuzeum Aviodrome, Lelystad
heugen. Verder is er een verwijderbare
USB-stick voor data-transfer en een
USB-aansluiting via een mini-USB B
connector. Een luidspreker is ingebouwd
voor geluidsassistentie.
Ook het toetsenbord en touch-display
zijn nieuw. Vanaf nu zijn zowel de toetsen
als de functies verlicht in het donker:
zo is altijd zichtbaar wat een toets
precies ‘doet’. Er zijn sneltoetsen voor
Volume en Zoom. De vertrouwde, zelf
te configureren F1- tot en met F12knoppen
zijn gebleven.
Er is een 5 megapixel groothoekcamera
aanwezig en het imaging-gedeelte biedt
een ‘live stream’ van twintig beelden
per seconde. Weliswaar is Leica niet de
eerste leverancier met beeldondersteuning
(Topcon en Trimble gingen voor),
maar, zo zegt sales manager André
Wevers van Leica Geosystems: “Al is
Leica geen trendsetter, als we zoiets
eenmaal introduceren, is het ook goed.”
Leica’s collega Hans Liebrand liet tijdens
de Road Shows zien hoe een
22
screenshot is te maken van een kaart.
Middels de schets-functie voegde hij
daaraan nog extra informatie toe, waarbij
hij lijnstijl, kleur en lijndikte aangaf.
Het beeld werd tot slot gelinkt aan een
relevante punt, lijn of vlak.
SmartWorx Viva v3.0
De meest recente software-versie 3.0
kenmerkt zich door een grotere openheid:
het is nu ook mogelijk de gegevens
van Total Stations van andere
merken in te lezen. Foto’s zijn volledig
geïntegreerd. Verschillende opties zijn
mogelijk. Zo kun je zelf een foto of een
screenshot maken, maar ook vertrekkend
van een ‘wit blad’ is het mogelijk
een schets als foto op te slaan. Op elke
foto kunnen aantekeningen (‘image notes’)
worden aangebracht. Foto’s worden
opgeslagen in de map ‘Images’ in
de projectmap. De link tussen foto’s en
punten binnen de Leica DBX-database
blijft bestaan. Wanneer gegevens worden
geïmporteerd in LGO, of geëxpor-

teerd naar bijvoorbeeld het DXF-formaat,
dan kunnen de foto’s worden opgenomen
in de export.
Ondersteuning van CAD-formaten is
uitgebreid (inclusief de hoogte), zodat
importeren en uitzetten vanuit CAD
gemakkelijker wordt. Nieuwe DXFentiteiten
worden ondersteund alsmede
Multi-layers en Shape-files. Ook Road -
Runner import is mogelijk, ondersteunde
dataformaten zijn DXF, LandXML,
MX Genio, Terramodel en Carlson.
GNSS
Een andere vernieuwing in de Vivasoftware
betreft de lancering van een
‘light-versie’, dat wil zeggen vereenvoudigde
software voor de GNSS-netrover.
Verder is er de mogelijkheid van
UMTS-dataverkeer op de controllers.
3.5G is een datatransfer-technologie
die wordt gebruikt in UMTS-netwerken
(breedband, 3.5G). De module hiervoor
is geïntegreerd in de CS10 en
CS15 controller-behuizing.
De bestaande GNSS-reeks van drie
Fugro Aerial Mapping B.V.
Leidschendam - Teuge
070 - 3170788
info@fli-map.nl
December 2010-8
Het CS15-veldboek met 2 megapixel
camera.
apparaten is nu uitgebreid met de GS08
en de GS12. De keuze is groter geworden,
waarbij de praktijk bepaalt wat
nodig is: een lichte stok of meer mogelijkheden?
GS08
De GS08 is een pure netrover, een
plug-and-play oplossing die de drempel
naar GNSS-metingen wil verlagen.
Hier is de eenvoudigere software-versie
geïnstalleerd. De GS08 bevat geen
radio, een combinatie met een Total
VOOR AL UW LUCHTFOTOGRAFIE.
23
GIS
Station is dus niet mogelijk. Galileo
wordt niet ondersteund. De compacte
koffer met veldboek, antenne en lader
zal een belangrijke factor zijn voor wie
de GS08 overweegt.
GS12
De lichtgewicht GS12 (1 kilogram) is
een meer uitgebreide ontvanger dan de
GS08. De koffer bevat een prisma en
radio. Een combinatie met een Total
Station is dan ook mogelijk, en de software
is uitgebreider.
De GS12 is een compleet kabelvrije
oplossing met volledige GNSS-compatibiliteit
(GPS, Glonass, Galileo en
Compass) en een volledig schaalbare
sensor. Dit model zal bij klanten naast
de grotere GS15 komen te staan.
Voordeel van de GS12 is vooral het
lichtere gewicht en hijis ideaal voor
netwerkoplossingen.
www.leica-geosystems.nl
www.lnrglobalcom.nl
Schrijf u nu in voor de
fotovluchten van 2011
Hoogwaardige kwaliteit
Snelle levering
Elke gewenste resolutie
.VERTROUW OP FUGRO

Het startpunt voor professionals.
AutoCAD LT®
Ervaar een nieuw niveau van efficiëntie en
productiviteit in uw dagelijkse tekenwerk.
®
AutoCAD LT 2011 biedt u een complete set
van 2D teken- en detaillering tools die u in
staat stellen om snel en accuraat technische
precisie-tekeningen te maken, uw
ideeën eenvoudig en effectief te delen met
klanten en collega’s en uw werkomgeving
te optimaliseren.
2011
Koop nu AutoCAD LT 2011 en ontvang € 300,- retour. *
®
Ga naar www.autodesk.nl/autocadlt voor uw 30-dagen AutoCAD LT 2011 trial download
Ga naar www.2dcad.info * ®
®
voor een overzicht van alle actuele AutoCAD LT promoties
Autodesk, AutoCAD, and AutoCAD LT are registered trademarks or trademarks of Autodesk, Inc., and/or its subsidiaries and/or affiliates in the USA and/or other countries. All other brand names, product names, or trademarks
belong to their respective holders. Autodesk reserves the right to alter product offerings and specifications at any time without notice, and is not responsible for typographical or graphical errors that may appear in this document.
© 2010 Autodesk, Inc. All rights reserved.

Underground
Jurk
Pag 2.
Pagina 1. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van GIS-Magazine
Water in de nieuwe Bos
Nederland
waterland
Onlangs verscheen bij Noordhoff Uitgevers de
Bosatlas van Nederland Waterland, een nieuwe
thematische atlas met honderden kaarten, luchtfoto’s
en een voorwoord van ZKH de Prins van
Oranje.
Deze wateratlas behandelt alles wat iedereen moet
weten over water; van de rol in de vaderlandse geschiedenis
tot de effecten van klimaatverandering,
van zuiveringstechnologie tot dijkverbetering. Ook
het nieuwe Deltaprogramma dat door Prins Willem
Alexander aan het Nederlandse volk is gepresenteerd
staat er in.
Veertig organisaties werkten aan deze Bosatlas
mee, waaronder provincies, waterschappen, het
Kadaster en bedrijven als ARCADIS, Tauw en Royal
Haskoning. Het projectmanagement en de eindredactie
waren in handen van Lijn43. Voorjaar 2011
ontvangen alle middelbare scholen van Nederland
gratis een set van tien exemplaren.
www.lijn43.nl
www.bosatlasvannederlandwaterland.nl
De Geograaf
Zonder Pardon
Bloederige cabaret-kaart
De Theater Affiche Prijs 2010 van het Theater
Instituut Nederland is toegekend aan ontwerpbureau
Scherpontwerp voor het affiche van de voor-
stelling ‘Zonder Pardon’ van cabaretier Theo
Maassen. Uit het juryrapport: “Geheel in lijn met
de bijtende stijl van Theo Maassen. Op het affiche,
oorspronkelijk een illustratie van Experimental
Jetset voor We are the World, krijgt het beeld een
politieke en uitgesproken lading die het doorsnee
cabaret-poster node mist. Krachtiger kan een
openbaar commentaar op de actuele sfeer in
Nederland amper worden neergezet.” Een andere
versie van deze kaart, met een scènefoto van
Theo Maassen, won eerder al de prijs voor ‘Beste
Film Affiche’, en dezelfde kaart is ook gebruikt als
achtergronddoek in de voorstelling Zonder
Pardon.
GPS of wegenkaart?
Verdwaald, maar met telefoon
Film-fans wijten het floppen van de spannende
speelfilm Lost (2004, niet te verwarren met de gelijknamige
TV-serie) aan het imago van hoofdrolspeler
Dean Cain, die nooit los kwam van zijn rol
in de serie Lois & Clark: The New Adventures of
Superman.
Er is echter meer aan de hand: Lost was technologisch
al verouderd toen deze uitkwam.
De film speelt namelijk in de korte periode dat je
bij Amerikaanse huurauto’s kon kiezen tussen
een GPS-navigatiesysteem of een papieren wegenkaart
van Road-Aid met telefonische ondersteuning.
Natuurlijk kiest de onervaren bankrover
Jeremy Stanton voor de wegenkaart en hij
verdwaalt. ‘Road Aid’ Judy helpt hem per GSMverbinding
het woestijngebied van Nevada door,
terwijl politie en mede-gangsters Stanton op de
hielen zitten.
Lost, met Dean Cain en Ashley Scott, werd geregisseerd
door Darren Lemke. De DVD-versie, uitgebracht
door Indies, is momenteel te vinden in
de uitverkoopbakken van onder andere Blokker,
Intertoys en Bart Smit.
De beste
baan
Pag 2.
13 December 2010 | 4e jaargang | nummer 7
Veel kaartmateriaal in boek
Verborgen
wildernis
Een jaar lang, gedurende
de vier
seizoenen, bezocht
Kester Fre -
riks vijfentwintig
gebieden in onze
twaalf provincies.
De Veluwe
met zijn zandverstuivingen,
de
moe rasgebieden
van Bourtange
en De Groote Peel met ‘kraanvogels, kale bomen
en een ontzettende verlatenheid.’ Maar ook aan
de nieuwe wildernis bracht hij een bezoek, zoals
de Oostvaardersplassen. En aan de gecultiveerde
wildernis van Landgoed Elswout. ‘Verborgen wildernis’
is geen lofzang op het landschap, maar een
nieuwe kijk op Nederland, met on-Hollandse elementen.
Freriks zocht vooral de gebieden in
Nederland waarvan dreiging en huivering uitgaat.
Waar je de angst voelt die er vroeger moet
hebben geheerst. Freriks volgde twee sporen: dat
van de wildernis nu en dat van de historie van het
landschap, geïllustreerd met oude land- en waterkaarten.
Hoe was Nederland voordat de ontginning
toesloeg en wat is er nog van terug te vinden?
Nederland is een gemaakt land, in de macht
van de mens. Dat is de aanname. Maar zijn beheersbaarheid
en veiligheid niet een illusie, waarvan
de kwetsbaarheid wordt aangetoond door regen,
sneeuwval en dijkdoorbraken?
Verborgen Wildernis, door Kester Freriks. Athe -
neum-Polak &Van Gennep, ISBN 978 90 253
6770 1.

De Geograaf
Pagina 2.
De helft in tien jaar
Binnenlandse misère
De campagne ‘Half In Ten’ wil bereiken dat over
tien jaar de armoede in Amerika met de helft is
gedaald. Voor veel Europeanen zal het een schok
zijn om de huidige cijfers te zien, die onder de online
kaart te zien zijn bij het selecteren van een
staat. Minstens eenvijfde van alle Amerikaanse
kinderen groeit op onder de armoedegrens, en er
zijn (grote) gebieden waar de armoede groter is
dan veertig procent. Vanuit welk politiek perspectief
dan ook bezien, de gedachte dat Amerika in
essentie een arm land lijkt te zijn is een enorm taboe
onder zowel republikeinen als democraten.
www.halfinten.org
M e t rootje pakken in NYC
Underground Jurk
Oké, Oké, soms loopt De Geograaf een beetje achter.
Heel hip New York had het over dit jurkje
in de zomer van 2009. Inmiddels al lang niet
meer verkrijgbaar, zelfs niet bij modeketen nord -
strom.com, die de Subway Dress van ontwerper
Francis als eerste presenteerde. Maar wel leuk genoeg
om nog een keer te laten zien, zeker gezien
de attente detaillering. Zo is de rits aan de zijkant
geplaatst, zodat de kaart over de rug doorloopt.
De spagetti-bandjes zijn uitgevoerd in authentieke
metrolijn-kleuren. Ze bevatten ook tussentijdse
stopplaatsen in de vorm van een zwarte stip.
http://shop.nordstrom.com
100 jaar in 500 kaarten
Atlas over Israël-conflict
De Atlas of the Conflict brengt de processen en
mechanismen in kaart achter de vorming van
Israël-Palestina gedurende de laatste honderd jaar.
Meer dan 500 kaarten en diagrammen maken de
balans op van het Israëlisch-Palestijnse conflict
met thema’s als grenzen, nederzettingen, grondbezit,
archeologische vindplaatsen, de macht over
natuurlijke hulpbronnen, landschapsarchitectuur,
oorlogen en verdragen. Een lexicon, geba-
Ieder jaar stelt CNN Money een lijst samen met de
honderd meest gewilde banen van Amerika. Voor
het eerst genoteerd: de GIS-specialist, met stip
binnengekomen op nummertje 97. Wat doet een
GIS-specialist volgens CNN? “Het ontwerpen,
coördineren en voorbereiden van representaties
seerd op uiteenlopende bronnen, duidt het conflict
vanuit verschillende perspectieven. Het boek biedt
hiermee niet alleen inzicht in de Israëlisch-
Palestijnse situatie, maar evenzeer in het gebruik
van ruimtelijke planning als politiek instrument.
Atlas of the Conflict. Israel-Palestine, door Malkit
Shoshan. Uitgeverij 010 Publishers. Engels/ ISBN
978 90 6450 688 8/ euro 34,50. www.010.nl
D e b e s t e b a a n
Wordt GIS-specialist!
uit databases van Geografische Informatie
Systemen. Hierbij hoort ook data invoeren en valideren,
alsmede het onderhouden van actuele
GIS-databases.”
http://money.cnn.com

Grenzen aan chaos
Niet ver van mijn kantoor in het Groot Handelsgebouw in Rotterdam ligt een
enorme bouwput. Terwijl ik dit schrijf wordt het Centraal Station en de omliggende
omgeving totaal verbouwd en opgeknapt. De hele infrastructuur gaat er op de
schop. Het project duurt jaren, maar resulteert – als het goed is – in een overzichtelijke
situatie boven en onder de grond. Maar af en toe lijkt het een grote chaos.
Echter, in deze infrastructuur wil je geen chaos hebben. Een onduidelijk samenraapsel leidt onherroepelijk
tot problemen. De ondergrond bevat veel kabels, leidingen en buizen die van belang
zijn voor ons dagelijks leven. Boven de grond zijn de autowegen, trambanen en voetpaden
cruciaal. Hoewel we in Nederland deze infrastructuren goed proberen in te richten, dreigt soms
toch wanorde te ontstaan. Bij het samenbrengen ervan is schijnbare onlogica niet te vermijden.
Maar wat voor de een als chaos overkomt, kan door de planners van het Centraal Station als
structuur overkomen.
De ondergrond en onze omgeving kennen een diversiteit aan infrastructuren. Ze delen met elkaar
een gemeenschappelijke eigenschap: de locatie. Hiermee zijn ze met elkaar verbonden en
raken ze elkaar! GIS zit dus niet aan de chaoskant, maar gaat over structuur. En structuur is noodzakelijk
in werkketens.
Soms vorm je een onderdeel van een keten door gedeelde belangen, soms doordat je als
organisatie ongewild er deel van uitmaakt. Hoe dan ook; geografische informatie koppelt de
keten en legt zo een goede basis voor samenwerking. Grenzen tussen diverse infrastructuren
vervagen en smelten samen, waarmee (werk)processen slagvaardiger worden en betere resultaten
worden geboekt.
De praktijk bewijst dit. Een succesvolle keten is bijvoorbeeld ontstaan na de invoering van de
Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten (WION), voor het melden van graafwerkzaamheden.
In deze procedure zijn uiteenlopende organisaties betrokken: onder meer
Netbeheer, het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Agentschap
Telecom en aannemers. Allemaal wilden ze vanuit hun eigen belang dat de wet er kwam
en uitgevoerd zou worden.
Mooi, maar wat kunnen u en ik hiermee? Allereerst zoveel mogelijk ketens bewust maken
van hun aanwezigheid en hen inspireren met de mogelijkheden die zij elkaar kunnen
bieden. Ten tweede is het belangrijk de eigen ICT en GIS-infrastructuur in het oog te houden.
GIS maakt, als een stabiele en betrouwbare basis, al bij vele organisaties de
infrastructuur op orde. Een tijdelijke chaos is dan helemaal in orde! Zo lijken ze het ook
aan te pakken bij de verbouwing en het opknappen van het Rotterdamse Centraal
Station. En van zo’n infrastructuur hebben we in de toekomst allemaal profijt.
December 2010-8
Mark Herbold mherbold@esri.nl
CEO Esri Nederland en bestuurslid GeoBusiness Nederland
27
Column

HP Designjet T2300 eMFP
en T7100 printers
HP wil meer bieden
dan een apparaat voor
het printen
Op 29 september hield HP in Kopenhagen een persbijeenkomst ter gelegenheid van de lancering
van twee nieuwe grootformaatsystemen. Het ging echter vooral over software. Want alhoewel er
wel productieverbeteringen waren doorgevoerd ten opzichte van de voorgaande modellen, heeft
HP met name aandacht besteed aan de ondersteuning van de workflow.
Bij de lancering van nieuwe printers,
is het verstandig om ook eens na
te denken over het grotere geheel der
dingen. Een aantal jaren geleden werden
we immers bijna doodgegooid
met de term ‘paperless office’, zodat
de vraag opkomt of printers nog wel
December 2010-8
Hardware
Door Lambert-Jan Koops
nodig zijn. Volgens HP is dat wel het
geval, uit een door het bedrijf aangehaald
onderzoek zou blijken dat 84
procent van de bedrijven aangeeft dat
ze papier zullen blijven gebruiken.
Kortom: de markt voor printers zal op
korte termijn niet zomaar instorten.
28
Workflow
Alhoewel de vraag naar printers voorlopig
nog blijft bestaan, is de focus wel
anders geworden, stelde Francois
Martin, HP EMEA GSB Marketing.
“Waar er vroeger met name gekeken
werd naar de kwaliteit die een printer

leverde, daar wordt
er nu veel meer gekeken
naar hoe een
printer past in de
workflow van een
organisatie. Veel ondernemingen
hebben
mobiele afdelingen.
Daarnaast werken ze
vaak samen met externe
partijen en wisselen ze
veel digitale informatie
uit. Tachtig procent van
de prints in de moderne
bedrijfsvoering is een afdruk
van een PDF die is toegestuurd,
zestig procent van de
constructiesites beschikt over
draadloos internet. Daarom draait
het in de workflow om drie dingen:
mobiliteit, samenwerking en eenvoud.
Gebruikers moeten in staat zijn om
snel een tekening, met daarop bijvoorbeeld
opmerkingen, te kunnen scannen
en versturen. Ook moeten ze het overzicht
kunnen houden over de documenten
die worden gedeeld. Tenslotte
moet het niet te ingewikkeld zijn om
een willekeurige printopdracht te geven.
Dat klinkt misschien voor de hand
liggend, maar wie bijvoorbeeld Auto -
CAD-tekeningen wil printen, moet
daar bij de meeste systemen precies de
juiste drivers voor hebben geïnstalleerd
en het valt soms nog niet mee om dat te
regelen. Vandaar dat we hebben gewerkt
aan een systeem waarbij het installeren
van specifieke drivers niet
meer nodig is.”
HP ePrint & Share
De intentie van HP is duidelijk: het bedrijf
wil een collaborative printing solution,
een op samenwerking gerichte
grootformaatprinter met bijbehoren. De
meeste aandacht ging in
Kopenhagen dan ook uit
naar de HP Designjet
T2300 eMultifunction
Prin ter (eMFP), een webready
grootformaatprinter
in de industrie met scan-,
print- en kopieerfuncties.
Dat kwam vooral door het
bijbehorende HP ePrint &
Share. Deze laatste is beschikbaar
via HP ePrint -
Center, een online hub die
architecten toegang tot hun
plannen biedt waar en wanneer
ze willen. Met HP
December 2010-8
ePrint & Share is het mogelijk om vanaf
één scherm de paginaopmaak aan te
passen, afdrukvoorbeelden te bekijken
en afdrukklare bestanden te maken.
Terwijl het printen bezig is, kan de gebruiker
bestanden uploaden om ontwerpen
te delen met projectteams die
zich elders bevinden.
Tijdens een korte demonstratie deden
de medewerkers van HP voor hoe een
HP ePrint & Share in de praktijk zou
kunnen werken. Op punt A wordt een
bestand gemaakt en geüpload naar de
serverruimte die voor elke HP-klant
beschikbaar is. Ondertussen krijgt degene
voor wie de tekening bedoeld is
een melding via e-mail dat hij de tekening
kan bekijken. Vervolgens wordt
de tekening op plek B binnengehaald
en uitgeprint. Als de medewerker op
deze locatie onduidelijkheden tegenkomt
of wijzigingen wil aanbrengen,
kan hij deze gewoon op de uitgeprinte
tekening uitschrijven, waarna de tekening
gescand wordt en na het uploaden
weer beschikbaar is voor de medewerker
op locatie A. Die kan dan vervolgens
nadenken over de opmerkingen
die hij uit het veld heeft gekregen en
daarop actie ondernemen.
Zonder driver
Alhoewel er veel aandacht is besteed
aan de workflow heeft de hardware-afdeling
van HP ook niet stil gezeten.
Om te beginnen moest het model passen
bij de workflow-behandeling die
HP voor ogen had en daarom is de invoer
van de media versimpeld en kan
het apparaat gelijktijdig kopiëren en
scannen. Ook heeft de HP Designjet
T2300 PostScript eMFP allerlei functies
die nog niet eerder te vinden waren
in eerder modellen van HP. Zo is het de
eerste grootformaatprinter met een
29
Hardware
kleurenaanraakscherm als gebruikers -
interface. Daarnaast is het de eerste
printoplossing zonder driver. Waardoor
gebruikers in staat zijn direct vanaf een
notebook of USB-stick te printen zonder
printdriver- en netwerkbeperkingen.
De samenwerking tussen HP en
Autodesk heeft een HP ePrint & Share
plug-in voor AutoCAD opgeleverd.
Deze stelt gebruikers in staat direct
vanuit AutoCAD te printen. Bovendien
wordt bij de HP Designjet T2300
eMFP standaard een licentie voor
AutoCAD Raster Design geleverd.
Hiermee kunnen gebruikers tekeningen,
gedrukte plannen of blauwdrukken
volledig scannen en vervolgens digitaliseren
en vectoriseren zodat het
ontwerp kan worden bewerkt in een
CAD-systeem.
Kogels
Naast de HP Designjet T2300 Post -
Script eMFP werd ook de HP
Designjet T7100 getoond aan de pers.
Dit is een monochroom en kleuren -
printsysteem dat is ontworpen voor
centrale printafdelingen in bedrijven en
voor reprografen. De printer is geschikt
voor het afdrukken van eenvoudige
CAD-tekeningen tot hoogwaardige afbeeldingen,
in zwart-wit en kleur.
De HP Designjet T7100 printer heeft
een modulair ontwerp, zodat de gebruiker
het apparaat eventueel kan upgraden
naarmate de technologie zich verder
ontwikkelt. De snelheid kan oplopen
tot 165 A1-afdrukken per uur en
het is mogelijk om te printen zonder
toezicht dankzij de ondersteuning voor
drie mediarollen. Deze kunnen als een
soort kogels in een revolver in de printer
worden gezet, waarbij er geen extra
handelingen nodig zijn naast het plaatsen
van de rol.
Met de HP Instant Prin -
ting Pro-software is het
mogelijk om, net als bij
de HP Designjet T2300
PostScript eMFP, te
printen zonder driver.
Ge bruikers kunnen een
afdrukvoorbeeld bekijken,
bestanden bewerken
en printen zonder
toepassingen te moeten
openen of driver-instellingen
te moe ten aanpassen.
ww.hp.com/go/collaborate

Gemeenten investeren substantieel in voorlichting en PR richting toekomstige bewoners, investeerders en bezoekers.
De communicatie met diegenen die zich al binnen de gemeentegrenzen bevinden, blijft helaas vaak wat achter.
De burger als klant van de (e-)overheid wordt nog maar mondjesmaat bediend.
Op 6 september jongstleden presenteerde toenmalig staatssecretaris
Ank Bijleveld van Binnenlandse Zaken het trendrapport
‘Staat van het bestuur 2010’. Op het gebied van de
e-overheid zijn de conclusies enigszins ontnuchterend.
Gemeenten gebruiken hun sites grotendeels voor het aanbieden
van informatie. Zo publiceert 84 procent van de gemeenten
haar bestemmingsplannen via de gemeentelijke website.
Daarentegen gebruikt nog geen 13 procent het internet om
burgers te betrekken bij het maken van beleid.
Maar is participatie bij de beleidsvorming werkelijk zo belangrijk?
Om als burger te participeren in het politieke proces,
om gebruik te maken van onze democratische rechten en
mede beleid te bepalen bestaat er toch het stemrecht?
Vierjaarlijks mogen we ons over verkiezingsprogramma’s
buigen en onze stem uitbrengen. Als er tussentijds reden bestaat
om als burger de eigen mening te uiten is een elektronisch
formulier op de gemeentewebsite misschien best handig.
Toch blijft het mogelijk dat we altijd nog via lobbygroepen
en andere burgeracties eventuele ongenoegens en suggesties
kunnen uiten.
Als er al sprake is van een probleem, is het eerst zaak dat de
burger wordt geïnformeerd over wat er in de eigen leefomgeving
speelt. Anders gezegd: de burger dient in staat te zijn de
informatie zelf te zoeken en online te reageren. Dat doet een
beroep op de eigen burgerverantwoordelijkheid, zonder dat er
een te grote wissel wordt getrokken op het gemeentelijke apparaat.
Een efficiënte en inzichtelijke methodiek is het gebruik
van beeldmateriaal of een kaartje.
Gemeentelijke websites worden echter regelmatig als ontoegankelijk
ervaren. Gesteld dat de gezochte informatie
sowieso al op de website te vinden is. Dat is afhankelijk van
verschillende factoren. De kennis en ervaring van de bezoe-
December 2010-8
Column
Het product
‘Gemeente’
Marc Vloemans marcvloemans@b3partners.nl
is directeur/ mede-oprichter van B3 Partners BV.
www.b3partners.nl
30
ker, de indeling en navigatie van de site, de wijze waarop interactie
is vormgegeven, de manier waarop informatie wordt
ontsloten en, niet te vergeten, de toegepaste technologieën.
Deze schijnbaar onverenigbare belangen vragen om het
vinden van een grootste gemene deler: een medium dat het
gros van de bezoekers begrijpt en aanspreekt. U en ik weten
waarschijnlijk al de oplossing. Een medium zoals GIS, dat
alles in zich heeft om een de facto standaard bij overheidscommunicatie
te worden. Dat vraagt echter om meer bekendheid
en vertrouwdheid met het fenomeen webGIS bij de
gemeente lijke communicatieafdelingen. GIS dus als een integraal
onderdeel van het communicatiebeleid. Aan u als lezer
de schone taak om eens op de koffie te gaan bij de afdeling
communicatie en PR. Liefst met een kopietje van deze
column.
karikatuur: Miron Ziekman

Gemeenten investeren substantieel in voorlichting en PR richting toekomstige bewoners, investeerders en bezoekers.
De communicatie met diegenen die zich al binnen de gemeentegrenzen bevinden, blijft helaas vaak wat achter.
De burger als klant van de (e-)overheid wordt nog maar mondjesmaat bediend.
Op 6 september jongstleden presenteerde toenmalig staatssecretaris
Ank Bijleveld van Binnenlandse Zaken het trendrapport
‘Staat van het bestuur 2010’. Op het gebied van de
e-overheid zijn de conclusies enigszins ontnuchterend.
Gemeenten gebruiken hun sites grotendeels voor het aanbieden
van informatie. Zo publiceert 84 procent van de gemeenten
haar bestemmingsplannen via de gemeentelijke website.
Daarentegen gebruikt nog geen 13 procent het internet om
burgers te betrekken bij het maken van beleid.
Maar is participatie bij de beleidsvorming werkelijk zo belangrijk?
Om als burger te participeren in het politieke proces,
om gebruik te maken van onze democratische rechten en
mede beleid te bepalen bestaat er toch het stemrecht?
Vierjaarlijks mogen we ons over verkiezingsprogramma’s
buigen en onze stem uitbrengen. Als er tussentijds reden bestaat
om als burger de eigen mening te uiten is een elektronisch
formulier op de gemeentewebsite misschien best handig.
Toch blijft het mogelijk dat we altijd nog via lobbygroepen
en andere burgeracties eventuele ongenoegens en suggesties
kunnen uiten.
Als er al sprake is van een probleem, is het eerst zaak dat de
burger wordt geïnformeerd over wat er in de eigen leefomgeving
speelt. Anders gezegd: de burger dient in staat te zijn de
informatie zelf te zoeken en online te reageren. Dat doet een
beroep op de eigen burgerverantwoordelijkheid, zonder dat er
een te grote wissel wordt getrokken op het gemeentelijke apparaat.
Een efficiënte en inzichtelijke methodiek is het gebruik
van beeldmateriaal of een kaartje.
Gemeentelijke websites worden echter regelmatig als ontoegankelijk
ervaren. Gesteld dat de gezochte informatie
sowieso al op de website te vinden is. Dat is afhankelijk van
verschillende factoren. De kennis en ervaring van de bezoe-
December 2010-8
Column
Het product
‘Gemeente’
Marc Vloemans marcvloemans@b3partners.nl
is directeur/ mede-oprichter van B3 Partners BV.
www.b3partners.nl
30
ker, de indeling en navigatie van de site, de wijze waarop interactie
is vormgegeven, de manier waarop informatie wordt
ontsloten en, niet te vergeten, de toegepaste technologieën.
Deze schijnbaar onverenigbare belangen vragen om het
vinden van een grootste gemene deler: een medium dat het
gros van de bezoekers begrijpt en aanspreekt. U en ik weten
waarschijnlijk al de oplossing. Een medium zoals GIS, dat
alles in zich heeft om een de facto standaard bij overheidscommunicatie
te worden. Dat vraagt echter om meer bekendheid
en vertrouwdheid met het fenomeen webGIS bij de
gemeente lijke communicatieafdelingen. GIS dus als een integraal
onderdeel van het communicatiebeleid. Aan u als lezer
de schone taak om eens op de koffie te gaan bij de afdeling
communicatie en PR. Liefst met een kopietje van deze
column.
karikatuur: Miron Ziekman

Vlaanderen en Wallonië half-om
GIS-O-Topo-Lis
GIS-O-Topo-Lis in Brussel is het belangrijkste onafhankelijke geo-event in België.
Voor Nederlanders dé gelegenheid om kennis bij te spijkeren met betrekking tot de actuele
situatie bij onze zuiderburen. Maar waar waren zij?
Tijdens de eerste congresdag van GIS-O-Topo-Lis in Tour
& Taxis te Brussel, op 13 oktober 2010 was het rustig. Heel
rustig. Aan het programma zal het niet gelegen hebben. Dat
zat tjokvol interessante thema’s uit de Belgische geo-wereld.
Wie meer wilde weten over WebGIS, GOVMAPS (gemeentedata
op internet), het gebruik van webservices en GIS in
Klip (het Belgische graafmeldingen-systeem) of de stand
van zaken rond de GeoData Infrastructuur in Vlaan deren,
kon niet om dit evenement heen.
Agoria Geo ICT
Ook de aanwezigheid van Tanguy de Lestré is interessant.
Zijn branche-vereniging Agoria Geo ICT doet weliswaar
vergelijkbaar werk met Geo busi ness Nederland, onder de
paraplu van Agoria zitten echter maar liefst 1600 ondernemingen
uit de gehele technologische industrie. De federatie
en haar tweehonderd medewerkers staan de leden bij met informatie,
concrete diensten en advies. Al met al een lobby
van belang dus. Met meer dan veertig presentaties en discussies
over geo-informatie en privacy en de mogelijke
splitsing van België, was het voor de bezoekers scherp kiezen.
Als ik nu blijf zitten waar ik zit, mis ik dan geen boeiender
sprekers?
Vrije verstrekking overheidsdata
Ook in België speelt de vraag hoe en wanneer het tot vrije
verstrekking komt van overheidsgeodata. Professor Joep
December 2010-8
Evenement
Door Remco Takken
Anne de Baetzelier bevraagt Katleen Janssen over GIS en privacy.
32
Crompvoets (KU Leuven) is bang dat er veel geld wordt
verspild bij het mislukken van het idee ‘eenmalige inwinning,
meervoudig gebruik’: “We moeten vooral geen hinderpalen
opstellen die kunnen veroorzaken dat partijen toch
weer hun eigen datasets gaan bijhouden.”
Crompvoets presenteerde enkele van de resultaten van een
online bevraging van 222 overheidsgebruikers, -producenten
en -distributeurs van geografische data in Vlaanderen.
Het doel van deze bevraging was het opmaken van een eerste
stand van zaken van de huidige Geografische Data
Infrastructuur in Vlaanderen. Ook de stromen van geografische
data tussen deze organisaties werden meegenomen.
Kort samengevat komt het er op neer dat het gebruik en uitwisseling
van geodata verre van optimaal is. Beide zijn nog
niet goed geïntegreerd in business-processen. Er bestaan
grote verschillen tussen organisaties en de verschillende
cases die zijn onderzocht.
Detail resultaten van de cases die in ‘Spa tialist’ werden onderzocht,
volgen spoe dig.
Diep zuchten om België
Voor de aanwezige Nederlanders viel er echter ook genoeg
te zuchten tijdens GIS-O-Topo-Lis. Dat is natuurlijk niet
puur de schuld van de Belgische geosector. Deels is het pure
meligheid, wanneer Nederlanders elkaar aanstoten bij het
zien van een presentatie van ene professor Richard Billen.
Bovendien: het stug volhouden van het Belgische twee talige

Joep Crompvoets van Spatialist over verstrekking van
overheids (geo-)data.
ideaal wordt steeds onbegrijpelijker naarmate Neder -
landers hun Frans slechter beheersen. Met presentaties
die in elke alinea in een andere voertaal werden voorgelezen,
raakte menig niet-francofiel al snel de draad kwijt.
Soms was er ook sprake van plaatsvervangende schaamte.
Want wat moesten wij maken van een presentatie
waarin met behulp van veel geo-informatie, precies uit
de doeken werd gedaan in welke gebieden (Franstalig of
Nederlandstalig) de meeste uitkeringstrekkers wonen?
De geografie van de sociale zekerheid
Toegegeven, de geografie van de sociale zekerheid zag
er volgens socioloog Seppe de Blust minder karikaturaal
uit dan algemeen gedacht wordt. Het beroemde vooroordeel
stelt immers dat Wallonië een vergrijzend en werkeloos
landsdeel is. Verrassend veel kinderbijslag blijkt
echter te gaan naar Wallonië, in Vlaanderen is meer
loopbaanonderbreking en aan de Vlaamse kust in het
westen is België het meest vergrijsd. Toch blijft het
ongemakkelijk, dit vertoon van cijfers en getallen in het
steeds killer berekenende huwelijk tussen Vlamingen en
Walen. Waartussen federaal België als een tandeloos
kind voortploetert.
Politicoloog Michel Hermans haalde China er maar eens
bij, een groeiende economie waar immers ook meerdere
talen worden gesproken. Hoe Hermans echter zijn bruggetje
maakte van ‘le croissant d’or economique’ (waarin
Brussel en Antwerpen het centrum vormen van een
regio waarin zowel Londen als Madrid deel uitmaken),
naar het (gebrek aan) draagvlak voor een Vlaamser
Brussel, was onnavolgbaar. Voor hen die zijn hogeschool-frans
boven de pet ging, was er altijd nog de lieftallige,
tweetalige presentatrice Anne de Baetzelier.
December 2010-8
www.flagis.be
ANDES
› geodata
› applicaties
› mobiliteit
Andes BV
Fellenoord 310
5611 ZD Eindhoven
Postbus 751
5600 AT Eindhoven
a Falkplan Andes company
T +31(0)40 26 45 100
F +31(0)40 26 45 108
E info@andes.nl
www.andes.nl

Alle aspecten van AutoCAD Civil 3D belicht
Vierde landelijke Civildag
in het teken van kennis
Op 21 september verzamelde een deel van civiel Nederland zich in Harderwijk bij
CivilCenter voor de vierde landelijke Civildag die de slogan ‘Kennis is de motor, ook in uw
organisatie!’ had gekregen. De bezoekers kwamen hier om te luisteren naar zeer
uiteenlopende presentaties van experts die uitlegden welke resultaten er te behalen
vallen met de hardware en software die voor dit vakgebied bedoeld zijn. De toverwoorden
waren hierbij: veel interactie en specifieke kennis.
De Civildag werd georganiseerd door
CivilCenter. Naast het onvermijdelijke
Autodesk waren ook Bakker & Spees,
Geometius, Repro mat, De Land meet -
dienst, Meetconsult, CADTEAM en CAD
& Company aanwezig. Die laatste
twee namen waren daarbij het opvallendst,
want net als CivilCenter zijn zij
ook leveranciers van Auto desk. Wim
Nanninga, accountmanager, legde in
zijn openingswoord echter uit dat deze
leveranciers specialisten zijn op andere
vakgebieden en dat ze samen met
Civil Center geen echte concurrenten
zijn, maar collega’s die naar elkaar
doorverwijzen. In de woorden van
Nanninga: “Als je een pakket wilt hebben,
kun je dat beter bestellen bij de
dealer die er verstand van heeft en niet
bij een bedrijf dat alleen maar een prijsje
op een doos plakt.” Dat houdt dus in
December 2010-8
Evenement
Door Lambert-Jan Koops
Topcon presenteerde in de vrolijke septemberzon het Mobile Mapping IP-S2 systeem.
dat CivilCenter de civiele klanten
graag voor zichzelf houdt.
Kenniscentrum
Nanninga en collega Chris Berends
hielden de openingstoespraak van de
Civildag en dat ging met name over
CivilCenter zelf. Het bedrijf is betrokken
bij projecten in de geotechniek,
landmeetkunde, landschapsinrichting
en de grond-, weg- en waterbouw.
Daarnaast levert het bedrijf natuurlijk
ook software, waaronder AutoCAD
(LT), MAP3D en Civil 3D de meest bekende
en voor de hand liggende titels
zijn. Bovendien worden hier nog kleine
tools op gebouwd door CivilCenter, zoals
het gratis te ontvangen CivilKlic.
Hiermee is het mogelijk om Klic-informatie
van het Kadaster direct in te lezen
in AutoCAD. Alle PNG-bestanden
34
worden hierbij automatisch ingelezen
met georeferentie en de benodigde
transparantie, waardoor een combinatie
met CAD-lijnen en rasterbestanden te
maken is.
Voorgaand voorbeeld van CivilKlic
moet niet de indruk wekken dat
CivilCenter zichzelf als een softwarespecialist
ziet. Het bedrijf wil zich juist
profileren als kenniscentrum voor het
totale ontwerpproces in de civiele en
GIS-branche. Daarom zijn er ook opleidingen
te volgen, is er een consultancy-tak
en doet CivilCenter aan projectbegeleiding.
Berends stelde daarbij nadrukkelijk
dat er alleen sprake was van
begeleiding en niet van detachering.
CivilCenter denkt in kennisoverdracht
en niet in arbeidsuren.
Septemberzon
Na de introductie van CivilCenter was
het tijd voor het echte werk. In totaal
waren er een negental workshops of
demonstraties te volgen tijdens drie parallelsessies.
Gelukkig was het goed
weer, want een van de demonstraties
was buiten - zoals het ook hoort bij een
dag in het teken van civiele techniek.
Topcon presenteerde in de vrolijke septemberzon
het Mobile Mapping IP-S2
systeem. Dit is een op een voertuig gemonteerd,
3D mobiel mapping systeem
en combineert GNSS-signaaltracering
met positiebepaling en traagheidsmeting
voor geïntegreerd laserscannen en
digitaal beeld. Met behulp van 3D-laserscanners,
LIDAR en/of camera’s worden
de verzamelde gegevens geïntegreerd
en van een tijd en georeferentie

voorzien. De gebruiker kan vervolgens
de LIDAR ‘puntenwolk’ en digitale
beeldgegevens combineren voor
het opbouwen van 3D-modellen van
het bereden terrein of het maken van
inventarisaties voor de GIS-bijhouding.
Dagelijkse praktijk
Uiteraard was er ook veel aandacht
voor AutoCAD Civil 3D. Naast de
demo van Topcon was er bijna geen
presentatie waar de naam niet verwerkt
was in de titel. ‘AutoCAD
Civil 3D CAD/GIS WION’, ‘Auto -
CAD Civil 3D en Lei ding ontwerp’,
‘AutoCAD Civil 3D en Freescijfers’,
de Civildag had misschien ook wel
als AutoCAD Civil 3D-dag door het
leven gekund. De workshops sloten
echter goed aan bij de dagelijkse
praktijk van de bezoekers. Tijdens de
workshop ‘GIS en AutoCAD Civil
3D’ werden bijvoorbeeld verschillende
GIS-bestanden gebruikt als basis
voor een AutoCAD Civil (3D)-pro-
Ruimte
voor…
December 2010-8
ject. Topo grafische, kadastrale, rioolbeheer,
AHN-bestanden werden hier
gebruikt bij het opzetten van ondergronden
voor het ontwerp. Bij de
meeting met de naam ‘AutoCAD
Civil 3D Survey en verwerking meeten
scangegevens’, werd getoond hoe
metingen van verschillende landmeetkundige
instrumentenleveranciers direct
in CAD verwerkt kunnen worden.
De aanwezigen kregen hierbij inzicht
in de verschillende landmeetkundige
inwinningsmogelijkheden en
de structuur van AutoCAD Civil 3D.
Tevens werd ingegaan op het werken
met pointclouds binnen AutoCAD
Civil 3D.
Visualisatie
De workshops die werden gehouden,
tonen aan dat de civiel technici in
Nederland aardig op stoom zijn met
betrekking tot de integratie van data
van derden en het koppelen van velddata
aan de software die op de engineeringsoftware
wordt gebruikt.
35
Evenement
Hoog staande techniek dus. Dat wil
zeggen, op alle gebieden, behalve op
het gebied van visualisatie. Want
waar er in de bouw en werktuigbouw
hyperrealistische, niet van echt te onderscheiden
afbeeldingen worden
geëist, daar bestaat de gemiddelde
grasmat in een civiele rendering uit
een simpel groen vlak, terwijl de auto
die over de nieuw aan te leggen weg
heen rijdt een veredeld kubusje op
vier rondjes is. Volgens Jean-Pierre
van Gastel, die de workshop ‘Auto -
CAD Civil 3D en visualisatie’ gaf,
ligt dat echter aan het doel van de visualisaties.
“Bij de bouw en werktuigbouw
worden de eindproducten gevisualiseerd,
in de civiele sector wordt
het concept inzichtelijk gemaakt. Om
bijvoorbeeld een huis te verkopen
moet je het er gelikt uit laten zien, bij
een civiel ontwerp is dat niet nodig,
daar moet het alleen maar goed te begrijpen
zijn.”
Kijk
Kijk
voor
voor
meer
meer
informatie
informatie
op
op
www.civilcenter.nl
Stevige landmeter die inhoud
en sturing wil geven aan het
landmeetkundige proces
(Medewerker Geo-informatie en projecten)
www.ede.nl

DHV/ NedGraphics in de finale
Be Inspired Awards in
Amsterdam
De jaarlijkse uitreiking van Bentley’s internationale BE Inspired Awards voor bijzondere
projecten vond dit jaar plaats in het Okura Hotel te Amsterdam. Verbazend genoeg waren er
weinig Nederlandse finalisten op geo-gebied.
December 2010-8
Evenement
Het was geen vergissing. Ameri ka -
nen weten heel goed dat Kopenhagen
niet de hoofdstad is van Nederland.
Waar Bentley Benelux traditiegetrouw
veel kans maakt in ‘Innova tions in
Government’, bleken dit jaar alle drie
finalisten Deens. Jurylid André
Sluyter, met Crotec tot tweemaal toe
goed voor een finaleplaats (in 2006 en
2007), beoordeelde dit jaar de kwali-
Door Remco Takken
teit van de presentaties, in een bont
gezelschap van internationale gebruikers,
journalisten en ICT-specialisten.
Dat er nota bene in Amsterdam erg
weinig landgenoten een finaleplaats
hadden bereikt, was volgens Sluyter
een goed voorbeeld van ‘de objectiviteit
van de criteria’ die Bentley
Systems hanteert. En, “Om persoonlijke
voorkeuren geen kans te geven, be-
36
Greg Bentley was ook aanwezig tijdens de
BE Inspired Award-uitreiking in Amsterdam.
oordeel ik zelf ook geen projecten met
een geocomponent.”
Natuurlijk deden er wel Nederlandse
(en Belgische) projecten mee, een
enkeling zelfs met een ruimtelijk
aspect. In de categorie ‘Innovation in
Process Manufacturing’ won Grontmij
Indu stry een award voor een geautomatiseerde
productie-unit voor het bedrijf
Sika in Zwijndrecht.

Chemelot in Limburg
Geert Fuchs van DHV besprak knelpunten
en oplossingen bij het beheer
van een groot Nederlands industrieterrein.
Het Limburgse Chemelot
be slaat ongeveer een kwart van het
industriële DSM-gebied. DHV,
Sitech en Bentley werkten er gezamelijk
aan SiteView, een geïntegreerd
managementsysteem. Niet
alleen moest worden voldaan aan de
wettelijke eisen rond veilig graven
en de toekomstige Basisregistratie
Grootschalige Topo grafie, ook was
er de ambitie om Co 2 -uitstoot te
reduceren. Tegelijk er tijd moest Site -
View een ‘groene en vriendelijke
look & feel’ geven aan het gebied.
Om te beginnen was er geen connectie
tussen administratieve en geometrische
data. De gebruikte informatiesystemen
waren complex,
arbeidsintensief en traag. Besloten is
asset management en geo samen te
voegen. Zowel voor wegen, rail, riolering,
groen en gebouwen moesten
daarom verschillende processen op
de schop, waaronder de onderhoudsplannen
voor de lange termijn. DHV
tekende voor de administratieve database,
NedGraphics verzorgde het
geodatawarehouse. Middels een servicebus
worden nu alle data ontsloten
in een ‘Asset Managers Toolbox’,
die ook via internet te raadplegen is. De
kabel-en-leidinginformatie wordt geheel
automatisch vanuit NedGeodata -
Ware house naar het Kadaster gestuurd,
terwijl onderhoud en projecten voor het
eerst terreinbreed kunnen worden ingepland
en geoptimaliseerd. Tot slot
beschikt het management nu over de
optie van een ‘what if-analyse’, zodat
lopende kosten en langetermijn-uitgaven
beter te overzien zijn.
December 2010-8
Geert Fuchs van DHV over een project op
het Limburgse industrieterrein Chemelot.
China
Opvallend was het grote aantal
Chi nese bezoekers tijdens de Awarduit
rei king in Amsterdam. Dat had
onge twijfeld te maken met de megaprojecten
in de energiesector aldaar.
Dat Bentley genereus uitnodigingen
richting China verstuurde voor het
uitreiken van prijzen en ‘special recognitions’,
zegt wel iets over de groeimarkt
die de Aziatische infrasector op
dit moment is.
Crossrail Londen
Het Britse Crossrail presenteerde grootse werkzaamheden in Londen.
37
Evenement
Ook bijzonder was de prominente
aanwezigheid van het Britse Cross -
rail. Middels twee nominaties en een
plenaire ‘keynote speech’ werd duidelijk
dat de werkzaamheden voor
een nieuw treintracé dwars door
Londen heel wat pretentieuzer is
dan het stukje metro dat in Am ster -
dam maar niet van de grond komt.
Het is erg jammer dat de verantwoordelijken
voor de Amster damse
Noord/zuidlijn niet aanwezig waren.
Zij zouden zich ongetwijfeld diep
staan schamen, ergens in een hoekje
van het Okura Hotel. En of Crossrail
maar even niet te veel overlast wil
veroorzaken tijdens de Olympische
Spelen in 2012. In 2017 rijden er
treinen over het nieuwe tracé.
3D intelligente steden
Op een plaats waar veel mensen samenkomen
met dezelfde interesses
en belangen, is het natuurlijk handig
om daar meer mee te doen dan alleen
het feestelijk uitreiken van een
beeldje. Bentley Solution Executive
Ton de Vries entameerde een rondetafelgesprek
over 3D-modellen voor
‘intelligente steden’, samen met Sisi
Zlatanova van de TU Delft. Bentley
loopt met betrekking tot 3D al jaren
voorop in de geo-wereld, en ook de
samenwerking met de wetenschappers
in Delft is niet van gisteren.
Weten schappers en geosoftware-leveranciers
zien natuurlijk ook de populariteit
van kaartbestanden met 3D-elementen
voor het grote publiek, door
Google, Microsoft en TomTom/
TeleAtlas. Met bestaande (geo-)data
binnen gemeenten kan echter veel
meer dan het maken van een leuk
plaatje voor de burger. Hoe maak je
met geodata je stad intelligent? Pat
McCrory, burgemeester van het Ameri -
kaanse Charlotte, waar niet toevallig
ook het hoofdkwartier van
Bentley staat, legde aan de
bezoekers enkele bouwstenen
voor.
www.bentley.com/en-
US/Community/BE+Awards

Totale focus Imagem op ERDAS
Na rasterdata ook meer
vectoren
ERDAS-software lijkt op het eerste gezicht vooral geschikt voor grote en middelgrote
bedrijven. Het wordt echter ook steeds interessanter voor kleinere organisaties. Tijdens het
ERDAS Event in Breda toonde distributeur Imagem de mogelijkheden.
Organisaties die werken met GIS-, remote sensing en fotogrammetrische
data hebben vaak te maken met data die over
verschillende afdelingen, kantoren of zelfs regio’s verspreid
aanwezig is, met allerlei vormen van overlap. Dit is de typische
ERDAS-gebruiker. Neem het Havenbedrijf van
Rotterdam, dat een presentatie gaf tijdens het ERDAS Event
op 12 oktober in Breda. Interessant voor kleinere organisaties
zijn echter de deelmodules, speciaal toegespitst op de ‘essentials’,
zoals IMAGINE, Spatial Data Infratructure en Image
Web Server. Zo’n ‘essential’ helpt met beeldanalyse, het via
het internet vinden, bekijken en gebruiken van data, eventueel
met een zelfgebouwd Apollo-webportal.
ERDAS in Nederland
Imagem richt zich momenteel volledig op de implementatie,
ondersteuning en trainingen met betrekking tot het volledige
portfolio van het ERDAS-platform. Daarbinnen vallen naast
ERDAS IMAGINE, ERMapper, Apollo, LPS en Titan en, voor
zover deze worden ingezet in de ERDAS-oplossingen, ook
MrSID en MAP2PDF. De vroegere data-activiteiten van
Imagem, zoals het reseller-schap van recente en historische
kadasterdata, terreinmodellen en dataservice, zijn tegenwoordig
ondergebracht in het zusterbedrijf Dotka Data.
Bestaande Imagem-klanten zijn te vinden bij defensie,
December 2010-8
Evenement
Door Remco Takken
Alterra’s Henk Kramer over het inwinnen van landschapselementen uit
historische kaarten en luchtfoto’s.
38
adviesbureaus, provincies en ministeries,
onder de nieuwe klanten bevinden
zich gemeenten, bedrijven uit de transportsector
en het Kadaster. Patrick de
Groot, sales manager bij Imagem,
spreekt over de implementatie van
“Markt- en procesgerichte oplossingen,
bijvoorbeeld rondom de BAG, BGT,
mutatiesignalering, maar ook Up-to-date
crisisinformatie, intel en asset management:
het karteren, bijwerken en
controleren van bijvoorbeeld gebouwen.”
Mutatiesignalering doe je zelf
Welke zaken kosten, bijvoorbeeld een
gemeente, veel geld? Wouter Brokx, directeur
van Imagem, zet een aantal zaken
op een rijtje: “Het uitbesteden van werkzaamheden
en de controle daarop, het
meervoudig opslaan van dezelfde gegevens, en taken die
zwaar beslag leggen op hardware.” Aansluitend is er ook sprake
van tijdverlies: “Denk aan het georefereren van fotogrammetrische
beelden, het maken van fotomozaïeken en het digitaliseren
van gebouwen.” Onderstaand een aantal voorbeelden
van gemeentelijke werkzaamheden, en geautomatiseerde methodes
die Imagem propageert.
Onder werkzaamheden die meestal worden uitbesteed, vallen
bijvoorbeeld mutatiesignaleringen. Met ERDAS IMAGINE
DeltaCue is het mogelijk om het zelf te doen. Het bijwerken
van kartering en het identificeren van relevante verschillen
tussen twee foto- of satellietbeelden is nodig voor de BAG,
maar ook voor bijvoorbeeld vergunningverlening en de
WOZ. Is een aanbouw wettig, en is de waarde van het gebouw
veranderd? Het automatisch herkennen van objecten
in luchtfoto’s en satelietbeelden helpt bij het opbouwen van
bijvoorbeeld een gebouwenbestand of database met landschapselementen.
IMAGINE Objective is hiervoor de tool. Het
maken van keuzes en het vastleggen in een model doe je
liefst eenmalig, waarna het digitale model meervoudig te gebruiken
is.
Om recente weergaves van alle objecten te krijgen voor basisregistraties
zoals de BAG, is het nodig om bijvoorbeeld
gebouwen te kunnen digitaliseren.

December 2010-8
Patrick de Groot legt
uit hoe Imagem
markt- en procesgerichte
oplossingen
uitrolt.
Focus op vector
Een ontwikkeling die binnen ERDAS al enige jaren gaande is,
is de uitbreiding van het traditionele bewerken en beheren
van luchtfoto- en satellietgegevens, oftewel rasterdata, naar
een meer GIS-achtige omgeving, die van de vectoren. Nu
Intergraph is ingelijfd door Hexagon, zal dat zeker niet minder
worden. De ondersteuning van extra formaten in ERDAS
2011, de almaar groeiende mogelijkheden van crawling en
harvesting van vectordata en een focus op gebruiksvriendelijkheid,
alsmede een workflow-gestuurde interface, laten allen
zien dat ERDAS graag de aansluiting wil verstevigen met
de (GIS-)mainstream.
Luc Donea, product manager bij ERDAS, noemt het bedrijf
waarvoor hij werkt dan ook een ‘geospatial software company’
in de breedste zin des woords. Niet alleen data-win-
Mobiel data inwinnen
39
Evenement
ning vanuit de ruimte, lucht of vanaf de grond ‘leidt tot informatie’,
aldus Donea. Ook de toevoeging van landmeetdata
en 3D-laserscanning moet er toe leiden dat álle relevante
informatie boven tafel komt wanneer een gebruiker een
vierkant plaatst over een gebied op een digitale kaart.
Ambities Imagem en ERDAS
Imagem heeft grote ambities voor 2011. Het personeelsbestand
zal worden uitgebreid, in Capelle a/d IJssel wordt een
groter kantoor betrokken, het opleidingsprogramma wordt
uitgebreid alsmede het partnerprogramma. Dat laatste is met
name interessant vanwege internationale ontwikkelingen
binnen het moederbedrijf van ERDAS, Hexagon, dat onlangs
GIS-leverancier Intergraph overnam. Veel ERDAS-gebruikers
doen hun werk met software van de grote concurrent (en
marktleider) Esri. De consequenties van de toekomstige
kruisbestuivingen, zijn nog niet te overzien. De Groot houdt
het er op dat ERDAS ‘groter en sterker’ wordt, en benadrukt
de goede relaties met andere platform- en database-leveranciers
‘in het geo-landschap’ zoals Bentley en Oracle.
Intergraph komt daar nu - als familie - bij.
Trimble Yuma Tablet PC
Robuuste Tablet PC voor het inventariseren en
inspecteren van objecten
www.imagem.nl
www.dotkadata.com
www.ERDAS.com
www.geometius.nl +31(0)88 4366 300

Na het zetten van zijn handtekening gaf Jan Hendrik
Dronkers aan dat Nederland door dit soort innovaties en
technologie een van de veiligste delta’s is. Hij gaf de projectorganisatie
van het AHN een simpele
missie mee: ‘be good and tell it’. In de
samenwerkingsovereenkomst zijn afspraken
gemaakt over de lopende inwincyclus
(2008-2013).
Tijdens de bijeenkomst op 6 oktober in
Driebergen is onder meer gepraat over
de ambities voor breder gebruik van het
AHN. Op dit moment wordt het Hoogte -
bestand voornamelijk ingezet voor watersysteembeheer
en waterkeringbeheer.
In de toekomst kan het AHN misschien
worden ingezet als basis voor 3D
Topografie in Nederland en de BGT,
wat wellicht uitloopt op een wettelijk
verplichte ‘Basisregistratie Hoogte’.
Tijdens het AHN Congres kwamen
diverse gebruikers, ontwikkelaars en
wetenschappers aan het woord, die de
December 2010-8
Evenement
AHN Congres
Actueel Hoogtebestand
Nederland
Door Remco Takken
Tijdens het jaarlijkse congres van het Actueel Hoogtebestand Nederland hebben
Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen de afspraken over het Actueel
Hoogtebestand Nederland (AHN) vastgelegd in een convenant voor een veilig
watersysteem, en een samenwerkingsovereenkomst.
Rijkswaterstaat, Het Waterschapshuis en De Unie van Waterschappen staan samen borg voor de inwincyclus van het AHN-2. Bij de ondertekening
van het convenant, van links naar rechts: Joris van Enst (directeur Waterschapshuis), Gerty Harteveld (HID Rijkswaterstaat
Data-ICT-Dienst), Jan Hendrik Dronkers (directeur-generaal Rijkswaterstaat) en Peter Glas (voorzitter Unie van Waterschappen).
Robert Kroon van Geodelta bepleitte
op het AHN Congres de combinatie
van fotogrammetrie en (terrestrisch)
laserscannen: “Zoek niet naar verge -
lijkbare producten, maar naar
synergie. Een beeldpixel geeft andere
informatie dan een lasergridpunt
van dezelfde plek. Dat betekent
een verrijking van de data.”
40
waarde van hoogte data elk op een andere manier belichtten:
van ‘duurzame daken’ tot ‘archeologische beleidskaarten’.
René van der Velden van Het Water -
schapshuis belichtte de breedte van het
huidige gebruik. Hij noemde voorbeelden
uit de wereld van mutatiesignaleringen,
3D-modellering, ver zeke rin gen, archeologie,
WOZ-volumebepaling, bodemdaling
cq. zee spie gelstijging, stedelijke afwateringsmodellen
en tracé-ontwerp door
onder meer Gasunie en Tennet.
Van der Velden vernam dat de AHN-inwinningtechniek
(airborne laserscanning)
in de volksmond ‘landmeten vanuit de
lucht’ wordt genoemd. Hij toonde een
aansprekend praktijkvoorbeeld van een
‘vlakke Haarlemmermeerpolder’ die in de
online AHN Viewer duidelijk reliëf vertoont.
Kijk op www.ahn.nl voor alle
presentaties van het AHN Congres.

In 2010 woont en werkt Arda Riedijk in Arusha, in het noorden van Tanzania, niet ver van de Kilimanjaro en
drie graden ten zuiden van de evenaar.
Bij de grens van de Grote Rift Vallei,
ook bekend als de Oost-Afrikaanse
Slenk, voelde ik mijn eigen nietigheid in
vergelijking tot de immensheid van de
geologische processen van de aarde. Ten
tweede leek het alsof ik me in een real-time
aardrijkskundeles bevond. De Grote
Rift Vallei loopt van Syrië tot Mozam -
bique. In Oost-Afrika splitst de continentale
Afrikaanse plaat zich in de Nubische
December 2010-8
Column
Vooralsnog blijft aardrijkskunde nog gewoon analoog handwerk.
(W) en de Somalische plaat (O). Over
pakweg tien miljoen jaar zal Oost-Afrika
zich op deze plek hebben afgescheiden
van de rest van Afrika. Net als
Madagaskar dat ongeveer 65 miljoen
jaar geleden deed.
De Grote Rift Vallei is hét testbed voor
archeologen. Dit gebied staat bekend als
‘de Wieg van de Mensheid’. In 1959
vond Mary Leakey hier haar
Zinjanthropus bosei, de
1,75 miljoen jaar oude
schedel van een mensachtige.
In de jaren zeventig
vond Leakey in
dit gebied bovendien
enkele drie miljoen jaar
oude voetafdrukken.
Jane Goodall in gesprek
met Tanzaniaanse
studenten.
Arda Riedijk arda.riedijk@gmail.com schrijft vanuit Arusha,
Tanzania over geo-gerelateerde onderwerpen.
Ze werkt voor verschillende opdrachtgevers op het gebied van milieu en ontwikkeling.
http://ardariedijk.wordpress.com
41
In 2010 was het vijftig jaar geleden dat
de legendarische Jane Goodall zich in
Tanzania vestigde om de omgangsvormen
van chimpansees te bestuderen.
Inmiddels weten we dat het DNA van
chimpansees voor 95 procent identiek is
aan dat van ons. Haar enige tools toentertijd
waren potlood en papier en zwartwitfotografie.
Inmiddels werken haar
collega’s met de meest geavanceerde
geo-spatial tools om de gedragingen van
de dieren in hun natuurlijke habitat in
kaart te brengen.
Ik realiseer me heel goed waarom mijn
real-time aardrijkskunde-ervaring hier in
Tanzania zo leuk is. Omdat ik a) het geld
heb om te reizen, b) kan lezen, en c) toegang
heb tot mobiel internet. Drie belangrijke
randvoorwaarden waardoor ik
over dit alles meer te weten kan komen.
Dat is niet vanzelfsprekend in Tanzania.
Het BNP per hoofd is 1.400 dollar, dertig
procent van de bevolking is analfabeet,
98,8 procent van de Tanzanianen werkt
nooit met internet. Daartegenover staat
dat mobiel internet populairder en beter
betaalbaar wordt. Wat dat betreft zie ik
het nog wel gebeuren dat de mobiele variant
van EduGIS straks verplichte kost
is in het Tanzaniaanse curriculum. De
toegankelijkheid van geo-data is hier
echter een probleem.
Rectificatie: In de vorige column schreef ik
dat Tanzania drie keer zo weinig inwoners
heeft als Nederland. Dit is niet correct. De
populatie van Tanzania is bijna 42 miljoen
(Bron: The World Factbook).

Volle bak voor vakgenoten
GIN Symposium
Vakvereniging GIN is al jaren op zoek naar een nieuwe formule. Dit jaar was de ernst van
de door te hakken knopen groot genoeg om de ledenvergadering uit te stellen. Gezien de
overweldigende belangstelling en het afgewogen programma van het GIN Symposium, is er
wel degelijk een toekomstperspectief.
Gemor aan de poort. Zowel de jarenlange
GIN-leden/ vrijwilligers als
nieuwkomers van de alles-moet-gratisgeneratie
waren verrast vanwege de
entreeheffing voor het GIN Sym -
posium in Schouwburg Orpheus te
Apeldoorn. Uiteindelijk bleek de bijdrage
voor het evenement op 10 november
overkomelijk te zijn. Meer
dan vierhonderd bezoekers hadden
tijd vrijgemaakt om de lezingen-metvakbeurs
te bezoeken.
Vakvereniging GIN professionaliseert
langzaam maar gestaag. Het ledenbestand
vergrijst echter in dezelfde
mate. Vrijwilligers melden zich steeds
minder aan, de drukker van het tijdschrift
Geo-Info moet worden betaald,
alsmede de huur van de schouw burg.
De jaarlijkse ledenvergadering werd
dit jaar uitgesteld omdat ‘een van de
December 2010-8
Evenement
Door Remco Takken
bestuursleden’ niet aanwezig kon zijn.
Blijkbaar moest er iets zeer belangrijks
door de vergadering worden geloodst.
Waarschijnlijk dreigt er een financieel
tekort, en moet er acuut iets
gebeuren.
Baarda-lezing
Professor Hans Oerlemans verzorgde
de tweejaarlijkse Baarda-lezing. Hij
gaf een gepassioneerd betoog over
verdwijnende gletsjers, met bijzondere
voorbeelden van de veranderingen
van gletsjergeometrieën. De vraag in
hoeverre gletsjers precies een rol spelen
bij de stijgende zeespiegel is lastig
te beantwoorden. Hoewel er al enige
honderden jaren gletsjers worden bestudeerd
is de ‘diagnose van de trage
componenten in ons klimaatsysteem
nog vrij slecht’, aldus de professor.
42
Hol van de leeuw
Bij Geo-Informatie Nederland bevindt
voorzitter van de Raad van het
Bestuur van het Kadaster Dorine
Burmanje zich in het hol van de
leeuw. Enerzijds klagen leden dat zij
(bijvoorbeeld als landmeter) niet goed
worden betaald door het Kadaster, anderzijds
zijn zij vaak zelf afnemer van
geo-data en vinden zij de tarieven te
hoog. “De trend is: ‘geef die data nu
maar, wij voegen wel waarde toe’.
Maar wie gaat er mee in de kwaliteitsborging?”,
legde Burmanje haar publiek
voor. Ze sloeg zich dapper door
haar presentatie heen. “Gratis is nooit
zonder leveringsvoorwaarden”, stelde
Burmanje, en: “Het Kadaster krijgt
geen gelden uit de algemene middelen
en subsidies. De Minister bepaalt de
hoogte van het vastgestelde tarief.”

Tienstra Prijs
De tweejaarlijkse Tienstra-prijs werd
gewonnen door Ingenieur Bastiaan
van Loenen. Hij kreeg de prijs voor
zijn ‘internationaal georiënteerde, bestuurlijke
en juridische onderzoek op
het gebied van geo-informatie’. Van
Loenen heeft onderzoek gedaan naar
de modellering van de ontwikkeling
van geografische informatie infra -
structuren (GII) en de rol van het toegankelijkheidsbeleid.
Op dit moment
betreft zijn voornaamste onderzoeksgebied
het hergebruik van overheidsinformatie
en de beoordeling van het
succes van geografische informatie
infrastructuren, waaronder Inspire.
De jury verwacht dat de prijs een aanmoediging
zal zijn voor verder onderzoek.
Beursnieuws
KPG Nederland
Op de beursvloer manifesteerde het
fotogrammetrische bedrijf KPG
Nederland zich voor het eerst aan de
aanwezigen. CEO Mark Wijn gaarde
was zelf aanwezig. De werkzaamheden
van KPG S.A., het moederbedrijf
in Polen, strekken zich uit van klassieke
terrestrische opmetingen, digitale
fotogrammetrie, satellietbeeldverwerking,
laserscanning, datamanipulatie
en gegevensverwerking, GIS/
LIS en de ontwikkeling van
ap pli catie-software en nieuwe technologiën.
KPG Nederland zal zich voornamelijk
focussen op de marketing,
projectacquisitie en projectmanagement
met de zwaartepunten op het
BGT-project, actualisering, kwaliteitsverbetering
en objectgericht ma -
ken van de GBKN, integratie van de
BAG-pandenkaart ten behoeve van
beheersystemen en 3D city-modelling.
SuperMap/GISoftware
Een andere nieuwkomer in de
Be ne lux is SuperMap-distributeur
GISoftware. Het bedrijf opereert al
langer in de gemeentelijke markt,
maar biedt sinds oktober voor het
eerst ook locatiegerichte oplossingen
op basis van het Chinese GIS-platform
SuperMap. SuperMap GIS bevat
Desktop, Server, en Mobiel GIS,
alsmede componenten. GISoftware is
momenteel in gesprek met Neder -
landse bedrijven die als partner geïnteresseerd
zijn in het SuperMap-plat-
December 2010-8
Ongeveer vierhondertd mensen bezichten het GIN Symposium.
form en mogelijk applicaties gaan
ontwikkelen specifiek voor de Neder -
landse markt.
Tercera
Tercera is niet nieuw, de aanwezigheid
op het GIN Symposum was dat
wel. Tercera-software wordt gebruikt
door overheden verspreid over alle
provincies in Nederland. Behalve in
tien van de twaalf provincies wordt
de software ook veel gebruikt door
met name kleinere gemeenten.
Tercera is een adviesburo voor de
overheid en is gespecialiseerd in digitalisering
van ruimtelijke plannen en
besluiten. Het is onder andere betrokken
geweest bij het opstellen van de
RO-standaarden 2006 en 2008. Het
bedrijf heeft daarnaast in opdracht
van VROM onderzoek verricht naar
de kwaliteit van de coderingen van
digitale bestemmingsplannen.
Op dit moment werkt Tercera aan het
implementatieproces bij VROM en
bij verschillende provincies en gemeenten.
Daarnaast heeft het bedrijf
veel kennis in huis op het gebied van
de uitwisselformaten XML en GML.
Vernieuwing
De inhoudelijk sterke lezingen zorgden
samen voor een relevant symposiumprogramma,
met talloze parallelsessies
die succesvol inhaakten op de
actualiteit. Het is te hopen dat de ingezette
vernieuwingsronde van GIN
snel genoeg gaat, en of jongeren zich
op tijd herkennen in de vakvereni-
43
Evenement
ging. Regelmatig wordt ‘GIN clubblad’
Geo-Info nog gevuld met
vrijwillige bijdragen van vutters en
gepensioneerden, wat even goedbedoelde
als oeverloze verhandelingen
oplevert over Kadasterstenen of
-kaarten van eeuwen her.
Ook het GIN Symposium kende even
zo’n oubollig moment. Vertrekkend
GIN-voorzitter Jan-Willem van Eck
toverde tijdens de opening een zwartwitfoto
van een landmeetploeg met
een watergieter tevoorschijn. Met
daarbij de impliciete vraag of er ook
ouderen in de zaal aanwezig waren
die nog wisten waarvoor deze diende.
Tekenend genoeg werd het mysterie
nog opgelost ook. De term ‘Incrowd
Sourcing’ was hiermee succesvol gelanceerd,
maar of dit de handigste
manier is om mensen buiten de ver -
grijzende ‘incrowd’ te interesseren, is
zeer de vraag.
www.geo-info.nl

Pitney Bowes Business Insight (voormalig MapInfo)
biedt de volgende trainingen aan in het trainingscentrum te Gorinchem:
- MapInfo Professional basistraining (niveau 1)
- MapInfo Professional voor gevorderden (niveau 2)
- MapBasic
Uiteraard is het ook mogelijk om op maat gemaakte in-house trainingen voor u te organiseren.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met PitneyBowes Business Insight:
+31 (0) 183 642950 of stuur een mail naar
marjolein.razenberg@pb.com
www.pb.com
Geometius bv geeft op reguliere basis diverse
trainingen en workshops in het trainingscentrum
in Almere.
De trainingen die ondermeer gegeven worden zijn:
• GPS-training RTK meten
• GPS-training Post Processed meten
• GPS-training Esri-Arcpad
• GPS-introductiecursus (Geodesie & GIS)
• Diverse opfriscursussen
Al onze trainingen kunnen volledig op maat en behoefte worden samengesteld
zodat een ieder zijn doelstelling(en) hierin zal kunnen behalen.
Voor meer info bel naar 036-5492090 of mail naar info@geometius.nl
www.geometius.nl
geo.nieuwland.nl
December 2010-8
- MapInfo MapCad
- Vertical Mapper
- SQL in MapInfo Professional
•
Realworld Systems verzorgt maatwerk opleidingen op het gebied van:
ESRI Desktop en Server producten (ArcMap, ArcSDE, ArcGIS Server, ArcGIS Mobile)
• GE Smallworld producten (NRM, Offices, Admin, User, PNI)
• Realworld producten (ORCA, SyncManager, TestRunner)
• Open Source producten (Openlayers, Ruby on Rails, Flamingo, MapServer)
• Spatial Workshop (User, Config, Analyse)
• GIS algemeen, introductie
• GIS voor managers: visie en inzicht in ontwikkelingen
• Klant applicaties: gericht op waar de gebruikers mee werken
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Realworld Systems, telefoon +31 (0) 345 61 44 06
www.realworld-systems.com
of per mail: opleidingen@realworld-systems.com
LEOP b.v. is specialist in landmeten en opleiden. Wij verzorgen maatwerktrainingen
op het gebied van landmeten op elke gewenste locatie. Daarnaast
verrichten we ook zelf metingen met Total stations, digitaal waterpas en gps.
www.leop-bv.nl
Trainingswijzer
44
CivilCenter is Autodesk Authorized Training Center (ATC) en gespecialiseerd in het
ontwikkelen en verzorgen van professionele standaard en klantspecifieke opleidingen op
het gebied van Civil en GEO/GIS.
Nederlandstalig, modulair, marktspecifiek, standaard of op maat en dankzij ons mobiele opleidingscentrum
overal mogelijk.
• AutoCAD Civil 3D (Basis en gevorderden) • AutoCAD Map 3D (Basis en gevorderden)
• AutoCAD en AutoCAD LT
Civil NLCS (zowel voor AutoCAD (Civil 3D) als MicroStation)
Verwerken Landmeetkundige gegevens
Voor meer informatie kunt u een mail sturen naar
CivilCenter opleidingen@civilcenter.nl
www.civilcenter.nl
Voor meer informatie: www.leop-bv.nl of mail naar info@leop-bv.nl
Master of Science GIMA
De Master of Science opleiding GIMA is een gezamenlijk initiatief van vier samenwerkende
Nederlandse instituten voor hoger onderwijs.
Specifieke kenmerken
• Voor studenten èn werkenden uit binnen-
en buitenland
• Voltijds en deeltijd programma
• Blended learning = contactonderwijs +
afstandsonderwijs
• Modules + stage + thesis
• Opleiding tot geo-informatie-manager
en –specialist
Geïnteresseerd?
www.msc-gima.nl
www.msc-gima.nl
Voor meer informatie:
Intergraph Benelux B.V., Siriusdreef 2, 2132 WT Hoofddorp
Tel: 023-5666616 of e-mail: marion.van.der.bent@intergraph.com.
www.intergraph.nl
Educating GIS Professionals Worldwide
Postgraduate Certificate, Diploma and
MSc Programme by distance learning
providing students with the knowledge and
skills neces sary to translate management and
scientific problems into GIS.
www.unigis.nl
Doordat wij sterk zijn in theorie én praktijk, kunnen wij optimaal in de
behoefte van ook uw organisatie voorzien. Want meedenken en meedoen is de
kracht van Léon van der Poel en zijn team.
Vier samenwerkende universiteiten
Intergraph Security, Government & Infrastructure – Leren, Bereiken en Groeien
Intergraph biedt verschillende cursussen en workshops voor Geospatial toepassingen. Het doel van onze
opleidingen is een succesvolle en effectieve implementatie en toepassing van onze producten. Deze omvatten
praktisch cursusmateriaal en begrijpelijke documentatie.
Overzicht van het open trainingsrooster voor de komende maanden. Hierin staan de trainingen waar de
meeste vraag naar is. Maar we bieden veel meer dan de cursussen die we inroosteren.
Voor meer informatie ga naar: www.intergraph.com.
Datum Cursus
16,17,18 november GeoMedia Prof+essional
23,24 november GeoMedia Professional
Please visit our website:
www.unigis.nl
For more information please contact us:
UNIGIS Amsterdam - Vrije Universiteit
020-598 6099 or: info@unigis.nl

Esri Nederland levert een groot
aantal opleidingen over het gebruik
en de mogelijkheden van GIS in
het algemeen en de Esri-producten in het bijzonder.
Esri Nederland heeft in haar opleidingsprogramma
MEER DAN ZEVENTIG VERSCHILLENDE OPLEIDINGEN
staan waar deelnemers zich voor kunnen inschrijven.
Alle opleidingen worden gekenmerkt door een combinatie van lessen
en praktische oefeningen. Het opleidingsaanbod varieert van standaard
inschrijfopleidingen tot opleidingen die op maat zijn gemaakt.
E-mail voor meer informatie naar opleidingen@esri.nl
esri.nl
Uw trainingen een heel jaar lang in GIS-Magazine
en op www.gismagazine.nl voor slechts €1300,–
www.gismagazine.nl
Zoekmachine voor geo-informatie: Voyager
De hoeveelheid data en de onderlinge
afhankelijkheid neemt steeds meer
toe binnen organisaties. Dit staat
doelmatig gebruik van gegevens in
de weg. Snelle toegang tot data en
bijbehorende documenten is essentieel,
zeker als het gaat om geo-informatie.
Voyager organiseert daarom
GIS-data, documenten, kaarten en
webservices in een zoekmachine. Het
kan hierbij gaan om grote hoeveelheden
shape-files opgeslagen in mappen,
(geo)-databases, MapServices of Catalog Services,
MapDocumenten (MXD’s) of Layer file. Er worden meer
dan honderd bestandsformaten ondersteund, waaronder alle
Esri-formaten, maar ook databases (Oracle), SDE, WMS,
MapInfo, KML, CAD-formaten, (Geo)PDF, Word en
Powerpoint-documenten. Voyager indexeert kaartbestanden,
databronnen en webservices en maakt voorbeeldfiguren aan.
Eenmaal gevonden data wordt bewaard in Voyager’s master
index, waarin ruimtelijke en administratieve vragen
(query’s) mogelijk zijn met een intuïtieve web-based interface.
Voyager kan tevens worden gebruikt om de geo-informatiehuishouding
te monitoren op datakwaliteit, een geo-portaal
te creëren en om gegevens te delen met projectgroep, orga-
Fugro sluit zich aan bij NLCS
Fugro-Inpark heeft zich onlangs aangesloten bij de projectgroep
NLCS om haar Geo-ICT kennis en ervaring betreffende
CAD en GIS in te brengen. De NLCS wil de CAD-standaard
zijn voor de GWW-sector en is ontstaan op initiatief
van CUR Bouw en Infra. De layout-voorschriften en metadata
worden er in vastgelegd. Daarnaast levert de NLCS een
standaard voor de bestandsopbouw: de laagindeling, lijnstijlen,
kleurgebruik, benamingen et cetera. Meer dan twaalf jaar
December 2010-8
Trainingswijzer
Kort Nieuws
45
Crotec cursusleiders kennen alle aspecten van RoTotaal. Zij maken uw medewerkers binnen korte
tijd vertrouwd met de software.
Crotec cursussen zijn professionele standaard en/of maatwerk cursussen waarmee productiviteit
en efficiency binnen de organisatie wordt verhogen.
Cursussen en workshops, die u op dit moment in ons leslokaal in ‘s-Hertogenbosch, maar ook bij u
op locatie in Nederland kunt volgen:
RoPlan
RoPlan – Bestemmingsplan
RoPlan – Structuurvisie
RoPlan combinatie update Microstation V8i
Digitale Planprocessen
www.crotec.nl
Basisprincipes MicroStation
RoBeheer
RoTekst
RoTekst styling Planteksten
RoPubliceer
Workshop Toepassen Handboek Digitale Plannen
Workshop Geografische Webservice op basis van Open Source
Wilt u meer weten over onze cursussen, dan kunt u ons bereiken
via 073 523 3950 of info@crotec.nl
nisatie of internet. In het kader van
data-op-orde-projecten kan ongewenste
redundantie in omvangrijke
datasets worden aangepakt.
De aanwezigheid van metadata is
niet absoluut noodzakelijk om data
vindbaar te maken via Voyager.
Echter, metadata wordt wel meegenomen
bij het vindbaar maken van
de data. Voyager kan ook een belangrijke
rol spelen bij het op orde
brengen van metadata. Dit komt omdat
direct data zonder metadata kan worden getoond en geopend
in de eigen omgeving om vervolgens metadata toe te
voegen, verrijken of om ‘default’ metadata te laten genereren.
De beoogde gebruiker is niet per se een GIS-analist. De intuïtieve
zoekmachine maakt GIS meer aanspreekbaar voor
ingenieurs, beeldanalisten, rampenbestrijders en andere professionals
die niet vertrouwd zijn met ruimtelijke dataformaten
en andere gespecialiseerde software. Op de Grontmijwebsite
is een gratis versie beschikbaar die een beperkte dataset
kan scannen.
https://software.grontmij.nl/OverGISICT
is de civieltechnische applicatie Infra van Fugro bij ontwerpers
en beheerders door geheel Nederland in gebruik.
Inmiddels is de applicatie Infra geschikt gemaakt voor NLCS
en kunnen huidige gebruikers hier over beschikken. De applicatie
Infra-NLCS is nu ook beschikbaar voor andere civieltechnische
vakgenoten die werken met Micro Station.
www.fugro-inpark.nl

Nederland van boven
De VPRO is begonnen met de voorbereidingen
van een nieuw groot crossmediaal project
over Nederland vanuit vogelperspectief, dat
vanaf eind 2011 te volgen is op Nederland 1,
op internet, radio en in de gids. Nederland van
boven wordt een ‘visueel meeslepende ode
aan onszelf’. Vanuit vliegtuigen, helikopters,
paragliders, ultralights, luchtbalonnen wordt in
tien afleveringen naar Nederland gekeken. Op
de website kan de bezoeker op een interactieve
kaart van Nederland zien in hoeverre de onderwerpen die
in de afleveringen aan bod komen, invloed hebben op zijn
December 2010-8
Kort Nieuws
Bestanden genereren voor ArcPad-veldmodule
Door ARIS is in opdracht van de provincie
Drenthe in ArcToolBox een toolbox
gemaakt met scripts, tools en modellen
waarmee de hele procedure geautomatiseerd
kan worden doorlopen. De procedure
zelf is geschreven in Python, verdeeld
over een drietal scripts. Deze
scripts worden aangestuurd vanuit een
model (Modelbuilder) dat weer als tool
kan worden aangeroepen in ArcToolbox.
Voor twee bewerkingen zijn speciale
Canon’s kleurenprinters voor CAD/GIS en productie-werk
Canon Europe voegt twee 44-inch grootformaat kleurenprinters
toe aan haar CAD/GIS assortiment. Het gaat om de
imagePROGRAF iPF815 en de iPF825, twee vijfkleuren
grootformaat productieprinters. Beide modellen hebben een
hoge printsnelheid en produceren prints met een hoge kwaliteit
in zowel kleur als zwart-wit. De imagePROGRAF iPF815
en iPF825 zijn opvolgers van de iPF810 en iPF820 en produceren
op hoge snelheid grootformaatprints. Daarnaast zijn
ze uitgevoerd met een Accounting-tool voor kostenregistratie,
een Adminmodus, een grotere harde schijf, meer geheugenruimte
voor bestandsverwerking en een verbeterde HP-
46
directe leefomgeving. Op de site kan de bezoeker
tevens afleveringen integraal bekijken,
kiezen voor alleen fragmenten waarin hij het
meest is geïnteresseerd of meer te weten komen
door middel van bonusmateriaal. Ook
kan de bezoeker achter de schermen kijken bij
het maken van de luchtopnames. Met interactieve
animaties krijgt de bezoeker bovendien
de gelegenheid een eigen verhaal te maken en
te experimenteren met de gegevens die de
programmamakers hebben uitgezocht.
geo processing tools gemaakt: Het opsplitsen
van lijnen in gelijke delen en
het exporteren van de layers naar
ArcPad-bestanden (de standaard Arc -
Pad-extensie voor het exporteren van
layers kan niet vanuit Python en
Modelbuilder worden aangestuurd).
Deze geoprocessing tools zijn ontwikkeld
met ArcObjects in VB.Net.
www.aris.nl
GL/2 ondersteuning. De harde schijf
heeft een capaciteit van 160 GB, twee
keer zoveel als eerdere modellen. De
iP815 en iP825 zijn ook voorzien van
32 GB geheugen, waardoor het mogelijk
wordt grote printopdrachten efficiënter
te verwerken. Beide modellen
zijn voorzien van een USB 2.0 High
Speed interface en een netwerkaansluiting.
De iPF825 heeft een grote, draagbare
opvang-unit voor prints. De verbeterde
HP-GL/2 ondersteuning betekent
in de praktijk dat printopdrachten afkomstig
van de meest populaire CADtoepassingen
efficiënter worden uitgevoerd.
De nieuwe 44-inch printers produceren
lijntekeningen met een minimale lijndikte van 0,02 mm en
een resolutie van 1.200 dpi. Beide modellen zijn in staat een
A1-formaat kleurentekening met volledige dekking in 24 seconden
te printen en maximaal 120 A1-formaat tekeningen
per uur te produceren. Een A0-formaat tekening verschijnt
in 45 seconden. De modellen zijn uitgerust met 330 ml of
700 ml cartridges met matzwarte pigmentinkt en dye-inkt
cartridges in de kleuren zwart, cyaan, magenta en geel.
www.canon.nl

Geodan Next presenteerde
Klimaateffectatlas
Geodan Next demonstreerde tijdens de conferentie
Deltas in Times of Climate Change, van 29 september
tot en met 1 oktober 2010 in Rotterdam, de
Microsoft Surface tafel met de klimaateffectatlas.
Deze atlas ontsluit ruimtelijke informatie over effecten
van klimaatverandering naar een breed publiek.
Daarnaast presenteerde ze ook haar ervaringen met
het opnemen van het thema klimaat in milieueffectrapportages
(m.e.r.). Waarbij dieper ingegaan werd
op de drie strategieën om klimaat op te nemen in de
m.e.r. en om de planm.e.r. en het planproces met elkaar
te verbinden en te integreren.
December 2010-8
www.geodan.nl
Eisen BAG Beheeraudit gewijzigd
De eisen van onafhankelijkheid bij de BAG
Beheeraudit zijn per 1 november 2010 gewijzigd.
Dat heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu
in overleg met de Raad voor Accreditatie (RvA) en
het Landelijk overlegorgaan BAGBAO besloten.
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft bedrijven
en instellingen opgeroepen zich te melden
voor accreditatie bij de Raad voor Accreditatie.
Uitgaande van de gemelde partijen, heeft het ministerie
moeten vaststellen dat een aanpassing op de eisen
van onafhankelijkheid noodzakelijk is om continuïteit
van de uitvoering van BAG-beheeraudits te
waarborgen.
De audit-instelling dient nu over onafhankelijkheid
type C (NEN-EN-ISO/IEC 17020: 2004 clausule
4.2.3) te beschikken. Daarnaast moet het voldoen
aan deze aanvullende eisen:
De audit-instelling mag niet rechtstreeks betrokken
zijn bij het ontwerp, de vervaardiging, levering, installatie,
het gebruik of het onderhoud van de objecten
die ze keuren of van gelijksoortige objecten. Met
objecten wordt hier de BAG bedoeld. Alle geïnteresseerde
partijen moeten gebruik kunnen maken van
de diensten van de inspectie-instelling. Een accreditatie
volgens de ISO/IEC 17020 type A is ook acceptabel.
www.rijksoverheid.nl
De invoering van de BAG zorgt voor een uitbreiding van uw
beheertaak. De voortdurende veranderingen moeten worden
voor stereo kartering zorgen voor nauwkeurige kartering
aanvulling voor 3D kartering op basis van stereo-foto’s.
Imagem is master reseller voor ERDAS in de Benelux.

SURVEY (3D) MACHINE CONTROL GPS+
LASER
GIS
De combinatie combinatie van van klant klantgerichtheid tgerichtheid en
vooruitstrevende technolo technologie ogie
heeft
in
de
voorbije
jaren
zowel
voor
TTo
Topcon opcon als
voor
Sokkia op
de
Nederlandse
e markt
tot
een
sterke ggroei
g roei geleid. geleid geleid.
Enkele unieke
producte producten en zijn
daarbij
de 3D
machinebesturingen, machinebesturinggen,
hetmillimeterGPS+ meterGP S+
systeem,
de
e Robotic
To Total otal
stations met
geïnteg geïntegreerde reerde
camera’s,
de
unieke GR GRS-1 S-1
modulaire
GI GIS S ontvanger ontvanger, ,
het IIP-S2
P-S2 mobile
mapping mappinng
systeem
en
het uiterst
precie precieze ze indu industrieel strieel meetin
-
strument NNET05
ET05
en
dig digitale gitale
waterpas
SDL1X.
In de
zeer
nabije
toekoms toekomst st breidt
To Topcon opcon
Sokkia haar
prog programma ramma uuit
uit met
nieuwe
robotic total
stations,
scan scanners ners en
mobile
mapping
systemen.
Ge Gezien zien
onze
ggroei
roei
en de deze ze ontwikkelingen zijn
wij
op kor korte te
termijn op
zoek
naar een
n energ energieke ieke en
zelfstandige:
High-end High--end
Sales
Repre p esentative
Representative (M/V) ( / )
In
deze
functie e ben je verantwoorde-
verantwoorde-
lijk
voor de
ver verkoop rkoop van
totaalstations,
GN GNSS-systemen, SS-systemenn,
scanners
en
bijbeho
-
rende
software
aan
ingenieursbureaus,
locale
en
reg regionale ioonale
overheden,
water
-
schappen en on onderwijsinstellingen.
nderwijsinstellingen.
Ve Verdere erdere vereisten:
Opleiding op
op tenminste
MBO
niveau
Commercieel
talent
Uitstekende communicatieve
c
vaardigheden
vaardighedenn
Landmeetkundige Landmeetkunndige
achterg achtergrond rond
en/of -ervaring -ervarinng
is een voordeel
Belangstelling Belangstellingg
voor nieuwe
technologieën
Goede behee beheersing ersing van de
Nederlandse en Engelse taal
Je komt terecht in een
klein
en
enthou
-
siast team binnen binne en een
informele
organi
-
satie. satie. Iedereen ddie
die door
zijn
of
haar
inzet
onze toekomstplannen toekomsstplannen
daadwerkelijk
helpt realiseren, realiserenn,
kan rekenen op een
beslist navenant navenante te beloning.
Geïnteresseerd
in de functie?
Stuur ddan
dan een schriftelijke reactie naar
To Topcon opcon n Sokkia Nederland
t.a.v t.a.v. .dde
e heer AAxel
xel Messing
PPostbus
ostbu us 772
2
33750
750
GB Bunschoten
mailen
n naar
aaxel.messing@topconsokkia.nl
xel.mmessing@topconsokkia.nl
Meer
wet weten? en?
Bel da dan an dhr dhr. .AAxel
xel Messing
Salesm Salesmanager manager Benelux
Te Tel: el: 06-53642971
Vo Voor oor meer m informatie over
To Topcon opco on en Sokkia:
Sur Surf fna naar aar www www.topconsokkia.nl
.topconsokkia.nl

Sharp MFP werkgroepprinters
De Sharp MX-C380P kleurenprinter en de
MX-B380P zwart-witprinter gebruiken dezelfde
printer-engine als de A4-multifunctionals
van Sharp. Zo kunnen klanten die geen
behoefte hebben aan scan- en kopieerfuncties
voor een fractie van de kosten toch profiteren van dezelfde controller, uitvoerkwaliteit,
papierbehandeling, connectiviteit en beveiligingsfuncties.
Beide printers kunnen tot 38 pagina’s per minuut afdrukken en beschikken
over een snelle controller, een Q-VGA-kleurendisplay van 4,3-inch, een afdrukresolutie
van 1.200 x 1.200 dpi en een harde schijf van 80 GB.
Bovendien kan er een ruimtebesparende interne afwerkingseenheid worden
toegevoegd voor het automatisch sorteren, nieten en stapelen van documenten
(offset) zonder dat er een grote extra module nodig is. De MX-
C380P en de MX-B380P beschikken over de functie ‘direct afdrukken’,
waarmee gebruikers documenten op een server direct op de printer kunnen
openen en afdrukken. Het is tevens mogelijk toegang te krijgen tot documenten
op een FTP-server, USB-stick of op de harde schijf van de printer.
Er is veel aandacht besteed aan netwerk- en gegevensbeveiliging. De standaard
geleverde, geavanceerde filter- en coderingsfuncties en de functie
‘Vertrouwelijk afdrukken’ zorgen ervoor dat de gebruiker een pincode
moet invoeren voordat er kan worden afgedrukt. De gecertificeerde data
security kit (gegevensbeveiligingspakket) met functies voor codering en
het verwijderen van gegevens, is optioneel verkrijgbaar.
December 2010-8
49
www.sharp.nl

Wat is GIS-Magazine ?
GIS-Magazine is een vaktijdschrift over geo-ICT met een praktische
insteek. De wereld van de digitale kaart begint bij het inwinnen van ruimtelijke
gegevens door een landmeter en eindigt bij ontsluiting via intra- of
internet. GIS-Magazine verschijnt 8 maal per jaar in Nederland en België.
Waar gaat GIS-Magazine over?
GIS-Magazine wil laten zien hoe geografische informatie zijn weg vindt
naar de (eind-)gebruiker. GIS (Geografische Informatie Systemen) is meer
en meer onderdeel van een groter geheel. Overheidsinstanties, maar ook
het bedrijfsleven doen in toenemende mate hun voordeel met kaartgebaseerde
ICT-oplossingen. Google Earth, (3D)visualisatie, serious gaming en
virtual reality, het zijn allemaal ontwikkelingen die impact hebben op het
denken en doen van de geo-informaticus. Digitale terreinmodellen, mobiele
toepassingen en GPS-innovatie beïnvloeden doorlopend het werkproces.
Abonnementen 2011
Een abonnement op GIS-Magazine kunt u aanvragen via de website:
www.gismagazine.nl. Een jaarabonnement (acht nummers) op GIS-
Magazine kost € 59,50 excl 6% BTW. Voor verzending buiten Nederland
bedraagt de prijs € 72,50. Abonnementen worden automatisch verlengd.
Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen twee maanden voor het verstrijken
van het abonnementsjaar in ons bezit te zijn. Voor informatie en
aanvraag abonnementen: services@gismagazine.nl
GIS-Magazine nr. 1 - 2011
Zakelijke vergelijking GIS-software
Met draconische bezuinigingsmaatregelen binnen de overheid
voor de boeg wordt de komende jaren elk dubbeltje veelvuldig
omgekeerd. De Algemene Rekenkamer doet bijvoorbeeld onderzoek
naar de besparingen
die voor Rijks- en lagere
overheden in het verschiet
liggen bij een
eventuele overstap naar
open source-software.
BIM en Gemeenten
Virtual Reality, dynamische opslag van ontwerpinformatie, kennissystemen,
webontsluiting
van ontwerpinformatie en de
ontwikkeling van 3D-modelleerhulpmiddelen
voor architecten.
Wat zijn de kansen die toepassing
van een Bouw In for -
matie Model (BIM) biedt aan
gemeenten?
GIS-Magazine nr. 1 - 2011
verschijnt omstreeks 14 februari 2011.
December 2010-8
Lezersservice
50
GIS-Magazine op Internet
www.gismagazine.nl
Meer nieuws, de actuele agenda en een online artikelenarchief vanaf
2006 vindt u op www.gismagazine.nl.
Gegevens onjuist?
Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van
GIS-Magazine onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adres drager
met gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan:
CMedia B.V.
Bezoekadres
Ecopark 15
8305 BJ Emmeloord
Postadres
Postbus 231
8300 AE Emmeloord
U kunt wijzigingen ook via e-mail
verzenden naar services@gismagazine.nl
Adverteerdersindex
Andes www.andes.nl 33
Autodesk www.autodesk.nl 24
CycloMedia www.cyclomedia.com 2
Fruytier www.flib.nl 17
Fugro www.fugro-nederland.nl 23
Gemeente Ede www.ede.nl 35
Geometius www.geometius.nl 39
Imagem www.imagem.nl 47
LNR Globalcom www.lnrnet.nl 19
Logica www.werkenbijlogica.nl 51
NedGraphics www.nedgraphics.nl 21
QPS www.qps.nl 14
Realworld www.realworld-systems.com 49
Slagboom & Peeters www.slagboomenpeeters.com 52
Topcon www.topcon.nl 48
Vicrea www.vicrea.nl 7

We do IT naturally

We do IT naturally