1999 - Abeek, Natuurpunt Meeuwen-Gruitrode & Peer

Dit zal resulteren in een gevarieerd natuurgebied, waarin open moeras- en
heidegebieden worden afgewisseld met natuurlijke bossen en halfopen ruigtes. Zo
wordt het Smeetshof opnieuw een belangrijke schakel in het Kempenbroek, een
grens-overschrijdende keten van natuurgebieden die Belgisch- en Nederlands
Limburg met elkaar verbindt.
Een symbooldossier
De historiek van het Smeetshof is symbolisch voor het verlies van natuurwaarden in
Vlaanderen door een steeds intensievere landbouwuitbating. Van oorsprong was het
Smeetshof onderdeel van een grensoverschrijdend moerasgebied. In 1770 werd het
nog in kaart gebracht als een onbegaanbaar moeras, omgeven door bos en
kreupelhout.
Maar een eeuw later was naast de grens met Nederland al de Lossing gegraven, een
kunstmatig afwateringskanaal, waarna het steeds droger wordende gebied geleidelijk
in cultuur werd gebracht. Het resultaat was een kleinschalig landbouwgebied, waarbij
wei- en hooilanden afwisselden met bosjes, stukjes heide en ruigten. Ideaal voor
vogels als de nachtegaal, de geelgors en de grauwe klauwier, terwijl de resterende
nattere gedeelten onderdak boden aan tal van moeras- en rietvogels. Aan die
kleinschaligheid kwam een abrupt einde toen het gehele gebied in 1974 werd
verkocht en in snel tempo werd omgevormd tot een grootschalig, geëgaliseerd en
gedraineerd landbouwdomein.
In 1984 bleven van de oorspronkelijke 56 hectare bos nog nauwelijks tien hectare
over. In totaal acht kilometer houtkanten werden gerooid, en bijna dertien kilometer
bomenrijen verdwenen. Fel protest vanwege lokale natuur- en milieuverenigingen
oogstte uitgebreide media-aandacht, maar het resultaat was pover. Ondanks de
goed gedocumenteerde waslijst van overtredingen en processen-verbaal werd het
merendeel van de flagrante overtredingen geregulariseerd.
Zo kreeg het Smeetshof zijn huidige uitzicht: een voor het publiek afgesloten
landgoed, beheerd als intensief landbouwgebied en privé-jachtdomein.
Een groen grensgeval
De huidige en toekomstige natuurwaarden van het Smeetshof worden nog versterkt
door zijn inbedding in het grensoverschrijdend natuurgebied Kempenbroek. Zo wordt
het Smeetshof alleen door de Lossing gescheiden van het Nederlandse
moerasgebied Wijffelterbroek. Dit gerenommeerde elzenbroekbos met aan-
grenzende weilanden wordt beheerd door de vereniging Natuurmonumenten, de
Nederlandse partner van Natuurreservaten vzw. Een verhoogde grondwaterstand en
een betere waterkwaliteit in het Smeetshof komen ook de natuurwaarden in het
gerenommeerde Wijffelterbroek ten goede. Naast het Wijffelterbroek vormen ook de
Kettingdijk en de Natuurbossen - met een mooie populatie nachtzwaluwen- een
natuurlijk Nederlands verlengstuk voor het Smeetshof.
23
JAARBOEK 1999 NATUURRESERVATEN vzw
AFDELING MEEUWEN-GRUITRODE / PEER