1999 - Abeek, Natuurpunt Meeuwen-Gruitrode & Peer

VALLEI VAN DE ABEEK
De werksters die samen niet de nieuwe, jonge koningin in de oude kast
achterbleven hebben in zekere zin 'thuisvoordeel' aangezien ze een volwaardig nest
erven. Degenen die naar een nieuwe locatie emigreerden daarentegen zullen
volledig nieuwe raten moeten bouwen. Het 'bouwmateriaal' (was) wat de bijen
hiervoor nodig hebben wordt uitgescheiden door 8 klieren aan het achterlijf van
jonge bijen. Voor het dichten van kieren en het vastzetten van loszittende delen
wordt propolis gebruikt. Dit is een soort harsachtige substantie die verzameld wordt
van de knoppen en schors van verschillende bomen en planten.
In verband met het aanleggen van een voorraad honing dient verder opgemerkt te
worden dat honing niet zomaar zonder meer kant en klaar ingezameld kan worden.
Aangezien het bijenlichaam uitsluitend enkelvoudige suikers kan opnemen, wordt de
nectar die door de vliegbijen mee naar de kolonie gebracht wordt, door de werking
van bepaalde enzymen in hun maag afgebroken tot dergelijke enkelvoudige
structuren vóór dat hij opnieuw uitgebraakt en in de raten opgeslagen wordt.
Bovendien wordt hij van zijn overtollig vocht ontdaan door het zogenaamde
ventileren. De huisbijen gaan door snelle vleugelslagen voor een constante
luchtstroom in de kast zorgen zodat verdamping optreedt en het waterpercentage in
de gestockeerde honing daalt tot minder dan 20%.
Wanneer een bij een goede dracht ontdekt heeft zal zij deze informatie meedelen
aan haar nestgenoten door het uitvoeren van de zogenaamde bijendans op de raat.
Uit het patroon van deze dans en de snelheid waarmee hij uitgevoerd wordt kan de
richting van en de afstand tot de vindplaats afgeleid worden. Door uitwisseling van
voedsel kunnen de bijen tevens de geur, de smaak en de suikerconcentratie
proeven. Op die manier slagen zij erin om steeds de meest energierijke nectar eerst
en op een efficiënte wijze in te zamelen.
Aangezien al deze werkzaamheden tegelijk en in harmonie met elkaar uitgevoerd
moeten worden heerst er in de ogenschijnlijk chaotische bijenmassa toch een strikte
en gedisciplineerde taakverdeling.
De werksters hebben namelijk, afhankelijk van hun leeftijd, een eigen
verantwoordelijkheid: de eerste drie weken van hun leven blijven ze in de kast
waarbij ze achtereenvolgens ingeschakeld worden om cellen te poetsen, het broed
te verzorgen, nectar te inverteren en de vliegopening van de kast te verdedigen.
Nadien worden ze ingezet als haalbijen en overleven ze, afhankelijk van de
omstandigheden, gemiddeld nog een drie- á viertal weken. Bovendien is het zo dat
de individuele bijen steeds maximaal ten dienste staan van de kolonie. Hiertoe
hebben zij de mogelijkheid de biologische klok in zekere zin naar hun hand te zetten.
Indien dit wenselijk is kunnen bepaalde stadia in hun evolutie overgeslagen worden
of desnoods kunnen bepaalde functies uit hun verleden terug geactiveerd worden.
33
JAARBOEK 1999 NATUURRESERVATEN vzw
AFDELING MEEUWEN-GRUITRODE / PEER