2 - Stadsgewest Haaglanden

MKB ADVISEURS
De eerste stap is structureel naar buiten kijken en trends spotten
Innovatie ligt heel dicht bij huis
Ondernemen is vooruitzien, stilstand is achteruitgang, innovatie is geen luxe maar een noodzaak; ook voor het midden- en kleinbedrijf. Dat is de
stellige mening van drs Linda Kluver, Senior adviseur Strategie en Management van MKB Adviseurs in Haaglanden. Innovatie wordt vaak geasso-
cieerd met verheven, wetenschappelijk onderbouwde Research & Development. Het roept het beeld op van uitvinders in een laboratorium. In het
midden- en kleinbedrijf overheerst het idee dat innovatie duur, tijdrovend, zelfs eng is. Er is altijd het risico van een mislukking. Bovendien telt
Zonder lef verandert er niets
Mensen zijn niet gebakken om te veranderen. Toch is veranderen de enige constante
in ons leven. Als veranderingen geleidelijk gebeuren, kunnen we dat prima aan. Maar
als er ineens een abrupte verandering voor de deur staat, zorgt dat voor weerstand en
zetten we de hakken in het zand. In alles focussen we op het behoud van evenwicht.
Een verandering betekent een verstoring van dat evenwicht.
Onderzoek wijst uit dat tachtig procent van (grote) veranderprogramma’s mislukt.
Sterker nog: organisaties zijn daarna slechter af dan toen ze aan het programma
begonnen. Ik vraag mij geregeld af waarom. Volgens mij ligt het vooral aan het
onwankelbare geloof in maak-, plan- en beheersbaarheid.
32 klanten. Het is een succesvolle innovatie
33
in het huidige economische klimaat elke cent, zeker in het midden- en kleinbedrijf. De neiging om te bezuinigen kan de drang tot innovatie parten
spelen. “Innovatie is belangrijk, maar het is niet voor mijn bedrijf weggelegd”, is een vaak gehoorde uitspraak.
Tekst: Marlies Burlet
Fotografie: MKB adviseurs
Geen wereldvinding? “Niets is
minder waar”, aldus Linda Kluver.
“Juist in economisch mindere
tijden is het extra belangrijk om te
blijven vernieuwen, kansen te zien en te
grijpen. Sterker nog: een bedrijf kan het
zich niet veroorloven om níét te
vernieuwen. In deze tijd vragen
bedrijven juist méér om advies: ‘Ik red
het niet met mijn huidige strategie. Hoe
keer ik het tij?’ is een veelgestelde vraag.
Gemiddeld genomen heeft het middenen
kleinbedrijf weinig behoefte aan
wereldvindingen. Waar het om gaat is
een nieuwe ontwikkeling voor het
bedrijf. Daarmee bedoel ik het aanboren
van nieuwe markten, andere toepassingen
van een bestaand product of
dienst en verbetering van processen.”
Innovatie uit noodzaak
Bedreiging van buitenaf zet vaak de raderen
in gang. Dalende omzetten, winstmarges
of veranderingen in de markt
vormen de aanleiding voor een zoektocht
naar mogelijkheden om het tij te
keren. De ontwikkelingen binnen een
visgroothandel in de regio zijn daarvan
een goed voorbeeld. Het bedrijf leverde
van oudsher rauwe vis aan keukens van
verzorgingstehuizen. Steeds vaker besteden
deze instellingen een deel van de
voedselbereiding uit aan bijvoorbeeld
cateraars; een serieuze bedreiging voor
het bedrijf dus. Om te overleven was
deze ondernemer genoodzaakt zijn producten
aan te passen. De visgroothandel
levert nu ook deels voorgegaarde of
Linda Kluver
afgebakken filets en neemt daarmee een
deel van de bereiding voor zijn rekening.
Het product is veranderd van grondstof
naar halffabrikaat. Dat klinkt eenvoudig,
maar het vergde een aanpassing van het
gehele productieproces, de logistiek, de
prijsstelling en de denkwijze over de
producten. Nu wordt bijvoorbeeld meegedacht
over de samenstelling van de
menu’s van de klanten. Inmiddels kan
het bedrijf de eigen markt weer goed
bedienen. Wellicht kan het ook de moeilijkste
stap gaan zetten: het verbreden
van de markt door aan nieuwe sectoren
te leveren.
Linda Kluver: “Ondernemen is vooruitzien.
Wat vraagt de markt, sluit ons aanbod
daarop aan en volstaat mijn huidige
strategie voor de komende tien jaar? Zo
breidt een goedlopend gastouderbemiddelingsbureau
in Haaglanden haar diensten
uit binnen de eigen markt. Het kent
de huishoudens en heeft daarmee een
vertrouwensband opgebouwd. De klanten
blijken tegen nog meer problemen
aan te lopen bij de zorg voor het gezin,
het huis en de huishouding. Het bureau
signaleert wat de markt vraagt en speelt
daarop in door haar aanbod aan te passen.
Het bemiddelt nu ook bij het vinden
van een huishoudelijke hulp, tuinman,
klusjesman, et cetera en borduurt zo
voort op het vertrouwen van de huidige
die niet uit nood is geboren.”
Lumineus
Nog een aansprekend voorbeeld:
Iedereen kent het fenomeen van slechte
grasmatten in half of geheel overdekte
voetbalstadions. Vooral in de winter
wanneer het veld veel is bespeeld, ontstaat
een waar modderveld. Dat bracht
een ondernemer uit de glastuinbouw op
een lumineus idee. Planten groeien sneller
door speciale belichting. Dat kan ook
worden toegepast op gras. De juiste
belichting levert een betere grasmat op
die bovendien langer bespeelbaar is. Een
aantal samenwerkingspartners afkomstig
uit de tuinbouwsector, heeft bestaande
kennis van licht, teelt, techniek, constructies,
et cetera verenigd en een nieuwe
toepassing bedacht voor een compleet
nieuwe markt: de voetbalwereld.
Een eerste proefopstelling in het
Philipsstadion te Eindhoven heeft goede
resultaten opgeleverd. Het is nu aan de
voetbalstadions om de kosten en baten
van dit nieuwe product en het regelmatig
vervangen van de grasmat tegen
elkaar af te wegen.
Dicht bij huis
Wat deze bedrijven gemeen hebben, is
dat innovatie heel dicht bij huis lag! En
dat is wat Linda Kluver ondernemers wil
meegeven. “De eerste stap is structureel
naar buiten kijken en trends spotten.
Voor elke ondernemer is dat essentieel.
Daarvoor hoef je niet gelijk een duur
gespecialiseerd bureau in te huren. Ga
regelmatig met sleutelfiguren in je bedrijf
om de tafel zitten. Stel jezelf de vraag:
Krijg ik van mijn klanten commentaar of
een compliment? Bespreek wat je hoort
van klanten en wat opvalt in de markt.
Neem één keer per maand even afstand
van de dagelijkse druk en bekijk hoe het
slimmer of anders kan.” ■
Het accent in veranderingsprogramma’s ligt vaak op een beheersmatige aanpak.
Het gaat dan vooral over tijd, geld, organisatie en communicatie. ‘Als we maar
veel en vaak communiceren gaat ’t wel lukken’ denken veel managers. Maar veranderingen
worden meestal door anderen bedacht en dat levert in de regel alleen
maar teleurstellingen op. Mislukte veranderingen zorgen niet alleen voor geldverspilling,
maar wat veel erger is, voor verlies van betrokkenheid en motivatie.
Ideale situatie
Hoe moet je veranderingen dan wel aanpakken? Stelregel één luidt dat het initiatief
voor de verandering bij de direct betrokkenen zelf moet liggen. De meest
ideale situatie is als zij zelf aangeven wat er veranderd moet worden en daarmee
aan de slag gaan. Het management speelt hierin een belangrijke rol. Dat moet de
kaders aangeven en de mogelijkheden bieden voor de verandering.
Een simpele formule kan hierbij duidelijkheid scheppen:
Veranderen = Onbehagen x Visie x Condities x Durf
Om succesvol te veranderen, moet er in een organisatie voldoende collectief
onbehagen zijn. Zo niet, dan is er een taak weggelegd voor het management. Zij
moet duidelijk schetsen wat de consequenties zijn van ongewijzigd beleid.
Dit wordt ook wel ‘pijnmanagement’ genoemd. En als de noodzaak voor de verandering
eenmaal duidelijk is, moet er een heldere visie zijn waar we naar toe
gaan: een aanlokkelijk wenkend perspectief.
Condities
Ik zal enkele belangrijke condities voor succesvol veranderen noemen. Zo staat of
valt de verandering met de stijl van leidinggeven. Medewerkers moeten worden
uitgedaagd tot veranderen en tot het nemen van eigen verantwoordelijkheid.
Sleutelwoorden zijn zelfvertrouwen, duidelijkheid, erkenning, aandacht en
waardering voor medewerkers. Zij vormen immers de zo noodzakelijke ‘brandstof’
voor veranderingsprocessen. Ook goed samenwerken is van groot belang
voor het proces van voortdurend verbeteren en vernieuwen. En hou er rekening
mee dat een organisatieverandering veel tijd en geld vraagt. Een (te) hoge werkdruk,
het ontbreken van tijd voor reflectie en verdieping, en de hoeveelheid aan
activiteiten leiden maar al te vaak tot stagnatie.
Durf
Zelfs als er voldoende onbehagen is, er een gedeelde visie ligt en alle condities
zijn ingevuld, biedt dat nog geen garantie op succes. De laatste factor heeft te
maken met durf. Zonder lef verandert er niets. Een manager toont lef als hij begint
met die mensen die enthousiast zijn. Als hij vrijplaatsen durft te creëren waar
medewerkers kunnen en mogen experimenteren en fouten maken! Als hij de
juiste condities weet te scheppen en medewerkers helpt zich veilig en geborgen te
voelen!
Jos van der Waals
Senior adviseur BMC
ZOMER 2005
2