Groenbeleidsplan Haaglanden Vastgesteld op 25 november 2009

Groenbeleidsplan
Vastgesteld op 25 november 2009
Haaglanden
ruimte

Groenbeleidsplan
Vastgesteld op 25 november 2009
Haaglanden

Inhoudsopgave
pagina 2
Voorwoord Haaglanden maakt werk van groen! 5
Hoofdstuk 1 Van visie naar uitvoering 7
Hoofdstuk 2 De groene beleidskaders 9
2.1 Het groene goud van Haaglanden 10
2.2 Het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020 10
2.3 Integraal beleid 13
2.4 Beleid andere overheden 15
Hoofdstuk 3 Kernkwaliteiten beschermen 17
Inleiding 18
3.1 De landschappen 18
3.2 Cultuurhistorische waarden 21
3.3 Natuurwaarden 22
3.4 Beleidsuitwerking op lokaal niveau 23
Hoofdstuk 4 Groene functies en groene thema’s 25
Inleiding 26
4.1 Recreatie 27
4.2 Agrarische bedrijvigheid 28
4.3 Water 32
4.4 Ecologisch netwerk en biodiversiteit 33
4.5 Groene thema’s en groene partners 35

Inhoudsopgave
pagina 3
Hoofdstuk 5 De groengebieden en hun opgaven 39
Inleiding 41
5.1 De opbouw van de regionale groenstructuur 41
5.2 De landschapsparken 41
5.3 De stadsrandparken 49
5.4 De groenblauwe schakels 55
5.5 Binnenstedelijk groen 57
Hoofdstuk 6 De taken en rollen van het Stadsgewest Haaglanden 59
Inleiding 60
6.1 Rolverdelingen 60
6.2 De rollen van Haaglanden 61
6.3 De huidige en beoogde taken van Haaglanden 62
6.4 Slotbeschouwing 64
Hoofdstuk 7 Uitvoeringsprogramma en Groenfonds 65
7.1 Het uitvoeringsprogramma als sturingsinstrument 66
7.2 Een regionaal Groenfonds 68
7.3 Het besluit 69
Bijlage Overzicht beleidskaders en regelingen andere overheden 71
(inclusief het project Zuidvleugel Zichtbaar Groener)
Groenbeleidsplan Haaglanden

pagina 4

Haaglanden maakt werk van groen!
pagina 5
Het groen in Haaglanden heeft de laatste jaren een hoge plek op de bestuurlijke agenda
gekregen. Dat is niet zo vreemd. In onze dicht verstedelijkte regio zijn we ons steeds meer
bewust van de waarde van het groen: voor onze gezondheid, voor ontspanning en voor
de rijkdom van onze natuur. Daarnaast krijgen we ook meer oog voor de economische
betekenis van een mooie groene omgeving. Recreatie, toerisme en het vestigingsmilieu
voor bedrijven varen er wel bij.
We zijn daarom steeds zuiniger geworden op de nog resterende natuurgebieden, de
authentieke landschappen en op het stadsgroen in de direct woonomgeving. Het
Stadsgewest Haaglanden heeft de waarde daarvan vorig jaar stevig vastgelegd in het
Regionaal Structuurplan Haaglanden. Alle negen Haaglanden-gemeenten hebben daarmee
uitgesproken zich te willen inspannen voor de bescherming van kwetsbare groengebieden
en voor méér kwaliteit. Op vele fronten gebeurt al het nodige. Diverse groenplannen zijn
in uitvoering. We zijn er echter nog lang niet. Verschillende regionale parken wachten op
een kwaliteitsslag, nieuwe recreatieve verbindingen tussen stad en land moeten worden
aangelegd en in onze open landschappen ligt verdergaande verrommeling op de loer.
Goede ideeën voor verbetering zijn er wel, maar de uitvoering wacht op concrete plannen
én op financiering. Nog volop werk aan de winkel dus.
Het Stadsgewest wil met dit Groenbeleidsplan een extra stimulans geven aan de
uitvoering. Veel groenprojecten zijn gemeentegrensoverschrijdend. Hier is regionale
samenwerking voor nodig. Wij willen, in samenspraak met de provincie, daar een
actieve rol in spelen. Het hier voorgestelde Uitvoeringsprogramma Groen kan ons helpen
om prioriteiten te stellen en de vaart erin te houden. Daarnaast stellen wij voor om
gezamenlijk een regionaal Groenfonds in het leven te roepen: eigenlijk een onmisbaar
instrument om groenprojecten van de grond te krijgen. Een eigen fonds zal ook andere
partijen verleiden om met ons mee te doen. En zo verwachten we een multipliereffect van
onze financiële inleg in groene kwaliteit.
Het Stadsgewest acht de tijd rijp voor nieuwe impulsen. De
opgaven zijn groot en de behoefte groeit. Steeds meer mensen
zijn aangewezen op recreatie dicht bij huis, steeds meer mensen
waarderen dat en maken er ook gebruik van. Daarom wil het
Stadsgewest van visie naar uitvoering overgaan en echt werk
maken van groen!
Marcel Houtzager
Regiobestuurder Groen, Recreatie en Toerisme
Groenbeleidsplan Haaglanden

Van visie naar uitvoering
1Hoofdstuk

1Van visie naar
uitvoering
Van visie naar uitvoering
pagina 8
Haaglanden wil een verdere slag maken in de uitvoering van zijn groenbeleid. Afgelopen
twee jaar zijn de ambities en wensen in beleidsnota’s vastgelegd: in de Visie Groen
Haaglanden (2007) en in het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020 (2008). Het
Stadsgewest Haaglanden zet met deze plannen sterk in op de groene kwaliteiten in
de regio en wil daarin investeren. Intussen zijn er in de regio en bij de Haaglandengemeenten
verschillende groenontwikkelingen gaande. De provincie geeft bijvoorbeeld,
samen met betrokken gemeenten, uitvoering aan acht groenprojecten in het kader
van Zuidvleugel Zichtbaar Groener (ZZG). Er worden plannen gemaakt voor de grote
landschapsparken Duin, Horst & Weide en Midden-Delfland/Oude Leede en samen met
het Rijk loopt het UPR-project Hof van Delfland, waarin verschillende groenprojecten in
samenhang worden ontwikkeld. Het Stadsgewest werkt ook aan de kennisuitwisseling en
de communicatie over groen.
Het Stadsgewest wil met dit Groenbeleidsplan een vertaling van zijn visie naar de
beleidsuitvoering maken. Voor het aanjagen van de uitvoering worden twee nieuwe
beleidsinstrumenten voorgesteld:
c Het Uitvoeringsprogramma Groen Haaglanden:
een programma van concrete regionale
groenprojecten, waarin de prioriteiten worden gesteld en waarmee de voortgang wordt
bijgehouden.
c Een Regionaal Groenfonds Haaglanden:
een door de Haaglanden-gemeenten en andere
partners gevoed fonds, dat de nodige financiële prikkels aan groenprojecten kan geven.
Met deze instrumenten wil het Stadsgewest de uitvoering een extra impuls geven en
daarin zelf een stimulerende rol spelen. Hiervoor worden ook aparte afspraken gemaakt
met de provincie, een belangrijke bondgenoot in het regionale groen.
Het Groenbeleidsplan bouwt voort op het vastgestelde beleid van het Stadsgewest.
Hoofdstuk 2 geeft in grote lijnen de bestaande beleidskaders, zoals neergelegd in de Visie
Groen Haaglanden en het Regionaal Structuurplan 2020. De hoofdstukken 3 en 4 gaan
dieper in op de kernkwaliteiten van het groen in Haaglanden en op de gewenste groene
functies in de groengebieden. Voor het behoud en de ontwikkeling van dit groen wordt
het benodigde regionale en lokale beleid aangegeven. De afzonderlijke groengebieden
zelf komen aan de orde in hoofdstuk 5. Hierin staan de drie groenvarianten in de regio
centraal: de grote landschapsparken, de stadsrandparken en de groenblauwe schakels
buiten en binnen het stedelijk gebied. Welke rol en taken het Stadsgewest daarin speelt of
zou kunnen spelen, staat omschreven in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 worden de nieuwe
beleidsinstrumenten, het Uitvoeringsprogramma en het Groenfonds behandeld.
Het Groenbeleidsplan wordt vergezeld van een deel A. Het Uitvoeringsprogramma en een
deel B. De Verordening Fonds Groen Haaglanden.

De groene beleidskaders
2Hoofdstuk
Groenbeleidsplan Haaglanden

2De groene
beleidskaders
2.1 Het groene goud van Haaglanden
pagina 10
In de aanloop van de het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020 heeft het Stadsgewest
de ‘Visie Groen Haaglanden’ uitgebracht. De opsteller, landschapsarchitect Steven
Slabbers, heeft uiteengezet hoe in de afgelopen eeuw de verhouding tussen stad en land
ingrijpend is veranderd. Zien we in 1900 nog de steden en dorpen omgeven door een
uitgestrekt platteland, nu is het land omsloten door een omvangrijk stedelijk gebied.
Afgelopen jaren maakten de nieuwe Vinexwijken de omsingeling van het groen compleet.
Haaglanden behoort dan ook tot de meest verstedelijkte en dynamische regio’s van het
land. Nog slechts eenderde deel bestaat uit open groene ruimte.
Slabbers heeft in zijn Visie Groen Haaglanden laten zien dat de regio desondanks
beschikt over een grote diversiteit aan landschappen, met daarin opgenomen een rijke
cultuurhistorie. Hij kwalificeert dit gegeven als ‘het groene goud van Haaglanden’. Om dat
groene goud te kunnen ‘verzilveren’, geeft hij de regio tien welgemeende aanbevelingen.
Enkele markante daarvan zijn:
c Breng Stad en Land naar een vernieuwde samenhang:
in fysieke zin: voer het land in de stad
en de stad in het land. Door een fijnmazige vertakking van groenblauwe verbindingen,
parken, lanen en vaarten wordt de natuur de stad in geleid. De steden worden via deze
structuren naar het ommeland ontsloten. In mentale zin moet ook de samenhang
worden versterkt: de functie van het platteland en de rol van de agrarische ondernemers
verbreedt zich naar nieuwe stedelijke behoeften; en de stedeling ontdekt zijn ommeland
en weet zich mede verantwoordelijk voor de instandhouding ervan.
c Ontsluit het groen van Haaglanden:
zorg ervoor dat men vanuit de stad snel, veilig en
aantrekkelijk het landelijk gebied kan bereiken, te voet, met de fiets en over het water.
Creëer aantrekkelijke rondtochten langs de groene hoogtepunten rond de stad en laat
daar het landschap en culturele elementen hun geschiedenis vertellen.
c Breng kust en polder dichter bij elkaar: veel bewoners ervaren weinig van de nabijheid van
de zee en van de polder. Op tenminste drie plekken in Haaglanden zijn aantrekkelijke
routes tussen beide entiteiten mogelijk langs een rijke schakering van landschappen.
c Onbekend maakt onbemind: Haaglanden moet zijn uniek cultuurhistorisch erfgoed in
het buitengebied koesteren én promoten. De landgoederen, de buitenplaatsen en de
authentieke landschappen zijn de schatten van Haaglanden die letterlijk en figuurlijk
aan de man moeten worden gebracht.
c Betrek de groene partners: Haaglanden kan zijn groenambities niet alleen bereiken.
Samen met gemeenten, provincie, Rijk, waterschappen, Europese partners én private
organisaties moet het werk worden geklaard. Vanuit een gedeeld belang is ook een
gedeelde financiering denkbaar.
De Visie Groen Haaglanden vormde een inspirerend vertrekpunt voor het RSP.
2.2 Het Regionaal Structuurplan Haaglanden 2020
Zoals hiervoor al opgemerkt vormt het groen een van de speerpunten van het ruimtelijk
beleid. Hier volgen de grote lijnen. Het RSP voorziet in een regionaal gedragen
planologische bescherming van de landschappen en natuurgebieden en het legt een
samenhangende groenblauwe structuur in de regio vast. Het plan geeft daarbij ook de
benodigde ontwikkelingsrichtingen voor de komende jaren aan.

pagina 11
De groene ambities in het RSP zijn gekoppeld aan drie overkoepelende wensbeelden voor
geheel Haaglanden. Het Stadsgewest beoogt op lange termijn het volgende te zijn:
1. Een regio die nationaal en internationaal goed op de kaart staat, met de clusters
‘Den Haag Internationale Stad van Vrede, Recht en Veiligheid’, Greenport Westland-
Oostland en (recent) ‘Technologisch Innovatief Centrum Delft’.
2. Een duurzaam en samenhangend stedelijk netwerk, met energiebesparende systemen,
een hoogwaardige net van openbaar vervoer en fiets en gevat in robuuste groenblauwe
structuren.
3. Een regio van wijken en buurten met identiteit, waar het goed toeven is, waar de
voorzieningen op orde zijn en waar alle sociale groepen maatschappelijk kunnen
participeren.
Uitgebeeld en in schema gezet zien de wensbeelden en bijbehorende groene ambities er
als volgt uit:
Regionaal Structuurplan Haaglanden-doelen tot 2020
Afbeelding 1: Schematische weergave van RSP-doelen
Sterke internationale pijlers
c Hoogwaardig groen draagt bij aan een internationaal
concurrerend vestigingsklimaat. Natuurgebieden,
authentieke landschappen en ecologische hoofdstructuren
zijn herkenbaar aanwezig.
Duurzame Netwerkstad Haaglanden
c Het groenblauwe netwerk biedt ruimte voor toerisme en
recreatie, voor nieuw agrarisch ondernemerschap, voor
biodiversiteit en voor een duurzame waterhuishouding.
Binnen tien minuten fietsen een aantrekkelijke route naar
het rustige buitengebied.
Herkenbare wijken en buurten van kwaliteit
c Een uitnodigende groene inrichting in een gezonde
woon- en werkomgeving (waaronder klimaatbeheersing en
luchtkwaliteit). Binnen 500 meter van iedere woning speelen
ontmoetingsruimtes in de open lucht.
De betekenis van de groengebieden voor de kwaliteit van het woon- en leefklimaat
wordt bijzonder groot geacht. Die betekenis strekt zich uit van de gezondheid van de
bewoners tot aan het economisch vestigingsmilieu van Haaglanden. Met zorg ingerichte
groengebieden dragen ook bij aan een brede biodiversiteit.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 1 Gebiedsbegrenzingen en groene schakels van
het RSP
Globale aanduiding bestaande en/of toekomstige functie
1
2
3
4
Regiopark Duin, Horst en Weide
Regiopark Midden-Delfland, Oude Leede
Regiopark Delflandse kust
Regiopark Pijnacker
Rode contour in regioparken
Begrensde stadsrandparken
landgoederenzone Rijswijk
Westlandse Zoom
Rijswijk Zuid
Vlietzone
2De groene
beleidskaders
Weidegebied
Begrensde natuurgebieden, nader onderzoek
Stadsrandparken
Stadsparken
Natura 2000
pagina 12

pagina 13
Haaglanden constateert in het RSP verschillende veranderingen in de bevolkingssamenstelling
en in de behoeftepatronen. De vergrijzing speelt een rol en het gebruik van
recreatievoorzieningen dicht bij huis neemt toe. Dat brengt nieuwe inrichtingseisen met
zich mee, onder andere voor meer vormen van intensieve recreatie aan de randen van
de steden en voor meer mogelijkheden van een rustig verblijf in het hart van de grote
landschapsparken.
Het RSP is duidelijk over de inhoud en begrenzing van de waardevolle groengebieden
in de regio. Het heeft in kaartbeelden de groengebieden als ‘structurerende elementen’
vastgelegd. Kaart 1 geeft de gebiedsbegrenzingen en de groenblauwe schakels weer.
Het RSP onderscheidt in de regionale groenstructuur drie groencategorieën:
c de grootschalige regioparken (in het vervolg landschapsparken genoemd (1) ) Duin, Horst &
Weide en Midden-Delfland/Oude Leede. Haaglanden telt daarnaast Natura 2000-gebieden,
zoals het Oostduin- en Westduinpark en enkele Belvedère-gebieden;
c de stadsrandparken voor de stedelijke recreatie en natuurbeheer;
c de groenblauwe schakels, die stad en land verbinden en voor de onderlinge verbinding
tussen de groengebieden zorgen. De schakels dringen diep door in het stedelijk gebied.
De drie groencategorieën en hun beleidsopgaven worden verder beschreven in hoofdstuk 5.
2.3 Integraal beleid
Dit Groenbeleid staat niet op zichzelf. Andere beleidssectoren, zoals wonen, verkeer,
milieu en waterhuishouding hebben invloed op de kwaliteit van het groen. Zij kunnen
bij een integrale aanpak bijdragen aan de totstandkoming van de groene doelen. In de
volgende stadsgewestelijke nota’s zijn relaties met de groenontwikkeling opgenomen.
Visie Duurzame Ontwikkeling Stadsgewest Haaglanden (2008)
De visie bepleit een evenwichtige benadering van de economische, ecologische en sociale
componenten in het ruimtelijk beleid. Het beveelt voor de gebiedsontwikkeling de
werkmethode MIRUP (Milieu in Ruimtelijke Plannen) aan, waarmee op alle planniveaus
het aspect duurzaamheid een belangrijk criterium is. Vanzelfsprekend krijgen daarin de
groene en natuurlijke waarden alle aandacht.
Regionale Nota Mobiliteit (2005/2008)
Het Supplement op de Regionale Nota Mobiliteit ‘Naar een toekomstbestendige
bereikbaarheid’ (april 2008) streeft naar het opheffen van de versnippering van gebieden,
die door de aanleg van zware infrastructuur is ontstaan. Met de aanleg van fiets- en
wandelroutes met bruggen en tunnels moeten de verschillende groengebieden weer met
elkaar worden verbonden. Het regionale fietsroutenetwerk, dat in 2008 is geactualiseerd,
bevat voorstellen hiertoe.
Akkoorden Waterkader Haaglanden (2006/2008)
Het Stadsgewest heeft in 2006 met het Hoogheemraadschap van Delfland afgesproken
om in 2015 het regionale watersysteem kwantitatief op orde te hebben. Om wateroverlast
te voorkomen, ook met het zicht op klimaatveranderingen, moet het waterbergend
vermogen in een groot aantal polders aanmerkelijk worden vergroot.
(1) Met het begrip ‘landschapspark’ wordt beter aangesloten op de terminologie van provincie en Rijk.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 2 De hoofdwatergangen binnen Haaglanden
2De groene
beleidskaders
pagina 14

pagina 15
Er doen zich kansen voor om deze wateropgave met groene ontwikkelingen te
combineren. Het in 2006 gestarte programma Waterkader Haaglanden stimuleert
innovaties en kennisontwikkeling in het waterbeheer, ondermeer in een aantal
proeftuinen (voorbeeldpolders) in de regio. Een daarvan is Midden-Delfland, waar de
toepassing van ‘blauwe diensten’ wordt onderzocht. In 2008 is ingevolge de Europese
Kaderrichtlijn Waterkwaliteit een regionaal akkoord gesloten over het verbeteren van
de waterkwaliteit. De aanleg van natuurvriendelijke oevers en paaiplaatsen voor vissen
maken daar onderdeel van uit. Ook hier kunnen groenbeleid en waterbeheer elkaar
ondersteunen.
2.4 Beleid andere overheden
Het groenbeleid van andere overheden is mede bepalend voor de regionale ambities.
Het biedt kansen voor samenwerking en is vaak een bron van inspiratie. In de praktijk
is dat beleid voortdurend in beweging. Deze paragraaf geeft een kort overzicht van
de belangrijkste partijen van Haaglanden. Bijlage 1 gaat uitgebreider in op de actuele
beleidskaders van provincie, Rijk, EU en waterschappen.
De provincie Zuid-Holland
De grote medespeler op groengebied in de regio is de provincie. In het GS-voorstel voor
de Provinciale Structuurvisie (2009) krijgen de groene kwaliteiten een vooraanstaande
plaats. Met deze visie wil de provincie voor haar gehele grondgebied het ‘Parklandschap
Zuid-Holland’ vastleggen. Daarvan afgeleid worden de afzonderlijke ‘provinciale
landschappen’ aangewezen, waaronder die in Haaglanden. De provincie speelt een grote
rol in de uitvoering van groenprojecten. Eind 2005 heeft zij met onder andere Stadsgewest
Haaglanden de overeenkomst ‘Zuidvleugel Zichtbaar Groener’ (ZZG) afgesloten. Dit
akkoord regelt de realisering van een negental groenprojecten, inclusief de inzet van
de ILG-subsidies (Investeringsbudget Landelijk Gebied). Op dit moment coördineert
de provincie met medewerking van het Stadsgewest Haaglanden en de Haaglandengemeenten
acht van deze projecten daadwerkelijk in uitvoering. In 2013 moeten deze zijn
afgerond. In 2009 wordt een herijking uitgevoerd. Het Stadsgewest wil met de provincie
nadere afspraken maken over het vervolg van de uitvoering.
De Rijksoverheid
Het Rijk is, mede als vertaler van Europees beleid, sterk bepalend voor de regelgeving
en de financiering. Landelijk worden de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), de Natura
2000-gebieden, de Belvedèregebieden en de Nationale Landschappen vastgelegd. Het
ministerie van VROM stelt bijvoorbeeld via het ‘Besluit algemene regels ruimtelijke
ordening’ de contouren en de beleidsinhoud van de rijksbufferzones vast. Dat gebeurt
in 2009. Financieel verstrekt het ministerie van LNV via de provincies de hiervoor
genoemde ILG-subsidies. In 2005 is daarvoor een overeenkomst met bepalingen en
voorwaarden vastgesteld. Ook stimuleert en faciliteert de Rijksoverheid onder andere
de plattelandsontwikkeling (POP), het landschapsbeleid (Zicht op Mooi Nederland) en
het natuurbeleid. Haaglanden maakt daar op verschillende wijzen gebruik van. Eind
2006 stelde het Rijk het G4P3-programma in, waarin de vier grote steden en de drie
Randstadprovincies samenwerken aan de bereikbaarheid van het Groene Hart voor de
inwoners van de grote steden. Het doel is vooral om de bestuurlijke en financiële barrières
te slechten in de aanleg van verbindend groen.
Groenbeleidsplan Haaglanden

2De groene
beleidskaders
pagina 16
De waterschappen
Ruimtelijke (groen)ontwikkeling en waterbeheer raken steeds meer verweven.
De waterschappen stellen zich open voor meer samenwerking met de regionale partners
en de gemeenten. In deze paragraaf zijn al de regionale waterakkoorden genoemd.
Ook beschikken de waterschappen over waterbeheersplannen. Deze vormen de basis
van een programma van uitvoeringsmaatregelen. Op lokaal niveau is het waterbeleid
ondergebracht in gemeentelijke waterplannen.
De aangrenzende regio’s
Samenwerking vindt ook plaats met de aangrenzende regio’s. Met Holland Rijnland wordt
samengewerkt in het gebied Duin, Horst & Weide. De Stadsregio Rotterdam is partner in
het UPR-project Hof van Delfland en draagt bij aan het landschapspark Midden-Delfland/
Oude Leede. Beide regio’s hebben visies en plannen op groengebied, die goed aansluiten
op het beleid van Haaglanden.

3Hoofdstuk
Kernkwaliteiten beschermen
Groenbeleidsplan Haaglanden

3
Kernkwaliteiten
beschermen
Inleiding
pagina 18
Een van de pijlers van het groenbeleid is het actief beschermen van waardevolle
landschappen, cultuurhistorisch erfgoed en de natuur. In dit hoofdstuk worden kort
vanuit de ontstaansgeschiedenis de kenmerken van deze drie entiteiten beschreven.
Aangegeven wordt hoe de bescherming en ontwikkeling van kernkwaliteiten nu al
geregeld is en hoe daar met behulp van regionale en lokale plannen verder invulling aan
kan worden gegeven.
3.1 De landschappen
Door de bijzondere ontstaansgeschiedenis aan zee en het eeuwenlange gebruik kent de
regio Haaglanden grote diversiteit aan landschappen binnen een beperkt oppervlak.
De oud-rijksadviseur voor het Landschap, Dirk Sijmons, merkte eens op dat tussen de
Wassenaarse kust en Zoetermeer een groter aantal landschapstypen voorkomt, dan tussen
Zoetermeer en de Oeral.
Duinen en strandwallen
Een groot deel van het kustgebied maakt deel uit van het gesloten Hollandse
kustlandschap. Dit landschap bestaat uit strand en jonge duinen en daarachter oudere
strandwallen en strandvlakten. Het huidige strand en de jonge duinen geven nog het
oorspronkelijke natuurlijk landschap weer, met stuifduinen, brakwater, zoete duinplassen
en natte duinvalleien. De strandwallen en vlakten zijn ca. 5000 jaar geleden ontstaan. In
de landgoederenzones door Wassenaar, Leidschendam-Voorburg, Den Haag en Rijswijk
is goed te zien hoe de strandwallen en oeverwallen door hun hogere ligging de plek
bepaalden waar de mensen zich vestigden. Hierop ontstonden ook de lijnen voor het
transport over land. Bijzonder is het ensemble van strandwallen en strandvlakten, de
Horsten, ten zuidoosten van Wassenaar.
Jonge duinen

pagina 19
Achter de gesloten strandwallen werd het water zoet en groeide in grote gebieden
het veen. Door de stijging van het zeewater en de rivierpeilen overstroomden in
verschillende perioden de grote veengebieden achter de strandwallen. De kustgebieden
langs de monding van de Oude Rijn (ten noorden van Wassenaar) en langs de Maas-Rijn
monding (Midden-Delfland) werden overdekt met zeeklei. De grote landinwaarts gelegen
veengebieden (Stompwijk, omgeving Zoetermeer) werden regelmatig overdekt met lagen
rivierklei. Rivierarmen en getijdenkreken gaven afzettingen die hier en daar nog als lichte
verhogingen in het landschap zichtbaar zijn. Zo ontstonden achter de reeks strandwallen
de nu bekende weidegebieden.
De weidelandschappen
In Haaglanden bestaan nog twee grotere aaneengesloten veenweidelandschappen: in
Midden-Delfland/Oude Leede en in de uitloper van het Groene Hart rond Stompwijk en
Zoetermeer. De contourennota Levend Landschap van de provincie Zuid-Holland (2007)
beschrijft de ontstaansgeschiedenis en de bijzondere kenmerken.
Slagenlandschap
Midden-Delfland bestaat merendeels uit veenontginningen, herkenbaar aan een strak
slagenlandschap van evenwijdige slootpatronen. Aan de westzijde gaat dit slagenlandschap
over in de veel grilliger inpolderingen van het Westland. Midden-Delfland
wordt naast zijn openheid tussen de steden gekenmerkt door het diagonale lint van de
Gaag met daaraan de dorpen Maasland, Schipluiden en Den Hoorn. Een tweede diagonaal
wordt gevormd door de wateren de Zijde en de Vlaardingervaart. Buurtschap ’t Woud ligt
op een romantisch beplante verhoging in de overgang tussen het vlakke land en de glazen
stad van het Westland. Opvallend zijn verder de op terpen en oude kreekruggen gelegen
boerderijen. Samengevat gaat het in Midden-Delfland om het laatste open gebied aan de
westrand van de Zuidvleugel, een groene ‘oase’ tussen het glas van het Westland en de
steden Delft, Vlaardingen en Schiedam.
Rond Oude Leede is sprake van een diverse ontginningsgeschiedenis van droogmakerijen
en veenpolders. De daarbinnen gelegen Ackerdijkse plassen bevatten veel natuurwaarden,
gekoppeld aan water.
Groenbeleidsplan Haaglanden

3
Kernkwaliteiten
beschermen
pagina 20
Het gebied rond Stompwijk en Zoetermeer behoort tot het veenweide- en droogmakerij
droogmakerij-
landschap van Wijk en Wouden. Wijk en Wouden zelf maakt weer deel uit van het
Nationale Landschap het Groene Hart. De Contourennota Levend Landschap noemt hier
als kernkwaliteiten de sterk contrasterende openheid van het weidelandschap tegenover
de nieuwe stedelijke randen van Leidschenveen en Zoetermeer en de plaatselijke hoogteverschillen
van stroomruggen, oude bovenlanden en overgangen naar droogmakerijen.
Het landschap van Wijk en Wouden is ontstaan vanuit de oeverwallen van de Oude Rijn
en gaat via veenpolders over in kleinschalige droogmakerijen op klei. Kenmerkend zijn
de lange lintbebouwingen op de oude bovengrond die uitstijgen boven het ingeklonken
ommeland: Weipoort, Westeinde, Stompwijk, Zuidbuurt en de kern van Zoeterwoude-
Dorp. De droogmakerijen, zoals de Damhouder Polder, de Drooggemaakte Grote Polder,
de Nieuwe Driemanspolder en de Zoetermeerse Meerpolder zijn van recentere datum en
kennen rationele en relatief grootschaliger verkavelingen. De Zoetermeerse Meerpolder is
op zich een bijzonder element in de omgeving. Het aanzien van deze landschappen wordt
van oudsher gedragen en sterk bepaald door het agrarisch gebruik: de melkveehouderij.
De schaalvergroting in deze sector en de economische mindere vooruitzichten, vormen
een directe bedreiging van de landschappelijke kernkwaliteiten. In het volgende
hoofdstuk wordt verder ingegaan op de agrarische ontwikkeling en de begeleidende
beleidsmaatregelen.
Het Westland
Bijzonder is het landschap in het glastuinbouwgebied Westland. Het Westland ligt op
de overgang van de gesloten Hollandse kust naar de deltakust. Bij Ter Heijde eindigt de
brede duinzone en gaat deze over in smalle stuifduinen. Direct achter de stuifduinen
begint een grootschalig glastuinbouwgebied. Het glas verhult een inversielandschap dat is
ontstaan door het verzanden van voormalige kreken en de inklinking van de omliggende
komgronden en veenpakketten. De Gantel en de Lee vormen nog restanten van de oude
getijdenkreken.
In de zeventiende eeuw ontstonden in het Westland grote buitenplaatsen gelegen nabij
hofstad Den Haag. Welvarende boeren stichtten er fraaie boerderijen en kloosters
begonnen er met de moesteelt. Door de groei van de stedelijke afzetmarkten heeft de
tuinbouw een enorme vlucht genomen. Nu is het Westland hét kennis- en productiecentrum
voor de groente- en bloementeelt onder glas.
Volgens de Contourennota Levend Landschap heeft het Westland een volstrekt eigen
identiteit. Het oorspronkelijke kleinschalige en onregelmatige patroon van wegen,
waterlopen en verkavelingen is nog geheel aanwezig. Wie de kaartbeelden van 1850 en
2005 op zich laat inwerken, ziet één van de minst veranderde landschapsstructuren van
ons land. Het vormt de plattegrond voor een welhaast middeleeuws opgezette glazen stad.
Bij de herstructurering van de glastuinbouwgebieden probeert de gemeente Westland de
oude en waardevolle structuren van water, groen en wegen zichtbaar en beleefbaar terug
te brengen. Twee herstructureringsprojecten van regionaal belang zijn de Westlandse
Zoom en de Poelzone. Beide projecten hebben de potentie om langs bestaande
waterstructuren nieuwe groenblauwe verbindingen tussen de kust en het binnenland tot
stand te brengen.

Kassengebied
3.2 Cultuurhistorische waarden
pagina 21
Het gebruik van de grond gedurende vele eeuwen heeft zichtbare sporen achtergelaten.
De provincie Zuid-Holland heeft die sporen op kaart gezet. Daarbij zijn archeologische,
historisch-landschappelijke en historisch-stedenbouwkundige gegevens op hoofdlijnen
weergegeven. Deze Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland, kortweg CHS, is
in de eerste plaats gemaakt als kennisbron voor het maken van ruimtelijke plannen
en ontwerpen. Op basis van de CHS zijn gebieden met een hoge concentratie aan
cultuurhistorische waarden aangewezen als zogenaamde ‘Topgebieden’ van Zuid-Holland.
De meeste van deze Topgebieden zijn tevens Belvedèregebieden, de landelijke titel voor
dit type waardevolle landschappen. Het doel van de Topgebieden is het behoud en
de versterking van de ruimtelijke kwaliteit, waaronder de aanwezige landschappelijke
structuren. Een groot deel van de landschapsparken van Haaglanden valt onder de
Topgebieden cultureel erfgoed en zijn tevens Belvedèregebied: Den Haag/Wassenaar,
Zoeterwoude/Stompwijk en Midden-Delfland. Daarbij heeft een aantal dorpskernen in de
landschapsparken het predikaat ‘beschermd dorpsgezicht’, zoals Wassenaar, Maasland en
‘t Woudt.
De landgoederenzones
In de Hollandse Gouden Eeuw en in de achttiende eeuw zijn in de Noord- en Zuid-
Hollandse kuststrook circa tweehonderd landgoederen en buitenplaatsen aangelegd.
Om dit cultuurgoed duurzaam tot zijn recht te laten komen hebben de provincies
Noord-Holland en Zuid-Holland met de regio Holland Rijnland en het Stadsgewest
Haaglanden samengewerkt in het Belvedèreproject Landgoederen verbinden. Als
eerste resultaat van het project is in 2007 een gezamenlijke visie gepresenteerd: ‘Visie
Landgoederenzone in Noord-Holland en Zuid-Holland, cultuurhistorie als inspiratiebron
voor ruimtelijke ontwikkeling’. Voor een breder publiek werd de toeristische gids voor
de Landgoederenzone uitgebracht, waarin onder meer een zestal wandelingen wordt
beschreven.
Groenbeleidsplan Haaglanden

3
Kernkwaliteiten
beschermen
Landgoederenzone Rijswijk
pagina 22
Het idee achter landgoederen verbinden is om de landgoederen als uniek historisch
ensemble met elkaar te verbinden tot een robuuste groenstructuur, een parkstructuur
van internationale allure met recreatieve en ecologische waarden. De geschiedenis van
de landgoederen en hun cultuurhistorische betekenis vormen een uniek selling point dat
in toeristisch opzicht beter benut kan worden. Door middel van recreatieve routes voor
wandelaars, fietsers en ruiters zal het gebied meer betekenis krijgen voor de stedelijke
recreant. De Visie voor de Landgoederenzone werkt binnen Haaglanden inderdaad als een
inspiratiebron. De gemeente Rijswijk bijvoorbeeld is bezig haar landgoederenzone uit te
bouwen tot een multifunctioneel landgoedpark met cultuurhistorische en passende groene
functies. In het nieuwe bestemmingsplan worden volgens het Belvedèreprincipe ‘behoud
door ontwikkeling’ de kaders hiervoor vastgelegd. Voor de landgoederenzone in Duin,
Horst & Weide is het ‘Masterplan Horst en Voorde’ ontwikkeld (Vista landscape and urban
design, 2008). Ook hier zijn bescherming en ontwikkelingskaders voor het authentieke
landschap aan de orde. De provincie Zuid-Holland werkt aan een wandelroute langs de
landgoederen in het totale kustgebied. Een deel van de oude bewoningsgeschiedenis van
Haaglanden is dus nog zichtbaar aanwezig. Het is van groot belang, zoals ook in paragraaf
3.5 aangegeven, dat in regionale en lokale plannen de karakteristieke cultuurhistorische
kenmerken worden behouden en versterkt.
3.3 Natuurwaarden
In paragraaf 3.2 is ingegaan op de oorspronkelijke landschapstypen en de veranderingen
die zijn ontstaan als gevolg van menselijke ingrepen. De natuurlijke duinlandschappen
langs de kust zijn, zoals hiervoor beschreven, nog zeer gevarieerd van samenstelling en
bieden als zodanig unieke leefmilieus voor bijzondere planten en dieren. De duingebieden
binnen Haaglanden genieten internationale bescherming als Natura 2000-gebied. Hiertoe
behoren Meijendel-Berkheide, Westduinpark-Wapendal, Kapittelduinen-Staelduinse Bos en
Solleveld.

Ook de cultuurlandschappen in Haaglanden bieden een breed scala aan leefmilieus,
waaronder de oude landgoedparken, stadsparken, tuinen en de bos-, moeras- en
weidegebieden. Deze verscheidenheid aan milieus leidt tot een grote biodiversiteit.
pagina 23
Goed functionerende ecologische netwerken vormen een centraal element in het
Nederlandse natuurbeleid. Deze netwerkgedachte krijgt sinds 1990 landelijk gestalte in het
streven naar een ecologische hoofdstructuur (EHS). Die moet in 2018 gereed zijn.
De EHS is in Zuid-Holland verder uitgewerkt in de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur,
met natuurgebieden en de gewenste verbindingen daartussen. Dit streven sluit goed aan
bij één van de ambities uit de Visie Groen Haaglanden: het versterken van het regionale
groene netwerk voor recreatieve verbindingen, waterstructuren en voor het vergroten van
de biodiversiteit. Dat betekent vooral het herstellen van oorspronkelijke samenhangen
tussen gebieden door het opheffen van de versnippering die door infrastructuur en
bebouwing is ontstaan. Het creëren van de groenblauwe schakels moet daar onder andere
in voorzien.
3.4 Beleidsuitwerking op lokaal niveau
Het RSP spreekt zich uit om de hiervoor genoemde kernwaarden zoveel mogelijk te
beschermen. In voorgaande paragrafen zijn ook verschillende beschermende titels van
Rijk en provincie genoemd die hetzelfde beogen. Cruciaal zijn echter de maatregelen
op regionaal en lokaal niveau. Daar moeten de erkende kwaliteiten van landschap,
cultuurhistorie en natuur in plannen worden vastgelegd, uitgevoerd én gehandhaafd. In
dit Groenbeleidsplan worden de regionale intenties vastgelegd. Op lokaal niveau zijn drie
plansoorten beschikbaar, die voor de bescherming en de ontwikkeling kunnen worden
ingezet: de gemeentelijke structuurvisie, het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) en het
bestemmingsplan.
In het bijzonder biedt het LOP een geschikt beleidskader voor landschapsvorming
in brede zin en voor de gewenste functies van het gebied. Daarvoor legt een LOP de
kenmerkende elementen in het landschap vast, zoals die zijn ontstaan uit de ondergrond,
bijvoorbeeld de historische polderstructuur en het historisch gebruik. Dat kunnen globale
aanduidingen zijn als openheid, zichtlijnen, linten en verkavelingsstructuren, naast
details die karakteristiek zijn voor het landschap en die bij afwijkingen het beeld grondig
kunnen verstoren. Denk aan beplantingen, hekwerken, materiaalgebruik en dakvormen.
Ook het cultureel erfgoed en de natuurwaarden krijgen zo hun plaats in het plan. Het LOP
geeft daarbij gekwalificeerde richtlijnen aan voor behoud en voor (her)ontwikkeling van
gebieden en gebouwen, zowel qua vorm als gebruik. Het LOP is niet alleen ‘conserverend’
van aard. Het geeft ook aan welke maatregelen gewenst zijn om kwaliteiten te herstellen
of te verhogen. Dat kunnen forse ingrepen zijn tot aan kleine beheersvoorschriften,
zoals beplantingsplannen, het maairegime voor weiden en de wijze van onderhoud
van slootkanten en paden. Ook hier maken kleine ingrepen het verschil in beleving.
Het ‘ontwikkelingsdeel’ bevat derhalve concrete uitvoeringsvoorstellen, waarbij voor
de haalbaarheid ook aandacht voor de kosten, de kostendragers en de uitvoerende
partijen gewenst is. Het LOP biedt zo de basis voor bestemmingsplannen, het wettelijk
toetsingskader voor particuliere initiatieven, en voor een ontwikkelingsprogramma voor
het gebied.
Het Stadsgewest wil het effectieve gebruik van het LOP en het bestemmingsplan in het
uitvoeren van groenbeleid stimuleren. Samen met de gemeenten kunnen daarmee de
regionaal van belang zijnde kwaliteiten worden beschermd, ontwikkeld en gehandhaafd.
Groenbeleidsplan Haaglanden

4Hoofdstuk
Groene functies en groene thema’s

4
Groene functies en
groene thema’s
Inleiding
regionale
identiteit en
sociale cohesie
verkeer- en
vervoer
netwerk
natuur
en milieu
educatie
pagina 26
De groenstructuur van Haaglanden herbergt en verleent meerdere functies die bijdragen
aan het welzijn van de bewoners en die, zoals in het RSP benadrukt, ook van economische
betekenis zijn. De belangrijkste activiteiten, de kernfuncties, zijn recreatie en agrarische
bedrijvigheid. Daarnaast vervullen de groengebieden met hun waterstructuren een
grote rol in de regionale waterhuishouding en in het leven van planten en dieren,
de biodiversiteit. Dit hoofdstuk behandelt de kernfuncties van de groengebieden
en de thema’s die rond het groen en het blauw actueel zijn. Het geeft daarbij naast
fysieke ingrepen aan welke beleidsinspanningen gaande en noodzakelijk zijn om de
groengebieden vitaal en aantrekkelijk te houden. De bevindingen in dit hoofdstuk
vormen de ingrediënten voor een integraal groenbeleid op regionaal en lokaal niveau.
In onderstaand schema zijn de kernfuncties en de diverse groene thema’s in onderling
verband geplaatst.
ecologie:
volkstuinen klimaat
netwerk en biodiversiteit
adaptatie
recreatie en stad- kwaliteit van het groen-blauwe netwerk: water
beweging landverbinding landschappelijke, cultuurhistorische en
voedsel-
natuurwaarden
strategie
sportvelden
vestigingsklimaat
beleving
rust en ruimte
agrarische economie
luchtkwaliteit
natuurbeleving
Afbeelding 2: Schematisch overzicht van de kernkwaliteiten, de groene functies en de groene thema’s
vermarkten
buitengebied
maatschappelijke
diensten

4.1 Recreatie
pagina 27
Haaglanden wil voor de openluchtrecreatie van zijn inwoners kunnen beschikken over
een verzorgde en goed bereikbare groenstructuur. Dit betekent uitnodigende fiets- en
wandelroutes vanuit de steden, goed onderhouden parken voor een aangenaam en
sportief verblijf in en aan de randen en rust en ruimte in authentieke landschappen.
Fietsroutes
Het RSP geeft het streven aan dat inwoners van Haaglanden vanuit hun woonplek binnen
tien minuten een aantrekkelijke route naar het buitengebied moeten kunnen bereiken.
Vaak kan dat al. Echter, de routes zijn niet altijd uitnodigend, zien er op veel plekken
onverzorgd uit en sluiten niet altijd goed aan door kruisende infrastructuur en bebouwing.
Ook informatie over het groene netwerk, zoals een goede bewegwijzering, ontbreekt nogal
eens. Veel inwoners van Haaglanden weten niet dat er dicht bij huis meer mooie plekken
zijn dan het strand. Naast de aanleg en verbetering van fiets- en wandelpaden gaat het
dan ook om meer bekendheid te geven aan de recreatieve mogelijkheden.
Veranderende recreatiepatronen
De recreatiebehoefte wijzigt door veranderingen in de samenstelling van de bevolking.
Haaglanden vergrijst, ontgroent, verkleurt en beweegt, dit laatste veelal individueel.
Er wordt regelmatig onderzoek uitgevoerd naar de recreatiebehoeftes van de stedelijke
inwoners, zoals door de landelijke Stichting Recreatie. Het Stadsgewest Haaglanden
subsidieert samen met de provincie Zuid-Holland een onderzoek naar de recreatieve
behoeftes van stedelingen in de buitengebieden en de groene voorzieningen rond de stad.
Een dergelijk onderzoek naar de nieuwe ‘recreantenprofielen’ levert aanwijzingen op voor
de herinrichting van parken en nieuwe voorzieningen. Ook biedt het informatie voor
recreatieve (en agrarische) ondernemers om hun aanbod aan te passen. Het onderzoek
wordt uitgevoerd door het instituut Alterra van Wageningen UR, binnen de kaders van
het Europese project Plurel (per-urban land use relationships).
Op grond van de huidige inzichten is nu al duidelijk dat er geïnvesteerd moet worden
in de randparken rond de steden. Deze zijn dertig tot veertig jaar geleden aangelegd
naar de toenmalige behoefte. Door veranderend recreatiegedrag en door aangrenzende
verstedelijking (van ondermeer de Vinexwijken) moeten deze parken aan nieuwe eisen
voldoen. Herinrichting van de entreegebieden, een grondige onderhoudsbeurt en
modernisering van de voorzieningen moeten de stadsrandparken up-to-date maken.
De aanpak van de Delftse Hout door de gemeente Delft is daar een goed voorbeeld van.
Groene Poorten
Verschillende partijen werken in Haaglanden aan het verbeteren van het recreatieve
groene netwerk. Niet alleen overheden, maar ook maatschappelijke organisaties en
bedrijven spannen zich hiervoor in. Een van de activiteiten is het ontwikkelen van
zogenaamde Groene Poorten, plekken in de stad of op de grens met het landelijk gebied,
waar de recreant wordt verleid en gestimuleerd om het gebied in te trekken. Dit kan een
informatiebord zijn, een openbaar vervoerhalte voor het begin van een wandeling of een
locatie waar recreanten kunnen parkeren, een fiets of kano kunnen huren en toeristische
informatie kunnen vinden. Bestaande horecagelegenheden, cultuurhistorisch interessante
plekken of intensieve knooppunten in het recreatieverkeer kunnen goede aanleidingen
zijn voor het creëren van groene poorten. In de Gebiedsvisie Midden-Delfland (2005), het
LOP Midden-Delfland (2009) en in het Gebiedsontwikkelingsplan Stompwijk (2008) zijn
ideeën voor dergelijke poorten aangegeven.
Groenbeleidsplan Haaglanden

4
Groene functies en
groene thema’s
pagina 28
Voor een aantrekkelijk uitstapje naar het buitengebied zijn verbindingen alleen niet
genoeg. De recreant wil graag een doel voor zijn tocht en onderweg iets gebruiken.
Picknickplaatsen, een uitzichtpunt en een bezoek aan iets bijzonders prikkelen de
stedeling voor het pakken van de fiets of de toerist om langer te verblijven. Noem het
de opwaardering van de recreatieve infrastructuur in het buitengebied. Daar is voor
de grote groengebieden een afzonderlijke organisatie en coördinatie voor nodig. In
Midden-Delfland hebben ondernemers, agrarische organisaties en een gebiedsvereniging,
ondersteund door de gemeente, de handen ineen geslagen. Onder de naam ‘Groen Goud’
wordt gewerkt aan de ondersteuning van ondernemersinitiatieven en de promotie van het
gebied. De Gebiedscommissie Wijk en Wouden onderneemt soortgelijke activiteiten. Het
verbreden van de agrarische bedrijvigheid maakt onderdeel uit van deze strategie. In de
volgende paragraaf wordt daar verder aandacht aan besteed.
4.2 Agrarische bedrijvigheid
De economische pijler onder het open weidelandschap in Haaglanden is vanouds
de melkveehouderij. Eeuwenlang kon deze sector floreren met de verkoop van
melkproducten aan de stad. Door de schaalvergroting in de bedrijfsvoering en door de
globalisering van economie en handel zijn de laatste decennia talloze melkveehouders
uit Haaglanden verdwenen. Van de overblijvers ziet een aantal nog kans om als
melkveehouder een bedrijf te voeren, veelal door verdergaande uitbreiding en
nevenactiviteiten.
Uit het agrarisch structuuronderzoek (2008) van de gemeente Wassenaar blijkt dat de
boeren aldaar genoeg kansen hebben om hun bedrijf voort te zetten. Eenzelfde conclusie
werd getrokken in de Gebiedsvisie voor Midden-Delfland (2005). Een deel van de
veehouders ziet nog toekomst als echte ‘melkboeren’, een ander deel zoekt voor een
gezonde bedrijfsvoering zijn mogelijkheden in verbrede landbouw. Naast of soms in plaats
van het houden van melkvee worden zogenaamde groene en blauwe diensten uitgevoerd,
melkproducten vervaardigd, recreatieve voorzieningen aangeboden en activiteiten in de
zorg en educatie ondernomen.
Kaasproductie als vorm van agrarische bedrijvigheid

pagina 29
Diverse agrarische bedrijven ontwikkelen een eigen aanbod voor de stedelijke omgeving:
wat begon met kleinschalig kamperen bij de boer heeft zich nu ontwikkeld tot geitenboerderij,
conferentieruimte, zorgboerderij of kaasboerderij. Tussen Delft en Pijnacker
is enkele jaren geleden het kringloopproject ‘Boeren voor Natuur’ van start gegaan. Het
betreft een landelijke pilot van een agrarisch bedrijf dat zich geheel heeft toelegd op
een natuurgerichte bedrijfsvoering. Met aandacht voor weidevogels, natuurvriendelijke
oevers en cultuurhistorische waarden is dit hét voorbeeld van innovatieve bedrijfsvoering.
Hiernaast heeft het bedrijf nevenactiviteiten ontwikkeld met een aanbod van natuur- en
milieuactiviteiten en streekproducten.
‘De koe in de wei!’ maakt het weidelandschap aantrekkelijk en leefbaar
Het Stadsgewest Haaglanden werkt al enige jaren aan het toekomstperspectief van de
agrarische economie in het Platform Weidegebieden. Dit platform is in 2004 opgezet
om ervaringen over de weidegebieden uit te wisselen tussen de gemeenten Midden-
Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Leidschendam-Voorburg en Wassenaar, de provincie Zuid-
Holland, landbouworganisatie LTO, de Zuid-Hollandse Milieufederatie en de Midden-
Delflandvereniging. Inmiddels is het Platform uitgegroeid tot een brede discussieplaats.
De twee stedelijke gemeenten Den Haag en Delft hebben zich aangesloten, evenals de
gemeente Westland.
Een belangrijk doel in de interactie is een grotere betrokkenheid van de stedeling bij
de ontwikkeling van het platteland. De fraaie landschappen worden over het algemeen
hoog gewaardeerd, maar het behouden ervan, inclusief de zorg voor de karakteristieke
veehouderij, staat niet op het netvlies. Haaglanden wil de verantwoordelijkheid voor het
buitengebied verbreden naar de steden die er baat bij hebben. Het hiervoor genoemde
platform Weidegebieden is daar een voorbeeld van. De instelling van de Hof van
Delflandraad, met verschillende deelnemers, laat ook een groeiende samenwerking tussen
stad en land zien. In Duin, Horst & Weide zijn soortgelijke processen gaande. Samen
met een gerichte communicatie naar de inwoners van Haaglanden moet deze integratie
ertoe leiden dat draagvlak ontstaat voor het beleid én de financiële middelen die voor de
instandhouding en verbetering van het buitengebied nodig zijn.
Groenbeleidsplan Haaglanden

4
Groene functies en
groene thema’s
pagina 30
De toekomstperspectieven van de agrarische bedrijvigheid in Haaglanden worden
uiteraard voor een groot deel bepaald door economische ontwikkelingen, Europese
afspraken en de melkprijs. Regionaal en lokaal kunnen maatregelen worden genomen die
de ondernemers helpen hun bedrijf rendabel voort te zetten en die tegelijk ondersteunend
zijn voor de kwaliteit van het landschap en de natuur.
Groene en blauwe diensten
De gemeente Midden-Delfland heeft een systeem van groene diensten ingesteld. Boeren
krijgen vergoedingen voor hun bijdrage aan landschapsonderhoud (bijvoorbeeld aan
beplantingen) en natuurbehoud (bijvoorbeeld door een maairegime in het voorjaar).
De financiering van het vergoedingenstelsel komt uit bijdragen van gemeenten die
betrokken zijn bij de ontwikkeling van het bedrijventerrein Harnaschpolder, Den Haag,
Delft en Midden-Delfland zelf.
Blauwe diensten zijn verbonden aan de waterhuishouding. Het waterschap betaalt
vergoedingen voor bijvoorbeeld het onderhoud aan watergangen en kaden. Boeren
kunnen ook tegen een schadeloosstelling gronden beschikbaar stellen voor inundatie
in geval van nood. Het Hoogheemraadschap van Delfland onderzoekt of een dergelijk
systeem van blauwe diensten in Midden-Delfland kan worden toegepast. Het vernieuwde
Europese landbouwbeleid verruimt de mogelijkheid de agrariër voor groene en blauwe
diensten te belonen. Samen met de provincie Zuid-Holland streeft het Stadsgewest ernaar
dat het Europese landbouwbeleid bijdraagt aan vitale en duurzame landbouwgebieden in
verstedelijkte regio’s zoals Haaglanden. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een Europees
bestuurlijk netwerk, PURPLE. Voor de agrarisch ondernemers is van belang dat voor hun
diensten een stabiele financiering is verzekerd. Daar kunnen zij hun bedrijfsplannen op
inrichten. Het Stadsgewest Haaglanden beziet in ruimer verband welke gelden daarvoor
kunnen worden georganiseerd, zoals van de provincie (ILG, POP2) en de Europese
structuurfondsen als EFRO , Life+ Natuur en biodiversiteit en EIP (ondernemerschap en
innovatie).
Agrarische beheergrondbank
De hoge grondprijzen in de weidegebieden vormen een belemmering voor de
continuïteit van de veehouderij. Door de algemeen hoge grondprijs in de regio en de
verstedelijkingsdruk ligt de verwachtingswaarde van agrarische gronden ruim boven wat
voor melkveebedrijven economisch rendabel is. Dit probleem openbaart zich vooral bij de
opvolging van boerenbedrijven. Het bedrijf kan in niet-agrarische handen komen, met alle
mogelijke gevolgen voor het landschap van dien. Een beheergrondbank kan een middel
zijn om agrarische gronden voor het oorspronkelijke gebruik te behouden. De grondbank,
bijvoorbeeld in de vorm van een stichting, koopt vrijkomende agrarische gronden tegen
de geldende marktwaarde aan en verpacht deze tegen een rendabele prijs aan veehouders.
In de pachtvoorwaarden kunnen gewenste landschappelijke en natuurwensen worden
opgenomen. Een beheergrondbank kost geld. Het verschil tussen de aankoopkosten en
de opbrengsten uit de pacht moet worden gedekt. Hiervoor zijn verschillende publieke
en private bronnen denkbaar, waarvan ook een bijdrage vanuit het omringende stedelijk
gebied. De stichting Promotie Groen Midden-Delfland heeft onderzoek verricht naar de
haalbaarheid van een beheergrondbank in Midden-Delfland. De stichting heeft eind 2008
voorstellen gedaan voor de oprichting, bestuursvorm en werkwijze. Het Stadsgewest heeft
het onderzoek financieel ondersteund. Het beraadt zich op de uitkomsten en wil bezien of
en hoe een dergelijke grondbank in de regio Haaglanden dienstbaar zou kunnen zijn aan
de instandhouding van de veehouderij én aan het landschap.

pagina 31
Verbreding agrarische bedrijvigheid
Kleine economische impulsen kunnen ook worden verkregen uit nevenactiviteiten van
boeren, gekoppeld aan het agrarisch bedrijf. De ontdekking van het platteland door de
stedeling biedt kansen voor nieuwe diensten en handel. Bekende voorbeelden zijn het
kamperen bij de boer, de melk- en kaasverkoop aan de boerderij en het aanschouwelijk
onderwijs over het boerenleven. Afgelopen jaren groeit deze tak van bedrijvigheid. Het
platteland biedt plek aan bijeenkomsten, culturele manifestaties en vormen van zorg aan
jongeren en gehandicapten. Er ontstaat een nieuw soort ondernemerschap en in Midden-
Delfland en Wijk en Wouden wordt dat opgepakt door nieuwe organisaties als de eerder
genoemde Groen Goud en Gebiedscommissie Wijk en Wouden. Ervaringen worden
binnen Haaglanden uitgewisseld en waar mogelijk worden initiatieven ondersteund.
Tot slot zijn er ook twee soorten van beleidsmaatregelen op agrarisch gebied, die
regulerend en helend uitwerken voor de kwaliteit van het landschap: de provinciale
regeling Ruimte voor Ruimte en het ‘paardenbeleid’.
Ruimte voor Ruimte
De provincie Zuid-Holland heeft in 2005 een regeling in het leven geroepen waarmee
hinderlijk opstallen in het open landschap, zoals glastuinbouwbedrijven, kunnen worden
gesaneerd. Om de sanering financieel haalbaar te maken, zou de initiatiefnemer in ruil
voor het verwijderen van een bepaalde oppervlakte-eenheid gebouw of glas, een woning
mogen terugbouwen. Dat laatste overigens bij voorkeur binnen de bebouwingscontouren
of aan de rand daarvan. Enkele Haaglanden-gemeenten maken daar gebruik van. Het
Stadsgewest en de provincie zien erop toe dat de regeling goed wordt toegepast en ook per
saldo ‘winst’ voor het landschap oplevert.
Het paardenbeleid
Afgelopen jaren is sprake van een groeiende activiteit met paarden in het landelijk
gebied. Deze ontwikkeling voorziet duidelijk in een recreatieve en sportieve behoefte.
De paardenpensions, stallingen en maneges brengen welkome extra inkomsten mee
voor boeren en gespecialiseerde ondernemers. De andere kant van de medaille zijn
de zichtbare gevolgen voor het landschap. Het uitzicht wordt ontsierd door vertrapt
grasland, verrommeling door hekwerken, paardenbakken en volumineuze bouwwerken.
Waar paarden lopen voelen ook weidevogels zich niet thuis. Hierop is beleid nodig. De
kwetsbare delen van het landschap moet worden ontzien en tegelijk is het gewenst om
deze vorm van recreatie een goede plek te geven.
Paarden in de wei in Stompwijk
Groenbeleidsplan Haaglanden

4
Groene functies en
groene thema’s
pagina 32
De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft in 2008 met haar nota ‘Schaken met paard
en landschap’ een paardenbeleid vastgesteld. De nota geeft de kwetsbare gebieden aan,
waar paarden buiten ongewenst zijn en zones, veelal aan de randen, waar de paardenhouderijen
welkom zijn. Voor de inpassing in het landschap geeft de nota een aantal
aanwijzingen en adviezen voor ondermeer vormgeving, materiaal- en kleurgebruik, de
verweiding en de locaties voor paardenbakken. De gemeente wil dit beleid toepassen met
een mix van stimuleren, adviseren en handhaven. De gemeente Midden-Delfland heeft
voor de locaties en vormgeving van paardenbakken beleid vastgesteld. Het Stadsgewest
beveelt deze vormen van paardenbeleid aan en ziet het LOP en het bestemmingsplan als
dragers van de beleidsvorming, naast een actieve en handhavende opstelling richting de
ondernemers.
4.3 Water
Het water in het buitengebied is een beeldbepalend element in het landschap. Niets
Hollandser dan groen grasland, doorsneden met sloten en vaarten. Het is een kwaliteit
die integraal met het landschap moet worden vormgegeven. Het water heeft ook een
recreatieve functie, zoals voor varen, vissen en zwemmen. De waterlopen maken vaak
onderdeel uit van de groenblauwe schakels, die elders in deze nota worden beschreven.
Met de kano het gebied verkennen als vorm van waterrecreatie in de regio
De primaire rol van de watergangen is de ontwatering van het land en de afvoer van
overtollig regenwater richting zee. In tijden van droogte verzorgen zij de aanvoer van
water voor de gewassen, de bomen en de weiden. Een uitgebreid stelsel van polder- en
boezemwateren, beheerd door de waterschappen, zorgt voor ‘de droge voeten’ van de
inwoners. De waterkeringen, onder andere de boezemkades, waarborgen de veiligheid. Zij
zijn tegelijk ook herkenbare elementen in het landschap.

pagina 33
Haaglanden is een dichtbebouwde regio. Dat maakt het gebied kwetsbaar voor
wateroverlast bij extreme neerslag. De waterschappen werken aan het verbeteren van het
watersysteem door de opvangcapaciteit in de polders te vergroten en met het verhogen
van de afvoercapaciteit van de hoofdwatergangen. Meer waterberging, bredere vaarten
en versteviging van de kades moeten het systeem robuuster en veiliger maken. De
benodigde waterwerken bieden kansen om tegelijk ook groene doelen te verwezenlijken.
Goede voorbeelden daarvan zijn het project Zwethzone, de Poelzone in Westland en de
Bergboezem bij Oude Leede.
Naast de kwantitatieve opgave moet ook de waterkwaliteit omhoog. De Europese
Kaderrichtlijn Water geeft de normen aan. In Haaglanden zijn het Hoogheemraadschap
van Delfland en de Haaglanden-gemeenten in 2008 een streefwaarde van waterkwaliteit
overeengekomen, met de maatregelen die nodig zijn, zoals de aanleg van natuurvriendelijke
oevers en paaiplaatsen voor vissen. Ook hier ligt een combinatie met
groene ingrepen voor de hand. Natuurvriendelijke oevers bijvoorbeeld dragen bij
aan het ecologisch netwerk en de biodiversiteit en zijn bij goed onderhoud ook nog
landschappelijk aantrekkelijk.
Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft een Waterkansenkaart (zie pagina 34) met
streefbeelden voor onder andere de duinen, de weidegebieden, de glastuinbouwgebieden
en de steden opgesteld. Op basis van hun Waterbeheersplan (2009) wordt een programma
uitgevoerd. Het Stadsgewest wil zijn uitvoeringsprogramma naast dat van Delfland en de
andere waterschappen (Rijnland, Schieland en de Krimpenerwaard) leggen en bekijken
waar door samenwerking win-win situaties kunnen worden bereikt.
4.4 Ecologisch netwerk en biodiversiteit
Zoals hiervoor beschreven biedt de grote verscheidenheid van landschappen, parken en
stedelijke gebieden kansen voor een grote biodiversiteit. Het RSP-beleid van beschermen
en verbinden vergroot de mogelijkheden van flora en fauna om zich te handhaven en
verder te ontwikkelen.
Er doen zich echter voortdurend keuzes voor tussen natuurbehoud en andere functies.
Intensieve recreatie verdraagt zich bijvoorbeeld slecht met weidevogels, moderne
en efficiënte agrarische bedrijfsvoering komt ook in conflict met natuurwaarden en
gemotoriseerd verkeer belast de omgeving eveneens. In het kader van het RSP en
gemeentelijke plannen (zoals LOPs) worden deze belangen tegenover elkaar afgewogen en,
indien nodig, compenserende maatregelen bepaald.
Natuur houdt niet op bij de stadsrand. Zeker in ons land is een groot deel van onze
flora en fauna in de stad te vinden. Dit komt opmerkelijk genoeg vooral door de
versteende omgeving. Een dergelijke omgeving bootst als het ware een berglandschap
na, waardoor een grote diversiteit aan dier- en plantensoorten zich hier thuis voelen.
Ook temperatuurverschillen tussen stad en land verhogen de diversiteit aan biotopen
en hierdoor ook aan soorten. In een aantal gemeenten krijgt de stadsecologie al meer
aandacht, hetgeen tot uiting komt in het vastleggen en ontwikkelen van doorgaande
structuren en parken als ‘stepping stones’. Deze structuren, in combinatie met de biotoop
stad en verbonden met het buitengebied, versterken de natuurwaarden in de regio.
Bijzondere voorbeelden van maatregelen in de stad zijn het plaatsen van nestkasten, het
maken van vleermuisverblijven en het aanleggen van groene daken en verticale tuinen.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 3 Waterkansenkaart
Hoogheemraadschap van Delfland
Water-eis
Harde eis voor piek- of calamiteitenberging
(planologisch vastgelegd)
Ongeschikt i.v.m. vrijwaringszone primaire
waterkering
Verbreding of realiseren boezemwateren
tot 25-40 meter
Ruimte/aandacht voor verzwaring waterkering
Herstructurering: ongeschikt door waterkering
4
Groene functies en
groene thema’s
Water-wens, vastleggen in streek- en bestemmingsplannen
Potentiële piekberging
(vrijwaren en voor 2010 begrenzen)
Zoekgebied extra reguliere berging
(in ABC-polderstudies nog nader te concretiseren)
Herstructurering: kans op waterberging
Water-kans, coalitie met andere functies
Aandachtsgebied i.v.m. goede waterkwaliteit
Herstructurering: kans op verduurzamen
Ruimtelijke ordening
Bebouwd gebied 2000 (stad en glas)
Nieuw stedelijk gebied (in aanleg/voorbereiding)
Bestaand en gepland bos/natuur/recreatiegebied
Overig gebied (agrarisch)
Waterwegen en plassen
Spoorweg
Snelweg
pagina 34

pagina 35
Het Stadsgewest Haaglanden heeft afgelopen jaren meegewerkt aan de Nationale Databank
voor Flora en Fauna. Als vervolg daarop overweegt het Stadsgewest om een ‘natuurplan’ te
ontwikkelen. Dit plan kan regionale ambities formuleren en een gewenste regionale
ecologische structuur beschrijven. Het kan zichtbaar maken hoe stadsecologische structuren
aansluiten op de regionale systemen en kansen aangeven hoe deze structuur te versterken.
Landelijk wordt op natuurgebied een ambitieus beleid gevoerd (zie ook de bijlage). Op
internationaal niveau is de Europese regelgeving van toepassing en in ons land gelden de
bekende natuurwetten voor bescherming en ontwikkeling. De Nederlandse inzet om het
verlies aan biodiversiteit tot staan te brengen heeft onder andere vorm gekregen in het
Beleidsprogramma Biodiversiteit (Tweede Kamer 2007/2008). Het Rijk heeft de Ecologische
Hoofdstructuur (EHS) vastgelegd als richtsnoer voor regionaal en lokaal beleid. De natuurdoelstellingen
zijn verder uitgewerkt in de Nota Ruimte en in de Agenda Vitaal Platteland.
De uitvoering van het EHS-beleid vindt plaats in een goede samenwerking tussen Rijk,
provincies en andere betrokken, zoals terreinbeherende organisaties, agrariërs en andere
particulieren. De provincies hebben voor de bekostiging daarvan omvangrijke budgetten
ontvangen als onderdeel van het Investeringsbudget Landelijk Gebied.
4.5 Groene thema’s en groene partners
Het groenblauwe netwerk is in een stedelijke regio als Haaglanden nauw verbonden aan
verschillende maatschappelijke thema’s. Dat zijn thema’s die het belang van het groen
onderstrepen (zoals gezondheid, natuurbeleving en klimaat); thema’s die een bijzondere
functie van het groen weergeven (zoals sportbeoefening, volkstuinen en voedselstrategie)
en thema’s die het groen verbinden met mensen en maatschappij (zoals sociale cohesie,
vestigingsklimaat en communicatie). Deze thema’s worden behartigd en vertegenwoordigd
door organisaties, belangenverenigingen en bedrijven. Haaglanden beschouwt hen als
de ‘groene partners’ in de beleidsontwikkeling. Het maken van creatieve en innovatieve
combinaties van groene items en samenwerking met groene partners maken het
groenbeleid sterker en beter uitvoerbaar. De relevante thema’s in het kort:
Gezondheid, luchtkwaliteit en bewegen
In sterk verstedelijkte gebieden met veel verkeer is fijnstof één van de schadelijkste
luchtvervuilers voor de inwoners. Een solide groenstructuur door de stad verbetert
de luchtkwaliteit en de gezondheid van de bewoners. Samenwerking met ‘verkeer en
vervoer’ biedt perspectieven. Te weinig beweging blijkt een oorzaak van verschillende
welvaartsziekten, waar vervolgens grote bedragen aan gezondheidszorg voor moeten
worden uitgegeven. Groen nodigt uit tot bewegen. Daar zijn en worden de stedelijke
omgeving en de buitengebieden op ingericht. Het met doelbewuste voorlichting
‘verleiden’ van het gebruik daarvan is een strategie die samen met de organisaties in de
gezondheidszorg kan worden aangepakt.
Klimaatadaptatie
Het klimaat verandert. Het wordt bij tijden natter, droger en warmer. Dat is voelbaar in de
stad. Groen helpt extremen te verzachten: het reguleert het water en het dempt in warme
zomers de temperatuur. Groene daken en open verhardingen absorberen de neerslag
en beperken daarmee de wateroverlast. Binnen het landelijk onderzoeksprogramma
‘Kennis voor Klimaat’, waar ook Waterkader Haaglanden aan deelneemt, worden de
effecten van de klimaatverandering voor deze regio in beeld gebracht en een regionale
adaptatiestrategie (inclusief maatregelen) ontwikkeld. Het Stadsgewest zet samen met
Kennis voor Klimaat onderzoeksprojecten op en kan ook adaptatie-experimenten
uitvoeren.
Groenbeleidsplan Haaglanden

4
Groene functies en
groene thema’s
pagina 36
Natuur- en milieueducatie
Natuur- en milieueducatie bevordert de natuurbeleving
en de waardering voor ecologische
waarden en biodiversiteit. Natuur- en milieucentra
bieden activiteiten en lesmateriaal aan voor
zowel scholen (basis- en voortgezet onderwijs),
als voor burgers. De gemeenten Delft, Zoetermeer
en Dordrecht hebben samen met ‘Gemeenten
voor duurzame ontwikkeling’ de Vereniging voor
lokale natuur- en milieucommunicatie opgericht.
Deze levert een bijdrage aan de duurzaamheidsdoelstellingen van de overheden, onder
andere door de ontwikkeling van een landelijk dekkend netwerk voor de ondersteuning
en de organisatie van lokale centra. Op kleine schaal gebeurt dit bijvoorbeeld al in
Midden-Delfland. In samenwerking met het onderwijsveld kan worden bekeken hoe hier
uitbreiding aan te geven.
Sportbeoefening
Het groen biedt plaats aan georganiseerde en ongeorganiseerde sportbeoefening. Denk
aan wielrennen, skeeleren, nordic walking, kanovaren en de gebiedsgebonden sporten
golf en veldsporten. Aandachtspunten zijn een goede spreiding van voorzieningen, de
bereikbaarheid (ook met openbaar vervoer en fiets) en een specifieke inrichting (kwaliteit
paden, markering, rustpunten). Veelal worden lokaal de wensen van de sportbeoefenaren
behandeld, maar er zijn ook regionale kwesties waar het gaat om de spreiding van
voorzieningen en het netwerk van mobiele sportbeoefening, zoals fietsen, wandelen en
op het water kanovaren en schaatsen. Contacten met (koepel-)organisaties in de sport
kunnen waardevol zijn. De landelijke sportkoepel NOC-NSF bijvoorbeeld beijvert zich
in het Olympisch Plan 2028 om Nederland op een breed terrein tot op olympische
hoogte te brengen. Niet alleen voor topsport, maar ook voor recreatie, gezondheid en
maatschappelijke verbondenheid.

Voedselstrategie
Er gaan de laatste jaren steeds meer stemmen
op voor het produceren en consumeren van
lokale en regionale producten. Deze trend heeft
betekenis voor de agrarische economie, maar is
ook van belang voor het thema gezondheid. De
gemeente Midden-Delfland heeft zich al op dit
gebied begeven door zich als eerste gemeente
in Nederland aan te sluiten bij de op Slow Food
geïnspireerde Cittaslow beweging. De ‘ecologische
voetafdruk’ van de inwoners wordt door
dergelijke initiatieven verkleind. Samenwerking
tussen de producenten in de regio, ook op het
gebied van voorlichting, moet de belangstelling
van het publiek aanwakkeren.
pagina 37
Regionale identiteit en sociale cohesie
Mensen hebben behoefte aan een gevoel van sociale samenhang en geborgenheid.
Dit wordt in het Regionaal Structuurplan onderkend. Goed ingerichte pleinen en
parken om elkaar informeel te ontmoeten voorzien in die behoefte. Ook het landelijk
gebied is belangrijk voor de regionale identiteit en de sociale cohesie, met name als de
cultuurhistorie zichtbaar is. Dit geldt bijvoorbeeld voor de weidegebieden in Haaglanden.
Uit onderzoek van Alterra blijkt dat het verdwijnen van authentieke weidegebieden leidt
tot ongenoegen (‘social distress’). Stedelingen en dorpsbewoners waarderen deze gebieden
met hun openheid en rust en betekenis voor de menselijke interacties.
Vestigingsklimaat
Het vestigingsklimaat van een regio is gebaat bij een fraaie omgeving en
recreatiemogelijkheden van kwaliteit. Verzorgde en uitnodigende groengebieden die
goed toegankelijk zijn voor recreatie maken wonen en werken aantrekkelijker. De
aantrekkingskracht van Haaglanden als internationale vestigingsregio wordt erdoor
vergroot. Belangrijke vestigingen in de regio zijn daarbij gebaat en kunnen ook als groene
partners worden beschouwd en aangesproken.
Communicatie
Groen moet tussen de oren, voor het daadwerkelijk gebruik, voor de waardering en voor
de kennis ervan. Communicatie naar de burgers over alles wat de regio in het groen
heeft te bieden is onmisbaar voor het welslagen van het beleid. In dit hoofdstuk zijn al
voorbeelden genoemd. Omdat het om veel activiteiten en onderwerpen gaat en om veel
verschillende doelgroepen is steeds maatwerk vereist. Ook hierin kan enige regionale
coördinatie en advisering helpen om het groen meer te verkopen.
Volkstuinen
Volkstuincomplexen zijn door de jaren heen aan de stadsranden ontstaan, doch door
voortgaande verstedelijking steeds verder verdreven naar buitengebieden. De laatste jaren
neemt, als gevolg van een grotere voedselbewustzijn, de belangstelling voor een eigen
moestuin weer toe. Mede gelet op de schaarste aan ruimte is regionaal een bezinning
nodig op hoe beleidsmatig met deze ‘groeiende’ behoefte om te gaan; een stadsgewestelijk
agendapunt.
Groenbeleidsplan Haaglanden

4
Groene functies en
groene thema’s
Volkstuinen
pagina 38
Tot slot
De groene functies en de groene thema’s beïnvloeden en overlappen elkaar. De volgende
stap is hoe met dit gegeven verder beleid te operationaliseren. Daarvoor heeft het
Stadsgewest een verkenning uitgevoerd naar de potentiële groene partners in de regio,
zoals die hiervoor zijn genoemd. Met de resultaten van de verkenning kunnen gericht met
partijen activiteiten en projecten worden ondernomen. Het Stadsgewest wil in navolging
van dit Groenbeleidsplan met nadere voorstellen komen.

5Hoofdstuk
pagina 39
De groengebieden en hun opgaven
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 4 Het structuurbeeld groen Haaglanden
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 40

Inleiding
pagina 41
Zijn in de voorgaande hoofdstukken de groene onderwerpen op regionaal niveau
behandeld, dit hoofdstuk zoemt in op de verschillende groengebieden, gerangschikt
naar de categorieën landschapsparken, stadsrandparken, groenblauwe schakels en
binnenstedelijk groen. Na een korte beschrijving per groengebied, volgen de specifieke
opgaven voor de verdere ontwikkeling. Dat kunnen opgaven zijn in bestuurlijke
organisatie, in het maken van plannen en in de daadwerkelijke uitvoering. Om te
beginnen wordt de samenhang van de regionale groenstructuur neergezet.
5.1 De opbouw van de regionale groenstructuur
Het groen van Haaglanden staat niet op zichzelf. Verweven met het verstedelijkt
gebied bepaalt het groen de kwaliteit van het verblijfsklimaat in de regio. De visie van
het Stadsgewest gaat uit van een groenstructuur die tot in de haarvaten verbonden is
met het stedelijk gebied. Elke bewoner moet binnen wandel- en fietsbereik het groen
in verschillende gradaties kunnen beleven. Dat gaat van stedelijke parken dicht bij
huis tot aan grootschalige landschappen in de omgeving. De regionale groenstructuur
wordt gedomineerd door de twee grotere landschapsparken. Aan de noordzijde is dat
Duin, Horst & Weide en aan de zuidzijde van de regio is dat Midden-Delfland/Oude
Leede. Westelijk bevindt zich de Delflandse kust als groenelement van formaat. Tussen
de stedelijke agglomeraties hebben deze gebieden grote natuur- en cultuurhistorische
kwaliteiten en worden zij relatief gezien extensief gebruikt. Voor de beide landschapsparken
geldt dat de authentieke polderlandschappen nog volop aanwezig zijn. Tezamen
met de kust en de duinen dragen ze bij aan de identiteit van het Stadsgewest.
Aan de randen, tegen de steden aan, liggen de intensiever gebruikte stadsrandparken.
Deze parken vormen een buffer tussen het stedelijk gebied en de hiervoor beschreven
landschapsparken. Zij zijn ingericht voor intensieve functies zoals recreatie, sport en
natuurtuinen. De parken zijn vanuit de stad goed bereikbaar zowel te voet, met de
fiets, met openbaar vervoer en met de auto. Naast de verschillende parken zijn er de
groenblauwe schakels. Zij vormen een groen netwerk voor meerdere functies: voor
doorgaande fiets- en wandelroutes en voor een fijnmazig ecologisch systeem, dat
verbonden is met de Ecologische Hoofdstructuur en met de fijner vertakte structuren in de
steden. Vaak voeren de schakels langs aantrekkelijke waterlopen, die ook weer bijdragen
aan de ecologische kwaliteiten. Tenslotte zijn er de binnenstedelijke parken. Zij zijn de
groene parels in het stedelijk weefsel. Onderling verbonden in een groen snoer brengen zij
het buitengebied dichterbij.
Het stedelijk en het landelijk gebied zijn qua beleving aanvullend aan elkaar. Kent het
stedelijk gebied een grote dynamiek in de centra en rust aan de randen, het landelijk
gebied kent juist rustieke centra. De intensieve groenfuncties vindt men in de stadsranden
en in de binnenstedelijke stadsparken. In dit hoofdstuk worden de groencategorieën van
Haaglanden verder met hun lopende en nieuwe opgaven omschreven.
5.2 De landschapsparken
Haaglanden biedt ruimte aan twee grote landschapsparken. Vanwege hun kwetsbaarheid
en grote betekenis verdienen zij extra bestuurlijke aandacht. Op alle overheidsniveaus
is men daar inmiddels van doordrongen. In het verleden kregen zij al de status van
rijksbufferzone. Op dit moment zijn als opvolging daarvan nieuwe beschermende titels
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 5 Landschapspark Duin, Horst & Weide
Globale aanduiding bestaande en/of toekomstige functie
Weidegebied
Stadsrandparken
Natuurgebied
Natura 2000
Deelprojecten
Snelwegpanorama’s
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 42

pagina 43
in voorbereiding, waaronder via het rijksbesluit Regels voor de ruimtelijke ordening en de
provinciale aanwijzing van landschapspark. Van belang is dat de aanwijzing van het Rijk
en de provincie gepaard gaat met duidelijke richtlijnen en ontwikkelingsperspectieven,
zoals:
c een nauwkeurige omgrenzing van het landschapspark;
c de beoogde kernkwaliteiten en hoofdfuncties;
c de lokaal en regionaal in te zetten beleidsinstrumenten voor bescherming en
ontwikkeling;
c de financieringsbronnen voor ontwikkeling en beheer;
c de bestuurlijke organisatie over het landschapspark.
Het Stadsgewest Haaglanden wil erop toezien dat deze elementen bij de aanwijzing goed
worden geborgd.
Beide landschapsparken hebben vergelijkbare opgaven in de bescherming van de
kernwaarden en de ontwikkeling van de agrarische, recreatieve en natuurlijke functies.
Als generieke opgaven kunnen worden genoemd:
c Het versterken van de juridisch planologische bescherming in gemeentelijke
bestemmingsplannen en gebiedsdekkende Landschapsontwikkelingsplannen (LOP).
Hoofdstuk 3 gaf al aan dat de authentieke landschappelijke en cultuurhistorische
kwaliteiten en bijbehorende natuurwaarden worden vastgelegd. Het geeft ook de
ontwikkelingsrichtingen van o.a. de agrarische bedrijvigheid, de recreatie en de natuur
aan. Het rijksbeleid voor de snelwegpanorama’s (bijvoorbeeld langs de A4, A13 en A20
en de spoorlijnen) kan hier ook een plaats in te krijgen. Zowel in Midden-Delfland als
in Duin, Horst & Weide wordt een LOP voorbereid.
c De ontwikkeling en toepassing van maatregelen die de veehouderij (passend in het
landschap) helpen in stand te houden, zoals groene en blauwe diensten, een agrarische
grondbank en stimulansen voor agrarisch gelieerde nevenactiviteiten (zie ook hoofdstuk
4). In Midden-Delfland is daar al sprake van.
c Beleidsontwikkeling op het gebied van sanering van (verspreide) glastuinbouw, onder
andere met de toepassing van de provinciale regeling Ruimte voor Ruimte.
c De toepassing van een beleid ten aanzien van paarden in het gebied: richtlijnen voor
maneges, paardenbakken, paarden in de wei, enz (zie ook hoofdstuk 4).
c De aanleg en financiering van ontbrekende schakels in het wandel- en fietsroutenet,
waaronder ook het verder uitbreiden van de verbindingen met de omringende steden
(zie ook 5.4).
c De aanpak van de wateropgaven, met name de bergingscapaciteit en de waterkwaliteit,
conform de afspraken van Haaglanden. Ook de uitvoering van kadeverbetering, zoals
in Midden-Delfland aan de orde is, verdient vanwege de landschappelijke effecten
aandacht.
Het gebied Midden-Delfland heeft als gevolg van de Reconstructiewet uit 1978 al een
lange geschiedenis van bestuurlijke organisatie en ruimtelijke herstructurering. Voor Duin,
Horst & Weide komen de initiatieven voor het gebied als geheel de laatste jaren op gang.
Dit faseverschil in ontwikkeling en de verschillende bestuurlijke kenmerken vragen om
maatwerk in de aansturing en in de toepassing van maatregelen.
Landschapspark Duin, Horst & Weide
Duin, Horst & Weide ligt tussen de agglomeraties van Leiden, Den Haag en Zoetermeer.
Daarbinnen liggen de kernen Wassenaar, Voorschoten en Stompwijk. Dit gebied is een
van de weinige plekken waar de natuur vanaf de kust nog rechtstreeks in verbinding staat
met het Groene Hart. Deze verbinding is uniek door de kort opeenvolgende verschillende
typen landschappen: de duinen, de landgoederen en horsten en het authentieke veen-
Groenbeleidsplan Haaglanden

5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 44
weidelandschap. Het gebied wordt parallel aan de strandwallen doorsneden met bundels
van infrastructuur: de A44, spoorlijn Den Haag - Amsterdam, de Vliet en de A4. Het
doorkruisen daarvan met recreatieve en ecologische routes is een van de opgaven.
In het noordelijk deel van het gebied bestaat spanning met de bouwplannen voor
het voormalige vliegveld Valkenburg en de geprojecteerde Rijnlandroute. Met de
vaststelling van de IRP Leiden-Katwijk is de invulling van de groene buffer ten noorden
van Wassenaar bepaald. Binnen het landschapspark worden enkele deelgebieden onder
handen genomen. Van west naar oost: de Groenbuffer en Mient Kooltuin, Horst en
Voorde, de Duivenvoorde corridor, de Nieuwe Driemanspolder en het gebied Stompwijk.
De kernkwaliteiten
Als specifieke kernkwaliteiten van Duin, Horst & Weide kunnen worden genoemd:
c Het kustlandschap: de parallel aan de kustlijn gelegen strandvlakten, strandwallen en
duinen.
c De unieke open landschappen van de horsten, de veenweidegebieden en
droogmakerijen. De kwaliteiten van de landschappen worden bepaald door o.a. de
verkavelingstructuur, de boerderijensembles en boompartijen.
c De cultuurhistorische linten en gebouwen: de landgoederen, de buitenplaatsen en de
specifieke elementen als kasteel Duivenvoorde.
c De recreatieve voorzieningen als wandel- en fietspaden, routes voor paardrijden en
kanovaren.
c De ecologische waarden in het gebied, met als hoofdstructuren de duinen met een
noordelijke en zuidelijke verbinding naar het Groen Hart.
De opgaven
Binnen het landschapspark Duin, Horst & Weide zijn afgelopen jaren al diverse
initiatieven ontplooid voor kwaliteitsverbetering:
c De gebiedsontwikkeling Duivenvoorde corridor, welke de reconstructie van de landengte
tussen Leidschendam en Voorschoten beoogt. De gemeenten Leidschendam-Voorburg,
Voorschoten en Wassenaar werken hier samen onder het Pact van Duivenvoorde.
c De herinrichting van de Nieuwe Driemanspolder naar een waterrijk natuurgebied.
c Het Masterplan voor ‘Horst en Voorde’, ter versterking van de landschapsstructuur en de
recreatieve voorzieningen.
c De gebiedsvisie Stompwijk en omgeving voor de verbetering van de bereikbaarheid van
Stompwijk en de revitalisering van het dorp en het omringende landschap. Uitvoering
door een integrale projectorganisatie.
c Voor het weidegebied ten oosten van de A4 is de gebiedscommissie Wijk en Wouden
actief, onder andere voor de uitbreiding van recreatieve voorzieningen en de promotie
van het gebied. De gebiedscommissie bestaat uit de betrokken gemeenten, de beheerders
Staatsbosbeheer en het Duinwaterleidingbedrijf en verschillende belangverenigingen.
In de komende jaren zullen naast de hiervoor generieke opgaven de bestuurlijke aandacht
uitgaan naar:
c De versterking van de beschermde status van het gebied door de aanwijzing als
bufferzone in het Besluit Regels ruimtelijke ordening en als landschapspark in de
Provinciale Structuurvisie. Het Stadsgewest Haaglanden heeft de voorkeur voor een
aaneengesloten park van de duinen, de Wassenaarse horsten én de weidegebieden van
Wijk en Wouden. Hiermee kunnen de opgaven integraal worden aangepakt en wordt
bestuurlijke versnippering voorkomen.
c De oprichting van een bestuurlijke structuur voor het landschapspark, bestaande
uit de twee stadsregio’s Stadsgewest Haaglanden en Holland Rijnland, de provincie
Zuid-Holland en de betrokken gemeenten, waterschappen en in het gebied actieve

pagina 45
organisaties. Ook de ministeries van VROM en LNV zijn hierbij betrokken. Deze
bestuurlijke organisatie heeft tot taak om in een verbrede aanpak de lopende processen
en projecten te stimuleren en te faciliteren, zeker waar een gecoördineerde aanpak de
gebiedsdoelen dichterbij brengt. Tevens willen de betrokken regiobestuurders het gebied
sterker op de bestuurlijke agenda’s (lokaal, regionaal en landelijk) zetten om zo de
ontwikkeling verder te stimuleren.
Weidelandschap in Duin, Horst & Weide
Landschapspark Midden-Delfland/Oude Leede
Ingeklemd tussen de Haagse en Rotterdamse agglomeratie ligt het landschapspark Midden-
Delfland/Oude Leede. Midden in dit gebied liggen twee dorpen, Maasland en Schipluiden,
en twee buurtschappen, ’t Woud en Zweth. Ruim dertig jaar geleden is Midden-Delfland
al aangewezen als groene buffer tussen de oprukkende verstedelijking en verglazing in
de regio. De Reconstructiewet Midden-Delfland uit 1978 heeft ervoor gezorgd dat een
strak omgrensd groengebied verschoond bleef van grootschalige bebouwing en dat door
herinrichting de landbouw, de recreatie en de natuur nieuwe kansen kregen. Nu de
Reconstructiewet afloopt doet zich de vraag voor hoe op effectieve wijze het bestuur en
het beheer over dit fraaie en kwetsbare deel van de regio voort te zetten.
In september 2008 hebben de provincie Zuid-Holland, het ministerie van LNV,
de stadsregio’s Haaglanden en Rotterdam en twaalf gemeenten een bestuurlijke
ambitieverklaring ondertekend. De verklaring bevat de instelling van de Hof van
Delflandraad, met als doel om ‘een gevarieerd landschapspark van internationale
landschappelijke en recreatieve allure’ te realiseren. De raad moet in 2011 operationeel
zijn.
De primaire taak van de raad is het behoud en de kwalitatieve ontwikkeling van het
kerngebied Midden-Delfland/Oude Leede en de groene uitlopers naar de omringende
steden. Verder moet de raad ervoor zorgen dat bedrijven en burgers bij één loket terecht
kunnen en dat de partners in Hof van Delfland geld besteden aan de opgedragen taken.
Als eerste stap wordt samen een structuurvisie voor het gehele gebied, inclusief de
uitlopers opgesteld.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 6 Landschapspark Midden-Delfland/Oude Leede
Globale aanduiding bestaande en/of toekomstige functie
Weidegebied
Stadsrandparken
Natuurgebied
ZZG projecten
Groenblauw lint
Snelwegpanorama’s
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 46

pagina 47
Een van de actuele vraagstukken in het gebied is de aanleg en inpassing van de A4 tussen
Delft en Schiedam/Vlaardingen. De inpassingsvoorwaarden zijn in 2005 door betrokken
partijen vastgelegd in een overeenkomst, genaamd IODS (Integrale Ontwikkeling tussen
Delft en Schiedam).
Midden-Delfland
De kernkwaliteiten
Samengevat zijn er voor de plankaarten aangeduide weidegebieden de volgende
kwaliteiten van toepassing:
c een uniek open landschap met oude weidegebieden (inclusief veehouderij met
koeien in de wei) in een historische slagenverkaveling, inclusief boerderijensembles,
boezemwateren en beplantingen langs sloten en wegen;
c waterrijke natuurgebieden (o.a. de Vlietlanden) en natte ecologische verbindingen;
c cultuurhistorische linten en elementen langs o.a. de Gaag, de polderwegen en in
’t Woud.
De kwaliteiten van de zones langs de stad:
c Recreatieve stadsrandparken met bossen, natuur, openbare sportterreinen, zonneweiden,
natuur- en recreatieplassen en fiets- en wandelroutes die stad en land verbinden.
De opgaven
Voor Midden-Delfland en Oude Leede zijn de afgelopen decennia al vele maatregelen
uitgevoerd die hebben bijgedragen aan de kwaliteit van het gebied. De ontwikkelingen
gaan echter door, zoals verdergaande schaalvergroting in de agrarische bedrijfsvoering
en groeiende recreatiebehoeften vanuit de steden. De afgelopen jaren zijn er nieuwe
initiatieven tot stand gekomen met de instelling van het fonds voor groene diensten
en het investeren in de samenwerking tussen de verschillende gebiedspartijen, als
agrariërs, natuurbeschermers, recreatieve organisaties en belangenverenigingen. De
gemeente Midden-Delfland heeft in 2005 een Gebiedsvisie vastgesteld. In 2009 is een
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 7 Het project Westlandse Zoom met de
kustpolderverbinding en de groene
kwaliteitsingrepen
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 48

pagina 49
Landschapsontwikkelingsplan in voorbereiding. De opgaven voor de komende jaren
betreffen vooral de bestendiging van de planologische bescherming van het gebied na
afloop van de reconstructieperiode (zie hiervoor) en het verder ontwikkelen van het
agrarisch toekomstperspectief, de recreatieve voorzieningen en de waterhuishouding (zie
hoofdstuk 4 en de onder 5.2 genoemde generieke opgaven voor de landschapsparken).
Nieuwe opgaven die uit recente plannen voortvloeien zijn onder andere:
c de ontwikkeling van ‘Groene poorten’ aan de randen van het gebieden, zoals in de
Abtswoudsepolder, de Zuidpolder van Delfgauw, de Harreweg in Schiedam, Oude Veiling
in Maasland en aan de rand van het Westland;
c de realisatie van het Groenblauwe lint tussen de Ackerdijkse plassen en de Maaslandse
Vlietlanden, met honderd hectare nieuw natuurgebied en ecopassages langs de A13, de
Schie, de spoorlijn en de A4;
c de specifieke opgaven die voor de polders afzonderlijk in het LOP zijn opgenomen;
c de aanpak van de gebiedsmarketing ‘Midden-Delfland’, ter ondersteuning van het
economische draagvlak.
5.3 De stadsrandparken
De stadsrandparken vormen zoals eerder al gesteld de overgangsgebieden en de ‘schakels’
van de steden naar de landschapsparken. Zij werden afgelopen decennia aangelegd
als buffer. Werd dat in de zeventiger jaren letterlijk genomen, in de huidige visie zijn
het meer intensief gebruikte stadsrandgebieden en doorgangsgebieden naar de open
landschapsparken. Een intensiever gebruik betekent meer aandacht voor recreatieve,
educatieve en verblijfsfuncties. Typische stadsrandparken zijn: de Westlandse Zoom
(o.a. Ockenburgh en Uithof), de Rijswijkse Landgoederenzone, Stadspark Rijswijk-Zuid
(Wilhelminapark en Elsenburgerbos), de Delftse Hout, Bieslandse Bos en de Balij en de
Groenzone Pijnacker-Berkel. Gebieden die ook onder deze categorie worden geschaard
zijn de Vlietzone (in ontwikkeling) en de Westlandse kust. De status en kwaliteiten van
deze gebieden worden nader beschreven, alsmede de specifieke opgaven voor de komende
jaren.
Westlandse Zoom
De plannen voor het stadsrandpark Westlandse Zoom moeten leiden tot een groene en
recreatieve verbinding tussen de kust en Midden-Delfland. Net als het landschapspark
Duin, Horst & Weide laat ook deze zone een rijke verscheidenheid van landschapstypen
zien, voortvloeiend uit de bodemgesteldheid en de historie. Vanuit de kust ervaart men
eerst het duingebied rond Kijkduin, vervolgens het bosrijke landgoed Ockenburgh,
de recreatiegebieden Madestein en de Uithof en verder richting Midden-Delfland de
waterrijke polders rond Kwintsheul. Voor de ontwikkeling van dit gebied is in 2003 door
de provincie Zuid-Holland, het Stadsgewest Haaglanden en de gemeenten Den Haag en
Westland een structuurvisie vastgesteld en een convenant gesloten. De bouw van luxe
villawijken in deze zone wordt gevat in een groen raamwerk van recreatieve verbindingen,
de ‘groene ladder’ genaamd. De aanleg van deze groenvoorzieningen worden ten dele
gefinancierd uit de opbrengsten van de woningbouw. De stuurgroep Westlandse Zoom,
bestaande uit het Stadsgewest, de provincie en de gemeenten staat voor de uitvoering
van het convenant. De groenopgave voor dit stadsrandpark is de uitvoering van de
structuurvisie, met daarin de verbetering van de bestaande parken en de aanleg van fiets-
en wandelroutes. De voorgenomen groenblauwe verbindingen tussen kust en Midden-
Delfland zijn van regionale betekenis.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 8 De drie stadsrandparken met hun
onderlinge verbindingen
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 50

pagina 51
Landgoederenzone Rijswijk
Dit gebied op de grens van de gemeenten Den Haag en Rijswijk ligt op en rond een
oude strandwal langs de Van Vredenburchweg. Het vormt een aaneenschakeling van
buitenplaatsen en parken van grote cultuurhistorische waarde. Als zodanig is deze
zone ook van regionale betekenis. De gemeente Rijswijk voert een beleid dat gericht
is op bescherming van de monumentale waarden, verhoging van de kwaliteit van
buitenplaatsen en parken en op de recreatieve aantrekkelijkheid voor de stedelijke
omgeving. In 2009 is een bestemmingsplan in voorbereiding en worden besprekingen
gevoerd om de gewenste herstructurering tot uitvoering te kunnen brengen. De opgave
voor dit park is met kleine ingrepen oorspronkelijke cultuurhistorische kwaliteiten terug
te brengen, de samenhang te herstellen en de recreatieve toegankelijkheid te vergroten.
Stadsrandpark Rijswijk-Zuid
De in de jaren ’70 gerealiseerde parken Wilhelminapark en Elsenburgerbos vormen een
schakel tussen de Zwethzone en de Vlietzone. Het gebied zelf voorziet in dagrecreatie
met waterpartijen, ligweiden en wandel- en fietspaden. Ook bevinden zich er sportvoorzieningen,
volkstuinen en een natuurtuin. De A4 vormt een barrière tussen de stad
Rijswijk en het park.
Het plan Zwethzone, waar Rijswijk-Zuid deel van uitmaakt, bevat het voornemen van
een doorgaande recreatieve route. Deze zal de Beatrixlaan, de spoorlijn Rijswijk-Delft en
de Lange Kleijweg doorkruisen om vervolgens aansluiting te vinden op de Vlietzone. Het
gebied direct ten zuiden van de parkenzone, Sion/’t Haantje, is in het RSP aangewezen
voor een stedelijke ontwikkeling. Daar zullen circa vierduizend woningen worden
gebouwd. De gemeente Rijswijk bereidt een Masterplan voor het gehele gebied voor. De
opgave voor dit park is de aanleg van de recreatieve route conform het plan Zwethzone
en een verbeterde inrichting van de parken, afgestemd op de stedelijke ontwikkeling in
Rijswijk-Zuid.
Wilhelminapark
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 9 De groenzone Delft/Pijnacker/Nootdorp/
Berkel/Zoetermeer
Globale aanduiding bestaande en/of toekomstige functie
Weidegebied
Stadsrandparken
Natuurgebied
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 52

pagina 53
De Vlietzone
De Vlietzone heeft de kenmerken van een versnipperde stadsrandzone. Het gebied heeft in
de loop der jaren een gemengd gebruik gekregen van bedrijvigheid, wonen, sportterreinen
en volkstuinen. Daartussen zijn nog restanten van de oorspronkelijke weidegebieden
te vinden. De zone direct langs de Vliet is met zijn landgoederen en monumentale
gebouwen van bijzondere kwaliteit. In het RSP 2020 zijn de beleidsuitgangspunten voor
de inrichting van deze zone uitvoerig vastgelegd. Voor de regionale groenstructuur is langs
de Vliet een 100 meter diepe ‘kwaliteitszone’ aangewezen. De Westvlietweg zal op termijn
een rustige recreatieve route moeten worden. De gemeente Den Haag bereidt in overleg
met de gemeenten Leidschendam-Voorburg en Rijswijk een Masterplan voor het gebied
voor. De opgave voor de komende jaren is om de kwaliteitszone vorm te geven en de
recreatieve verbindingen door en langs het gebied te realiseren.
Vlietzone
Groenzone Delft/Pijnacker-Nootdorp/Berkel/Zoetermeer
Dit stadsrandpark bestaat uit de onderdelen Groenzone Pijnacker, de Balij, het Bieslandse
bos en de Delftse Hout. Naast een functie als groene uitloop vanuit de steden (en de
nieuwe Vinexlocaties), voorziet deze zone ook in een groene verbinding tussen Midden-
Delfland/Oude Leede en Duin, Horst & Weide. Enkele onderdelen zijn in het kader
van ZZG in uitvoering. In het gebied Bieslandse Bos bevindt zich het project Boeren
voor Natuur. De oudere stadsparken hebben als gevolg van de recente verstedelijking
en de toenemende recreatiedruk een opwaardering nodig. De betrokken gemeenten
en beheerders in het gebied (gemeenten Delft, Pijnacker-Nootdorp en Zoetermeer,
Staatsbosbeheer en het Natuur- en Recreatieschap Dobbeplas) bereiden een integrale visie
voor, waarin de ZZG-projecten en de pilot Boeren voor Natuur worden meegenomen. De
opgave is om de uitvoering van lopende projecten te voltooien, een kwaliteitsverhoging
van de bestaande parken te organiseren en de nog ontbrekende schakels in het recreatieve
netwerk aan te leggen. In aanvulling op hetgeen in het RSP 2020 is aangeduid, wordt
een groter groengebied in beschouwing genomen, namelijk ook het Buytenpark van de
gemeente Zoetermeer.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 10 De groenblauwe schakels van Haaglanden
Groenblauwe schakels Haaglanden
Buitenstedelijke groenblauwe schakels
Binnenstedelijke groenblauwe schakels
Belangrijke schakels, extra aandacht voor kwaliteit en aanleg
Landschapsparken, Duin, Horst & Weide en Midden-Delfland/Oude Leede
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 54

pagina 55
Delflandse kust
De smalle kustzone tussen Hoek van Holland en Ter Heide zal de komende jaren met
de versterking van de kustverdediging worden verbreed. De uitvoering is in handen
van Rijkswaterstaat. Het Rijk, de provincie Zuid-Holland, het Hoogheemraadschap van
Delfland en de kustgemeente Westland hebben samen de ‘Gebiedsvisie Delflandse kust’
(2009) opgesteld. De visie beoogt een veilige en natuurlijke Delflandse kust, waar het
prettig leven, werken en recreëren is. De plannen richten zich niet alleen op de kustzone,
maar ook op het gebied achter de duinen, het achterland. Met een groenblauw netwerk
langs vaarten worden verbindende schakels gevormd tussen de kust en Midden-Delfland.
Het duinlandschap krijgt een impuls met binnenmeren en nieuwe duinen, die ontstaan
door de zeewaartse kustverbreding.
De provincie is samen met de regio’s, de waterschappen en de kustgemeenten een IRPkust
gestart voor de ontwikkeling na 2040. De opgave voor de komende jaren is om
tegelijk met de kustversterking de aanleg van recreatieve voorzieningen en natuurbouw
mee te laten liften.
5.4 De groenblauwe schakels
Er is al geschreven over groenblauwe schakels als verbindend element in de groenstructuur
en als ‘groene vingers’ die het stedelijk gebied binnendringen. Deze bestaan
uit (gewenste) recreatieve routes (voor fietsen, wandelen, varen) en ecologische
verbindingen. Veel schakels omvatten ook belangrijke waterlopen. Denk aan de Zweth,
de Vliet, de Schie, Oude Leede, de Vlaardingse vaart, de Gaag en de Poelwetering in
Westland. Deze watergangen behoren tot de boezemwateren van het Hoogheemraadschap
van Delfland, die een functie vervullen in de ontwatering van de regio. Zoals in
hoofdstuk 4 omschreven heeft het waterschap daar een programma voor met
kadeverzwaringen, overloopgebieden en de verbetering van de waterkwaliteit met de
aanleg van natuurvriendelijke oevers. Het Stadsgewest zoekt met de waterschappen naar
mogelijkheden om hierin samen te werken. De belangrijkste schakels in de groenstructuur
zijn:
c de relatie tussen de Wassenaarse duinen en het Wijk- en Woudengebied;
c de Vlietzone (de schakelzone in het RSP);
c de relatie tussen het Wijk- en Woudengebied en de Oude Leede;
c de relatie Oude Leede/Ackerdijkse Plassen en het Midden-Delfland;
c de Zwethzone;
c de ‘ladder’ van de Westlandse Zoom tussen kust en Midden-Delfland.
De volgende schakels (gevisualiseerd op kaart 10) vragen de komende jaren extra aandacht
(zie voor de eerste vier schakels ook de Gebiedsvisie Delflandse kust).
c Oranjekanaal-Zwethzone-Vlietzone: project Zwethzone met aanvullingen richting
Nieuwe Waterweg;
c Poelzone van Arendsduin naar Staelduin (integraal onderdeel inrichtingsproject
Poelzone Westland);
c Hoek van Holland-Staelduinsebos-Midden-Delfland: aandacht voor de overgang van het
spoor bij het boezemgemaal Westland en de doorsteek naar Midden-Delfland langs de
Dijkpolder;
c De groenblauwe verbinding tussen kust en Midden-Delfland door de Westlandse Zoom
c De verbinding tussen Midden-Delfland en Oude Leede: een extra route bij Delft;
c De verbinding van Midden-Delfland naar Rotterdam via Polderweg en Overschie;
c Groenblauwe dooradering glastuinbouwgebied Pijnacker-West: een schakel tussen het
noordelijk en zuidelijk deel van de Haaglandse groenstructuur;
Groenbeleidsplan Haaglanden

Kaart 11 De groenblauwe schakel Zwethzone,
op dit moment in uitvoering
5
De groengebieden
en hun opgaven
pagina 56

c De routes door de Groenzone Pijnacker-Berkel;
c Duin, Duindigt, Huis ten Bosch, Voorburgse parken, Leidschenveen;
c Vlietlandzone-Zoeterwoude; Hellepad;
c Haagse Bos richting Duin, Horst & Weide;
De voorgestelde maatregelen komen terug in het Uitvoeringsprogramma.
De groenblauwe schakels verbinden stad en strand
pagina 57
Een belangrijke schakel is de Zwethzone. Het Stadsgewest Haaglanden voert de regie op
dit project.
5.5 Binnenstedelijk groen
De steden in Haaglanden beschikken binnen hun bebouwing over prachtige parken.
Zij geven kwaliteit aan het wonen en werken in de directe omgeving. Op grotere schaal
kunnen zij worden gezien als onderdelen van de stedelijke en regionale groenstructuur.
Verbonden aan een groen netwerk kunnen er aantrekkelijke routes ontstaan vanuit de
stad naar het omliggend groene gebied. Op plaatsen waar een dergelijk binnenstedelijk
‘groensnoer’ aansluit op de stadsrandparken kan sprake zijn van een ‘Groene poort’
(zie ook onder 5.2 Recreatie en landschapspark Midden-Delfland/Oude Leede). Dit zijn
plekken waar de koppeling stad-landschap bewust kan worden vormgegeven, onder
andere met een rustpunt, informatieborden en vormen van horeca. Een dergelijke poort
dient enerzijds herkenbaar te zijn vanuit de stad en anderzijds kan men zich bij deze
poorten bewust worden van het landschap. Fraaie voorbeelden van natuurlijke poorten
zijn in Den Haag het Haagse Bos richting Duin, Horst & Weide en vanuit Vlaardingen de
Vlaardingse Vaart naar Midden-Delfland.
De opgave is om binnenstedelijk zorg te geven aan aantrekkelijke doorgaande groene
routes en te bezien waar ‘Groene poorten’ kunnen worden ingericht.
Groenbeleidsplan Haaglanden

De groengebieden
en hun opgaven

De taken en rollen van het
Stadsgewest Haaglanden
6Hoofdstuk
Hoofdstuk
Groenbeleidsplan Haaglanden

6
De taken en rollen
van het
Stadsgewest
Haaglanden
Inleiding
pagina 60
In de voorgaande hoofdstukken is de betrokkenheid van het Stadsgewest bij lopende
groenprojecten al aan de orde geweest. Dat geeft een divers beeld. In dit hoofdstuk wordt
de bestuurlijke positie van Haaglanden op het groene speelveld behandeld en de rollen en
taken nader gedefinieerd. Dat levert voorstellen op voor de taken waar Haaglanden zich
wil inzetten.
6.1 Rolverdelingen
Het ontwikkelen van regionaal groenbeleid en de uitvoering daarvan is een samenspel
tussen de verschillende overheden en private organisaties. Zoals in hoofdstuk 2
is aangegeven speelt op regionaal niveau de provincie een vooraanstaande rol in
de beleidsvorming en in de regie van de uitvoering. Zij doet dat met financiële
ondersteuning van het Rijk. De gemeenten hebben vooral uitvoerende taken. Naast de
overheden bevinden zich tal van particuliere en semi-private instellingen op het groene
speelveld: agrarische organisaties (o.a. LTO), natuur- en landschapsverenigingen (o.a. Zuid-
Hollands landschap, Milieufederatie, AVN), recreatieve verenigingen (o.a. ANWB, ENFB,
watersportverenigingen) en gebiedsorganisaties (o.a. Midden-Delflandvereniging, Wijk &
Wouden). Ook de waterschappen hebben een groot belang in de groenontwikkeling. Bij
groenprojecten van enig formaat ontstaan verschillende coalities tussen de publieke en
private partijen.
In een workshop van stadsgewestelijke wethouders ‘Groen’ is geconstateerd dat de
slaagkans van een project groter is naarmate de rollen van betrokken partijen duidelijk
zijn. Van doorslaggevend belang is een herkenbare projecttrekker (een ‘vaandeldrager’),
die inspireert, handelend optreedt en over voldoende mandaten beschikt om de klus te
klaren. Deze functie kan zowel bij een overheid als bij een particuliere organisatie liggen
en is vaak gebonden aan één persoon.
Voor de groencategorieën, zoals in voorgaande hoofdstukken omschreven, kan in het
algemeen worden gesteld dat de provincie een grote stem heeft in het (boven)regionale
groenbeleid en met name het voortouw neemt in de grote landschapsparken (in de
PSV ‘provinciale landschappen’ genoemd). Het ontwerp van de PSV daarover: ‘Bij de
ontwikkeling van de provinciale landschappen zal de provincie een regisseursrol nemen.
Het gaat bij deze ontwikkeling om een integrale ruimtelijke opgave met een provinciaal
belang. Dat doet zij in overleg met betrokken partners. Met de partners worden
afspraken gemaakt over de uitvoering. De regierol van de provincie wordt ingevuld door
procesafspraken.’ In principe hebben de gemeenten hun verantwoordelijkheid voor
de stadsrandparken en de groene schakels op hun grondgebied. Zij stellen binnen de
regionale kaders plannen op, voeren deze uit en zorgen voor het beheer. Provincie en
Stadsgewest kunnen daar ondersteunend in zijn.
Het Stadsgewest wil tussen deze overheden een medespeler van betekenis zijn, als
onder andere adviseur, initiatiefnemer, coördinator, ondersteuner en/of aanjager. In
enkele gevallen kan het als trekker van groenprojecten optreden. Deze verschillende
rollen passen goed bij de bestuurlijke positie en organisatie van het Stadsgewest:
tussen de andere overheden in en functionerend als een hecht bestuurlijk en ambtelijk
samenwerkingsverband van regiogemeenten. Het aantal taken dat Haaglanden op zich
kan nemen wordt echter op dit moment wel beperkt door de bescheiden omvang van het
stadsgewestelijk apparaat.

6.2 De rollen van Haaglanden
pagina 61
De formele en intermediaire rol van Haaglanden kan verschillende vormen aannemen.
Adviseren en toetsen
c Het Stadsgewest heeft op basis van het RSP en dit Groenbeleidsplan een adviserende
en toetsende rol. Het structuurplan geeft via de ‘structurerende elementen’
aanwijzingen voor de begrenzing, de kernkwaliteiten en de beleidsuitgangspunten
voor de groengebieden. Haaglanden adviseert bij de voorbereiding van gemeentelijke
bestemmingsplannen en LOPs. Vastgestelde plannen worden samen met de provincie
op de regionale afspraken getoetst. Daarnaast vormt het stadsgewestelijke groenbeleid
ook de inbreng in de visies en plannen van de hogere overheden: de provincie (PSV) en
het Rijk (diverse rijksnota’s).
Trekken
c In geval van gemeentegrensoverschrijdende groenprojecten en regionale thema’s kan
Haaglanden als bestuurlijk trekker en als herkenbare ‘vaandeldrager’ optreden. Dit op
uitdrukkelijk verzoek van gemeenten of provincie. Deze functie kan bijvoorbeeld aan de
orde zijn in de initiatieffase, waarna deze wordt overgedragen aan een andere partij.
Initiëren
c Het Stadsgewest kan vanuit zijn intermediaire positie de katalysator zijn voor nieuwe
initiatieven. Het kan bovengemeentelijk plannen voor verschillende functies met elkaar
verbinden, zoals groen met stedelijke ontwikkeling, met infrastructuur en met water.
Het kan daarmee integrale gebiedsontwikkeling stimuleren en daarvoor de partijen, de
belangen en de fondsen bijeenbrengen. Daarnaast kan Haaglanden ook het initiatief
nemen voor thematische studies en projecten, zoals dat voor de Nationale Databank
Flora en Fauna (NDFF) is gedaan.
Programmeren en coördineren
c Haaglanden kan tussen de overheden een nuttige functie vervullen in de afstemming
van provinciale en gemeentelijke uitvoeringsprogramma’s. Het kan samen met hen
de prioriteiten bepalen en toezien op de voortgang van projecten. Haaglanden kan
vervolgens coördinerende taken in de uitvoering vervullen. In deze coördinerende
rol is Haaglanden ook een goede gesprekspartner voor andere regionaal opererende
instellingen, zoals de waterschappen, de agrarische organisaties en de natuur- en
milieuverenigingen. Uit deze contacten, alsook die met de andere beleidsterreinen
binnen Haaglanden, kunnen win-winsituaties ontstaan.
Ondersteunen
c Haaglanden kan vanuit zijn positie in het regionale netwerk trekkers van regionale
projecten ondersteunen. Het kan verbindingen leggen met de andere regionale
beleidsterreinen en zijn expertise en kennis van landelijke en Europese regelgeving
inbrengen.
Faciliteren en stimuleren
c Haaglanden kan aan diverse partijen een tafel bieden voor uitwisseling van kennis en
ervaringen, waaronder binnen de regio als rond Europese uitwisselingsprojecten. Met
deze kennis kunnen regionale projecten worden gefaciliteerd.
c Een grote stimulans zou uit kunnen gaan van een stevig stadsgewestelijk fonds voor
de financiële ondersteuning van groenprojecten. Daarmee kunnen ook andere partijen
worden verlokt om financieel bij te dragen.
Groenbeleidsplan Haaglanden

6
De taken en rollen
van het
Stadsgewest
Haaglanden
6.3 De huidige en beoogde taken van Haaglanden
pagina 62
Op dit moment is Haaglanden al op vele fronten actief. Het vervult verschillende taken
in diverse gebiedsontwikkelingen en op een aantal groene thema’s. Haaglanden wil deze
werkzaamheden voortvarend voortzetten en op enkele onderdelen effectiever kunnen
opereren.
Adviseren en toetsen
Een tijdige betrokkenheid van Haaglanden bij gemeentelijke plannen draagt bij aan het
bereiken van de gezamenlijk vastgestelde ambities uit het RSP en het Groenbeleidsplan.
Onder de nieuwe Wet ruimtelijke ordening ligt het accent bij het reageren en adviseren
op concepten tijdens de planvoorbereiding. Dat vraagt gedurende het proces van de
gemeenten een actieve houding richting stakeholders; het Stadsgewest dient ook tijdig
en adequaat een ambtelijke en bestuurlijke inbreng te leveren. Het Stadsgewest wil deze
belangrijke rol, veelal in nauw overleg met de provincie, zorgvuldig uitvoeren.
Trekken
Het Stadsgewest heeft nu leiding in de volgende groenprojecten:
c Groene schakel Zwethzone: leiding aan de uitvoering van het convenant, in
samenwerking met de gemeenten Den Haag, Midden-Delfland, Rijswijk en Westland.
Het project loopt tot en met 2010.
c Stadsrandpark Westlandse Zoom: voorzitter van de stuurgroep (met provincie en de
gemeenten Den Haag en Westland), die de uitvoering van het convenant Westlandse
Zoom begeleid en nieuwe ontwikkelingen inpast. De uitvoering zelf is volledig in
handen van de betrokken gemeenten.
c Het thematische project Databank voor Flora en Fauna: het Stadsgewest heeft samen
met het ministerie van LNV het initiatief genomen voor het opzetten van deze
databank. Haaglanden levert daar een bijdrage aan. Overwogen wordt om dit initiatief
te laten volgen door een Natuurplan voor de regio. Dit plan sluit aan op de provinciale
Ecologische Hoofdstructuur en vormt een regionale verfijning daarvan. Het kan de
mogelijkheden aangeven de ecologische structuur, ook in het stedelijk gebied, uit te
breiden en te versterken.
Indien de schaal en de aard van een groenproject zich daarvoor leent en betrokken
partijen dit ondersteunen, wil Haaglanden het trekkerschap van andere projecten op
zich nemen. Het Stasdsgewest is geen echte uitvoeringsorganisatie. Die taak ligt primair
bij de gemeenten. Het kan wel goed leiding nemen in beleidsmatige en thematische
groenprojecten en studies. De kosten van de stadsgewestelijke inzet zouden dan wel zo
mogelijk uit de begroting van dergelijke projecten moeten worden gedekt.
Initiëren
Op dit moment heeft het Stadsgewest de volgende initiatieven lopen:
c Landschapspark Duin, Horst & Weide: in 2008 hebben de regio’s Haaglanden en
Holland Rijnland het initiatief genomen om een kerngroep voor de ontwikkeling van
dit gebied in te stellen. Het doel van dit werkverband is om de lopende processen in het
gebied verder aan te jaren en het landschapspark goed op de kaart te zetten. Haaglanden
wil dat de provincie hier, net als voor andere landschapsparken in Zuid-Holland, zijn
regisserende verantwoordelijkheid neemt.
Het Stadsgewest wil steeds alert blijven op de mogelijkheden die zich aandienen, met
name door ideeën en partijen met elkaar te verbinden en daarin zelf initiatief te tonen.
Dat vraagt om een gedurfde opstelling.

pagina 63
Programmeren en coördineren
Het Stadsgewest voert momenteel een aantal coördinerende taken uit:
c De uitvoering van ZZG (Zuidvleugel Zichtbaar Groener): het in 2006 ondertekende
convenant, waarin negen projecten in Haaglanden zijn opgenomen, is in uitvoering. In
2009 is een herijking uitgevoerd, waaruit blijkt dat het programma nog een stevige slag
moet maken (zie ook de bijlage). Haaglanden is een van de regionale partners, waarmee
de provincie de verdere aanpak van het programma bespreekt. Het Stadsgewest wil daar
desgewenst een actievere rol in spelen.
c Het kennisprogramma Waterkader Haaglanden: naast het Stadsgewest nemen hier
ook aan deel het Hoogheemraadschap van Delfland, de provincie Zuid-Holland, het
ministerie van Verkeer en Waterstaat en vier Haaglanden-gemeenten met proeftuinen.
Het kennisprogramma is gericht op innovatieve oplossingen voor de wateropgave in de
regio, met name de berging en afvoer van hemelwater. Hiervoor wordt naar integratie
met stedelijke en landelijke gebiedsontwikkelingen gezocht. Combinatie met de
uitvoering van het groenbeleid ligt hier voor de hand.
c De verstedelijkingsopgave 2010-2020: namens de Haaglanden-gemeenten treedt het
Stadsgewest op als gesprekspartner voor de provincie en het Rijk. Dit overleg moet in
2010 leiden tot integrale verstedelijkingsafspraken (het MIRT), inclusief infrastructuur,
groen en water. Voor het in beeld brengen van de regionale groenopgave in de periode
2013-2020 wordt afstemming georganiseerd met de provincie Zuid-Holland.
Het Stadsgewest Haaglanden wil zich verder profileren in zijn rol van programmeren en
coördineren. Het kan een nuttige functie vervullen in de afstemming van provinciale en
gemeentelijke uitvoeringsprogramma’s. Samen kunnen de prioriteiten worden bepaald, de
voortgang van de projecten in de gaten worden gehouden en waar nodig bestuurlijke druk
worden uitgeoefend. Naast de afstemming met de andere overheden wil Haaglanden het
regionale uitvoeringsprogramma ook naast die van het Hoogheemraadschap van Delfland
leggen, de afstemming met het G4P3-programma onderhouden en verder op zoek gaan
naar ‘groene partners’ in de regio. Het volgende hoofdstuk doet voorstellen voor een
actieve stadsgewestelijke programmering.
Ondersteunen
Nu is het Stadsgewest op deze wijze actief in:
c Hof van Delfland: deelname aan het nieuwe bestuur, de Hof van Delflandraad, dat
leiding gaat geven aan de verdere planvorming en ontwikkeling van landschapspark
Midden-Delfland/Oude Leede en de uitlopers naar de omringende steden. In deze zin
geeft het Stadsgewest zowel ambtelijk als bestuurlijk ondersteuning aan het proces.
c Reconstructie Driemanspolder: deelname aan de reconstructiecommissie.
Het Stadsgewest Haaglanden wil zich beschikbaar houden voor de ondersteuning van
regionale projecten, waar het voor het draagvlak en de inhoudelijke afstemming een
nuttige brug kan slaan. Ook hier valt te overwegen om de inzet van Haaglanden mede te
laten dragen door het budget van het betreffende project.
Groenbeleidsplan Haaglanden

6
De taken en rollen
van het
Stadsgewest
Haaglanden
pagina 64
Faciliteren en stimuleren
Het organiseren en bevorderen van kennisuitwisseling vindt plaats in:
c Platform weidegebieden: de bij de weidegebieden betrokken partijen (gemeenten,
provincie, LTO en de gebiedsorganisaties Midden-Delflandvereniging en Land
van Wijk en Wouden) komen onder leiding van het Stadsgewest bijeen om de
regionale beleidsbepaling te bespreken en de middelen waarmee de ontwikkeling van
weidegebieden kan worden gestimuleerd en ondersteund.
c Uitwisselingsprojecten tussen Europese regio’s in het kader van PLUREL en Engine.
Het Stadsgewest Haaglanden blijkt door zijn ambtelijk en bestuurlijk netwerk een
waardevol ontmoetingspunt te zijn voor diverse partijen die op regionale schaal
opereren. Vanuit zijn zicht op landelijke en Europese beleidsontwikkelingen kan het
de toepassingsmogelijkheden binnen de regio blijven verkennen en waar mogelijk
Haaglanden als pilot aanbieden in projecten van hogere overheden. Daar kan een grote
stimulans van uitgaan.
6.4 Slotbeschouwing
De in dit hoofdstuk genoemde rollen en taken zijn een momentopname. In de toekomst
kunnen daar als gevolg van bijvoorbeeld nieuwe verhoudingen tussen de overheden en
zich aandienende taken verschuivingen in optreden. Het voorgestelde stadsgewestelijke
uitvoeringsprogramma is een geschikt middel om jaarlijks in het Bestuurlijk Overleg
Groen en het dagelijks bestuur de vinger aan de pols te houden en gezamenlijk te bepalen
welke inzet het Stadsgewest pleegt.
Het Stadsgewest vervult tot nu toe zijn rollen en taken met een relatief kleine ambtelijke
inzet. Dat beperkt de mogelijkheden. Het verdient aanbeveling om jaarlijks aan de
hand van het uitvoeringsprogramma te bezien welke ondersteuning gewenst is. Voor
de financiering daarvan kan naast de reguliere begroting van het Stadsgewest ook een
bepaalde afdracht vanuit de aan de orde zijnde groenprojecten worden overwogen.
Haaglanden wil dit punt eveneens in de afstemming met de provincie betrekken.
Zoals hiervoor gesteld is het Stadsgewest vooral sterk in zijn intermediaire rol. Het
kan tussen de overheden, met regionale partners en op verschillende beleidsterreinen
waardevolle bruggen slaan en zorgen voor een integrale uitvoering van groenbeleid. Het
organiseren van een regionale programmering en de inzet van een stadsgewestelijk fonds
zou, zoals in het volgende hoofdstuk uitgewerkt, de positie en de slagkracht van het
Stadsgewest enorm vergroten.

Uitvoeringsprogramma
en Groenfonds
7Hoofdstuk
Groenbeleidsplan Haaglanden

7Uitvoeringsprogramma
en
Groenfonds
7.1 Het uitvoeringsprogramma als sturingsinstrument
pagina 66
Het uitvoeren van het groenbeleid vraagt voortdurend keuzes tussen de inzet van
(beperkte) middelen. Het in dit hoofdstuk voorgestelde uitvoeringsprogramma kan
helpen om het overzicht op de voortgang van de diverse groenprojecten te houden, de
prioriteiten te bepalen en de vaart erin te houden. Het Stadsgewest wil daarmee zijn rol
van programmeren en coördineren beter in praktijk brengen. Het voorlopige programma
van 2009 is tot stand gekomen met de inbreng van projecten door de negen Haaglandengemeenten.
Ook is hierover gesproken met de provincie Zuid-Holland.
De diverse projecten zijn gerangschikt naar de drie groencategorieën landschapsparken,
stadsrandparken en groenblauwe schakels (binnenstedelijk en buitenstedelijk). Verder zijn
ook projecten ondergebracht bij de bekende groenthema’s. De eerste lijst is er een van
‘rijp en groen’. Hierin zijn aan de hand van twee criteria de prioriteiten bepaald, namelijk
de betekenis van het project voor de regionale groenstructuur en de uitvoerbaarheid van het
project.
De regionale betekenis
Het RSP en dit Groenbeleidsplan geven aan welke doelen en maatregelen van belang
worden geacht voor het regionale groene netwerk en de groene thema’s. Deze plannen
vormen de beoordelingskaders voor de groenprojecten. Het is niet eenvoudig om in
de verschillende projecten een volgorde van belang aan te brengen. Vaak dragen zij op
verschillende wijzen bij aan de kwaliteit, de beleving en het toekomstperspectief van het
groen en het gebruik ervan.
Als er toch een keuze moet worden gemaakt, dan blijkt dat ‘verbinding’ verbinding’ het sleutelwoord
is voor brede ondersteuning: verbinding tussen stad en land, verbinding tussen
groengebieden onderling, ecologische verbindingen en waterverbindingen. Investeren
in ontbrekende schakels in het netwerk draagt wellicht het meest effectief bij aan
het functioneren van het groenblauwe systeem van Haaglanden. Verbinden kan hier
overigens ook communicatief worden opgevat: de informatievoorziening aan burgers
en de uitwisseling van diensten tussen stad en land. Vanuit dit gezichtspunt verdienen
projecten met een verbindend karakter, waaronder bij uitstek de groenblauwe schakels
(buiten- en binnenstedelijk) de voorkeur.
Op een tweede plaats worden, vanwege hun directe betekenis voor de stadsrecreanten de
randparken geplaatst.
De volgorde van projecten in de groencategorieën en thema’s zijn dan:
A. Groenblauwe schakels (buiten- en binnenstedelijk)
B. De stadsrandparken
C. De landschapsparken Duin, Horst & Weide en Midden-Delfland/Oude Leede
D. De groene thema’s (voorzover niet al gebonden aan de hiervoor genoemde
categorieën)
Een prioritering alleen op grond van ‘regionaal belang’ is tamelijk arbitrair. Hier zullen
bestuurlijke keuzes in moeten worden gemaakt. Het voornemen is dat het Bestuurlijk
Overleg Groen als adviserend voorportaal en het dagelijks bestuur jaarlijks aan de hand
van de projectoverzichten per categorie een volgorde bepalen. Meer meetbaar is het
tweede criterium, de praktische haalbaarheid van het project binnen een redelijke termijn.

pagina 67
De uitvoerbaarheid
Het is van belang projecten te selecteren die op korte termijn, bijvoorbeeld binnen vijf
jaar, tot daadwerkelijke uitvoering kunnen worden gebracht. De uitvoerbaarheid kan
gemeten worden aan de hand van de volgende gegevenheden:
c De financiering: in welke mate is het project financieel gedekt en hoe zijn de
verwachtingen ten aanzien van de (nog) benodigde financiën.
c Het juridisch-planologisch regime: in welke mate wordt het project ondersteund door
planologische regelingen, als bijvoorbeeld het Landschapsontwikkelingsplan en het
bestemmingsplan. Welke trajecten moeten nog worden doorlopen.
c De grondeigendommen: moeten er nog gronden worden verworven en welke trajecten
zijn daarvoor nodig.
c Het beheer: zijn er voldoende afspraken over het toekomstig beheer gemaakt.
Deze factoren laten zien hoe kansrijk een project is voor de uitvoering binnen een
bepaalde termijn. Zo kunnen projecten worden ingedeeld naar de korte termijn
(bijvoorbeeld binnen twee jaar); naar middellange termijn (drie tot en met vijf jaar) en
naar lange termijn (na vijf jaar of meer). Dat bepaalt vervolgens waar het meest effectief
de inspanningen op gezet kunnen worden: op het realiseren van het ‘laaghangend fruit’
en op het meer haalbaar maken van gewenste projecten die nog laag scoren.
Naast deze twee criteria zijn er enkele punten van aandacht die bij de beoordeling
meegewogen kunnen worden:
c Het draagvlak van het project bij de betrokken overheden, maatschappelijke organisaties
en bewoners. Bij een groot draagvlak, hetgeen zich dan ook vertaalt in financiële
bijdragen aan de realisatie, stijgt het project op de ladder.
c De mogelijkheden van integratie met andere functies, zoals de waterhuishouding,
de ecologische structuur en stedelijke gebiedsontwikkeling. Er kunnen zich unieke
allianties voordoen die de aanleg of verbetering van groene functies op bijzondere wijze
mogelijk maken.
c Kennis- en imagoverhogende effecten. Indien groenprojecten bijdragen aan het
vergroten van de kennis en ervaring in de regio (en mogelijk daarbuiten), verdienen zij
ook extra aandacht. Hetzelfde geldt voor projecten die de uitstraling van Haaglanden als
actieve groene regio versterken.
c Tot slot is van belang dat er een redelijke verdeling van inzet over de regio ontstaat.
Het zou wenselijk zijn dat iedere gemeente zich gesteund weet in de uitvoering van een
regionaal groenproject in zijn directe omgeving.
Top 30
De toepassing van de criteria op de groslijst van projecten geeft een beeld van de
beleidsprioriteiten. Door aan de criteria verschillende gewichten te hangen kunnen ook
variaties in de prioriteitenlijsten ontstaan. Het programma biedt zo de mogelijkheid
om na te gaan waarop de partners in de groenontwikkeling moeten sturen om een
project dichter bij daadwerkelijke uitvoering te brengen. Ook daarop kan regionaal de
gezamenlijke inzet op worden bepaald.
In 2009 is een eerste top 30 van groenprojecten opgesteld. Van de genoemde criteria
is daarbij vooral gewicht toegekend aan de praktische en financiële haalbaarheid. Dit
om de krachten eerst te richten op de projecten die de komende jaren daadwerkelijk
tot uitvoering kunnen worden gebracht. Het complete uitvoeringsprogramma is in een
afzonderlijke nota opgenomen. Zoals hiervoor gesteld zal het jaarlijks, na advisering door
het Bestuurlijk Overleg Groen, door het dagelijks bestuur worden bijgesteld.
Groenbeleidsplan Haaglanden

7Uitvoeringsprogramma
en
Groenfonds
7.2 Een regionaal Groenfonds
pagina 68
De financiering van groenprojecten, vaak een overheidstaak, blijkt in de praktijk veelal
de bottleneck in de uitvoering. De centrale overheid stelt de budgetten voor de grotere
groenprojecten beschikbaar, maar gaat steeds meer uit van cofinanciering. Slechts een deel
van de investering (bijvoorbeeld in grondaankopen en de aanleg van groenvoorzieningen)
wordt dan vergoed, van andere partijen wordt verwacht dat zij ook een bijdrage leveren.
De belangrijkste regionale financieringsbron van dit moment is het Investeringsbudget
Landelijk Gebied (ILG). Dit budget wordt beheerd door de provincie. In 2006 is over
de omvang en de besteding daarvan een onderhandelingsakkoord gesloten, tussen
enerzijds de provincie en het ministerie van LNV en anderzijds tussen de provincie en
het Stadsgewest Haaglanden, cq de Haaglanden-gemeenten. De meeste van de daarin
opgenomen groenprojecten zijn nu in uitvoering.
Andere financieringsbronnen zijn meer incidenteel van karakter en zijn vaak gekoppeld
aan een bepaald doel of project. Voorbeelden daarvan zijn de doeluitkeringen aan de
Zwethzone, de Natuurdatabank en EU-subsidies voor kennisuitwisseling. Ook binnen
de regio zijn specifieke groene financieringsstromen tot stand gebracht. De opbrengsten
van de bouwplanontwikkeling Westlandse Zoom worden bijvoorbeeld gebruikt voor de
financiering van de groenvoorzieningen in het plangebied. In Midden-Delfland is een
Groenfonds actief voor o.a. de financiering van groene diensten.
Het Stadsgewest wil in aanvulling op de bestaande geldstromen met een eigen regionaal
Groenfonds zijn beleid meer kracht bijzetten. Het kan daarmee kansrijke projecten
net over een financiële drempel helpen, soms meer kwaliteiten aan lopende projecten
toevoegen en een eigen fonds kan richting andere financiers werken als ‘trigger
money’. Haaglanden kan andere partijen verleiden om mee te doen. Daarmee is een
stadsgewestelijk fonds meer dan een financieringsinstrument. Het draagt bij aan de
gewenste initiërende en stimulerende rol van Haaglanden.
Spelregels Groenfonds
Het ontwerp voor het Groenfonds is in een afzonderlijk document ‘Verordening
Fonds Groen Haaglanden’ opgenomen. In principe leveren de Haaglanden-gemeenten
de financiële voeding van het fonds. Er zou gewerkt kunnen worden met een vaste
bijdrage per inwoner per jaar. Een andere bron kan zijn een omslag per m 2 uitgeefbaar
bedrijventerrein en per woning die buitenstedelijk (buiten de bebouwde kom) wordt
gebouwd. Op deze wijze zou elk jaar een bepaald bedrag naar het fonds kunnen
toevloeien.
Naast de gemeentelijke bijdragen kunnen ook stortingen van hogere overheden en van
private partijen aan de orde zijn. Dat kunnen bijdragen zijn au fond perdu of gekoppeld
aan bepaalde projecten. Uit het fonds kan door elke Haaglanden-gemeente een subsidie
worden aangevraagd. Dit geldt ook voor andere publiekrechtelijke of privaatrechtelijke
organen en particulieren die een regionaal groenproject willen uitvoeren. Het primaire
doel van het fonds is uitvoering van groenprojecten, bij voorkeur in zichtbare en beleefbare
vorm. Dat kan bestaan uit de aanleg van nieuwe groenvoorzieningen, de herinrichting
van parken voor een nieuw soort gebruik of de verbetering van een ecologische structuur.
Uitgaven voor o.a. achterstallig onderhoud, studies en beheer behoren in principe niet tot
de beoogde scope van het groenfonds.
De beoordeling van ingediende projectaanvragen zou jaarlijks kunnen plaatsvinden.
De aanvragen dienen voor een bepaalde datum in het begin van het jaar bij het
Stadsgewest te worden ingediend. Zij worden getoetst op hun regionale betekenis

pagina 69
en op de uitvoerbaarheid. Ook voldoende afspraken over het toekomstig beheer van
het projectgebied is een belangrijke voorwaarde. De jaarlijks vast te stellen lijst van
prioriteiten in het Uitvoeringsprogramma geeft uiteraard een belangrijke indicatie voor
de beoordeling van de ingediende projecten. Het dagelijks bestuur neemt na raadpleging
van het Bestuurlijk Overleg Groen de beslissing. Voor het percentage van financiering
vanuit het fonds zou een gedifferentieerd systeem kunnen worden toegepast. De
percentages drukken het (regionale) belang uit dat het Stadsgewest aan de projecten uit
de verschillende groencategorieën toekent. Zoals in de vorige paragraaf uiteen is gezet
zouden de projecten met een verbindend karakter een relatief hogere steun vanuit het
Stadsgewest moeten verkrijgen. De mogelijke financieringspercentages zijn dan:
c voor groenblauwe schakels 50%
c voor stadsrandparken 40%
c voor de landschapsparken 40%
c voor binnenstedelijke opgaven 30%
c en voor de groene thema’s 30%
Het concept van de Verordening Fonds Groen Haaglanden bevat de spelregels en de
werkwijzen van het fonds. Onder andere zijn de subsidieplafonds per project aangegeven,
de besluitvorming over projectaanvragen, de jaarlijkse verantwoording en de evaluatie
van de verordening na vier jaar. Het Stadsgewest hoopt dat met dit financiële instrument,
gekoppeld aan de uitvoeringskracht van de gemeenten en andere partijen als de
waterschappen, een sterke impuls aan de groenkwaliteit van de regio wordt gegeven. Het
laat aan de buitenwereld zien dat het Haaglanden menens is met het beleidscredo van het
Regionaal Structuurplan: ‘met allure naar 2020’!
7.3 Het besluit
Het algemeen bestuur van het Stadsgewest heeft in zijn vergadering van 25 november 2009
het Groenbeleidsplan behandeld. In een motie sprak het bestuur zijn grote waardering uit
over de inhoud van het Groenbeleidsplan en het daaraan verbonden Uitvoeringsprogramma.
Het algemeen bestuur nam formeel de volgende besluiten:
1. De vaststelling van het Groenbeleidsplan Haaglanden, met daarin:
a. De herbevestiging van het Stadsgewestelijke groenbeleid, conform het Regionaal
Structuurplan Haaglanden 2020 en zoals omschreven in de hoofdstukken 2 tot en met 5.
b. De rollen van het Stadsgewest Haaglanden in de regionale groenontwikkeling, zoals
omschreven in hoofdstuk 6, met de nadruk op ondersteunende, faciliterende en
stimulerende taken.
c. Het voornemen om te komen tot een Uitvoeringsprogramma Groen Haaglanden
(een ‘Projectenboek’ en een ‘Top-30’), zoals omschreven in hoofdstuk 7.
2. In te stemmen met het Raamwerk Verordening Fonds Groen Haaglanden en de
voorgestelde financiële bijdrage per 2011.
Ten aanzien van de instelling van het Groenfonds heeft het algemeen bestuur aanvullend
het volgende aan het dagelijks bestuur opgedragen:
c een start te maken met het Groenfonds met ingang van 2011, met een jaarlijkse
bijdrage van 1 Euro per inwoner per gemeente;
c de werking van het fonds en de bijdrage per inwoner twee jaar na inwerkingtreding te
evalueren;
c nader voorstellen te doen voor de toepassing van het ‘Rood-voor-groen-principe’ voor
de financiering van groen;
c concrete activiteiten te ondernemen om fondsen van andere overheden ten bate van
het Groenfonds te werven.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Bijlage
Overzicht beleidskaders en
regelingen andere overheden

Kaart 12 Projectgebieden
Zuidvleugel Zichtbaar Groener
Projectgebieden Zuidvleugel Zichtbaar Groener (vertaald uit provinciale kaart)
1 Duivenvoordecorridor (samen met Holland-Rijnland)
2 Bufferzone Valkenburg
3 Balij/Bieslandse bos
4 Nieuwe Driemanspolder
5 Groenzone Pijnacker-Berkel, inclusief Bergboezem Oude Leede
6 Ruijven en Zuidpolder van Delfgauw
7 Zwethzone
8 Vlietzone
9
Leidschendammerhout-Starrevaart
Bijlage
pagina 72

Inleiding
Het groene speelveld wordt beheerst door vele overheidspartijen, die met hun visies,
beleidsnota’s, programma’s en wetten de inrichting en het beheer van het groen
op verschillende wijzen beïnvloeden. Deze bijlage bevat een overzicht van de voor
Haaglanden meest relevante beleidsitems, om te beginnen met die van de provincie
Zuid-Holland.
1 Provincie Zuid-Holland
pagina 73
De grote medespeler op groengebied in de regio is de provincie. In het vigerende
streekplan Zuid-Holland West zijn de groengebieden scherp omgrensd. In 2009 is als
opvolger onder de nieuwe Wro de Provinciale Structuurvisie (PSV) in voorbereiding. In het
eerste concept krijgen de groene kwaliteiten een vooraanstaande plaats. Met deze visie wil
de provincie voor haar gehele grondgebied het ‘Parklandschap Zuid-Holland’ vastleggen.
Daarvan afgeleid worden de afzonderlijke ‘provinciale landschappen’ aangewezen,
waaronder die in Haaglanden.
De provincie speelt een grote rol in de uitvoering van groenprojecten. Eind 2005 heeft zij
met onder andere het Stadsgewest Haaglanden de overeenkomst ‘Zuidvleugel Zichtbaar
Groener’ (ZZG) afgesloten. Deze overeenkomst is afgeleid van de afspraken met het Rijk in
het kader van het tweede rijksmeerjarenprogramma en het Investeringsbudget Landelijk
Gebied, het ILG (zie onder paragraaf 2.1 van de bijlage). De ZZG-overeenkomsten
betreffen de aanleg en inrichting van groengebieden rondom de steden in Zuid-Holland.
Op de schaal van de provincie gaat het om de aanleg van 4200 ha recreatief groen. Een
onderdeel van ILG is ook het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP). Vanuit het
budget van dit programma kunnen maatregelen in de regio gesubsidieerd worden die
bijdragen aan verbetering van de leefkwaliteit van het landelijk gebied en bevordering van
diversificatie van de economische bedrijvigheid.
Voor Haaglanden regelt de ZZG-overeenkomst de realisering van negen groenprojecten,
inclusief de inzet van de ILG-gelden. Op dit moment zijn onder coördinatie van de
provincie en met medewerking van de gemeenten en het Stadsgewest acht van deze
projecten daadwerkelijk in voorbereiding. In 2013 moeten deze zijn afgerond.
Tot de ZZG-projecten in Haaglanden behoren (zie ook kaart 12):
1. Duivenvoordecorridor (samen met Holland Rijnland)
2. Bufferzone Valkenburg
3. Balij/Bieslandse bos
4. Nieuwe Driemanspolder
5. Groenzone Pijnacker-Berkel, inclusief Bergboezem Oude Leede
6. Ruijven en Zuidpolder van Delfgauw
7. Zwethzone
8. Vlietzone
9. Leidschendammerhout-Starrevaart
In 2009 wordt een herijking van de overeenkomst uit 2005 uitgevoerd. Van de negen
ZZG-projecten in Haaglanden is de voortgang van acht gebieden voldoende. Alleen het
project Vlietzone loopt achter. De planvorming voor dit gebied moet nog worden gestart.
In het kader van de herijking wil de provincie dit project uitfaseren naar de periode na
2013.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Bijlage
pagina 74
Afgelopen jaren vond in de ZZG-gebieden vooral de verwerving plaats. De volgende fase
betreft de inrichting naar recreatie- en natuurgebied. Ten tijde van de herijking wordt
uitgezocht welke werken noodzakelijk en gewenst zijn. Naar verwachting zullen binnen
het beperkte budget keuzes in prioriteiten en kwaliteiten moeten worden gemaakt. In
de tweede helft van 2009 is naar aanleiding van de herijking een nieuwe overeenkomst
tussen de provincie Zuid-Holland en het Stadsgewest opgesteld. Het Stadsgewest wil naar
aanleiding daarvan zijn bemiddelende en stimulerende rol in de uitvoering van deze
projecten wederom aanbieden en in de overeenkomst vastleggen.
2 Het Rijk
2.1 Interdepartementaal
De rijksdoelen voor natuur, recreatie, landschap, landbouw en water zijn voor de periode
2007-2013 vastgelegd in het tweede rijksmeerjarenprogramma (MJP2), een gezamenlijk
product van de ministeries van LNV, VROM, V&W, en OCW. Om het Meerjarenplan uit te
voeren is het hiervoor genoemde ILG eraan gekoppeld en sinds januari 2007 opengesteld
voor de verbetering van het landelijk gebied. Ook het ILG is een gezamenlijk project.
De ministeries van LNV, VROM en V&W delen erin mee samen met de provincies, de
waterschappen en de gemeenten, die worden vertegenwoordigd door respectievelijk het
Interprovinciaal Overleg, de Unie van Waterschappen en de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten. Door de koppeling met het ILG beschikken de provincies over de middelen
om de regie te voeren over het meerjarenplan en de schotten tussen beleidssectoren op
te heffen. Het Rijk heeft met elke afzonderlijke provincie in een ILG-convenant afspraken
gemaakt voor de jaren 2007-2013. Die gaan over de rijksdoelen die de provincie in die
periode realiseert en over het rijksbudget dat daarvoor beschikbaar is. De provincie kan dit
budget flexibel inzetten en heeft daardoor de ruimte om de uitvoering te organiseren die
bij de gebieden past. Het Rijk volgt jaarlijks de voortgang van de realisatie en de uitgaven.
De provincies leggen aan het einde van de periode verantwoording af over de geleverde
prestatie en de besteding van het rijksbudget.
2.2 Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV):
Het ministerie van LNV is niet alleen verantwoordelijk voor het nationale deel van het
landbouwbeleid, maar ook voor het nationale beleid op het gebied van natuur, landschap,
plattelandsontwikkeling en voedselkwaliteit, allemaal terreinen die het Groenbeleid van
Haaglanden raken.
c Op het gebied van natuurbeleid is voor Haaglanden de gebiedsbescherming relevant
voor zover gericht op de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), Natura 2000 en Nationale
Landschappen.
c Daarnaast is de Flora- en Faunawet van belang, die dier- en plantensoorten beschermt.
De nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur (2000) en het beleidsprogramma
2004-2007 Vitaal en samen (2004) vermelden als doel dat in 2020 de condities voor
instandhouding duurzaam moeten zijn gegarandeerd voor alle soorten die in 1982 in
Nederland van nature voorkwamen. Een belangrijk middel hiervoor is het realiseren
van de Ecologische hoofdstructuur. Verder worden soorten beschermingsplannen
voorbereid en wordt een nieuw soortenbeleid ontwikkeld (leefgebiedenbenadering). Vanuit
het ministerie van LNV is in 2007 de Gegevensautoriteit Natuur (GaN) opgericht.
Het Stadsgewest werkte in 2007 en 2008 samen met de GaN in een pilotproject om
de Nationale Databank voor Flora en Fauna (NDFF) te ontwikkelen. Onderdeel van
het LNV-beleid is ook dat het beheer van natuur door particulieren, bijvoorbeeld
landgoedeigenaren en agrariërs wordt gestimuleerd.
c Jongeren zijn een belangrijke doelgroep voor LNV. Kinderen moeten al op jonge leeftijd
verbondenheid ontwikkelen met natuur en voedsel. Vooral voor stedelijke jongeren is

pagina 75
contact met natuur niet vanzelfsprekend. Daarom ontplooit het ministerie samen met
andere organisaties, verschillende activiteiten voor jongeren.
c Het Nederlandse platteland moet leefbaar blijven ondanks grote ruimtelijke
veranderingen. Plattelandsontwikkeling is daarom voor het ministerie van LNV een
belangrijk beleidsterrein. In de Agenda Vitaal Platteland heeft LNV de Nota Ruimte
van het ministerie van VROM voor zijn beleidsterrein uitgewerkt en die uitwerking is
vervolgens deel geworden van het tweede rijksmeerjarenprogramma MJP2. De zorg voor
schoon en voldoende water, mede in het licht van de klimaatverandering, valt onder
dit beleid. Dat geldt ook voor het aantrekkelijker en toegankelijker maken van het
platteland voor dagrecreatie.
c Op het gebied van landschapsbeleid is voor Haaglanden vooral het beleid voor het
Groene Hart (Nationaal Landschap) van belang. Daarnaast zijn onderdelen van het
landschapsbeleid neergelegd in nota’s als de Visie Paard en Landschap, de Kwaliteitsagenda
Landschap en de Belvedèrestrategie (1999) over cultuurhistorie als uitgangspunt voor de
ruimtelijke inrichting van Nederland.
c Voorts werkt het ministerie in het programma Groen en de Stad samen met de ministeries
van VROM en Wonen, Wijken en Integratie, met de 31 grote steden, de twaalf
provincies en maatschappelijke partners om een extra impuls te geven aan groen in en
om de stad.
c Een van de recente initiatieven is de instelling van het G4P3-programma, waarin het
Rijk, de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht en de drie
Randstadprovincies samenwerken. Het programma heeft tot doel om bestuurlijke en
financiële obstakels voor groenblauwe poorten tussen de grote steden en het Groene
Hart te slechten. Een deel van de gelden voor de uitwerking van de Nota Ruimte kan
daarbij worden ingezet. Er is een Regiegroep met de verantwoordelijke gedeputeerden
van de drie Randstadprovincies en de verantwoordelijke wethouders van de vier grote
steden ingesteld, onder voorzitterschap van de minister van LNV.
2.3 Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM)
c De Nota Ruimte van het ministerie van VROM bevat de visie van het kabinet op de
manier waarop de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland kan bijdragen aan een
sterke economie, een veilige en leefbare samenleving en een aantrekkelijk land.
Voor het aansturen van die ontwikkeling geldt het motto decentraal wat kan, centraal
wat moet, waarbij ernaar wordt gestreefd het accent te verleggen van het opleggen
van ruimtelijke beperkingen naar het stimuleren van gewenste ontwikkelingen.
De nota, die gebiedsgerichte ontwikkeling ondersteunt, vormde het kader voor het
Regionaal Structuurplan Haaglanden en voor de groene ambities in dat plan. De Nota
Ruimte is onder meer uitgewerkt in het dossier Landschap, dat op zijn beurt weer de
Innovatieregeling Mooi Nederland voortbracht en de Nationale Landschappen.
c Ook bracht VROM de structuurvisie voor de Snelwegomgeving ‘ Zicht op mooi Nederland’
(2008) uit. Met deze structuurvisie wil het Rijk samen met de provincies de omgeving
van snelwegen verbeteren en de waardering voor ons landschap vergroten. Er worden
onder meer negen Nationale Snelwegpanorama’s geselecteerd, open gebieden met
unieke landschappelijke kwaliteiten die bijzonder kwetsbaar zijn voor verrommeling.
Deze verrommeling is vaak een sluipend proces: het open Nederlandse landschap
dreigt te versnipperen en verstedelijken, doordat vooral langs snelwegen en aan de
stadsranden ogenschijnlijk lukrake bebouwing de horizon vult. In Haaglanden is het
snelwegpanorama A4 Wijk en Wouden een van de negen aangewezen panorama’s.
c Verrommeling van het landschap wordt ook bestreden met behulp van rijksbufferzones,
open groene gebieden tussen de steden met veelal landbouw en natuur. Ze zorgen
ervoor dat steden niet aan elkaar groeien en ze bieden mensen uit de stad een plek
om van dat open landschap te genieten, te ontspannen en hun vrije tijd te besteden.
Binnen Haaglanden vallen twee rijksbufferzones: Midden-Delfland en Duin, Horst &
Groenbeleidsplan Haaglanden

Bijlage
pagina 76
Weide. In 2009 wordt in een rijksbesluit Regels ruimtelijke ordening de bescherming
van de rijksbufferzones voortgezet en worden aanwijzingen gegeven voor de
ontwikkeling als landbouw-, recreatie- en natuurgebied.
c Van belang voor Haaglanden en voor dit Groenbeleidsplan is verder dat met de
inwerkingtreding van de nieuwe Wro op 1 juli 2008 de regels rondom ruimtelijke
plannen zijn veranderd. Gemeentelijke bestemmingsplannen hebben daarin een
zwaardere status gekregen.
c Het ministerie van VROM publiceerde in het najaar van 2008 de Structuurvisie Randstad
2040, een van de projecten uit het Urgentie Programma Randstad. Daarin zet het uiteen
dat er meer samenhang moet komen tussen grotere eenheden van water, natuur en
landschap op (inter)nationaal niveau, en dat die eenheden meer met elkaar moeten
worden verbonden. Zo wordt, aldus de structuurvisie, in de periode tot 2040 het Groene
Hart uit zijn isolement bevrijd en krijgt het betere aansluitingen op het IJsselmeer, de
Noordzee en de Zeeuwse wateren. Bij de grote steden is volgens de structuurvisie een
groot tekort aan toegankelijk recreatief groen. Metropolitane parken kunnen daarop, als
toegankelijke recreatieruimten voor de stedelingen, het antwoord zijn. Deze visie sluit
goed aan bij de landschapsparken en groenblauwe verbindingen in Haaglanden. De
projecten Hof van Delfland en Greenport uit het Urgentieprogramma Randstad bieden
kansen om de kwaliteit van de parken te verbeteren.
3 Europa
De Europese Unie (EU) speelt een grote rol bij de beleidsterreinen landbouw, natuur,
voedselkwaliteit, milieu en klimaatverandering. Vier van alle vijf wetten en regels van
het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) vloeien direct voort uit
EU-beleid.
c Momenteel wordt het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), dat belangrijk is
voor de inkomens van de agrariërs, herzien. Vanuit Nederland wordt daarbij vooral
aangedrongen op marktgerichtheid en duurzaamheid van de landbouwproductie. De
steun aan die productie zal meer gekoppeld worden aan maatschappelijke waarden zoals
landschap, milieu en natuur. Dat is relevant voor de weidegebieden van Haaglanden
(Midden Delfland/Oude Leede en Wijk en Wouden). In Nederland wordt gewerkt met de
Catalogus Groenblauwe Diensten, een overzicht van vergoedingen die overheden mogen
geven aan grondeigenaren die diensten leveren op het gebied van natuur en landschap,
cultuurhistorie, recreatie of waterbeheer. In de komende jaren kunnen diensten worden
toegevoegd rond bio-energie, uitgebreid waterbeheer, biodiversiteit en klimaat.
c De Europese Unie kent ook een eigen natuurbeleid, waarin behoud van biodiversiteit
een prominente plaats heeft. De Flora- en Faunawet en de Vogel- en Habitatrichtlijn
dragen in Europa nu al bij aan een goede bescherming.
c Een belangrijk product van het Europees milieubeleid is de Kaderrichtlijn Water (KRW),
die zorgt dat er toetsbare pakketten van maatregelen worden uitgevoerd om de kwaliteit
van het oppervlakte- en grondwater op langere termijn aan de Europese normen te
laten voldoen. De Kaderrichtlijn, sinds 2000 van kracht, brengt samenhang in het grote
aantal richtlijnen dat op dit gebied eerder is verschenen. De ontwerp-gebiedsrapportage
KRW-Delfland 2008 geeft de maatregelen en doelen tot 2015 aan, met uitzicht op 2027.
Om dit project te ondersteunen heeft het Stadsgewest de bestuursovereenkomst KRW
Delfland ondertekend.
c De Europese Unie heeft wetgeving in werking of in voorbereiding om de gevolgen
van klimaatverandering voor water, bodem, lucht en biodiversiteit te beperken.
Gezonde ecosystemen vormen de kern van ieder, dus ook van dit aanpassingsbeleid:
zulke systemen hebben veerkracht en kunnen daardoor in een veranderend klimaat

pagina 77
de ecosysteemdiensten in stand te houden waarvan wij voor onze welvaart en ons
welzijn afhankelijk zijn. De druk op de ecosystemen door fragmentatie, aantasting,
overexploitatie en verontreiniging moet worden teruggedrongen (klimaatbestendig
maken van ecosystemen). Het groenblauwe netwerk binnen Haaglanden kan hieraan
bijdragen.
4 De Hoogheemraadschappen
c Het Hoogheemraadschap geeft vorm aan waterbeleid in de regio, hetgeen relevant is
voor de functies water en ecologie binnen het groenblauwe netwerk. In Haaglanden
zijn naast het Hoogheemraadschap van Delfland, ook die van Rijnland, Schieland en
de Krimpenerwaard werkzaam. De Hoogheemraadschappen werken de Kaderrichtlijn
Water uit, die de biodiversiteit en de kwaliteit voor recreatief gebruik bevordert. Een
instrument hiertoe is de Waternatuurkansenkaart, waarin de kansen voor natuur
en ecologie in het gebied van Delfland op de middellange en lange termijn worden
verkend.
c De drie hoogheemraadschappen werken met het Stadsgewest samen in het Haaglanden
pilotproject van de Nationale Databank voor Flora en Fauna (NDFF).
5 Aangrenzende regio’s
c Het Stadsgewest Haaglanden grenst noordelijk aan de regio Holland Rijnland en
zuidelijk aan de Stadsregio Rotterdam. Met Holland Rijnland wordt het landschapspark
Duin, Horst & Weide gedeeld en met Stadsregio Rotterdam het landschapspark Midden-
Delfland/Oude Leede. Met beide regio’s wordt samengewerkt aan de toekomst van deze
gebieden.
c De regio Holland Rijnland heeft in 2009 een Regionale Structuurvisie vastgesteld en
werkt momenteel aan de Visie op het Groen.
c De Stadsregio Rotterdam heeft de doelen op het gebied van groen en water voor
de komende vijftien jaar vastgelegd in het Regionaal Groenblauw Structuurplan 2,
bestaande uit een visie en een concreet uitvoeringsprogramma.
Groenbeleidsplan Haaglanden

Uitgave
Stadsgewest Haaglanden
januari 2010
Stadsgewest Haaglanden
Grote Marktstraat 43
Postbus 66
2501 CB Den Haag
T 070 7501 500
F 070 7501 591
E informatie@haaglanden.nl
I www.haaglanden.nl
Fotografie
Sicco van Grieken
Ontwerp
Zwart op Wit, Delft
Druk
Nivo, Delfgauw
Oplage
200 exemplaren