WILDWESTTAFERELEN IN MOGOLLON-COUNTRY - Op Pad

32
FIETSEN
Tekst Frank van Rijn, fotografie Frank van Rijn/iStock
6 - 2011
WILDWESTTAFERELEN IN
MOGOLLON-COUNTRY
Met zijn camera in de
aanslag schiet wereldfietser
Frank van Rijn sneller dan
zijn eigen schaduw een
haarscherp beeld van het
Wilde Westen.

A LONG WAY
FROM HOME
6 - 2011
33

Op een mooie junidag in 2010 fi ets ik
Tombstone binnen, een ‘old mining town’
waar op een minder mooie oktoberdag in
1881 een schietpartij plaatsvond, die de
geschiedenis van het Wilde Westen inging
als ‘The fi ght in the O.K. Corral’. Binnen enkele
seconden doodden dertig kogels drie
cowboys en raakten drie ‘lawmen’ gewond.
Alleen marshall Wyatt Earp, de ijzeren
ordebewaarder, bleef ongedeerd. Heel
Tombstone staat tot op de dag van vandaag
in het teken van dit vuurgevecht, dat
vele malen is verfi lmd. Het plaatsje is een
soort openluchtmuseum geworden met
winkeltjes, saloons, banken, een hoefsmid
en een begrafenisondernemer en al die andere
zaken die je in Lucky Luke-verhalen
tegenkomt. De ‘knaller’ van de town is de
dagelijkse opvoering van ‘The Fight’, om
twee uur ‘s middags. Dan wordt de sfeer
van weleer even teruggehaald. Niet op dvd
of het witte doek, maar een live-spektakel
met acteurs die er driftig op los knallen.
Juist als de galm van het laatste schot weg
ebt, houd ik halt voor de O.K. Corral. Te
laat! Helaas, want Westerns zijn in mijn
ogen zo’n beetje het hoogste goed, dat de
mensheid op cultureel gebied heeft voort-
34 6 - 2011
The good, the bad and the uglies
gebracht. Het plezierige van dergelijke
fi lms is ook, dat het meestal duidelijk is,
wie de ‘the good, the bad and the ugly’
zijn’, zodat je na afl oop niet blijft zitten
met onopgeloste vragen. Op die beruchte
oktoberdag in 1881 waren die er overigens
wel. Was Wyatt Earp nu een brave ordebe-
Canyon Country Gateway
waarder of een koude killer? Daar zijn de
historici het nog niet over eens.
SCHIETGRAAG…
Op Boothill, de oude begraafplaats van
Tombstone, krijg ik de indruk dat onze
Wyatt - als hij al een nette ordebewaarder

De feiten
GEBIED Bossen en beken in de
Mogollon-bergen. Woestijn- en
bergachtig.
TOCHT 10 dagen vanuit Phoenix,
Arizona, waarvan 5 fietsetappes, 1
middag in Tombstone en 4 wandeldagen
(2 in Chiricahua NM en 2 bij
de Cliff-dwellings).
ZWAARTE Niet moeilijk, soms wat
klimwerk over een aantal passen.
Wegen hoofdzakelijk geasfalteerd.
Wandelingen over goede paden.
NAVIGATIE Eenvoudig. Wegenkaarten
zijn goed. Informatie over
de National Monuments is verkrijgbaar
in de bezoekerscentra
(Visitor Centers).
OVERNACHTEN Op de campings
van de National Monuments en in
het wild. Campings van de National
Monuments, de National Parks en
National Forests zijn over het algemeen
plezierig, maar als je alleen
bent, duur, omdat je per plek betaalt
en niet per persoon (10 tot 20 dollar
per plek). Daarvoor heb je meestal
een mooie plaats in de natuur, een
picknicktafel en een vuurplaats en
verder wasruimten met wastafels en
toiletten, maar geen douches. Privécampings,
zoals die van KOA, hebben
veel meer comfort, maar je betaalt
er ook een stuk meer voor. In
de steden (zoals Lordsburg en Silver
City) kun je natuurlijk ook een hotel
of motel nemen.
ER NAAR TOE Vliegtuig naar
Phoenix en verder fietsen.
was - toch nogal eens tekort schoot in zijn
job. Slechts een enkele ‘Tombstoner’ stierf
een natuurlijk dood. De meesten werden
omgelegd in een duel of gelyncht na ruzies
over vee, geld, vrouwen of goudmijnen.
Een uur lang slof ik met mijn aluminium
ros aan de hand door het plaatsje -
camera in de aanslag - en schiet er lustig
op los. Als een Billy the Kid met een 200
mm lens, vinger losjes op de afdrukknop,
ben ik klaar voor elke beweging. Als het
moet, schiet ik sneller dan mijn eigen
schaduw. Tegen de avond rijd ik met de
ondergaande zon in de rug de woestijn in:
‘A poor lonesome cowboy, a long way from
home’. Een fl inke etappe door die woestijn
brengt mij in Chiricahua National Monument.
Een geweldig rotsplateau is daar
door de grillen van de natuur geërodeerd
tot een woud van rotspilaren. Omdat de
hardheid van de horizontale lagen in het
gesteente onderling nogal verschilt, hebben
de pilaren bizarre vormen aangenomen.
Het heeft wel wat weg van een stapel
slordig op elkaar gegooide autobanden.
Op mijn rustdag maak ik een wandeling
van zeven uur over de smalle paadjes van
het park, waarbij het mij voorkomt alsof
ik tussen een menigte trollen en kabouters
loop. Met wat fantasie kun je, naast
wanstaltige reuzen, fi guren herkennen als
ridders te paard, een kameel, twee ruzie
makende buren en een leger astronauten,
dat juist geland is. Big Balanced Rock is
misschien wel de meest spectaculaire rots
van het park. Op een halsje van een paar
decimeter staat een stenen Frankensteinkop
van ongeveer zeven meter middellijn.
Als je er van een afstandje naar kijkt,
denk je dat je hem er met een biljartkeu
vanaf kunt tikken. Dankzij de voortschrijdende
erosie komt de ruim 450 ton
wegende klomp, als het zijn tijd is, vanzelf
omlaag. En dat zal niet zo lang meer
duren, geologisch gezien, natuurlijk. Misschien
over duizend jaar, maar wellicht al
over tien minuten… Iets om rekening mee
te houden als je ertegenaan gaat duwen
voor een leuke foto.
RAADSELACHTIG
Door de prachtige Echo-canyon, waar
rotspartijen door water en wind zijn uitgehold
tot grotten, klauter ik omhoog
naar Massai-point, het dak van het park,
vanwaar ik een wijds uitzicht heb over
Als het moet, schiet ik
sneller dan mijn eigen
schaduw
deze sprookjeswereld. Rond de top loopt
een pad van een paar honderd meter,
waarlangs een tiental borden is geplaatst
met historische en geologische informatie.
Het is me een raadsel hoe de geleerden
aan rotsen, keien en bergen, die rustig
in de zon liggen te bakken, kunnen
zien dat hier 27 miljoen jaar geleden de
aarde openscheurde en er gloeiende as
met een snelheid van 160 km per uur de
hellingen af kwam stromen, die 3100
vierkante kilometer van het omliggende
terrein bedekte. Jammer dat ik geen geologie
heb gestudeerd, hoewel... dan was ik
nu misschien olie uit de Noordzee aan
het pompen en dan zou ik het wellicht
betreuren dat ik niet aan het fi etsen was.
GROETEN UIT NEW MEXICO
Vanaf Chiricahua National Monument
klim ik door een bos naar de Sadlebagpass
van 2315 meter, waarna ik afdaal
naar Rodeo in New Mexico. Om in Lordsburg
te komen moet ik 28 kilometer over
de zijstrook van de Interstate-highway 10
rijden, want een alternatief voor de fi ets is
er niet. Dat is geen lolletje.
In Lordsburg ga ik op zoek naar het postkantoor
om een ansichtkaart te posten.
Even snel iemand de weg vragen is er hier
zelden bij, want iedereen beweegt zich
voort in auto’s en nooit zie je een mens
op straat. Daarom komt elk stadje in de
VS op mij over als een ghosttown, behalve
natuurlijk de echte ghosttowns, waar je onder
de voet wordt gelopen door toeristen.
Na wat speurwerk vind ik het postkantoor,
zodat ik mijn kennis kan verblijden
met een prachtige kaart: ‘Groeten uit
New Mexico’ schrijf ik op de achterkant,
meer kort dan origineel, want ik moet
door. Er wacht me namelijk een fl inke
klim over de waterscheiding tussen de
Stille en de Atlantische Oceaan:
de Continental Divide
Helaas haal ik door al dat schrijfwerk de
pas niet meer, waardoor ik in het National
Forest blijf steken. Als je in de VS je tent
hoog in een bebost gebied opzet, heb je
6 - 2011
35

36 6 - 2011
Gila Cliff Dwellings: schuilplaats tegen weer en
wind, wilde dieren en andere vijanden
De schitterende omweg naar de
Gila Cliff Dwellings (Mogollon
Mountains)

Een slimme beer kan het touw
dat je beneden aan de stam
bevestigt, losknopen
kans dat er ‘s nachts een beer op bezoek
komt. En als die iets lekkers ruikt, wat al
snel het geval is omdat beren een scherpe
neus hebben en alles lekker vinden, komt
hij je tent binnen om het te halen, zelfs
zonder de ritssluiting te openen. Dat is
natuurlijk reuze onaangenaam bezoek en
daarom moet je al je voedsel buiten bereik
van de beer in een boom hangen, dus drie
meter hoog, twee meter van de stam en
twee meter onder de tak waar het touw
aan vast zit. Ja, ja, vind maar eens zo’n
boom! Een slimme beer kan bovendien
het touw, dat je beneden aan de stam
bevestigt, losknopen, dus beter is het om
geen touw te gebruiken, maar dan stort
het hele spul natuurlijk naar beneden...
Kortom, het is een enorm getob met dat
voedsel. Na vijf mislukte pogingen hangt
de zak proviand echter op veilige hoogte.
OE MYSTERIEUZE MOGOLLON
Gelukkig komt er ‘s nachts geen beer
langs en de volgende dag kan ik de zak
weer laten zakken. Na een simpel ontbijt
vervolg ik de bergachtige route tot diep in
de Mogollon-mountains, waar zich het
Gila Cliff Dwellings National Monument
bevindt. In een rotswand langs de Gilariver
zijn door erosie grote horizontale
spleten geslepen, die millennia lang door
mensen zijn gebruikt als schuilplaats
tegen weer, wind, wilde dieren en andere
vijanden getuige roet van vuren op de
‘plafonds’. Tegen het einde van de dertiende
eeuw hebben de Mogollon, een
volk dat leefde van jacht en landbouw,
woningen in deze rotsspleten gebouwd,
waardoor een compleet overdekt dorp
ontstond.
Om vanaf het bezoekerscentrum bij de
grotwoningen te komen loop je door een
canyon waarvan de rode rotswanden loodrecht
oprijzen vanuit de groene oevers van
een riviertje naar de blauwe hemel. Je moet
wel dertig keer door het stroompje waden,
van de ene kant naar de andere, waarna je
door een steile zijkloof omhoog sjouwt
naar een plateau om tenslotte af te dalen
naar een rangerstation waar je je entreebiljet
haalt. Dat alles neemt een fl ink deel
van de dag in beslag.
Het alternatief voor deze fraaie wandeling
is de auto. Dan ben je er in anderhalve
minuut, maar zoiets komt natuurlijk niet
bij je op, want dan mis je de ontdekingsreis
die je te voet maakt. Vanaf het rangerstation
is het nog 800 meter lopen naar
de grotwoningen, waarbij maar liefst 55
hoogtemeters moeten worden overwonnen.
Onderweg staan bankjes om uit te
rusten, want wetenschappelijk onderzoek
heeft uitgewezen dat hartstilstanden de
populariteit van een park aantasten.
Boven leidt een ranger mij rond door de
woningen en vertelt mij allerlei bijzonderheden
over de mensen die hier leefden.
Dan wijst hij mij op een houten balk in
een lemen muur. ‘Aan de hand van de
boomringdatering is de bouwperiode van
deze woningen herleid tot 1276 en 1287’,
licht hij toe, ‘maar merkwaardigerwijs
hebben de bewoners ze rond 1300 weer
verlaten. Vermoedelijk was langdurige
droogte, waardoor de oogsten mislukten,
daarvan de oorzaak. Maar er zijn nog veel
onbeantwoorde vragen rond dit raadselachtige
volk.’
Bij een mand met afgepelde maiskolven
merkt hij plechtig op: ‘Zevenhonderd jaar
oud.’ Dat is iets om even bij stil te staan.
Lang voor Columbus hebben mensenhanden
deze kolven dus van hun korrels
ontdaan. Hoe zagen die mensen eruit?
Hoe bereidden ze hun mais? Maakten ze
er popcorn van? Wat deden ze vrijdagavonds?
Waarschijnlijk bestond er toen
nog geen vrijdagavond, maar......
‘Kom, we moeten gaan afdalen, want om
zes uur sluiten ze beneden de poort’, zegt
de ranger en onderbreekt daarmee een gedachtegang
die wellicht tot de oplossing
van vele raadsels had kunnen leiden.
Terwijl we omlaag lopen, vertel ik dat ik
uit Holland kom en het Wilde Westen
afreis op mijn alu ros.
‘So you are from Hólland’, zegt de ranger.
‘Than you are a lóóóng way from home!’
6 - 2011
37