Tuinhistorische verkenning (PDF-formaat; 7.227 kB) - de Doolhof

Tuinhistorische verkenning openluchttheater
SB4
SB4
De Doolhof
te Tegelen
BUREAU BUREAU BUREAU VOOR VOOR VOOR HISTORISCHE
HISTORISCHE
TUINEN, TUINEN, TUINEN, PARKEN PARKEN EN EN EN LAND LANDSCHAPPEN
LAND LAND SCHAPPEN

Tuinhistorische verkenning openluchttheater
SB4
SB4
De Doolhof
te Tegelen
Opdrachtgever: Gemeente Venlo
September 2006
Projectnummer: 6840
BURE BUREAU BURE BUREAU
AU VOOR VOOR HISTORISCHE
HISTORISCHE
TUINEN, TUINEN, TUINEN, PARKEN PARKEN EN EN EN LAND LANDSCHAPPEN
LAND LAND SCHAPPEN
Coste Costerweg Coste rweg 1 1 N N 6702 6702 AA AA Wageningen Wageningen Tel. Tel. 0317 0317-424167 0317 0317 424167 Fax. Fax. 0317 0317-411752
0317 411752

INHOUD:
© 2006, SB4 Bureau voor Historische Tuinen, Parken en Landschappen te Wageningen.
De Doolhof te Tegelen
Inleiding. .................................................................................................................................................. 5
1. Korte oriëntatie. ................................................................................................................................... 7
2. Historisch overzicht. ............................................................................................................................ 9
2.1 Voorgeschiedenis en stichting van het park. ................................................................................ 9
2.2 De Doolhof als openluchttheater................................................................................................. 11
3. Tuinhistorische en tuinarchitectonische waardestelling. ................................................................... 17
3.1 Tuinarchitectonische analyse...................................................................................................... 17
3.2 Waardering.................................................................................................................................. 17
4. Aanbevelingen................................................................................................................................... 19
Bronnen. ................................................................................................................................................ 21

SB4
SB4

INLEIDING.
5
De Doolhof te Tegelen
Het openluchttheater De Doolhof te Tegelen, gemeente Venlo, is sinds de jaren dertig van de
twintigste eeuw het toneel van de bekende Tegelse Passiespelen. Het openluchttheater is ontstaan in
een laat negentiende-eeuwse bidtuin.
Overwogen wordt om De Doolhof op te nemen op de gemeentelijke monumentenlijst. De gemeente
Venlo heeft daarom aan SB4 Bureau voor Historische Tuinen, Parken en Landschappen opdracht
verleend om de tuinhistorische aspecten te onderzoeken die bij een aanwijzing als monument een rol
kunnen spelen. Dit gebeurt in coöperatie met architectuurhistorisch adviesbureau Stoa te Ede, die het
onderzoek naar de gebouwde elementen van De Doolhof verzorgt.
In het voorliggende rapport worden de bevindingen vanuit tuinhistorisch oogpunt samengevat. Na een
korte oriëntatie volgt een beknopt overzicht van de geschiedenis van het park. Tegen deze
achtergrond wordt de huidige situatie beoordeeld en worden aanbevelingen voor de bescherming van
De Doolhof geformuleerd.
De heer J. Wolbertus van de Heemkundige Kring Tegelen heeft de studie ondersteund door
historische informatie over de passiespelen aan te dragen en de heer N. Nordmann, München, was zo
vriendelijk gegevens uit zijn nog lopend onderzoek naar de tuinen van de Congregatie van het
Goddelijk Woord ter beschikking te stellen. Hiervoor veel dank.
Dipl.-Ing. Birgit E. Lang Wageningen, september 2006.
Gehanteerde afkortingen:
GA Venlo: Gemeentearchief Venlo
Spec. Coll. WUR: Speciale Collecties Wageningen Universiteit en Researchcentrum

SB4
SB4
Afb. 1.1: Ligging van De Doolhof. (Fragment van de Top. Kaart 1:25000, blad 58
Tegelen, uitg. 1999)
Afb. 1.2: Terreinoverzicht. (Gemeente Venlo)
6

1. KORTE ORIËNTATIE.
7
De Doolhof te Tegelen
De Doolhof is gelegen aan De Drink in Tegelen, Gemeente Venlo, net ten oosten van het station. (Afb.
1.1) Het terrein beslaat een oppervlakte van ruim anderhalf hectare en is parkachtig van karakter. Het
hart van de aanleg is een stenen decor met daarvoor een speelruimte op twee niveau’s. Hier
tegenover bevindt zich een overkapte tribune voor 3500 toeschouwers. (Afb. 1.2)
De huidige terreinaanleg met opgaande bomen, slingerende paden, vergraven reliëf en bij het decor
behorende beplanting is ontstaan uit een laat negentiende-eeuwse bidtuin. (Afb. 1.3 en 1.4)
De Doolhof is eigendom van de gemeente Venlo.
Afb. 1.3: De bühne. (Foto: SB4 2006)
Afb. 1.4: Impressie van de parkaanleg. (Foto: SB4 2006)

SB4
SB4
8
Afb. 2.1: Perceel 610 is het bouwland waar later De
Doolhof zou ontstaan. (Kadastraal Minuutplan, 1841).
Afb. 2.2: Fragment van het ‘Situationsplan
St. Annahof, 1895/96’. (Archief SVD,
Rome. Tekening gevonden door dhr. N.
Nordmann)
Afb. 2.3: Fragment van de Top. Kaart 1:25000, blad
712, Venlo; verkend in 1890 en 1891, herzien in 1917
en 1918, uitg. 1924.

2. HISTORISCH OVERZICHT.
2.1 Voorgeschiedenis en stichting van het park.
9
De Doolhof te Tegelen
Het terrein waarop De Doolhof zou ontstaan behoorde oorspronkelijk bij de Haanderthof, een boerderij
die in 1326 voor het eerst wordt genoemd. 1
In de negentiende eeuw was de Haandert eigendom van de familie De Rijk. Op de kadastrale minuut
van 1841 is het akkerland te zien, waar later De Doolhof zou ontstaan. (Afb. 2.1) Josephine de Rijk
verkocht de boerderij in 1887 aan de Congregatie van het Goddelijk Woord (SVD), een missieorde die
in 1875 door Arnold Janssen in het nabijgelegen dorp Steyl was gesticht. De Steyler Missionarissen
noemden de boerderij St. Annahof en gebruikten de landerijen voornamelijk voor veehouderij. De
gebouwen, die aanzienlijk werden uitgebreid, richtten zij onder meer in voor zuivel- en vleesproductie
ten behoeve van hun sterk groeiend aantal leden en gasten. 2 De voor de bouwwerkzaamheden
benodigde bakstenen produceerden zij zelf.
Temidden van akkers, ten zuiden van de St. Annahof, werd op een driehoekig perceel een ongeveer
één hectare groot park aangelegd. 3 De aanleg is evenals delen van de kloostertuinen in Steyl
ontworpen door Pater Gerard Rademan (1851-1904), die als tuinman was opgeleid en in 1877 toetrad
tot de orde. 4 Een situatietekening uit 1895/96 geeft een globale indruk van de oorspronkelijke
inrichting van het park. (Afb. 2.2) Vanuit de westelijke punt van de driehoekige plattegrond waaieren
drie rechte paden uit die telkens in een ovaal of cirkel eindigen. In de cirkel van het middelste pad ligt
een vijver. Het meest zuidelijke pad eindigt in een doolhof, waaraan het park ongetwijfeld zijn naam te
danken heeft. Het park was bedoeld als uitloopgebied, rust- en meditatieoord voor de ordeleden die
werkzaam waren op de St. Annahof. Het park was tevens een geliefd doel voor wandelingen vanuit
het Missiehuis in Steyl. 5 Daarnaast moet de aanleg van het park in samenhang worden gezien met de
devotietuinen die in Steyl een integraal onderdeel vormden van het kloostercomplex van de SVD. 6
Arnold Janssen hechtte grote waarde aan de aanwezigheid van tuinen, die hij niet alleen zag als
utilitaire inrichtingen, maar ook als een verbeelding van de Stad van God.
Opvallend is dat op de topografische kaart uit 1924 een aanleg met slingerende paden rondom een
vijver is afgebeeld in plaats van de opvallende waaier, die de situatietekening uit 1895/96 laat zien.
(Afb. 2.3) Waarschijnlijk moet de weergave op de kaart worden geïnterpreteerd als suggestieve
afbeelding van de op het moment van verkenning (1890/91) nog zeer prille (of onvoltooide) aanleg. 7
Op de in 1934 verkende kaart is wél een waaier van paden te herkennen. (Afb. 2.4)
Toen de SVD in 1919 eigenaar was geworden van de Grote Hoeve te Belfeld, was de St. Annahof niet
meer nodig voor de voedselproductie en verkocht men het gebouw met landerijen aan Arthur Vijgen.
Na Vijgen werd in 1923 de familie Hanssen-Joosten eigenaar. 8
1
AUF DER HEIDE, p. 91.
2
DRIESSEN 1952, p. 107.
3
Volgens BARTELS & THISSEN 1972 (bijschrift afbeelding 76) was dit het terrein waar voorheen de klei was gewonnen voor de
bakstenen waarmee de boerderij is uitgebreid. Deze bewering kon in het kader van dit onderzoek noch worden bevestigd noch
weerlegd.
4
Mededeling dhr. N. Nordmann, tuinhistoricus te München, e-mail 14 augustus 2006.
5 Mededeling dhr. N. Nordmann, tuinhistoricus te München, e-mail 14 augustus 2006.
6
Vgl. Rapport SB4, Cultuurhistorische waardering tuinen Missiehuis St. MIchael en St. Gregorklooster te Steyl. i.o.v. Gemeente
Venlo, april 2006.
7
De kaart is weliswaar in 1917 en 1918 nog eens herzien, maar bij dergelijke herzieningen worden doorgaans alleen grote
veranderingen in de vernieuwde kaart opgenomen: bijvoorbeeld nieuwe wegen of bebouwing.
8
DRIESSEN 1952, p. 108.

SB4
SB4
10
Afb. 2.4: Fragment van de Top. Kaart 1:25000, blad
712, Venlo, verkend 1934, uitg. 1936.
Afb. 2.5: De ‘stadspoort van Assisië’, het
speelplateau en de vijver na stormschade.
(Limburg in Beeld van 16 augustus 1928;
collectie J. Wolbertus)
Afb. 2.6: Stormschade aan het decor. (Limburg in Beeld van 16 augustus 1928; collectie J. Wolbertus)

2.2 De Doolhof als openluchttheater.
11
De Doolhof te Tegelen
In 1926 namen Jean Leenders en Mathieu Cornet het initiatief voor een openluchtspel in Tegelen. 9 In
1927 voerde men het St. Franciscusspel van pater Justinus Janssen op. Als locatie voor het spektakel
stelde J. Hanssen De Doolhof ter beschikking, die zich hiervoor uitstekend leende. De Tegelse
Courant schrijft in de aanloop naar de eerste uitvoering: “Het openlucht-theater te Tegelen behoort tot
een der ongeëvenaarde plekjes door de natuur zelve opgebouwd tot een tempel voor de kunst.
Temidden van den Doolhof, zoals het natuur-plantsoen ter plaatse heet, ligt een door hoog opgaand
geboomte omringd dal met een sluimerende eendjesvijver. De dalhelling is lichtbegroeid met
struikgewas en donker omzoomd door lommerend loofhout op de kruin van den omsluitenden
heuvelrug. Als een stolp welft de hemel zich over deze oase, die groenend opduikt in de
uitgestrektheid van de hei en wei. Om van dit aantrekkelijke oord een openluchtschouwburg te maken
heeft men aan eene zijde tegen de dalhelling het struikgewas gekapt en er trapsgewijze groene
banken opgeslagen in een halven cirkel.” 10 Als decor werd door de leden van het Comité
Openluchtspelen een bakstenen ‘stadspoort van Assisië’ gebouwd. 11 Verder werd op het terrein
voorzien in een buffet, een fietsenstalling en werd de beplanting aangepast. 12 Nadat op 4 augustus
1928 een wervelstorm het park had getroffen, waren herstelwerkzaamheden nodig . (Afb. 2.5 en 2.6)
De openluchtspelen werden een succes. Tot 1932 voerde het Comité Openluchtspelen elk jaar een
drama op – in de eerste vier jaren wisselende stukken en vanaf 1931 een passiespel. 13 (Afb. 2.7) In
1934 kreeg het Comité Openluchtspelen dan ook een nieuwe naam: Stichting Passiespelen. 14 In
hetzelfde jaar verkocht Hanssen De Doolhof aan de stichting. De Tegelse Courant meldt op 26 mei
1934 dat de beplanting vernieuwd was en verdere veranderingen gepland stonden: een verruiming
van de speelplateau’s, een verandering van de situering van de zitplaatsen en de bouw van
kleedkamers en een boventoneel. In 1937 maakte de tuinarchitect J. Bergmans uit Oisterwijk een
ontwerp voor de uitbreiding van het theater tot 4000 zitplaatsen en voor ‘aanleg’ en ‘beplanting’,
waarmee waarschijnlijk de inrichting van de speelplateau’s, de tribune en de beplanting rondom het
decor bedoeld zijn. (Afb. 2.8, 2.9, 2.10) Bergmans was omstreeks die periode als hoofd van de
afdeling tuinarchitectuur aan de in Tegelen gevestigde firma J.H. Faassen-Hekkens’ Boomkwekerijen
verbonden. Hij tekende voor De Doolhof een geterrasseerd podium met één speelplateau op dezelfde
hoogte als het decor en één plateau ter hoogte van de vijver. Het hoogteverschil werd opgevangen
door een rustieke keermuur uit stenen blokken. Het onderste speelplateau werd betegeld met
flagstones en was vanuit het hogere niveau bereikbaar via twee gebogen trappen. Een combinatie
van loofbomen en coniferen vormde de achtergrond van het decor, aan de zijkanten van het tafereel
waren heesters in de trant van coulissen getekend en keermuur en trappen werden voorzien van
kruipende beplanting. De toeschouwerstribune tekende Bergmans met een haag als omheining. Op
de locatie van de vijver, die nog uit de tijd van de SVD resteerde, is op zijn tekeningen een
waterbassin te zien, dat voor de nodige afstand tussen toeschouwers en acteurs zorgt. Tevens
functioneerde het wateroppervlak als versterker van het geluid – er was immers op dat moment nog
geen geluidsinstallatie.
Onduidelijk is, waarin de door Bergmans voorgestelde veranderingen precies bestaan, omdat geen
tekeningen van de bestaande situatie zijn aangetroffen. De basisopzet met oplopende tribune, vijver
en podium op twee niveau’s was in elk geval reeds aanwezig. Ook kan verondersteld worden dat de
decorgebouwen niet door Bergmans zijn ontworpen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstond er grote schade aan de De Doolhof. 15 Direct na de oorlog
kreeg de Maastrichtse architect A. Boosten opdracht om een nieuw stenen decor te ontwerpen.
9 CAMPS 1982, p. 90.
10 Tegelse Courant van 23 juli of juni (niet leesbaar) 1927. GA Venlo.
11 PETERS, p. 6.
12 Tegelse Courant van 12 maart 1927. GA Venlo.
13 Het passiespel werd opgevoerd in 1932, 1935, 1940, 1946, 1950, 1955, 1971, 1973 en vanaf 1975 in een cyclus van vijf jaar.
14 www.passiespelen.nl
15 De website www.passiespelen.nl meldt dat de grotendeels van hout opgetrokken gebouwen in het park werden verwoest. De
tekst wekt de suggestie dat deze uit de tijd van de SVD zouden resteren. Het lijkt waarschijnlijker dat het bij de verwoeste
gebouwen gaat om de decorbouw, aangezien in geen van de andere geraadpleegde bronnen sprake is van parkgebouwen uit
de tijd als bidtuin.

SB4
SB4
Afb. 2.7: Scène uit ‘Het grote schouwtoneel der wereld’, uitgevoerd in 1929. (PETERS, p. 8)
Afb. 2.8: Ontwerptekening voor de Doolhof, plattegrond. J. Bergmans, feb. 1937. (Spec. Coll. WUR)
12

13
De Doolhof te Tegelen
In 1949 werd het terrein uitgebreid met ruim een halve hectare grond, voornamelijk gelegen aan de
noordzijde. (Afb. 2.11, 2.12 en 2.13) Hierdoor werd het mogelijk om de parkaanleg rondom de groter
geworden en daarom in het geheel overheersende toneelvoorzieningen te verruimen en meer nadruk
te geven. Tuinarchitect Bergmans leverde een ontwerp voor de uitbreiding. (Afb. 2.14) Voor een
gedeelte van het uitbreidingsterrein werkte hij ook beplantingsplannen uit. Bergmans tekende rondom
de toneelvoorzieningen (met opnieuw vergrote tribune) een netwerk van ruim slingerende paden, met
toegangen naar tribune en toneel. De paden hadden een logistieke functie maar waren duidelijk ook
als wandelpaden bedoeld, die de parkachtige entourage van het theater benadrukken. Ten westen
van de tribune tekende Bergmans een plein met bomen als ‘foyer’. Hiervandaan was er toegang naar
twee toiletgebouwen en naar een apart gelegen restaurant (dat niet is gerealiseerd). De enige ingang
van het terrein werd in het uitbreidingsgebied gesitueerd aan de toenmalige Haandertstraat. Dit
ontwerp is slechts op hoofdlijnen gerealiseerd. Er zijn geen aanwijzingen dat het beplantingsplan is
uitgevoerd. In 1950 vonden de passiespelen voor het eerst in het vernieuwde theater plaats. (Afb.
2.15)
In 1967 werd een nieuwe tribune met overkapping gebouwd. Ter financiering hiervan verkochte de
Stichting Passiespelen het Vredeshuis in het centrum van Tegelen (Grotestraat 84), dat in gebruik
was als kantoor en secretariaat. 16 Desondanks leidden de hoge kosten van het bouwwerk in
combinatie met sterk teruglopende aantallen bezoekers tot grote financiële problemen. In 1972 nam
daarom de gemeente Tegelen, die zich voor de stichting bij bankleningen garant had gesteld, het
eigendom van het openluchttheater over. 17
Ten behoeve van de Passiespelen van 1990 werd de huidige entree met bakstenen muren,
kantoorgebouwtje en loketten gebouwd. De letters “openluchttheater de doolhof”, aangebracht op het
muurtje links van de toegangspoort, werden in aluminium gegoten door de Tegelse metaalgieterij
Giesen. 18 De vorige entree – een dubbele, bakstenen poort met smeedijzeren hekken uit de jaren
zestig (?), voldeed niet meer, omdat de vrachtwagens voor de bevoorrading de poort niet konden
passeren. 19
16 Mededeling dhr. R. Denessen, gemeente Venlo.
17 GA Venlo. (Tegelen is thans onderdeel van de gemeente Venlo).
18 Mededeling dhr. R. Denessen, gemeente Venlo.
19 Mededeling dhr. R. Denessen, gemeente Venlo.
Afb. 2.9: Ontwerp voor de Doolhof,
perspectieftekening van decor,
speelplateaus en beplanting. J.
Bergmans, feb. 1937. (Spec. Coll.
WUR)

SB4
SB4
Afb. 2.10: Ontwerp voor de Doolhof, profieltekening. J. Bergmans, feb. 1937. (Spec. Coll. WUR)
Afb. 2.12: De Doolhof vóór de uitbreiding. Fragment van
de top. kaart 1:25 000, blad 58, Tegelen; verkend 1934;
ged. herzien 1951; uitgave 1954.
Afb. 2.11: Terreinuitbreiding De Doolhof. Fragment van een tekening
van J. Bergmans, 1949. (Spec. Coll. WUR)
14
Afb. 2.13: De Doolhof na de uitbreiding. Fragment van
de top. kaart 1:25 000, blad 58, Tegelen; verkend 1955;
uitg. 1958.

15
De Doolhof te Tegelen
Afb. 2.14: Uitbreiding openluchttheater passiespelen te Tegelen. Tekening van J. Bergmans, 1949. (Spec. Coll. WUR)
Afb. 2.15: Luchtfoto van de passiespelen in 1950 of 1955. Achter het decor markeert de overgang tussen oude en jonge
beplanting de voormalige rand van het park. (Foto aanwezig in kantoorgebouw De Doolhof)

SB4
SB4
Afb. 3.1: Het podium met speelveld op twee niveau’s. (Foto: SB4 2006)
Afb. 3.2: Overzicht structuren van vóór 1950.
16

3. TUINHISTORISCHE EN TUINARCHITECTONISCHE WAARDESTELLING.
3.1 Tuinarchitectonische analyse.
17
De Doolhof te Tegelen
De parkachtige opzet van het geheel is karakteristiek voor het openluchttheater. De toneelvoorzieningen
zijn niet alleen omgeven door een bospark, maar reliëf en beplanting vormen hiervan
onlosmakelijke onderdelen.
De inrichting van het podium is primair gericht op de uitvoering van passiespelen, waarbij alle scènes
in hetzelfde vaste decor uitgebeeld worden. Hierbij speelt de structurering van het speelveld door een
niveauverschil, dat door keermuur en trappen extra wordt benadrukt, een belangrijke rol. (Afb. 3.1) De
vormgeving als antiek aandoend gebouwfragment integreert de keermuur in de totaalcompositie van
het decor.
De beplanting aan weerszijden van het podium vormt coulissen, die overtuigend en vanzelfsprekend
overkomen omdat ook op het speelveld beplanting aanwezig is, die op haar beurt bijdraagt aan de
dieptewerking in het tafereel. De bomen in het omringende park en achter de decorgebouwen vormen
in de beleving een voortzetting hiervan, waardoor een eenduidig totaalbeeld wordt bereikt.
De terreininrichting rondom de toneelvoorzieningen vertoont geen tuinarchitectonische bijzonderheden.
Padenloop en situering van bijgebouwen lijken voornamelijk ingegeven door praktische
overwegingen. Een overkoepelend concept voor de detaillering is niet herkenbaar. De entree aan De
Drink vormt een bescheiden ensemble van bakstenen muren aan weerszijden en een loket /
kantoorgebouw in overeenkomstige stijl en afwerking.
In de huidige situatie zijn nog enkele restanten van de oorspronkelijke bidtuin te herkennen. De
noordrand van het toenmalige perceel tekent zich in het terrein af in de vorm van een recht gaashek
en een daaraan parallel lopend pad. Verder is het huidige reliëf van podium en tribune gebaseerd op
het door de Steyler Missionarissen aangelegde park. Hoewel qua vorm en afwerking meerdere keren
ingrijpend veranderd, kan ook de vijver in beginsel als restant van de eerste aanleg worden
beschouwd. Mogelijk dateren daarnaast nog enkele bomen uit de negentiende eeuw. (Afb. 3.2)
Van het ontwerp van Bergmans uit 1949 is in het terrein weinig te herkennen met uitzondering van het
ruime gebogen pad, dat het openluchttheater vanuit De Drink ontsluit. De huidige keermuur, die het
speelveld terrasseert, vertoont qua opzet veel overeenkomst met de perspectieftekening van
Bergmans uit 1937. (Afb. 2.4) De uitwerking wijkt echter af. Dit kan een latere verandering zijn; ook is
het mogelijk dat de muur nooit geheel volgens het ontwerp is uitgevoerd. De flagstones op het
onderste niveau van het speelveld, door Bergmans getekend en te zien op de luchtfoto uit 1950 of
1955, zijn recent vervangen door betonnen straatstenen. De vijver is vernieuwd.
3.2 Waardering.
De Doolhof vertegenwoordigt vooral cultuurhistorische waarden:
- als locatie van de in geheel Nederland bekende Tegelse Passiespelen
- als fysieke weerslag van een zeer belangrijk element van het twintigste-eeuwse culturele
leven in Tegelen (het organiseren en uitvoeren van religieuze openluchtspelen)
- door zijn nauwe verwevenheid met de rijkgeschakeerde religieuze cultuur van katholiek
Tegelen en daarbuiten (als bidtuin van de kloosterboerderij St. Annahof en als toneel voor
religieuze drama’s)
- door de historische verbondenheid met het Missiehuis van de SVD in Steyl.
Meer specifiek heeft De Doolhof tuinhistorische waarde:
- als typisch voorbeeld van het aan het begin van de twintigste eeuw in geheel Nederland
optredende verschijnsel van openbaar openluchttheater, meestal vormgegeven met een door
veel groen omgeven bühne in een reliëfrijk terrein
- door de zeldzame ontwikkeling van bidtuin tot openluchttheater
- door de bemoeienis van de bekende tuinarchitect J. Bergmans met de terreininrichting
- als onderdeel van het oeuvre van Pater G. Rademan
- door het tuinarchitectonisch interessante samenspel van ‘rood’ en ‘groen’ in het decor.

SB4
SB4
18

4. AANBEVELINGEN.
19
De Doolhof te Tegelen
Aanbevolen wordt om de terreinaanleg op te nemen als onderdeel van het als gemeentelijk monument
aan te wijzen complex De Doolhof.
Voor de waarde, uitstraling en identiteit van het openluchttheater zijn van belang:
- de parkachtige sfeer die wordt bepaald door het bos met oude bomen dat de toneelvoorzieningen
royaal omringt
- de beplanting als integraal onderdeel van het decor (achtergrond, coulisse, voorgrond)
- het door middel van een hoogteverschil en beplanting gestructureerde speelveld
- de keermuur uit steenblokken met een antiek aandoende afwerking, die een gebouw
suggereert
- de aanwezigheid van een waterpartij op het laagste punt tussen podium en tribune
- de mogelijke aanwezigheid van enkele bomen uit de tijd van aanleg door de Steyler Missionarissen
(dit punt zou nader moeten worden onderzocht).

SB4
SB4
20

BRONNEN.
Literatuur:
J. Th.A. Bartels & J. Thissen, Tegelen in oude ansichten. Zaltbommel 1972.
H. Camps, Prenten met een praatje. Venlo 1982.
Th.W.J. Driessen, Geschiedenis van Tegelen. Middelaar 1952.
21
De Doolhof te Tegelen
H. Auf der Heide, Die Missionsgenossenschaft von Steyl. Ein Bild der ersten 25 Jahre ihres
Bestehens. Steyl 1900.
P. Peters, Beknopte geschiedenis over ontstaan en ontwikkeling der Tegelse Passiespelen van St.
Franciscusspel tot passiespel. Z.p., zj [1932]. Aanwezig in GA Venlo.
B. Zijlstra, Nederlandse Tuinarchitectuur 1850-1940. Amsterdam 1986.
Internet:
www.passiespelen.nl
www.dedoolhof.nl
Overige:
Correspondentie met dhr. J. Wolbertus, Heemkundige Kring Tegelen.
Correspondentie met dhr. N. Nordmann, tuinhistoricus te München.
Speciale Collecties Wageningen Universiteit en Researchcentrum, documentatiecentrum TUIN.

SB4
SB4
22