ontdekkingsgids 'Haspengouw 2009' - Toerisme Werkt

Limburg Haspengouw
GRATIS ontdekkingsgids 2009

Welkom in Limburg, de groenste provincie van Vlaanderen. Limburg is een provincie met een afwisselend landschap, boeiende steden en dorpjes en misschien wel de meest gastvrije bevolking van
België. Een provincie om in alle rust te ontdekken: met de fiets, te voet of te paard. En dat het hele jaar door. Elk seizoen heeft hier immers zijn eigen charme. Deze ontdekkingsgids loodst je door Haspengouw, dé fruitstreek van België. In april staan
de bloesems in volle bloei, in de herfst hangen er miljoenen appels en peren aan de takken. Maar Haspengouw is meer dan fruit alleen. Het is ook een kastelenlandschap met het grootste kastelencomplex tussen Rijn en Loire.
Met burchten, Romeinse ruïnes, religieuze monumenten en mergelgrotten die je ver terugbrengen in de tijd. En vooral: met gulle inwoners die je graag verwennen met de vele lokale specialiteiten die het vruchtbare landschap voortbrengt.
2
3
Met deze gids leg je alle Haspengouwse schatten bloot. Zoveel schatten dat je er best een verblijf aan koppelt. Wil je de hele provincie verkennen? Vraag dan ook de ontdekkingsgidsen van het Maasland, de Limburgse Kempen en de
Voerstreek aan. Want Limburg verrast altijd en overal. Veel plezier op je ontdekkingstocht.
Sylvain Sleypen, gedeputeerde van Toerisme

INHOUD
Wegwijs door deze
ontdekkingsgids
............................ pag. 6
Te voet ....................................................... pag. 10
Met de fiets ................................................. pag. 16
Met de auto, moto of vespa ........................... pag. 20
............................................................... pag. 22
................................................... pag. 30
Het kastelenlandschap ................................. pag. 31
Tongeren: oudste stad van België ................... pag. 34
Religieus erfgoed in Haspengouw .................. pag. 38
Het Mergelland ............................................ pag. 43
............. pag. 46
........................................................... pag. 50
.................................................... pag. 52
Deze gids is een praktische reisgezel. Achteraan
vind je een overzicht van de toeristische
diensten van Haspengouw. Zij helpen je graag
verder als je bijkomende info wenst. Via de
trefwoordenlijst vind je snel de juiste pagina
met alle informatie. Het overzichtkaartje van
Haspengouw staat aan de binnenkant van de
achterflap. Je kan ze uitplooien terwijl je de
gids leest. Zo weet je op elk moment waar je
bent in Haspengouw.
Wil je Haspengouw in één teug verkennen?
Dan volg je best een van de bewegwijzerde autoroutes.
Met de auto, moto of vespa doorkruis
je zo de pittoreske dorpjes.
Met deze gids ontdek je waarom Haspengouw
een regio is waar het woord ‘genieten’ pas
echt tot zijn recht komt. De gids bevat een lijst
vol nuttige adresjes, boeiende activiteiten en
evenementen. Doorheen de gids word je ook
verrast met tips en we geven je mee waar je
terecht kan voor meer informatie.
Het volgende hoofdstuk dompelt je onder in
fruitig Haspengouw. Romantisch picknicken
tussen de bloesems of een veiling of fruitbedrijf
bezoeken? Hier vind je alle info.
Deze gids is opgedeeld in verschillende
hoofdstukjes. Na de algemene informatie over
Limburg en de regio Haspengouw, lees je hoe
je het Haspengouwse landschap kan beleven.
Haspengouw heeft een rijk verleden. Daarvan
getuigen de talrijke kastelen en het waardevol
archeologisch complex van Tongeren.
Daarnaast vind je in Sint-Truiden en omgeving
een religieus erfgoed om u tegen te zeggen. In
het mergelland werd eeuwenlang mergel uit
de ondergrond gewonnen. Daardoor kan je er
vandaag in heuse grotten vertoeven.
Al wandelend kan dat in één van de groene
wandelgebieden of greenspots. Hier vind je
ook meer info over de wandelkaarten.
4
Maar Limburg is het fietsparadijs bij uitstek.
Dus waarom niet al fietsend deze mooie regio
verkennen? Het landschap beleven: met de
fiets geeft je meer uitleg over het fietsroutenetwerk
en de bijbehorende service.
5
Bij al dat ontdekken hoort ook een lekker hapje
en drankje of een gastvrij logies. Het voorlaatste
hoofdstuk geeft je daarom een aantal
nuttige adresjes en praktische informatie mee.

NL
Eindhoven
Antwerpen
Gent
Brugge
Keulen
Maastricht
Aken
Hasselt
Brussel
Luik
B
D
Charleroi
L
F
Limburg: écht niet ver
Het ‘verre Limburg’ is een mythe. Brussel-
Hasselt rij je in een uurtje, van Antwerpen
naar Hasselt heb je maar 50 minuten nodig.
De rijtijden naar Hasselt vanuit Maastricht en
minuten.
Regio’s in Limburg
Limburg telt vier toeristische regio’s: het
Maasland, de Limburgse Kempen, Haspengouw
en de Voerstreek. Daarnaast heeft
de provincie drie Regionale Landschappen:
het Regionaal Landschap Haspengouw en
Voeren, het Regionaal Landschap Kempen en
Maasland en het Regionaal Landschap Lage
Kempen. Stuk voor stuk unieke streken die zich
onderscheiden door hun landschappen, natuur
en cultuurhistorie en die je nergens anders
aantreft.
achtste eeuw bloeide het kerkelijke leven volop
en stichtte de kerk abdijen in Sint-Truiden,
beheerste de kerk het dagelijkse leven in
Limburg. Aan het einde van de twintigste eeuw
zette de ontkerkelijking zich in. Toch kent
Limburg nog altijd een groot aantal religieuze
gebruiken zoals wegkruisen, kapelletjes, bedevaarten
en processies. Limburg telt trouwens
ook een kleine minderheid protestanten. De
islam is de snelst groeiende religie.
Limburg, een gedeeld verleden
170 jaar geleden vormden Belgisch en Nederlands Limburg samen nog het verenigde Limburg
met Maastricht als hoofdstad. In 1839 werden beide Limburgen gescheiden. Toch zijn de inwoners
nog met elkaar verbonden. Ze hebben dezelfde tongval en eenzelfde cultuurhistorische achtergrond.
De Limburgse identiteit kenmerkt zich door de streektaal, het Limburgs. Maar ook door
de vele harmonieorkesten, fanfares, de voorliefde voor carnaval en culinaire specialiteiten zoals
de Limburgse vlaai en de Limburgse kaas. De Nederlandse en Belgische schutterijen meten zich
Limburg een heel eigentijdse provincie is.
6
7
Regionale Landschappen:
Haspengouw en Voeren
Kempen en Maasland
Lage Kempen
Het religieuze Limburg
De Limburgers maakten kennis met het christendom in de derde eeuw na Christus. In ca. 380
verplaatste Servaas, de eerste bisschop van Tongeren, zijn bisschopszetel naar Maastricht. In de
Limburg
Limburg grenst in het noorden aan de
Nederlandse provincie Noord-Brabant, in
het oosten aan de Nederlandse provincie
Limburg, in het zuiden aan Luik en in het
westen aan Vlaams-Brabant en Antwerpen.
De Hoofdstad is Hasselt. Limburg heeft met
Remersdaal in de Voerstreek het hoogste punt
van Vlaanderen: 287,50 m boven de zeespiegel.
De Maas, Demer, Jeker en Dommel zijn de
belangrijkste waterlopen. Limburg heeft een
oppervlakte van 2422 km2 en telde in 2008
827.000 inwoners.

uit 5300 tot 2200 jaar voor Christus. Tot aan
de Romeinse overheersing bevolkten de
Kelten de regio. Goudschatten en metalen
voorwerpen getuigen vandaag nog van hun
edelsmeedkunst. Vanaf de derde eeuw na
Christus drukten de kloosterordes hun stempel
op Haspengouw, in de vroege middeleeuwen
maakten de Merovingers de dienst uit. Hun
ambachtslieden lieten een rijke erfenis na.
Vanaf de middeleeuwen bouwde de adel grote
kastelen, gefinancierd met de opbrengst van
de omringende gronden en het harde labeur
van de vele lijfeigenen.
complex van de Lage Landen. Sint-Truiden
is de gemeente met de grootste oppervlakte
van Limburg en zesde monumentenstad van
Vlaanderen. Samen met Borgloon vormt ze het
hart van de Haspengouwse fruitstreek. Ook
Borgloon heeft een rijk verleden. Jarenlang
was het de hoofdstad van het Graafschap
Loon. Bilzen is dan weer vooral bekend als
thuishaven van de Landcommanderij Alden
Biesen, het grootste kasteelcomplex tussen
Loire en Rijn.
pengouw is dé fruitstreek van België. Naast
appels (vooral jonagold) en peren (vooral conférence)
wordt ook zacht fruit zoals aardbeien
en kersen geteeld. In april bezoeken duizenden
toeristen deze streek voor de lentebloesems.
In het oosten van Haspengouw ligt het mergelland.
Hier komt de eeuwenoude witte en
zachtgele kalksteen tot aan de oppervlakte.
Onder de grond strekt zich een 300 kilometer
groot netwerk uit van onderaardse gangen en
mergelgrotten.
Centrale ligging
Maas-Rijn, een regio met zo’n 3,9 miljoen
inwoners die in 1991 een juridische status
verwierf. Dit internationaal samenwerkingsverband
is uitzonderlijk omdat het provincies
en bestuurseenheden uit België, Nederland én
Duitsland omvat. Meer bepaald de gebieden
rond de Maas en ten westen van de Rijn, rond
de zeshoek Hasselt-Maastricht-Luik-Aken-
tijden al een samenhangend cultuurgebied
met het oorspronkelijke hertogdom Limburg in
het centrum.
Geschiedenis
van Haspengouw
Haspengouw heeft een rijk verleden. Tot de
oudste archeologische vondsten behoren silex
voorwerpen die onze voorouders 120.000 jaar
geleden maakten. De eerste lokale sporen
van landbouw en pottenbakkerij dateren
Haspengouw
en zijn steden
De belangrijkste steden in Haspengouw zijn
Tongeren, Sint-Truiden, Bilzen en Borgloon.
Tongeren is de oudste stad van België. Deze
vroegere Romeinse nederzetting bevat het
grootste aaneengesloten archeologische
Vochtig-Haspengouw
In het noorden vanaf de lijn Sint-Truiden,
Borgloon en Tongeren ligt Vochtig-Haspengouw.
Onder de leemlaag bevindt zich hier een
dikke kleilaag die nauwelijks water doorlaat.
Vochtig-Haspengouw is dan ook rijk aan
rivieren en beken. Hier ontspringen de Demer,
de Herk en de Kleine en Grote Nete.
Het vochtige landschap maakt de grond
vruchtbaar. Grootschalige landbouw is hier
niet overal mogelijk omdat het terrein vaak
door waterlopen en landschapselementen
wordt doorbroken. Vochtig-Haspengouw behoudt
hierdoor op veel plaatsen zijn kleinschalige
en afwisselende karakter.
Opvallend is de verwevenheid met het cultuurhistorisch
patrimonium. Vochtig-Haspengouw
telt veel kastelen met bijhorende parken en
boomgaarden. De fruitteelt wordt gedomineerd
door laagstamplantages en klein fruit.
Toch zijn er ook nog veel oude hoogstamplantages
te vinden.
Droog-Haspengouw
Haspengouw wordt opgedeeld in Droog- en
Vochtig-Haspengouw. Droog-Haspengouw ligt
ten zuiden van de lijn Sint-Truiden, Borgloon
en Tongeren. Het is een open landschap met
uitgestrekte graanakkers en suikerbietvelden
en koepelbosjes op de toppen van de
heuvels. Hier zijn nauwelijks rivieren. De dikke
krijtlagen onder de vruchtbare leemgronden
zorgen ervoor dat het regenwater snel in de
ondergrond verdwijnt. In Droog-Haspengouw
tref je veel landbouw op grote schaal aan.
Haspengouw in kaart
Het landelijke Haspengouw ligt in het zuiden
van Limburg. De streek kenmerkt zich door
een zacht glooiend landschap met vruchtbare
gronden. Tussen de akkers, boomgaarden en
weilanden liggen kleine dorpen met historische
kerken, vierkantshoeven en romantische
kastelen. Haspengouw leent zich uitstekend
voor fiets- en wandeltochten en is erkend als
topwandelregio!
8
9
Fruitstreek en
mergelland
Haspengouw staat in voor de helft van de
Belgische fruitproductie. Het westen van Has

Greenspot Munsterbos
‘Blik over de plassen’
Je wandelt door moerassen, bossen en graslanden
op de grens van Haspengouw met de Limburgse
Kempen. Tussen de oude eikenbossen
ligt een vijvergebied met zeldzame water- en
moerasvogels. Je bekijkt hen ongestoord van op
de vogelkijktoren. Vergeet je verrekijker niet!
Greenspot Alden Biesen
‘Geschiedenis tussen
akker en beemd’
Greenspot Grootloon
‘Via heuvels en boomgaarden’
Je start in Borgloon, historisch hart van
Graafschap Loon, en wandelt een eeuwenoud
landschap binnen met beboste heuveltoppen
aantal hoogstamboomgaarden is toegankelijk.
Ideaal voor een picknick.
Het landschap beleven: te voet
Je wandelt tussen akker en beemd. De Demer
zorgt onderweg voor grote reliëfverschillen en
een bijzonder gevarieerd landschap. Hoogtepunten
zijn de Landcommanderij Alden Biesen
Start: Parking Alden Biesen, Kasteelstraat 6, 3740
en horeca. Je hebt telkens de keuze uit korte, middellange en lange wandelingen.
De routes zijn duidelijk bewegwijzerd en voorzien van rust- en
picknickplaatsen. In sommige wandelgebieden voeren knuppelpaden en
draaihekjes je tot in het groene hart van Haspengouw.
manier om het landschap te ontdekken zijn de ‘Greenspots’. Op de
volgende pagina’s vind je een overzicht van de 9 greenspots. Deze
eersteklas wandelgebieden voeren je tot in het groene hart van Haspengouw
en loodsen je langs fruitlandschappen, kastelen, holle wegen en
vierkantshoeven.
10
11

Greenspot Zammelen
‘Groene schatkamer’
Vanuit het mooie dorpje Zammelen starten
drie wandelingen door Vochtig-Haspengouw.
Historische paden en kerkwegels leiden je door
een sterk glooiend landschap. De Mombeek
kronkelt langs je door de vallei.
-
Greenspot Heks
‘Langs boerenerven’
Je start aan een authentieke herberg en ontdekt
vervolgens Droog-Haspengouw met zijn
oude dorpskernen, monumentale vierkantshoeven,
holle wegen, kastelen en koepelbosjes
op de heuveltoppen met eindeloze panorama’s.
Greenspot Vrijhern,
‘Natuur rond de kluis’
Je start in de bronrijke omgeving van de Kluis
van Vrijhern en wandelt door een gevarieerd
landschap van bronnen, bossen en weilanden.
Dit is op en top Vochtig-Haspengouw. Op
verschillende plekken word je beloond met
prachtige panorama’s.
Greenspot Nieuwenhoven
‘Bos vol verrassingen’
Deze wandelingen voeren je door de vallei van
de Kelsbeek en het grootste aaneengesloten
bosgebied van Zuid-Limburg. Onderweg ontdek
je sporen van het lokale kasteelverleden en
een opmerkelijk bomenbestand.
-
Greenspot Mettekoven
‘Grand-Cru landschap’
Het piepkleine dorp Mettekoven staat model
voor het fruitige Haspengouw. Je wandelt
langs bloeiende hoogstamboomgaarden, door
uitgestrekte heuvellanden en kerkdorpjes. Aan
de Tjenneboom, op de grens tussen Borgloon
en Heers, heb je een prachtig zicht op het
golvende Haspengouwse landschap.
Greenspot Rullingen
‘Parels in ’t groen’
Deze wandeling start aan het kasteel van
Rullingen en voert je door het gevarieerde
landschap van de vallei van de Herk en de
Rullingenbeek. Je bent hier in het hart van de
fruitstreek met hoog- en laagstamboomgaarden,
een fructuarium en een fruitspoor.
-
12
13
Tip! Liever fruitig Haspengouw
ontdekken?
Op pag. 23 vind je meer info over de fruitwandellussen.

Tip! Meer wandelingen in de
mergelstreek?
Zie wandelingen van De Smaak van De
Keyser op pag. 45
Sint-Pietersberg Kanne
‘Wandelen tussen Jeker
en Maas’
Dit grensoverschrijdende wandelgebied is
geen ‘Groenlandschap’ maar daarom niet
minder interessant. Het voert je door het
grensoverschrijdende mergelland tussen Jeker
en Maas. Hier werden eeuwenlang mergelblokken
uit de ondergrond gewonnen. Het
resultaat is een uitgesleten vallei met hellingen
en vol met grotten en holen. Vandaag worden
er grotchampignons geteeld. Het Vlaamse
startpunt van vier wandelingen bevindt zich in
Kanne (Riemst) waar veel huizen opgetrokken
werden uit de gewonnen mergelsteen.
14
15
Kaarten Greenspotwandelingen
€ 1,50 bij alle toeristische diensten
in Haspengouw, www.rlh.be of
www.toerismelimburg.be,
+32 11 23 74 50

Fietsen in heuvelachtig
Haspengouw
Haspengouw heeft een heuvelachtig landschap
met heel wat kuitenbijters. Het is vooral een
regio voor geoefende fietsers. De fietsonthaal-
en servicepunten van Alden Biesen en
Sint-Truiden verhuren elektrische fietsen voor
de minder getrainde benen.
Fietsvriendelijke
cafés en logies
De fietscafés zijn fietsvriendelijke horecazaken
gelegen op maximaal 1 km van het fietsroutenetwerk.
Je herkent ze aan het fietslabel.
Naast drankjes en een kleine snackkaart bieden
deze cafés speciale faciliteiten voor fietsers. Je
vindt er een fietsenstalling, propere toiletten,
de fietscafés zijn er ook heel wat fietslogies in
Haspengouw. Op pagina 12 lees je er meer over.
Fietskaart
Deze kaart op schaal 1:65.000 geeft een volledig
overzicht van het Limburgse fietsroutenetwerk.
De nieuwste editie bevat ook
het gloednieuwe fietsroutenetwerk in de
Voerstreek. De kaart vermeldt alle routes,
de knooppunten met onderlinge afstanden,
straatnamen, sta tions, parkings, fietsonthaal-
en servicepunten, centrumverbindingen,
bezienswaardigheden, wandelstartplaatsen,
picknickplaatsen, hellingen, veerponten en
onverharde wegen. De kaart bevat ook een
fietsinfoboekje met info over de faciliteiten van
het fietsroutenetwerk en een overzicht van de
fietsvriendelijke cafés en logies.
Fietsroutenetwerk
Alle fietsroutes van het fietsroutenetwerk zijn
met elkaar verbonden via een systeem van
nummer. De weg naar een knooppunt wordt
duidelijk aangegeven door blauwe rechthoekige
fietsbordjes die langs de fietsroutes staan
opgesteld. Verloren rijden kan niet. Je volgt gewoon
het juiste nummer en maakt je fietstocht
precies zo lang als je zelf wilt. Alle routes zijn in
twee richtingen bewegwijzerd. Met behulp van
de fietskaart van het fietsroutenetwerk
Limburg stippel je gemakkelijk op voorhand
je parcours uit. Het fietsroutenetwerk werd
bedacht door Limburger Hugo Bollen en het
Regionaal Landschap Kempen & Maasland.
Intussen is het overal in Vlaanderen en grote
delen van Nederland gekopieerd.
Het landschap beleven: met de fiets
uitstippelt. Langs de routes liggen fietsvriendelijke cafés en logies waar
je alle fietscomfort bij de hand hebt. Starten doe je best in één van de
fietsonthaal- en servicepunten. De blauwe fietsbordjes en de fietskaart
van het fietsroutenetwerk Limburg houden je op het juiste pad.
Limburg is voor de derde keer op rij verkozen tot dé fietsprovincie van
Vlaanderen. Hier vind je een waar fietsparadijs met meer dan 2000 km
goed onderhouden, veilige en hoofdzakelijk autovrije fietspaden. Het
fietsroutenetwerk zorgt ervoor dat je zelf heel gemakkelijk je eigen route
16
17

Fietsonthaal- en servicepunt
Recreatiedomein De Alk
Laagdorpstraat z/n
3570 Alken
+ 32 11 59 99 76
Reserveren aangewezen
Reserveer je fiets best op voorhand.
Vanuit België via het gratis nummer
0800 96 96 7 (optie 2), van buiten België op
+ 32 495 52 42 26 of + 32 11 33 27 56.
weerstation, digitaal infoscherm, fietskaarten,
fietsmateriaal, brochures en een compressor.
Van 1 april tot 30 september zijn de Limburgse
fietsonthaal- en servicepunten dagelijks
open van 10 - 18 u. Ook in de weekends en op
feestdagen.
Fietsonthaal- en
servicepunten: de ideale
startplaatsen
Fietsonthaal- en servicepunt
Landcommanderij Alden Biesen
Kasteelstraat 6
3740 Bilzen (Rijkhoven)
+ 32 89 51 56 54
Prijzen fietsverhuur
Prijs per fiets voor een hele dag:
Groene fietsparadijs Limburg-fiets: € 9
Kinderfiets: € 5
Tandem: € 18
-
Korting voor groepen – reservatie verplicht:
Vanaf 15 fietsen: 10% korting
30 fietsen en meer: 25% korting
Fietsonthaal- en servicepunt
Sint-Truiden
Grote Markt
3800 Sint-Truiden
+ 32 11 70 18 18
Fietsverhuur
Toerisme Limburg biedt een uitgebreide keuze
aan huurfietsen aan. Je kan ze huren in de
fietsonthaal- en servicepunten van Alken,
Alden Biesen en Sint-Truiden en in het station
van Sint-Truiden. De groene fietsparadijs
Limburg-fiets heeft zeven versnellingen. Je
kiest uit drie maten. Voor kinderen zijn er
baar
in de fietsonthaal- en servicepunten van
Sint-Truiden en Alden Biesen. Je krijgt ook
altijd een herstelkit mee waarmee je kleine
fietsongemakken zoals een lekke band zelf kan
oplossen. Heb je onderweg een ernstig defect
aan je fietsparadijs Limburg-huurfiets? Dan
kan je terecht op het gratis Servicenummer
0800 96 96 7 (optie 1). Vergeet ook niet om je
fietshelm mee te brengen!
Starten aan een fietstocht? Dat doe je best in
parkeer je veilig je auto en zit je meteen op
het fietsroutenetwerk. Je vindt hier ook alle
fietscomfort: van een fietsenstalling, picknickplaats,
fietscafé en sanitaire voorziening tot
een volledige fietsherstelplaats en fietsverhuur.
Het centrale punt is de fietskiosk met
18
19

Tip! Meer info over de fruitautoroutes?
Zie pag. 23
Diepenbeek en Kortessem.
Fietstaxi Sint-Truiden
De fietstaxi brengt je naar de mooiste plekjes
stadsrondrit (1 u.), de kastelenrondrit (2 u.) of
de bloesemfruitrondrit (2 u.).
Lus 4 (Oranje lus): 74 km
Je rijdt door holle wegen, heuvels op en af,
door boomgaarden, langs akkers en weidse
velden ... Deze tocht door Borgloon, Sint-
Truiden, Heers, Tongeren en Kortessem geeft
je een mooi beeld van alles wat het landelijke
Haspengouw te bieden heeft.
Haspengouwautoroute
Lus 1 (Blauwe lus): 70 km
Je verkent de gemeenten Sint-Truiden, Gingelom,
Heers, Borgloon en Wellen. Onderweg
zie je romantische kastelen, vierkantshoeven,
Haspengouwse landschappen en prachtige
laagstamboomgaarden. In de bloesemperiode
(april) is deze route helemaal onvergetelijk.
Lus 2 (Gele lus): 102 km
Deze route voert je dwars door tal van kerkdorpen
en Haspengouwse decors met kastelen, kapelletjes
en vierkantshoeven. Op het program ma
staan de gemeenten Sint-Truiden, Nieuwerkerken,
Hasselt, Alken, Kortessem, Wellen en Borgloon.
Het landschap beleven:
met de auto, moto of vespa
Lus 3 (Groene lus): 100 km
Romeinse en middeleeuwse invloeden, waterburchten,
een wijnkasteel, art-decofabriek,
kasteelhoeven, imposante mergelgrotten,
molens,… Je komt het allemaal tegen. Zoals
altijd afgewisseld met mooie natuurtaferelen.
Onderweg bezoek je de gemeenten Tongeren,
20
handige overzichtskaart, achtergrondinformatie over lokale bezienswaardigheden,
lokale natuurgebieden, bezoek- en wandeltips en de
locatie van de plaatselijke toeristische kantoren.
Ze is te koop voor € 5 bij alle toeristische diensten in Haspengouw of via
www.toerismelimburg.be
Toerisme Limburg stippelde vier Haspengouwroutes uit voor auto,
moto of vespa die je langs alle bezienswaardigheden van Haspengouw
loodsen. De volledig bewegwijzerde routes zijn van 70 tot 102 km lang
brochure beschikbaar met een gedetailleerde routebeschrijving, een
21

Veiling Borgloon
Kernielerweg 59, 3840 Borgloon,
www.veilingborgloon.be
Romantisch picknicken
in Sint-Truiden (april tot
september)
Bestel een fruitige picknickrugzak en ga zelf
op ontdekkingstocht. De rugzak bevat lekkers
voor onderweg, een fiets-, wandel- en
autogids en een geheime tip voor de meest
romantische picknickplaats van Haspengouw.
Belgische Fruitveiling
Montenakenweg 82, 3800 Sint-Truiden,
www.bfv.be
Fruitroutes 2009
Vier fietslussen leiden je langs de allermooiste
plekjes van de fruitstreek. Je start in
Sint-Truiden, Alken of Borgloon. Daarnaast
werden er ook vier wandelroutes van 4 tot 12,5
km met startplaatsen in Borgloon, Zepperen,
Sint-Truiden en Hoeselt en twee autoroutes
uitgestippeld. Of je nu fietst, wandelt of rijdt ...
onderweg ontdek je prachtige kastelen, vierkantshoeven,
vredige dorpjes, fruitplantages
en mooie vergezichten.
Veiling Haspengouw
Tongersesteenweg 152, 3800 Sint-Truiden
Fruit
Veilingen
De Haspengouwse appels, peren, aardbeien,
kersen en bessen behoren tot de wereldtop.
In de drie Haspengouwse veilingen ontdek
je alles over de sortering, opslag, verkoop en
distributie van het fruit.
In de programmafolder ‘Haspengouw Bloesemt’ vind je een overzicht
van alle fruitactiviteiten in de gemeenten Alken, Bilzen, Borgloon, Gingelom,
Heers, Hoeselt en Sint-Truiden. Hij is gratis verkrijgbaar in alle
lokale infokantoren van Haspengouw.
april lokken de bloesems duizenden wandel- en fietsliefhebbers naar de
fruitroutes, bloesemterrassen en bloesemfeesten. Veilingen en fruitbedrijven
zetten dan hun deuren wijd open. Dat doen ze ook in de herfst
wanneer miljoenen appels, peren en kersen klaar zijn voor de pluk.
proeven van de verse fruitspecialiteiten.
22
23

Openfruitbedrijf Libert
Gelindenstraat 75, 3870 Heers
(Mechelen-Bovelingen)
Deelnemende
fruitbedrijven
Jovi
Tramstraat 115,
3800 Sint-Truiden
Karel Vaes
Helshovenstraat 16a,
3840 Borgloon (Helshoven)
Fruitbedrijf Chris en Anja Groven
Heuvelstraat 3, 3840 Borgloon (Kerniel)
Lousbergh
Nachtegaalstraat 101,
3800 Sint-Truiden (Kortenbos)
Fruitbedrijf Lowet
Hertstraat 48, 3732 Hoeselt (Schalkhoven)
Bex Fruit
Houtstraat 2,
3890 Gingelom (Jeuk)
Open-Fruitbedrijf
In april openen in Haspengouw heel wat
fruitbedrijven de deuren voor een gratis
rondleiding en een blik achter de schermen
van een professioneel fruitbedrijf. Data
en locaties vind je in de programmafolder
“Haspengouw Bloesemt”. Deze folder
is gratis verkrijgbaar in alle toeristische
infokantoren van Haspengouw.
Porrey
Truilingen,
3800 Sint-Truiden (Kerkom)
Fruitbedrijf Bels
Dorp 8, 3800 Sint-Truiden (Brustem)
Speelboomgaard
Klappoel, 3840 Borgloon (Grootloon)
Deelnemende
fruitbedrijven
Elko
Luikersteenweg 377,
Bloesemterrassen –
alleen in april
gouwse
fruitbedrijven van 10 tot 18 u. de
deuren voor een gratis rondleiding met
professionele gids en trakteren ze op een
bloesembink of een stukje fruittaart.
Tussen de boomgaarden weerklinkt live
muziek of zijn er verhalenvertellers.
Derwael
Neremstraat 2, 3840 Borgloon
Regalys – groene asperges
Kamerijckstraat 11,
3890 Gingelom
Fruitbedrijf Goffin
Davidstraat 19, 3800 Sint-Truiden (Velm)
Fruitbedrijf Bels
Brustem Dorp 8,
3800 Sint-Truiden (Brustem)
Chris en Anja Groven
Heuvelstraat 3,
3840 Borgloon (Kerniel)
Fruitbedrijf Bex
Houtstraat 2, 3890 Gingelom (Jeuk)
24
Libert
Gelindenstraat 75,
3870 Heers (Mechelen-Bovelingen)
Didier Kersten
Konijnenstraat 15,
3840 Borgloon (Gors-Opleeuw)
25
Fructuarium Rullingen
Rullingen 1,
3840 Borgloon (Rullingen)

Haspengouw. Te vinden op heel wat menukaarten
in de Haspengouwse horecazaken.
Keizerlijke Commanderie van de Edele
Haspengouwse Fruyteniers en hun
Gastronomie
De Commanderie telt heel wat vooraanstaande
personen uit de fruitwereld en het veilingwezen
tot zijn rangen. Ze promoot het Haspengouwse
fruit en bijproducten zoals fruitsappen
en confituren in het buitenland. Jaarlijks
organiseert de Commanderie de culinaire
nale’
die het Haspengouwse fruit humoristisch
maar respectvol in de kijker plaatst.
Streekproductenmarkt ‘Appels met
zwembandjes’ – Sint-Truiden
Monumentenstrijd op de Vlaamse tv-zender
één. Vandaag wordt er opnieuw stroop gemaakt:
op ambachtelijke wijze en volgens het
oude recept.
Stationsstraat 54, 3840 Borgloon
Streekproducten uit de
Fruitstreek
Stoomstroopfabriek Borgloon
De oude stoomstroopfabriek is één van de
laatste restanten van de industriële verwerking
van fruit tot stroop. Begin vorige eeuw was
Borgloon de bakermat van de stroopfabricatie.
Hierdoor kregen de inwoners van Borgloon
de bijnaam ‘strooplekkers’. De stoomstroopfabriek
werd opgericht in 1878. In 1988 werd
de bedrijvigheid stopgezet. In 2005 kocht het
stadsbestuur van Borgloon de fabriek op. In
2007 won het gebouw de eerste editie van De
Fruittoerbus
Sint-Truiden
langs fruitige locaties. Onderweg bezoek je
een fruitbedrijf. Alle deelnemers krijgen een
appelpakket.
Stroopstokerij Vrolingen – Wellen
Deze ambachtelijke stroopstokerij werd
opgericht in 1843 en is een van de laatste in
Vlaanderen. De stokerij bevindt zich in een
geklasseerd gebouw en maakt nog altijd
gebruik van de authentieke apparatuur.
Vandaag staat de vijfde generatie aan het roer.
Het productieproces duurt 24 uur en gebeurt
nog grotendeels manueel. Het resultaat is een
authentieke appel- en perenstroop zonder
kleurstoffen of additieven.
Streekproductenwinkel – Borgloon
In de voormalige portierswoning van de
stoomstroopfabriek vind je vandaag een
streekproductenwinkel boordevol Haspengouwse
streekproducten en fruit.
Stationsstraat 54, 3840 Borgloon
Fruitstreekmuseum vzw
Colen duik je terug in de geschiedenis van de
fruitteelt in Haspengouw. Je krijgt ook zicht
op alle nevenactiviteiten van de fruitteelt.
waaronder de oudste sorteermachine uit
Het museum bevindt zich in een zijgebouw op
het binnenplein van abdij Mariënlof. (zie ook
pagina 36)
26
die vooral ‘fruit’ als basis hebben. Je keurt
en koopt tegen democratische prijzen. De
tentoonstelling ‘Appels met zwembandjes’
geeft je inzicht in de hedendaagse technologie
van de fruittelers.
De Wroeter – Kortessem
De Wroeter maakt ambachtelijke, duurzame
en milieuvriendelijke producten binnen een
sociaal tewerkstellingsproject. In de boerderij
vind je een ruim aanbod aan streekproducten
zoals confituren, geleien, siroop en appelsap.
27
Confrerie Kortessems Fruit
Deze vzw promoot het Haspengouwse fruit en
lokale streekgerechten zoals de Hete Bliksem,
de Haspengouwse Sudderpotten en de Croque
© Bertrand Brughmans

Fruitige evenementen
Stroopfeesten Borgloon
Paasmaandag 13 april 2009 van 10 - 18 u.
Rondleidingen in de Stoomstroopfabriek om
11, 13, 14, 15, 16 en 17 u.
De fruittob
inlandse jenever en suiker. Het maken van
de fruittob is in Haspengouw een eeuwenoud
gebruik dat in ere werd hersteld door de
-
van Sint-Truiden.
Kersenhappening Alden Biesen
in Bilzen
Zondag 12 juli 2009
Dag van de kers
Zondag 12 juli 2009 van 14 - 18 u.
Kasteel van Rijkel, D. Van Leeuwenstraat 23,
3840 Rijkel (Borgloon)
Croque Haspengouw
Deze variant op de Croque Monsieur bevat
ham, een schijf Grottenkaas en een dikke schijf
appel van Haspengouw. De Croque wordt
goudbruin geserveerd op een bord met waterkers
of veldsla en versierd met peer en appel.
Drink intussen een Haspengouws biertje.
28
Fruitfeesten Borgloon
20 september 2009 van 13 - 18 u.
Centrum Borgloon
29

kruisvaarders en stond in voor hun onderhoud.
De landcommandeur van Alden Biesen
leefde als een echte vorst en heerste over de
verschillende commanderijen in zijn ‘balije’ of
legde Alden Biesen bijna in de as. Gelukkig
restaureerde de Vlaamse overheid het complex.
Vandaag is het een cultuurcentrum waar
heel wat prestigieuze evenementen plaatsvinden.
In het kasteel is een permanente tentoon-
je de nodige achtergrondinformatie. Buiten
HET KASTELEN-
LANDSCHAP
Tijdens je fiets- of wandeltocht door Haspengouw
sieren meer dan 100 kastelen, vierkantshoeven
en burchten het landschap. De graven
van Loon waren de eerste bouwmeesters. Zij
richtten op negen strategische plaatsen een
burcht op om hun grondgebied te verdedigen.
In de 16de en 17de eeuw verloren de kastelen
hun defensieve functie en kregen ze meer het
uiterlijk van landhuizen. Vaak maten ze zich
eerst een Maaslandse stijl aan, maar werden
ze na vele jaren grondig verbouwd. De derde
generatie kastelen dateert uit de 18de en 19de
eeuw en heeft een barok-, rococo- of classicistische
stijl. Sommige dorpen zijn ontstaan
rond een kasteel, andere kastelen liggen nog
altijd in een park of op een heuvelrug. De
meeste Limburgse kastelen zijn niet open voor
bezoekers.
Kasteelstraat 6,
3740 Bilzen (Rijkhoven),
Rijk verleden
Alden Biesen
De imposante Landcommanderij van Alden
Biesen is het grootste kastelencomplex tussen
de Loire en de Rijn. Het domein behoorde toe
aan de Duitse Orde. Die bewaakte in de tijd
van de Kruistochten de bezittingen van de
Haspengouw heeft een rijk historisch verleden. Dat merk je aan het
grote kastelenlandschap met als kroonjuweel Alden Biesen, het grootste
kasteelcomplex tussen Loire en Rijn. Andere historische getuigen zijn
Tongeren, oudste stad van België, Sint-Truiden, de zesde monumentenstad
van Vlaanderen en het mergelland van Riemst met zijn onderaardse
gangenstelsels en grotten.
30
31

Wijnkasteel Genoels-Elderen
Alsof je je in de Bordeauxstreek bevindt.
produceert ook wijn die moeiteloos concur-
de bodem. De mergelondergrond in Riemst is
wijnstreken. Bovendien stemt het lokale klimaat
overeen met het klimaat in de Bourgognestreek
van zo’n 100 jaar geleden. De familie
Van Rennes combineert dit met wijnranken
van de hoogste kwaliteit. Het resultaat zijn
topwijnen die in de beste Belgische restaurants
op de kaart staat.
Waterburcht Millen
le
Bezoekerscentra. Zij vormen de uitvalsbasis
van het fiets– en autoroutenetwerk rond
het thema ‘Burchten en versterkingen in de
heeft meubilair met ingebouwde monitors.
Hier vraag je uitgebreide toeristische info op
een hapje en drankje.
Prijs: gratis
Zomeropera
mei tot juni 2009
Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven),
Evenementen in
Alden Biesen
Internationaal Vertelfestival
20 t.e.m. 28 april 2009
Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven),
Schots Weekend
11 t.e.m. 13 september 2009
Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven),
Sage van de Biesenburcht
zondag 31 mei 2009
Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven),
56 54
Toeristische shuttle Bilzen
De shuttle voert je in groep door Groot-Bilzen
of neemt je mee op een culinaire rit in de
en groepen.
Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven)
Evenementen in
andere kastelen
Planten-, rozen- en moestuinfestival,
Heers (Heks)
12, 13, 14 juni en 12, 13 september 2009
Toeristisch Onthaal Alden Biesen -
Bilzen
Het allereerste Toeristisch Onthaal van de
regio Haspengouw. Je vindt er info over de
rijke geschiedenis van Landcommanderij Alden
Biesen en het ontstaan, de bloei en het verval
van de Duitse Orde. De documentaire ‘Op weg
naar Bilzen’ licht het wel en wee van negen
historische figuren toe. In de Haspengouw
interactief de rijke Haspengouwse regio voor.
Verder krijg je in het Toeristisch Onthaal achtergrondinformatie
over de site Alden Biesen,
Bilzen, Haspengouw, Limburg en Vlaanderen
en over Limburgse streekproducten. Je kan
er ook fiets- en wandelkaarten kopen. Het
Toeristisch Onthaal Alden Biesen kwam tot
stand dankzij de financiële steun van Toerisme
Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven),
32
Festival van Vlaanderen –
Basilica concerten Tongeren
33

zoektocht naar de wortels van de Keltische
cultuur en de oorsprong van de stam der
pese
musea geven inzicht in het leven van de
Kelten: zwaarden, dolken, rijke goudschatten,
bijzondere gezichtsmaskers, ... Levensgrote reconstructies
van Romeinse en Keltische helden
onder wie Ambiorix maken de tentoonstelling
extra levendig.
van de wegen naar Maastricht, Keulen, Bavay,
Nijmegen en Doornik. In diezelfde periode
werd Tongeren ommuurd.
Ontstaansgeschiedenis
Tongeren werd gesticht in 15 voor Christus
door de Romeinen die haar Atuatuca Tungrorum
noemden. In die tijd was Tongeren het
centrum van een gebied dat bijna tweederde
van het huidige België omvatte. Van de tweede
tot de vierde eeuw na Christus groeide de
logisch gevolg van haar ligging: op de kruising
Lus 3: Van Romeinen tot Ridders
(42 km)
Deze fietslus voert je langs de middeleeuwse
restanten van de oudste stad van België. Je kan
een kleine omweg maken naar Gors-Opleeuw,
in 2008 verkozen tot één van de mooiste dorpjes
van Vlaanderen.
Kastelenfietsroutes
Toerisme Limburg ontwikkelde vier fietslussen
langs Haspengouwse kastelen. Deze routes
staan gebundeld op een routekaart die je kan
kopen bij alle toeristische diensten van Haspengouw.
Ze kost € 2.
Lus 1: In het hart van de fruitstreek
(33 km)
Je ontdekt de kleine dorpjes en gehuchten rond
Sint-Truiden – zesde monumentenstad van
Vlaanderen. Je fietst door het glooiende
land schap, langs kastelen, holle wegen en
boomgaarden.
prehistorie tot en met de Merovingers. Vooral
de Gallo-Romeinse collectie is uitzonderlijk.
Het vernieuwde museum hecht veel belang
aan beleving. Dat uit zich in verrassende displays,
multimediale presentaties en boeiende
objecten zoals de geheimzinnige dodecaëder
waarvan niemand tot nog toe de ware betekenis
kent. Naast de permanente collecties pakt
het museum ook regelmatig uit met tijdelijke
tentoonstellingen van internationaal allure.
oktober 2009.
Tongeren vandaag
Vandaag vind je in Tongeren nog overal
sporen van de Romeinse aanwezigheid. Ze
liggen verspreid op een oppervlakte van 2
km² en vormen het grootste aaneengesloten
archeologisch complex van de Lage Landen.
Het vernieuwde Gallo-Romeins Museum dat
in mei 2009 de deuren opent, heeft ook heel
wat te vertellen over het lokale verleden. Vanaf
oktober wijdt het museum een grote tentoon-
van wie het standbeeld nog altijd op de Grote
Markt pronkt. Niet alleen hierdoor is 2009 voor
Tongeren een belangrijk jaar. In juli vinden ook
de zevenjaarlijkse Kroningsfeesten plaats.
Zie pag 38.
Lus 4: Streek van kastelen en topwijnen
(29,5 km)
Je vertrekt aan de Landcommanderij Alden
Biesen, vroegere thuishaven van de Duitse
Orde. Onderweg ontdek je het rijke verleden
van de streek en een van de heerlijkste wijnen
van het land!
Start: Alden Biesen, Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen
TONGEREN: OUDSTE
STAD VAN BELGIË
Tongeren is de oudste stad van België. Ze ligt
in het oosten van Limburg, op zo’n 15 minuten
rijden van Maastricht en in het zuiden van de
Vandaag wonen er in Tongeren ruim 29.500
inwoners.
Lus 2: Kastelen à gogo
(28 km)
Borgloon was jarenlang de hoofdstad van het
Graafschap Loon. Hier fiets je door het groene
centrum van de fruitstreek met zijn glooiende
akkers, prachtige kasteelparken en geurende
boomgaarden.
34
Het Gallo-Romeins Museum
Het vernieuwde Gallo-Romeins Museum opent
in mei 2009 de deuren na een ingrijpende
verbouwing die drie jaar duurde. Het museum
geeft een compleet overzicht van de menselijke
bewoning in de provincie Limburg. Van de
35
Ambiorix, Koning der Eburonen –
4 oktober 2009 tot en met 3 juni 2010
Deze tentoonstelling neemt je mee op

Ambiorix-treintje
Het Ambiorixtreintje rijdt je 45 minuten langs
de voornaamste historische en toeristische
bezienswaardigheden van Tongeren.
vakantie:
dagelijks
in 1677. De meeste authentieke begijnenhuizen
bleven bewaard en werden samen met de
oude straatjes fraai gerestaureerd. Dat geldt
ook voor de prachtige Sint-Ursulakapel. De
bochtige straatjes voeren je ook naar de Sint-
Catherinakerk, een van de mooiste hoekjes van
Tongeren.
Tip! Basilica Museum
De schatkamer van de Onze-Lieve- Vrouwebasiliek
herbergt een unieke collectie religieuze
kunstvoorwerpen van de 6de eeuw tot
en met de 19de eeuw.
Museum én tentoonstelling
-
Basiliek en Basilica Museum
-6 jaar: gratis
Onze-Lieve-Vrouwebasiliek en
Romaanse kloostergang
De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek is een van de
mooiste gotische religieuze bouwwerken van
België. Aan dit monument werd meer dan 300
jaar gebouwd. De toren domineert de wijde
omgeving en de schatkamer doet zijn naam
alle eer aan. Aan de oostkant van deze unieke
kerk bevindt zich de 12de-eeuwse Romaanse
kloostergang, een van de zeldzame getuigen
van Romaanse bouwkunst in België.
Stadswandeling Ambiorixroute
Deze bewegwijzerde wandelroute voert je
langs de belangrijkste bezienswaardigheden
en voornaamste monumenten in de Tongerse
binnenstad. Natuurlijk is ook het standbeeld
van Ambiorix op het appèl.
Antiekmarkt Tongeren
Al meer dan 30 jaar vindt in Tongeren elke
zondagmorgen de grootste antiek- en
brocantemarkt van de Benelux plaats. Meer
dan 350 standhouders en een veertigtal
antiekzaken stallen hun beste waar uit. Hoe
vroeger je komt, hoe meer kans je maakt om
waardevolle schatten tegen een goede prijs op
de kop te tikken. De antiekmarkt trekt steeds
meer internationale bezoekers aan zoals
Amerikanen.
36
Begijnhof
Samen met de Begijnhofkerk in Sint-Truiden
staat het Tongerse Begijnhof op de lijst van het
gijnhof
van de Nederlanden. Dit ‘stadje in de
stad’ overleefde de Grote Brand van Tongeren
37

Abdijsite met abdijtoren
De abdijsite van Sint-Truiden onderging de
laatste jaren een grondige renovatie. De
crypte is nu toegankelijk voor het publiek en de
barokpoort werd gerestaureerd. De Academiezaal
met zijn hemelse akoestiek is vandaag één
van de mooiste zalen van België. Hoogtepunt
van de abdijsite is de sobere abdijtoren, hét
historische baken van de stad. De duizend jaar
oude torenruïne van de voormalige benedictijnenabdij
werd na een zware brand opnieuw
volledig opgeknapt. 196 trappen en vijf rust- en
ervaringsplatforms leiden je naar een adembenemend
panorama over de stad en de streek.
Tip! Festraetsuurwerk
De oudste toeristische attractie van België.
bouw van dit astronomisch uurwerk. Het
weegt 4 ton, is 6 m hoog, 4 m lang, 2,5 m
breed en bevat meer dan 20.000 onderdelen.
Voorstellingen duren 40 minuten.
Prijs: gratis
het begin van de 17de eeuw. Samen geven ze
een gevarieerd overzicht van de middeleeuwse
geloofsbeleving en de verschillende schildertechnieken
en -stijlen. De kerk bevat ook het
oudste homogeen bewaarde orgel van België.
-
na reservatie
volgende eeuwen een grote welvaart. In 1100
telde Sint-Truiden al elf kerken. Het plein voor
de abdij – de huidige Grote Markt – ontwikkelde
zich tot een groot en druk bezocht
marktplein.
RELIGIEUS
ERFGOED IN
HASPENGOUW
Heel Haspengouw ademt religie en mystiek. In
het golvende landbouwlandschap tref je overal
eeuwenoude kerkdorpjes aan en een schat
aan historisch en religieus erfgoed. Dit draagt
bij tot het unieke karakter van de Haspengouwse
regio. Met zijn tientallen religieuze
gebouwen en monumenten is Sint-Truiden
het epicentrum van het spirituele erfgoed in
Haspengouw.
Sint-Truiden vandaag
Vandaag is Sint-Truiden nog altijd een stad
van kerken en monumenten. Drie torens bepalen
de ‘skyline’: het belfort van het stadhuis,
de abdijtoren en de toren van de Onze-Lieve-
Vrouwenkerk. Rond de Grote Markt – de op
één na grootste van België – staan indrukwekkende
19de-eeuwse patriciërshuizen. Op
zonnige dagen veranderen de randen van het
plein in één groot terras. De abdijsite, vele
kerkjes, kloosters en begijnhoven maken van
Sint-Truiden een uitzonderlijke religieuze
erfgoedstad.
Sint-Truiden
monumentenstad
Sint-Truiden is de grootste monumentenstad
van Limburg en de zesde van Vlaanderen.
De stad telt ruim 38.000 inwoners en is met
haar 106,90 km² de grootste gemeente van
Limburg. Sint-Truiden ligt in het zuiden van de
provincie op 18 km van Hasselt.
Tip! Koop een Torenticket
Met een Torenticket (€ 2) kan je tijdens de
openingsuren ook de crypte en de kapucijnenkapel
bezoeken. Van april tot einde
september geeft het ticket in het weekend
ook recht op een bezoek aan de Academiezaal
en de Keizerszaal.
38
Begijnhofkerk
Deze laat-romaanse, vroeg-gotische kerk
is nu een museum waar vaak boeiende
tentoonstellingen lopen. De kerk zelf bevat een
schitterende reeks van 38 pijler- en muurschilderingen.
De oudste schilderingen dateren
uit de late 13de eeuw, de jongste stammen uit
39
Ontstaansgeschiedenis
Sint-Truiden ontstond rond 655 na Christus
toen Sint Trudo hier een klooster stichtte.
Dankzij de vele bedevaarten naar Sint-Truiden
en de rijkdom van de abdij kende de stad de

In de kapel ontdek je een mooie preekstoel uit
1550. Ontdek ook het 16de-eeuwse schilderij
‘Het laatste avondmaal’.
na reservatie
van de H. Lutgart. Volgens de legende raakt
elke vrouw die op deze stoel zit binnen het jaar
zwanger.
erfgoed zoals schrijnen, reliekhouders, altaargerei
en religieuze gewaden.
Prijs: gratis
Prijs: gratis
Tip! Abtsvleugel + Keizerszaal
De linkervleugel van de bebloemde erekoer.
De oorspronkelijk middeleeuwse gebouwen
werden in de 18de eeuw verbouwd
of vervangen. De Keizerszaal was de
ontvangstzaal van de abt. Ze heeft mooie
plafondschilderingen van de Italiaanse
schilder G.A. Caldelli.
Tip! Romaans kerkje Wintershoven
(Kortessem)
Dit Romaans kerkje is één van de eerste kersteningplekken
in Haspengouw. De heilige
Amandus stichtte hier in 647 een kerk en
kloostergemeenschap. Binnen ontdek je er
de relieken van de Wintershovense heiligen,
een uniek Keltisch offeraltaar en een uitrolbare
preekstoel.
Kapel van Helshoven
Geklasseerde kapel en eeuwenoud gebedsoord.
In de helft van de 13de eeuw gebouwd door de
johannieters als kapel met gasthuis. Vanaf de
17de eeuw bevond er zich achter de kapel een
kluis. De laatste broeder verbleef hier tot aan
zijn dood in 1908. Zijn standbeeld staat buiten.
Abdij Mariënlof – Borgloon
In de volksmond ‘Abdij van Colen’ genoemd.
Dit verwijst naar Maria van Colen die de abdij
in 1438 stichtte voor de kruisheren. Vandaag
wonen hier cisterciënzerzusters. In de sacristie
bevindt zich het Sint-Odiliaschrijn dat sinds
1292 de relieken van de Heilige Odilia bewaart.
In de abdij staat ook de 12de-eeuwse koorstoel
Stadswandeling Sint-Truiden
rijkste
gebouwen en monumenten van Sint-
Truiden. Afsluiten doe je met een bezoek aan
het Museum van de Vlaamse Minderbroeders
waar je proeft van een Monnebruur (bier van
de Minderbroeders) of lokaal appelsap.
Tip! Academiezaal
De 19de-eeuwse Academiezaal is een realisatie
van Louis Roelandt, die ook de Gentse
opera bouwde. De achthoekige aula is volledig
gerestaureerd en staat bekend om zijn
goede akoestiek. Hij wordt vaak gebruikt
voor concerten en als opnamestudio.
(Wintershoven)
Museum Vlaamse Minderbroeders
Uniek in Vlaanderen. Dit museum beheert
het religieus erfgoed van de Minderbroeders.
Van schilderijen, beelden en zilver tot grafisch
werk. Het museum geeft informatie over
‘Zij kwamen op blote voeten...’ stelt op een
educatieve manier de geschiedenis van de orde
der Minderbroeders voor.
40
41
Schatkamer Onze-Lieve-Vrouwekerk
De Onze-Lieve-Vrouwekerk is de eerste parochiekerk
die abt Adelardus II in de 12de eeuw
bouwde. In de kelder ontdek je uniek religieus

geschiedenis samenkomen. Je ontdekt muurtekeningen
in houtskool, beeldhouwwerken
in kalksteen, 100 miljoen jaar oude fossielen
uit de Krijtzee en historische tekeningen en
inscripties die verwijzen naar de onderaardse
werkomstandigheden. Je verneemt ook hoe
champignons en witloof worden geteeld en
hoe de Grottenkaas hier rijpt.
de blokken werden bovengehaald. Muurschilderingen
van prehistorische dieren bekleden
de wanden. In de ondergrondse champignonkwekerij
krijg je informatie over de kweek van
champignons en proef je van het Grottenbier.
HET MERGELLAND
De omgeving van Riemst en Maastricht wordt
ook wel het Mergelland genoemd. Mergel is
een afzettingsgesteente dat bestaat uit een
mengsel van klei en fijn verdeelde kalk. In deze
regio komt de eeuwenoude witte en zachtgele
kalksteen tot aan de oppervlakte. In combinatie
met de vierkantshoeven en glooiende
heuvels geeft dit een uitzonderlijk landschap.
Tijdens de feesten doorkruist een grootse processie
met honderden figuranten de stad, is er
een avondspel en bruist de stad van culturele
activiteiten. Daarnaast gaat de heiligdomsvaart
uit met de schat van relieken die sinds
eeuwenlang in Tongeren vereerd wordt. Zo zet
Tongeren een traditie voort van zestienhonderd
jaar Mariaverering.
-
Evenementen met
religieus thema
Evermarusfeesten Rutten
1 mei 2009
Ondergrondse wereld
Nóg fascinerender is de ondergrondse wereld:
een immens labyrint van onderaardse gangen
en grotten. In deze doolhoven vind je eeuwenoude
muurschilderingen van prehistorische
dieren en een professionele champignonkwekerij.
De gangen en grotten zijn voor bezoekers
toegankelijk.
Tip! Logeren in de
Sint-Kwintensfietskluis
Logeren in de ruïne van een kerk: het kan in
de Sint-Kwintensfietskluis in Bilzen (Hees).
De toren en de resten van de kerkmuren
werden gerestaureerd, het kerkschip is nog
altijd een ruïne. In dit kerkschip werden
twee moderne trekkershutten onderge-
voor vier personen en een basiskeukentje.
Het voormalige kerkhof is ingericht als
tuin. Hier is ook een sanitaire blok en een
fietsenberging voorzien.
Kroningsfeesten Tongeren
5, 7, 10 en 12 juli 2009
Tongeren staat bekend als de bakermat
van het Christendom in de Lage Landen. De
Zevenjaarlijkse Kroningsfeesten herdenken de
plechtige kroning van het genadebeeld ‘Causa
Nostrae Laetitiae’ van Onze-Lieve Vrouw. Het
beeld werd in 1479 gesneden uit notenhout en
stelt Maria voor als Oorzaak Onzer Blijdschap.
Mergelgrotten Kanne
Vóór de 15de eeuw werd hier al gestart met de
ontginning van mergelblokken uit de ondergrond.
De stenen dienden voor de bouw van de
lokale kerken en burchten. Het resultaat is een
indrukwekkend onderaards gangen- en grot-
stelling
van blokwerkersmateriaal toont je hoe
42
43
Mergelgrotten van
Zichen-Zussen-Bolder
In de ondergrondse ruimten bevindt zich een
kunstgalerij waar cultuur, archeologie en

-
Het Fort van Eben-Emael
Stap in de voetsporen van de acteurs van
De Smaak van De Keyser.
deel uit van Limburg, vandaag ligt het net
buiten de gemeentegrenzen van Riemst. Het
Belgische leger bouwde het tussen 1932 en
1935. In de mergelberg onder het fort werd
zelfs een ondergrondse kazerne uitgegraven.
De locatie was strategisch gekozen. Bij een
Duitse inval zou het fort de invalswegen in
de buurt van Maastricht beschermen en een
centrale rol spelen in de bescherming van de
regio Luik. Maar ... De verwachte grondaanval
kwam er niet. De Duitse legerleiding koos voor
een dropping met grote transportzweefvliegtuigen.
In minder dan 15 minuten waren de
meeste Belgische bunkers uitgeschakeld en
was het fort omsingeld. Na 31 uur strijd gaf
het Belgische garnizoen zich over. Vandaag
kan je wandelen in het tunnelstelsel onder de
berg en een bezoek brengen aan de ondergrondse
ziekenboeg en douches.
Wandellus 4: op het fort (3 km)
passeert verschillende defensiebunkers. Het
hoogtepunt van de wandeling is een verbluffend
uitzicht over de Maasvallei.
Wandellus 2: Van het Avergat over de
Tiendeberg naar het Esdoornbos
(5,2 km)
Deze wandeling voert je langs de mergelgrot-
de Tiendeberg geniet je van een prachtig zicht
over de omgeving.
Wandelen in het
mergelland
Vier lusvormige wandelroutes loodsen je dwars
die in de serie ‘De Smaak van De Keyser’ een
belangrijke rol speelt.
Wandellus 1: Van Duivelsgrot tot
Château Neercanne (7,2 km)
Deze wandeling leidt je door het prachtige
mergellandschap. Via de Duivelsgrot en de
Jezuïtenberg bereik je het Château Neercanne.
Grotchampignons
Grotchampignons zijn steviger en droger
dan gewone champignons, de smaak is iets
vleziger en pittiger. Je herkent de Belgische
en Nederlandse grotchampignons aan hun
grijsbruine kleur. Onderaan de steeltjes zit
altijd nog wat mergel of aarde. De mergelgrotten
vormen een ideaal terrein voor champignonteelt.
De temperatuur (12 tot 14 °C) en
de luchtvochtigheid (95 tot 98%) blijven er
constant. De champignonteelt in de grotten is
volledig biologisch.
Wandellus 3: Van Kanne tot Eben-
Emael en terug (5 km)
Je wandelt naar de mergelgrotten ‘Avergat’,
kanaal
en de jachthaven van Kanne.
44
45

Fietsvriendelijk logeren
De fietsvriendelijke logies herken je aan
het label tegen de buitenmuur. Hier vinden
fietsers alles wat ze nodig hebben: een gratis
overdekte en afgesloten fietsenstalling, een
gelijkheid
om hun kleren te drogen. Ook aan
toeristische informatie is gedacht. ’s Morgens
serveert de gastheer of gastvrouw een krachtig
fietsersontbijt. Toerisme Vlaanderen kent het
fietslabel toe aan vergunningsplichtige logies,
Toerisme Limburg aan niet-vergunningsplichtige
logies.
Logies online boeken
Via www.toerismelimburg.be/logeren boek je
vlot zelf je vakantie in Limburg. Met behulp
van de zoekfunctie vind je snel je ideale vakantieverblijf.
Gewoon je vakantieperiode, type
verblijf, bestemming en/of aantal personen
ingeven en klikken. De website bevat bovendien
uitgebreide informatie en foto’s van meer
dan 400 verblijven in Limburg en meer dan 100
verblijven die je online kunt boeken.
Logeren in Limburg
Limburgers worden over het algemeen
beschouwd als de meest gastvrije mensen van
België. In heel wat logies leggen de gastheer
en gastvrouw je extra in de watten. Met een
welkomstgeschenk, toeristische informatie,
een korf met streekproducten en een ontbijt
met verse eitjes en andere lokale oogsten. De
keuze aan logies in Limburg is heel uitgebreid.
Van B&B’s en hotels over vakantiewoningen,
campings en vakantieparken.
Slapen, eten en drinken
in Haspengouw
Eten en drinken
in Haspengouw
Limburgers zijn Bourgondiërs. Dat merk je ook
in Haspengouw. Aan de vele rijke streekgerechten
op basis van lokale oogsten én aan
de vele fietscafés, brasseries, restaurants en
eetgelegenheden die deze regio telt.
Haspengouwse logies
Haspengouw heeft een ruime keuze aan logies,
zowel in de steden als op het platteland. Je
kiest uit B&B’s, kleine hotels en zelfs vierkantshoeven,
een kasteel of een fietskluis. (zie
toerisme
waar je met het hele gezin overnacht
in een nog actieve boerderij. Of de logies met
wellness waar je een appelmassage, sauna en
zuiverende lichaamsverzorging krijgt. Voor
fietsers zijn er de vele fietsvriendelijke logies
die zich langs en nabij het fietsroutenetwerk
bevinden.
46
Jezelf eens uitgebreid laten verwennen: dan ben je in Limburg aan het
juiste adres. Je kleine honger stillen met een streekgerecht, uitgebreid
tafelen in een toprestaurant of genieten van een heerlijk ontbijt in een
gastvrij charmevol logies …
De Limburgers leggen je altijd in de watten.
47

Shoppen in Haspengouw
Winkelstad Tongeren
Tongeren telt veel unieke boetiekjes en stijlvolle
winkels. In het centrum van de stad ligt de
gloednieuwe Shopping Julianus. Ontdekkingen
doe je ook op de jaarmarkten, de wekelijkse
antiekmarkt of de sfeervolle boekenmarkt.
Magis (16/20)
Hemelingenstraat 23,
3700 Tongeren
+ 32 12 74 34 64
www.restaurantmagis.be
info@restaurantmagis.be
Aen de kerck van Melveren (15/20)
Sint-Godfriedstraat 15,
3800 Sint-Truiden
+ 32 11 68 39 65
www.aendekerck.be, info@aendekerck.be
Kasteel van Rullingen (16/20)
Rullingen 1,
3840 Borgloon
+ 32 12 74 31 46
www.rullingen.com, info@rullingen.com
De Mijlpaal (15/20)
Sint-Truiderstraat 25,
3700 Tongeren
+ 32 12 26 42 77
www.demijlpaal.org, de_mijlpaal@skynet.be
De Fakkels (15/20)
Hasseltsesteenweg 61,
3800 Sint-Truiden
+ 32 11 68 76 34
www.defakkels.be, info@defakkels.be
Clos St-Denis (18/20)
Grimmertingenstraat 24,
3724 Kortessem (Vliermaal)
+ 32 12 23 60 96
www.closstdenis.be, info@closstdenis.be
Streekproducten
Dé fruitstreek van België levert heerlijke fruitproducten
op. De plaatselijke kersen, appels
en peren worden verwerkt tot ambachtelijke
fruitsappen of de bekende Haspengouwse
stroop, ambachtelijk gemaakt in de stroopstokerij
van Vrolingen (Wellen) of de oude
stoomstroopfabriek van Borgloon. Nog een
aanrader is het ‘Haspengouws Hapje’. De
meeste horecazaken in Haspengouw serveren
trouwens streekproducten. Vraag ernaar.
Winkelstad Sint-Truiden
In het historische handelscentrum van Sint-
Truiden ligt alles op wandelafstand. De winkelstraten
monden uit op de gezellige Grote
shoppingplezier is er tijdens de zaterdagmarkt
en de jaarlijkse Ladies City Day.
Het Haspengouws Hapje
In heel wat Haspengouwse horecazaken staat
het ‘Haspengouws Hapje’ op de kaart. Dit
is een fruit- of streekgerecht op basis van
plukverse Haspengouwse ingrediënten. De
chef-koks bepalen zelf de samenstelling van
het gerecht. Het wordt opgediend op een Haspengouws
bord, ontworpen door kunstenares
Julia Berger.
Aanbevolen door GaultMillau
Haspengouw telt verschillende restaurants
die goed scoren in de GaultMillau-gids.
Deze onafhankelijke gids – bekend om zijn
objectieve beoordelingen – hecht veel belang
aan de authenticiteit van restaurants, de
versheid van de producten en de combinatie
eten en drinken. De volgende restaurants in
Haspengouw kregen van GaultMillau minstens
2 koksmutsen. Dat staat gelijk met een score
van 15 op 20.
48
49
www.gaultmillau.be

steenweg tussen Sint-Truiden en Luik (N 3).
Deze wegen zijn het ideale oriëntatiepunt,
maar je wijkt er best van af als je de echte
charme van Haspengouw wil beleven. Het
ware Haspengouw ontdek je pas op de kleine
dorps- en veldwegen.
Toerisme Sint Tuiden
Grote Markt,
3800 Sint-Truiden
+ 32 11 70 18 18
info.toerisme@sint-truiden.be
www.toerisme-sint-truiden.be
Toeristische diensten
Toerisme Bilzen
Landcommanderij Alden Biesen
Kasteelstraat 6,
3740 Bilzen (Rijkhoven)
+ 32 89 51 56 54
toerisme@bilzen.be
http://toerisme.bilzen.be
Met de trein
Haspengouw is gemakkelijk te bereiken met de
trein. Stap af in de stations van Hasselt, Alken,
Sint-Truiden, Tongeren of Bilzen. In het station
van Hasselt en Sint-Truiden kan je ook fietsen
huren.
Toerisme Tongeren
Stadhuisplein 9,
3700 Tongeren
+ 32 12 39 02 55
info@toerismetongeren.be
www.tongeren.be
Toerisme Borgloon
Stadhuis, Markt,
3840 Borgloon
+ 32 12 67 36 53
toerisme@borgloon.be
www.borgloon.be
Een overzicht van alle toeristische
infokantoren in Haspengouw vind
je terug op www.toerismelimburg.be
Eropuit
Met de bus
Met de bussen van ‘De Lijn’ geraak je vlot op je
bestemming in Haspengouw. Het aantal haltes
is de voorbije jaren sterk uitgebreid. Ook de
frequentie van de verbindingen is toegenomen.
Vanuit de stations zijn er goede verbindingen
naar de Haspengouwse gemeentes.
Haspengouw:
hoe geraak je er?
Met de wagen
Drie autosnelwegen voeren je snel naar Has-
twee steenwegen als hoofdaders: de steenweg
tussen Sint-Truiden en Tongeren (N 79) en de
Toerisme Riemst
Tongersesteenweg 8,
3770 Riemst
+ 32 12 44 03 75
toerisme@riemst.be
www.riemst.be
In Limburg word je altijd vriendelijk onthaald. In de volgende lokale
toeristische infokantoren kun je meestal 7 dagen per week terecht. Voor
de juiste openingsuren neem je best even op voorhand contact op met
het infokantoor of kijk op www.toerismelimburg.be
50
51

Trefwoorden
Schatkamer Onze-Lieve-Vrouwerkerk ................................... pag. 40
Stadswandeling ................................................................. pag. 40
Streekproductenmarkt en tentoonstelling
‘Appels met zwembandjes’ .................................................. pag. 27
Toeristische dienst ............................................................. pag. 51
Veiling Haspengouw .......................................................... pag. 23
Riemst
.................................... pag. 45
Mergelgrotten Kanne ......................................................... pag. 43
Mergelgrotten Zichen-Zussen-Bolder ................................... pag. 43
Sint-Pietersberg Kanne ...................................................... pag. 14
Toeristische dienst ............................................................. pag. 51
Waterburcht Millen ............................................................ pag. 33
............................................... pag. 33
Greenspot Grootloon .......................................................... pag. 11
Greenspot Rullingen .......................................................... pag. 12
Haspengouwroute ............................................................. pag. 21
Kapel van Helshoven .......................................................... pag. 41
Kastelenfietstroute (Kastelen à gogo) .................................. pag. 34
Stoomstroopfabriek ........................................................... pag. 26
Streekproductenwinkel ....................................................... pag. 26
Stroopfeesten .................................................................... pag. 28
Toeristische dienst ............................................................. pag. 51
Veiling Borgloon ................................................................ pag. 23
Alken
............ pag. 19
........................................................................... pag. 23
Tongeren
........................................... pag. 35
Ambiorixroute (stadswandeling) ......................................... pag. 37
Ambiorixtreintje ................................................................ pag. 37
Antiekmarkt ...................................................................... pag. 36
Basiliek en Basilica Museum ............................................... pag. 36
Begijnhof .......................................................................... pag. 36
................................................. pag. 42
......................... pag. 32
Gallo-Romeins Museum ..................................................... pag. 35
Haspengouwroute ............................................................. pag. 21
Kastelenfietsroute (Van Romeinen tot Ridders) ..................... pag. 34
Kroningsfeesten ................................................................ pag. 42
Onze-Lieve-Vrouwebasiliek en Romaanse kloostergang ......... pag. 36
Toeristische dienst ............................................................. pag. 51
Sint-Truiden
Abdijsite met abdijtoren ..................................................... pag. 39
Abtsvleugel + keizerzaal ...................................................... pag. 40
Academiezaal .................................................................... pag. 40
Begijnhofkerk .................................................................... pag. 38
......................................................... pag. 23
............................................................... pag. 39
............................................... pag. 19
............................................................................ pag. 21
...................................................................... pag. 26
........................................................................... pag. 22
Greenspot Nieuwenhoven .................................................... pag. 13
Haspengouwroute ............................................................. pag. 21
Kastelenfietsroute (In het hart van de fruitstreek) ................. pag. 34
Museum Vlaamse Minderbroeders ....................................... pag. 40
Romantisch picknicken ....................................................... pag. 23
Heers
Greenspot Heks ................................................................. pag. 12
Greenspot Mettekoven ....................................................... pag. 12
Hoeselt
Greenspot Vrijhern ............................................................. pag. 13
........................................................................... pag. 23
Bilzen
. pag. 19
Greenspot Alden Biesen ...................................................... pag. 11
Greenspot Munsterbos ....................................................... pag. 11
Internationaal vertelfestival (Alden Biesen) .......................... pag. 32
Kastelenfietsroute (Streek van kastelen en topwijnen) ............ pag. 34
Kersenhappening Alden Biesen ........................................... pag. 28
Landcommanderij Alden Biesen ........................................... pag. 31
Sage van de Biesenburcht (Alden Biesen) .............................. pag. 32
Schots Weekend (Alden Biesen) ........................................... pag. 32
Sint-Kwintensfietskluis ...................................................... pag. 42
Toeristisch Onthaal Alden Biesen-Bilzen ............................... pag. 32
Toeristische dienst ............................................................. pag. 51
Toeristische Shuttle ............................................................ pag. 33
Zomeropera (Alden Biesen) ................................................. pag. 32
52
Kortessem
De Wroeter ........................................................................ pag. 26
Greenspot Zammelen .......................................................... pag. 13
Romaans kerkje Wintershoven ............................................ pag. 41
53
Wellen
Stroopstokerij Vrolingen ..................................................... pag. 27
Borgloon
Abdij Mariënlof .................................................................. pag. 41
....................................................................... pag. 28
............................................................ pag. 26
........................................................................... pag. 23

NL
Eindhoven
Antwerpen
Gent
Brugge
Keulen
Aken
Maastricht
Hasselt
Brussel
Luik
B
D
Charleroi
L
F
Limburg in de Euregio
54
55
Haspengouw in Limburg

1
32
18
1
19
2
31
20
3
21
4
2 3
22
5
4 5
33
23
6
6
14
30
16
24
7
29
17
28
25
8
8
7
15
20
9
21
27
Stoomstroopfabriek
Greenspot Grootloon
Streekproductenwinkel
Greenspot Rullingen / Kasteel van Rullingen
Greenspot Heks
Greenspot Mettekoven
Museum Vlaamse Minderbroeders
Abdijsite Sint-Truiden
Streekproductenmarkt en tentoonstelling
‘Appels met zwembandjes’
Veiling Haspengouw
Begijnhofkerk Sint-Truiden
Greenspot Nieuwenhoven
Stroopstokerij Vrolingen
26
Greenspot Munsterbos
Landcommanderij Alden Biesen
Toeristisch Onthaal Alden Biesen-Bilzen
Greenspot Alden Biesen
Sint-Pietersberg Kanne
Mergelgrotten Kanne
Wandelen in het Mergelland
Onze-Lieve-Vrouwe Basiliek Tongeren
Begijnhof Tongeren
Gallo-Romeins Museum
Antiekmarkt Tongeren
Greenspot Vrijhern
Greenspot Zammelen
Veiling Borgloon
Abdij Mariënlof
9
18
19
27
10
26
25
13
24
11
10
28
12
23
29
13
22
11
30
14
12
31
15
32
16
33
17

colofon
Deze ontdekkingsgids is een uitgave van Toerisme Limburg vzw,
Willekensmolenstraat 140, 3500 Hasselt, + 32 11 23 74 50.
De uitgave werd gerealiseerd door Toerisme Limburg vzw i.s.m. de gemeentes Alken, Bilzen,
Borgloon, Gingelom, Heers, Hoeselt, Sint-Truiden, Tongeren, Diepenbeek, Kortessem, Riemst
en Wellen.
Verantwoordelijke uitgever: Willy Orlandini, Herckenrodeplein 1, 3600 Genk
Michaël Dehaspe, Guido Raedschilders, Archief Toerisme Limburg, Guido Callens, Lies Willaert,
Koen Jacobs, Guy van Grinsven, Wim Kempenaers, Guido Sweron, Sarie Van den Bossche, RLH,
Stad Hasselt en de toeristische infokantoren van Haspengouw.
Realisatie: Impuls, Genk
D/2009/1504/08
Deze brochure is met de grootste zorg samengesteld. Toerisme Limburg vzw is niet aansprakelijk
voor eventuele wijzigingen en/of onjuistheden in de opgenomen gegevens.
De ontdekkingsgids kwam tot stand met medesubsidiëring van Provincie Limburg
en de gemeentes van Haspengouw.
Een initiatief van de
provincie Limburg
limburg.be