Voeding - Gezond eten en bewegen BO (standaardfolder) - VGGM
Voeding - Gezond eten en bewegen BO (standaardfolder) - VGGM
Voeding - Gezond eten en bewegen BO (standaardfolder) - VGGM
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Zó gezond<br />
<strong>Gezond</strong> <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> beweg<strong>en</strong> met kinder<strong>en</strong> 4-12 jaar<br />
Omwille van de leesbaarheid staat in deze brochure steeds “hij”<br />
maar je kunt hiervoor natuurlijk ook “zij” lez<strong>en</strong>.<br />
Je kind zit op de basisschool. Hij leert elke dag nieuwe ding<strong>en</strong>. Ook ziet hij wat andere kinder<strong>en</strong><br />
mog<strong>en</strong>. Hoe ga je daarmee om? Bijvoorbeeld als het gaat om <strong>et<strong>en</strong></strong>, snoep <strong>en</strong> frisdrank? En hoelang<br />
mag je kind televisie kijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> computer<strong>en</strong>? Als je kind in de bov<strong>en</strong>bouw van de basisschool zit, wordt<br />
hij echt groot. Waarschijnlijk is hij volop in de groei, wordt hij zelfstandiger <strong>en</strong> heeft hij steeds meer<br />
e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> m<strong>en</strong>ing over wat “normaal” is. Oók als het gaat om <strong>et<strong>en</strong></strong>, snoep<strong>en</strong>, beweg<strong>en</strong>, televisie kijk<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> computer<strong>en</strong>. Je b<strong>en</strong>t zelf inmiddels e<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> ouder, maar toch vraag je je wel e<strong>en</strong>s af wat<br />
normaal is. Of liever gezegd: “gezond” in het belang van je kind.<br />
Er lijkt ge<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>s te zijn aan de hoeveelheid verleidelijke product<strong>en</strong> voor kinder<strong>en</strong>. Aan de <strong>en</strong>e kant<br />
word<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> bedolv<strong>en</strong> onder e<strong>en</strong> aanbod van steeds weer nieuwe tuss<strong>en</strong>doortjes <strong>en</strong> drankjes.<br />
Aan de andere kant schreeuw<strong>en</strong> nieuwe computergames, internetspell<strong>en</strong> <strong>en</strong> televisieseries om<br />
aandacht. De laatste jar<strong>en</strong> wordt steeds duidelijker wat de keerzijde van dit alles is. Meer <strong>en</strong> meer<br />
kinder<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> met overgewicht. Dit komt doordat hun “<strong>en</strong>ergiebalans” verstoord raakt: ze<br />
krijg<strong>en</strong> meer <strong>en</strong>ergie (calorieën) binn<strong>en</strong> dan ze verbruik<strong>en</strong>. Anders gezegd: ze <strong>et<strong>en</strong></strong> veel, maar<br />
beweg<strong>en</strong> te weinig.<br />
Wat ieder ouder wil voorkom<strong>en</strong><br />
Natuurlijk weet je dat overgewicht gezondheidsrisico‟s met zich meebr<strong>en</strong>gt, zoals hart- <strong>en</strong> vaatziekt<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> diabetes. Maar er zijn ook directe gevolg<strong>en</strong>, vooral sociaal <strong>en</strong> emotioneel. Als kinder<strong>en</strong> ouder<br />
word<strong>en</strong>, word<strong>en</strong> ze zich steeds meer bewust van zichzelf <strong>en</strong> hun uiterlijk. Overgewicht kan e<strong>en</strong> kind<br />
onzeker, neerslachtig <strong>en</strong> e<strong>en</strong>zaam mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat kan leid<strong>en</strong> tot gedragsproblem<strong>en</strong>. Anders dan<br />
meestal wordt gedacht, gaat overgewicht niet altijd vanzelf over als e<strong>en</strong> kind groeit. Blijft het gewicht te<br />
veel to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>, dan kan obesitas ontstaan, e<strong>en</strong> ernstige vorm van overgewicht.<br />
Wat is e<strong>en</strong> gezond gewicht?<br />
Bij e<strong>en</strong> gezond gewicht staat het gewicht in e<strong>en</strong> goede verhouding tot de l<strong>en</strong>gte. De Body Mass Index<br />
(BMI) geeft aan of iemand te licht is, normaal op gewicht is, overgewicht heeft of obesitas.<br />
Je kunt de BMI van je kind test<strong>en</strong> op de site van het <strong>Voeding</strong>sc<strong>en</strong>trum (www.voedingsc<strong>en</strong>trum.nl).<br />
Handig als je zelf twijfelt, maar óók als bijvoorbeeld je dochter d<strong>en</strong>kt dat ze te dik wordt, terwijl dat<br />
helemaal niet zo is. Let er wel op dat de BMI gecorrigeerd moet word<strong>en</strong> voor de leeftijd van het kind.<br />
Is de BMI van je kind (net) iets te hoog, dan helpt minder tuss<strong>en</strong>door <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> meer beweg<strong>en</strong> al e<strong>en</strong><br />
heleboel. Is de BMI echt (flink) te hoog, vraag dan advies aan de schoolarts, huisarts of e<strong>en</strong> diëtist.<br />
Voorkom ongezond lijn<strong>en</strong>.<br />
De basis voor e<strong>en</strong> gezond gewicht<br />
E<strong>en</strong> gezonde, gevarieerde basisvoeding<br />
E<strong>en</strong> regelmatig eetpatroon met drie hoofdmaaltijd<strong>en</strong><br />
Maximaal 4 keer iets tuss<strong>en</strong>door <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong>/of drink<strong>en</strong><br />
Elke ocht<strong>en</strong>d ontbijt<strong>en</strong><br />
Weinig snoep<strong>en</strong>, snack<strong>en</strong> <strong>en</strong> frisdrank drink<strong>en</strong><br />
Veel beweg<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> spel<strong>en</strong><br />
Weinig tv kijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> computer<strong>en</strong><br />
Duidelijke regels die consequ<strong>en</strong>t gehanteerd word<strong>en</strong><br />
Ouders die het goede voorbeeld gev<strong>en</strong><br />
E<strong>en</strong> ongezonde leefstijl is de hoofdoorzaak van overgewicht.<br />
Aanleg, ofwel erfelijkheid, speelt maar e<strong>en</strong> kleine rol. Meer informatie: www.overgewicht.org.<br />
Pagina 1 van 7<br />
Versie juli 2011
Goede voeding<br />
Goede voeding is de <strong>en</strong>e kant van de <strong>en</strong>ergiebalans <strong>en</strong> onmisbaar om te kunn<strong>en</strong> groei<strong>en</strong> <strong>en</strong> goed te<br />
functioner<strong>en</strong>. Beweg<strong>en</strong> is de andere kant. Er zijn vier “spelregels” die sam<strong>en</strong> de rode draad vorm<strong>en</strong><br />
als het gaat om gezonde voeding.<br />
Eet gevarieerd<br />
Niet elk voedingsmiddel bevat dezelfde voedingsstoff<strong>en</strong>, zoals vitamines. Door gevarieerd te <strong>et<strong>en</strong></strong>,<br />
zorg je ervoor dat het lichaam voldo<strong>en</strong>de van alle voedingsstoff<strong>en</strong> krijgt. Vaak is het zo dat andere<br />
kleur<strong>en</strong> ook andere voedingsstoff<strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong>, bijvoorbeeld gro<strong>en</strong>e broccoli <strong>en</strong> rode paprika. Zorg voor<br />
meerdere kleur<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> maaltijd, dit ziet er ook leuk uit!<br />
Het overzicht met basisvoeding in deze brochure biedt hiervoor e<strong>en</strong> handvat.<br />
Eet volop gro<strong>en</strong>te, fruit <strong>en</strong> brood<br />
Gro<strong>en</strong>te, fruit, brood, aardappel<strong>en</strong>, rijst, pasta <strong>en</strong> peulvrucht<strong>en</strong> zijn belangrijke leveranciers van<br />
voedingsstoff<strong>en</strong>. Ze zijn belangrijk om e<strong>en</strong> gezond gewicht te behoud<strong>en</strong>. Je kunt er ruimschoots van<br />
<strong>et<strong>en</strong></strong>. Van deze product<strong>en</strong> word je niet dik (soms wel van de sausjes die erbij zitt<strong>en</strong>!).<br />
Gro<strong>en</strong>te uit de diepvries, uit e<strong>en</strong> pot of blik is e<strong>en</strong> goed alternatief voor verse gro<strong>en</strong>te. Kant-<strong>en</strong>-klaar<br />
maaltijd<strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong> vaak te weinig gro<strong>en</strong>te. Geef er daarom altijd e<strong>en</strong> salade of rauwkost bij.<br />
Eet weinig product<strong>en</strong> met verzadigd vet<br />
Verzadigd vet verhoogt het cholesterolgehalte in het bloed <strong>en</strong> vergroot daardoor de kans op hart- <strong>en</strong><br />
vaatziekt<strong>en</strong>. Verzadigd vet zit onder andere in vette vleessoort<strong>en</strong> <strong>en</strong> vleeswar<strong>en</strong>, volvette kaas, volle<br />
(melk)product<strong>en</strong>, roomboter <strong>en</strong> pakjes harde margarine, maar ook in cake, gebak, snacks <strong>en</strong> chocola.<br />
Bij het kok<strong>en</strong> is vloeibaar bak- <strong>en</strong> braadvet, zachte margarine of olie de beste keuze. Hierin zit het<br />
goede soort vet (onverzadigd vet). Ook in halvarine zit de goede soort vet <strong>en</strong> andere belangrijke<br />
vitamines. Smeer dus halvarine op het brood.<br />
Makkelijk te onthoud<strong>en</strong>: verzadigd vet is verkeerd vet! Ideeën voor gezonde keuzes vind je op de<br />
“vetwijzer” (gratis aan te vrag<strong>en</strong> bij het <strong>Voeding</strong>sc<strong>en</strong>trum).<br />
Eet niet te veel<br />
Te veel <strong>en</strong> te vaak <strong>et<strong>en</strong></strong> op e<strong>en</strong> dag vergroot de kans op overgewicht <strong>en</strong> op tandbederf. Drie<br />
hoofdmaaltijd<strong>en</strong> <strong>en</strong> maximaal drie tot vier maal iets tuss<strong>en</strong>door <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong>/of drink<strong>en</strong> zijn voldo<strong>en</strong>de voor<br />
alle dagelijks b<strong>en</strong>odigde <strong>en</strong>ergie <strong>en</strong> voedingsstoff<strong>en</strong>. Beperk zoete <strong>en</strong> vette tuss<strong>en</strong>doortjes, zoals<br />
chocola, koek<strong>en</strong> met chocola <strong>en</strong> chips. Dit soort product<strong>en</strong> bevat wel veel <strong>en</strong>ergie, maar ge<strong>en</strong><br />
belangrijke voedingsstoff<strong>en</strong>. Drink tuss<strong>en</strong>door niet te veel frisdrank <strong>en</strong> andere drank<strong>en</strong> met suiker(s).<br />
Energie <strong>en</strong> beweging in balans<br />
Hoeveel e<strong>en</strong> kind nodig heeft, is afhankelijk van zijn groei <strong>en</strong> lichaamsbouw én van hoe actief hij is op<br />
e<strong>en</strong> dag. Hetzelfde kind kan de <strong>en</strong>e dag meer trek hebb<strong>en</strong> dan de andere dag. Dit overzicht geeft de<br />
gemiddelde <strong>en</strong>ergiebehoefte aan voor jong<strong>en</strong>s <strong>en</strong> meisjes. De beweegnorm is e<strong>en</strong> minimum, meer is<br />
beter.<br />
Gemiddelde <strong>en</strong>ergiebehoefte per dag<br />
Aantal kilocalorieën<br />
Meisjes 4-8 jaar 1400-1500<br />
Jong<strong>en</strong>s 4-8 jaar 1500-1700<br />
Meisjes 9-12 jaar 2100-2300<br />
Jong<strong>en</strong>s 9-12 jaar 2200-2500<br />
(waardes voor andere leeftijd<strong>en</strong> vindt u op www.voedingsc<strong>en</strong>trum.nl)<br />
Pagina 2 van 7<br />
Versie juli 2011
Beweegnorm voor (alle) kinder<strong>en</strong><br />
Elke dag Elke week<br />
Minimaal e<strong>en</strong> uur matig int<strong>en</strong>sieve beweging<br />
(lop<strong>en</strong>, fiets<strong>en</strong>, buit<strong>en</strong> spel<strong>en</strong>)<br />
Basisvoeding voor kinder<strong>en</strong><br />
Gemiddeld aanbevol<strong>en</strong> hoeveelhed<strong>en</strong> voedingsmiddel<strong>en</strong> per dag<br />
Productgroep 4-8 jaar 9-12 jaar<br />
Gro<strong>en</strong>te 100-150 gram, 2-3<br />
opscheplepels<br />
Fruit 150 gram, 1½ stuk 2 stuks<br />
Twee keer int<strong>en</strong>sief beweg<strong>en</strong> (sport<strong>en</strong>, flinke<br />
wandeling of fietstocht) (int<strong>en</strong>sief betek<strong>en</strong>t dat er<br />
flink gezweet kan/mag word<strong>en</strong>)<br />
Pagina 3 van 7<br />
3 opscheplepels (150 gram)<br />
Brood 105-140 gram, 3-4 sneetjes 3-5 (volkor<strong>en</strong>)sneetjes<br />
Tip: crackers <strong>en</strong> beschuit<br />
Aardappel<strong>en</strong>, rijst,<br />
pasta,<br />
peulvrucht<strong>en</strong><br />
Vlees(war<strong>en</strong>), kip, vis,<br />
eier<strong>en</strong>, vleesvervangers<br />
100-150 gram, 2-3 aardappel<strong>en</strong><br />
of<br />
2-3 opscheplepels<br />
60-80 gram 50-100 gram<br />
2-3 stuks, 2-3 opscheplepels rijst,<br />
pasta of peulvrucht<strong>en</strong> (100-150 gram)<br />
Melk(product<strong>en</strong>) 400 ml 450-600 ml (melk)product<strong>en</strong><br />
Kaas 10 gram, ½ plak 1 plak (20 gram bij voorkeur 30+ kaas)<br />
Halvarine 15-20 gram, 5 gram per sneetje Meisjes: 15 gram<br />
Jong<strong>en</strong>s: 35 gram<br />
Bak– , braad– <strong>en</strong> 15 gram, 1 eetlepel<br />
frituur-product<strong>en</strong>, olie<br />
Drank<strong>en</strong> (inclusief melk) 1 liter 1-1½ liter drinkvocht<br />
(inclusief melkproduct<strong>en</strong>)<br />
Elke kleur van e<strong>en</strong> productgroep is e<strong>en</strong> vak uit de Schijf van Vijf.<br />
Drie hoofdmaaltijd<strong>en</strong> zijn de basis voor e<strong>en</strong> gezonde voeding.<br />
Eet je kind weinig? Maak je niet te snel zorg<strong>en</strong>. Dring ge<strong>en</strong> <strong>et<strong>en</strong></strong> op. Als hij groeit <strong>en</strong> actief is, komt hij<br />
niets te kort. Als je kind alle<strong>en</strong> aan tafel ge<strong>en</strong> trek heeft, dan eet hij waarschijnlijk te veel tuss<strong>en</strong>door.<br />
Ontbijt is belangrijk<br />
Ontbijt<strong>en</strong> is erg belangrijk om de dag goed te kunn<strong>en</strong> start<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> kind dat zonder ontbijt de deur<br />
uitgaat, kan zich moeilijker conc<strong>en</strong>trer<strong>en</strong> op school <strong>en</strong> wil later op de dag meer tuss<strong>en</strong>door <strong>et<strong>en</strong></strong>.<br />
Kies voor volkor<strong>en</strong>brood of bruinbrood. Hierin zitt<strong>en</strong> veel gezonde stoff<strong>en</strong>, zoals vitamines,<br />
mineral<strong>en</strong> <strong>en</strong> vezels.<br />
Besmeer het brood met halvarine. Zo krijgt je kind g<strong>en</strong>oeg vitamine A <strong>en</strong> D <strong>en</strong> e<strong>en</strong> beetje van<br />
het goede vet.<br />
Kies beleg dat niet te vet is: jam, appelstroop, honing, vrucht<strong>en</strong>hagel, gestampte muisjes, 20+<br />
<strong>en</strong> 30+ kaas, ham of kipfilet.<br />
Versie juli 2011
Zet pindakaas, chocoladepasta, chocoladehagelslag <strong>en</strong> hazelnootpasta niet elke dag op tafel.<br />
Hierin zitt<strong>en</strong> veel calorieën.<br />
Croissants zijn erg vet. Bewaar croissants <strong>en</strong> andere luxe broodjes voor e<strong>en</strong> speciale dag<br />
(verjaardag bijvoorbeeld).<br />
Eet je kind ‟s morg<strong>en</strong>s minder goed brood? Pap of muesli met melk of yoghurt is ook e<strong>en</strong> goede start.<br />
Tuss<strong>en</strong> de middag<br />
Tuss<strong>en</strong> de middag wordt vaak brood geg<strong>et<strong>en</strong></strong>. Volkor<strong>en</strong>brood of bruinbrood zijn prima.<br />
Geef tuss<strong>en</strong> de middag ook gro<strong>en</strong>te <strong>en</strong> fruit. Bijvoorbeeld: aardbei<strong>en</strong>, plakjes banaan, schijfjes tomaat<br />
of plakjes komkommer, paprika. D<strong>en</strong>k daarnaast e<strong>en</strong>s aan sandwichspread of gro<strong>en</strong>tespread als<br />
beleg.<br />
Overblijv<strong>en</strong>: eet je kind tuss<strong>en</strong> de middag op school, geef hem dan ev<strong>en</strong>veel mee als hij thuis eet <strong>en</strong><br />
zorg voor variatie.<br />
Et<strong>en</strong> na school<br />
E<strong>en</strong> kind van rond de ti<strong>en</strong> kan ‟s middags uit school flinke trek hebb<strong>en</strong>. Dat is normaal. E<strong>en</strong> snoepje<br />
hoort erbij, maar geef hem ook fruit of e<strong>en</strong> boterham, e<strong>en</strong> plak ontbijtkoek, e<strong>en</strong> tosti of beschuit. Dat<br />
voorkomt de grote trek in lekkere ding<strong>en</strong> aan het eind van de middag.<br />
Is de tijd tot het avond<strong>et<strong>en</strong></strong> toch te lang, geef je kind dan alvast iets “te knag<strong>en</strong>”, zoals e<strong>en</strong> paar<br />
wortels, komkommer, reepjes paprika, nog wat fruit of e<strong>en</strong> cracker met e<strong>en</strong> beker bouillon (of heldere<br />
soep uit e<strong>en</strong> pakje).<br />
Krijgt je kind later op de avond weer trek, weersta dan de verleiding om e<strong>en</strong> grote koek of chips <strong>en</strong><br />
frisdrank toe te staan. Laat hem iets kleins nem<strong>en</strong>, bijvoorbeeld e<strong>en</strong> volkor<strong>en</strong> biscuit <strong>en</strong> e<strong>en</strong> beetje<br />
melk.<br />
Beschouw elk tuss<strong>en</strong>doortje als e<strong>en</strong> duidelijk eetmom<strong>en</strong>t. Duidelijke eetmom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> dat<br />
voortdur<strong>en</strong>d <strong>en</strong> gedachteloos <strong>et<strong>en</strong></strong>, drink<strong>en</strong> <strong>en</strong> snoep<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gewoonte wordt.<br />
Warme maaltijd<br />
E<strong>en</strong> goede warme maaltijd vult de maag met gezonde product<strong>en</strong>. Dat zijn aardappel<strong>en</strong>, rijst, pasta of<br />
bon<strong>en</strong>, natuurlijk met gro<strong>en</strong>te <strong>en</strong> aangevuld met e<strong>en</strong> beetje vlees, vis of vleesvervanger.<br />
Magere soort<strong>en</strong> vlees zijn bijvoorbeeld kipfilet, runderlapp<strong>en</strong>, rosbief, tartaar, hamlapp<strong>en</strong>, fricandeau<br />
<strong>en</strong> vark<strong>en</strong>shaas.<br />
Kies twee keer in de week voor vis. Vis bevat belangrijke vett<strong>en</strong>.<br />
Aardappel<strong>en</strong> zijn beslist ge<strong>en</strong> dikmakers<br />
Van vette jus, sausjes <strong>en</strong> veel patat <strong>et<strong>en</strong></strong> wordt je kind op d<strong>en</strong> duur wél dik. Fritur<strong>en</strong> levert namelijk<br />
veel calorieën. Eet daarom maximaal één keer per week patat <strong>en</strong> geef er ge<strong>en</strong> mayonaise bij, maar<br />
fritessaus of tomat<strong>en</strong>ketchup. Hierin zitt<strong>en</strong> minder calorieën. Combineer patat met bijvoorbeeld e<strong>en</strong><br />
tartaartje <strong>en</strong> e<strong>en</strong> frisse salade. Frituur je zelf, gebruik dan vloeibaar frituurvet. Dit bevat het goede vet.<br />
Tip: Ketchup <strong>en</strong> fritessaus zijn e<strong>en</strong> betere keus dan mayonaise.<br />
Gro<strong>en</strong>te<br />
Gro<strong>en</strong>te bevat veel vezels, vitamine C <strong>en</strong> andere gezonde stoff<strong>en</strong>.<br />
Eig<strong>en</strong>lijk kun je er nooit te veel van <strong>et<strong>en</strong></strong>. Kies voor verse gro<strong>en</strong>te of voor gro<strong>en</strong>te uit de diepvries, pot<br />
of blik. Je kind leert makkelijker gro<strong>en</strong>te <strong>et<strong>en</strong></strong> als je gro<strong>en</strong>tesoort<strong>en</strong> afwisselt. Maak ze ook e<strong>en</strong>s<br />
anders klaar. Je kunt gro<strong>en</strong>te kok<strong>en</strong>, roerbakk<strong>en</strong> of door e<strong>en</strong> saus do<strong>en</strong>. Of maak e<strong>en</strong> salade. Ook bij<br />
e<strong>en</strong> kant-<strong>en</strong>-klaarmaaltijd hoort wat rauwkost of salade.<br />
Vett<strong>en</strong><br />
Gebruik bij het kok<strong>en</strong> bak- <strong>en</strong> braadvet uit e<strong>en</strong> fles, zachte margarine of olie. Hierin zit het goede soort<br />
vet. Gebruik voor fritur<strong>en</strong> frituurvet uit e<strong>en</strong> fles of olie. <strong>Gezond</strong>e keuzes per productgroep vind je in de<br />
keuzetabell<strong>en</strong> op www.voedingsc<strong>en</strong>trum.nl.<br />
Vocht / drink<strong>en</strong><br />
Kinder<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> per dag 1-1½ liter vocht nodig. Dat is inclusief melk <strong>en</strong> melkproduct<strong>en</strong>.<br />
Geef weinig limonade, yoghurtdrank, frisdrank <strong>en</strong> vrucht<strong>en</strong>sap. Daarin zitt<strong>en</strong> veel calorieën. Bewaar<br />
ze liever voor e<strong>en</strong> speciale dag.<br />
Frisdrank is bij oudere kinder<strong>en</strong> favoriet, maar bevat wel veel calorieën.<br />
Pagina 4 van 7<br />
Versie juli 2011
Ook in vrucht<strong>en</strong>sap zitt<strong>en</strong> veel calorieën door de suikers die er van nature in zitt<strong>en</strong> (fructose). Beperk<br />
vrucht<strong>en</strong>sap daarom tot 1 glas per dag.<br />
W<strong>en</strong> je kind aan thee <strong>en</strong> aan (mineraal)water, de beste dorstlessers die er zijn.<br />
Kies daarnaast voor light frisdrank, light chocolademelk, light yoghurtdrank, bouillon, tomat<strong>en</strong>sap of<br />
gro<strong>en</strong>tesap.<br />
Maak één eetmom<strong>en</strong>t van <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> drink<strong>en</strong>, dat is beter voor tand<strong>en</strong> <strong>en</strong> kiez<strong>en</strong>.<br />
Er zijn veel gerucht<strong>en</strong> over frisdrank<strong>en</strong> met zoetstoff<strong>en</strong>. De light-versies zoud<strong>en</strong> ziek mak<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of<br />
ongezond zijn. Zoetstoff<strong>en</strong> zijn uitgebreid getest door o.a. het <strong>Voeding</strong>sc<strong>en</strong>trum. De zoetstof<br />
aspartaam is niet ziekmak<strong>en</strong>d of schadelijk. De zoetstoff<strong>en</strong> cyclamaat <strong>en</strong> sorbitol (vaak in snoep <strong>en</strong><br />
kauwgom) zijn niet schadelijk, maar werk<strong>en</strong> wel laxer<strong>en</strong>d wanneer ze veel gebruikt word<strong>en</strong>.<br />
Pas op met sport- <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiedrankjes. Deze drankjes lever<strong>en</strong> grote hoeveelhed<strong>en</strong> calorieën <strong>en</strong><br />
suikers. Wanneer e<strong>en</strong> kind hier veel van drinkt, heeft het vaak ge<strong>en</strong> honger meer, waardoor het de<br />
goede voedingsstoff<strong>en</strong> „misloopt‟. Dit soort drankjes kunn<strong>en</strong> ook opwekk<strong>en</strong>de stoff<strong>en</strong> als cafeïne,<br />
guarana <strong>en</strong>/of taurine bevatt<strong>en</strong>. Deze stoff<strong>en</strong> word<strong>en</strong> afgerad<strong>en</strong> voor kinder<strong>en</strong>, omdat ze kinder<strong>en</strong><br />
(extra) druk kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>, maar ook langer wakker kunn<strong>en</strong> houd<strong>en</strong>.<br />
Maximaal vier keer iets tuss<strong>en</strong>door<br />
Iets kleins voor tuss<strong>en</strong>door hoort erbij, maar maximaal vier keer per dag is g<strong>en</strong>oeg.<br />
Kies het liefst iets gezonds uit de Schijf van Vijf,<br />
zoals e<strong>en</strong> boterham of fruit, zeker als het kind (e<strong>en</strong> beetje) honger heeft.<br />
Geef weinig snoep, snacks of drank<strong>en</strong> met suiker.<br />
In zoete <strong>en</strong> vette extraatjes zitt<strong>en</strong> weinig gezonde stoff<strong>en</strong>. Ze zitt<strong>en</strong> wel vol calorieën.<br />
Geef je kind op vast mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> iets tuss<strong>en</strong>door te <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> te drink<strong>en</strong>. Dat voorkomt gezeur op<br />
andere mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is het beter voor zijn tand<strong>en</strong>.<br />
Tip: Gebruik <strong>et<strong>en</strong></strong> nooit als troost of als beloning. Ev<strong>en</strong> aandacht gev<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong> iets do<strong>en</strong> helpt net<br />
zo goed.<br />
Lekker voor tuss<strong>en</strong>door, thuis <strong>en</strong> op school: fruit, worteltjes, komkommer, snoeptomaatjes, boterham,<br />
rijstwafel, plak ontbijtkoek, kr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>bol, mueslibol, (volkor<strong>en</strong>)biscuitje, speculaasje, kinderkoekje of e<strong>en</strong><br />
lange vinger.<br />
Veel tuss<strong>en</strong>doorkoek<strong>en</strong>, zoals Evergre<strong>en</strong> of Sultana, zitt<strong>en</strong> per twee of meer verpakt, maar één koek<br />
per keer is echt g<strong>en</strong>oeg. Bewaar de andere koek(<strong>en</strong>) voor e<strong>en</strong> andere keer.<br />
Trakter<strong>en</strong>?<br />
Kies iets dat weinig calorieën bevat. Steeds meer schol<strong>en</strong> will<strong>en</strong> liever ge<strong>en</strong> chips of snoep als<br />
traktatie. Hou hier rek<strong>en</strong>ing mee.<br />
Chips zijn e<strong>en</strong> populaire traktatie bij oudere kinder<strong>en</strong>. Dit extra tuss<strong>en</strong>doortje levert veel calorieën.<br />
Zoek liever sam<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> alternatief. Ook oudere kinder<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> bijvoorbeeld e<strong>en</strong> waterijsje<br />
lekker, of e<strong>en</strong> spies met stukjes fruit <strong>en</strong> wat spekjes. Je kunt ook e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> andere traktatie bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong><br />
dan iets te <strong>et<strong>en</strong></strong>. E<strong>en</strong> leuke p<strong>en</strong> doet het ook altijd goed.<br />
Leuke ideeën voor traktaties staan in het boekje “Ik deel uit!”. Je kunt het bestell<strong>en</strong> via de webshop op<br />
www.voedingsc<strong>en</strong>trum.nl.<br />
Veel beweg<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>spel<strong>en</strong><br />
Voldo<strong>en</strong>de beweg<strong>en</strong> is de andere kant van de <strong>en</strong>ergiebalans. Beweg<strong>en</strong> is goed voor de lichamelijke<br />
ontwikkeling, helpt om calorieën te verbrand<strong>en</strong> <strong>en</strong> is e<strong>en</strong> prima uitlaatklep na het stilzitt<strong>en</strong> op school.<br />
E<strong>en</strong> kind hoeft na school dan ook echt niet uit te rust<strong>en</strong> voor de televisie of computer.<br />
Laat je kind elke dag t<strong>en</strong> minste 1 uur beweg<strong>en</strong>, ook bij slecht weer. Dat lukt makkelijk als hij naar<br />
school loopt of fietst <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> speelt.<br />
T<strong>en</strong> minste één uur per dag <strong>en</strong> twee keer per week int<strong>en</strong>sief<br />
Hoe meer beweging, hoe beter. Elke dag heeft je kind minst<strong>en</strong>s één uur lichaamsbeweging nodig. Het<br />
gaat om gewone activiteit<strong>en</strong>, zoals naar school lop<strong>en</strong> of fiets<strong>en</strong>, buit<strong>en</strong> voetball<strong>en</strong> of skeeler<strong>en</strong>.<br />
Daarnaast is het goed asl je kind twee keer in de week int<strong>en</strong>sief beweegt. Sport<strong>en</strong>, zwemm<strong>en</strong>, e<strong>en</strong><br />
flinke wandeling of e<strong>en</strong> eind fiets<strong>en</strong> zijn prima manier<strong>en</strong> om int<strong>en</strong>sief bezig te zijn.<br />
Pagina 5 van 7<br />
Versie juli 2011
Wil je w<strong>et<strong>en</strong></strong> of je kind voldo<strong>en</strong>de beweegt, kijk dan op www.30minut<strong>en</strong>beweg<strong>en</strong>.nl.<br />
Sportclub helpt om int<strong>en</strong>sief te beweg<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> sportclub heeft als voordeel dat kinder<strong>en</strong> automatisch elke week minst<strong>en</strong>s twee keer int<strong>en</strong>sief<br />
beweg<strong>en</strong>. Vaak mo<strong>et<strong>en</strong></strong> ze één of twee keer train<strong>en</strong> <strong>en</strong> wedstrijd spel<strong>en</strong>. Sport<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> sportclub is<br />
dus e<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>de manier om op vaste mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de week flink te beweg<strong>en</strong>.<br />
Et<strong>en</strong> <strong>en</strong> sport<strong>en</strong><br />
Voor <strong>en</strong> na (gewoon) sport<strong>en</strong> is ge<strong>en</strong> extra <strong>en</strong>ergie nodig in de vorm van e<strong>en</strong> sportdrankje of<br />
<strong>en</strong>ergiereep. Deze product<strong>en</strong> lever<strong>en</strong> meestal veel calorieën. Traint je kind rond <strong>et<strong>en</strong></strong>stijd? Zorg dan<br />
alvast voor e<strong>en</strong> bodempje. Geef van tevor<strong>en</strong> bijvoorbeeld e<strong>en</strong> boterham <strong>en</strong> e<strong>en</strong> beker melk, of geeft<br />
het toetje vooraf. Voldo<strong>en</strong>de drink<strong>en</strong> is belangrijk, maar gewoon water is prima.<br />
Meer beweg<strong>en</strong> is niet moeilijk<br />
Bij e<strong>en</strong> ouder kind is het makkelijker om hem erop uit te stur<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> “beweegklusje”. Hij kan<br />
bijvoorbeeld e<strong>en</strong> boodschap voor je do<strong>en</strong>, de hond uitlat<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong> naar de glasbak gaan of naar de<br />
briev<strong>en</strong>bus. Zorg verder dat je kind zo veel mogelijk fietst of loopt naar school, naar vri<strong>en</strong>djes of de<br />
sportclub. Realiseer je dat jij hierbij voor hem de norm b<strong>en</strong>t. Loop <strong>en</strong> fiets je zelf veel <strong>en</strong> gebruik je de<br />
auto alle<strong>en</strong> als het echt nodig is, dan weet je kind niet beter. Het is dan helemaal niet moeilijk voor<br />
hem om dagelijks voldo<strong>en</strong>de te beweg<strong>en</strong>.<br />
Weinig tv <strong>en</strong> pc<br />
Voor de tv of pc beweegt je kind helemaal niet. Door al dat zitt<strong>en</strong> <strong>en</strong> star<strong>en</strong> rak<strong>en</strong> ze hun <strong>en</strong>ergie niet<br />
kwijt <strong>en</strong> word<strong>en</strong> ze duf. Hou daarom als richtlijn aan: per dag maximaal twee uur televisie kijk<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
computer<strong>en</strong> (inclusief playstation, wii, ds etc).<br />
Spreek duidelijke regels af voor de mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> dat de televisie of computer aan mog<strong>en</strong> <strong>en</strong> hou je kind<br />
(<strong>en</strong> jezelf) aan jullie afspraak. Misschi<strong>en</strong> vraagt hij om e<strong>en</strong> televisie op zijn slaapkamer, maar begin er<br />
niet aan. Je hebt dan ge<strong>en</strong> zicht op hoeveel hij kijkt.<br />
De computer in de woonkamer zorgt er voor dat je beter in de gat<strong>en</strong> kan houd<strong>en</strong> hoe lang e<strong>en</strong> kind<br />
computert <strong>en</strong> welke internetsites bezocht word<strong>en</strong>.<br />
Bij oudere kinder<strong>en</strong> wordt buit<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> soms minder vanzelfsprek<strong>en</strong>d. Oudere kinder<strong>en</strong> will<strong>en</strong> ook<br />
internett<strong>en</strong>, bijvoorbeeld om te MSN-<strong>en</strong> met klasg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>. Hou je aan de richtlijn van 2 uur per dag <strong>en</strong><br />
maak sam<strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong> over wanneer de computer <strong>en</strong> tv aan gaan.<br />
Wil je w<strong>et<strong>en</strong></strong> of je kind voldo<strong>en</strong>de beweegt, vul dan de beweegwijzer in op<br />
www.30minut<strong>en</strong>beweg<strong>en</strong>.nl. Hier vind je ook beweegtips voor kinder<strong>en</strong>.<br />
Tip: Eerst buit<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> <strong>en</strong> dan pas de tv of pc aan!<br />
“Nee” zegg<strong>en</strong><br />
Wees niet bang om “nee” te zegg<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> je kind. Zo leert je kind zich te beheers<strong>en</strong>. Kinder<strong>en</strong> mo<strong>et<strong>en</strong></strong><br />
ler<strong>en</strong> dat ze niet alles hoev<strong>en</strong> te kop<strong>en</strong> wat ze lekker vind<strong>en</strong> of wat in de reclame is.<br />
Je rol als ouder<br />
Dat je zelf het goede voorbeeld geeft, is nu nog belangrijker dan to<strong>en</strong> je kind klein was. Hij zal je<br />
steeds kritischer volg<strong>en</strong>. Laat dus zelf consequ<strong>en</strong>t zi<strong>en</strong> dat je gezond <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> beweg<strong>en</strong> belangrijk<br />
vindt. Vertel waarom je de ding<strong>en</strong> doet zoals je ze doet. Uitlegg<strong>en</strong> gaat steeds makkelijker; dat is het<br />
voordeel van prat<strong>en</strong> met oudere kinder<strong>en</strong>. Je legt zo ook e<strong>en</strong> basis voor de tijd dat hij naar de<br />
middelbare school gaat.<br />
Onderhandel<strong>en</strong><br />
Als e<strong>en</strong> kind ouder wordt, gaat het vaak meer kijk<strong>en</strong> naar de thuissituatie van vri<strong>en</strong>djes <strong>en</strong><br />
vri<strong>en</strong>dinnetjes. Ook jij als ouder vergelijkt jullie huisregels vast met die bij vri<strong>en</strong>djes thuis. Je kind kan<br />
dan meer met je in discussie gaan over regels <strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong>.<br />
Praat sam<strong>en</strong> over wat er anders is <strong>en</strong> waarom. Sluit je toch e<strong>en</strong> compromis, bouw dan wel wat<br />
“wisselgeld” in. Wil je kind bijvoorbeeld voortaan elke schooldag e<strong>en</strong> bepaald televisieprogramma<br />
zi<strong>en</strong>, laat hem dan ook kiez<strong>en</strong> welk programma hij niet meer hoeft te zi<strong>en</strong>. Anders kijkt hij per week al<br />
snel vijf uur televisie extra.<br />
Bed<strong>en</strong>k dat jij als ouder de baas b<strong>en</strong>t. Aan de andere kant heeft e<strong>en</strong> kind steeds meer ruimte nodig<br />
om zichzelf te ontwikkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> eig<strong>en</strong> beslissing<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong>. Geef e<strong>en</strong> kind, wanneer het dit aan kan,<br />
Pagina 6 van 7<br />
Versie juli 2011
keuzes, bijvoorbeeld „<strong>et<strong>en</strong></strong> we macaroni of spaghetti‟. Jij bepaalt de keuzes, het kind kiest. Hierdoor<br />
voelt het kind zich (meer) verantwoordelijk voor zijn keuzes <strong>en</strong> is er minder strijd nadi<strong>en</strong>.<br />
Maak duidelijke afsprak<strong>en</strong> over de besteding van zakgeld. Natuurlijk vind<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> het spann<strong>en</strong>d<br />
om af <strong>en</strong> toe zelf wat lekkers te kop<strong>en</strong>. Maar laat zakgeld meer zijn dan snoepgeld.<br />
Ler<strong>en</strong> omgaan met reclame<br />
Fabrikant<strong>en</strong> verleid<strong>en</strong> ouders <strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> met allerlei slimme trucjes om hun koopgedrag te<br />
beïnvloed<strong>en</strong>. Vaak prijz<strong>en</strong> ze ongezonde product<strong>en</strong> aan met misleid<strong>en</strong>de tekst<strong>en</strong>, bijvoorbeeld “echt<br />
fruit toegevoegd”, “met fructose” of “met calcium”. Ook spaaracties word<strong>en</strong> ingezet om de verkoop te<br />
bevorder<strong>en</strong>.<br />
Maak je kind weerbaar. Kijk e<strong>en</strong>s gericht sam<strong>en</strong> naar reclamespotjes om je kind te lat<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> hoe<br />
m<strong>en</strong> probeert hem iets te verkop<strong>en</strong>.<br />
Bron:<br />
Deze tekst is grot<strong>en</strong>deels overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> uit de brochures “Zó gezond! <strong>Gezond</strong> <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> beweg<strong>en</strong> met<br />
kinder<strong>en</strong> van 4-8 jaar” <strong>en</strong> “Zó gezond! <strong>Gezond</strong> <strong>et<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> beweg<strong>en</strong> met kinder<strong>en</strong> van 9-12 jaar” van het<br />
<strong>Voeding</strong>sc<strong>en</strong>trum in D<strong>en</strong> haag.<br />
Met alle vrag<strong>en</strong> over voeding <strong>en</strong> gezond <strong>et<strong>en</strong></strong> kun je op werkdag<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> 9.00 <strong>en</strong> 17.00 uur bell<strong>en</strong><br />
met het <strong>Voeding</strong>sc<strong>en</strong>trum op telefoonnummer: 070-306 88 88.<br />
Op www.voedingsc<strong>en</strong>trum.nl <strong>en</strong> in de bijbehor<strong>en</strong>de webshop vind je veel informatie over voeding <strong>en</strong><br />
beweg<strong>en</strong>.<br />
Aansluit<strong>en</strong>de informatie:<br />
Informatie over omgaan met tv kijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> computer<strong>en</strong>, vindt je in de folder “tv, dvd <strong>en</strong> pc” van<br />
de GGD Gelderland Midd<strong>en</strong>;<br />
Informatie over gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> stell<strong>en</strong>, nee zegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> opvoed<strong>en</strong> in het algeme<strong>en</strong>, vindt je in de<br />
folder “opvoed<strong>en</strong>, hoe?” van de GGD Gelderland Midd<strong>en</strong>;<br />
Informatie over ondergewicht <strong>en</strong> aankom<strong>en</strong>, vindt je in de folder “ondergewicht” van de GGD<br />
Gelderland Midd<strong>en</strong>;<br />
Deze folders <strong>en</strong> nog meer vind je op www.vggm.nl/jeugd<strong>en</strong>gezondheid<br />
Tot slot<br />
Heeft u vrag<strong>en</strong> of behoefte aan e<strong>en</strong> persoonlijk advies, dan kunt u bell<strong>en</strong> met onze telefoonlijn. U kunt<br />
uw vrag<strong>en</strong> hier anoniem stell<strong>en</strong>, maar ook vrag<strong>en</strong> om teruggebeld te word<strong>en</strong> door uw eig<strong>en</strong><br />
schoolarts/verpleegkundige.<br />
U vindt het telefoonnummer hieronder.<br />
Telefoonlijn JGZ: 088 - 355 6000 (u komt in e<strong>en</strong> keuzem<strong>en</strong>u)<br />
Bereikbaar op werkdag<strong>en</strong> van 09:00 - 12:00 uur <strong>en</strong> 13:00 - 17.00 uur<br />
Internet: www.vggm.nl/ggd/jeugdgezondheidszorg<br />
Pagina 7 van 7<br />
Versie juli 2011