EN DRIEDELIGE LIEDVORMEN - OVER GROTE ... - Martijn Hooning

I6 I6/4 V7 I VI
[in g: I V4/3 I6 VII6 I ]
in F: II V6/5 V2 I6 V6/4 I II II2md
8 ----- 7
in Bes: V V7 V6/5 I V (idem) -------------- V
in F: V6/5 I II6 I6/4 V7 I
Het middengedeelte (B) lijkt
naar g klein te moduleren; maar
als na twee maten een sequens
in F groot wordt ingezet blijkt
dat F groot voorlopig de
toonsoort wordt (g klein wordt
'gedegradeerd' tot IIe trap in F).
Aan het eind van het
middengedeelte: vier maten
verlenging 'rond' het F-akkoord
(dat door de invoering van de Es
in maat 16 als een V7 in Bes
klinkt).
Maat 21-28: letterlijke herhaling
van het eerste gedeelte (A).
In langzame delen van sonates, kamermuziekwerken, symfonieën treft men vaak twee- of driedelige
vormen aan, of vormen die daarvan afgeleid lijken. Deze vormen worden ook wel met de term
'liedvorm' aangeduid. Om te onderscheiden van de hierboven besproken kleine liedvormen spreekt
men dan van grote twee- en driedelige liedvorm.
Grote driedelige vormen bestaan meestal uit:
● een A-gedeelte
● een contrasterend B-gedeelte in het midden, meestal in een verwante toonsoort (dus
bijvoorbeeld in de paralleltoonsoort in mineur, of de dominanttoonsoort in majeur; soms
wordt de gelijknamige mineur- of majeurtoonsoort gebruikt)
● een reprise van het A-gedeelte, al dan niet gevarieerd (en dan kan men spreken van A' )
● (vaak) een afsluitende coda.
Vaak worden de A- en B- gedeeltes door een overgang met elkaar verbonden.
In plaats van driedelige liedvorm wordt deze vorm ook wel A B A -vorm genoemd. In de verte lijkt
het op een sonatevorm 11 (als we de eerste A als expositie opvatten, B als doorwerking en de tweede
A als reprise) Toch zijn de verschillen met een sonatevorm meestal tamelijk groot:
● er wordt in de A-gedeeltes meestal met maar één thema gewerkt, en met maar één toonsoort
● het B-gedeelte heeft in de regel niet echt het karakter van een doorwerking: er wordt geen
materiaal uit het eerste A-gedeelte verwerkt, niet of weinig gemoduleerd, en het vormt
eerder een contrast met, dan een 'ontwikkeling' van het eerste A-gedeelte.
11 Vergelijk de tekst: “Waar begint het tweede thema? oftewel: hoe zit dat nu eigenlijk met de sonatevorm?”
11